________________
આસાણંગસૂત્ર लोगसारो
અહિંસકપણે જીવન જીવનાર જ અસાર સંસારમાં સારભૂત-એ શુદ્ધ સંયમ પાળી કમ મુક્ત બની શકે. * કારણકે, લેકમાં સારભૂત તત્વ અહિંસાધર્મ છે, ધર્મને સાર જ્ઞાન છે, જ્ઞાનને સાર સંયમ છે. ચારિત્રનું ઘડતર આંતરિક બળથી જ થાય છે. આવું બળ કેળવવા માટે સંયમ ઉપયોગી સાધન છે. આ સંયમનું ધ્યેય મુક્તિ છે એ અહીં સમજાવ્યું છે.
જીવો તથા જીવહિંસાની સમજણરૂપ સમ્યજ્ઞાન પહેલા અધ્યયનમાં વર્ણવ્યું છે. અહિંસા પરમો ધર્મ : ભગવાનની આ આજ્ઞાને સત્ય સ્વરૂપે યથાર્થ માનવી’ તદૂરૂપ સમ્યગ્દર્શન ચેથા અધ્યયનમાં વર્ણવ્યું છે.
સંપૂર્ણ અહિંસકપણે જીવન જીવવું.” જગતમાં સારરૂપ એવું આ સમ્યક્રશ્ચારિત્ર આ અધ્યયનમાં વર્ણવ્યું છે.
આ રત્નત્રયી જૈનદર્શનનો સાર છે.
સર્વજ્ઞભગવાને અહિંસામાં જ ધર્મ બતાવ્યો છે. તેમની આ આજ્ઞાને પૂર્ણરૂપે સમજી, હૃદયમાં ઉતારી, તેને યથાર્થ પાળવાથી જીવની મુક્તિ થાય છે. તેથી જ તત્વાર્થમાં સભ્ય જ્ઞાનવારિત્રાળ મેક્ષમા કહેલ છે. જગતમાં સારરૂપ આ રત્નત્રયી તથા તેનું ફળ “મોક્ષનું અહીં નિરૂપણ કર્યું છે.
ત્યાગી પણ આસક્ત હોય તે આરંભળવી છે.
અને ગૃહસ્થ પણ સંયમી કે અનાસક્ત હોય તે તે અનારભજવી છે. અર્થી- ક્રિયામાં પ્રત્યક્ષ પાપ ન દેખાય, છતાં જ્યાં પરિગ્રહવૃત્તિઆસક્તિ છે ત્યાં પાપ અને કર્મ બંધ છેજ અર્થાત આસક્તિથી આરંભ જન્મે છે તથા આરંભ અને પરિગ્રહથી સંસાર વધે છે.
સંસારની વિવિધ આશા, તૃષ્ણાઓ અને ઈચ્છાઓને લીધે જ સુખ અને દુઃખનું નિર્માણ થાય છે.” સંયમી સાધક આટલું સમજી બનેય પ્રકારની સ્થિતિમાં સમભાવ રાખે. - સત્યમાં શ્રદ્ધા રાખવાથી અને સમભાવ પૂર્વક જીવવાથી ચારિત્રબળ ખીલે છે અને એ રીતે ક્રમશઃ આત્મજ્ઞાન થયા પછી જ કમમુક્તિ સંભવે છે.
- કેમકે- આત્મસ્વરૂપ, દેહ સ્વરૂપ, કર્મ સ્વરૂપ અને જગસ્વરૂપની ઊંડી વિચારણું અને મંથન પછી મમતા અને પરિગ્રહવૃત્તિ પણ ઘટે છે.
