Agam 04 Samvayang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 64

આગમસૂત્ર 4, અંગસૂત્ર 4, “સમવાય' આચાર, સૂત્રકૃત, ઠાણ, સમવાય, વિવાહપ્રજ્ઞપ્તિ, નાયાધમ્મ-કહા, ઉવાતંગદસા, અંતગડદસા, અનુત્તરોપપાતિક દશા, પહાવાગરણ, વિપાકશ્રત, દષ્ટિવાદ. તે આચાર’ શું છે ? આચાર સૂત્રમાં શ્રમણ નિર્ચન્થોના આચાર, ગોચર, વિનય, વૈનયિક, સ્થાન, ગમન, સંક્રમણ, પ્રમાણ, યોગયુંજન, ભાષા, સમિતિ, ગુપ્તિ, તથા. શય્યા, ઉપધિ, ભક્ત, પાન તેની. ઉદ્ગમ, ઉત્પાદન, એષણાની વિશોધિએ શુદ્ધ હોય કે કારણે અશુદ્ધ ગ્રહણ, વ્રત, નિયમ, તપ, ઉપધાન આ સર્વે. સુપ્રશસ્ત કહેવાય છે. તે આચાર સંક્ષેપથી પાંચ પ્રકારે કહ્યો, તે આ - જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વીર્યાચાર. આચારસૂત્રની પરિમિત વાચના, સંખ્યાતા અનુયોગદ્વારો, સંખ્યાતી પ્રતિપત્તિઓ, સંખ્યાતા વેષ્ટકો, સંખ્યાતા શ્લોકો, સંખ્યાતી નિર્યુક્તિ છે. આચારસૂત્ર અંગ-અર્થપણે પહેલું અંગ છે, તેના બે શ્રુતસ્કંધ, ૨૫-અધ્યયન, ૮૫-ઉદ્દેશનકાળ, ૮૫સમુદ્રેશનકાળ, કુલ પદો વડે 18,000 પદો છે, સંખ્યાતા અક્ષરો છે, અનંતાગમો, અનંતાપર્યવો, પરિત્ત ત્રસી, અનંતા સ્થાવરો છે. શાશ્વત-અશાશ્વત ભાવો, સૂત્રરૂપે નિબદ્ધ, નિકાચિત છે. આ સર્વે જિન પ્રજ્ઞપ્ત ભાવો કહેવાય છે, પ્રજ્ઞાપાય છે, પ્રરૂપાય છે, દેખાડાય છે, નિદર્શન કરાય છે, ઉપદર્શના કરાય છે. આ ભણીને મનુષ્ય જ્ઞાતા થાય છે, વિજ્ઞાતા થાય છે. આ પ્રમાણે ચરણ-કરણ પ્રરૂપણાથી કહેવાય છે, પ્રજ્ઞાપાય છે, પ્રરૂપાય છે, દેખાડાય છે, નિદર્શન કરાય છે, ઉપદર્શન કરાય છે. તે આ આચાર સૂત્ર. સૂત્ર-૨૧૬ તે સૂયગડ શું છે ? સૂયગડ સૂત્રમાં સ્વસમયની સૂચના કરાય છે. પરસમયની સૂચના કરાય છે. સ્વસમયપરસમય ની સૂચના કરાય છે. એ રીતે જીવ-અજીવ - જીવાજીવ સૂચિત કરાય છે. લોક-અલોક-લોકાલોક સૂચિત કરાય છે. સૂયગડ માં જીવ-અજીવ-પુન્ય-પાપ-આશ્રવ-સંવર-નિર્જરા-બંધ-મોક્ષ પર્યન્તના પદાર્થો સૂચિતા કરાય છે. અલ્પકાળના પ્રવ્રજિત થયેલ શ્રમણો, કુસમયના મોહથી થયેલ મોહમતિ મોહિતથી જેઓને સંદેહ ઉત્પન્ન થયેલ છે તથા સહજ બુદ્ધિના પરિણામથી જેઓ સંશયિત થયા છે, તેવાની-પાપી-મલિન બુદ્ધિના ગુણને શુદ્ધ કરવા માટે 180 ક્રિયાવાદીઓ, ૮૪–અક્રિયાવાદીઓ, ૧૭-અજ્ઞાનવાદી, ૩૨-વિનયવાદીઓ મળીને કુલ 363 અન્ય દર્શનીઓની રચના કરીને સ્વસમયની સ્થાપના કરાય છે. તથા પરમતના ખંડન અને સ્વમતની સ્થાપના માટે અનેક પ્રકારના દૃષ્ટાંત વચનોથી પરમતની નિસ્સારતા અને સ્વ સિદ્ધાંતને સારી રીતે દર્શાવનાર, વિવિધ વિસ્તારનું પ્રતિપાદન અને પરમ સદ્ભાવ ગુણ વિશિષ્ટ, મોક્ષમાર્ગમાં ઉતારનાર, ઉદાર અજ્ઞાનરૂપી અત્યંત અંધકારથી દુર્ગમ એવા માર્ગમાં દીવારૂપ, મોક્ષ અને સુગતિરૂપ ઉત્તમ પ્રાસાદ ઉપર ચડવાના પગથિયા રૂપ, નિક્ષોભ, નિપ્રકંપ એવા સુત્રાર્થ કહ્યા છે. આ સૂયગડ સૂત્રની પરિક્ત વાચના, સંખ્યાત અનુયોગ દ્વારો, સંખ્યાત પ્રતિપત્તિઓ, સંખ્યાતા વેષ્ટકો, સંખ્યાતા શ્લોકો, સંખ્યાતી નિર્યુક્તિઓ છે. આ સૂયગડ સૂત્ર અંગાર્થપણે બીજું અંગ છે. તેમાં બે શ્રુતસ્કંધ, ૨૩-અધ્યયનો, ૩૩-ઉદ્દેશનકાળ, ૩૩સમુદ્દેશન કાળ, 36,000 પદો છે. તેમાં સંખ્યાતા અક્ષરો, અનંતા ગમા, અનંતા પર્યાયો, પરિત્ત ત્રસો અને અનંતા. સ્થાવરો છે. શાશ્વત-અશાશ્વત ભાવો,-સૂત્રરૂપે નિબદ્ધ અને નિકાચિત છે. જિનપ્રજ્ઞપ્ત ભાવોને આ અંગમાં કહેવાય છે, પ્રજ્ઞાપાય છે, પરૂપાય છે, દેખાડાય છે, નિર્દેશાય છે, ઉપદર્શના કરાય છે. જે આને ભણે છે, તે આત્મા એ પ્રમાણે થાય છે, જ્ઞાતા થાય છે, વિજ્ઞાતા થાય છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(સમવાય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 64