Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI sudharmAsvAmIne namaH // aho ! zrutam - svAdhyAya saMgraha[ 14 ] zrIvItarAgastotram [ gAthA aura artha ] -: prakAzaka : zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra sAbaramatI, ahamadAbAda
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ | // zrI sudharmAsvAmIne namaH // aho ! zrutam - svAdhyAya saMgraha [14] zrIvItarAgastotram [gAthA aura artha] -: kartA :kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrAcAryajI -: anuvAdaka :zrImadvijayasuzIlasUrijI -: saMkalana :zrutopAsaka -: prakAzaka :zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaNDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAbAda-380005 __Mo. 9426585904 email - ahoshrut.bs@gmail.com om
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaNDAra prakAzaka : saMvata 2074 AvRtti : prathama jJAnanidhi meM se pU. saMyamI bhagavaMto aura jJAnabhaNDAra ko bheTa... gRhastha kisI bhI saMgha ke jJAna khAte meM 30 rupaye arpaNa karake mAlikI kara sakate haiM / prAptisthAna : (1) saremala javeracaMda phAInapheba (prA.) lI. 672/11, bombe mArkeTa, relavepurA, ahamadAbAda - 380002 phona : 22132543 (mo.) 9426585904 (2) kulIna ke. zAha AdinAtha meDIsIna, Tu-02 zaMkhezvara kompalekSa, kailAzanagara, surata (mo.) 9574696000 (3) zA. ramezakumAra eca. jaina mudraka A-901 guMdecA gArDana, lAlabAga, muMbaI - 12. (mo.) 9820016941 ( 4 ) zrI vinIta jaina jagadguru hIrasUrIzvarajI jaina jJAnabhaNDAra, caMdanabAlA bhavana, 129, zAhukara peTha ke pAsa, mInTa sTrITa, cennAI - 1 phona : 044-23463107 (mo.) 9389096009 (5) zA. hasamukhalAla zAntIlAla rAThoDa 7/8 vIrabhArata sosAyaTI, TImbara mArkeTa, bhavAnIpeTha, pUnA. (mo.) 9422315985 : virati grAphkisa, ahamadAbAda, mo. 8530520629 Email Id: Virtigrafics2893@gmail.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram prathama prakAza: yaH parAtmA paraM jyotiH, paramaH parameSThinAm / AdityavarNaM tamasaH parastAdAmananti yam // 1 // artha - jo (sarva saMsArI jIvoM se zreSTha svarUpavAle) paramAtmA haiM, kevalajJAnamaya haiM, paMcaparameSThI meM pradhAna mukhya haiM, tathA ajJAna ke usa pAra pahu~ce haiM aura sUrya ke samAna prakAza karane vAle haiM isa taraha paNDitajana mAnate haiM / (1) I sarve yenodamUlyanta, samUlA: klezapAdapAH / mUrdhnA yasmai namasyanti, surAsuranarezvarAH // 2 // artha - jisane (samasta rAgadveSAdika) klezakArI vRkSoM ko jar3amUla se ukhAr3a diye haiM / aura jinako surapati, asurapati tathA narapati apane mastaka dvArA namaskAra karate haiM / (2) prAvartanta yato vidyAH, puruSArthaprasAdhikAH / yasya jJAnaM bhavadbhAvi, bhUtabhAvAvabhAsakRt // 3 // | jisase dharma, artha, kAma aura mokSarUpI puruSArtha ko siddha karane vAlI zuddhavidyAdika, caudaha vidyAe~ pravartI haiM / aura jinakA jJAna atItakAlIna (bhUtakAlIna), anAgatakAlIna (bhaviSyakAlIna) tathA vartamAnakAlIna vastu - padArtha mAtra ko prakAza karane vAlA hai| (3) yasminvijJAnamAnandaM, brahma caikAtmatAM gatam / sa zraddheyaH sa ca dhyeyaH, prapadye zaraNaM ca tam // 4 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - jisameM vijJAna ( arthAt kevalajJAna), AnaMda (arthAt akhaMDa sukha) aura brahma (arthAt paramapada) ve tIna ekatA ko pAye hue haiM / ve (sarvajJa - vItarAga ) zraddhA aura dhyAna karane yogya haiM / aise paramAtmA kA zaraNa maiM svIkAra karatA hU~ / (4) tenasyAM nAthavA~stasmai, spRhayeyaM samAhitaH / tataH kRtArtho bhUyAsaM, bhaveyaM tasyakiGkaraH // 5 // (samasta klezarahita) ina prabhu se maiM sanAtha hU~ / (samasta surAsura se vaMdita-inhIM prabhu ko maiM eka mana se vAMchatA hU~ / unhIM se maiM kRtakRtya hU~ aura (trikAla vedI aise) usa prabhu kA hI maiM kiMkara hU~ / (5) , tatra stotreNa kuryAM ca pavitrAM svAM sarasvatIm / idaM hi bhavakAntAre, janminAM janmanaH phalam // 6 // artha - ina prabhu kI stuti stotra ke dvArA maiM apanI vANI ko pavitra karatA hU~, kAraNa ki isa bhavATavI meM prANiyoM ko janma pAne kA yahI phala hai / (6) kvA'haM pazorapi pazu- rvItarAgastavaH kvaca ? | uttitIrSuraraNyAnIM, padbhyAM paGgurivAsmyataH // 7 // artha - pazu se bhI pazu jaisA kahA~ maiM ! aura kahA~ (bRhaspati se bhI azakya aisI) vItarAga kI stuti ! ataH pairoM se mahAaTavI ko ullaMghana karane kI icchA vAle laMgar3e
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram jaisA maiM huuN| (arthAt yaha merA AcaraNa mahAsAhasarUpa hone se ha~sane jaisA hai) / (7) tathApi zraddhAmugdho'haM, nopAlabhyaH skhalannapi / vizrRMGkhalApi vAgvRttiH, zraddhAnasya zobhate // 8 // artha - to bhI zraddhA se muggha aisA maiM (prabhu kI stuti karane meM) skhalanA ho jAe to bhI upAlambha ke yogya nahIM hU~, kAraNa ki zraddhAlu ke sambandha rahita vacana racanA bhI zobhA pAtI hai / (8) zrIhemacandraprabhavAda-vItarAgastavAditaH / kumArapAlabhUpAlaH, prApnotu phalamIpsitam // 9 // artha - zrI hemacandrasUrijI dvArA kathita isa zrI vItarAga stotra se kumArapAla bhUpAla icchita (zraddhA vizuddhi aura karmakSayarUpa) phala ko prApta kreN| (9)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram dvitIya prakAzaH priyaGasphaTikasvarNa-padmarAgAJjanaprabhaH / prabho ! tavAdhautazuciH, kAyaH kamiva nAkSipet ? // 1 // artha - he prabho ! priyaMguvat (nIla), sphaTikavat (ujjvala), svarNavat (pIta), padmarAgavat (rakta) aura aMjanavat (zyAma) varNa kI kAnti ke samAna tathA dhoye binA hI sarvadA pavitra aisA ApakA deha-zarIra, devamanuSyAdika kisako cakita nahIM karatA ? arthAt sabako cakita karatA hai| (1) mandAradAmavannitya-mavAsitasugandhini / tavAGge bhRGgatAM yAnti, netrANi surayoSitAm // 2 // artha - kalpavRkSa kI mAlA kI bhAMti sadA svabhAva se hI sugandhayukta Apake aMga para devAMganAoM ke netra bhramaratva prApta karate haiM / (2) divyAmRtarasAsvAda-poSapratihatA iva / samAvizanti te nAtha !, nAGge rogoragavrajAH // 3 // artha - he nAtha ! divya amRtarasa ke AsvAdana kI puSTi se jaise parAbhava prApta kiyA ho, vaise kAsazvAsAdika rogarUpI sarpa kA samUha Apake deha meM vyApta nahIM ho sakatA hai (arthAt Apa sarvadA rogarahita hoM / (3)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 7 tvayyAdarzatalAlIna- pratimApratirUpake / kSaratsvedavilInatva - kathA'pi vapuSaH kutaH ? // 4 // artha - Apa darpaNa meM pratibimbita rUpa ke samAna nirmala hone se ApakA deha jharate hue pasIne se vyApta ho gayA hai / aisI kathA bhI kahA~ se ho ? / (4) na kevalaM rAgamuktaM, vItarAga ! manastava / vapuH sthitaM raktamapi, kSIradhArAsahodaram // 5 // artha - he vItarAga ! kevala ApakA mana rAgarahita huA hai, aisA nahIM hai, balki Apake zarIra meM bahatA huA rakta ( rudhira) bhI dUdha kI dhArA kI taraha ujjvala hai / arthAt Apake rudhira meM se bhI svAbhAvika rAga-raMga-lAlasA calI gaI hai / (5) jagad vilakSaNaM kiM vA, tavAnyadvaktumIzmahe ? | yadavistramabIbhatsaM, zubhraM mAMsamapi prabho ! // 6 // artha - tathA vizva se vilakSaNa aisA ApakA anya varNana hama kyA kara sakate ? kAraNa ki he prabhu / Apake zarIra kA mAMsa bhI durgandha aura dugaMcchArahita (gAya ke dUdha ke samAna) zveta hai / (6) jalasthalasamudbhUtAH, saMtyajya sumanaH srajaH / tava niHzvAsasaurabhya - manuyAnti madhuvratAH // 7 // artha - he vItarAga ! bhramaragaNa jala meM yA sthala meM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram utpanna puSpoM tathA unakI banI huI mAlAoM ko chor3akara Apake niHzvAsa kI sugandha lene ke lie (Apake vadanakamala ke pAsa) Ate haiM / (7) / lokottaracamatkAra-karI tava bhavasthitiH / yato nAhAranIhArau, gaucarazcarmacakSuSAm // 8 // artha - (he prabho !) Apake bhava kI sthiti lokottara camatkAra karane vAlI hai, kAraNa ki Apake AhAra aura nihAra ko carmacakSu vAle manuSya nahIM dekha sakate haiM / (8)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram tRtIya prakAzaH sarvAbhimukhyato nAtha !, tIrthakRnnAmakarmajAt / sarvathA sammukhInastva-mAnandayasi yatprajAH // 1 // artha - he nAtha ! tIrthaGkara nAmakarmajanita sarvAbhimukhya nAma ke atizaya se Apa kevalajJAna ke prakAza dvArA sarvathA samasta dizAe~ sanmukha hote hue deva, manuSyAdika prajA ko pratikSaNa Ananda prApta karAte haiM / (1) yadyojanapramANe'pi, dharmadezanasadmani / saMmAnti koTizastiryagnadevAH saparicchadAH // 2 // artha - eka yojana yAnI cAra kosa pramANa dharmadezanA ke sthAnarUpa samavasaraNa meM parivArayukta karor3oM devatAoM, manuSya aura tiryaJca Apake prabhAva se sukhapUrvaka samA sakate haiN| (2) teSAmeva svasvabhASA-pariNAmamanoharam / apyekarUpaM vacanaM, yatte dharmAvabodhakRt // 3 // artha - ApakA eka samAna vacana upadeza deva, manuSya aura tiryaJcoM ko apanI-apanI bhASA meM sukhapUrvaka samajha sakane yogya haiM aura dharma sambandhI bodha ko karAne vAle haiN| (3) sA'grepi yojanazate, pUrvotpannA gdaambudaaH| yadaJjasA vilIyante, tvad vihArAnilormibhiH // 4 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - apane vihArarUpI pavana kI laharoM se savA so (125) yojana meM pUrva se utpanna hue rogarUpI bAdala tatkAla adRzya ho jAte haiM / (4) nAvirbhavanti yadbhUmau, mUSakAH zalabhAH zukAH / kSaNena kSitipakSiptA, anItaya ivetayaH // 5 // artha - rAjA ke dvArA dUra kI huI anIti kI bhAMti jahA~ Apa vicaraNa karate haiM vahA~ cUhe, tIr3a aura zukrAdika pakSi dhAnya ko nukasAna karane vAle upadrava nahIM kara sakate arthAt Apake prabhAva se sAre upadrava dUra ho jAte haiM / (5) strIkSetrapadrAdibhavo, yad vairAgniH prazAmyati / tvat kRpApuSkararAvarta-varSAdiva bhuvastale // 6 // artha - ApakI kRpArUpa puSkarAvarta megha kI varSA se hI na ho vaise jahA~ Apake caraNa par3ate haiM vahA~ strI, kSetra aura sImAdika se utpanna samasta virodharUpa agni zAnta ho jAte haiN| (6) tvat prabhAve bhuvi bhrAmya-tyazivocchedaDiNDime / sambhavanti na yannAtha ?, mArayo bhuvanArayaH // 7 // artha - he nAtha ! upadravoM kA uccheda karane ke liye DiNDima Dhola bajAne ke jaisA ApakA prabhAva bhUmi para prasarane se mArI (plega) Adi vizva ke kAla jaisA rogaupadrava utpanna hI nahIM hote / (7)
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram kAmavarSiNi lokAnAM tvayi vizvaikavatsale / ativRSTiravRSTirvA, bhavedyannopatApakRt // 8 // artha - vizva ke upakArI aura logoM ke manavAMcchita ko dene vAle (he prabho !) Apa vidyamAna hone se logoM ko saMtApa karane vAlI aisI ativRSTi yA anAvRSTi hotI hI nahIM / (8) , - svarASTra-pararASTrebhyo, yat kSudropadravA drutam / vidravanti tvat prabhAvAt siMhanAdAdiva dvipA: // 9 // artha svacakra (svarAjya) aura paracakra (pararAjya) se utpanna huA kSudra upadrava; siMhanAda se jaise hAthI bhAga jAte haiM, vaise Apake prabhAva se tatkAla naSTa ho jAte haiM / (9) I 11 yat kSIyate ca durbhikSaM, kSitau viharati tvayi / sarvAdbhutaprabhAvADhaye, jaGgame kalpapAdape // 10 // artha- samasta adbhuta prabhAvazAlI aura jaMgama kalpavRkSa ke samAna Apake pRthvI para vicarane se durbhikSaduSkAla dUra ho jAte haiM / (10) yanmUrdhnaH pazcime bhAge, jitamArttaNDamaNDalam / mAbhUdvapurdurAloka-mitIvotpiNDitaM mahaH // 11 // artha- sUrya se bhI adhika prabhAva vAlA bhAmaNDala Apake deha (zarIra) ko dekhane meM kisI ko rukAvaTa (ADa) na ho sake isaliye devatAoM ne usako Apake mastaka ke pIche sthApana kiyA hai / (11)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 sa eSa yogasAmrAjya-mahimA vizvavizrutaH / karmakSayottho bhagavan !, kasya nAzcaryakAraNam ? // 12 // zrIvItarAgastotram artha - he bhagavan ! dhAtI karma ke kSaya se utpanna lokaprasiddha yogasAmrAjya kI mahimA kisa sacetana prANI ke lie AzcaryakArI nahIM hotI ? arthAt samasta sacetana prANI samudAya ke lie AzcaryakArI hotI hai / (12) anantakAlapracita-manantamapi sarvathA / tvatto nAnyaH karmakakSa - munmUlayati mUlataH // 13 // artha - anantakAla se upArjana kiye hue aura anta rahita karmarUpI vana Apake atirikta koI bhI samasta prakAra se mUla se uccheda nahIM kara sakatA / (13) tathopAye pravRttastvaM kriyAsamabhihArataH / yathAnicchannupeyasya, parAM zriyamAzizriyaH // 14 // artha - he prabho ! cAritrarUpa upAya meM punaH punaH abhyAsa se Apa itane pravRtta ho gaye haiM ki paramapada kI zreSTha saMpadArUpa tIrthaMkara padavI nahIM cAhate hue bhI Apako prApta huI hai / (14) 1 maitrIpavitrapAtrAya, muditAmodazAline / kRpopekSApratIkSAya, tubhyaM yogAtmane namaH // 15 // artha - maitrI bhAvanA ke pavitra sthAnarUpa, puSTa pramoda bhAvanA se zobhita tathA karuNA bhAvanA aura mAdhyastha bhAvanA dvArA pUjya aise yogasvarUpI Apako hamArA namaskAra ho / (15)
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram caturtha prakAzaH mithyAdRzAM yugAntArkaH, sudRzAmamRtAJjanam / tilakaM tIrthakRllakSmyAH , purazcakraM tavaidhate // 1 // artha - mithyAdRSTi prANiyoM ko pralayakAla ke sUrya kI taraha saMtApa karane vAlA, aura samyagdRSTi jIvoM ko amRta ke aMjana kI bhAMti zAnti dene vAlA aisA tIrthaMkaralakSmI ke tilaka samAna dharmacakra Apake sAmane dedIpyamAna ho rahA hai| (1) eko'yameva jagati, svAmItyAkhyAtamucchritA / uccairindradhvajavyAjAt, tarjanI jaMbhavidviSA // 2 // artha - vizva meM yaha vItarAga hI eka svAmI hai, aisA batAne ke liye indra mahArAjA ne UMce indradhvaja ke bahAne apanI tarjanI U~gulI U~cI kI hai, aisA lagatA hai / (2) yatra pAdau padaM dhatta-stava tatra surAsurAH / / kiranti paGkajavyAjA-cchriyaM paGkajavAsinIm // 3 // artha - he prabho ! jahA~ Apake caraNa par3ate haiM / vahA~ devadAnava nau suvarNa kamala ke bahAne se kamala meM sthita lakSmI kA vistAra karate haiM / (3) dAnazIlatapobhAva-bhedAd dharma caturvidham / manye yugapadAkhyAtuM, caturvaktro'bhavadbhavAn // 4 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - dAna, zIla, tapa aura bhAvarUpa cAra prakAra ke dharma ko eka sAtha kathana karane ke liye Apa caturmukha bane haiM, aisA maiM mAnatA hU~ / (4) tvayi doSatrayAt trAtuM, pravRtte bhuvanatrayIm / prAkAratritayaM cakru-strayo'pi tridivaukasaH // 5 // artha - rAga, dveSa aura moharUpa tathA mana, vacana aura kAyA sambandhI tIna doSoM se tribhuvana ko bacAne ke liye Apa pravRtta hone se tIna prakAra ke [vaimAnika, jyotiSI aura bhuvanapati] devoM ne ratnamaya, suvarNamaya aura rUpyamaya tIna gar3hoM kI racanA kI hai| (5) adhomukhAH kaNTakAH syu-rdhAtryAM viharatastava / bhaveyuH sammukhInAH kiM, tAmasAstigmarociSaH ? // 6 // artha - [prabho !] jaba pRthvI para Apa vicaraNa karate haiM, taba kaNTaka-kA~Te bhI adhomukhI (nIce mukha vAle-ulTe) ho jAte haiM / jaba sUrya kA udaya ho jAtA hai taba ullU athavA andhakAra kA samUha kyA Tika sakatA hai ? [arthAt-Apa jaise sUrya ke udaya hone para tatkAla mithyAtvarUpI ullU aura ajJAnarUpI timira-andhakAra kA samudAya dUra ho jAtA hai|] (6)
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 15 kezaromanakhazmazru, tavAvasthitamityayam / bAhyo'pi yogamahimA, nAptastIrthaGkaraiH paraiH // 7 // artha - keza, roma, nAkhUna aura dADhI-mUMcha (Apake) dIkSA grahaNa ke samaya jisa taraha sApha kiye hue hote haiM / usI bhAMti rahate haiM / aMzamAtra bhI bar3hate nahIM haiM aisA yaha bAhya (prakaTa) yoga mahimA bhI dUsare hariharAdika devoM ne nahIM prApta kiyA haiM to phira antaraGga (sarvAbhi-mukhyatAdika) yoga kI bAta to bahuta dUra hai / (7) zabdarUparasasparza-gandhAkhyAH paJca gocarAH / bhajanti prAtikUlyaM na, tvadane tArkikA iva // 8 // artha - [he vItarAga prabho !] (naiyAyikAdika-) tarka vAdiyoM kI taraha zabda, rUpa, rasa, gandha aura sparzarUpa pA~coM indriyoM ke viSaya Apake Age anukUlatA ko bhajate haiM / pratikUlatA meM (nahIM) rahate haiM / (8) tvatpAdAvRtavaH sarve, yugapatparyupAsate / AkAlakRtakandarpa-sAhayyakabhayAdiva // 9 // artha - anAdikAla se Apake virodhI kAmadeva ko sahAyaka hone ke bhaya se hI hote huve samakAle sarva Rtu Akara Apake caraNakamala kI sevA karate haiN| (9)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram sugandhyudakavarSeNa, divyapuSpotkareNa ca / bhAvitvatpAdasaMsparzA, pUjayanti bhuvaM surAH // 10 // artha - jisa bhUmi para ApakA caraNa sparza hone vAle haiM usa bhUmi ko devatA sugandhita jala kI vRSTi dvArA tathA paMcavarNa ke puSpapuJja dvArA pUjate haiM / (10) jagatpratIkSya ! tvAM yAnti, pakSiNo'pi pradakSiNam / kA gatirmahatAM teSAM, tvayi ye vAmavRttayaH ? // 11 // artha - [he trailokyapUjya ! prabho !] ajJAnI aise pakSI bhI ApakI pradakSiNA karate haiM, to phira vivekI aura buddhizAlI hote hue Apake prati jo pratikUla vyavahAra kara rahe haiM / aise manuSyoM kI kyA gati hogI ? / (11) paJcendriyANAM dauH zIlyaM, kva bhaved bhavadantike ? / ekendriyo'pi yanmuJcatyanilaH pratikUlatAm // 12 // ___ artha - saMjJIpaJcendriya manuSyAdika prANI kI duSTatA Apake pAsa kahA~ rahe ? kAraNa ki ekendriya aisA vAyu bhI pratikUlatA ko chor3a detA hai| (to phira anya kA to kahanA hI kyA ?) arthAt-pavana (vAyu) bhI sukhakAraka hI calatA hai| (12)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram mUrdhnA namanti taravastvanmAhAtmyacamatkRtAH / tat kRtArtha zirasteSAM, vyarthaM mithyAdRzAM punaH // 13 // 17 artha - [he prabho !] vRkSa bhI Apake mAhAtmya se camatkAra pAkara Apako mastaka dvArA namaskAra karate haiM / usase unhIMke mastaka kRtArtha haiM, aura mithyAdRSTi Apako namana nahIM karate haiM usase unhIMke mastaka vyartha haiM / (13) jaghanyataH koTisaGkhyAstvAM sevante surAsurAH / bhAgyasaMbhAralabhye'rthe, na mandA apyudAsate // 14 // artha - [ he prabho !] jaghanya se bhI eka koTi (kroDa) sura aura asura deva ApakI sevA karate haiM / kAraNa ki puNya ke samUha se prApta ho sake aise padArtha meM manda prANI bhI udAsIna nahIM rahate, to pIche devatA kaise AlasI hoMge ? arthAt nahIM hoMge / (14)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrIvItarAgastotram paMcama prakAzaH gAyannivAlivirutairnRtyanniva calairdanaiH / tvadguNairiva rakto'sau, modate caityapAdapaH // 1 // artha - [he prabho !] Apake dehamAna se bAraha guNA ye caityavRkSa bhramara ke zabda dvArA mAno gAna karate haiM, pavana se calAyamAna hote hue pattoM ke dvArA mAno nRtya karate haiM aura Apake guNoM atyanta dvArA mAno rakta (lAla) hote hue harSa prApta karatA hai / (1) AyojanaM sumanaso - 'dhastAnnikSiptabandhanAH / jAnudaghnIH sumanaso, dezanorvyAM kiranti te // 2 // artha - [ he prabhu !] ApakI dezanA bhUmi (samavasaraNa) meM devatAgaNa eka yojana taka nIce mukhavAle jAnupramANa puSpoM ko bikherate (barasAte haiM / (2) mAlavakaizikI mukhya-grAmarAgapavitritaH / tava divyo dhvaniH pIto, harSodgrIvairmRgairapi // 3 // artha - [ he prabho !] vairAgya ko uddIpana karane vAle mAlava, kauzikI Adi grAmaparyanta rAgoM dvArA pavitra hote hue ApakI divya dhvani harSa se U~cI gardanavAle mRgoM ne bhI pIyA (sunA) hai / (3) tavendudhAmadhavalA, cakAsti camarAvalI / haMsAliriva vaktrAbja - paricaryAparAyaNA // 4 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 19 artha - [he prabho !] candra ke kiraNoM jaisI ujjvala camarAvalI arthAt cAmara kI zreNI mAno Apake mukha kamala kI sevA meM tatpara hotI huI haMsa kI zreNI ke sAmane suzobhita rahI hai / (4) mRgendrAsanamArUDhe, tvayi tanvati dezanAm / zrotuM mRgAH samAyAnti, mRgendramiva sevitum // 5 // artha - [ he prabho !] jaba Apa siMhAsana para ArUDha hokara dezanA dete haiM, taba ApakI dezanA zravaNa karane ke liye hariNa bhI Ate haiN| ve jAnate haiM ki mRgendra (apane svAmI) kI sevA karane ke liye Ate hoM aisA lagatA hai / (4) bhASAM cayaiH parivRto, jyotsnAbhiriva candramAH / cakorANAmiva dRzAM dadAsi paramAM mudam // 6 // , artha [he prabho !] jyotsnA se paripUrNa candra jisaprakAra cakora pakSI ke netroM ko AnaMda detA hai / usI prakAra bhAmaNDala dvArA paripUrNa Apa sajjanoM ke netroM ko Ananda dete haiM / (6) -- dundubhirvizvavizveza, puro vyomni pratidhvanan / jagatyApteSu te prAjyaM, sAmrAjyamiva zaMsati // 7 // artha - he sarva vizva ke ( tIna jagata ke ) svAmI ! vihAra meM Apake Age AkAza meM rahakara zabda karatA huA
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram aisA devaduMdubhi mAno ke vizva ke Apta puruSoM meM ApakA hI mahA sAmrAjya kahate hue suzobhita rahA hai| [arthAt-sarva devoM meM ApakA cakravartIpaNA parilakSita hotA hai / (7) tavordhvamUrdhvaM puNyaddhi-kramasabrahmacAriNI / chatratrayI tribhuvana-prabhutvaprauDhizaMsinI // 8 // artha - [he prabho !] pUrNa samRddhi ke anukrama ke samAna Apake mastaka para eka Upara eka sthita tIna chatra tIna jagata ke svAmitva kI vizAlatA ko kahatA ho isaprakAra suzobhita hote haiM / (8) etAM camatkArakarI, prAtihAryazriyaM tava / citrIyante na ke dRSTvA, nAtha ! mithyAdRzo'pi hi // 9 // artha - he nAtha ! camatkAra ko karane vAlI ApakI prAtihArya lakSmI ko dekhakara kyA mithyAdRSTi bhI Azcarya nahIM pAte haiM ? arthAt-sarvajana-Azcarya pAte haiN| (9)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram SaSTha prakAzaH lAvaNyapuNyavapuSi, tvayi netrAmRtAJjane / mAdhyasthyamapi dvauH sthyAya, kiM punardeSaviplavaH ? // 1 // : 21 artha - [ he prabho !] Apa lAvaNya dvArA pavitra dehavAle hone se, prANiyoM ke netroM ke lie amRta ke aMjana samAna hote hue ApameM madhyasthapaNA dhAraNa karane meM vaha bhI mahA kheda ke liye hai usameM to kahanA hI kyA ? / (1) tavApi pratipakSo'sti, so'pi kopAdiviplutaH / anayA kiMvadantyApi kiM jIvanti vivekinaH ? // 2 // > artha - [ he prabho !] Apake bhI zatru haiM aura ve bhI krodhAdi kaSAya se vyApta haiN| aisI vArttA ke dvArA bhI kyA vivekIjana jIvita raha sakate haiM ? nahIM jIvita raha sakate / (2) vipakSaste viraktazcet, sa tvamevAtha rAgavAn / na vipakSo vipakSa: kiM, khadyoto dyutimAlinaH ? // 3 // artha - yadi kadAcit Apake zatru virAgI hoM to vaha virAgI Apa hI haiM, aura jo ve Apake zatru rAgI hoM to bhI ve nizcita hI zatru nahIM ho sakate haiN| kyA khadyota sUrya ke zatru ho sakate haiM ? nahIM ho sakate haiM / (3) , spRhyanti tvadyogAya yatte'pi lavasattamAH / yogamudrAdaridrANAM pareSAM tat kathaiva kA ? // 4 // ,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - [ he prabho !] vaha lavasattama (anuttara -vimAnavAsI) deva bhI Apake yoga kI spRhA karate haiM / to yogamudrAe~ (rajoharaNAdi ke) rahita aise anya darzaniyoM ko vaha yoga mArga kI kathA kahA~ se hogI ? arthAt nahIM ho| ( 4 ) 22 tvAM prapadyAmahe nAthaM, tvAM stumastvAmupAsmahe / tvatto hi na parastrAtA, kiM brUmaH ? kimu kurmahe ? // 5 // artha - he nAtha ! hama Apako svIkAra karate haiM / ApakI stuti karate haiM, ApakI upAsanA (sevA) karate haiM, Apa ke alAvA anya koI (devAdi) rakSaka nahIM haiN| isase adhika hama kyA boleM ? kyA kareM ? / (5) svayaM malImasAcArai:, pratAraNaparaiH paraiH / vaMcyate jagadapyetat, kasya pUtkurma he puraH ? // 6 // artha - svayaM malina AcAra vAle aura anya ko Thagane meM tatpara aise anya deva isa samasta vizva ko Thagate haiM / ataH he nAtha ! aba hama kisake pAsa jAkara pukAra kareM ? / (6) nityamuktAJjagajjanma-kSemakSayakRtodyamAn / vandhyAstanandhayaprAyAn ko devAMzcetanaH zrayet // 7 // artha - nirantara mukta tathA vizva kI utpatti, sthiti aura pralaya karane meM udyamavanta aise vandhyA putra ke samAna devoM ko kauna cetanAvanta prANI Azraya kare ? [deva svarUpe mAneM ? arthAt na mAneM] / (7)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram kRtArthA jaTharopastha-duHsthitairapi devataiH / bhavAdRzAnnihvavate, hA hA ? devAstikAH pare // 8 // artha - are ! are ! anya Astika jaThara aura upastha (kSudhA aura kAmavikAra) se daHkhI, aise devoM ke dvArA bhI kRtArtha hokara Apake jaise vItarAga devoM ko chupAte haiM - niSedha karate haiM, vaha ati kheda kI bAta hai| (8) khapuSpaprAyamutprekSya, kiJcinmAnaM prakalpya ca / saMmAnti dehe gehe vA, na gehenardinaH pareH // 9 // artha - [he prabho !] ghara meM hI zUravIra aise kitane loga AkAza-puSpa ke jaise mithyA utprekSA (mithyA tarka) karake, tathA kucha pramANa kI kalpanA karake apane deha meM aura ghara meM nahIM samAte haiN| [arthAt-merA hI dharma zreSTha hai aisA mAnakara masta kI taraha rahate haiM] / (9) kAmarAgasneharAgA-vISatkaranivAraNau / dRSTirAgastu pApIyAn, durucchedaH satAmapi // 10 // artha - [he prabho !] kAmarAga aura sneharAga ina donoM kA nivAraNa karanA sulabha hai / kintu dRSTirAga to atyanta pApI hai / usako satpuruSa bhI duHkhapUrvaka cheda sakate haiM / (10) prasannamAsyaM madhyasthe, dRzau lokampRNaM vacaH / iti prItipade bADhaM, mUDhAstvayyapyudAsate // 11 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - [he prabho !] ApakA vadana - mukha prasanna hai aura Apake donoM netra madhyastha, (arthAt vikAra rahita) haiM, tathA Apake vacana lokoM ko prItikAraka haiM / isa taraha Apa sabako prIti karanevAle hone para bhI mUDha loga Apake Upara udAsIna rahate haiM | (11) 24 tiSTheddvAyurdravedadri-rvalejjalamapi kvacit / tathApi grasto rAgAdyairnApto bhavitumarhati // 12 // artha - [he jinendra prabho !] kabhI vAyu sthira ho jAya, parvata gIlA ho jAya aura pAnI bhI agni ke samAna jAjvalyamAna ho jAya, phira bhI jo (deva) rAgadveSAdi ke dvArA yukta hoM ve Apta ( hitakAraka ) hone ke yogya nahIM haiM [arthAt-vItarAga ke binA aura koI sacce deva ko nahIM prApta kara sakatA hai ] / (12)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram saptama prakAzaH dharmAdharmI vinA nAGgaM, vinAGgena mukhaM kutaH ? / mukhAd vinA na vaktRtvaM, tacchAstAraH pare katham ? // 1 // artha - dharma aura adharma ke binA arthAt puNya-pApa ke binA zarIra nahIM ho sakatA / zarIra binA mukha kahA~ se hogA? aura mukha ke binA vakatRtva sambhava nahIM hai, usase anya deva upadeza dAtA kaise ho sakatA hai ? [kAraNa-jo nitya mukta mAnate haiM, aura zarIrAdi rahita mAnate haiM, isaliye ve upadeza dAtA nahIM ho sakate haiM ] / (1) adehasya jagatsarge, pravRttirapi nocitA / na ca prayojanaM kiMcit, svAtantryAnna parAjJayA ? // 2 // artha - tathA deha-zarIra rahita deva kI vizva ko utpanna karane meM pravRtti bhI ucita nahIM / usI prakAra svatantra hone ke kAraNa vaisI pravRtti meM koI bhI prayojana nahIM aura ve dUsare kI AjJA se pravRtta bhI nahIM hote haiM / (2) / krIDayA cet pravarteta, rAgavAn syAt kumAravat / kRpayA'tha sRjettarhi, sukhyeva sakalaM sRjet // 3 // artha - yadi kadAcit ve deva krIDA se hI vizva kI sRSTi Adi meM pravRtta hote haiM / usa taraha kaheM to usako bAlaka kI taraha rAgavAn kahanA par3egA, aura yadi kRpA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zrIvItarAgastotram se sarjana karate haiM / aisA kahate ho to unheM samasta vizvajagata ko sukhI hI sarjana karanA cAhiye arthAt banAnA cAhiye / (3) duHkhadaurgatyaduryoni-janmAdiklezavihvalam / janaM tu sRjatastasya, kRpAloH kA kRpAlutA ? // 4 // artha - parantu vaha to iSTa viyogAdika duHkha, daridratA, duSTa yoni aura janma-maraNAdika kleza dvArA vyApta aise logoM kA sarjana karate haiM / usase usa kRpAlu kI koI kRpAlutA samajhanI cAhie ? (4) I karmApekSaH sa cetarhi, na svatantro'smadAdivat / karmajanye ca vaicinye, kimanena zikhaNDinA ? // 5 // artha - ve kadAcit tumheM aisA kaheMge ki ve deva to jIvoM ke karma ke anusAra saba karate haiM / taba to ve deva hamAre jaise svatantra nahIM haiM / yadi karma se utpanna vicitratA mAnatA ho, to usa napuMsaka jaise Izvara ko mAnane se kyA phala ? / (5) athasvabhAvato vRtti - ravitarkayA mahezituH / parikSakANAM taryeSa, parIkSAkSepaDiNDimaH // 6 // artha - yadi kadAcit 'Izvara kI vizvasRSTi sambandhI svAbhAvika pravRtti anya kisI ke tarka meM A sake, aisI nahIM' isa taraha kaheMge to parIkSakoM ko niSedha karanevAlA yaha
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 27 zrIvItarAgastotram DiMDima yAni Dhola bajAne jaisA hai| (6) sarvabhAveSu kartRtvaM, jJAtRtvaM yadi sammatam / mataM naH santi sarvajJA, muktAH kAyabhRto'pi ca // 7 // artha - yadi 'samasta padArthoM kA jJAna hI kartRtva hai' isa taraha tuma mAnate ho to yaha hamAre dvArA bhI mAnya hI hai, kAraNa ki hamAre jaina zAsana meM deha-zarIradhArI arihanta sarvajJa (jIvana mukta) aura deha-zarIra rahita siddha (videha mukta) aise do prakAra ke sarvajJa haiM / (7) sRSTivAdakuhevAka-munmucyetyapramANakam / tvacchAsane ramante te, yeSAM nAtha ! prasIdasi // 8 // artha - he nAtha ! jinake Upara Apa prasanna hue haiM, ve puruSa ukta kathanAnusAra pramANarahita sRSTivAda ke kadAgraha ko chor3akara Apake zAsana meM hI AnaMda pAte haiM / (8)
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 zrIvItarAgastotram aSTama prakAzaH sattvasyaikAntanityatve, kRtanAzAkRtAgamau / syAtAmekAntanAze'pi, kRtanAzAkRtAgamau // 1 // artha - he prabho ! padArtha kI ekAnta nityatA mAnane meM kRtanAza (arthAt kiyA huA nAza) aura akRtAgama (arthAt nahIM kiye hue kI prApti) nAmaka do doSa lagate haiM / tathA padArtha kI ekAnta anityatA mAnane meM bhI kRtanAza aura akRtAgama nAmaka do doSa lagate haiM / (1) AtmanyekAntanitye syAnna bhogaH sukha-duHkhayoH / ekAntAnityarUpe'pi, na bhogaH sukha-duHkhayo // 2 // artha - AtmA ko ekAnta nitya mAnane se sukha-duHkha kA bhoga nahIM ghaTa sakatA / aura AtmA ko ekAnta anitya mAnane se bhI sukha-duHkha kA bhoga nahIM ghaTatA / (2) puNya-pApe bandha-mokSau, na nityaikAntadarzane / puNya-pApe bandha-mokSau, nA'nityaikAntadarzane // 3 // artha - ekAnta nityapakSa meM puNya-pApa tathA bandhamokSa sambhava nahIM hotA, usI prakAra ekAnta anityapakSa meM bhI puNya-pApa tathA bandha-mokSa sambhava nahIM hotA / (3) kramA'kramAbhyAM nityAnAM, yujyate'rthakriyA na hi| ekAntakSaNikatve'pi, yujyate'rthakriyA na hi // 4 // artha- jIva-ajIvAdi padArthoM ko ekAnta nitya mAneM to
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 29 krama se yA akrama se unakI artha kriyA nahIM ghaTa sakatI / usI taraha ekAnta anitya mAnane meM bhI artha kriyA nahIM ghaTa sakatI / (4) yadA tu nityAnityatva-rUpatA vastuno bhavet / yathAttha bhagavannaiva, tadA doSo'sti kazcana // 5 // artha - ataH he bhagavan ! jisa taraha Apane kahA hai usI taraha jaba padArtha kA nityAnityatA mAneM taba kisI bhI prakAra kA doSa nahIM lagatA / (5) guDo hi kaphahetuH syAnnAgaraM pittakAraNam / dvayAtmani na doSo'sti, guDanAgarabheSaje // 6 // artha - jisa taraha gur3a kapha kA kAraNa hai aura suMTha pitta kA kAraNa hai, ve donoM gur3a aura suMTha rUpa auSadha meM yA kapha yA pitta eka bhI doSa nahIM hai, balki vaha puSTi kA kAraNa hai / (6) dvayaM viruddhaM naikatrA - satpramANaprasiddhitaH / viruddhavarNayogo hi, dRSTo mecakavastuSu // 7 // artha - usI taraha ghaTAdi kisI bhI eka vastu meM nityatA aura anityatA ve donoM mAnane se koI bhI virodha nahIM AtA / kAraNa ki vaise virodha (koI bhI pratyakSAdi ) vidyamAna pramANa dvArA siddha nahIM ho sakatA / arthAt-vaisI koI bhI yukti nahIM hai, jisase nitya aura anitya meM virodha siddha kara sakate haiM kAraNa ki - [ kRSNa aura zvetAdi ] viruddhavarNa kA yoga paTAdi zabala (bhinna bhinna vicitra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram / varNavAlI) vastu meM pratyakSa dekhe jAte haiM / (7) vijJAnasyaikamAkAraM, nAnAkArakarambitam / icchaMstathAgataH prAjJo nAnekAntaM pratikSipet // 8 // > I artha - vijJAna (jJAna) kA eka hI svarUpa hai aura vaha ghaTAdi ke vicitra AkAra se yukta hai, isa taraha icchA karate hue prAjJa aise bauddha anekAnta - syAdvAda kA utthApana nahIM kara sakate haiM / arthAt-eka svarUpa vAle jJAna ko vicitra AkAravAlA mAnane se anekAnta mata mAnya hI kiyA aisA kahA jAtA hai / phira bhI usako nahIM svIkAra karanevAlA bauddha vAstava meM prAjJa [pra x ajJa - bar3A ajJAnI] hai / (8) citramekamanekaM ca, rUpaM prAmANikaM vadan / I yogo vaizeSiko vApi, nA'nekAntaM pratikSipet // 9 // 30 artha - eka hI rUpa (ghaTAdi) aneka rUpa (AkAra) vAlA hai, vaha pramANa siddha hai / isa taraha bolanevAle aise naiyAyika aura vaizeSika mata vAle bhI anekAnta - syAdvAdamata kA utthApana nahIM kara sakate haiM / (9) icchanpradhAnaM sattvAdyai-viruddhairgumphitaM guNaiH / sAMkhyaH saMkhyAvatAM mukhyo, nA'nekAntaM pratikSipet // 10 // artha - vidvAnoM meM mukhya aise sAGkhyamata sattvAdi viruddha guNa se yukta pradhAna arthAt prakRti ko icchA karate haiM, arthAt sattvaguNa, rajoguNa aura tamoguNa yaha triguNAtmakaM prakRti hai, isa taraha mAnate haiN| ve tInoM guNa paraspara viruddha haiM / usako eka hI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram vastu (prakRti) meM mAnate haiM / isaliye vaha anekAnta syAdvAda mata ko utthApana nahIM kara sakate / (10) vimatiH sammatirvApi, cArvAkasya na mRgyate / paralokAtmamokSeSu, yasya muhyati zemuSI // 11 // artha - [he prabho !] paraloka, jIva aura mokSa meM bhI jisakI mati bhramita hai| vaise cArvAka (nAstika) kI isameM vimati hai, yA saMmati hai yaha koI vicAra karane kI AvazyakatA nahIM, kAraNa ki AbAlagopAla paryanta sabhI paralokAdi ko mAnate haiN| usako hI jo nahIM mAnate aise cArvAka (nAstika) kI vimati yA saMmati se kyA phala ? / (11) tenotpAdavyayasthema-sambhinnaM gorasAdivat / tvadupajJaM kRtadhiyaH, prapannA vastu vastusat // 12 // artha - ataH he vItarAga ! kuzala buddhi vAle (jJAnI) puruSoM ne gorasAdi kI jisa prakAra utpAta, vyaya aura dhrauvyasvarUpavAlI sat vastu kI jo svayaM sarvaprathama prarUpI hai usIko svIkAra kiyA hai arthAt utpatti-vinAza-sthiti se yukta pAramArthika vastu ko svIkAra kiyA hai| jisa taraha gorasa (dUdha) dUdha ke svarUpa ko nAza kara dahI ke utpanna huA vaha bhI gorasa hI kahA jAtA hai| arthAt-dUdha rUpa dravya kA dahI rUpa paryAya huA / usI taraha mRttikAdi hI ke svarUpa meM dravya kA ghaTAdi paryAya hai tathA jIva dravya kA manuSyAdi paryAya hai| ityAdi aisA hI samajhanA cAhiye / (12)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram navama prakAzaH yatrAlpenApi kAlena, tvadbhakteH phalamApyate / kalikAlaH sa eko'stu, kRtaM kRtayugAdibhiH // 1 // artha - isa prakAra ekAntamata ko nirasta karake isa kalikAla kI uttamatA dikhAte hue vItarAga prabhu kA dharmacakravartitva batAte haiN| isa kalikAla meM alpakAla dvArA bhI apake bhakta ApakI bhakti ke phala ko prApta karate haiM / vaha kalikAla hI eka ho / kRtayugAdi yugoM se cala rahA hai| usakA koI kAma nahIM / kahA gayA hai ki - kRtayuga meM hajAra varSa paryanta kI huI bhakti kA jo phala prApta hotA hai / vaha phala tretAyuga meM eka varSa dvArA, dvAparayuga meM eka mAsa dvArA aura satayuga meM eka ahorAtra dvArA prApta hotA hai / (1) suSamAto duHSamAyAM, kRpA phalavatI tava / meruto marubhUmau hi, zlAdhyA kalpataroH sthitiH // 2 // artha - he prabhu! suSamA kAla kI apekSA duHSamA kAla meM ApakI kRpA (ho jAe to vaha) phalavatI, uttama phala ko denevAlI hai| jisa taraha meruparvata kI apekSA marudhara (mAravAr3a) kI bhUmi meM kalpavRkSa kI sthiti prazaMsA pAtra hai| (2)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 33 zrAddhaH zrotA sudhIrvaktA, yujyeyAtAM yadIza ! tat / tvacchAsanasya sAmrAjyamekacchatraM kalAvapi // 3 // artha - [he prabhu !] zraddhAvAna zrotA aura sudhI (Apake Agama rahasya ko jAnane vAle vaktA) ina donoM kA yadi samAgama ho jAya to aise kaliyuga meM bhI Apake zAsana kA ekachatravAlA hI sAmrAjya hai| (3) yugAntare'pi cennAtha !, bhavantyucchRGkhalAH khalAH / vRthaiva tarhi kupyAmaH, kalaye vAmakelaye // 4 // artha - he nAtha ! yadi kRtayuga Adi anya yuga meM bhI maMkhaliputra jaise uddhata khalapuruSa hote haiM, to phira ayogya caritravAle kaliyuga ke Upara hama vRthA hI kopa karate haiN| (4) kalyANasiddhayai sAdhIyAn, kalireva kaSopalaH / vinAgni gandhamahimA, kAkatuNDasya naidhate // 5 // artha - kalyANa kI siddhi ke liye kasauTI ke patthara jaise kaliyuga hI vizeSa rUpa se uttama hai| kyoMki agni ke binA agara ke gandha kI mahimA vRddhi nahIM pAtA / (5) nizi dIpo'mbudhau dvIpaM, marau zAkhI hime shikhii| kalau durApaH prApto'yaM, tvatpAdAbjarajaH kaNaH // 6 // artha - [he prabhu !] kaliyuga meM duHkhapUrvaka prApta kI jA sake aise ye Apake caraNakamala ke raja ke kaNa rAtri meM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrIvItarAgastotram dIpaka ke samAna, samudra meM dvIpa ke samAna, marudhara - mAravAr3a meM vRkSa ke samAna tathA zItakAla meM agni ke samAna hameM prApta hue haiM / (6) yugAntareSu bhrAnto'smi, tvaddarzanavinAkRtaH / namo'stu kalaye yatra, tvad darzanamajAyata // 7 // artha - [ he prabhu !] anya yugoM meM maiM Apake darzana ke binA isa saMsArarUpI araNya meM bhaTaka rahA thA usase isa kaliyuga ko hI namaskAra ho, jisameM Apake darzana hue| (7) bahudoSo doSahInAt, tvataH kalirazobhata / viSayukto viSaharAt, phaNIndra iva ratnataH // 8 // artha - [ he prabhu !] jisa taraha viSa ko haraNa karane vAle maNi ke dvArA viSayukta sarpa zobhita hotA hai / usI taraha aThAraha doSarahita Apake dvArA aneka doSoM vAlA kaliyuga zobhita hotA hai / (8)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 35 dazama prakAza: mattprasattestvatprasAdastvatprasAdAdiyaM punaH / ityanyonyAzrayaMbhindhi, prasIda bhagavan ! mayi // 1 // artha - he bhagavan ! mere mana kI prasannatA se ApakI prasannatA (kRpA) mere Upara hotI hai| aura Apake prasAda se mere mana kI prasannatA ( nirmalatA ) hotI hai isa taraha utpanna hote hue anyonyAzraya doSa ko Apa nAza kareM aura mere Upara Apa prasanna rahoM / (1) nirIkSituM rUpalakSmIM, sahastrAkSo'pi na kSamaH / svAmin ! sahastrajihvo'pi zakto vaktuM na te guNAn // 2 // , artha - he svAmin! ApakI rUpalakSmI arthAt rUpazobhA ko yathArtha rUpa se dekhane ke liye eka hajAra netroMvAlA indra bhI samartha nahIM hai, aura Apake guNa gAne ke liye eka hajAra jihvAvAlA zeSanAga bhI samartha nahIM hai / (2) saMzayAn nAtha ! harase'nuttarasvargiNAmapi / ataH paro'pi kiM ko'pi guNaH stutyo'sti vastutaH ? // 3 // , artha - he nAtha ! Apa yahA~ rahate hue hI anuttara vimAna meM rahanevAle devoM ke bhI saMzayoM ko harate ho arthAt dUra karate ho, to kyA isase anya vastutaH (paramArtha se) stuti karane yogya koI bhI guNa hai ? arthAt nahIM hai / (3)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrIvItarAgastotram idaM viruddhaM zraddhattAM, kathamazraddhAnakaH ? / Anandasukhasaktizca, viraktizca samaM tvayi // 4 // artha [he nAtha !] ananta AnandarUpa sukha meM Asakti aura samasta saMga kI virakti, ye donoM eka sAtha Apa meM hai / aisI viruddha bAteM zraddhA rahita puruSa [ Apake lokottara caritra ko nahIM jAnane vAle] kisa taraha zraddhA kareM ? arthAt kisa taraha mAneM ? | (4) - nAtheyaM ghaTayamAnApi, durghaTA ghaTatAM katham ? / upekSA sarvasattveSu, paramA copakAritA // 5 // artha - he nAtha ! ApakI samasta prANioM ke prati upekSA (arthAt-madhyasthatA, rAgadveSa rahitatA) aura jJAnAdi mokSamArga dikhalAne ke dvArA mahA - upakArItA ye donoM bAteM Apake andara pratyakSa dikhAI dene se ghaTamAna hote hue bhI anyatra aghaTamAna hone se kisa taraha ghaTa sakatI hai / ? (5) dvayaM viruddhaM bhagavaMstava nAnyasya kasyacit / nirgranthatA parA yA ca, yA coccaizcakravarttitA // 6 // artha - he bhagavan ! jo utkRSTa nirganthitA aura jo utkRSTa cakravarttitva ye donoM viruddha bAteM jo anya kisI hariharAdi meM nahIM hai, ve Apate andara svAbhAvika rUpa se vidyAmana hai / (6)
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 zrIvItarAgastotram nArakA api modante, yasya kalyANaparvasu / pavitraM tasya cAritraM, ko vA varNayituM kSamaH ? // 7 // artha - jinake pA~coM kalyANaka tithiyoM meM nArakI jIva bhI eka muhUrta mAtra ke lie Ananda prApta karate haiN| aisA Apake pavitra caritra kA varNana karane meM kauna samartha hai ? / (7) zamo'bhuto'dbhutaM rUpaM, sarvAtmasu kRpAdbhutA / sarvAdbhutanidhIzAya, tubhyaM bhagavate namaH // 8 // artha - [he vItarAga deva !] Apake andara adbhuta samatA, adbhuta rUpa aura samasta prANiyoM ke Upara adbhuta dayA hai| usase sarva adbhuta ke mahAnidhAnarUpa Apa bhagavAna ko [hamArA] namaskAra ho / (8)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram ekAdaza prakAzaH nijanparISahacamU-mupasargAn pratikSipan / prApto'si zamasauhityaM, mahatAM kApi vaiduSI // 1 // artha - [he vItarAga vibho !] Apa parISahoM kI senA (zreNi) ko vinAza karate hue aura upasargoM ko dUra pheMkate hue, samatArUpa amRta kI tRpti ko prApta kara cuke haiM, usase mahApuruSoM kI caturAI adbhuta hI hotI hai| (1) arakto bhuktavAn mukti-mdvissttohtvaandvissH| aho ! mahAtmanAM ko'pi, mahimA lokadurlabhaH ? // 2 // artha - [he vItarAga deva !] Apane rAgarahita hote hue muktirUpI nArI kA saMgama kiyA hai aura dveSarahita hote hue kaSAyAdi zatruoM kA vinAza kiyA hai / aho ! loka meM durlabha aise mahAtmAoM kI mahimA adbhuta hI hai| (2) sarvathA nirjigISeNa, bhItabhItena cAgasaH / tvayA jagattrayaM jigye, mahatAM kA'pi cAturI // 3 // artha - [he prabhu !] samasta prakAra se zatru ko jItane kI icchA se rahita aura pApa se atyanta bhaya pAye hue bhI Apane (svarga-mRtyu-pAtAla) tInoM jagata ko jIta liyA hai, aise mahApuruSoM kI caturAI adbhuta hI hai / (3) dattaM na kiJcit kasmaicinnAttaM kiJcitkutazcana / prabhutvaM te tathApyetatkalA kApi vipazcitAm // 4 // artha - [he prabho !] Apa ne kisI ko koI prAmAdi nahIM diyA tathA kisI ke pAsa se koI daNDAdi nahIM liyaa|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram phira bhI ApakA yaha (samavasaraNAdi lakSmIrUpa) aizcarya hai, ataH vidvAnoM kI kalA apUrva hai / (4) yad dehasyApi dAnena, sukRtaM nArjitaM paraiH / udAsInasya tannAtha ?, pAdapIThe tavAluThat // 5 // artha - [he nAtha !] anya bauddhAdi apane deha ko Apake dvArA bhI jo sukRta upArjana nahIM kiyA vaha (upakAra rUpa sukRta) udAsIna bhAva se Apake pAdapITha meM Akara loTatA hai| (5) rAgAdiSu nRzaMsena, sarvAtmasu kRpAlunA / bhImakAntaguNenoccaiH, sAmrAjyaM sAdhitaM tvayA // 6 // artha - [he vizveza!] rAgAdi ke Upara dayA rahita aura sarva prANiyoM para dayAvAne aise Apane pratApAdi bhayaMkara aura samatAdi manohara guNoM ke dvArA mahAsAmrAjya prApta kara liyA hai| (6) sarve sarvAtmanA'nyeSu, doSAstvayi punarguNAH / stutistaveyaM cenmithyA, tatpramANaM sabhAsadaH // 7 // artha - [he svAmin !] hariharAdi anya devo meM sarva doSa sarva prakAra se vidyamAna haiM, aura apake andara sarvathA sarva guNa vidyamAna haiN| yaha ApakI stuti yadi mithyA ho to upasthita sabhAsada pramANabhUta haiM / ve jo kaheM vahI saccA hai| (7) mahIyasAmapi mahAn, mahanIyo mahAtmanAm / aho ! me stuvataH svAmI, stutergocaramAgamat // 8 // artha - mahAna meM mahAna aura mahAtmAoM ke bhI pUjya aise svAmI ! Aja stuti karate hue aisI merI stuti ke viSaya ko prApta kie ho / (8)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrIvItarAgastotram dvAdaza prakAzaH paTvabhyAsAdaraiH pUrvaM, tathA vairAgyamAharaH / yatheha janmanyAjanma, tat sAtmIbhAvamAgamat // 1 // artha - he vItarAga deva ! Apane parva bhava meM uttama abhyAsa ke Adara se aisA vairAgya prApta kiyA thA, jisase isa [tIrthaMkara ke] bhava meM vaha vairAgya janma se hI sahaja bhAva se prApta kiyA hai arthAt janma se hI ApakI AtmA vairAgya se raMgI huI hai| (1) duHkhahetuSu vairAgyaM, na tathA nAtha ! nistuSam / mokSopAyapravINasya, yathA te sukhahetuSu // 2 // artha - he nAtha ! mokSa ke (samyagjJAnAdi) upAya meM pravINa aise Apake sukha ke hetu meM jaisA nirmala vairAgya hotA hai, vaisA duHkha ke hetu meM nahIM hotA / arthAt-jo duHkhahetuka vairAgya hotA hai vaha kSaNika hai aura sukhahetuka vairAgya hotA hai vaha nizcala hone se mokSa kA sAdhana avazya hotA hai| (2) vivekazANairvairAgyazAstraM zAtaM tvayA tathA / yathA mokSe'pi tatsAkSA-dakuNThitaparAkramam // 3 // artha - [he vairAgyanidhi !] vivekarUpI zANa ke Upara vairAgyarUpI zastra ko Apane usI taraha ghisakara tIkSNa kiyA hai, jisase mokSa meM bhI usa (vairAgyarUpI zastra) kA parAkrama
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram aMza mAtra bhI prabhAvita nahIM huA / [arthAt apratihata rahA hai] (3) yadA marunnarendra zrIstvayA nAthopabhujyate / yatra tatra ratirnAma, viraktatvaM tadApi te // 4 // artha - he nAtha ! jaba Apa pUrvabhava meM deva kI Rddhi kI aura usake pazcAt tIrthaGkara ke bhava meM rAjalakSmI ko bhogate haiM taba bhI ApakA vairAgya hI hai, kAraNa ki jahA~ tahA~ bhI tumhArI rati [samAdhi] hI hai| arthAt-deva aura rAjya kI lakSmI bhogate hue bhI Apa bhogya phalavAlA karma bhoge binA kSaya nahIM hogA isa taraha vicAra karake anAsakta bhAva se bhogate haiM, usase karma kI nirjarA hI hotI hai| (4) nityaM viraktaH kAmebhyo, yadA yogaM prapadyase / alamebhiriti prAjyaM, tadA vairAgyamasti te // 5 // artha - [he vItarAga mUrti !] sarvadA arthAt dIkSA grahaNa ke pUrva bhI viSayoM se virakta hote hue Apa jaba yoga [darzana-jJAna-cAritra rUpa dIkSA] ko svIkAra karate haiM, taba ina viSayoM se mukta huA aisA vicAra karate hue Apako mahAvairAgya hI huA / (5) sukhe duHkhe bhave mokSe, yadaudAsInyamIziSe / tadA vairAgyameveti, kutra nAsi virAgavAn ? // 6 // artha - sukha meM, du:kha meM, saMsAra meM aura mokSa meM sarvatra
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrIvItarAgastotram Apa jaba udAsIna rahate haiM, taba bhI Apako vairAgya hI hai. usase Apa kahA~ aura kaba vairAgyavAle nahIM haiM ? arthAt sarvatra vairAgyavanta hI haiM / (6) duHkhagarbhe mohagarbhe, vairAgye niSThitAH pare / jJAnagarbhaM tu vairAgyaM, tvayyekAyanatAM gatam // 7 // artha - anya (paratIrthika ) duHkhagarbhita aura mohagarbhita vairAgya meM sthita haiM, kintu jJAnagarbhita vairAgya to ApameM ekIbhAva ko (tanmayatA ko ) pAyA hai / [ - iSTa ke viyoga se aura aniSTa ke saMyoga se honevAlA vairAgya 'duHkhagarbhita vairAgya' kahA jAtA hai / 2 - kuzAstra meM varNita, adhyAtma ke aMza ke zravaNa karane se jo vairAgya hotA hai vaha 'mohagarbhita vairAgya' kahA jAtA hai / 3-yathAsthita saMsAra kA svarUpa dekhakara jo vairAgya utpanna hotA hai vaha 'jJAnagarbhita vairAgya' kahA jAtA hai / ] (7) audAsInye'pi satataM, vizvavizvopakAriNe / namo vairAgyanighnAya, tAyine paramAtmane // 8 // artha - [he vItarAga deva !] udAsInatA (madhyasthatA) meM bhI nirantara samasta vizva ko upakAra karane vAle, vairAgya meM tatpara, sabake rakSaka aura paramAtmasvarUpa arthAtparabrahmasvarUpa aise Apako hamArA namaskAra ho / (8)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram trayodaza prakAzaH anAhUtasahAyastvaM, tvamakAraNavatsalaH / anabhyarthitasAdhustvaM, tvamasambandhabAndhavaH // 1 // artha - [he vItarAga deva !] muktipurI ke mArga meM jAne vAle prANiyoM ko Apa binA bole hI sahAyakAraka ho, ApakAraNa binA hI hitakAraka ho, Apa prArthanA kiye binA hI sAdhu arthAt para kA kArya karane vAle ho, tathA Apa sambandha binA hI bAndhava ho / (1) anaktasnigdhamanasa-mamRjojjvalavAkpatham / adhautAmalazIlaM tvAM zaraNyaM zaraNaM zraye // 2 // 1 43 artha - mamatArUpI sneha dvArA snigdha nahIM hote hue bhI snigdha mana vAle, mArjana kiye binA hI ujjvala vANI ko bolane vAle, dhoye binA hI nirmala zIlavAle aura vaisA karake hI zaraNa karane lAyaka aise ApakI maiM zaraNa meM rahatA hU~ / (2) acaNDavIravRttinA, zaminA zamavarttinA / tvayA kAmamakuTyanta, kuTilAH karmakaNTakAH // 3 // artha - krodha binA hI vIravratavAle, saMmatAvAle aura samatA meM vyavahAra karanevAle aise Apane kuTila karmarUpI kaNTakoM kA vinAza kiyA hai / (3) abhavAya mahezAyA'gadAya narakacchide | arAjasAya brahmaNe, kasmaicid bhavate namaH // 4 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha bhava (mahAdeva) rahita mahezvarUpa, gadA rahita narakacchid (viSNu) rUpa aura rajoguNa rahita brahmArUpa aise (koI na kaha sake vaise) Apako namaskAra ho / 44 - [ isa zloka meM kahe hue chahoM zabda paraspara virodhI haiM / isa virodha ko dUra karane ke lie nimnalikhita artha isa taraha haiM - "vItarAga paramAtmA 'abhava' arthAt saMsAra rahita haiM / 'maheza' arthAt tIrthaGkara sambandhI parama aizvarya sahita haiM, 'agada' arthAt roga rahita haiM, 'narakacchida' arthAt dharmatIrtha kI pravRtti karane se bhavya prANiyoM kI narakagati ko chedane vAle, 'arAjasa' arthAt karmarUpI rajarahita aura 'brahmA' arthAt parabrahma (mokSa) meM laya prApta hone se brahmarUpa haiM / aise Apako namaskAra ho / " (4) anukSitaphalodagrAdanipAtagarIyasaH / asaGkalpitakalpadroratvattaH phalamavApnuyAm // 5 // artha - ( sarva vRkSa nirantara jalasiMcana karane se amuka samaya para hI mAtra phala ko dete haiM / aura patroM ke dvArA hI mahA bhAravAle hote haiN| tathA prArthanA karane se hI icchita vastu ko dene vAle hote haiM | kintu) Apa to siMcana kiye binA hI ubhayaloka ke sukha rUpI phaloM dvArA paripUrNa haiM, patana ke binA hI arthAt sva svarUpa meM rahane se hI gaurava vAle haiM /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram tathA prArthanA kiye binA hI icchita vastu ko dene vAle haiN| ataH isa prakAra ke kalpavRkSarUpa Apase maiM phala ko prApta karatA huuN| (5) asaGgasya janezasya, nirmamasya kRpAtmanaH / madhyasthasya jagattrAturanakaste'smi kiGkaraH // 6 // artha - (isa zloka meM bhI paraspara viruddha aise cha: vizeSaNa isa prakAra haiM - ) jo saMgarahita haiM ve janeza arthAt loka ke svAmI nahIM ho sakate, jo mamatArahita haiM ve kisI para kRpA nahIM kara sakate aura jo madhyastha-udAsIna haiM, ve dUsare kI rakSA nahIM kara sakate, to bhI) Apa to sarva saMga kA tyAga kara tIrthaGkara pada ke prabhAva se icchA rahita hote hue bhI tIna lokoM ko sevya hone se 'janeza' haiM tathA vItarAgatA se hI mamatA rahita hote hue bhI duSkarma se pIr3A prApta karate hue tIna jagata ke prANiyoM para kRpAlu haiM tathA rAga-dveSa rahitatA ke lie madhyastha arthAt udAsIna hote hue bhI ekAnta hitakAraka dharmopadeza dene se abhyantara zatru se trAsa pAte hue jagata ke jIvoM ke rakSaka haiM, aise vizeSaNa vAle ApakA maiM aMka (cihna) rahita kiMkara huuN| jo kiMkara hai vaha khaDgAdi cihna vAlA hotA hai, lekina maiM to dvipadAdi parigraha rahita aisA ApakA kadAgraha rUpI kalaGka rahita sevaka huuN| (6)
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 46 agopite ratnanidhAvavRte, kalpapAdape / acintye cintAratne ca, tvayyAtmA'yaM mayArpitaH // 7 // artha - (isa zloka meM bhI chaH zabda paraspara viruddha isa taraha haiM - ratna kI nidhi chupAe binA nahIM raha sakatI, kalpavRkSa vAr3a binA nahIM raha sakatA aura cintAmaNi ratna prArthanA binA kucha bhI nahIM de sakatA parantu ) Apa to gupta kiye binA pragaTa ratna ke siddhi ke samAna, karmarUpI vAr3a ke binA ke kalpavRkSa ke samAna aura acintya cintAmaNi ratna ke samAna aise ApameM maiMne apanI AtmA ko arpaNa kiyA hai| (7) phalAnudhyAnavandhyo'haM, phalamAtratanurbhavAn / prasIda yatkRtyavidhau, kiGkartavyajaDe mayi // 8 // artha - Apa siddhatva rUpa phala mAtra zarIra vAle haiM aura maiM phalarUpa Apake dhyAna rahita hU~, usase mujhe kyA karanA ? isa viSaya meM jar3a-mUr3ha bane hue mere Upara jo mere karane yogya hai vaha vidhi dikhAne kI kRpA kareM / (8)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 47 caturdaza prakAza: manovacaHkAyaceSTAH, kaSTAH saMhRtya sarvathA / zlathatvenaiva bhavatA, manaHzalyaM viyojitam // 1 // artha - [ he yogIzvara !] kaSTakAraka arthAt pApavAlI aisI mana, vacana aura kAyA kI ceSTA ko sarvathA tyAga kara zithilatA dvArA hI Apane mana ke zalya ko dUra kiyA hai| ( deha meM kisI sthAna para zalya (kaNTaka) lagA ho to bAhya ceSTA kA nirodha karake zarIra ko zithila karane se tatkAla hI vaha zalya cimaTA Adi sAdhana se nikala sakatA hai / usI taraha sabhI ceSTAoM ko roka kara mana ko zithila karane se vaha mana svayaM hI zAnta ho jAtA hai| kAraNa ki viparIta zikSAvAle azva kI bhAMti mana ko niyaMtrita karane se vaha aura adhika phailatA hai| arthAt vizeSa capala hotA hai, aura zithila karane se svayaM hI sthira ho jAtA hai / ) (1) saMyatAni na cAkSANi naivocchuGgalitAni ca / iti samyak pratipadA, tvayendriyajayaH kRtaH // 2 // , artha - [he yogInAtha !] Apane indriyoM ke balAtkAra niyantrita se nahIM kiyA, usI prakAra lolupatA se AjAdI bhI nahIM dii| isa taraha samyak prakAra se vastutattva ko svIkAra karane vAle apane indriyoM kA jaya kiyA hai /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram (indriyoM ko balAtkAra se bAMdhane para vaha kautuka vAlI ho kara bandhana meM nahIM rahatI, tathA kucha dera bAda usako svatantra kara diyA jAe to viSaya ke svarUpa ko jAnakara, anubhavI, kautukarahita hokara svayaM hI nivRtti prApta karatI hai, aura phira se vaha kabhI bhI vikAra nahIM prApta karatI / 48 yaha kathana jJAnI mahAtmA ke liye hai, anya janoM ke liye to indriyoM ko jaya karane ke liye sarvathA zakti lagA denI cAhie / (2) yogasyA'STAGgatA nUnaM, prapaJcaH kathamanyathA ? | AbAlabhAvato'pyeSa, tava sAtmyamupeyivAn // 3 // artha - [ he yogIza !] anya zAstro meM (1) yama, (2) niyama, (3) Asana, (4) prANAyAma, (5) pratyAhAra, (6) dhAraNA, (7) dhyAna, aura (8) samAdhi ye AThoM aMga yoga (samAdhi) ke kahe gaye haiM / ve mAtra prapaJca (ADambara vistAra) hai isa prakAra pratIta hotA hai, kAraNa ki yadi aitA na ho to hama bAlyAvasthA se hI isa yoga sahajatA ko kisa taraha prApta kara sakate haiM ? (AsanAdika bAhyavistAra ke binA hI parama jJAna - vairAgyAdirUpa yoga Apako svAbhAvika hI prApta huA hai| (3) viSayeSu virAgaste, ciraM sahacareSvapi / yoge sAtmyamadRSTe'pi, svAminnidamalaukikam // 4 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 49 artha - he svAmin ! bahutakAla ke paricayavAle viSayoM para ApakA vairAgya hai aura janmaparyanta nahIM dekhe hue aise bhI yoga meM ekarUpatA - tanmayatA hai / yaha ApakA caritra alaukika hai / (4) T tathA pare na rajyanta, upakArapare pare / yathA'pakAriNI bhavAnaho ! sarvamalaukikam // 5 // artha - [he vItarAga !] apakAra karane vAle kamaTha, gauzAlaka Adi para bhI Apa jisa taraha rAgI (khuzI) hote haiM, usI taraha anya deva upakAra karanevAle sevaka para bhI rAgI (khuzI) nahIM hote / aho ! ApakA sarva caritra alaukika hai / [karma kA kSaya karane meM pravartita mana kamaTha ThIka sahAyabhUta huA hai isa taraha vicArakara Apa usake Upara khuzI hote haiM ] / (5) hiMsakA apyupakRtA, AzritA apyupekSitAH / idaM citraM caritraM te, ke vA paryanuyuJjatAm ? // 6 // artha - he prabhu! Apane caNDakauzika pramukha hiMsakoM ko bhI sadgati prApta karAte hue upakAra kiyA hai aura sarvAnubhUti tathA sunakSatra Adi AzritoM kI bhI Apane upekSA kI hai arthAt isa bhava sambandhI Apatti se unakA rakSaNa nahIM kiyA / aisA AzcaryakAraka Apake cAritra ke viSaya meM pUchane ke liye bhI kauna utsAha ko dhAraNa kara
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 zrIvItarAgastotram sakatA hai ? Apa aisA caritra kyoM kara rahe haiM ? isa taraha Apako koI bhI nahIM pUcha sakatA hai / (6) tathA samAdhau parame, tvayAtmA vinivezitaH / sukhI duHkhyasmi nAsmIti yathA na pratipannavAn // 7 // , artha - [he bhagavan !] Apane ApanI AtmA ko isa taraha uttama samAdhi meM sthApita kiyA hai ki jise maiM sukhI hU~ ? ki du:khI hU~ ? ki nahIM hU~ ? isa taraha jarA bhI Apane nahIM svIkArA / arthAt Apa saMkalparahita haiM / (7) dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM, trayamekAtmatAM gatam / iti te yogamAhAtmyaM, kathaM zraddhIyatAM paraiH ? // 8 // artha - he svAmin ! dhyAtA, dhyeya aura dhyAna ye tIna Apa meM ekatva ko (abheda ko) pAye haiM / aise Apake yoga mahAtmya ko anya jana (sUkSmamArga ko nahIM jAnane vAle loga) kisa taraha zraddhA kareM ? arthAt kisa taraha maaneN| (8)
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram paJcadaza prakAzaH jagajjaitrA guNAstrAtaranye tAvat tavAsatAm / udAttazAntayA jigye, mudrayaiva jagattrayI // 1 // artha - [he vizvavibhu !] prathama to vizva ko jItanevAle anya Apake guNa dUra raheM, kintu udAtta (parAbhava na prApta kara sake aisI) aura zAnta (saumya) aisI ApakI mudrAoM ne hI tIna jagata ko jIta liyA hai| (1) merustRNIkRto mohAt-payodhirgoSpadIkRtaH / gariSThebhyo gariSTho yaiH, pApmabhistvamapoSitaH // 2 // artha - he nAtha ! jina pApiyoM ne mahAn se bhI mahAn arthAt indrAdi se bhI mahAn aise ApakA anAdara kiyA hai, unhoMne ajJAna se meruparvata ko tRNa samAna mAnA hai, aura samudra ko goSpada yAne gAya kI khurI jaisA mAnA hai / (2) cyutazcintAmaNiH pANe steSAM labdhA sudhA mudhA / yaiste zAsanasarvasvamajJAnai tmasAtkRtam // 3 // artha - jina ajJAniyoM ne ApakA zAsanarUpI sarvasva (dhana) apane AdhIna nahIM kiyA hai| unake hAtha se mAno cintAmaNi ratna gira gayA hai aura milA huA amRta niSphala ho gayA hai| (3) yastvayyapi dadhau dRSTimulmukAkAradhAriNIm / tamAzuzukSaNiH sAkSAdAlapyAlamidaM hi vA // 4 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - he prabhu ! jo manuSya akAraNa vatsala aise Apake Upara bhI jalate hue aMgAroM kI taraha irSyAvAlI dRSTi ko dhAraNa karate haiM, unheM sAkSAt agni yA to aisA vacana bolane se acchA (arthAt na bolanA hI acchA hai) / (4) tvacchAsanasya sAmyaM ye, manyante zAsanAntaraiH / viSeNa tulyaM pIyUSaM, teSAM hanta ! hatAtmanAm // 5 // artha - [he svAmin !] kheda kI bAta yaha hai ki jo loga Apake zAsana ko anya darzanoM ke sAtha samAna mAnate haiN| aise ajJAna se Ahata janoM ko amRta bhI viSa tulya hai| (arthAt-ve loga amRta ko viSa samAna mAnate haiM aisA samajhanA cAhie / (5) aneDamUkA bhUyAsuste yeSAM tvayi matsaraH / zubhodakArya vaikalyamapi pApeSu karmasu // 6 // artha - [he prabho !] jinhoMne Apake Upara irSyA kI hai, ve loga bahare aura gaMge hI haiM, kAraNa ki-paranindAdi pApa vyApAra meM indriyoM kI vikalatA (rahitatA) bhI zubha pariNAma ke liye hI hai| arthAt-indriyoM kI vikalatA se ApakI niMdAdi na kara sakane se ve durgati meM nahIM jAyeMge, yahI unake liye mahAlAbha hai / (6) tebhyo namo'JjalirayaM, teSAM tAn samupAsmahe / tvacchAsanAmRtarasairAtmA'sicyatAnvaham // 7 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 53 artha - jinhoMne Apake zAsanarUpI amRta rasa dvArA niraMtara apanI AtmA ko siMcana kiyA hai| unhIM ko hamArA namaskAra ho, hama donoM hAtha jor3ate haiM aura hama ApakI sevA karate haiM / (7) bhuve tasyai namo yasyAM, tava pAdanaravAMzavaH / ciraM cUDAmaNIyante, brUmahe kimataH param ? // 8 // artha - [he prabho !] jisa bhUmi para Apake caraNa-pAda ke nakha kI kiraNeM cirakAla paryanta cUDAmaNi kI taraha zobhatI haiM, usa bhUmi ko namaskAra ho / isase adhika hama kyA kaheM ? isase adhika bhakti kA vacana hamAre pAsa nahIM hai| (8) janmavAnasmi dhanyo'smi, kRtakRtyo'smi yanmuhuH / jAto'smi tvadguNagrAmarAmaNIyakalampaTaH // 9 // artha - [he vItarAga prabho !] Apake guNa samUharUpI ramaNIkatA meM maiM vAraMbAra laMpaTa yAne magna huA hU~, usase merA janma saphala hai, mujhe dhanya hai aura maiM kRtakRtya arthAt kRtArtha banA huuN| (9)
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrIvItarAgastotram SoDazaH prakAzaH tvanmatAmRtapAnotthA, itaH zamarasormayaH / parANayanti mAM nAtha !, paramAnandasampadam // 1 // artha he nAtha ! eka tarapha Apake matarUpI (AmrarUpI) amRta ke pAna se utpanna hue samatArUpI rasa kI taraGge mujhe paramAnanda kI lakSmI ko prApta karAte haiM / (1) -- itazcAnAdisaMskAra-mUcchito mUrcchayatyalam / rAgoragaviSAvego, hatAzaH karavANi kim ? // 2 // artha tathA dUsarI tarapha anAdi kAla ke bhavabhramaNa ke saMskAra se utpanna rAgarUpI sarpa ke viSa kA vega mujhe ati mUrchA prApta karAto haiM / (arthAt satyajJAna se rahita kara detA hai), isaliye hata huI AzAvAlA maiM kyA karU~ ? / (2) rAgAhigaralAghrAto'kArSaM yatkarmavaizasam / tad vaktumapyazakto'smi, dhigme pracchannaprApatAm ? // 3 // artha - [he prabhu !] rAgarUpI sarpa ke viSa se vyApta maiMne jo ayogya kRtya-kArya kiyA hai, vaha Apake pAsa kahane ke liye bhI maiM asamartha hU~ / usase merA pracchanna arthAt gupta pApa karanevAle mujhako dhikkAra hai / (3) kSaNaM saktaH kSaNaM muktaH, kSaNaM kruddhaH kSaNaM kSamI / mohAdyaiH krIDayaivA'haM, kAritaH kapicApalam // 4 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - [he prabhu !] maiM kaIbAra saMsAra ke sukha meM Azakta huA hU~ to kaIbAra usase mukta arthAt nirlobha huA huuN| kaIbAra krodhavAn huA hU~ to kaIbAra kSamAvAn huA hU~, isa taraha mohAdi ne mujhe bandara kI taraha capalatA karAI hai| arthAt bandara kI taraha nacAyA hai / (4) prApyApi tava sambodhiM, mnovaakkaaykrmjaiH| duzceSTitairmayA nAtha !, zirasi jvAlito'nalaH // 5 // artha - he nAtha ! Apake dharma kI prApti hone para bhI mana vacana aura kAyA ke karma se utpanna huI duSTa ceSTAoM ke dvArA maiMne apane mastaka para agni sulagAyI hai [arthAtdurgati ke duHkha kA upArjana kiyA hai / (5) tvayyapi trAtari trAtaryanmohAdimalimlucaiH / ratnatrayaM me hiyate, hatAzo hA ! hato'smi tat // 6 // artha - he rakSaka ! Apa rakSaNa karane vAle hote hue bhI mohAdi zatru mere jJAna, darzana aura cAritra rUpa tIna ratnoM kA haraNa karate haiM / usase hata AzA vAlA maiM mArA gAyA huuN| (6) bhrAntastIrthAni dRSTastva, mayaikasteSu tArakaH / tat tavAGgrau vilagno'smi, nAtha ! tAraya tAraya // 7 // artha - he svAmin ! maiM aneka tIrthoM meM bhramaNa kiyA hU~ (ghUmA-phirA hU~,) una saboM meM Apako hI dekhA / usase maiM
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 zrIvItarAgastotram Apake caraNa meM lagA huA hU~, isaliye mujhe saMsAra sAgara se tAro, tAro / (7) bhavatprasAdenaivAha-miyatI prApito bhuvam / audAsInyena nedAnIM, tava yuktamupekSitum // 8 // artha - [he kRpAlu !] ApakI kRpA se hI maiMne itanI bhUmikA ko (ApakI sevA kI yogyatA ko) pAyA hai| aba to Apako udAsInatA ke dvArA merI upekSA karanA yogya nahIM hai| (8) jJAtA tAta ! tvamevaikastvatto nAnyaH kRpAparaH / nAnyo mattaH kRpApAtramedhi yatkRtyakarmaThaH // 8 // artha - he tAta ! Apa hI eka jJAtA haiM, Apa se anya koI kRpA meM tatpara nahIM aura mere binA dUsarA koI kRpA kA pAtra bhI nahIM / usase Apa hI karane yogya kArya meM tatpara hoN| (9)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram saptadaza prakAzaH svakRtaM duSkRtaM garhan, sukRtaM cA'numodayan / nAtha ! tvaccaraNau yAmi, zaraNaM zaraNojjhitaH // 1 // he nAtha ! svayaM kiye hue duSkarma kI (maiM) gardA yAne nindA karate hue aura sukRta kI anumodanA karate hue zaraNa rahita maiM Apake caraNa ko zaraNa karatA huuN| (1) manovAkkAyaje pApe, kRtAnumatikAritaiH / mithyA me duSkRtaM bhUyApunaH kriyayAnvitam // 2 // artha - [he bhagavan !] karanA, karAnA aura anumodanA ina tInoM ke dvArA mana, vacana aura kAyA se utpanna hote hue pApa meM jo mujhe duSkRta lagA ho, vaha phira se nahIM karane kI bhAvanApUrvaka merA duSkRta mithyA ho / (2) yat kRtaM sukRtaM kiJcid, ratnatritayagocaram / tatsarvamanumanye'haM, mArgamAtrAnusAryapi // 3 // artha - [he devAdhideva !] mAtra Apake mArga ko hI jo anusarana karanevAlA ho aisA bhI yadi koI jJAna, darzana aura cAritra rUpa ratnatraya ke viSayavAn merA sukRta ho to una sabakI maiM anumodanA karatA huuN| (3) sarveSAmarhadAdInAM, yo yo'rhattvAdiko guNaH / anumodayAmi taM taM, sarvaM teSAM mahAtmanAm // 4 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram artha - samasta tIrthaGkarAdi ke (arthAt-arihanta, siddha, AcArya, upAdhyAya evaM sAdhu ke) arihantAvasthAdi jo jo guNa hoM, una sabhI mahAtmAoM ke una sabhI guNoM kI maiM (hArdika) anumodanA karatA hU~ / (4) tvAM tvatphalabhUtAn siddhAMstvacchAsanaratAn munIn / tvacchAsanaM ca zaraNaM, pratipanno'smi bhAvataH // 5 // artha - [he zaraNya vItarAga paramAtman !] maiM ApakA, Apake phalabhUta yAne ApakI batAI huI kriyA karane ke phalarUpa siddhoM kA, Apake zAsana meM rakta bane hue muniyoM kA aura Apake zAsana kA bhAva se (antaHkaraNa-hRdaya kI zuddhi se) zaraNa pAyA hUM / arthAt ApakI zaraNe rahA huuN| kSamayAmi sarvAn sattvAn, sarve kSAmyantu te mayi / maitryastu teSu sarveSu, tvadekazaraNasya me // 6 // artha - [he kSamAsindhu vItarAga vibhu!] maiM samasta (caurAzI lAkha jIvayoni meM vidyamAna) jIvoM ko kSamA karatA hU~, aura ve sabhI jIva mere Upara kSamA kreN| ApakI hI eka zaraNa meM sthita mujhe una sabhI jIvoM para maitrI ho / (6) eko'haM nAsti me kazcin na cAhamapi kasyacit / tvadaLizaraNasthasya, mama dainyaM na kiJcana // 7 // artha - [he vizveza vItarAga deva !] maiM akelA hI hU~,
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 59 merA koI nahIM, maiM bhI kisI kA nahIM / Apake caraNoM ke zaraNa meM sthita mere andara koI bhI dInatA nahIM / (7) yAvannApnomi padavIM, parAM tvadanubhAvajAm / tAvanmayi zaraNyatvaM mA muMca zaraNaM zrite // 8 // 1 artha - [he zaraNAgatavatsala prabhu !] Apake prasAda se utpanna huI utkRSTa padavI arthAt mukti ko maiM jaba taka nahIM pAU~ taba taka (Apake) zaraNa ko pAye hue merI zaraNyatA ko tyAganA nahIM / (8)
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram aSTAdazaH prakAzaH na paraM nAma mRTveva, kaThoramapi kiJcana / vizeSajJAya vijJapyaM, svAmine svAntazuddhaye // 1 // artha - [he sarvajJadeva !] kevala komala vacanoM se hI nahIM balki vizeSa jAnane vAle Apa jaise svAmI ko apane mana kI zuddhi ke liye kucha kaThora vacanoM se bhI vijJapti(vinaMti) kI jAtI hai| (1) na pakSipazusiMhAdi-vAhanAsInavigrahaH / na netra-gAtra-vaktrAdi-vikAravikRtAkRtiH // 2 // artha - [he nAtha !] Apa ne haMsa, garUr3a Adi pakSI, vRSabha Adi pazuoM tathA siMha pramukha vAhanoM para kAyA ko ArUDha nahIM kiyA, tathA netra, gAtra aura mukha Adi ke vikAra dvArA ApakI AkRti vikAravAlI nahIM huI / (2) na zUlacApacakrAdi-zastrAGkarapallavaH / nAGganAkamanIyAGgapariSvaGgaparAyaNaH // 3 // artha - [he prabho !] Apake kararUpI pallava ke madhya meM trizUla, dhanuSya aura cakrAdi zastra nahIM haiM tathA Apa strI ke manohara aMgoM kA AliMgana karane meM tatpara nahIM haiM / (3) na garhaNIyacarita-prakampitamahAjanaH / na prakopaprasAdAdi-viDambitanarAmaraH // 4 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 61 artha - nindA karane yogya caritra ke dvArA Apa ne mahApuruSoM ko kampita nahIM kiyA tathA kopa aura kRpAdi dvArA manuSyoM aura devoM ko viDambanA pradAna nahIM kiyA / (4) na jagajjananasthema - vinAzavihitAdaraH / na lAsyahAsyagItAdi-viplavopaplutasthitiH // 5 // artha - vizva kI utpatti, sthiti aura pralaya (vinAza ) karane meM Apane udyama nahIM kiyA tathA naTa-viTa ke ucita aise nRtya, hAsya aura gItAdi vilAsoM ke dvArA Apane ApanI sthiti ko upadrava vAlI nahIM kI / (5) tadevaM sarvadevebhyaH, sarvathA tvaM vilakSaNaH / devatvena pratiSThApyaH, kathaM nAma parIkSakaiH ? // 6 // artha - isa prakAra pUrvakatharAnusAra Apa sabhI devoM se sarvathA Apa vilakSaNa haiM, ataH parIkSaka Apako kisa taraha deva ke rUpa meM sthApanA kara sakate haiM ? / (6) anuzrotaH saratparNa - tRNakASThAdiyuktimat / pratizrotaH zrayadvastu, kayA yuktyA pratIyatAm ? // 7 // artha - [ he prabho !] patte, ghAsa, kASThAdi vastu jala ke pravAha ke anusAra cale vaha to yuktisaMgata hai, kintu aisI vastu viparIta pravAha meM cale, vaha kaunasI yukti dvArA loga mAna sakate haiM ? / (7)
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram athavA'laM mandabuddhi-parIkSakaparIkSaNaiH / / mamApi kRtametena, vaiyAtyena jagatprabho ! // 8 // artha - athavA to he jagatprabho ! manda buddhi vAle parIkSakoM kI parIkSA dvArA uttIrNa ho gae, usI prakAra mujhe bhI isa parIkSA karane kA kadAgraha se uttIrNa kreN| (8) yadeva sarvasaMsAri-janturUpavilakSaNam / parIkSantAM kRtadhiyastadeva tava lakSaNam // 9 // artha - [he nAtha !] sabhI saMsArI jIvoM ke svarUpa se yadi koI bhI vilakSaNa ho, vahI Apake devatva ke lakSaNa haiM / isa taraha vidvadjana vicAra kreN| (9) krodhalobhabhayAkrAntaM, jagadasmAdvilakSaNaH / na gocaro mRdudhiyAM, vItarAga ! kathaJcana // 10 // artha - [he vItarAga !] yaha sampUrNa vizva krodha, lobha aura bhaya se vyApta hai aura Apa usase vilakSaNa haiM, isaliye jinazAsana ko nahIM jAnane vAle alpa buddhi vAle jIvoM ko Apa kisI bhI prakAra se gocara yAne pratyakSa nahIM haiN| (10)
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram ekonaviMzatitamaH prakAzaH tava cetasi varte'ha-miti vArtA'pi durlabhA / maccitte vartase cettva-malamanyena kenacit // 1 // artha - [he devAdhideva !] maiM Apake antaHkaraNa arthAt citta meM vartuM (rahU~) yaha vArtA hI durlabha (asaMbhavita) hai| kintu jo Apa mere antaHkaraNa yAne citta meM varte (raheM) to anya koI bhI (prabhutAdi dene) dvArA saryAM (arthAt Apake atirikta mujhe kisI kI AvazyakatA nahIM / (1) nigRhya kopataH kAMzcit, kAMzcittuSTayA'nugRhya ca / pratAryante mRdudhiyaH pralambhanaparaiH paraiH // 2 // artha - anya (hariharAdi) deva kitane ko krodha se zApavadhAdi ke dvArA nigraha karake tathA kitane (apane bhaktajanoM) ko prasannatA dvArA varadAnAdi dekara anugraha karake mugdhabuddhi vAle janoM ko Thagate haiM usase Apa jisa ke citta meM nivAsa karate haiM, ve manuSya una devoM se Thagate nahIM aura isI taraha mere citta meM nivAsa karate haiM, to maiM kRtakRtya hI huuN| (2) aprasannAt kathaM prApyaM, phalametadasaGgatam / cintAmaNyAdayaH kiM na, phalantyapi vicetanAH // 3 // artha - rAga aura dveSAdi kA abhAva hone se kabhI bhI prasanna nahIM hone vAle aise vItarAga deva se kisa taraha (mokSAdi)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 zrIvItarAgastotram phala prApta kara sakeM? isa taraha koI zaMkA kare to usakA kahanA ayogya hai, kAraNa ki cintAmaNi ratnAdi viziSTa cetanArahita aise padArtha kyA phalIbhUta nahIM hote haiM ? arthAt cetanArahita padArtha kisI para prasanna hI nahIM hote, to bhI unakA vidhipUrvaka ArAdhanA karane se usakA phala prApta hotA hai, usI taraha vItarAga bhI phala dene vAle kahalAte haiM / (3) vItarAga ! saparyAta-stavAjJApAlanaM param / AjJA''rAddhA virAddhA ca, zivAya ca bhavAya ca // 4 // ___artha - he vItarAga ! ApakI sevA (pUjA) se ApakI AjJA kA pAlana karanA vaha bhAvastava rUpa hone se utkRSTa phala ko dene vAlI hai, kyoMki ApakI AjJA kI ArAdhanA mokSa ke liye hai aura ApakI AjJAkI virAdhanA saMsAra ke liye hai| (4) AkAlamiyamAjJA te, heyopAdeyagocarA / AzravaH sarvathA heya, upAdeyazca saMvaraH // 5 // artha - [he prabho !] heya (tyAga karane yogya) aura upAdeya (grahaNa karane yogya) svarUpa vAlI aisI ApakI AjJA sarvadA eka hI samAna rahatI hai| vaha kaSAya, viSaya, pramAda ityAdi svarUpavAlA Azrava tattva sarva prakAra se heyatyAga karane yogya hai tathA satya, zauca, kSamA ityAdi svarUpavAlA saMvara tattva sarva prakAra se upAdeya-grahaNa karane yogya hai| (5)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 65 Azravo bhavahetuH syAt, saMvaro mokSakAraNam / itIyamArhatImuSTi- ranyadasyAH prapaJcanam // 6 // artha - Azrava saMsAra kA kAraNa hai aura saMvara mokSa kA kAraNa hai / isa taraha yaha AjJA arhat sambandhI muSTi arthAt arihanta paramAtmA ke samasta upadeza ke sAra rUpa mUla granthi hai / aGga aura upAGga Adi meM kiyA huA anya saba isIkA vistAra hai / (6) ityAjJArAdhanaparA, anantAH parinirvRtAH / nirvAnti cAnye kvacana, nirvAsyanti tathApare // 7 // artha - isa taraha ApakI AjJA ArAdhanA meM tatpara aise ananta jIva pUrvakAla meM mokSa pAye haiM, anya kitane jIvoM vartamAna kAla meM kvacit sthala meM arthAt mahAvidehAdi kSetra meM mokSa pAte haiM aura bhaviSya kAla meM bhI (ananta jIva) mokSa pAyeMge / (7) hitvA prasAdanAdainya- mekayaiva tvadAjJayA / sarvathaiva vimucyante, janminaH karmapaJjarAt // 8 // artha - he vItarAga ! anya (deva) ko prasanna karane ke liye kI jAnevAlI dInatA yAne khuzAmada - AjIjI ko tyAga kara mAtra eka ApakI AjJA dvArA hI jIva sarvathA karmarUpI piJjare se mukta hote haiM / (8)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram viMzatitama prakAzaH pAdapIThaluThan mUrti, mayi pAdarajastava / ciraM nivasatAM puNya-paramANukaNopamam // 1 // artha - he vizvavandya vItarAga vibhu ! Apake pAdapITha meM mastaka ko jhukAte hue mere lalATa meM puNya paramANu ke kaNa jaise Apake caraNaraja cirakAla (saMsAra meM jahA~ taka rahU~ taba taka) rahe / (1) madadRzau tvanmukhAsakte, harSabASpajalomibhiH / aprekSyaprekSaNodbhUtaM, kSaNAt kSAlayatAM malam // 2 // artha - he devAdhideva ! pUrva meM nahIM dekhane yogya parastrI, kudeva ityAdi dekhane se utpanna hue, pApa rUpa mala ko abhI Apake mukha meM Asakta hue aise mere ye netra harSAzru ke jalataraMga dvArA kSaNa bhara meM dho DAlate / (2) tvat puro luThanairbhUyAn, mad bhAlasya tapasvinaH / kRtAsevyapraNAmasya, prAyazcittaM kiNAvaliH // 3 // artha - he sarvajJa prabhu ! prathama hari-harAdi asevya ko praNAma karanevAlA yaha bicArA (kRpA ke sthAna rUpa) mere lalATa ko Apake pAsa AloTane se (namaskAra karane se) paDI huI kSata kI (cihna kI) zreNI hI prAyazcittarUpa ho ! arthAt asevya ko praNAma karane se lage hue pApa dUra hoM ! / (3)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgastotram 67 mama tvad darzanodbhUtA zciraM romaJcakaNTakAH / nudantAM cirakAlotthA - masad darzanavAsanAm // 4 // artha - he puruSottama prabhu ! mujhe Apake darzana se utpanna hue romAMcarUpI kaNTaka cirakAla se arthAt anAdi kAla ke bhavabhramaNa se utpanna huI kudarzana kI utpanna huI kudarzana kI kuvAsanA ko jaba taka maiM saMsAra meM rahU~ taba taka ati pIDA kare (arthAt kaNTaka dvArA pIDA hone se bAhara nikala jAe) / (4) tvad vaktrakAntijyotsnAsu, nipItAsu sudhAsviva / madIyairlocanAmbhojaiH, prApyatAM nirnimeSatA // 5 // artha - he jagadAnaMdana ! amRta ke jaisI Apake mukha kI kAntirUpI jyotsnA kA pAna karane se mere locanarUpI kamala nirnimeSatA ko prApta kare / (candrajyotsnA kA pAna karane se candravikAsI kamala nirnimeSa - vikasvaratA ko prApta karate haiM, aura sudhA kA pAna karane se netra nimeSa [ maTakA ] rahitatA ko prApta karate haiM / isaliye yahA~ netra ko kamala kI upamA dI gaI) / (5) tvadAsyalAsinI netre, tvadupAstikarau karau / tvad guNazrotRNI zrotre, bhUyAstAM sarvadA mama // 6 // artha - he prabhu! mere do netra nitya Apake vadana - mukha ko dekhane meM lAlasA vAle hoM / mere do hAtha ApakI sevA karane vAle hoM aura mere do kAna Apake guNa zravaNa
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 karanevAle hoM / (6) zrIvItarAgastotram kuNThA'pi yadi sotkaNThA, tvadguNagrahaNaM prati / mamaiSA bhAratI tarhi, svastyetasyai kimanyayA // 7 // artha - he svAmin! kuMThita arthAt sthUla aisI merI yaha vANI (sUkSma arthavAle Agama meM skhalanA prApta hue bhI) Apake guNagrahaNa karane meM utkaMThAvAlI hoM to yahI vANI kA kalyANa ho| anya vANI dvArA kyA kAma hai ? kucha nahIM / (7) tava preSyo'smi dAso'smi, sevako'smyasmi kiGkaraH / omiti pratipadyasva, nAtha ! nAtaH paraM bruve // 8 // artha - he nAtha ! maiM ApakA preSya (saMdeza vAhaka) dAsa (gulAma) hU~, sevaka (sevA karanevAlA hU~, aura kiGkara (nokara) hU~ | usase Apa 'om' (yaha merA hai) isa akSara ko mAtra svIkAra kreN| isase adhika maiM kucha nahIM kahatA arthAt kucha bhI nahIM mAMgatA / (8) zrIhemacandraprabhavAd, vItarAgastavAditaH / kumArapAlabhUpAlaH, prApnotu phalamIpsitam // 9 // artha - zrIhemacandrasUri ke dvArA race hue isa vItarAga stotra kumArapAla bhUpAla se icchita phala ko prApta kare / (9)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ : jJAna dravya se lAbhArthI : zrI munisuvratasvAmI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina saMgha 210/212, kokarana besina roDa, vidyAsAgara osavAla gArDana, kurUkkupeTa, cennaI 600021 OFFSET BALARAM +91-9898034899