Book Title: Agam 04 Samvayang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 4, અંગસૂત્ર 4, “સમવાય' સૂર- 246 હે ભગવન્! ઔદારિક શરીર કેટલા પ્રકારે છે ? હે ગૌતમ ! પાંચ પ્રકારે, તે આ - એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર થાવત્ ગર્ભવ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય પંચેન્દ્રિયનું ઔદારિક શરીર. હે ભગવન્! ઔદારિક શરીરની કેટલી મોટી શરીર અવગાહના કહી છે ? હે ગૌતમ ! જઘન્યથી અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ અને ઉત્કૃષ્ટથી સાધિક 1000 યોજન. એ જ પ્રમાણે જેમ અવગાહના કહી તેમ સંસ્થાન અને ઔદારિક પ્રમાણ કહેવું. એ પ્રમાણે યાવત્ મનુષ્ય શરીર અવગાહના ત્રણ ગાઉ છે. હે ભગવન્! વૈક્રિય શરીર કેટલા પ્રકારે છે ? હે ગૌતમ ! બે પ્રકારે - એકેન્દ્રિય વૈક્રિયશરીર અને પંચેન્દ્રિય વૈક્રિય શરીર. એ પ્રમાણે યાવતું સનસ્કુમારથી આરંભી યાવત્ અનુત્તર ભવધારણીય શરીર યાવત્ તેઓના શરીરમાં એક એક રત્નીની હાનિ થાય છે. હે ભગવન્! આહારક શરીર કેટલા પ્રકારે છે ? હે ગૌતમ ! એક જ આકારવાળુ કહ્યું છે. તો શું મનુષ્ય આહારક શરીર કે અમનુષ્ય આહારક શરીર ? હે ગૌતમ ! મનુષ્ય આહારક શરીર છે, અમનુષ્યક નહીં. હે ભગવન્! જો મનુષ્ય આહારક શરીર છે, તો શું ગર્ભજ મનુષ્ય આહારક શરીર કે સંમૂચ્છિમ મનુષ્ય આહારક શરીર ? હે ગૌતમ! ગર્ભજ મનુષ્ય આહારક શરીર છે, સંમૂચ્છિમ નહીં. જો ગર્ભજ છે તો તે શરીર કર્મભૂમિજ મનુષ્યનું છે કે અકર્મભૂમિજ મનુષ્યનું ? હે ગૌતમ ! કર્મભૂમિજનું છે, અકર્મભૂમિજનું નહીં. જો કર્મભૂમિજનું છે, તો સંખ્યાતા વર્ષાયુ વાળાનું છે કે અસંખ્યાતા વર્ષાયુ વાળાનું ? હે ગૌતમ ! સંખ્યાતા વર્ષાયુવાળાનું છે, અસંખ્યાતા વર્ષાયુ વાળાનું નહીં. જો સંખ્યાત વર્ષાયુ વાળાનું છે, તો પર્યાપ્તાનું કે અપર્યાપ્તાનું ? હે ગૌતમ ! પર્યાપ્તાનું છે, અપર્યાપ્તાનું નહીં. હે ભગવન્! જો પર્યાપ્તાનું છે, તો તે શું સમ્યમ્ દષ્ટિનું છે ? મિથ્યાદષ્ટિનું છે ? કે સમ્યમિથ્યાદષ્ટિનું આહારક શરીર છે ? હે ગૌતમ ! સમ્યગદષ્ટિને છે, મિથ્યદષ્ટિ કે સમ્યગુ-મિથ્યા દષ્ટિને નહીં. જો સમ્યગદષ્ટિને છે, તો સંયતને છે, અસંયતને છે કે સંયતાસંયતને છે? હે ગૌતમ ! સંયતને છે, અસંયત કે સંયતાસંયતને નહીં. જો સંયતને છે તો પ્રમત્ત સંયતને છે કે અપ્રમત્ત સંયતને? હે ગૌતમ ! પ્રમત્તસંયતને છે, અપ્રમત્તને નહીં. જો પ્રમત્ત સંયતને છે તો ઋદ્ધિ પ્રાપ્તને કે ઋદ્ધિ અપ્રાપ્તને ? હે ગૌતમ ! ઋદ્ધિ પ્રાપ્તને છે, ઋદ્ધિ અપ્રાપ્તને નહીં. એમ સંપૂર્ણ વચનો કહેવા. તે આહારક શરીર સમચતુરસ સંસ્થાન સંસ્થિત છે. તે આહારક શરીરની કેટલી મોટી શરીરાવગાહના કહી છે? હે ગૌતમ ! જઘન્યથી દેશઉણ એક હાથ, ઉત્કૃષ્ટથી પરિપૂર્ણ એક હાથની. હે ભગવનું ! તૈજસ શરીર કેટલા પ્રકારે છે ? હે ગૌતમ ! તૈજસ શરીર પાંચ પ્રકારે છે, તે આ - એકેન્દ્રિય તૈજસશરીર, બે-ત્રણ-ચાર-પાંચ ઇન્દ્રિય તૈજસશરીર. એ પ્રમાણે યાવત્ આરણ અશ્રુતદેવલોક સુધી જાણવું. હે ભગવન્! રૈવેયક દેવ મારણાંતિક સમુદ્યાત વડે હણાય, ત્યારે તેની શરીરની અવગાહના કેટલી મોટી કહી છે ? હે ગૌતમ ! વિખંભ-બાહલ્યથી શરીર પ્રમાણ માત્ર જ છે ને આયામથી જઘન્યથી નીચે યાવતુ વિદ્યાધર શ્રેણી અને ઉત્કૃષ્ટથી અધોલોક ગ્રામ સુધી, ઉપર સ્વવિમાન ધ્વજા સુધી, તિરછી મનુષ્યક્ષેત્ર સુધી, એ રીતે યાવત્ અનુત્તરોપપાતિક દેવ સુધી જાણવુ. એ પ્રમાણે કાર્મણ શરીર સંબંધે કહેવું. સૂત્ર-૨૪૭ થી 251 247. હે ભગવન્ ! અવધિજ્ઞાન કેટલા ભેદે છે ? હે ગૌતમ ! બે ભેદે - ભવપ્રત્યયિક, લાયોપથમિક. એ પ્રમાણે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રનું સર્વ ‘ઓહિપદ’ કહેવું. 248. વેદના વિષયમાં શીત, દ્રવ્ય, શરીરસંબંધી, સાતવેદના, દુઃખ, આમ્યુપગમ, ઔપક્રમિક, નિદા, અનિદા આટલા પ્રકારે વેદના છે.. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સમવાય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 75
