Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAyIma yazovijayajI mahArAjA virasthitI yogabheda batrIzI ekaparizIlana 18 rAvI8 pU.lavi candragupta sA 8 MSIRIS 8 vIvekAnta prakAza jainIliyasa sTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjAviracita"Atri-triziT' prakaraNAntargata yogabhedabatrIzI-eka parizIlanA (18) : parizIlana : pU. paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAda sva.A.bha.zrI.vi. paTTAlaMkAra pU. sva. A. bha. zrI.vi. aticandrasU. ma. sI. nA satharatna pU. sva. A. bha. zrI. vi. amaragumasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. candragumasU. ma. zrI cAnekA pra * tAsa TrasTa : Arthika sahakAra : pa.pU.mu.zrI anantajJAna vi.ma.sA., pU.mu.zrI anantadarzana vi.ma.sA., pU.mu.zrI anantacAritra vi.ma.sA. tathA pU.sA.zrI akhiladarzanAzrIjI ma. nA saMyamajIvananI anumodanArthe teozrInA saMsArI bhAI zrI jayeza harilAla zAha - amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogabhedabatrIzI-eka parizIlana - 18 AvRtti - prathama : prakAzana : vi. saM. 259 nakala - 1000 zrI anekAnta prakAzana- jena rIlIjIyasa TrasTa : prAptisthAna : zA. sUryakAnta caturalAlA rajanIkAMta epha. vorA mu. po. murabADa (ji. ThANe) 655, sAcApIra sTrITa, puNe kaeNmpa, puNe - 411001. makuMdabhAI Ara. zAha vijayakara kAMtilAla jhaverI 5, navaratna phleTsa premavardhaka phale navA vikAsagRha mArga navA vikAsagRha mArga-pAlaDI pAlaDI- amadAvAda-7 amadAvAda- 380007 jatInabhAI hemacaMda zAha "komala' chAparIyAzerI : mahIdharapurA surata - 395003 : Arthika sahakAra : pa.pU.mu.zrI anantajJAna vi.ma.sA., pU.mu.zrI anantadarzana vi.ma.sA., pU.mu.zrI anantacAritra vi.ma.sA. tathA pU.sA.zrI akhiladarzanAzrIjI ma. nA saMyamajIvananI anumodanArthe teozrInA saMsArI bhAI zrI jayeza harilAla zAha - amadAvAda mudraNa vyavasthA : kumAra 138-bI, caMdAvADI, bIje mALe, sI. pI. TaMka roDa, muMbaI-400 004. phona : 31078540
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizIlananI pUrve anaMtopakArI zrI vItarAgaparamAtmAe upadezelA paramatAraka mokSamArganI sAdhanA ja kharekhara to yoganI sAdhanA che. kAraNa ke AtmAne mokSanI sAthe joDI ApanArI e sAdhanA che. yoganA svarUpa aMge aneka mato hovA chatAM yoganI mokSasAdhatAmAM koI ja vivAda nathI. dareka darzanakAroe mokSanI prApti mATe ananya upAya svarUpe yoganuM varNana karyuM A yogabheda nAmanI dvArgizikAmAM mukhyapaNe adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya : A pAMca yogabhedonuM varNana karyuM che. adhyAtmanuM svarUpa varNavatAM prasaMgathI maitrI vagere bhAvonuM varNana karyuM che. yogabiMdugraMthane anulakSIne karAyeluM e varNana khUba ja spaSTa rIte maitrI vagerenA svarUpane samajAvanAruM che. maitryAdibhAvone AtmasAt karyA vinA "adhyAtma"nI prApti zakya nathI. "adhyAtma zabda gamI jAya evo che. paraMtu tenA arthanI prApti mATe prabaLa puruSArtha apekSita che. maitryAdibhAvonuM varNana vAMcavAthI samajAze ke adhyAtmanI prApti mATe AtmAmAM aneka prakAranI yogyatAno prAdurbhAva thavo joIe. sukhI janonI IrSyA; duHkhI janonI upekSA, bIjAnA sukRta pratyeno dveSa ane adharmI janonI pratye rAga-dveSa : A adhyAtmaprAptinA avarodhaka che. enA parihArathI ja adhyAtmanI prApti thAya che. adhyAtmanI prApti pachI ja AtmAne bhAvanAnI prApti thAya che. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vairAgyanA bhedathI bhAvanA pAMca prakAranI che, je atyaMta daDha evA saMskAranuM kAraNa che. pravRttinA sAtatya mATe saMskAranI daDhatA Avazyaka
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane aMtima phaLanI prApti mATe pravRttinuM sAtatya apekSita che. bhAvanAthI bhAvita yogIne dhyAna prApta thAya che. sthira zubha eka viSayavALuM dhyAna, sUkSmajJAnathI sahita hoya che. tenI prApti mATe kheda, udvega, bhrama, utthAna, kSepa, AsaMga, anyamudra ane roga : A ATha cittanA doSono tyAga prayatnapUrvaka karavAnuM jaNAvyuM che. khedAdi doSonuM svarUpa ane tenuM phaLa ahIM varNavyuM che. ATha cittanA doSothI rahita evuM dhyAna hoya to te kuzalAnubaMdhI bane che ane e dhyAnathI yogIne sarva kAryo svAdhIna bane che. cittanA zubha pariNAmo nizcala bane che ane azubha karmonA anubaMdha nAza pAme che. e rIte dhyAnayoganuM varNana karIne bAvIzamA zlothI samatAyoganuM varNana karyuM che. anAdikAlIna avidyA (ajJAna)ne laIne je saMkalpa ane vikalpo thatA hatA, te have tattvabuddhi thavAthI thatA nathI. viSayone atyAra sudhI je ISTa ke aniSTasvarUpe grahaNa karavAnuM banatuM hatuM te have thatuM nathI. vastune vastutattvasvarUpe grahaNa karavAmAM Ave che. AvI tattvabuddhine samatA kahevAya che. nistaraMga samudra jevI zAMta, prazAMta cittanI vRttio sarvathA vikalpazUnya hoya che tyAre vRttisaMkSayayogano AvirbhAva thAya che, je kevalajJAnanI prApti vakhate hoya che ane manano sarvathA nirodha thavAthI cittanI sarvavRttiono nirodha thavAthI zailezI avasthAmAM hoya che. mokSanA kAraNabhUta AtmavyApArane AzrayIne yoganA bhedonuM varNana chavvIsa zlokothI karAyuM che. | 'cittavRttionA nirodhane yoga kahevAya che." A pramANenI mAnyatAne anusaravAthI paNa pataMjalinA matamAM
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmAdi pAMca yogabhedo sata thaI zake che-te sattAvIsamA zlokathI jaNAvavAnI zarUAta karI che. e jaNAvatI vakhate pAMca samiti ane traNa gumi svarUpa yoga che te jaNAvIne temAM adhyAtmAdi pAMca prakArono samAveza kaI rIte thAya chete jaNAvyuM che. A batrIzInA aMtamAM adhyAtmAdi cArane yoganI pUrvasevAsvarUpa yoganA upAya tarIke varNavyA che. vyavahAranayane AzrayIne kAraNamAM kAryano upacAra karIne adhyAtma, bhAvanA, dhyAna ane samatAne yoga kahevAya che. upacAra vinA yoganuM nirUpaNa karAya to "vRttisaMkSayane ja yoga tarIke varNavAya che. AthI spaSTapaNe samajI zakAze ke prathamaguNasthAnake ane cothAguNasthAnake yoganI pUrvasevA svarUpa yogopAya hoya che. pAMcamA guNasthAnakvI AraMbhIne yoganI pravRtti zarU thAya aMte zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka vacanane anusarI adhyAtmAdi pAMce ya yoga zIdhrapaNe paramAnaMdasvarUpa mokSane ApanArA che-e jaNAvIne anya zAstromAM jaNAvelA te te yogo paramAnaMdanuM kAraNa banatA nathI e sUcavyuM che. kAraNa ke anya dArzanikonAM zAstro zrI vItarAgaparamAtmAnA vacanane anusaratAM nathI. zrI vItarAgaparamAtmAnA vacanamAM sthira banI adhyAtmAdi bhAvonI prApti dvArA ApaNe sau paramAnaMdanA bhAjana banI rahIe e ja eka abhyarthanA. mahA suda 6 : zukravAra A.vi. candraguptasUri kalyANa
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate yogabhedadvAtriMzikA / A pUrve sattaramI batrIzImAM puruSakAra(prayatna)nA prAdhAnyathI cAritranI prAptimAM yoganI pravRtti thAya che : te jaNAvyuM che. have yoganA bheda-prakArone varNavAya che adhyAtmaM bhAvanA dhyAnaM, samatA vRttisaMkSayaH / yogaH pazcavidha: proho, thoLamAnavizAyaiH |8-zA "yogamArganA vidvAnoe adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya : A pAMca prakArano yoga varNavyo che.'' A pramANe prathama zlokano artha spaSTa che. 'yogabiMdu'mAM varNavelA adhyAtma, bhAvanAdi pAMca prakAranA yogane AzrayIne ahIM yoganA prakAronuM nirUpaNa karAyuM che. mokSanI sAthe AtmAno yoga karAvI ApanAra adhyAtmAdi hovAthI tene yoga kahevAya che. ISTavastune ApanArA kalpavRkSa ane ciMtAmaNi karatAM paNa mokSane ApanArA yoganuM mAhAtmya atizayavaMtuM che. janmanuM bIja bALI nAkhavA mATe agnijevo yoga che; je jarAno, du:khono ane mRtyuno nAza kare che. tethI tene jarAnI jarA; du:khono kSayaroga ane mRtyunuM mRtyu kahevAya che. mAsakSapaNAdi tapanA tapasvIonA tapane paNa nirarthaka banAvanAra kAmadevanAM zastrone nakAmAM karavAnuM kArya yogathI zakya bane che. uttarottara zreSTha evA adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya : A pAMca prakAranA yoganuM varNana ahIM mukhyapaNe karAya che. 18-1
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmanuM varNana karAya che aucityAd vRttayuktasya, vacanAt tattvacintanam / maitryAdibhAvasaMyuktamadhyAtmaM tadvido viduH // 18-2 // ''ucitapravRttipUrvaka aNuvratAdi AcArathI yukta AtmA; maitrI vagere bhAvothI sahita Agamane AzrayIne je tattvaciMtana kare che, tene adhyAtmanA jANakAro 'adhyAtma' kahe che.'' A pramANe bIjA zlokano artha che. Azaya e che ke ucita pravRtti karavApUrvaka aNuvrato ane mahAvratone dhAraNa karanArA te te AtmAo zrI jinAgamane AzrayIne jIvAdi nava tattvonuM ciMtana kare che, e tattvaciMtanasvarUpa adhyAtma che. K AthI samajI zakAze ke mAtra ciMtana e adhyAtma nathI, tattvaciMtana e adhyAtma che. mAtra jIvAditattvaciMtana svarUpa adhyAtma nathI, paraMtu Agamane anusarIne thatuM tattvaciMtana e adhyAtma che. Agama-zAstra paNa zrI jinezvaradevoe prarUpelAM hovAM joIe. AvA paramatAraka zrI jinAgamane anusarIne karAtuM tattvaciMtanamAtra paNa adhyAtma nathI, paraMtu zrAvakanAM pAMca aNuvrato ane pU. sAdhumahAtmAonAM pAMca mahAvratothI je AtmAo yukta che; evA AtmAo dvArA karAtuM ja e tattvaciMtana adhyAtma che. A tattvaciMtana vakhate paNa arthakAmAdisaMbaMdhI te te kALe vihita ucita pravRttino bAdha na thAya eno upayoga rAkhavo joIe. arthAd ucitapravRttipUrvakanuM ja tevA prakAranuM ciMtana adhyAtma che. A ciMtana paNa maitrI, pramoda, karuNA LOI TOI HOI HOI NONG lai doi hoi dai
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mAdhyacya svarUpa bhAvothI sahita hoya to ja te adhyAtmasvarUpa bane che-A pramANe adhyAtmanA jJAtA adhyAtmanuM svarUpa varNave che. 18-2aa maitrI vagere bhAvomAMthI maitrIbhAvanuM varNana karAya chesukhcintaa matA maitrI, sA krameNa caturvidhA / upakArisvakIyasvapratipannAkhilAzrayA // 18-3 // "upakArI, potAnA svajano, potAne mAnanArA ane bIjA badhA jIvone sukha prApta thAya evI je IcchA te anukrame cAra prakAranI maitrI kahevAya che. A pramANe trIjA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke sAmAnya rIte bIjAnA sukhane IcchavA svarUpa maitrIbhAva che. ahIM hitasvarUpa sukha che. te te jIvonA hitanI ciMtA karavI (IcchA karavI) tene maitrIbhAvanA kahevAya che. koI jIva pApa nA kare, koI paNa jIva duHkhI nA thAya ane badhA jIvo mukta bane AvI bhAvanAne maitrIbhAvanA tarIke varNavavAmAM Ave che. Ama to AtmAnA tevA prakAranA pariNAma svarUpa maitrIbhAvanAnA asakhya bhedo che. paraMtu te viSayavizeSane AzrayIne anukrame cAra prakAranI che. upakArI arthAt potAnI upara jeNe upakAra karyo che tevA AtmAonA hita-sukhanI je IcchA che te pahelA prakAranI upakArI jano pratyenI maitrI che. jeo upakArI nathI, paraMtu jemanI sAthe lohInI sagAI che; evA te te svakIya-svajanonI pratye je hitanI bhAvanA che te bIjI svakIya jano pratyenI maitrI che. jeonI sAthe
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI sagapaNa nathI, paraMtu potAnA pUrvapuruSone athavA potAne Azraye jeo rahe che evA svapratipanna jIvonA hitanI ciMtA svarUpa trIjI maitrI che ane jeo upakArI, svakIya ke svapratipanna paNa nathI evA badhA jIvonA hitanI IcchA svarUpa akhila jIvonI cothI maitrI che. A cAra prakAranI maitrIne varNavatAM zrI SoDazakaprakaraNamAM pharamAvyuM che ke-upakArI, svajana, Itara ane sAmAnya janonA hitanI bhAvanAne anukrame pahelI, bIjI, trIjI ane cothI maitrI kahevAya che. (juo SoDazaka-13-9)... ItyAdi spaSTa che. I18-3 karuNAbhAvanAnuM nirUpaNa karAya chekrunnaa duHkhahAnecchA, mohAd duHkhitadarzanAt / saMvegAcca svabhAvAcca, prItimatsvapareSu ca // 18-4 // "bIjAnAM duHkhone dUra karavAnI IcchAne karuNA kahevAya che. mohanA kAraNe thanArI, dukhitane jovAthI thanArI, saMveganA kAraNe prItima janone vize thanArI ane prItima na hoya toya sAmAnya janone vize svabhAvathI thanArI je karuNA che; te apekSAe karuNA cAra prakAranI che."-A pramANe cothA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke sAmAnya rIte duHkha parihAra karavAnI IcchAne karuNA kahevAya che, je cAra prakAranI che. emAMnI eka karuNA mohathI arthA ajJAnathI thatI hoya che. mAMdA mANase apathyanI mAMgaNI karyA pachI tene apathya ApavAnI je IcchA thAya tevI IcchA jevI A prathama karuNA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. duHkhInA darzanathI bIjI karuNA thAya che. dIna, anAtha, pAMgaLI... vagere du:khIne jovAthI temane loka-prasiddha rIte AhAra, vastra ane pAtra vagere ApavAthI A bIjI karuNA thAya che. ahIM sAmA mANasanA duHkha dUra karatI vakhate tenA vartamAnanA hitAhitanI thoDIghaNI ciMtA hoya che, je pahelI mohathI thanArI karuNA vakhate hotI nathI. mAMgyuM, eTale ApI dIdhuM. paraMtu tethI lenAranuM zuM thaze ? ene e hitakara che ke nahi ? tene te naDaze to nahi ne ?... ItyAdinI ciMtA pahelI karuNAmAM hotI nathI. potAnI pratye prIti dhAraNa karatA hoya evA sukhIjanone vize paNa mokSanI abhilASA-saMvegathI sAMsArika duHkha(saMsArasvarUpa duHkha)thI rakSaNa karavAnI je IcchA chavastha AtmAne hoya che tene trIjI karuNAbhAvanA kahevAya che. cothI karuNAbhAvanA kevalajJAnIbhagavaMtonI jema, sarvajIvo upara anugraha karavAmAM tatpara evA mahAmunione hoya che. teo svabhAvathI ja potAnI sAthe prItimattA(prIti)no saMbaMdha hoya ke na paNa hoya to ya badhA ja prANIone vize tevA prakAranI sAMsArika du:khathI rakSaNa karavAnI IcchAne dhAraNa karatA hoya che. trIjI ane cothI karuNAmAM viSayanuM sAmya hovA chatAM IcchAdinuM tAratamya che. sAmAnya rIte vacanAnuSThAna ane asahvAnuSThAnamAM je pharaka che evo pharaka trIjI ane cothI karuNAbhAvanAmAM che. A viSayamAM zrI SoDazaka prakaraNamAM pharamAvyuM che ke-moha(ajJAna)nA kAraNe thatI, asukhI(duHkhI)one vize thatI, mokSanI abhilASAthI thatI ane hitabuddhithI thatI-ema cAra prakAranI karuNAbhAvanA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, jenuM tAtparya upara jaNAvyA mujaba spaSTa che.18-4 muditAbhAvanAnuM nirUpaNa karAya cheaapaatrmye saddhetAvanubandhayute pare / santuSTirmuditA nAma, sarveSAM prANinAM sukhe // 18-5 // "tatkALa ramaNIya, sahetuvALA, anubaMdhathI yukta ane zreSTha koTinA badhA prANIonA te te sukhane vize je saMtuSTi(saMtoSa) che, tene muditAbhAvanA kahevAya che."-A pramANe pAMcamA zlokano artha che. Azaya e che ke-sAmAnya rIte badhA prANIonA sukhamAM saMtuSTa thavA svarUpa muditA bhAvanA che. prAya: bIjAone sukhI jovAthI jIvane IrSyAdi pariNAma prApta thatA hoya che. e apekSAe thoDI sArI pariNati janme to potAnA sagA-saMbaMdhIonA sukhane joIne saMtoSa thAya paNa kharo ! paraMtu te muditAbhAvanA nathI. sukhane joIne IrSyA thavI nA joIe ane sagAsaMbaMdhI janonA ja sukhane joIne nahi paraMtu prANImAtranA sukhane joIne saMtoSa thavo joIe, to ja muditAbhAvanAno pariNAma prApta thaI zake che. muditAbhAvanAno viSaya sukha che. tenA cAra prakArane AzrayIne muditAbhAvanAnA paNa cAra prakAra che. ApAtaramya sukhanA viSayamAM pahelI muditAbhAvanA che. apathya evA AhAranA bhakSaNathI vartamAnamAM tRmi thAya che paraMtu kAlAMtare pariNAma sAruM nathI AvatuM. tenI jema tatkALa(bhogakALa)ramaNIya ane pariNAme asuMdara evA svaparanAM viSayajanya sukhomAM saMtoSa thavA svarUpa prathama zAhajAhAhAhAhAhAhAhA jANo
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ muditAbhAvanA che. jenA hetuo suMdara che evA sukhanA viSayamAM bIjI muditAbhAvanA hoya che. jemAM sArI rIte hita jovAyuM che evA hitakara ane parimita AhAranA paribhogathI prApta thatA madhurarasanA AsvAdanA sukha jevA viSayasukhanA viSayamAM bIjI muditAbhAvanA hoya che. anubaMdha(paraMparA)yukta sukhanA viSayamAM trIjI muditA bhAvanA hoya che. deva ane manuSyanAM janmone vize uttarottara avyavacchinna(niraMtara)paNe sukhanI paraMparA sAthe kalyANanI paraMparAnI prApti svarUpa A bhava ane parabhava saMbaMdhI sukhane vize saMtoSa pAmavAthI trIjI muditAbhAvanA prApta thAya che. para-prakRSTa evA paramasukhanA viSayamAM cothI muditAbhAvanA hoya che. sarvathA mohakSaya thaye chate zrI vItarAgAvasthAmAM tema ja mohAdinA upazamAdi thaye chate aMzataH zrI vItarAgatulya dazAmAM je avyAbAdha sukha prApta thAya che, temAM saMtoSa thavAthI cothI muditAbhAvanAno pariNAma prApta thAya che. zrI SoDazakaprakaraNamAM A vAtane jaNAvatAM pharamAvyuM che ke sukhamAtramAM; sahetuvALA sukhamAM anubaMdhayukta sukhamAM tema ja para(parama)sukhamAM anukrame pahelI, bIjI, trIjI ane cothI muditAbhAvanA hoya che. jeno Azaya upara jaNAvyA mujaba che. 18-4o chellI upekSAbhAvanAnuM nirUpaNa karAya chekrunnaato'nubndhaacc, nirvedAttattvacintanAt / upekSA hyahite'kAle, sukhe sAre ca sarvataH // 18-6 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ "ahita, akALa, sukha ane sarvatra asArane vize karuNAthI, anubaMdhathI, nirvedathI ane tattvaciMtanathI mAdhyacyA svarUpa upekSAbhAvanA kahevAya che."-A pramANe chaThThA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke sAmAnya rIte mAdhyacyasvarUpa upekSAbhAvanA che. te paNa cAra prakAranI che. jenA anukrame ahita, akALa, sukha ane asAra viSaya che ane karuNA, anubaMdha, nirveda ane tattvaciMtana prayojaka che. pahelI upekSAbhAvanA karuNAne laIne ahitanA viSayamAM thatI hoya che. jema koI mANasa potAnI IcchAthI apathyanuM sevana karato hoya tyAre tenuM nivAraNa karavAnA badale, haze ! bicArAne sevavA do.. ItyAdi svarUpa karuNAne laIne tenI upekSA karAya che. te pahelI upekSAbhAvanA che. anavasare bhaviSyano vicAra karavA svarUpa anubaMdhane laIne bIjI upekSAbhAvanA thAya che. jema koI mANasa ALasanA kAraNe artha(dhana)nA upArjana vageremAM pravRtti karato nathI tyAre arthopArjanAdimAM apravartamAna evA tene joIne tenA hitanA arthI tene hitamAM(arthopArjanAdimAM) pravartAve che. paraMtu koI vAra pariNAma sAruM nahIM Ave, ema dhArIne evA vakhate mAdhyazma dhAraNa kare che. te bIjI upekSAbhAvanA che. saMsAranA sukhanA viSayamAM nirvedane laIne trIjI upekSA bhAvanA thatI hoya che. saMsAranA sukha pratye vairAgya utpanna thAya tyAre saMsAranA sukha pratye upekSAbhAva pragaTe che, te trIjI upekSAbhAvanA che. saMsAranuM sukha bahutaraduHkhathI anuviddha hovAthI duHkhamAM ane saMsAranA sukhamAM koI atyaMta vizeSatAne nahi mAnavAthI asAra evA te sukhamAM nirveda
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAge che ane tethI temAM upekSAbhAva Ave che; je, badhIya Indriyone AhlAdakara hovA chatAM sAMsArika sukhane du:khasvarUpa mAnatA yogIjanomAM jovA maLe che. sarvatra asAra evA padArthone vize tattvanI vicAraNAne laIne cothI upekSAbhAvanA thatI hoya che. manojJa(gamatI) ke amanojJa(aNagamatI) vastuomAM vAstavika rIte rAga ke dveSanuM utpAdakatva nathI arthAt koI paNa vastu rAga-dveSanuM kAraNa nathI. paraMtu mohanIyAdi ghAti karmonA vikAra(vipAka)nA kAraNe utpanna thayelA potAnA azubha bhAva svarUpa(svAparAdha) doSanA kAraNe ja manojJa ke amanojJa vastuomAM rAga ke dveSa utpanna thAya che... AvI bhAvanA bhAvavA svarUpa tattvaciMtananA kAraNe potAne choDIne(mohAdhInatAne choDIne) koI paNa vastumAM sarvatra sukha ke du:khanI kAraNatAne na mAnavAnA kAraNe svAtirikta vastumAtramAM je upekSAbhAva Ave che, tene cothI upekSAbhAvanA kahevAya che. A vAtane jaNAvatAM zrI SoDazaprakaraNamAM jaNAvyuM che ke karuNA, anubaMdha, nirveda ane tattva che sArabhUta jemAM tene anukrame pahelI, bIjI, trIjI ane cothI upekSAbhAvanA kahevAya che. eno Azaya spaSTa che, je upara jaNAvyo che. 18-6 // upara jaNAvyA mujabanA cAra cAra bhedavALA maitryAdibhAvo, kramAnusAra AtmAmAM pariNAma pAmatA hoya che. vizuddhasvabhAvavALA e bhAvono ja adhyAtmamAM upayoga che-A vAta tenA phaLanA nirUpaNa dvArA jaNAvAya che
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhIya duHkhitopekSAM, puNyadveSamadharmiSu / rAgadveSau tyajannetA, labdhvAdhyAtmaM samAzrayet // 18- 7 // "sukhI janone vize IrSyA; du:khI janone vize upekSA; prANIonA sukRta-puNyane vize dveSa ane adharmI janone vize rAgadveSano tyAga karavA vaDe pariNatizuddha evI maitrI vagere bhAvanAone pAmIne adhyAtmano sArI rIte Azraya karavo joIe.''-A pramANe sAtamA zlokano artha karavo joIe. kahevAno Azaya e che ke maitrI vagere cAra bhAvanAo anukrame sukhI janone vize IrSyA ane du:khIonI upekSA vagerenA parihAranuM kAraNa che. maitrI vagere bhAvanAthI sukhI janonI IrSyA vagereno tyAga siddha thAya che. ane tethI maitrI vagere bhAvanAo AtmAmAM pariNAma pAme che. AtmapariNata evI cAra bhAvanAone prApta karIne adhyAtmano sArI rIte svIkAra karavo joIe. adhyAtmabhAvanA samAzrayaNa mATe e mULabhUta yogyatA che. adhyAtmanA arthIoe sukhI janone joIne IrSyA nA karavI joIe. anAdikALanA kusaMskArone laIne jIvane prAya: sukhI janone joIne IrSyA utpanna thatI hoya che. kaMIkeTalIya jAtinI e IrSyA che. aneka prakAranA jIvo che ane temanAM sukho paNa aneka prakAranAM che. e badhAmAM IrSyA karavAthI ApaNane koI ja lAbha nathI ane sAmI vyaktine ethI koI ja nukasAna nathI. je koI nukasAna che, te ApaNane potAne che. eka bAju badhAya jIvonA sukhanI bhAvanA bhAvavI ane bIjI bAju sukhInI IrSyA karavI : e beno meLa kaI rIte bese ? AvI bhAvanA AtmapariNata 1955px 10 xxx
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ na bane. maitrIbhAvanAne AtmapariNatithI zuddha banAvavA sukhI janonI IrSyAno tyAga karyA vinA cAle evuM nathI. svajana hoya ke parajana hoya, upakArI hoya ke anupakArI hoya ane paricita hoya ke aparicita hoya; koI paNa AtmAnA sukhane joIne IrSyA na karatAM A badhAnuM sukhitva(sukha) barAbara che ema manamAM vicAravuM joIe. sukhInI IrSyA karanArA AvI vicAraNA karatA na hovAthI temane pariNatizuddha maitrIbhAvanI prApti thatI nathI. duHkhita janonI upekSAno tyAga karavo joIe. paraMtu duHkhI janone joIne kaI rIte A jIvo duHkhathI mukta thAya AvI kRpAno tyAga karavo nahi. karuNAbhAvanAne vizuddha, banAvavA mATe bIjAne duHkhI joIne tenA duHkhane dUra karavA prayatna karavAnuM Avazyaka che. sAmarthya hovA chatAM bIjAnA duHkhano pratIkAra karavAno bhAva na hoya to AtmAnA pariNAma nirdhvasa bane che. e pariNAma adhyAtmaprAptino avarodha kare che. Ama paNa, vyavahAramAM paNa e pariNAma taddana nIcA kakSAno manAya che. chatI zaktie bIjAnA duHkhane dUra karavAnI bhAvanA na hoya to te mANasane koI sAro to na ja mAne. evuM niSphara jIvana jIvanArane adhyAtmabhAva prApta na thAya. ApaNe ApaNA duHkhane dUra karavA zakti uparAMta prayatna karatA hoIe ane chatI zaktie bIjAnA duHkhane dUra karavAnI upekSA karIe-te eka bhayaMkara niSpharatA che. adhyAtmano svIkAra karavAmAM e moTo avarodha che. tethI adhyAtmanA samAzrayaNa mATe duHkhitanI upekSA karavAnuM tyajavuM joIe e samajI zakAya che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANImAtranA suktane joIne dveSa karavAno tyAga karavo joIe, paraMtu te sukRtanI anumodanA karavA vaDe harSa dhAraNa karavAno tyAga karavo nA joIe. koIe paNa sAruM kAma kyuM hoya tyAre moTA bhAge te joIne ApaNe dveSa karatA hoIe chIe. "emAM zuM ? koIne evI anukULatA maLI hoya, zakti hoya, saMyogo hoya to kare. amane evI anukULatA maLe to ame paNa karIe ! e kAMI moTI vAta nathI." ItyAdi rIte bIjAnA sukRtane joIne; ApaNe je dveSa karIe chIe teno tyAga karIne te te jIvanA te te sukRtanI anumodanA karavA vaDe harSa dharavo joIe. ema karavAthI sukRta pratyeno rAga balavattara bane che. bIjAnA sukRta pratye dveSa karavAthI kharekhara to zrI vItarAgaparamAtmAe prarUpelA sukRta pratye ApaNe dveSa karatA thaIe chIe. adhyAtmanA atha jano mATe te khUba ja anucita hovAthI zakya prayatna teno tyAga karavAnuM Avazyaka che. anyathA muditAbhAvanAne vizuddha banAvavAnuM zakya nahi bane. AvI ja rIte cothI upekSAbhAvanAne AtmapariNatithI zuddha banAvavA adharmI jano pratye rAga ke dveSano tyAga karavo joIe. paraMtu upekSAno tyAga karavo nA joIe. sAmAnya rIte viSayAdiparavaza jIvone adharmI jano pratye rAga hoya che. kAraNa ke potAnA sukha vagerenA paribhoganI pravRttinI pratye adharmI loko anukULatA karI ApatA hoya che. ApaNane jyAre evI anukULatA joItI na hoya tyAre adharmI jano pratye ApaNane dveSa thato hoya che. aMte to A rAga ane dveSa, baMnneya adhyAtmabhAvanI prAptinA avarodhaka
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja che. tethI teno tyAga karI adhyAtmanA arthIjanoe adharmI janonI upekSA ja karavI joIe. adharmI jano dharmamAM sahAyaka banatA nathI. ane adhyAtmanA arthI janone saMsAranA sukhAdi mATe sahAyanI jarUra nathI. tethI kharI rIte adharmI jano pratye rAgAdi karavAnuM koI ja kAraNa nathI. anAdikALanA kusaMskAro AtmAne e dizAmAM javA detA nathI. tethI ja adhyAtmabhAvanI prApti paNa thatI nathI. jenI sAthe ApaNane koI ja saMbaMdha nathI, evA adharmI janonI pratye rAga-dveSa karIne upekSAbhAvanAne pariNatizuddha banAvI zakAze nahi. upekSAbhAvanAne pariNatizuddha banAvavA mATe adharmI janonI pratye upekSA ja sevavI joIe. A rIte sukhI janonI pratye IrSyA, du:khitonI upekSA, puNya(sukRta) pratye dveSa ane adharmIne vize rAga-dveSa : A badhAno parihAra karanAra adhyAtmArthI puNyAtmA maitrI, karuNA, muditA ane upekSA-A cAra AtmapariNatizuddha bhAvanAone prApta karI adhyAtmane prApta kare. je puNyAtmAone adhyAtma, bhAvanA vagere yoganI siddhi prApta thayelI che, evA niSpannayogIjanonuM citta maitrI vagere bhAvothI rahita hoya che ane sadbodhavALuM svabhAvathI ja parArthanI niSpattinA sAravALuM hoya che. emanI dareka pravRtti, bIjAnA upakArane svabhAvathI ja karavAmAM tatpara hoya che. paraMtu jemane adhyAtmAdi yoganI siddhi thaI nathI evA yogAraMbhaka AtmAone yoganA abhyAsathI ja sukhI janonI IrSyA vagerenA tyAga dvArA maitrI vagere bhAvonI zuddhi prApta thAya che. A viSayamAM zrI SoDazakaprakaraNamAM pharamAvyuM che ke "zrI vItarAgaparamAtmAnA 66 ruprooters 13 10na 10@Y
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramatAraka vacanane anusaranArA evA satata sadAcAranuM AcaraNa karanArA zraddhAsaMpanna AtmAone yoganA abhyAsathI ja maitrI vagere cAra bhAvanAo sArI rIte pariName che.'' AthI maitryAdibhAvo AtmAmAM pariNata thavAthI, apAyathI rahita evA adhyAtmano lAbha thAya che-e siddha thAya che. A viSayane anulakSIne patAlimaharSie paNa yogasUtramAM pharamAvyuM che ke "anukrame sukha, du:kha, puNya ane apuNya viSayavALI 'maitrI, karuNA, muditA ane upekSA bhAvanAthI(vAraMvAra abhyAsathI) citta zuddha (saklezathI rahita) bane 9.". 1196-01| adhyAtmanuM phaLa varNavAya che ataH pApakSayaH sattvaM, zIlaM jJAnaM ca zAzvatam / tathAnubhavasaMsiddhamamRtaM hyada eva nu (tu) // 18-8 // "adhyAtmathI pApano kSaya thAya che; sattva, zIla ane apratipAtI evA jJAnanI prApti thAya che tema ja A adhyAtma ja anubhavathI siddha evuM amRta che.''-A pramANe AThamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke 'aucityAr...' ItyAdi (zloka naM. 2) zlokamAM jaNAvyA mujabanA adhyAtmathI jJAnAvaraNIyAdi kliTa karma svarUpa pApakarmano kSaya thAya che. sAmAnyapaNe jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAtikarmane tema ja tenA baMdhanA kAraNabhUta mana-vacana-kAyAnA yogone pApa kahevAya che. adhyAtmabhAvathI e pApano kSaya thAya che. aucityapUrvakanuM vartana ane maitryAdi bhAvothI pUrNa, pronomenonorror 14 nonpro nAM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanAnusAra tattvaciMtananA samanvayanA kAraNe jJAnAvaraNIyAdi karmano kSaya thAya e samajI zakAya che. adhyAtmabhAvane pAmelA AtmAone ghAtirmAdi svarUpa pApane pApasvarUpe samajavAdinI koI ja takalIpha nathI. teo pApanA svarUpane yathArtha rIte jANatA hovAthI pApano kSaya saraLatAthI kare che. duHkha ApanArAM karmone pApa mAnavAnA badale AtmaguNono ghAta karanArAM karmone teo pApa tarIke mAne che, te temanA adhyAtmabhAvanA kAraNe che. e rIte adhyAtmathI pApakarmano kSaya thavAthI aMtarAya karma(vIryAntarAyarma)no paNa kSaya thAya che; tethI vIryano utkarSa pragaTe che, jethI apUrva ullAsathI yoganI sAdhanA thAya che. yoganI sAdhanAmAM ullAsa vadhavAthI cittasamAdhisvarUpa zIla prApta thAya che. sAmAnya rIte koI paNa anuSThAnanuM phaLa cittasamAdhi che. je koI paNa ApaNe kAma karIe, enAthI je cittamAM samAdhi na rahe ane citta asamAdhithI trasta bane to kharI rIte ApaNe kareluM e kAma na karyA jevuM ja che. je phaLaprada nathI tene kAraNa kaI rIte manAya ? je maLyuM che e sivAya bIjuM kAMI ja joItuM nathI-A samAdhi che. anuSThAna karyA pachI prApta thayelI nirjarAne choDIne bIjI koI vastunI apekSA rahetI nathI. yogamArganI sAdhanAno e eka ja prabhAva che ke jethI IcchAno aMta Ave che. IcchAnuM astitva ja vastutaH cittanI asamAdhi che. adhyAtmanI prApti thavAthI paugalika IcchAo nAza pAmatI jAya che. tethI cittanI samAdhi uttarottara vadhe che. te zIla(sadanuSThAna)nuM kArya hovAthI zIlasvarUpe tenuM ahIM varNana kyuM che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmabhAvanI prApti thavAthI upara jaNAvyA mujaba zIlasvarUpa cittasamAdhi prApta thAya che. tethI koI paNa sthAne smalanA na pAme evuM vAstavika jJAna prApta thAya che. yoganI sAdhanAmAM ullAsa AvavAthI uttarottara jJAna vadhe che. jJAnanI prAptinA puruSArthamAM sukhanI IcchA vagere mukhyapaNe avarodha kare che. adhyAtmathI e avarodha dUra thavAthI jJAnanI prApti saraLa bane che. A pramANe pApakSaya, sattva, zIla ane jJAnanI adhyAtmathI prApti thAya che. tema ja A adhyAtma ja potAnA saMvedanathI pratyakSa anubhavAtuM evuM amRta che. kAraNa ke adhyAtmabhAvanI pariNatithI, atyaMta bhayaMkara evA moha svarUpa viSanA te te vikAro dUra thAya che. prasiddha amRta jema viSanA vikArone dUra kare che, tema mohasvarUpa viSanA vikAro adhyAtmasvarUpa amRtathI nAza pAme che. amRtano svabhAva ja che ke te viSanI bAdhAne dUra kare ja. tema adhyAtmano paNa svabhAva ja che ke te mohanA vikArone dUra kare. mohajanya pariNatinI taratamatAthI adhyAtmanI pariNatino spaSTa khyAla Avato hoya che. mohajanya vikAro jaNAtA hoya to samajI levuM joIe ke adhyAtmabhAvano AvirbhAva thayo nathI. jeTalA aMzamAM mohajanya vikArono abhAva hoya che, eTalA ja aMzomAM adhyAtmano AvirbhAva hoya che. I18-8 adhyAtmanuM varNana karyuM. have 'bhAvanA'nuM varNana karAya che abhyAso vRddhimAnasya, bhAvanA buddhisaGgataH /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivRttirazubhAbhyAsAd, bhAvavRddhizca tatphalam // 18-9 // "A adhyAtmano jJAnasaGgata, dararoja vadhato evo je abhyAsa che, tene bhAvanA kahevAya che. azubha evA abhyAsathI nivRtti ane bhAvanI vRddhi-e bhAvanAnuM phaLa che.'-A pramANe navamA zlokano artha che. eno Azaya khUba ja spaSTa che ke pUrve jaNAvyA mujaba adhyAtmathI apratipAtI zudgharatnanA tejanI jema jJAnanI prApti thAya che. e jJAnathI saphkata evA adhyAtmano divase divase vadhato jato je abhyAsa-anuvartana(vAraMvAra karavuM) che, tene bhAvanA kahevAya che. adhyAtmano tAdaza abhyAsa ja bhAvanA hovAthI adhyAtma ane bhAvanAno viSaya eka ja che. mAtra adhyAtmamAM pravRtti vAraMvAra hotI nathI ane bhAvanAmAM e pravRtti vAraMvAra hoya che. bhAvanA vaDe azubhAbhyAsathI nivRtti thAya che. abhyAsa, paricayasvarUpa che. vAraMvAranA saMparkathI sAmAnya rIte paricaya thato hoya che. janma-janmathI kAma, krodha ane mada vagere ApaNA paricita che. teno paricaya ja azubha abhyAsa svarUpa che. bhAvanAmAM vAraMvAra adhyAtmanI pravRtti thavAthI paricita adhyAtmanA kAraNe(bhAvanAnA kAraNe) azubhAbhyAsathI nivRtti thAya che. zubha pravRtti azubhanA abhyAsane dUra kare che. A rIte azubha abhyAsathI nivRtta thavAthI bhAvanI vRddhi thAya che. adhyAtmanA anuvartana svarUpa bhAvanAnA prabhAve citta zuddha sAttvika bhAvamAM pariName che. viSaya-kaSAyanI pariNatinI malinatAno nAza thavAthI citta parizuddha bane che. cittanI parizuddhi zuddhasattvanA samutkarSa KOTUKOYU KOYU KOYUKOT (AU) Tenetdne Tone KOTUKOI 17
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa che. viSayakaSAyanI kAlimAthI yukta citta bhAvollAsane prApta karI zakatuM nathI, temAM zuddhasAtvibhAvanI apekSA che. rajoguNa ke tamoguNathI abhibhUta sattvaguNa aparizuddha che. evA guNavALA cittamAM bhAvavRddhi thatI nathI. AthI samajI zakAze ke azubhanI nivRtti ane bhAvanI vRddhi : e bhAvanAnuM phaLa che. 18-lA bhAvanAnA prakAra varNavAya chejnyaandrshncaaritrtpovairaagybhedtH / iSyate paJcadhA ceyaM, dRDhasaMskArakAraNam // 18-10 // "jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vairAgyanA bhedane (prakArane) AzrayIne A bhAvanA pAMca prakAranI manAya che. ane te daDha saMskAranI pratye kAraNa che."-A pramANe dazamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke A bhAvanA bhAvyamAna (jenuM paribhAvana karavAnuM che te viSaya jJAnAdinA kAraNe pAMca prakAranI manAya che. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vairAgya mokSanAM ananya sAdhana che. enI sAdhanAmAM ja yoganI sAdhanA samAyelI che. jJAnAdinuM svarUpa, tenA sAdhaka, tenA bAdhaka, tenA prakAro ane tenuM phaLa... ItyAdinI vicAraNA mukhya rIte bhAvanAmAM karAya che, tethI te bhAvyamAna pAMcane laIne bhAvanAnA paNa pAMca prakAra manAya che. vizeSAvazyakabhASyamAM bhAvanAnA A pAMca prakAro prasiddha che. daDha evA saMskAranuM bhAvanA kAraNa che. jaladIthI smaraNanA kAraNabhUta saMskArane daDha saMskAra kahevAya che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAnA kAraNe saMskAramAM daDhatA Ave che. bhAvanA saMskAravizeSa svarUpa che. taithI paTuta(viziSTa) bhAvanAnI utpatti thatI hoya che. abhyAsathI saMskAra, saMskArathI smRti ane tethI daDhatara saMskAra-A mathI samajI zakAze ke bhAvanA, paTutara bhAvanAnuM kAraNa che. 18-1nA have dhyAnanuM nirUpaNa karAya cheupyoge vijAtIyapratyayAvyavadhAnabhAk / zubhaikapratyayo dhyAnaM, sUkSmAbhogasamanvitam // 18-11 // upayoga(jJAnavizeSa)ne vize vijAtIyaviSayaka pratyayanA vyavadhAnathI rahita prazasta eka viSayanA bodhane dhyAna kahevAya che, je sUkSma padArthanI vicAraNAthI yukta hoya che.'-A pramANe agiyAramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke adhyAtma ane bhAvanA svarUpa yogamArganI sAdhanA pachI ja AtmAne dhyAnasvarUpa trIjA yoganA prakAranI prApti thAya che. zrI vItarAgaparamAtmAnA vacanane anusarIne karAtI tattvavicAraNA adhyAtma che ane teno abhyAsa bhAvanA che. tevA prakAranI tattvavicAraNAthI je bodhavizeSa thAya che te jJAnavizeSasvarUpa ja dhyAna che. sthiradIpanA jevuM dhArAlaksa evuM je jJAna hoya che, te ahIM upayoga tarIke vivakSita che. Ama paNa sAmAnya rIte jJAnanI paraMparA(cisaMtati) svarUpa dhyAna prasiddha che. yogasvarUpa dhyAnane varNavatAM ahIM pharamAvyuM che ke dhArAlagna
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA jJAnane(upayogane) vize tenA viSayathI bhinna (vijAtIya) evA viSayano saMcAra thavAthI te jJAnanI dhArAno viccheda thAya che. te vicchinna jJAnanI dhArA jyAre kAlAntare pravarte che tyAre te upayogane vize tenA viccheda karanAra evA vijAtIya pratyayanA vyavadhAnathI sagata evo bodha thAya che. paraMtu sthira dIpaka jevA dhArAlagna jJAnane vize tAdaza vijAtIya pratyayanA vyavadhAnathI rahita evo bodha (avyavadhAnabhApha bodha) hoya che. kahevAno Azaya e che ke dhyAnasvarUpa jJAna dhArAlagna sthiradIpakanI jema eka viSayamAM sthira hoya che. emAM bIjA viSayano saMcAra thAya to te dhyAnano viccheda thavAthI lakSya cUkI javAnA kAraNe alakSyakALa upasthita thAya che. evA alakSyakALanuM paNa dhyAnamAM vyavadhAna(antaritatva) hotuM nathI. AvuM aprazastadhyAnamAM ApaNane anubhavagamya che. artha-kAmAdinA dhyAnamAM anavarata dhArA cAlatI ja hoya che. vacce dharmAdinA viSayathI paNa (alakSyakALathI paNa) temAM vyavadhAna naDatuM nathI. bAhya prazasta pravRtti vakhate paNa aprazasta viSayanuM dhyAna anavarata cAlatuM hoya che. ahIM yogasvarUpa dhyAnanuM nirUpaNa hovAthI tAdaza jJAnamAM thato bodha prazasta eka ja viSayaka bodha hoya che. tevA ja bodhane dhyAnasvarUpa yoga kahevAya che. e bodha sUkSmAbhogathI sArI rIte yukta hoya che. sUkSmabuddhithI jaNAtA arthane ahIM sUkSmArtha kahevAya che. vastunA utpAta, vyaya ane dhrauvya(sthiti) vagere sUkSma arthanI vicAraNAthI yukta dhyAnAtmaka bodha hoya che. jANavuM ane samajavuM: e bemAM chANA thANA kANA) kANA bhANa che
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ je vizeSa che te samajI zakanArA jJAna ane bodhamAM je bheda che te samajI zakaze. 18-11 / dhyAnane prApta karavA mATe upAya jaNAvAya che khedovegabhramotthAnakSepAsaMgAnyamudrarujAm / tyAgAdaSTapRthakcittadoSANAmanubandhyadaH / / 18-12 / "kheda, udvega, bhrama, utthAna, kSepa, AsaGga, anyamud ane roga; A ATha pRthak cittadoSonA tyAgathI dhyAna, uttarottara vRddhima bane che.''-A pramANe bAramA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke kheda vagere ATha doSo cittanA che. enAthI yukta citta, yoganI prAptimAM avarodha kare che. tethI yoganA arthIe teno tyAga karavo joIe. kheda, udvega ane bhrama vagere doSonuM varNana have pachInA zlokothI karAze. e ATha doSo judA judA cittanA che. yogI janonuM mana ja ahIM cittasvarUpe varNavyuM che. yogI janone AzrayIne citta, sAmAnyathI ATha prakAranuM che. te te khedAdi doSanA parihArathI te te citta juduM juduM bane che. tethI khedAdi doSo pRthacittadoSo che. e doSono parihAra karavAthI dhyAnasvarUpa yoga uttarottara vRddhine pAme che, arthAd anubaMdhavALo bane che. joke A "brevode kSepotthAna prAyanyamuduvAsA: / yuni phri vijJAni pravanyato varjayendratimAn / '' A rIte zrI SoDazakaprakaraNAdimAM kheda, udvega, kSepa, utthAna, bhrAnti, anyamud, rug ane AsaGga-A pramANe doSono krama che. @x 21
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ enAthI judI rIte eno krama ahIM chandanI anukULatAnA kAraNe jaNAvyo che. chaMdanI(anudum chandanI) racanAno bhaMga na thAya : e mATe e kramanuM ullaMghana karyuM che. yoganI ATha daSTione anulakSIne eka eka daSTimAM je je doSano vigama thAya che tene anulakSIne e krama che. ahIM to mAtra sAnubaMdha dhyAnAtmaka yoganI prApti mATe doSonA parivAranI kAraNatAnuM varNana karavAnuM tAtparya hovAthI sAmAnyathI ATha doSone jaNAvIne tenA tyAganuM varNana karavAmAM AvyuM che. tethI kamabaddha ja nirUpaNa karavuM joIe evuM na hovAthI kamavyatyaya doSa nathI. 18-12 pahelA khedoSanuM nirUpaNa karAya cheprvRttijH klamaH khedastato dADhyaM na cetasaH / mukhyo heturadazcAtra, kRSikarmaNi vArivat // 18-13 // pravRtti-kriyAnA kAraNe utpanna thanAra kalama(mAnasika du:khajanaka thAka)ne kheda kahevAya che. te khedane laIne cittanI daDhatA prApta thatI nathI. khetInA kArya mATe pANInI jema yoganI prApti mATe cittanI daDhatA, mukhya hetu che."-A pramANe teramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke yoganI prAptimAM pratibaMdhaka evA ATha doSomAM pahelo doSa kheda che. sAmAnya rIte mokSa mATe vihita karAyelI kriyA karatI vakhate je klama thAya che tene kheda kahevAya che. thAka, parizrama, prayAsa... vagerene klama kahevAya che. koI paNa kAma karIe to parizrama paDavAno ja, paraMtu pazcima be prakAranA hoya che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka parizrama thayA pachI manane AnaMdaprada thAya che ane bIjo parizrama(prayAsa) mAnasika duHkhanA anubaMdhanuM kAraNa bane che. je kriyA karyA pachI abhISTa kAryanI siddhi thatI hoya che, tyAre te kriyAnA kAraNe thayelo kalama(parizrama-prayAsa); mAnasika duHkhano anubaMdhI thato nathI. paraMtu jyAre kyiAthI abhISTanI siddhi thatI nathI, tyAre te yiAjanita kalama khedasvarUpa manAya che. artha-kAmAdinI pravRttimAM parizrama thavA chatAM kheda thato nathI ane dharmAdinI pravRttimAM alpa parizrama thavA chatAM kheda thAya che-e ApaNA anubhavanI vAta che. dharmAdinI pravRttithI nirjarA prApta karavAno Azaya sevyo hota to kheda thAta nahi. dharmAdinI pravRttithI sukhanI prApti ke duHkhanI nivRtti karavAno Azaya hoya ane tema na bane eTale parizrama, mAnasika duHkhano anubaMdha kare-e spaSTa che. varSothI karavA chatAM kheda na thAya ane koI vAra ja karavA chatAM kheda thAya emAM je hetu che teno vicAra karavAthI samajI zakAze ke khedanuM mukhya kAraNa nirjarAnA arthIpaNAno abhAva che. A khedane laIne, praNidhAnathI thanArI je mana-vacanakAyAnI ekAgratA svarUpa daDhatA che te cittamAM AvatI nathI. sAmAnya rIte kriyAthI prApta thanArA vAstavika phaLane prApta karavAnA AzayathI vihita rIte kyiA karavAnA saMkalpane (adhyavasAyane) praNidhAna kahevAya che. e praNidhAnathI kriyAmAM mana-vacana-kAyAnI ekAgratA thAya che, te daDhatA svarUpa che. cittanI daDhatA phaLanI siddhimAM mukhya kAraNa che. khetInA kAryamAM phaLanI niSpatti mATe jema pANI mukhya kAraNa
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, tema ahIM yoganI siddhimAM cittanI daDhatA asAdhAraNa kAraNa che. je khedadoSanA abhAvamAM ja prApta thaI zake che. A viSayamAM zrI SoDazakaprakaraNane vize jaNAvyuM che ke "kheda nAmano doSa hote chate cittanI daDhatA na hovAthI suMdara praNidhAna hotuM nathI. khetInA kAryamAM pANInI jema A suMdara evuM praNidhAna yoganI siddhimAM asAdhAraNa kAraNa jANavuM." 18-13 bIjA uddhagadoSanuM nirUpaNa karAya chesthitsyaiv sa udvego, yogadveSAt tataH kriyA / rAjaviSTisamA janma, bAdhate yoginAM kule // 18-14 // "yogamArgamAM pravRtta na thanArano ja te klama uga che. tethI yogadveSathI thanArI yogakyiA rAjAnI veTha utAryA jevI bane che. jenA phaLasvarUpe yogIonA kuLamAM janma bAdhita thAya che, arthA yogIkuLamAM janma prApta thato nathI."-A pramANe caudamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke kriyAnA kAraNe utpanna thayelA khedanA kAraNe bhaviSyamAM yoganI pravRtti na thAya tyAre kheda vakhatano je kalama che, te yogamAM apravRtta AtmAno che tene ja uga kahevAya che. kheda vakhate pravRtti hoya che ane uga vakhate vAstavika rIte pravRtti hotI nathI. uga nAmano doSa hote chate yoga pratye dveSa hovAthI gurnAdikanA anurodhe jyAre paNa yoganI kriyA thAya tyAre te yoganA anAdarathI paravazatAe thayelI te te yoganI kriyA,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAnI veTha utAryA jevI bane che. rAjA dvArA niyukta anuSThAna karatI vakhate jema ullAsa na hovAthI kriyAmAM bahu bhalIvAra Avato nathI tema ja rAjAe kahyuM che mATe karyA vinA cAle evuM nathI; AvI paravazatAe karAtAM kAryamAM jema veTha utAravAnuM ja banatuM hoya che tema udveganA kAraNe jyAM paNa yoganI kriyAo paravazapaNe karavI paDe che, tyAM veTha utAryAM jevI ja kriyAo thAya che. tethI rAviSTisamAM yiA-A pramANe ucita ja jaNAvyuM che. A rIte udvegadoSanA kAraNe thatI kriyAthI yoganA anAdaranA kAraNe utpanna thayelA yogadveSane laIne zraddhAsaMpanna cogI janonA kuLamAM janmano pratibaMdha thAya che. kAraNa ke anAdarathI karelI yogakriyA yogI janonA kuLamAM janmano bAdha karanArI che-evo niyama che. zrI SoDazakaprakaraNamAM e vAta jaNAvatAM pharamAvyuM che ke-''udvega hote chate yoga pratyenA dveSathI anAdarapUrvaka yoganI kriyA karavAnuM, veTha utAravA jevuM thAya che. tethI sArI rIte yogI janonA kuLamAM tenA janmano bAdha thAya che, ema yoganA jANakAronuM mAnavuM che." .. 1196-9811 trIjA bhramadoSanuM varNana karAya chebhrmo'ntrviplvsttr, na kRtAkRtavAsanA / tAM vinA yogakaraNaM, prastutArthavirodhakRt // 18-15 // "cittanA viparyayane bhrama kahevAya che. e hote chate yoganA viSayamAM 'A meM karyuM athavA A meM na karyuM" ItyAdi rotectorrent 25 mAra
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskAra paDatA nathI. ane e saMskAra vinA karAtI yoganI pravRtti yoganI siddhinA virodhane karanArI bane che.'-A pramANe paMdaramA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke aMtarviplava eTale cittano viparyaya. tathI bhinna-atamAM je tadno graha(jJAna) thAya che; tene bhrama kahevAya che. zukti(chIpa)mAM rajata(cAMdI)nuM je jJAna thAya che, te bhrama che. te bhramasvarUpa doSa hote chate 'A meM karyuM ane A me na karyuM...' ItyAdi svarUpa vAsanA(saMskAra) utpanna thatI nathI. vibhrama(bhrama)svarUpa doSanA kAraNe sAcA saMskArono nAza thavAthI athavA to viparIta-mithyA saMskAra utpanna thavAthI upara jaNAvyA mujaba kRtAkRtAdiviSayaka saMskAra paDatA nathI. tevA prakAranA saMskArathI rahita evI yoganI pravRtti karavAthI yoganI siddhi svarUpa prakRta arthanI siddhi thatI nathI paraMtu teno virodha thAya che. arthAt tevI yoganI pravRtti yoganI siddhino virodha karanArI bane che. kAraNa ke saMskArathI rahita yoga(yoganI pravRtti); tevA prakAranA ayoga(yogasiddhinA abhAva)mAM ja kAraNa bane che. zrI SoDazakaprakaraNamAM enA vize pharamAvyuM che ke-'vibhramadoSathI kRta athavA akRtanA viSayano saMskAra bhramAtmaka bane che. pramAtmaka tAdaza saMskAranA abhAvamAM yoganI pravRtti karavAnuM, yoganI siddhinuM virodhI bane che. tema ja aniSTa phaLane ApanAruM bane che."... ItyAdi spaSTa che. 18-15 / / 26 narend
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ have utthAna nAmanA doSanuM nirUpaNa karAya cheprshaantvaahitaabhaav, utthAnaM karaNaM tataH / tyAgAnurUpamatyAgaM, nirvedAdatathodayam // 18-16 // "prazAntavAhitAnA abhAvane utthAna kahevAya che. e utthAnadoSane laIne yogakaraNa, atyAcasvarUpa hovA chatAM bhaviSyamAM yogane ucita vipAkavALuM na hovAthI tyAgane anurUpa ja che.'-A pramANe soLamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke-prazarmakavRttinI paraMparAnA abhAvane prazAntavAhitAno abhAva kahevAya che. mana, pAMca Indriyo ane hAtha paga vagere karmendriyonI udrita avasthAnA kAraNe prazamaavasthAno abhAva thAya che. viSaya ane kaSAyanI pariNatinI maMdatAdine laIne prazamAvasthA prApta thatI hoya che. mana ane IndriyonI udrikta avasthA AtmAne viSayakaSAyanI pariNatine paravaza banAve che. tethI prazarmakavRttinI paraMparAno abhAva thAya che ane AtmA tevA prakAranI viSayakaSAyanI pariNatimAM satata lIna bane che. AtmAnI mULabhUta avasthA prazama svarUpa (SAyAdithI rahita) che. karmaparavaza e svarUpa AvRtta che. karmavipAke jIva jo karmanA vipAkane AdhIna nA bane to prazarmavRtti prApta thaI zake che. karmabaMdhAdine rokvA mATe prazamavRttine ja rAkhavAnuM khUba ja Avazyaka che. viSayakaSAyanI pariNatinAM nimittothI sarvadA dUra rahevAno prayatna karyA vinA AtmAnI e vizuddha avasthAno AvirbhAva zakya nahi bane. prathamavRttinI ja paraMparAthI dhyAnanI prApti thatI hoya che. vacce vacce prathamavRtti
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvavAthI yoganI prApti thatI nathI. tethI prazarmakavRttisaMtAna(avirata paraMparA)nI AvazyaktA che. tasvarUpa prazAMtavAhitA che. tenA abhAve mana ane IdriyonI udritatAthI(niyaMtraNarahita avasthAthI) jIvamAM pUrvenA doSono AvirbhAva thAya che. mANasa game teTalo prAjJa hoya paraMtu jyAre te madathI avaSTabdha(vivaza) bane che tyAre temAM jema avivekAdi doSono udbhava thAya che, tema prazAMta- vAhitAno abhAva hote chate AtmAmAM mana vagerenI udrikta avasthAthI mohajanya vikArAdi doSonuM utthAna thAya che. tethI ahIM tAdaza prazAMtavAhitAnA abhAva svarUpa ja utthAna nAmano cotho doSa che. utthAnadoSane laIne jyAre paNa yoganI pravRtti karavAmAM Ave che, tyAre te prazAMtavAhitAnA abhAvarUpa doSanA kAraNe parihAra karavA mATe ja ucita bane che. kAraNa ke doSayukta pravRttithI koI guNanI prApti thatI nathI. kathaMcidra yoganI te pravRtti hovAthI upAdeya hovAthI teno tyAga karAya nahi topaNa te atyAcasvarUpa yoganI pravRtti tathodayA nathI. yoganI ucita pravRttithI je phaLanI prApti thAya che te pravRttine tathoyA kahevAya che. utthAnadoSathI sahita je pravRtti che te tathayA nathI. te pravRttithI, yogocita pravRttithI janya evA vipAka-phaLano udaya(prAmi) thato nathI. kAraNa ke A pravRtti nirvedathI thayelI che. prazAntavAhitAsvarUpa eka vRttino ahIM bhaMga thayo che. tene khedasvarUpa nirveda kahevAya che. pravRttimAM sAtatya na hoya tyAre tyAM kheda-nirveda hoya ja-e samajI zakAya che. A viSayane jaNAvatAM zrI SoDazaprakaraNamAM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pharamAvyuM che ke-"utthAna nAmano doSa hote chate nirvedanA kAraNe karAyelI yoganI pravRtti akaraNanA phaLane sadAne mATe ApanArI bane che. e pravRtti atyAcasvarUpa hovA chatAM tyAgane ucita che-ema potAnA AgamamAM paNa jaNAvyuM che." I18-16 pAMcamA kSepadoSanuM svarUpa varNavAya chekssepo'ntraantraanytr, cittanyAso'phalAvahaH / zAlerapi phalaM no yad, dRSTamutkhanane'sakRt // 18-17 // "yoganI pravRttinA kALamAM vacce vacce bIjA kAmamAM cittano je vinyAsa(joDavuM) che, tene lepa kahevAya che, je yogathI janya evA phaLano janaka banato nathI. kAraNa ke vAraMvAra ukheDavAmAM DAMgarathI paNa phaLanI prApti thatI dekhAtI nathI."-A pramANe sattaramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke koI paNa eka vivakSita pravRtti karavAnA samayamAM vacce vacce tene choDIne (yoganI te pravRttithI anya koI paNa) bIjI pravRtti karavAthI kSepa doSa prApta thAya che. jema ke gAthA karatI vakhate vacce vacce paDilehaNa karavI, bIjuM pustaka vAMcavuM, vAto karavI vagere pravRttimAM cittane joDavAmAM Ave che, te kSepa nAmano doSa che. tethI jema gAthA AvaDatI nathI tema yogathI prApta thanAruM phaLa prApta thatuM nathI. A vAtane daSTAMtathI zlokanA uttarArdhathI jaNAvAya che. eno Azaya e che ke zAli arthI vrIhi(DAMgara)ne vAvyA pachI tenA choDavA thAya tyAre tene tyAMthI ukheDIne
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIje vAvavA paDe che. pachI ja te DAMgarane ApavA samartha bane che. A rIte eka vAra zAlinuM utpanana(ukheDavuM) thAya te ucita che. paraMtu vAraMvAra tenuM utpanana(utpAdana) karavAmAM Ave to te phaLaprada banatuM nathI. tevI ja rIte vivaNita koI eka svAdhyAyAdi yoganI pravRttimAM cittane joDyA pachI vAraMvAra tene bIjI pravRttimAM joDavAmAM Ave to tethI kSepa doSane laIne yoganI pravRttinuM phaLa prApta thatuM nathI-e samajI zakAya che. A viSayanuM nirUpaNa karatAM zrI SoDazaprakaraNamAM jaNAvyuM che ke-"padoSa hote chate paNa cittano prabaMdha (eka sthAne lAgI rahevuM) na hovAthI kyAre paNa yoganI pravRtti, ISTa phaLanI samRddhi(saMprAti) mATe thatI nathI. vAraMvAra ukheDavAthI zAli(DAMgarano choDa) paNa puruSone phaLa prApta karAvI zakto nathI." I18-1LA AsadoSanuM nirUpaNa karAya cheaasnggH syAdabhiSvaGgastatrA'saGgakriyaiva na / tato'yaM hanta tanmAtraguNasthAnasthitipradaH // 18-18 // "abhidhvaDu(abhiniveza)svarUpa AsadoSa che. te vidyamAna hote chate asakriyA ja thatI nathI. tethI A Asa nAmano doSa vivakSita-adhikRta (je je guNasthAnaka hoya te te guNasthAnakane te te AtmAnuM adhikRta guNasthAnaka kahevAya che.) guNasthAnake ja sthitine karAve che."-A pramANe aDhAramA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke abhiSyane AsadoSa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAya che. A anuSThAna ja sAruM che' AvA prakAranA niyata abhinivezane abhivUDu kahevAya che. zrI arihaMta paramAtmAe upadezelAM paramatAraka badhAM ja anuSThAno mokSasAdhaka che. emAMthI ApaNane je anukULa paDe te anuSThAna ja sAruM che-evuM lAge te eka jAtano abhiniveza che. ethI bIjAM anuSThAno pratye aruci ane anAdarabhAva vyakta thAya che. anuSThAna sAruM lAge e doSa nathI, paraMtu vivakSita eka ja anuSThAna suMdara lAge te doSa che. e doSane laIne asaMgakriyA ja thatI nathI. abhijvathI rahita anavarata(niraMtara-satata) paNe thatI kriyA(pravRtti)ne asahakriyA kahevAya che. prIti, bhakti, vacana ane asavuM bhedathI anuSThAna cAra prakAranAM che. asa-anuSThAna(SiA)nI prApti na thAya tyAM sudhI mokSanI prApti thatI nathI. Asa-doSanA kAraNe asadiyA ja avarodhAya che. tethI yoganA phaLane pAmavAnuM zakya na ja bane te samajI zakAya che. AvI sthitimAM AsaphadoSane sevanAra je guNasthAnake hoya te guNasthAnake ja rahI zake che. paraMtu tenI pachInA guNasthAnakane te prApta karI zakto nathI. je che te ja sAruM che evuM lAge to tenA karatAM sAruM na ja maLe : e spaSTa che. tethI mohanIyakarmanI maMdatA ke kSayopazamAdinI avasthA ja suMdara jaNAya to mohanuM sarvathA umUlana karI kevalajJAnanI utpatti mATe te te guNasthAnaka samartha banatuM nathI. tethI tAttvika rIte AsadoSathI anuSThAnanuM koI ja phaLa nathI. kAraNa ke mAtra te te guNasthAnake sthiti banI rahe e mATe anuSThAna karavAnuM ISTa nathI. paraMtu uttarottara guNasthAnakanI
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApti dvArA kevalajJAna pAmavAnA AzayathI anuSThAna prArabdha hatuM. paNa e Azaya AsaphadoSanA kAraNe pUrNapaNe saphaLa banato nathI. AthI samajI zakAze ke AsaphadoSathI sahita thatuM anuSThAna tattvanI rIte joIe to phaLathI zUnya che. A viSayanuM nirUpaNa karatAM zrI SoDazaprakaraNamAM jaNAvyuM che ke-"AsadoSa hote chate paNa anuSThAnanuM koI ja phaLa nathI. kAraNa ke evuM doSayukta karAtuM anuSThAna zAstravihita nathI. zAstravihita anuSThAna sa vinA niraMtara karavA yogya che. tethI Asayukta A anuSThAna niSphaLa che. zAstravihita paNa anuSThAna asaphasvarUpa paramakoTinuM hoya to ISTa phaLane sArI rIte ApanAruM che." 18-18aaaa anyamuddoSanuM varNana karAya chevihite'vihite vArthe'nyatra mutprakRtAt kila / iSTe'rthe'GgAravRSTyAbhAtyanAdaravidhAnataH // 18-19 // "prakRta (vivakSita - karavA lIdhelA) anuSThAnane choDIne bIje vihita ke avihita anuSThAnamAM je prIti thAya che, te anyamuddoSa che. tethI atyaMta anAdarapUrvaka anuSThAna thatuM hovAthI ISTa arthanI prAptinA viSayamAM aMgArAnI varSA karavA jevuM thAya che.'-A pramANe ogaNIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke karavA dhArela(prastuta) anuSThAnavizeSane choDIne bIjA koI paNa zAstravihita ke zAstrAvihita anuSThAnane vize je prIti thAya che tene anyamudra
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmano doSa kahevAya che, je ISTa arthanI prAptinA viSayamAM aThThArAnI vRSTi samAna che. je anuSThAna mokSane ApanAruM che, tene bALI nAkhavAnuM kAma A anyamud nAmano doSa kare che. vAta samajAya evI che. je karIe chIe tenAthI anya pratye prIti hoya to spaSTa ja che ke je karAya che, te atyaMta anAdarapUrvaka ja thavAnuM. AthI koI paNa phaLanI siddhi kaI rIte thAya ? kAraNa ke anyamuddoSane laIne karAtA anuSThAna pratye utkaTa abahumAna che. avasarane ucita karAtA anuSThAna pratye rAgano abhAva hovAthI ane jenI pratye rAga(prIti) che teno avasara na hovAthI viddha anuSThAna pratye rAga che. caityavaMdana, svAdhyAya vagere pratiniyata kALe karavAnAM te te anuSThAnone vize jyAre kathA-zravaNAdinA anurAgathI athavA to viThyAdi, pramAda vageremAM citta Asakta banavAnA kAraNe anAdara thAya che tyAre te caityavaMdanAdi anuSThAno anyamuddoSathI duSTa bane che. kahevAnuM tAtparya e che ke anaMtajJAnIoe je kALe je anuSThAno vihita kyAM che, te anuSThAno te kALe ja karavAM joIe. ApaNane game ke nA game paraMtu te te anuSThAno te te kALe anaMtajJAnIonI AjJA mujaba ja karavAnuM lakSya rAkhavuM joIe. te eka zreSTha prakAranuM praNidhAna che. anuSThAna pratyenI ApaNI prIti evI to nA ja hovI joIe ke jethI te te anuSThAna pratye atyaMta anAdarabhAva lAve. anuSThAnanI prIti anuSThAnAMtaranA anAdaranuM kAraNa bane to te aArAjevI che. bIja upara aArA paDe to jema bIja baLI jAya che ane tethI ISTa phaLanI prApti thatI nathI tema yoganI sAdhanAnA viSayamAM paNa
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyamud nAmanA doSathI mokSanAM sAdhana, ISTa phaLane prApta karAvavA samartha banatAM nathI. zrI SoDazakaprakaraNamAM anyamuddoSanuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke-"anyamuddoSa hote chate prakRti anuSThAnane choDIne bIjAM anuSThAnane vize rAga hovAthI prakRti anuSThAnane vize arthataH(pariNAme) anAdarabhAva jAge che, je mahAna apAyasvarUpa che, sarva anarthanuM nimitta che ane prItinA viSayabhUta anuSThAna bIjA anuSThAna upara aArAnI vRSTi svarUpa bane che." teno Azaya upara jaNAvyo che../18-19tAM. doSanuM varNana karAya cheruji samyaganuSThAnocchedAd vandhyaphalaM hi tat / etAn doSAn vinA dhyAnaM, zAntodAttasya taddhitam // 18-20 // nAmano doSa hote chate samya(sa) anuSThAnano uccheda thavAthI te anuSThAna phaLathI rahita bane che. tethI kheda, uga... vagere doSo na hoya to krodhAdithI rahita evA zAMta ane udAtta yogIone dhyAna hitakara che." A pramANe vIsamA zlokano artha che. Azaya e che ke je anuSThAna ApaNe karatA hoIe te anuSThAnamAM aticAra ke anAcAra lAge tyAre te anuSThAnane pIDA ke bhaMga svarUpa doSa prApta thAya che, tene run nAmano doSa kahevAya che. dhAnya(anAja)nI niSpatti vakhate roga lAgu paDavAthI jema dhAnyanI niSpatti thatI nathI. vAvelAM bIja ane UgelA choDa nakAmAM thaI jAya che tema aticAravALA ke anAcAravALAM
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (khaMDita ke bhagna) anuSThAno taddana nakAmAM thaI jAya che. tenuM kAraNa ru doSa che. A doSanA kAraNe sadanuSThAna (samyaganuSThAna)nuM anuSThAnatva(potAnuM svarUpa) ja vilaya pAme che. vastu, potAnuM kArya ja na karI zake to vAstavika rIte temAM vastutva ja rahetuM nathI. khaMDita ke bhagna ghaDAne ghaDo mAnavAno koI ja artha nathI. kAraNa ke temAM pANI bharavAnuM zakya nathI. AvI ja rIte khaMDita ke virAdhita anuSThAna roga doSathI duSTa hovAthI tenuM vAstavika koI ja phaLa nathI. khaMDita ke virAdhita anuSThAna baLAtkAre thatuM hoya che. potAnI IcchAthI e anuSThAna thatuM nathI. Azaya e che ke bhagavAnanI AjJA mujaba niraticAra anuSThAna karavAnI IcchA hoya to te anuSThAna te rIte karavAnuM azakya nathI. Ama chatAM e zakya nA bane to mAnavuM rahyuM ke anuSThAna karanArane tevI IcchA nathI. "anuSThAna kyAM vinA cAle evuM nathI ema mAnIne anuSThAna karavAmAM Ave to te baLAtkAre-parANe ja thavAnuM, jenuM vAstavika koI prayojana nathI. zrI SoDazaprakaraNamAM (14-10) (roga) nAmanA doSanuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke-"rudoSa hote jIte anuSThAnasAmAnyano uccheda thavAthI je anuSThAna karAya che tenAthI niyame karI InTa(rmanirjarAdinI siddhi thatI nathI. tethI te anuSThAna na karavA svarUpa ja che, mATe te vaMdhya phaLavALuM che." tethI spaSTa che ke upara varNavelA kheda, udvega... vagere doSonA abhAve krodha, lobha vagere vikArathI rahita evA yogI janone ja kuzalAnubaMdhI(uttarottara viziSTa phaLane
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApavAvALuM) dhyAna hoya che. paNa jo khedAdi doSo vidyamAna hoya to te te yogI janone hitakara evA dhyAnanI prApti thatI nathI. kuzalAnubaMdhI dhyAnanI prApti mATe khedAdi cittadoSono parihAra karavAnuM khUba ja Avazyaka che. 18-2nA kuzalAnubaMdhI evA dhyAnanuM phaLa varNavAya chevshitaa caiva sarvatra, bhAvastamityameva ca / anubandhavyavacchedazceti dhyAnaphalaM viduH // 18-21 // "saghaLAM ya kAryone vize svAdhInatA, bhAvanI nizcaLatA ane anubaMdhano vyavaccheda : A dhyAnanAM phaLa che ema dhyAnaphaLanA jANakAro mAne che."-A pramANe ekavIsamA zlokano artha che. eno Azaya khUba ja spaSTa che. je AtmAone hitakara evA dhyAnanI prApti thAya che, te AtmAone dareka kAryane vize vazitA prApta thAya che. jyAre paNa temane te te kArya-anuSThAna karavAnI bhAvanA thAya tyAre teone temAM koI ja avarodha naDato nathI. svAdhInapaNe teo te te kArya karavA mATe svabhAvathI ja samartha bane che. te te kArya karavAno jANe temano svabhAva hoya te rIte teo kArya kare che. - kuzalAnubaMdhI dhyAnane prApta karanArA AtmAonA mananA pariNAmo atyaMta sthira-nizcala hoya che. khedAdi ATha doSonA parihArathI temanuM mana zuddha bane che. tethI manamAM koI paNa jAtanA vikArAdi na hovAthI mana dhyeyane vize sthira bane che. sthiratA prApta thavAnA kAraNe mananI caMcaLatA nAza pAme che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhInatA ane bhAvanI sthiratAnA kAraNe karmonA anubaMdha paDatA nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke bhavAMtarane prApta karAvanArAM tema ja bhavAMtarane prApta na karAvanArAM karmone niSphaLa banAvavAnuM kArya dhyAnathI zakya bane che. baddha karma jyAre udayamAM Ave tyAre te evA karmabaMdhamAM kAraNa banatuM nathI ke jethI bhavAMtaramAM javuM paDe. AthI samajI zakAze ke hitakara evA dhyAnathI karmonA baMdhAbhAvane karavA svarUpa anubaMdhano vyavaccheda thAya che. (juo yogabiMdu glo. naM. 363) 1196-2911 dhyAnanuM varNana karIne have 'samatA'nuM varNana karAya chevyvhaarkudRssttyoccairissttaanissttessu vastuSu / lpiteSu viveona, tattvadhI: samatojyate // 8-2aa 'anAdinA vitathavyavahAranA saMskArothI ajJAnanA kAraNe kalpita atyaMta ITAniSTa vastuone vize vivekathI prApta thayelI tattvabuddhine samatA kahevAya che.''-A pramANe bAvIsamA zlokano artha che. Azaya e che ke anAdi kALathI A saMsAramAM zarIrAdi vastuone vize ajJAnAdine laIne AtmAdinI je vitathabuddhi thAya che-tene avidyA kahevAya che. zarIra e AtmA nathI. zarIrathI AtmA bhinna che. jJAnAdi guNonA svAmI evA AtmAne zarIrasvarUpa mAnI je je pravRtti karAya che, te badhI ajJAnamUlaka che. tema ja routerrer 37 bALa
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA jJAnAdi guNone choDIne mAtApitAdi parivAra, dhana ane tenAthI prApta thanArA te te zabdAdi viSayo : e badhAmAM AtmIyatva(potAnApaNA)nI je buddhi thAya che te ajJAna-avidyAne laIne che. e avidyA AtmAnA saMsAranuM ekamAtra bIja che. anAdikALanI vitatha(avAstavika) viSayavALI je duSTa vAsanA(kusaMskAra) che tene ahIM vyavahArakundaSTi tarIke varNavI che, jenuM 'avidyA' : bIjuM nAma che. e avidyAnA kAraNe mAnelA, Indriya ane manane AnaMda ApanArA ane nahi ApanArA ISTa ane aniSTa evA zabdAdi viSayomAM vivekane laIne je tattvabuddhi thAya che, tene samatA kahevAya che. Indriya ane manane AnaMda ApavAthI ane nahi ApavAthI atyaMta ISTa ane aniSTa tarIke zabda vagere viSayone kalpI levAmAM Ave che. paraMtu te avidyAthI kalpita che, vAstavika nathI. zabdAdi viSayo tattvadaSTie joIe to samajAze ke vastutaH te ISTa ane aniSTa nathI. prazamarati prakaraNamAM (gAthA naM. 22) jaNAvyA mujaba vAstaviktA to e che ke, "te(amanojJa) viSayone vize Sa karanAra ane te (manojJa) viSayone vize atyaMta lIna thanArA AtmAne nizcayathI koI paNa viSaya aniSTa nathI athavA ISTa nathI."-prazamaratimAM jaNAvyA mujabanI nizcayathI vicAraNA karavA svarUpa viveka vaDe jyAre viSayonI pUrvakalpita ISTatA athavA aniSTatAno parihAra karIne viSayomAM samAnatAnI je buddhi thAya che, te tattvanI buddhine samatA kahevAya che. tethI viSayone ISTa mAnIne na to pravRtti thAya che, tema ja viSayone
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ aniSTa mAnIne na to nivRtti thAya che. upekSAmUlaka ja ahIM viSayomAM pravRtti ane nivRtti thAya che. AvI upekSA svarUpa samatA kahevAya che. zarIranA kAraNe viSayonI AvazyakatA UbhI thAya to temAM pravRtti thAya anyathA temAM pravRtti na thAya (nivRtti thAya). paraMtu viSayo manojJa ke amanojJa che mATe temAM pravRtti ke nivRtti na thAya. samatAtmaka yoganI prApti thavAthI e rIte viSayo pratye upekSA (audAsInsa)bhAva Ave che. yogabiMdumAM samatAnA svarUpanuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke-anAdinA vitatha(avAstavika) saMskAronA kAraNe utpanna thayelA vikalpathI kalpelI atyaMta ISTa ke aniSTa vastuone vize, ISTatva ke aniSTatvano parihAra karIne saMjJAna(prazamarati vageremAM jaNAvelI vAstaviktAnI bhAvanA svarUpa viveka)nA kAraNe je samatA(sAmya)nI pariNati(adhyavasAya) manamAM thAya che, tene samatA nAmano yoga kahevAya che. 18-22aa dhyAnanuM kArya jema samatA che tema samatAnuM kArya dhyAna che : ema paraspara kArya-kAraNabhAva jaNAvAya chevintyaa nahi dhyAnaM, dhyAneneyaM vinA ca na / tataH pravRttacakraM syAd, dvayamanyonyakAraNAt // 18-23 // "A samatA vinA dhyAna nathI thatuM ane dhyAna vinA A samatA thatI nathI, tethI paraspara kAraNa hovAthI dhyAna ane samatAnuM cakra pravarte che arthA e banne anavarata pravAhavALA bane che."-A pramANe trevIsamA zlokano artha
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. eno Azaya e che ke A samatA vinA dhyAnanI prApti zakya nathI, kAraNa ke cittanA vyAsanI nivRtti tyAre thayelI hotI nathI. samatAnI prApti thayelI na hoya tyAre citta zarIrAdi parapadArthomAM Asakta hovAthI paramAtmAdi dhyeyatattvomAM te sthiratAne pAmatuM nathI, jethI dhyAnanI prApti zakya banatI nathI. dhyAnanI prApti mATe cittanI sthiratA atyaMta Avazyaka che. parapadArthomAM citta Asakta hoya to te paramAtmAdi dhyeyatattvomAM sthira na bane e samajI zakAya evuM che. samatAthI zarIrAdine vize upekSAbhAva thato hovAthI dhyAnanI prApti thAya che. dhyAnanI prAptimAM avarodharUpa cittavyAsa, samatAthI dUra thAya che. AvI ja rIte dhyAna vinA samatA prApta thatI nathI. kAraNa ke pratipakSa sAmagrI baLavAna che. Azaya e che ke samatAne prApta karAvanArI sAmagrI avidyAno nAza karanArI sAmagrI che. avidyAno nAza svaparasvarUpanA vAstavika parizIlanathI thAya che ane te parizIlana cittanI sthiratAthI sAdhya che. dhyAna cittanI sthiratA svarUpa che. zarIrAdi para padArthonI Asakti cittanI sthiratAno bAdha kare che. dhyAnanA abhAvamAM cittanI vicalita avasthA hoya che. tenI balavattAnA kAraNe samatAnI prApti thatI nathI. AthI samajI zakAze ke dhyAnanA abhAvanI sAmagrI ahIM pratipakSa sAmagrI che. AsakitanA saMskAra anAdinA hovAthI te baLavAna che. tene dhyAna vinA dUra karI zakAya ema nathI. dhyAnathI te dUra thAya to samatAnI prApti saraLa bane. AthI spaSTa che ke samatAthI dhyAna ane dhyAnathI @ex ertebhANAbhAI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ samatA : A rIte ekabIjA ekabIjAnAM kAraNa hovAthI dhyAna ane samatA : e baMnnenuM cakra pravarte che. niraMtara eno pravAha cAlyA kare che. 'dhyAnathI samatA thAya che ane samatAthI dhyAna thAya che-A pramANe paraspara ekabIjAnuM kAraNa che ema mAnavAthI anyonyAzraya doSa Ave che. kAraNa ke dhyAna vinA samatA na thAya ane samatA vinA dhyAna na thAya eno artha e che ke ekanI paNa utpatti nathI thatI.''... A pramANe nahIM kahevuM joIe. kAraNa ke apakRSTa (alpamAtrAnA) dhyAna ane samatA; tenAthI utkRSTa samatA ane dhyAnanAM paraspara kAraNa manAya che, tethI koI doSa nathI. sAmAnyathI to mohanIyAdi karmano kSayopazamavizeSa ja dhyAna ane samatA svarUpa yoganuM kAraNa che... ItyAdi barAbara samajI levuM. I18-23 // samatAyoganuM phaLa varNavAya cheRddhyprvrttnN caiva, sUkSmakarmakSayastathA / apekSAtantuvicchedaH, phalamasyAH pracakSate / / 18 - 24 / "prApta thayelI RddhiomAM pravRtti na karavI, sUkSma evAM karmono kSaya karavo ane apekSAsvarUpa taMtuno viccheda karavo : A samatAnAM phaLa che ema buddhimAno kahe che.'A pramANe covIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke samatAtmaka yoganA prabhAvathI te yogIne AmauSadhi vagere aneka prakAranI labdhio prApta thatI hoya che. paraMtu samatAnA prabhAve teo te te Rddhiono upayoga karatA 41
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. puNyathI prApta thayelI siddhiomAM sarvathA nispRha e mahAtmAo mAtra karmakSaya mATe prabaLa puruSArtha karatA hoya che. tethI sUkSmarmakSayane karanArA teo bane che. kevalajJAna, kevaladarzana ane yathAkhyAtacAritra... ItyAdi kSAyikaguNonA AvAraka evA karmane sUkSma karma kahevAya che. sUkSma sAdhanAthI e karmono nAza thAya che. atyaMta vizuddha adhyavasAyathI e karmonI nirjarA thAya che. tethI te karmone sUkSma karma kahevAya che. A rIte sUkSmakarmono kSaya thavAthI mohano nAza thAya che ane mohano nAza thavAthI apekSAno nAza thAya che. apekSA(IcchA-spRhA) karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI tene taMtu tarIke ahIM varNavI che. samatAyoganA kAraNe te apekSAtaMtuno viccheda thAya che. avidyAno vigama thavAthI yogIne A saMsAramAM koI paNa vastunI apekSA rahetI nathI. RddhimAM apravRtti sUkSma karmono kSaya ane apekSAtattvano viccheda : A traNa samatAtmaka yoganAM phaLa che-ema vicakSaNo kahe che. 18-24 adhyAtmAdi pAMca prakAranA yogamAMnA pAMcamA vRttisaMkSayayoganuM nirUpaNa karAya cheviklpsyndruupaannaaN, vRttInAmanyajanmanAm / apunarbhAvato rodhaH, procyate vRttisaMkSayaH // 18-25 / / anya janma saMbaMdhI vikalpa ane svanda svarUpa vRttiono, pharIthI utpatti thavAmAM kAraNabhUta yogyatA na
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahe e rIte je nirodha che, tene vRttisaMkSaya kahevAya che.''A pramANe pacIsamA zlokano artha che. Azaya e che ke svabhAvathI ja AtmAnuM svarUpa taraGgathI rahita evA samudra jevuM atyaMta zAMta che. paraMtu pUrvabhavasaMbaMdhI, mana ane zarIranA saMyogathI vikalpa ane spaMdana svarUpa vRttio (vikArAtmaka pariNAma-vibhAvo) AtmAmAM thAya che. pavananA kAraNe jema samudramAM taraGgo pedA thAya che, tema AtmAmAM potAthI bhinna evA pavana jevA mana ane zarIra svarUpa dravyanA saMyogathI anekAneka vRttiono udbhava thAya che. je anyajanmakRta karmono vipAka hovAthI anya janma saMbaMdhI che. tevA prakAranA manodravyanA saMyogathI utpanna thanArI vRttione vikalpAtmaka vRttio kahevAya che ane tevA prakAranA zarIradravyasaMyogathI utpanna thanArI vRttione spanda(parispanda) vRttio kahevAya che. vikalpa ane smanda vRttiono, pharIthI tenI utpatti mATenI je yogyatA che tenA parihAra(nAza)pUrvaka je nirodha (parityAga) che tene vRttisaMkSaya nAmano yoga kahevAya che. A yoga kevalajJAnanI prAptinA avasare ane ayogI kevalIpaNAnA avasare hoya che. A yoganuM nirUpaNa karatAM yogabiMdu graMthamAM pharamAvyuM che ke-"svabhAvathI ja nistaraGga mahAsamudra jevA AtmAnI mana ane zarIra dravyanA saMyogathI utpanna thanArI vikalpasvarUpa ane parispandasvarUpa vRttiono pharIthI udbhava na thAya e rIte je nirodha che tene vRttisaMkSaya yoga kahevAya che.'' ||18-25 // Xxxx(c)16x 43 resor
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttisaMkSayayoganuM phaLa varNavAya che kevalajJAnalAbhazca, zailezIsamparigrahaH / mokSaprAptinAvAdhA, masya prazakttitam ||8-rA "kevalajJAnanI prApti, zailezI avasthAnI prApti ane sarva AbAdhAothI rahita evI mokSanI prApti : A vRttisaMkSayayoganuM phaLa che.''-A pramANe chavvIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke manodravyanA saMyogathI utpanna thanArI vikalpavRttionA saMkSayathI AtmAne sakala dravyAdi viSayane grahaNa karanAruM paripUrNa evuM kevalajJAna prApta thAya che ane parispaMdAtmaka vRttio(zarIradravyanA saMyogathI utpanna thanArI vRttio)nA saMkSayathI zailezI avasthA prApta thAya che. sarvasaMvarabhAvasvarUpa zIlanA svAmI evA mahAtmAnI e avasthA che. zailezI avasthAnI prAptithI AtmAne mokSanI prApti thAya che, je sarva zarIra ane mana saMbaMdhI vyathA(AbAdhA)thI rahita che ane sadA AnaMdane ApanArI che. 18-26 mokSanI sAthe joDI ApanAra AtmavyApArasvarUpa svAbhimata yoganA, upara jaNAvyA mujaba adhyAtma, bhAvanA... vagere pAMca prakAra varNavyA. have cittavRttinirodha svarUpa pAtagaladarzanaprasiddha yoganA paNa pAMca prakAra che, te jaNAvAya che- vRttirodho'pi yogazced, bhidyate paJcadhA'pyayam / expenoxoxeroxeroxeroxeroxe
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ manovAkkAyavRttInAM, rodhe vyApArabhedataH // 18-27 // '"cittavRttiono nirodha paNa yoga hoya to e A yoga paNa pAMca prakArano che. mana, vacana ane kAyAnI vRttionA nirodhamAM vyApAra(AtmavyApAra)nI bhinnatA hovAthI tene AzrayIne cittavRttinirodhAtmaka yoga pAMca prakArano che.' A pramANe sattAvIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke mokSanA kAraNabhUta AtmavyApAra svarUpa yogane AzrayIne adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya : A pAMca prakAro varNavyA. paraMtu cittavRttionA nirodha svarUpa yogane mAnavAmAM Ave to tenA pAMca prakAra kaI rIte thAya-e jijJAsAmAM A zlokathI tenA paNa pAMca prakAra varNavavAno AraMbha karyo che. Azaya e che ke mana, vacana, kAyAne AzrayIne thanArI vRttionA nirodhamAM AtmAno te te prakArano vyApAra bhinna bhinna hovAthI vRttiono nirodha(abhAva svarUpa) eka hovA chatAM te te AtmavyApArane AzrayIne bhinna bhinna che. yadyapi te te vyApAra cittanA hovAthI AtmAmAM e aupAdhika che. puruSamAM anAdizuddhatva che... ItyAdi sAkhkhonI mAnyatA mujaba vRttiono nirodha zuddha AtmadravyasvarUpa ja che. paraMtu anubhavasiddha adhyAtmAdisvarUpa AtmavyApArano apalApa karavAnuM zakya nathI. anyathA dareka dravyomAM je je pheraphAra vartAya che e badhA ja jo kAlpanika hoya to mAtra dravyane ja (guNAdine nahi) mAnavAno prasaMga Avaze... ItyAdi adhyApaka pAsethI samajI levuM joIe. A pUrvenI pAtaMjalayogabatrIzInuM anusaMdhAna karavAthI paNa ahIM *5*15* 45
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAvelI vAtane samajavAnI anukULatA thaze. te batrIzImAM jaNAvelI vAtone ahIM jaNAvavAnI AvazyakatA na hovAthI saMkSepathI ja ahIM varNana karyuM che. 18-2NA vRttinirodhAtmaka yogamAM adhyAtmAdi pAMca prakAranA yogano samAveza jaNAvAya che pravRttisthiratAbhyAM hi, manoguptidvaye kila / bhedAzcatvAra iSyante, tatrAntyAyAM tathAntimaH || 18-28 // "pravRtti ane sthiratAne laIne manogupti be prakAranI che. adhyAtma vagere yoganA cAra prakArono samAveza pravRttisvarUpa manoguptimAM thAya che ane yoganA pAMcamA prakAra vRttisaMkSayano samAveza chellI(bIjI) sthiratAsvarUpa manoguptimAM thAya che.''-A pramANe aThThAvIsamA zlokano artha che. eno Azaya e che ke yoganA prathama abhyAsane pravRttisvarUpa manogumi kahevAya che ane yoganI parAkASThA(utkarSakASThA)ne sthiratAsvarUpa manogumi kahevAya che. sAmAnya rIte aprazasta(sAvadya) pravRttiomAM jatA manane rokavuM ane prazasta(te te kALe vihita) evI pravRttimAM manane joDavuM te svarUpa manogupti che, je pAtaMjaladarzanaprasiddha vRttinirodhasvarUpa che. yoganI abhyAsadA svarUpa prathama pravRttimanoguptimAM adhyAtma, bhAvanA, dhyAna ane samatA : A cAra yogaprakArano samAveza thAya che. A pUrve jaNAvyA mujaba adhyAtmAdisvarUpa AtmavyApAra(kSayoprazamabhAvavizeSa) LONGKOYU XOXOXOXOXOX YE KOTeretereteretere 046
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhinna bhinna che. me karI ubhayano emAM samAveza thavAthI tema ja pUrva pUrva karatAM uttarottara vizuddha hovAthI prathama manogumimAM adhyAtmAdi cArano samAveza thAya che. kahevAno Azaya e che ke adhyAtmAdi paraspara bhinna hovAthI eka ja manogumi svarUpa te cAra prakAranuM mAnavAnuM yadyapi zakya nathI, paraMtu ame karI ekamAM bhinna bhinna kALe ubhayano samAveza karI zakAya che. adhyAtmAdibhAvo uttarottara vizuddha hovAthI me karI eka manomimAM samAviSTa thAya che. chellI sthiratAsvarUpa manogumimAM vRttisaMkSayasvarUpa pAMcamA yogabheda(prakAra)no samAveza thAya che. A rIte vRttinirodhasvarUpa yogamAM adhyAtmAdi pAMce ya yogaprakAro sata bane che, emAM koI doSa nathI. 18-28 adhyAtmAdi yogono vRttinirodhamAM je rIte samAveza thAya che tenuM digdarzana karAya chevimuktklpnaajaalN, samatve supratiSThitam / mAtmArAma manati(ta) manopustritharitA 28-rA "kalpanAcathI mukata, samatAmAM pratiSThita ane AtmaramaNatApratibaddha mana hovAthI manosumi traNa prakAranI che. (ti nA sthAne taka Avo pATha che. e mujaba tAdaza traNa prakAranA manane AzrayIne manogumi tenA jANakAroe traNa prakAranI varNavI che.)" A pramANe ogaNatrIsamA zlokano artha che. Azaya e che ke pUrve jaNAvyA mujaba vRttinirodha
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ manogumisvarUpa che. e manomumine tenA jANakAroe traNa prakAranI varNavI che. saMkalpa ane vikalponI kalpanAonI jALa(cakra)mAMthI vimukta mana bane che, tyAre pahelI manosumi thAya che. mithyAtvamohanIya vagere karmanA udayathI saMkalpa(asadda IcchAo) ane vikalpa(avAstavika jJAna) thatA hoya che. mithyAtvAdikarmanI maMdatAe tema ja kSayopazamAdie saMkalpavikalpathI mukta thavAya che. tethI krame karI mana samatAmAM sArI rIte vyavasthita thAya che. samatAmAM pratiSThita thayelA mana vakhate bIjI manogumi hoya che. A rIte viSayAdinA vAstavika jJAnanI pariNatithI samatAmAM pratiSThita thayeluM mana krame karI viSayAdinI(pudgalAdinI paraMpariNatinI) upekSA karIne AtmAmAM ramaNatA kare che, tyAre mana svabhAva pratibaddha(sthira) bane che. te vakhate trIjI manogumi hoya che. manomuktinA jANakAroe A rIte manogumi traNa prakAranI varNavI che. pahelI manogumimAM adhyAtmAdi traNa yogano samAveza thAya che ane anukrame bIjI ane trIjI manogumimAM samatA ane vRttisaMkSaya yogano samAveza thAya che. e samajI zakAya che. vikalponI jALamAMthI mukta banyA vinA adhyAtma, bhAvanA ane dhyAnanI prApti zakya nathI. AtmAne choDIne anya padArtho pratye upekSAbhAva na Ave to samatAnI prAmi zakya nathI. tema ja AtmasvabhAvamAM ramaNatA na Ave to vRttisaMkSayanI prApti paNa zakya nathI. kAraNa ke te te adhyAtmAdibhAvo manomusivizeSane laIne prApta thAya che... ItyAdi spaSTa che. 18-29
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmAdi yogamAM jema manogumino upara jaNAvyA mujaba avatAra(samAveza) thAya che; tema vAgU ane kAyamumi vagereno paNa samAveza thAya che, te jaNAvAya che anyAsAmavatAro'pi, yathAyogaM vibhAvyatAm / yataH samitiguptInAM, prapaJco yoga uttamaH // 18-30 // manogumine choDIne anya gumi vagereno yogamAM aMtarbhAva je rIte thAya che te rIte vicAravuM. kAraNa ke samiti-gumiono praparA uttama yoga che."-A pramANe trIsamA zlokano sAmAnya artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke pAMca samiti ane traNa gumi svarUpa aSTa pravacanamAtAmAM samasta mokSasAdhaka vyApAra samAya che. IryAsamiti, bhASAsamiti ane eSaNAsamiti... vagere pAMca samitio te te, mArgagamanAdi pravRttinA avasare avasare upayogamAM AvatI hovAthI sarvadA hotI nathI. paraMtu azubha manavacana-kAyAnI pravRttithI virAma pAmavAdi svarUpa gunio to sarvadA hoya che. manosumino je rIte adhyAtmAdi yogamAM aMtarbhAva jaNAvyo che, e rIte vacanagumi ane kAyamumino tema ja pAMcasamitiono aMtarbhAva adhyAtmAdi yogamAM samajI levo. saMkalpa-vikalpathI zUnya pravRtti, upekSApUrNa pravRtti ane AtmasvabhAvapratibaddhatA : A traNa avasthAne AzrayIne vacana ane kAyamumi vagereno aMtarbhAva anukrame adhyAtmAdi traNamAM, samatAmAM ane vRttisaMkSayamAM thaI zake che. samiti ane gumino je vistAra che te yoga che. te te
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasthAnakane ucita teno prapadya utkRSTa yoga che. simita ane gumine choDIne bIjA koI paNa svarUpavALo yoga nathI. koI paNa yoga samiti-gumi svarUpa che. 18-3nA adhyAtma, bhAvanA... vagere yoganA upAya che tethI tene yogasvarUpa kaI rIte varNavAya-e zaGgAnuM samAdhAna karAya che upAyatve'tra pUrveSAmantya evAvaziSyate / tatpaJcamaguNasthAnAdupAyo'rvAgiti sthitiH // 18-31 // ''adhyAtmAdi pUrvayogo jo yoganA upAyabhUta varNavAtA hoya to vRttisaMkSaya nAmano pAMcamo ja yoga che. tethI pAMcamA guNasthAnakanI pUrve yoganI pUrvasevA svarUpa yogopAya ja hoya che. A pramANe yogataMtra(zAstra)nI maryAdA che.''-A pramANe ekatrIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke A pUrve adhyAtmAdi pAMcane yoga tarIke varNavyA che. paraMtu pahelA ke cothA guNasthAnake virati(cAritra)no abhAva hovAthI tyAM yogano saMbhava nathI. tethI adhyAtmAdine yoganA upAya tarIke anyatra varNavyA che. e mujaba adhyAtma, bhAvanA, dhyAna ane samatA : A cArane yoganA upAya ja mAnavA joIe. vRttisaMkSaya A eka ja yoga che. vyavahAranayane AzrayIne =ryanA upacAre yoganA upAyone paNa yoga kahevAya che. paraMtu evI vivakSAnA abhAvamAM adhyAtmAdi cArane yoganA upAya ja manAya che ane vRttisaMkSayane ja yoga manAya che. tethI pAMcamA 50 Typ
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasthAnakanI pUrve yoganI pUrvasevA svarUpa yoganA upAya hoya che. pAMcamA dezaviratiguNasthAnathI AraMbhIne sAnubaMdha (uttarottara vadhatI) yoganI pravRtti ja hoya che. A pramANe vAstavika yogazAstranI maryAdA che. 18-31. prakaraNArthanuM samApana karatAM yoganuM phaLa varNavAya chebhgvdvcnsthityaa, yoga: paJcavidho'pyayam / sarvottamaM phalaM datte, paramAnandamaJjasA // 18-32 // zlokArtha spaSTa che ke bhagavAna zrI jinezvaradevanA vacanamAM sthira thavAthI adhyAtma, bhAvanA... vagere pAMceya prakArano A yoga sarvotkRSTa paramAnaMda svarUpa mokSaphaLane zIdhra Ape che. aMte adhyAtmAdi yogane ArAdhI ApaNe sau paramAnaMdanA bhAjana banI rahIe e ja ekanI eka zubhAbhilASA.... // iti zrIdvAtriMzadvAtriMzikAyAM yogabhedadvAtriMzikA // analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamAnasakandramatena dhImatA //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
_