Aagam 10 PRASHNA VYAKARANAM Moolam evam Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 282

आगम
(१०)
प्रत
सूत्रांक
[२७]
गाथाः
दीप अनुक्रम [३९-४३]
“प्रश्नव्याकरणदशा”
-
Education Internation
अंगसूत्र-१० (मूलं+वृत्तिः)
श्रुतस्कन्धः [२],
अध्ययनं [४]
मूलं [२७] + गाथा:
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [१०], अंग सूत्र [१०] “प्रश्नव्याकरणदशा" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्तिः
वृत्तिः
॥ १३९ ॥
प्रश्नव्याक-त्स्यायनप्रसिद्धास्ते वा न कथयितव्याः तथा न-नैव देशजातिकुलरूपनामनेपथ्यपरिजनकथा वा स्त्रीणां र० श्रीअ- 8 कथयितव्येति प्रक्रमः, तत्र लाटादिदेशसम्बन्धेन स्त्रीणां वर्णनं देशकथा, यथा- “लाट्यः कोमलवचना रतिनिभयदेव० पुणा वा भवन्ती" त्याह, जातिकथा यथा - “धिक ब्राह्मणीर्धवाभावे, या जीवन्ति मृता इव । धन्या मन्ये जने शूद्रीः, पतिलक्षेऽप्यनिन्दिताः ॥ १ ॥” तथा कुलकथा यथा--"अहो चौलुक्यपुत्रीणां साहसं जगतोऽधिकम् हे पत्युर्मृत्यो विशंत्यग्नौ याः प्रेमरहिता अपि ॥ १ ॥ रूपकथा यथा - "चन्द्रवक्त्रा सरोजाक्षी, सद्गीः पीनघनस्तनी। किं लाटी न मता साऽस्य, देवानामपि दुर्लभा ॥ १ ॥” नामकथा सा सुन्दरीति सत्यं सौन्दर्यातिशयसमन्वितत्वात्, नेपथ्यकथा यथा - "धिग ! नारीरौदीच्या बहुवसनाच्छादिताङ्गलतिकत्वात् । यथौवनं न यूनां चक्षुमदाय भवति सदा ॥ १ ॥” परिजनकथा यथा - "चेटिका परिवारोऽपि तस्याः कान्तो विचक्षणः । भावज्ञः स्नेहवान् दक्षो, विनीतः सत्कुलस्तथा ॥ १ ॥" किं बहुना ?, अन्या अपि च एवमादिका:-उक्तमकाराः कथाः स्त्रीसम्बन्धिकथाः शृङ्गारकरुणाः-शृङ्गारमृदवः शृङ्गाररसेन करुणापादिका इत्यर्थः तपःसंयमब्रह्मचर्यघातकोपघातिकाः अनुचरता ब्रह्मचर्ये न कथयितव्या न श्रोतव्या अन्यतः न चिन्तयितव्या या पतिजनेन, द्वितीय भावनानिगमनायाह एवं स्त्रीकथाविरतिसमितियोगेन भावितो भवत्यन्तरात्मा आरतमनोविरतग्रामधर्मः जितेन्द्रियो ब्रह्मचर्यगुप्त इति प्रकटमेव २ । 'तय'ति तृतीयं भावनावस्तु स्त्रीरूपनिरीक्षणवर्जनं, तचैवम्-नारीणां स्त्रीणां हसितं भणितं -हास्यं सविकारं भणितं च तथा वेष्टितं हस्तन्यासादि विप्रेक्षितं
For Parts Only
~ 281~
४ धर्मद्वारे
संभावना के ब्रह्मचर्यम् सू० २७
॥ १३९ ॥