Book Title: Agam 12 Uvavaiya Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 12, ઉપાંગસૂત્ર 1, ઉવવાઈયા તે જ્ઞાન વિનય શું છે ? પાંચ ભેદે છે - આભિનિબોધિકજ્ઞાન વિનય, શ્રુતજ્ઞાન વિનય, અવધિજ્ઞાન વિનય, મન:પર્યવ જ્ઞાન વિનય, કેવળ જ્ઞાન વિનય. તે દર્શન વિનય શું છે ? બે ભદે છે - સુશ્રુષણા વિનય અને અનત્યાશાતના વિનય. તે સુશ્રુષણા વિનય શું છે? તે અનેકવિધ છે - અભ્યત્થાન, આસનાભિગ્રહ, આસન પ્રદાન, સત્કાર, સન્માન, કૃતિકર્મ, અંજલિ પ્રગ્રહ, આવનારની સામે જવું - ઊભેલાની પર્યાપાસના કરવી, જનારને પહોંચાડવા જવું. સૂત્ર-૨૦ (અધૂરેથી...) તે અનત્યાશાતના વિનય શું છે ? તે 45 ભેદે છે - અરહંતની આશાતના ન કરવી, અરહંત પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મની આશાતના ન કરવી. આચાર્યની આશાતના ન કરવી, ઉપાધ્યાયની આશાતના ન કરવી, કુળની આશાતના ન કરવી, ગણની આશાતના ન કરવી, સંઘની આશાતના ન કરવી, ક્રિયાવાનની આશાતના ન કરવી, સાંભોગિક(જેની સાથે ગૌચરી આદિ વ્યવહાર હોય તે)ની આશાતના ન કરવી તથા આભિનિબોધિક જ્ઞાનની આશાતના ન કરવી, શ્રુત જ્ઞાનની આશાતના ન કરવી, અવધિ જ્ઞાનની આશાતના ન કરવી, મન:પર્યવ જ્ઞાનની આશાતના ન કરવી, કેવળ જ્ઞાનની આશાતના ન કરવી. - આ પંદરની ભક્તિ-બહુમાન કરવા અને આ પંદરની પ્રશસ્તિ-ગુણકીર્તન કરવા, એ રીતે ૪૫-ભેદો છે. તે આ અનત્યાશાતના વિનય છે. તે ચારિત્ર વિનય શું છે ? પાંચ ભેદે છે - સામાયિક ચારિત્રવિનય, છેદોપસ્થાપનીય ચારિત્ર વિનય, પરિહારવિશુદ્ધિ ચારિત્રવિનય, સૂક્ષ્મસંપરાય ચારિત્રવિનય, યથાવાત ચારિત્રવિનય. આ ચારિત્રવિનય કહ્યો. તે મનવિનય શું છે? બે ભેદે છે - પ્રશસ્ત મનવિનય અને અપ્રશસ્ત મનવિનય. તે અપ્રશસ્ત મનવિનય શું છે ? જે મન સાવદ્ય, સક્રિય, સકર્કશ, કટુક, નિષ્ફર, પરુષ, આશ્રવકર, છેદકર, ભેદકર, પરિતાપનકર, ઉદ્રવણકર, ભૂતોપઘાતિક-તેવા પ્રકારનું મન ન કરે - ન વિચારે. કેમ કે તેવું મન એ અપ્રશસ્ત મનોવિનય છે. તે પ્રશસ્તમનોવિનય શું છે ? અપ્રશસ્તથી વિપરીત, તે પ્રશસ્ત મનોવિનય જાણવો. એ પ્રમાણે જ વચન વિનય જાણવો. સૂત્ર-૨૦ (અધૂરથી....) તે કાયવિનય શું છે? તે બે ભેદે છે - પ્રશસ્ત કાયવિનય, અપ્રશસ્ત કાયવિનય. તે અપ્રશસ્ત કાયવિનય શું છે ? તે સાત ભેદે છે - અનાયુક્ત એવું (1) ગમન, (2) સ્થાન, (3) નિસીદન, (4) ત્યગૂવર્તન, (5) ઉલ્લંઘન, (6) પ્રલંઘન, (7) સર્વેન્દ્રિય કાયયોગ યોજનતા. તે પ્રશસ્ત કાયવિનય શું છે ? ઉક્તથી વિપરીત-આયુક્ત ગમનાદિ. આ પ્રશસ્તકાય વિનય કહ્યો, આ કાયવિનય કહ્યો છે. તે લોકોપચાર વિનય શું છે? સાત ભેદે છે - અભ્યાસવર્તિતા(ગુરુજનો પાસે બેસવું), પરછંદાનવર્તિતા(ગુરુ જનોની ઈચ્છાને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ કરવી), કાર્યક્ષેતુ(વિદ્યા આદિ પ્રાપ્ત કરવાના હેતુથી ગુરુજનોની સેવા કરવી), કૃતપ્રતિક્રિયા (ગુરુજનોના ઉપકારને યાદ કરી પરિચર્યા કરવી), આત્મ-ગવેષણતા, દેશકાળજ્ઞતા, સર્વાર્થ અપ્રતિલોમતા. સૂત્ર-૨૦ (અધૂરથી...) તે વૈયાવચ્ચ શું છે ? દશ ભેદે છે - આચાર્યની વૈયાવચ્ચ, એ રીતે ઉપાધ્યાય-શૈક્ષ-ગ્લાન-તપસ્વીસ્થવિર-સાધર્મિક-કુળ-ગણ અને સંઘની વૈયાવચ્ચ. તે સ્વાધ્યાય શું છે? પાંચ ભેદે છે - વાચના, પૃચ્છના, પરિવર્તના, અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મકથા. તે સ્વાધ્યાય. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(વિવાદ) આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 17
