________________
૩૦ ]
આપ્તજનાની સેવા કરીએ તે થાડા જ વખતમાં અંતઃકરણ શુદ્ધ થઈ આ મકલ્યાણ થઈ જાય છે. એટલા માટે વહુ ! સાંજન રસાઈનું કામ તે હું મારા પર લઈશ. મારે ણુ આત્માનું કલ્યાણ કરવું છે.”
આશીવાઁદ
સાસુની વાત સાંભળ બધાંની આંખા ઊઘડી. પછી તેા બધાંને પાતાની ખ઼ુદ્રતા અને સંકુચિતતા સમજાઈ. બધાંને આત્મનિી ઇચ્છા પ્રકટી અને બધાંને બીજાની સેવામાં અને સ્વાત્યાગમાં—સમપણમાં રસ આવવા લાગ્યા. એક વખત જે બધી પેાતપેાતાનાં કામ કરવામાં પણ દિલચારી રાખતી હતી, તે હવે પેાતાનુ અને પારકું ભૂલીને મુક્ત દિલે કામ કરવામાં ઉત્સાહ અનુભવા લાગી. જે વહુએ પેાતાના રસાઈ કરવાના વાર. નાની વહુએ પેાતાને માથે લઈ લેવાથી સુખ અને આરામ ભોગવવામાં રાજી થતી હતી તે હવે વારા ણવાનું છેડીને રસાઈ કરવાની તક ઝડપી લેવા લાગ, જે ઘરમાં ચેડા વખત પહેલાં કામ માટે આપસમાં ઝઘડા થતા ત્યાં હવે સૌ મન દઈને ઉત્સાહપૂર્વક કામ કરવા લાગ્યાં અને ખીજાનું કામ કરવામાં પણ પેાતાનું જ કામ ગણવા લાગ્યાં.
જ્યારે નાની વહુએ જોયું કે આ લેાકેા હવે મને રસાઈનું કામ નહી. સાંપે, યારે તેણે સેવાને ખીજો રસ્તા કાઢ્યો. તેણે વિચાર કર્યો કે ઘરમાં રાજ આદશ શેર લેાટની વપરાય છે. સંચાની ચક્કીમાં જે લેટ દળાય છે તેમાં અનાજનું કામળ સાત્ત્વિક તત્ત્વ દાઝી જાય છે. કામ આવે। લેટ ખાવાથી શરીરની તંદુરસ્તીને નુકાન થાય છે હવે રસાઈનું કામ તેા મારી પાસે છે નહીં, તેથી મારે દરરાજને લોટ દળી નાખવાનું કાન કરવું જોઈ એ. પ્રભાતમાં વહેલી ઊડીને હાથ–માં ધાઈ તે ઘઉં દળવા ખેસી ગઈ. શરીર સ્વસ્થ અને સબળ હતુ, (પ્રમાદ વગરનાં મહેનતુ માણસેાનું શરીર હંમેશાં તંદુરસ્ત અને બળવાન જ રહે છે.) મન ઉત્સાહથી ભરેલું હતુ’, કામ કરવાના અભ્યાસ હતા. વાતવાતમાં તેણે આદશ શેર ઘઉં દળી નાખ્યા
જાન્યુઆરી ૧૯૬૭
*
કામ કરવાની આ નવી યુક્તિશાધી કાઢી કે શું ? '' વહુએ ગદ્ગદ સ્વરથી કહ્યું : “ માતાજી ! જેઠાણીએ રસઈનું કામ તે! મારી પાસેથી લઈ લીધું છે. કામ વિના શરીરમાં આળસ પેસે અને ચિત્તમાં ખેાટા વિચાર પેસે, શરીર અને ચિત્ત રાગ તથા અશુદ્ધિનાં ધર બની રહે, તેથી આ દળવાનું કામ મેં લીધુ છે. આમાં શારીરિક કસરત પણ થાય છે; કમર, છાતી અને ફેફસાં મજબૂત બને છે અને શરીરમાં સ્ફૂતિ આવે છે. વળી આથી ગર્ભવતી સ્ત્રીઓને પ્રસવ પણ સુખપૂર્વક થાય છે. ઘરનાં માણસોને હાથના દળેલા સત્ત્વવાળા લેાટની રસા ખાવા મળે છે. આ બધાં કારણેાને લીધે અનાજ સંચામાં દળાવવાનું બંધ કરીને તે દળવાનું કામ મેં લીધું છે. આમાં મને તમારી સંમતિ મળે એમચ્છું છું.”
સાસુને જ્યારે આ વાતની ખબર પડી ત્યારે તે દોડતી નાની વહુ પાસે આવી અને ખાલી, “ વહુ !
..
હવે તા સાસુ પેાતાની નાની વહુને ગુરુની પેઠે માનવા લાગી. તેનાં બધાં કામ તે ગૌરવની દૃષ્ટિએ જોવા લાગી. તેના એકેએક વાત સાસુને અવાળી અને જ્ઞાનયુક્ત લાગવા લાગી અને પેતે પણ વહુના કામમાં સાથ આપવા લાગી. નાની વહુએ પહેલે દિવસે સવારે છ વાગ્યે દળવાનું કામ આરંભ્યું તેા બીજે દિવસે સાસુ પાંચ વાગ્યે ઊઠીને આ કામમાં લાગી ગઈ. પછી તે। બીજી વહુએ પણ વહેલી ઊઠીને દળવામાં એકબીજાની હરીફાઈ કરવા લાગી, સની પૃચ્છા હતી કે વધારેમાં વધારે ક્રામ મને મળે.
હવે નાની વહુએ એરડા સાફ કરીને કચરો કાઢવાનું તથા કૂવામાંથી પાણી ખેંચી લાવવાનું કામ માથે લીધું. સવારમાં તેાકર કચરા વાળવા તથા પાણી ભરવા આવતા હતા, પર ંતુ તે આવે તે પહેલાં તે। નાની વહુ બધું કરી લેતી. સાસુએ તેને શ્રી પૂછ્યું, “ બેટી ! આવુ કામ તે શા માટે કરવા માંડ્યું ? ” વહુએ કહ્યુ “ માતાજી! ઘરમાં નિત્યનાં કામ કરવા માટે નાકર રાખવા એમાં દેખ છે. ઘરનું દરેક કામ ઘરનાં માણસાએ જાતે જ કરી લેવું જોઈ એ જો આપણે શ્રીમંત હાઈ એ તે ગરીબ અને દુ:ખી માણસાને મદદ કરવી જોઈ એ, પણ શ્રીમંતાઈ ને લીધે મનુષ્યાને નાકર બનાવીને તેમની પાસે પેાતાનાં કામ ન કરાવવાં જોઈ એ.
