________________
આચારાંગસુત્ર
પરંતુ પ્રતિજ્ઞાના ભંગ માટે લેશ માત્ર અપવાદ નથી. નાનો ટો પ્રતિજ્ઞા માટે પણુ જીવન સમપી` દેવુ' જોઇએ. સકલ્પ મળની સિદ્ધિ પ્રતિજ્ઞાની દૃઢતા ઉપર અવલ એ છે. જેને જીવનના મેહ નથી અને મૃત્યુના ભય નથી તે જ જ્ઞાની છે. આવા સહિષ્ણુ સાધકમાં જે સંકલ્પ બળ હોય છે તે લાખ્ખાના વિજેતા વીરમાં પણ નથી હાતુ.
આ રીતે પ્રતિજ્ઞા એ સાધકની જનેતા છે. તે પડતાને બચાવે છે અને પડેલાને ઉગારે છે. પ્રતિજ્ઞાથી ઉપાધિએ ઘટે છે અને જીવન હળવુ કુલ ખને છે. આ રીતે પ્રતિજ્ઞામાં પ્રચ'ડ તાકાત છે.
પ્રલાભના સાનાની સાંકળ જેવા છે. સાંકળ સાનિની હોય તે પણ તે સાંકળજ છે ને ! વિકાસના માર્ગનુ એ ગતિરોધક કારણ છે, પ્રલાભનેામાં એવું આકષ ણ છે કે મનુષ્ય હાંશેહેાંશે તેમના બંધનમાં બંધાય છે અને ઊલટું તેને સારું માને છે. જગતમાં આ અતિઆશ્ચયજનક છે.
સયમના કડક નિયમોથી કટાળેલા મુમુક્ષુઓ પણ કેટલીકવાર આ એડીમાં સપડાઇ જાય છે. તેમની માનસિક નખળાઈના લાભલઈ પ્રલેાભના પેાતાની અસર તેમના મન ઉપર જમાવે છે અને ઘણા પ્રયત્નથી પ્રાપ્ત થયેલ સુસ'સ્કારાની અસરને નષ્ટ કરી નાખે છે. તેથી સાધક સાંસારિક વિષયાપ્રતિ પ્રેરાય છે. ત્યાર બાદ વૃત્તિ કે ક્ષુદ્રાભિમાનના પાષણ માટે તે નવા ચેાકેા જમાવે છે.
૧૪૨
માટે હિતૈષી સાધક પોતાના માર્ગોમાં એકબાજુ સ ́કટના કાંટા અને ખીજી બાજુ પ્રલાભનાના પુષ્પો હાવા છતાં સકંટોથી કટાળે નહિ કે પ્રલાભનામાં મુગ્ધ અને નહિ.
જીવનમાં લઘુભાવ લાવવા એ અતિકઠણ છે.
જેને આત્મજ્ઞાન થયુ છે તે દેહનું ભાન ભૂલી શકે. દેહનુ ભાન ભૂલવા માટે સ્વાદ ઉપરના વિજયપણુ જરૂરી છે એ સાધનાનું અગત્યનું અંગ છે. જીવનના અ ંતસમય આવે તે પહેલાં સ્વયં સાવધાન થઇ હસતા મુખે મૃત્યુને ભેટવાના દૃઢ સકલ્પ કરવા અને દેહભાન ભૂલી આત્મભાવમાં લીન થવું—તેનું જ નામ અણુસણુ છે. અણુસણનો આરાધક નથી દીર્ઘ જીવનકાળને ઝંખતા કે મૃત્યુ જલ્દી આવે તે પીડા મટે એવુ પણ નથી ઇચ્છતા. તેને મન ધ્યેય અવસ્થા સમાન છે. અ'ત સમયે શરોર જન્ય આસક્તિ જીવાત્માને જકડીન લે તે માટે અણુસણુ ઉપચેાગી સાધન છે. પરંતુ દરેકે તે કરવું જ જોઈએ એવા આગ્રહ નથી, શક્તિ હાય તે જ તેવી પ્રતિજ્ઞા લે.
