________________
ગોધનઃ રાષ્ટ્રીય ઉત્કર્ષનું અંગ
કા, રશ્મિકાન્ત ત્રિવેદી
પ્રત્યેક રાષ્ટ્ર માટે ઉત્કર્ષનાં વિવિધ-વિભિન્ન સોપાન હોય છે, એની સંસ્કૃતિ અને સભ્યતાને ભિન્ન ભિન્ન પાસાંઓનો સ્પર્શ પણ હોય છે. ભારતીય સંસ્કૃતિની પરંપરાનું ઐતિહાસિક દર્શન કરતાં જણાયા વગર રહેશે નહીં કે ભારતને ઉત્કર્ષ ગાય પર છે. સંસ્કૃત ભાષા એના શબ્દસામર્થને લીધે “ગ” શબ્દના વિવિધ અર્થો પ્રસ્તુત કરે છે, જેમાં વાણી, ધરતી અને ગાય આ અર્થો મુખ્ય છે. તદુપરાંત “નો નો અર્થ ગતિપ્રદાયક રમત સમાન gતિ : છે. વિશ્વના પ્રાચીનતમ ગ્રંથ વેદ”માં પણ “ગોને “અદ્યયા” કહી બિરદાવવામાં આવી છે.
- મહાભારતકાર મહર્ષિ વેદવ્યાસે પણ ગાયની પ્રશસ્તિ કરતાં જણાવ્યું છે કેઃ
गोभिस्तुभ्यं न पश्यामि धनं किञ्चिदिहाच्युत । कीर्तनं श्रवणं दानं दर्शनं चापि पार्थिव गवां प्रशस्यते वीर सर्व-पाप-हरं शिवम ॥
આ સંસારમાં ગાયની સમાન અન્ય કોઈ ધન સમજતો નથી. ગાયનાં નામ તથા ગુણોનાં 'કીર્તન શ્રવણ, ગાયનાં દાન તથા દર્શન ઇત્યાદિની
અતિ પ્રશંસા કરવામાં આવી છે. ગાય પાપને હરનારી તથા સમસ્ત કલ્યાણને આપનારી છે.”
માત્ર હિન્દુ ધર્મગ્રંથોમાં જ નહીં, અન્ય ધર્મોના સગ્રંથોમાં પણ “ગૌ નું મહત્ત્વ પ્રસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે. ઇસ્લામના પ્રવર્તક હજરત મોહમ્મદ સાહેબનાં ધર્મપત્ની હજરત આયશાએ પણ ભારપૂર્વક જણાવ્યું છે:
“ફરમાયા રસૂલ અલાહને કિ ગાયકા દૂધ શિફા હૈ ઔર ઉસકા ઘી દવા ઔર ઉસકા માંસ નિતાન્ત રેગ હૈ.'
આ ઉદ્ધરણ દ્વારા એટલું તે સિદ્ધ થાય છે કે પ્રાચીન સમયમાં પણ ગાયનો મહિમા સર્વત્ર હતા. વસ્તુતઃ રાષ્ટ્રીય વિકાસની ભાવનામાં “ગસંવર્ધનની યોજના સ્વીકારવી હિતદાયક છે. અન્યથા અવનતિ અને અવરોધ નડ્યાં જ કરશે.
“ગો” શબ્દના અન્ય અર્થોની દષ્ટિએ જોતાં પણ
જ્યારે વાણી અર્થાત ભાષામાં અવનતિ થશે, ભાષા પારકી થશે, ત્યારે આપણું જ્ઞાન વિકાસશીલ નહીં થઈ શકે અને આપણે માનસિક પરતંત્રતા ભોગવીશું. એ જ પ્રમાણે “ગો’ને “ધરતી” અર્થ જોતાં ધરતી શત્રુઓથી પદાક્રાન્ત રહે તો આપણું આત્મગૌરવ પણ ન થયા વગર રહે નહીં; આપણે આપણું મસ્તક પણ ઊંચું નહીં રાખી શકીએ અને જે “ગાય”ની રક્ષા અને પાલનપષણ પણ યોગ્ય રીતે નહીં કરવામાં આવે તો આર્થિક દૃષ્ટિએ આપણે જર્જરિત બની બધું ગુમાવી બેસીશું.
એ હાનિનાં કારણે પર વિચારણા કરતાં સામાન્ય દષ્ટિએ એ જણાયા વગર નહીં જ રહે કે ભારત એ કૃષિપ્રધાન રાષ્ટ્ર છે અને ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાનું અવલાંબન છે અન્નઉત્પાદક “વૃષભ”.
વૃષભના પરિશ્રમ દ્વારા અન્નનું ઉત્પાદન થાય છે. નહીં તો અન્નના અભાવમાં આપણને ભૂખે મરવાને વારે આવ્યો હતો, હાથ લાંબા કરી કરી અન્નની યાચના કરતાં ઠેર ઠેર ફર્યા હોત (જો કે હાલ આ યાચકવૃત્તિ આપણું રાષ્ટ્ર કંઈક અંશે અપનાવી લીધી છે એ આપણે માટે લજજાસ્પદ પરિસ્થિતિ કહેવાય.) સારા વૃષભની એકમાત્ર આપનારી છે “ગૌ”, જેને આપણું પૂર્વજો પરંપરાથી માતા કહી વતા હતા અને એની સેવા કરવામાં ધન્યતા અનુભવતાં હતાં.
આપણું પૂર્વજોને ગાય પ્રત્યેને પૂજ્યભાવ કઈ ગાડરિયા પ્રવાહને નહોતો કે ધર્મના નામે આંખમિચામણું નડતાં પણ એમાં વિજ્ઞાનસમ્મત ધાર્મિક સિદ્ધાંતો મૂળભૂત પાયારૂપ છે. * ભારતીય હિંદુ ધર્મની સૌથી મહાન વિશેષતા તે એ છે કે એમાં કહેલ પ્રત્યેક સિદ્ધાંત વિજ્ઞાનસમ્મત છે. અકારણ કે અંધવિશ્વાસ પર આધાર રાખી આપણે કશું યે સ્વીકાર્યું નથી કે નથી ગાંડીધેલી દોટ મૂકી. માત્ર આપણે ભૂલી ગયા છીએ એ સિદ્ધાંતનું તથ્ય અને વ્યવહારની ભૂમિકા.
જે આપણને બાળપણમાં ઉછેરે છે તેને આપણે
