________________
આથારગસરા - પૂર્વોક્ત આઠ અધ્યયનમાં અહિંસા સંબધી જે વર્ણન આવ્યું તેવું વિશુદ્ધ જીવન જીવતાં જે ઉપસર્ગો અને પરીષહ આવ્યા તે બધા સમભાવે સહન કરીને શ્રી વીર કેવી રીતે કમ મુક્ત થયા ? તે મહાવીરસ્વામી ભગવાનના આદર્શ જીવનનું વર્ણન આ અધ્યયનમાં છે.
હરકોઈ વ્યક્તિ આ રીતે અહિંસામય-નિલેપ જીવન વ્યતીત કરીને કર્મમુક્ત થઈ શકે છે. તે જૈન દર્શનનો સ્પષ્ટ મત છે. - ભગવાન મહાવીર પિતે જન્મથી ક્ષત્રિય હોવા છતાં ચારેય ઉદેશાને અંતે માળા મર્ડમા આવે છે. તે એ બતાવે છે કે-કોઈપણ વ્યક્તિ, જન્મથી બ્રાહ્મણ હોવા છતાં તેના કાર્યો હલકા હોય તે તે ખરેખર બ્રાહ્મણ નથી. એ રીતે કઈ પણ વ્યકિત જન્મથી શૂદ્ર હોય, પરંતુ તેની સાધના ઉંચા પ્રકારની હોય તે તે ખરેખર ઉત્તમ છે.
ભગવાન મહાવીરની સાધના + અહિંસક હતી. બીજાને સંતાપવાનું કે રંજાડવાના પરાક્રમ કરીને તેઓ મહાવીર કહેવાયા નથી. પરંતુ અહિંસાની ઉત્કટ સાધનાને કારણે જ તેઓ મહાવીર અને માગ કહેવાયા છે. તે યથાર્થ છે.
ભગવાને દીક્ષા લીધી ત્યારે સર્વ વસ્ત્રાભૂષણનો ત્યાગ કર્યો. પરંતુ પ્રણાલિકા મુજબ ઈદ્ર ભગવાનના ખભે કિમતી વસ્ત્ર મુકયું. ભગવાનને તેની જરૂર નહોતી પરંતુ પૂર્વ તીર્થકરોની પરંપરા જાળવી રાખવા, સમાજ વ્યવહારને અનુસરવા તથા સર્વે અને સ્ત્ર એ બેય અવસ્થામાં મુનિજીવનની સાધના થઈ શકે છે કારણકે બેય અવસ્થામાં નિમમત્વ ભાવ જ આવશ્યક . તે હકીકતે ભાવિપ્રજાને દયાનમાં લાવવા તે વસ્ત્ર રહેવા તે દીધું, પણ “હું આ વસ્ત્રથી હેમંત ઋતુમાં ઠંડીને કારણે, ડાંસમચ્છરથી બચવા કે લજજાને કારણે મારા શરીરને ઢાંકીશ નહિ–તેવો. કડક અભિગ્રહ પણ કર્યો છે. આનું નામ જ નિર્મમત્વભાવ
જ્યાં સુધી કેવલજ્ઞાન થયું નહિ ત્યાંસુધી ભગવાન જમીન ઉપર બેઠા નહિ, મૌન પણે કાઉસ્સગ્નમાં જ ઉભા રહ્યા, સૂવાની તે વાત જ નહિ ક્યારેક બેઠા તે પણ વીરાસને કે ઉત્કટાસને.
આધ્યાત્મિક જીવનની સર્વતમુખી પ્રગતિ માટે અનિવાર્ય એવા. અહિંસા સત્ય-ત્યાગ-સંયમ–અનાસક્તિ તથા તપાદિનુ તલસ્પર્શી વિવેચન અર્થાત્ આત્મતત્વજ્ઞાનની ચર્ચા ઉપરના આક અધ્યયનોમાં કરી છે. તેમાં દર્શાવ્યા મુજબ જીવન જીવવાની ઈચ્છા વાળા મુનિએ કેવા આગ્રા પાળવા
