________________
પ્રકાશની ક્ષણ
આડીસ હીટમેન
એક ખ્યાતનામ ન્યાયાધીશે એમના જીવનને પલટાવી નાખનારો એક પ્રસંગ મને કહ્યો હતો. એક ગરીબ પરિવારમાં જન્મેલ હોવાથી નાનપણમાં જ એમને અન્ય સ પડતો મૂક ને એક કારખાનામાં સામાન્ય કર તરીકે જોડાવું પડયું હતું. મંદી આવી અને એક બળતી બપોરે બીજા સેંકડો કામદારો સાથે એમને પણ નોકરીમા થી છૂટા થવું પડયું. પાળી પૂરી થયે છૂટા થયેલા, ઉદાસ કામદારોની સાથે એ પણ ચાલ્યા જતા હતા. યુવાન હોવા છતાંયે અત્યારે એમને સોયે જગત અંધકારભ લાગતું હતું.
એમની આગળ એક દૂબળોપાતળો ગંદો દેખાતો માણસ ચાલતો હતો. એનેય નોકરીમાંથી રજા મળી હતી. છતાંયે તે સી. બજાવતો મસ્તીમાં ઝૂમતો ચાલતો હતો. મારા મિો એની સાથે ચાલવા માંડ્યું અને પૂછ્યું : “હવે તમે શું કરશો?'
મને લાગે છે કે હું હવે આફ્રિકા જઈશ.” એ અજાણ્યા માણસે સ્વાભાવિકતાથી કહ્યું : “મોટો વિશાળ દેશ છે અને ત્યાં નસીબ અજમાવવાની ઘણી ઘણી તક છે. મિત્ર ! મિત રાખીએ તો આગળ વધવામાં કશો જ વાંધે ન આવે. નહિ તો ઑસ્ટ્રેલિયા તરફ પણ જાઉં. દુનિયા ઘણી વિશાળ છે. અને દીકરા ! માણસ એનાથી થઈ શકે એટલું કામ કરે અને ચલાવાય એટલી બુદ્ધિથી કામ કરે તો દુનિયામાં એ કયાંય દુઃખી ના રહે.”
“મારા માટે મારા ન્યાયાધીશ મિત્રે એ જના સંભારણાને સંભારતાં કહ્યું : “જાણે એક નવી જ બારી ઊઘડી ગઈ એ બારીમાંથી દૂર-દૂર માઈલ સુધી વિસ્તરીને ભાવિ પથરાયું હતું. જીવન જણે મને સાદ પાડી રહ્યું હતું અનેક યોજનાઓ ઘડતો ઘડતો ઘરે પાછો ફર્યો બીજે જ અઠવાડિયે અને બીજું કામ મળી ગયું અને મેં રાત્રિશાળામાં જઈને ભણવા માંડયું. મારી સામે જીવન પડવું હતું અને મેં મારી કલ્પના પ્રમાણે એને ઘડવા માંડયું.
આપણા સહુની જિંદગીમાં આવી ક્ષણો અચાનક આવે છે અને આપણે આપણી જાતને તથા જગતને બરાબર સમજવા માંડીએ છીએ ત્યારે
જીવન એક નવો સંદેશ લઈને જાણે આપણને દોરે છે–રાહ બતાવે છે.
આવી જ પળોમાં આપણે સાચું જીવન અનુભવીએ છીએ-જીવીએ છીએ. માત્ર એ ક્ષણોને બરાબર ઓળખતાં અને પૂરેપૂરી પાળતાં શીખવું જોઈએ. ઘણી વાર એવી ક્ષણો આવીને અજાણતાં વહી જાય છે અને આપણે એનો લાભ બરાબર ઉઠાવી શકતા નથી. '
આવી ક્ષણો-આવો પ્રકાશચમકાર આપણું જીવનને દોરી રહે એ માટે આપણે શું કરવું જોઈએ? સૌ પ્રથમ તો આપણે આપણી આંખો બરાબર ઉઘાડી રાખવી જોઈએ. સુંદરતાને જોતાં અને પામતાં શીખવું જોઈએ. ઘણીયે વાર આપણે બરાબર જોતા જ નથી. વહેતી હવા સાથે તાલ મિલાવતા પંખીની પાંખોને વળાંક હલાએ બરોબર નિહાળ્યો હશે! પ્રકાશની રેખાને અંધકારની રેખા સાથે ભળી જતી કેટલા લેકાએ બરાબર નીરખી હશે !
આપણે બરાબર જતા નથી અને એટલે ઘણી ઘણી ક્ષણો તો કશીયે પ્રેરણા આપ્યા વગર જ વહી જાય છે. આપણે આપણી જાતને બરાબર પામવી જોઈએ અને જાતની બહાર વિસ્તરતા વિશાળ જગતને નીરખવું જોઈએ.
પ્રકાશના ચમકારની ઝળકતી ક્ષણો વાંકદૃષ્ટિ વાળાઓને કારેય અનુભવવા નથી મળતી અને એ જ રીતે અનુકરણવૃત્તિવાળા લોકોને પણ ક્યારેય જોવા નથી મળતી. આવી ક્ષણે પામવા માટે, જીવનનું પરમ સૌંદર્ય માણવા માટે તો જીવન પ્રત્યે આદર અને સરળતા જોઈએ, જીવન જીવવાની મૌલિકતા જોઈએ.
આ બધું યે આપણામાં ન હોય એ સંભવિત છે, પરંતુ આપણે એ વિકસાવી શકીએ એમ છીએ. આવા ગુણો વિકસાવવાના પ્રયાસમાં એક પરમ આનંદ સમાયો છે અને એવા ગુણે વિકસે ત્યારે એક અભુત ઘડીએ આખું જીવન પલટાઈ જાય એવું દર્શન સાંપડી રહે છે.
જીવનનું આવું પ્રેરણામય મંગળ દર્શન પામવાની સાધના આપણે આચરીએ.
