Book Title: Acharang Sutra Aatmgyan
Author(s): Nagindas Kevaldas Shah
Publisher: Nagindas Kevaldas Shah

View full book text
Previous | Next

Page 19
________________ (૧૬ ફરતા અસત્યને સત્ય માની લે છે અને છૂપી રીતે રહેલા ખરા સત્યને તે ઓળખી શકતો નથી, વિવેકના અભાવમાં અહિંસા હિંસાનું રૂપ લઈ લે છે અને વિવેકના સભાવમાં હિંસા પણ અહિંસાની સીમામાં આવી જાય છે. તીણ હથિયારોથી ઓપરેશન કરતો ડોકટર પ્રત્યક્ષરૂપે વાઢકાપ કરતા હોવા છતાં જેમ તેનો ઈરાદ શુદ્ધ છે તેની જેમ અહિંસા કે હિંસા એ તત્ત્વથી બાહ્ય વસ્તુ નથી. એ તે અંતરની શુદ્ધ અને અશુદ્ધ બે મનોવૃત્તિઓ છે. બહારતો ક્રિયા કે હલનચલનનું સમાન જ રૂપ હોય છે, પરંતુ અંદર અધિકારીભેદથી વિભિન્ન સ્વરૂપે એ પ્રતિબિંબિત થાય છે. એકને માટે જે અશુભ અને અપ્રિય છે તે બીજાને માટે શુભ કે પ્રિય હોઈ શકે છે. શ્રીગૌતમસ્વામી માટે ભગવાન પ્રિય હતા, તે જ ભગવાન ગશાળા માટે પ્રતિસ્પધી અને દંષ્ય હતા. . આ રીતે વિચારતાં એ સપષ્ટ થાય છે કે કર્મ બંધનના બીજ બે જ છે. રાગ અને પ. આ રાગ-દ્વેષ જ ખરેખર હિંસા છે અને તે જ સંસારના મૂલ છે. બાહહિંસાના મૂળમાં જે રાગ-દ્વેષ ન હોય તે હિંસા પણ અહિંસા છે. અને બાહ્ય અહિંસાના મૂળમાં જે રાગ-દ્વેષ છે તે અહિંસા પણ હિંસા જ છે. જૈનદર્શન વિવેક હીન-અબૂઝ અને મિથાદષ્ટિ વ્યક્તિની અહિંસાને હિંસાજ માને છે અને તેના સત્યને પણ અસત્ય. કારણકે અહિંસાની આધારભૂમીરૂપ સમ્યમ્ જ્ઞાન(વિવેક)નો તેને અભાવ છે. વળી અહિંસાનું આ ચિંતન જ્યાં સુધી સમ્યજ્ઞાનના પ્રકાશમાં ગતિશીલ રહયું, ત્યાં સુધી તે એ જૈન ધર્મને ગૌરવપ્રદાન કરતું રહ્યું–તેને યશસ્વી બનાવતું રહ્યું, પરંતુ જ્યારથી તેના ઉપર અજ્ઞાનની કાળી છાયા પડી, જ્યારથી તે સૂક્ષ્મ ચિંતનમાંથી ખસીને સ્થૂળ ચિંતનમાં પરિણમી, ત્યારથી અહિસાનું સમગ્રરૂપ જ વિકૃત થઈ ગયું. જૈન સમાજનો હાસ પણ અહિંસાના બેટા ચિંતનને કારણેજ થયો છે-એમ કહીએ તો ખોટું નથી.' | દાર્શનિક ચિંતનના અભાવમાં અહિંસાનો સ્થૂલ આચાર જડ થઈ ગયો. આપણે આજે અહિંસાના નામે સંપૂર્ણપણે ગતિહીન અને મતિહીન એવા અહિંસાના શબને માથા ઉપર ઉઠાવી રહ્યા છીએ. આ પ્રાણહીન અહિંસા પણ હિંસા જ છે. “કેઈને સુધારવાને બહાને કે ધર્મને નામે કઠવાશ જન્માવી તેને પ્રશસ્તરૂપ આપવું'-આ રીત સદંતર ખોટી છે.

Loading...

Page Navigation
1 ... 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182