Agam 45 Chulika 02 Anuyogdwar Sutra Part 02

Author(s): Aryarakshit, Jambuvijay
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay

Page 533

१७९
यासुस्। यास् यास्तम् यास्त । यासम् यास्व यास्म । सीष्ट सीयाष्टाम् सीरन् । सीष्ठास् सीयाष्टाम् सीध्वम् सीय सीवहि सीमहि ३१ । स्यसंहितानि त्यादीनि भविष्यन्ती स्यति स्यतस् स्यन्ति, स्यसि स्यथस् स्यथ, स्यामि स्यावस् स्यामस् । स्यते स्येते स्यन्ते, स्यसे स्येथे स्यध्वे स्ये स्यावहे स्यामहे । ३२। द्यादीनि क्रियातिपत्तिः - स्यत् स्यताम् स्यन् । स्यस् स्यतम् स्यत । स्यम् स्याव स्याम । स्यत स्येताम् स्यन्त । यथास् स्येथाम् स्यध्वम्। स्ये स्यावहि स्यामहि ३३ । षडाद्याः सार्वधातुकम् ३४| इत्याख्याते सूत्रतः प्रथमः पादः समाप्तः । [कोकिलानां स्वरं रूपं नारीरूपं पतिव्रता ।
द्वितीयः पादः
विद्या रूपं कुरूपाणां क्षमा रूपं तपस्विनाम् ॥]
प्रत्ययः परः १। गुप्तिज्किद्भ्यः सन् २ | मान्बधदान् शान्भ्यो दीर्घश्चाभ्यासस्य ३ । धातोर्वा तुमन्तादिच्छतिनैककर्तृकात् ४। नाम्न आत्मेच्छायां यिन् ५। काम्य च ६ । उपमानादाचारे ७। कर्तुरायिः सलोपश्च ८। इन् कारितं धात्वर्थे ९ । धातोश्च हेतौ १० | चुरादेश्च ११ । इनि लिङ्गस्यानेकाक्षरस्यान्त्यस्वरादेर्लोपः १२। रशब्द ऋतो लघोर्व्यञ्जनादेः १३। धातोर्यशब्दश्चेक्रीयितं क्रियासमभिहारे १४। गुपूधूपविच्छिपणिपनेरायः १५। ते धातवः १६। चकासकासप्रत्ययान्तेभ्य आम् परोक्षायाम् १७ | दययासश्च १८ । नाम्यादेर्गुरुमतोऽनृच्छः १९। उषविदजागृभ्यो वा २० । भीह्रीभृहुवां तिवच्च २१। आमः कृञनुप्रयुज्यते असूभुवौ च परस्मै २३ । सिजद्यतन्याम् २४। सणनिटः शिडन्तान्नाम्युपधाददृशः २५ । श्रिद्रुकमिकारितान्तेभ्यश्चण् कर्तरि २६ । अण् असुवचिख्यातिलिपिसिचि ह्नः २७ पुषादिद्युताद्यलृकारानुबन्धार्तिसर्तिशास्तिभ्यश्च परस्मै २८ । इजात्मनेपदे प्रथमैकवचने २९ । भावकर्मणोश्च ३० । सार्वधातुके यण् ३१। अन् विकरण: कर्तरि ३२ | दिवादेर्यन् ३३। नुः स्वादेः ३४। श्रुवः शृ च ३५ | स्वराद् रुधादेः परो नशब्दः ३६ । तनादेरु : ३७| ना क्रचादेः ३८। आन व्यञ्जनान्तादूधौ ३९ । आत्मनेपदानि भावकर्मणोः ४०। कर्मवत् कर्मकर्ता ४१ । कर्तरि रुचादिङानुबन्धेभ्यः ४२| चेक्रीयितान्तात् ४३ | आय्यन्ताच्च ४४ । इन्ञ्यजादेरुभयम् ४५। पूर्ववत् सनन्तात् ४६ । शेषात् कर्तरि परस्मैपदम् ४७ |
इत्याख्याते सूत्रतः द्वितीयः पादः समाप्तः ।
श्री अनुयोगद्वारसूत्रस्य द्वितीयविभागस्य नवमं परिशिष्टम् (१) कातन्त्रव्याकरणम्
तृतीयः पादः
-
[ नदीनां च नखिनां च शृङ्गिणां शस्त्रपाणीनाम् । विश्वासो नैव कर्तव्यः स्त्रीषु राजकुलेषु च ॥]
द्विर्वचनमनभ्यासस्यैकस्वरस्याऽऽद्यस्य १ | स्वरादेर्द्वितीयस्य २ | नबदराः संयोगादयोऽये ३ । पूर्वोऽभ्यासः ४। द्वयमभ्यस्तम् ५। जक्षादिश्च ६ । चण्परोक्षाचेक्रीयितसनन्तेषु ७ । जुहोत्यादीनां सार्वधातुके ८। अभ्यासस्याऽऽदिर्व्यञ्जनमवशेष्यम् ९। शिट्परोऽघोषः १०। द्वितीयचतुर्थयोः प्रथमतृतीयौ ११। हो जः १२ । कवर्गस्य चवर्गः १३। न कवतेश्चेक्रीयिते १४ । ह्रस्वः १५ । ऋवर्णस्याकारः १६ । दीर्घ इणः परोक्षायामगुणे १७। अस्यादेः सर्वत्र १८ । तस्मान्नागमः परादिरन्तश्चेत् संयोगः १९ । ऋकारे च २०। अश्नोतेश्च २१ । भवेतरः २२। निजिविजिविषां गुणः सार्वधातुके २३ । भृञ्हाङ्गाङामित् २४ । अर्तिपिपर्त्योश्च २५ । सन्यवर्णस्य २६ । उवर्णस्य जान्तस्थापवर्गपरस्यावर्णे दीर्घो ऽनागमस्य २९।
२७।
गुणश्चक्रीतेि
२८|
-