Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinavANIbhakta zrImaMta baTa kundanalAla he nArIlAla nI dhamaMdivAkara pRtya va zrI gulAbacanda jI mahArAja syAgamUrti zrI vimalAdevI jI dvArA maga yojanA ke mopalakSa meM kI gaI tilaka pratiSThA ke samaya * maMTa * zrImAna ...- -. .. $OOOOOOOO4) .... . vAloM ko| vezAgya vadI 15 * dinAGka 6-5-583.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNasamAja bhUSaNa, dharmadivAkara 103 zrI pUjya brahmacArI zrI gulAbacanda jI mahArAja ( isa grantha ke saMkalanakartA evaM sampAdaka )
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ACMEER SE WW mere do zabda yaha tAraNa vANI jisameM saMta zrI tAraNa svAmI racita caudaha graMthoM ke kucha vaha aMza joki tAraNa svAmI ke AdhyAtmika vicAroM ko sphuTa karate haiM va usake samarthana karane vAle kundakundAdi AcAryoM ke pramANoM kA saMkalana kiyA gayA hai / yaha saMkalana usa samaya kiyA gayA thA jaba ki maiMne tapobhUmi 1008 zrI nizreya / - semarakher3I jI kSetra para vi0 saM0 2012 meM cAra mAha kA mauna pUrvaka ekAMtavAsa kiyA thA / ESRESARS CECE usa samaya vicAra AyA ki kucha aise pramANa samAja ke hAthoM meM pahu~cA hU~ jinake dvArA tAraNa samAja ko yaha bala mile ki hameM jisa tAraNapaMtha dharma ke patha para zrI gurumahArAja ne lagAyA hai vaha kitanA parimAjita jainadharma kA vAstavika rUpa hai aura Agama pramANa, anumAna pramANa tathA pratyakSa pramANa se avAdhita hai / aura jisa para 1 cala kara kevala eka tAraNa samAja hI nahIM, mAnava mAtra apane kalyANa - patha kA pathika bana sakatA hai / Jacks pAThaka mahAnubhAvoM se merA anurodha hai ki ise niSpakSa bhAva se haMsavRtti dvArA adhyayana kareM aura jahAM kahIM jo truTi raha gaI ho use lakSya meM na leM 1 DEPARTE - bra0 gulAbacandra / 9 bATa aba
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA jisane apane jIvanakAla meM usa tatva ko pahicAnA jise paramatatva kahA gayA hai, usakA gaMbhIra citina aura manana kiyA aura dUsaroM ko uma kA dignazana karAyA aise parama guruvarya zrImat tAraNa svAmI jI ne apane anubhavoM kI janatA ke sAmane rakhA, jaba ki parama kalyANakArI 'bhAtma dharma' pAhambarapUNa kriyAkAMDoM se AcchAdita ho cukA thA, satya kA AbhAma milanA bhI kaThina ho rahA thA, aise samaya meM anekAneka vigaMdhA kA sAmanA karate huye prANoM kI bAjI lagAkara bhI 'satya' ko hI satya kahane kA sAhasa svAmIjI ne kiyA. dharma kA vAstakika svarUpa janatA ke samakSa rakhA, ni:ssAra kriyA-kANDoM va dharma ke nAmapara jar3avAda ko gotsAhana denevAlI dhArmika mAnyatAoM kA nirbhIka virodha kiyA va unake viparAta aAndolana bhii| phalata: anekoM kaSTa aura kaThinAiyAM unheM uThAnI par3I, para vaha apane abhISTa kI bhAra avAdha gati se calate ho rahe / logoM ne unakI bAta ko sunA samajhA, satya pAyA aura eka vizAla janasamudAya unakA anuyAyI huaa| prastuta 'tAraNa vANI' prantha meM una hI gurumahArAja kI vANA kA saMkalana hai, jisakA saMpAdana dharmadivAkara tAraNa samAja bhUSaNa, pUjya zrI brahmacArI gulAbacanda jI mahArAja ne paramapUjya guruvarya mI tAraNa svAmI jI ko tagabhUmi puNyakSetra zrI semarakher3I va samAdhisthala tIthakSetra zrI nisaIjI meM vi0 saM0 2012 meM ekAntavAsa va mauna vrata sAdhana karate huye kiyA thA aura unake isa tapotkarSa ke avasara para isa grantha ke prakAzana kA bhAra jinavANI bhakta zrImata seTha kundanalAla jI haidaragar3ha vAloM kI dharmapatnI sau. seThAnI zrImatI zakkarabAI ne liyA thaa| atyaMta harSa hai ki unakA vaha zubha saMkalpa zIghra hI pUrA ho rahA hai aura yaha pratha prakAzita hokara pAThakoM ko 'tAraNa vANI' kA rasAsvAdana karA skegaa| pUjya zrI brahmacArI jI ne zrImad paramapUjya zrI tAraNasvAmI kRta granthoM ke saMkalana grantha zrI "adhyAtmavANI" kA mAra aura svAmI jo ke mAdhyAtmika siddhAMtoM kI pramANikatA ko puSTa karanebAle mahAna mAdhyAtmika zrI kundakunda bhAcArya, yogondra, deva umAsvAmi prabhRta prAcAryoM ke vacanAmRtoM kA yathAsthAna saMgraha karake prantha ko atyaMta upayogI aura mahatvapUrNa banA diyA hai| tAraNa samAja jisakI dhArmika mAnyatA meM mUrti-pUjA ko sthAna nahIM hai aura jo kevala adhyAtma dharma kA upAsaka hai usa ke atirikta anyAnya adhyAtmadhArA kA rasAsvAdana karA sakegA aisA merA vizvAsa hai| bAMdA-24-11-1957 vimalAdevI sAhityaratna, shaastrii|
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. . - AAIAH jinavANIbhakta zrImanna maMTha kundanalAla jI [ jinhoMne sapatnIka Ajanma brahmacarya vrata kI pratijJA lI hai ]
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavANIbhakta, zrImanta seTha sAhaba kA saMkSipta jIvana-paricaya mAnorA jilA vidizA nivAsI zrI uttamacanda jI, tasya putra zrI seTha jamanAdAsa jI, tinake putra bhI lakhamIcanda jI ke do putra zrI kundanalAla jI aura hajArIlAla jii| zrI kundanalAla jI kI dharmapatnI zrI zakkarabAI va zrI hajArIlAla jI kI dharmapatnI bhI indrANIbAI / isa taraha ina cAra aura kevala cAra hI prAtmAoM kA parivAra jisane apanI yazapUrNa pratiSThA, dhArmika praNAlI, dhArmika prabhAvanAoM aura tAraNa sAhitya tathA dAna-sammAna dvArA yaha siddha kara dikhAyA ki unakA pUrA jIvana aura pUre jIvana kI saba kamAI dharmakAryoM meM hI lagI, laga rahI hai aura lagAne kA hI eka mAtra saMkalpa hai; bhAvanAyeM haiM aura unakI apanI svAbhAvika vRtti hai| bhApa donoM bhAiyoM aura ApakI dharmapatniyoM kI eka nahIM aneka aisI ghaTanAyeM haiM jo spaSTa kara cukI haiM ki ye cAroM hI AtmAyeM sAkSAt puNyasvarUpa haiM aura puNya-gati pAne kI adhikAriNI haiN| 1-Apane apane jIvanakAla meM 5 tilaka pratiSThAyeM kraaii| (1) mAnaurA meM, (3) 1008 zrI semarakher3I jI kSetra para (1) 1008 zrI nisaI jI kSetra meM, jisameM dharmadivAkara tAraNa samAjabhUSaNa 103 zrI pUjya brahmacArI zrI gulAbacandra jI mahArAja ne 'gRha tyAga brahmacarya dIkSA grahaNa kI thii| 2-zrI semarakher3I jI kSetra meM-hajArI nivAsa va kundana dharmazAlA kA, tathA zrI sUkhA nisaI jo kSetra meM bhI vAraNa dvAra aura bhI nisaI jI kSetra meM kundana kuTIra kA nirmANa karAyA va dIkSA sthAna para pakkA cabUtarA bnvaayaa| kundana kuTIra ke udghATana meM lagabhaga pAMca hajAra ru. kharca kiye va saMsthA ko dAna diyaa| 3-bhI tAraNa taraNa adhyAtmavANI jI aura isa tAraNavANo graMtha kA prakAzana mArane karAyA, jina donoM meM lagabhaga pAMca hajAra ru. svaca humA yo to ThAka hI hai, kintu yaha donoM hI prakAzana tAraNa va dharma kI sthAI prabhAvanA vAle raheMge yaha eka bahuta bar3I bAta huii| 4-isa taraha uparokta kAryoM ke sAtha hI sAtha samaya samaya para bar3I bar3o pAtrabhAvanAeM bhaneka prasaMgoM para kI, aneka saMsthAnoM ko yathAvasara acchA dAna diyA aura aba nikaTa bhaviSya meM kevala
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) do mAha pIche hI eka mahInA kI vaha prAdarza satsaMga yojanA kI aura usake yopalakSa meM vartamAna nivAsa sthAna haidaragar3ha bAsaudA jillA vidizA meM sthAnIya tilaka pratiSThA karAne kI taiyArI kara rahe hai, jisameM lagabhaga 10000) ru. kharca hoMge tathA sAtha hI sAtha zrI kundanalAla jo aura ApakI dharmapatnI zrI zakkarabAI jI brahmacarya vrata lekara eka prakAra se bAnaprastha Azrama jise jaina zAstroM meM udAsIna zrAvaka kahA jAtA hai usa taraha kI pratijJA grahaNa kareMge, jabaki zrI hajArIlAla jI aura ApakI dharmapatnI bhI indrANIbAI Aja se 3 varSa pUrva donoM prANI eka hI sAtha svargavAsI hokara satI jaisA prabhAva yA camatkAra dikhAkara eka anupama bhAdarza chor3a gaye haiM, ki jinakI rasoI ke miSThAnna ne akSaya riddhi kA rUpa le liyA thaa| isa prakAra Apake jIvana se sambandhita eka nahIM aneka ghaTanAaiM ullekhanIya haiM aura anukaraNIya haiM, jinheM sunakara manuSya ke bhItara yaha zraddhA utpanna hue binA nahIM raha sakato ki - dharma kI kamAI dharma meM hI lagatI hai| pApa meM athavA vyartha meM nahIM jAtA tathA yadi palle meM puruSa kA udaya hai to sarpa kA daMza kevala DAMsa ke DhaMka sadRza hI raha jAtA hai aura dharmakArya meM kitanA bhI kharca karate cale jAo phira bhI vaha lakSmI kamatI nahIM pratyuta adhikAdhika bar3hatI hI jAtI hai| isa taraha rAma-lakSmaNa jaisI jor3I pApa donoM bhAiyoM kI jIvanI yadi pUrI kathAnaka ke sAtha likhI jAye to eka pustikA kA rUpa le legI, usakA likhA jAnA hameM aura hamArI bhAvI santAna ko zikSAprada hogA aisI merI niSpakSa dhAraNA hai, jo yadi samaya milA to use saMkalana karake samAja ke sammukha prastuta karU~gA / iti zubham / guNAnurAgI tArAcanda samaiyA, lalitapura /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNAvANI samyak vicAra prathama dhArA (paNDita pUjA)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tAraNasvAmI samyaka vicAra prathama dhArA (paNDita pUjA) ___ om oMkArasya Urdhvasya, Urdhva sadbhAva zAzvataM / vindamthAnena niSThaMte, jJAnena zAzvataM dhruvaM // 1 // om rahA hai aura rahegA, satata ucca sadbhAvAgAra / paramabrahma, Ananda om hai, om amUrta zUnya-AkAra // om paMca parameSThI maMDita, om Urdhva gati kA dhArI : kevala-jJAna-nikuMja om hai, om amara dhruva adhikArI // om sanAtana kAla se Urdhvagati kA dhArI rahA hai, aura rahegA / Urdhva mvAmI to yaha hai hI, kintu sAtha hI sAtha sadbhAvoM kA dhArI aura zAzvata bhI hai| isameM zUnya ko eka pramukha sthAna diyA gayA hai, aura zUnya meM isakA nivAsa bhI hai, jisakA tAtparya yaha hai ki yaha mukta hai, svAdhIna hai| isakA vAsa vyavahAra dRSTi se to mokSa-sthAna meM kahA jAtA hai jahA~ pahu~cane para isakI saMsAra-yAtrA samApta ho jAtI hai aura phira vahA~ se lauTakara nahIM AtA, kintu vastusvarUpa athavA nizcaya dRSTi se usakA apanA nivAsa to apane ApameM hI rahatA hai| bhale hI vaha Aja hamAre isa zarIra meM hai aura kala ( agale janma meM ) dravya, kSetra, kAla, bhAva kI anukUlatA pAkara mokSa-dhAma meM jA viraaje| yahI to vaha siddhAMta hai ki-"prAtmaparamAtmatulyaM ca vikalpa citta na koyate" tathA jJAnoM meM sabase zreSTha jo kevalajJAna hai usa jJAna se yaha om pada maMDita hai aura dhra va tArA ke samAna camaka kara saMsAra ko anAdikAla se sanmArga batA rahA hai aura batAtA bhI rahegA / hA~, usake batAe huye mArga para calanA na calanA hamArI icchA para nirbhara hai / caleMge to saMsAra pAra ho jAyeMge anyathA anAdikAla se saMsAra meM bhaTaka rahe haiM aura anantakAla taka bhaTakate rheNge| wwwwwwwwwwwwww
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaka vicAra "mahAvIra kI vicAradhArA vyaktimUlaka thI / bhAratIya saMskRti meM bhI vicAroM kI ekatA kI apekSA unaka samanvaya kA adhika mahatva rahA hai, vicAroM ke samanvaya ko hI syAdvAda kahate haiN| satya ko samagrarUpa se jAnane ke lie jaba hama use kaI dRSTiyoM se dekhate haiM to jJAna meM namratA AtI hai aura mana se dUsare ke vicAroM ke prati AsthA jagatI hai / saMkSepa meM unake kathana ke anusAra samAja-racanA kA AdhArabhUta tattva yogyatA hai, janma nahIM; vyakti kA Adarza akiMcanatA hai, saMcaya nahIM; aura lokasevA kI kasauTI vicAroM kA samanvaya hai, ekatA nhiiN|" / "bhAratIya saMskRti usa mahAnadI ke samAna hai jisameM nAnA vicArapravAha milate haiM aura jisase nikalate bhI haiM, para jo loka meM hamezA vhatI rahatI hai, usake taTa para kaI tIrtha bane aura miTe / tIrthaGkara mahAvIra ne bhI lagabhaga DhAI hajAra varSa pahale eka sarvodaya tIrtha kI racanA kI thI, bhale ho vaha Aja samaya ke pravAha meM bikharI pratIta ho, para usake nirmANa kI kalA amiTa hai, aura koI cAhe to naye tIrtha ke nirmANa meM usakA upayoga kara sakatA hai| unakI yaha kalA thI ki loka kI upAsanA ke lie loka kI vAsanA chor3a do, sAdhanA dvArA apane Apako itanA tarala banAo ki loka meM ghulamila sako, yuga kI AstikatA ke anusAra samanvaya-dRSTi meM aise Adarza cuno aura unheM jIvana meM DhAlo ki tumhAga jIvana bhAvI samAja kI jIvanapaddhati kA AdhAra bana jAe /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ == =tAraNa-vANI nizcayanaya jAnate, zuddha tatva vidhIyate / mamAtmA guNaM zuddhaM, namaskAraM zAzvataM dhruvaM // 2 // jinheM vastu ke sat cit jJAyaka, yA nizcayanaya kA hai jJAna / vahI anubhavI pArakhi karate, nija svarUpa kI sat pahicAna // antastala-AmIna AtmA, hI hai apanA deva lalAma / Atmadravya kA anubhava karanA, hI hai saccA acala praNAma || jo purupa nizcaya naya aura kevala nizcaya naya ko hA vastu ko parakhane kI kasauTo mAnate haiM, kaMvala vahI isa saMsAra meM mana aura amana kI vAstavika parIkSA kara sakate hai, aura kevala vahI zuddhAtmA ke guNoM ko parakha sakane meM samartha ho pAte haiN| una jaise samarthavAna puruSoM ko hI samyagdRSTi puruSa kahA jAtA hai| apane aMtastala meM jo prAtmadeva virAjamAna hai vahI nizcayanaya se vaha deva hai jise jinavANI hitopadezI, vItarAga, sarvajJa aura mokSapradAyaka ke nAma se saMbodhana karatI hai| aise zuddhAtmA rUpI jagata-prabhU ko maiM dhruva evaM zAzvata mAnakara dRr3ha nizcayapUrvaka ( acala bhAva se ) namaskAra karatA huuN| OM namaH viMdate yogI, siddhaM bhavat zAzvataM / paMDito sopi jAnate, devapUjA vidhIyate // 3 // yogIjana nita om namaH kA, zuddha dhyAna hI dharate haiM / 'so'haM' pada para car3hakara hI ve, prApta siddha-pada karate haiM / 'om namaH' japate japate jo, nija svarUpa meM rama jaataa| vahI devapUjA karatA hai, paMDita vaha hI kahalAtA // jo vAstavika yogI-muni hote haiM ve nita prati "OM namaH" kA hI pArAyaNa kiyA karate haiM aura isI maMtra ke pArAyaNa-pota para car3hakara ve bhavasAgara se pAra hokara siddha aura zAzvata pada prApta kara lete haiN| jo 'om namaH' kA manana karate hI nijasvarUpa meM lavalIna ho jAtA hai vahI usakI saccI devapUjA karatA hai aura vahI saccA paMDita hai, jJAnI hai, samyagdRSTi hai| -~~iwwwwwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwerror
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa - vANI hrIMkAraM jJAna utpanna, oMkAraM ca vaMdate / arahaM sarvajJa uktaM ca, acakSu darzana dRSTate ||4|| jagatapUjya arahanta jinezvara, jisakA dete nava upadeza | sAmya dRSTi sarvajJa sunAte, jisakA ghara ghara meM sandeza || jo acakSu-darzana-cakha gocara, jo cita camatkAra sampanna / oMkAra kI zuddha vaMdanA, karatI vahI jJAna utpanna jisakA rahaMta prabhu upadeza dete haiM aura jisa sandeza ko ve ho sarvajJa bhagavAna pratyeka prANI taka pahu~cAte haiM, usa om mahApada kI yA apanI zuddhAtmA kI vaha vandanA usake apane antaraMga meM usa vizuddha jJAna kI sRSTi sRjana kara detI hai jo kalpanAtIta hotI hai| aura kaMvala usakI apanI AtmA hI jisakA rasAsvAdana karatI hai tathA usake camatkAra ko usake jJAna netra hI dekhate haiN| mati zrutazca saMpUrNa, jJAnaM paMcamayaM dhruvaM / paMDito sopi jAnate, jJAnaM zAstra sa pUjate // 5 // [ 5 mati, zruta, avadhi, mana:paryaya se, jJAna kareM jisameM kallola / paMca jJAna kevala bhI jisameM chor3a rahA nita jyoti alola || aise Atma-zAstra ko hI nita, jo pUje viveka - ziramaura / vahI satya paMDita prajJAdhara, vahI jJAna-dhana kA hai Thaura // jisameM mati, zruta, avadhi, mana:paryaya aura yahAM taka ki kevalajJAna bhI apane prakAza puMja bikharA rahA hai, athavA jo pAMcoM jJAna kA eka mAtra nidhAna hai aise AtmA rUpI zAstra kI hI jo vijJajana pUjA karate haiM, ve hI vAstava meM paMDita haiM aura prajJA unhIM meM Thaura pAkara apane jIvana ko kRtakRtya mAnatI hai|
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI OM hrIM zriyaMkAra, darzanaM ca jJAnaM dhruvaM / devaM guruM zrutaM caraNaM, dharma sadbhAvazAzvataM // 6 // hI zrI ke rUpa manohara, karate jisameM vimala prakAza / amara jJAna darzana kA hai jo, eka mAtratama divya nivAsa // vahI parama utkRSTa om hI, hai tribhuvana maMDala meM sAra / vahI deva, guru, zAkha, AcaraNa, vahI dharma sadbhAvAgAra // jisameM OM hrIM zrIM' isa maMtra kA pUrNarUpeNa nivAsa hai, darzana, jJAna aura AcaraNa kA jo mandira hai, vAstava meM aisA vaha om hI saccA deva hai, om hI saccA guru hai, om hI saccA kriyAyukta AcaraNa hai aura aisA vaha om hI tIna loka ko pAra karane vAlA saccA dharma hai jisakA ki ghaTa ghaTa meM sadbhAva hai| vIrya aMkUraNaM zuddha', trailokaM lokitaM dhruvaM / ratnatrayaM mayaM zuddhaM, paMDito guNa pUjate // 7 // kevalajJAna-mukura meM jisako, tInoM loka dikhAte haiM / jisake svAbhAvika bala jala kA, nidhidala thAha na pAte haiM / ratnatraya kI surasaritA se, zuddha huA jo dravya mahAn / usI Atma rUpI sadguru kI, karate haiM pUjana vidvAna // jisako apane kevalajJAna mukura meM saMsAra ke saba padArtha yugapata dRSTigocara hote haiM; jisakI zakti kalpanA se pare hai, anaMta hai, asIma hai, tathA ratnatraya kI pavitra nirdhAriNI jisake caraNa ahaniza pakhAratI rahatI hai; vidvAn kevala aise prAtmA rUpI sadguru kI hI arcanA karate haiM aura om yA AtmA rUpI sadguru ko pUjane vAlA paMDita hI vAstavika prajJAdhArI paMDita kahA jAtA hai-mAnA jAtA hai|
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI [ 7 devaM guruM zrutaM vaMde, dharmazuddhaM ca viMdate / tiartha arthalokaM ca, snAnaM ca zuddha jalaM // 8 // Atama hI hai deva niraMjana, Atama hI sadguru bhAI / Atama zAstra, dharma Atama hI, tIrtha Atma hI sukhadAI // Atma-manana hI hai ratnatraya-pUrita avagAhana sukhadhAma / aise deva, zAstra, sadguruvara, dharmatIrtha ko satata praNAma / AtmA hI saccA deva hai; AtmA hI sacA guru hai; AtmA hI saccA zAstra hai; AtmA hI saccA dharma hai aura AtmA hI saccA tIrtha hai| aura yadi vAstava maiM pUchA jAya to ratnatraya se pUrita isa AtmA kA manana hI eka mAtra saJcA snAna hai| aise AtmA rUpI deva, guru, zAstra, dharma aura tIrtha ko maiM nitya mana vacana kAya se praNAma karatA huuN| cetanA lakSaNo dharmoM, cetiyaMti sadA budhai| dhyAnasya jalaM zuddha, jJAnaM snAna paMDitaH // 9 // cidAnanda dhruva zuddha AtmA, kI cetanatA hai pahicAna / buddhimAna jana nitya nirantara, dharate haiM usahI kA dhyAna / nadI sarovara meM karate haiM, avagAhana jar3a ajJAnI / Atma-jJAna-jala se prakSAlana, karate satpaMDita jJAnI // AtmA kA lakSaNa cetanA se saMyukta hai aura isI cetanA ke nAte, buddhi ke dhanI buddhimAna jana usakA aharniza manana karate haiN| nadI, sarovara aura kuNDoM meM to ( dharmabhAva se ) kevala sthUla-buddhi ke mAnava snAna karate haiM, kintu jo prajJAdhArI paMDita hote haiM, ve Atma-manana ke jalAzaya meM hI snAna karake apane ko pUrNa pavitra aura kRtyakRtya mAnate haiN| .
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 ] - tAraNa - vANI zuddhatatvaM ca vedaMte, tribhuvanam jJAnezvaraM / jJAnaM mayaM jalaM zuddha, snAnaM jJAnaM paMDitaH // 10 // hastamalakavat jisako tInoM bhuvana carAcara prANI haiM / usI brahma ko dhyAte haiM basa, jo budhajana vijJAnI haiM | zuddha Atma hai svaccha sarovara, kala kala karatA jisameM jJAna / isI jJAnarUpI jala meM nita, paMDita jana karate ( haiM ) snAna || jo apane asIma jJAna se samasta carAcara prANiyoM ke ghaTa ghaTa kI aura tInoM loka kI samasta bAtoM ko hAtha meM rakhe huye AMvale ke samAna dekhatA aura jAnatA hai, vahI jJAna kA Izvara om yA zuddhAtmA vidvAnoM ke pUjana kA eka mAtra AdhAra hotA hai / vidvajjana loka kI dekhAdekhI nadI, tAlAboM meM snAna karake apane ko dhArmika yA pavitra nahIM mAnate, kintu jJAnapUrNa jalAzaya eka mAtra zuddhAtmA meM hI snAna kara unakI apanI AtmA vizuddhatA ko prApta hotI hai, aisA unakA apanA vizvAsa rahatA hai / samyaktasya jalaM zuddha, saMpUrNa sara pUritaM / snAnaM pivata gaNadharanaM jJAnaM saranaMtaM dhruvaM // 11 // , samyagdarzana rUpI jisameM bharA huA hai nIra agamya / aisA hai vaha parama brahma kA, bhavyo ! saravara avicala ramya // mahAmunIzvara zrI gaNadhara jI, jinakI zaraNa anekoM jJAna / isa sara meM hI avagAhana kara, karate isakA hI jalapAna // jinakI zaraNa meM anekoM jJAna Thaura pA rahe the, ve gaNadhara prabhu bhI nadI sarovara ke jala se hI apane ko pavitra huA nahIM mAnate the, kintu ve bhI usI jalAzaya kA upabhoga karate the, jisameM ratnatraya rUpI agamya nIra bharA huA hai aura jo mumukSuoM ke saMsAra meM 'zuddhAtmA' ke nAma se prasiddha hai tathA jo apane hI pAsa hai 1
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI zuddhAtmA cetanAbhAvaM, zuddha dRSTi samaM dhruvaM / zuddhabhAva sthirIbhUtvA, jJAna snAna paMDitaH // 12 // zuddha AtmA hai he bhavyo ! sat caitanya bhAva kA puMja / samyagdarzana se AbhUSita, mokSa pradAtA, jJAna-nikuMja // nizcala mana se isI tatva ko, zuddha guNoM kA karanA dhyAna / paMDita vRndoM kA basa yaha hI, prakSAlana hai satya mahAn // zuddhAtmA, cetanA se saMyukta prakAza kA eka vizAla aura alaukika puja hai, samyaktva isakA pradhAna AbhUSaNa hai aura anazvaratA isakA vaha guNa hai jisake kAraNa saMsAra meM yaha apanA sarvocca sthAna rasvatA hai va isake samAna yaha guNa dUsare kisI meM nahIM pAyA jAtA / isa zuddhAtmA meM sthira hokara isake jJAna-guNoM kA ciMtavana karanA hI paMDitoM kA ekamAtra vAstavika prakSAlana hai| prakSAlitaM trati mithyAtvaM, zalyaM triyaM nikaMdanaM / kujJAna rAga doSaM ca, prakSAlitaM azubhabhAvanA // 13 // dhula jAte isa jJAna-nIra se, tInoM hI mithyAtva samUla / tInoM zalyoM ko viniSTa kara, jJAna banA detA yaha dhUla // azubha bhAvanAeM bhI sArI, isa jala se dhula jAtI haiM / rAga dveSa, kujJAna-kAlimA, pAsa na rahane pAtI haiM / zalAtmA ke isa sarovara meM snAna karane se tInoM mithyAtva samUla naSTa ho jAte haiN| hRdaya meM dina rAta cubhane vAlI tInoM zalye isake jalasparza se tatkAla nikala jAtI haiM aura kujJAna rAga dvaSa aura azubha bhAvanAyeM to phira isameM snAna karane vAle vidvAna ke sAtha rahane hI nahIM pAtIM; zarIra mala ke samAna ve bhI usakI AtmA se eka sAtha hI khira jAtI haiM, pRthak ho jAtI haiM /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI - kaSAyaM catru anaMtAna, puNya pApa prakSAlitaM / prakSAlitaM karma duSTaM ca, jJAnaM snAna paMDitaH // 14 // puNya pApa donoM ripuoM ko, kSaya kara detA hai yaha nIra / malina kaSAyeM chipa jAtI haiM, dekha razmi se isake tIra // karma-nRpati kI senA ko bhI, kara detA yaha jala-bhaTa cUrNa / aisA hai yaha jJAna-udaka kA, avagAhana maMgala-paripUrNa // krodha, mAna, mAyA aura lobha ye cAra anantAnubandhI kapAyeM bhI phira usake sAtha nahIM raha pAtI haiM jo isa Atma-sarovara meM snAna karatA hai, puNya pApa bhI donoM isake jala se prakSAlita ho jAte haiM aura aSTakarma kI senA no isake jJAna-nIra ko dekhate hI palAyamAna hone lagatI hai| aise isa Atmasarovara meM vidvajjana mnAna karane hai / vAstava meM ve hI sacce paNDitajana hai / prakSAlitaM manazcapalaM, travidhi karma prakSAlite / paMDito vastra saMyuktaM, AbharanaM bhUpA kriyate // 15 // caMcala mana bhI jJAna-nIra se, prakSAlita ho jAtA hai / dravya, bhAva, nokarma-yUtha bhI, vahAM na phira dikha pAtA hai // samyak vidhi se parama brahma ko, jaba ujvala kara detA nIra / taba jJAnI jana dhAraNa karate, haiM apane AbhUSaNa cIra // jo markaTa ke samAna caMcala hai aisA vaha mana bhI isa Atma-sarovara ke jala meM snAna karane se ekadama zAMta ho jAtA hai| tIna prakAra ke karma-dravyakarma, bhAvakarma, nokarma isa jala se zanaiH zanaiH dhulate jAte haiM, aura vaha snAna karane vAlA paMDita nirvikAra sthiti meM pahu~ca jAtA hai aura usake jJAnadarzanAdi rUpa jo antaraMga vastrAbhUSaNa haiM unase vaha zobhAyamAna ho jAtA hai, jisake sAmane bAhya bahumUlya vastrAbhUSaNoM kI koI kImata nahIM /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ = tAraNa - vANI= vastraM ca dharma sadbhAvaM, AbharaNaM ratnatrayaM / mudrakA sama mudrasya, mukuTaM jJAnamayaM dhruvaM // 16 // zuddha Atma-sadbhAva-dharma hI, hai paMDita kA ujvala cIra / jhilamila karatA ratnatraya hI hai usakA bhUSaNa gaMbhIra // samatAbhAvamayI mudrA hI hai usakI mudrikA anUpa / avinAzI, ziva, satyajJAna hai, usakA dhruva kirITa cidrUpa // = [ 11 Atmama-sarovara meM ramaNa karane vAle vidvAna snAna karane ke bAda jina zrAbharaNoM se apanI deha sajAte haiM unameM vastra aura AbhUSaNa ye do hI mukhya sAmagrI hotI haiN| vastra to hotA hai unakA sadbhAvarUpI dharma aura AbhUSaNoM meM mudrikA hotI hai unakI samatA tathA mukuTa hotA hai unakA AtmajJAna / jo Atma-jJAna satyaM zivaM sundaram se yukta hone se indra tathA cakravartI ke mukuToM ko bhI phIkA kara detA hai / dRSTataM zuddha dRSTIM ca, mithyAdRSTi ca tyaktayaM / asatyaM anRtaM na dRSTante, aceta dRSTiM na dIyate // 17 // jo jJAnI - jana karate rahate, jJAna- nIra se avagAhana | paramabrahma unakA darpaNa - vata, hojAtA nirmala pAvana // mithyAdarzana ko kSaya kara ve, zuddha dRSTi ho jAte haiM / asata, acetana, anRtadRSTi se, phira na duHkha ve pAte haiM | jo jJAnIjana isa Atma-sarovara ke nIra meM avagAhana karate rahate haiM, unakA antaraMga darpaNa ke samAna pavitra ho jAtA hai| mithyAdarzana ko kSaya karake phira ve zuddha dRSTi ho jAte haiM aura unakI dRSTi phira asatya, anRta yA aceta kI mAnyatA kI ora bhUlakara bhI nahIM jaatii| aura unakI zuddha dRSTi meM ekamAtra zuddhAtmA hI jhalakatI hai tathA usI kA ve manana, dhyAna va citavana karate haiM /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 ] tAraNa-vANI dRSTataM zuddha samayaM ca, samyaktvaM zuddha dhruvaM / jJAnaM mayaM ca saMpUrNa, mamaladRSTi sadA budhaiH // 18 // jJAna-nIra ke avagAhana se, asat bhAva miTa jAtA hai / parama zuddha samyaktva mAtra hI, phira hiya meM dikha pAtA hai // zuddha buddha hI dikhate haiM phira, AMkhoM meM pratyeka ghar3I / dikhatA hai basa yahI jJAna kI, antara meM maca rahI jhar3I // jJAna nIra meM snAna karane se mithyAtvabhAva samUla naSTa ho jAtA hai aura phira jahA~ tahA~ jJAnI ko samyaktva kI hI jhAMkiyoM digvalAI par3atI haiM / usakI dRSTi jahAM jAtI hai vahAM use phira zuddhAtmA kI hI chavi ke darzana hote haiM, jisa jhAMkI kI jhalaka ke sAmane aba use kRtrima jhAMkiyoM ke prati prema athavA mAnyatA nahIM raha jAtI aura use AThoM pahara aisA mAlUma par3atA hai mAnoM antara meM jJAna kI jhar3I lagarahI hai| lokamar3ha na dRSTate, deva pAkhaMDa na dRSTate / anAyatana mada aSTaM ca, zaMkAdi aSTa na dRSTate // 19 // jJAna-nIra se miTa jAtA hai, tIna mUr3hatAoM kA tApa / aSTa madoM kA mana-mandira meM, phira na zeSa rahatA santApa // chaha anAyatana Darate haiM phira, nahIM hRdaya meM Ate haiM / aSTa doSa bhI taskara nAI, dekha ise chipa jAte haiM // jJAnarUpI jala meM snAna karane se devamUr3hatA, lokamUr3hatA aura pAkhaNDamUr3hatA, ina tInoM kA nAza ho jAtA hai| ajJAnapUrvaka kiye huye 6 karmoM meM sudhAra kI lahara paidA ho jAtI hai, AThoM mada vilA jAte haiM aura zaMkAdika aSTa doSoM ke bhI paMkha laga jAte haiN| tAtparya yaha ki Atma-sarovara meM snAna karane se hRdaya meM pragADha samyagdarzana kI utpatti ho jAtI hai /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI 13 dRSTataM zuddha padaM sArdha, darzana mala vimuktayaM / jJAnaM marya suddha samyaktvaM, paMDito dRSTi sadA budhaiH : sapta tatva kA jo nidAna hai, agama, agocara, manabhAvana / usI 'om' se maMDita dikhatA, budhajana ko cetana pAvana // Atma-deza meM jahAM kahIM bhI, jAte usake mana-locana / unheM, vahIM dikhatA hai nirmala, samyagdarzana dukha-mocana // jo manuSya jJAna-nIra meM nimagna rahA karanA hai, snAna karatA rahatA hai usakI dRSTi jahA~ tahA~ zuddhAtmA yA om ke hI darzana karatI rahatI hai| AtmA ke pradezoM meM use samyaktva-samyaktvakI hI lahareM dikhAI detI haiM aura ve lahareM pavitra pavitratama jaise jala kI camakatI huI; unameM racamAtra bhI koI vikAra nhiiN| una pavitratama laharoM meM use apanI AtmA kA darzana ThIka paramAtmA ke jaisA hotA hai, jisase usakI yaha talAza samApta ho jAtI hai ki bhagavAna kA darzana kahAM milegA ! ThIka hI hai, jise apane ApameM hI mila gayA, use phira bAhara meM talAza kyoM ? vedakA asthirazcaiva, vedata niragraMthaM dhruvaM / trailokyaM samayaM zuddha, veda vedaMti paMDitaH // 21 // jo paMDita kahalAtA hai yA, hotA jo vedAnta-pravINa / agra jJAna ko kara usameM vaha, satata rahA karatA tallIna // tIna loka kA jJAyaka hai jo, granthahIna, dhruva avinAzI / usI Atma kA anubhava karatA, nitaprati jJAna-nagara-vAsI // jJAna nagara nivAsI paMDita apane hRdaya mandira kI vedI meM virAjamAna nigrantha, dhra va, vItarAga svabhAvI apanI AtmA ko jo ki paMcajJAna kA nidhAna hai use hI vItarAga sarvajJa kI samakakSa apanI nizcaya dRSTi meM avalokana karatA hai, veda kA jo agra-sAra use bhI vaha usI meM pAtA hai, ataH ekamAtra usakI tanmayatA ho use priya lagatI hai|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 = =tAraNa-vANI uccAraNa Urdha zuddhaM ca, zuddha tatvaM ca bhAvanA / paMDito pUja ArAdhyaM, jina samayaM ca pUjataM // 22 // Urdhva-praNAyaka praNava maMtra kA, karanA mukha se uccAraNa / apane vimala hRdaya-mandira meM, karanA zuddha bhAva dhAraNa // yahI eka paMDita-pUjA hai, pUjyanIya ziva sukhadAI / AtmA kA pUjana hI, hai jina-pUjana he bhAI // apane mukha se bAra bAra 'oma' kA uccAraNa karanA aura sadaiva zuddhAtmA kI bhAvanAoM meM lIna honA yahI vAstava meM ekamAtra paMDitapUjA ( paMDitoM ke karane yogya pUjA ) hotI hai, aura isI taraha kI jJAna-pUjA hI vAstava meM vaha pUjA hotI hai jisako zAstroM meM devapUjA yA jinapUjA kahI gaI hai| he paMDita ano! aisI hI jJAna-pUjA yA Atma-pUjA karo, aisI hI bhakti aura ArAdhanA karo, yaha pUjA cAroM saMgha ko upayogI hai| pUjataM ca jinaM uktaM, paMDito pUjato sdaa| pUjataM zuddha sAdhaM ca, mukti gamanaM ca kAraNaM // 23 // Atmadravya kI pUjA karatA, bana jo jina-vaca-anugAmI / vahI eka jaga meM karatA hai, paMDitapUjA zivagAmI // zuddha AtmA hI bhava- jala se, tarane kA basa hai sAdhana / mukti cAhate ho yadi tuma to, karo isI kA ArAdhana // zrI jinendra ke vacanoM kA anuyAyI banakara jo Atma-dravya kI, atma-guNoM kI pUjA karatA hai, vahI vAstava me ekamAtra paMDita-pUjA hai, jabaki dUsarI pUjAyeM puNya tathA pApa baMdha karake saMsAra meM hI bhaTakAyA karatI haiM / jaba ki yaha Atma-pUjA yA Atma-arcanA jJAnI ko, vivekavAna pUjaka ko niyama se bhavasAgara se pAra utArakara mukti-nagara meM pahu~cA detI hai|
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ -tAraNa-vANIH adevaM ajJAna mUDhaM ca, aguruM apUjya pUjana / mithyAtvaM sakala jAnate, pUjA saMsAra bhAjanaM // 24 // 'deva' kintu devatvahIna jo, ve 'adeva' kahalAte haiM / vahI 'aguru' jar3a, jo guru banakara, jhUThA jAla bichAte haiM / aise ina 'adeva' 'aguroM' kI, pUjA hai mithyAtva mahAn / jo inakI pUjA karate the, bhava bhava meM phirate ajJAna // jJAna-cetanA rahita aura devatvapane se sarvathA hIna aise mvanirmita adevoM ko deva mAnakara pUjanA tathA guru ke samAna vepa banA lene para bhI guru ke guNoM se kosoM dUra rahate haiM pase kuguru yA aguruoM ko guru ke samAna mAnanA, pUjanA kevala mithyAtva hI hotA hai / aise adevoM aura aguruoM kI pUjA pajaka kA maMgala to nahIM karatI, hA~ unheM saMsAra sAgara meM bAra bAra bhaTakAyA hI karatI hai, anantakAla paryanta duHkhoM kA hI bhoga karAtI hai / tenAha pUja zuddhaM ca, zuddha tatva prakAzakaM / paMDito baMdanA pUjA, muktigamanaM na saMzayaH // 25 // sapta tatva ke pujoM kA nita, karatA hai jo pratipAdana / vahI brahma hai pUjya, vijJagaNa ! karo usI kA ArAdhana // aguru, adevAdika kI pUjA, AvAgamana bar3hAtI hai / Atma-arcanA, Atma-baMdanA, mukti nagara pahu~cAtI hai // jo sapta tatvoM ke puMjoM kA nityaprati pratipAdana karatA hai, unheM prakAza meM lAtA hai, he vijJajana ! tuma usI zuddhAtmA kA pArAdhana karo / guru, adevoM kI pUjA kevala saMsAra ko hI bar3hAtI hai, kintu Atma-arcanA aura Atma-vandanA isa saMsAra sAgara ko sukhAkara mokSa nagara ke mArga ko spaSTa kara detI hai|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 ]' - tAraNa-vANI: prati indra prati pUrNasya, zuddhAtmA zuddha bhAvanA / zuddhArthaM zuddha samayaM ca prati indra zuddha dRSTitaM // 26 // indra kauna ? nija cetana hI to, satya indra bhavyo svayameva / vahI eka hai zuddha bhAvanA, vahI parama devoM kA deva // vahI brahma, zuci zuddha artha hai, vahI samaya nirmala, pAvana / usI zuddha cidrUpa deva kA, karo citavana manabhAvana // bhagavAna kI pUjA indroM ne kI thI athavA nahIM kI thI yaha to bhagavAna ho jAneM, kintu tumhArI zuddhAtmA kA svarUpa bhI paramabrahma paramezvara ke samAna hai va jJAnadhana kI Thaura hai, aise cidrUpa deva zuddhAtmA kA jisakA ki dUsarA nAma indra hai usa apane indrasvarUpa AtmA kI tuma svayaM indra ke samAna atyanta ullAsa ke sAtha pUjana karo, kyoMki yahI pUjA tumhArA maMgala karane kI kSamatA rakhatI hai, dUsarI nahIM / dAtA'ru dAna zuddhaM ca pUjA AcaraNa saMyutaM / zuddhasamyaktvahRdayaM yasya, sthiraM zuddha bhAvanA // 27 // jisa jana ke hRdayasthala meM hai, samyagdarzana ratna mahAna / apane hI meM Apa lIna jo, jise na sapane meM para dhyAna // Atma dravya kA pUjana karatA, kara jo nava Adara satkAra / paramabrahma ko vahI jJAna kA, detA mahA dAnadAtAra // jisake hRdaya meM samyaktva ratna jagamagA rahA hai aura jo apane Apa meM lIna rahane meM hI sAre sukhoM kA anubhava karatA hai vaha jaba Atma dravya kA pUjana karatA hai to usakI yaha pUjA eka pavitratama dAna kA rUpa dhAraNa kara letI hai aura vidvAna isa pUjA ko eka jJAnI ke dvArA AtmA ko jJAna kA dAna diyA jAnA hI kaha kara ke pukArate haiN| isa jJAna dAna meM cAroM hI dAna kA samAveza maMthana karane para tumheM mAlUma hogaa| kyoMki Atma-pUjana se AtmA meM jJAna kI vRddhi; nirbhayatA kI jAprati, apane Apa meM sthiratA, tathA zrAnandAmRta kA bhojana pAna, isa taraha ke yaha cAroM dAna vyavahAra dAna kI apekSA bahumUlya va maMgaladAyaka hoNge|
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ===tAraNa-vANI = == =[17 zuddha dRSTI ca dRSTate, mAdhU jJAnamayaM dhruvaM / zuddhatatvaM ca ArAdhyaM, baMdanA pUjA vidhIyate // 28 // cidAnaMda ke jJAna-guNoM ke, anubhava meM honA tallIna / yahI eka vandana hai saccA, nahIM bandanA aura pravINa // zuddha Atma kA nirmala mana se, karanA saccA ArAdhana / yahI eka basa pUjA saccI, yahI satya basa abhivAdana // cidAnaMda zuddhAtmA ke jJAna guNoM meM tamlInatA honA yahI eka macco bandanA hai aura yahI eka saccI pUjA / kyoMki zuddhAtmA kA macce mana se Agadhana karanA paMDinoM ne ise hI vAstava meM vandanA yA pUjA kahI hai, athavA jinavANI meM aisI vandanA yA pUjA kahI hai athavA jinavANI meM aisI vandanA pUjA karane vAle ko hI paMDita kahA hai| ___ "paMDitoM dvArA kI jAne vAlI paMDita pUjA" kevala isI AdhAra se isakA nAma 'paMDita pUjA' zrI tArana svAmI ne rakhA hai| saMghasya catru saMghasya, bhAvanA zuddhAtmanAM / samayamArasya zuddhasya, jinoktaM mArdhaM dhruvaM // 29 // munI, AryikA zrAvaka dampati, bhI kyoM kareM itara carcA ? nijAnanda-rata hokara ve bhI, kareM Atma kI hI arcA / / zuddha AtmA hI basa jaga meM, sArabhUta hai he mAI ! jina prabhu kahate, AtmadhyAna hI, eka mAtra hai sukhadAI // muni, prAyikA, zrAvaka aura zrAvikA, yAne caturvidha saMgha kA yahI kartavya hai ki ye isI zuddhAtmA kI bhAvanAoM ko bhA kara usake hI guNoM kI ArAdhanA kareM / aisA karane meM hI mabakA kalyANa hogaa| ___ zrI jinendra kA kathana hai ki-saMsAra meM AtmA hI kevala eka sArabhUta hai aura prANImAtra kA kalyANa karane vAlo ekamAtra AtmA kI ArAdhanA va pUjA karanA hai|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ] tAraNa-vANoH sAdhaM ca saptatatvAnaM, darvakAyA padArthakaM / cetanAzuddha dhruvaM nizcaya, uktaM ca kevalaM jinaM // 30 // sapta tatva ko dekho cAhe, chaha dravyoM kA chAnoM kuja / nau padArtha, pacAstikAya kA, cAhe satata bikhero puMja // ina saba meM para jIva-tatva hI, sAra pAoge vijJAnI / Atmatatva hI sArabhUta hai, kahatI yaha hI jinavANI // cAhe tuma sAta tattoM ke putra ko dekhA, aura cAhe chaha dravyoM kI rAzi ko vikhoro athavA paMcAmtikAya aura nau padArthoM ko| ina sabameM tumheM sArabhUta padAtha kaMvala eka prAtmA hI milegaa| zrI jinavANI kA bhI yahI kathana hai ki he bhavyo ! jo cetanA lakSaNa se maMDita dhruva aura zAzvana AtmA hai, vAstava meM vahI isa jagata meM kevala eka mArabhUta hai, nIrthasvarUpa kalyANadAyinI hai| mithyA tikta tratiyaM ca, kujJAna prati tiktayaM / zuddhabhAva zuddha samayaM ca, mAdhaM bhavya lokayaH // 31 // darzana moha tIna haiM bhavyo, chor3o unase apanA neha / kumati, kuzruta, kuavadhi, kujJAnoM, se bhI hIna karo hiya-geha // nirmala bhAvoM se tuma nizidina, dharo Atma kA nizcala dhyAna / Atma-dhyAna hI bhava-sAgara ke, tarane ko hai pota mahAna // tIna prakAra ke mithyAtvoM ko chor3akara jo tIna prakAra ke kujJAna haiM, he bhavyo ! tuma unase bhI apanA nAtA tor3a do| tumhArA kalyANa isI meM hai ki tuma nirmala bhAvoM se kevala apanI zuddhAtmA kA ho dhyAna kro| kyoMki tumhArI Atma-naukA hI tumheM pAra lagAyegI, kisI dUsare cetana va acetana padArtha meM yaha zakti nahIM jo tumheM saMsAra samudra se pAra kara de|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI etat samyaktvapUjyasya, pUjA pUjya samAcaret / muktizriyaM pathaM zuddhaM, vyavahAranizcayazAzvataM // 32 // nirmala kara mana vacana kAya kI, tIrtha-svarUpiNi vaitaraNI / karo Atma kI pUjA vijJo, yahI eka bhava -jala--taraNI // zuddha AtamA kA pUjana hI, pUjanIya hai sukhadAI / yugala nayoM se siddha yahI hai, yahI eka ziva--patha bhAI / / apane mana, vacana, kAya kI triyoga-triveNI pavitra kara, he vijJo ! tumheM ucita hai ki tuma apane zuddhAtmA kI hI nizidina pUjA karo, kyoMki vyavahAra aura nizcaya donoM hI naya isa bAta ko eka mbara se pukAra pukAra kara kahate haiM ki yadi saMmAra meM mokSa le jAnA koI paMtha hai to vaha kevala apanI hI AtmA kA pUjana, apanI hI AtmA kA manana aura apanI hI AtmA kA mananapUrvaka arcana karanA hai| ___ zrI tArana mvAmI kahate haiM ki he bhavyo ! uparokta samyakta pUjA karo aura tadanusAra hI AcaraNa kro| yahI vyavahAra tathA nizcaya ina donoM nayoM se mukti-paMtha kA zuddha zAzvana mArga hai| dhyAna rahe, tadanusAra bhAcaraNa ke binA mAtra pUjA kevala pUjA kA ADambara hai| / mAlArohaNa
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva-mAhAhAya 8 samyaktvahIna jIva yadi puNya sahita bhI ho to bhI jJAnIjana usa pApI kahate haiM / kyoMki puNya-pApa rahita svarUpa kI pratIti na hone / se puNya ke phala kI miThAsa meM puNya kA vyaya karake, svarUpa kI pratIti rahita hone se pApa meM jaaygaa| - samyakatva sahita narakavAsa bhI bhalA hai aura samyakatvahIna hokara devaloka kA nivAsa bhI zobhAspada nahIM hotA / . saMsAra rUpI apAra samadra se ratnatraya rUpI jahAja ko pAra karane ke liye samyagdarzana catura khevaTiyA ( nAvika) ke samAna hai| jisa jIva ke samyagdarzana hai vaha anaMta sukha pAtA hai aura jisa jIva ke samyagdarzana nahIM hai vaha yadi puNya kare to bhI anaMta duHkhoM ko bhogatA hai| isa prakAra samyagdarzana kI anekavidha mahimA hai, isaliye jo anaMta sukha cAhate haiM una samasta jIvoM ko use prApta karane kA sarva prathama upAya samyagdarzana hI hai|
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tAraNasvAmI tAraNa-vANI dvitIya dhArA (mAlArohaNa) OMkAra vedaMti zuddhAtma tatvaM, praNamAmi nityaM tatvArtha sArdhaM / jJAnaM mayaM samyakadarzanotthaM, samyaktvacaraNaM caitanyarUpaM // 1 // oGkAra rUpI vedAnta hI hai. re tatva nirmala zuddhAtmA kA / oGkAra ratnatraya kI maMjUSA, oGkAra hI dvAra paramAtmA kA / / oGkAra hI nAra nasArtha kA hai, oGkAra caitanya pratimA bhagama | oGkAra meM vizva, okAra jaga meM. oGkAra ko nitya mega praNAma // vizva ke bhraSTatama bhAnubhava eka mbara se kaha rahe hai ki yadi zudrAtmA kA anubhava kiyA jAye to usameM eka TI mArabhUta padArtha .STigocara hogA aura vaha padAtha hogA OM yA oMkAra kA rahasya se pUrNa pd| ___ AkAra--samyagdarzana, samyagjJAna aura samyak cAritra kA nivAna hai; mokSa kA eka mAga hai aura cetana ke vAstavika rUpa kI yadi koI pratimUrti hai to vaha bhI oMkAra hI hai| saMsAra ke samasta padAtha va tattvoM meM agragaNya usa oMkAra para ko maiM mamnaka jhumAkara abhivAdana karatA huuN| ____ mAlArohaNa grantha kI isa prathama gAthA meM jisa oMkAra kA abhivAdana zrI nAraNa svAmI ne kiyA hai usa hI oMkAra ke guNoM kA varNana isa grantha kI 32 gAthAoM meM karake ziSya samUha ko yaha upadeza diyA hai ki bho bhavya jIvo! tuma bhI oMkAra ke una guNoM ko jo ki siddhoM meM pratyakSa aura tumhArI AtmA meM pracchanna rUpa se vidyamAna haiM pragaTa karo, pArohaNa karo artha na oMkArasvarUpa apanI AtmA ke guNarUpI mAlA ko kaMTha meM pahino, dhAraNa karo, jisa Atma-guNamAlA ko pahina kara ananta jIvoM ne siddhapada prApta kiyA hai|
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 ] tAraNa - vANI : namAmi bhaktaM zrIvIranAthaM, naMtaM catuSTaM taM vyakta rUvaM / mAlAguNaM bocchaM tattvaprabodhaM namAmyahaM kevali naMta siddhaM // 2 // " josnaMta catuSTaya ke niketana, jinake na DiMga aSTa karmAri basate / merA yugala pANi se ho namaste || aise jinezvara zrI vIra prabhu ko maiM kevalI, siddha, parameSThiyoM ko , bhI bhakti se Aja mastaka navAtA / jo sapta tatvoM kI hai prakAzaka, usa mAlikA ke guNa Aja gAtA // anaMta darzana, ananta jJAna, ananta sukha aura anaMta vIrya ke dhArI tathA zuddhAtmA ke sarvottama pratIka, bhagavAna mahAvIra ko bhI maiM namaskAra karatA hU~, tathA kamoM kI ber3iyoM ko kATakara Aja taka jitane bhI jIva svAdhIna hokara mukti nagara ko pahu~ca cuke haiM unake caraNoM meM bhI nata mastaka hokara he zrAvako ! maiM tumhAre sAmane kalyANa ke liye usa mAlA kI yA zuddhAtmA kI carcA karatA hU~, jo marmajJa saMsAra ke bIca adhyAtma yA samakita mAla ke nAma se prasiddha hai / kAyApramANaM tvaM brahmarUpaM niraMjanaM cetanalakSaNatvaM / bhAve anetvaM je jJAnarUpaM, te zuddha dRSTI samyaktva vIryaM // 3 // isa brahmarUpI nija AtmA kA kAyA barAbara svacchaMda tana hai / mala se vinirmuka hai yaha ghanAnaMda, caitanya saMyukta tAranatarana hai / jo isa niraMjana zuddhAtmA ke, zaMkAdi tajakara banate pujArI / - ve hI saphala haiM nija Atmabala meM, ve hI sujana haiM samyaktvadhArI // AtmA jisa zarIra meM nivAsa karatI hai usI pramANa apanA rUpa dhAraNa kara letI hai, kintu nazvara ke sAtha anazvara kA yaha mela aneka bhedoM se bharA huA hai| kAyA jahA~ aMdhakAra se paripUrNa hai vahA~ AtmA niraMjana- prakAzamaya hai, aMdhakAra kA usa para koI pardA nahIM, jahA~ kAyA acetana hai, vahA~ AtmA meM cetanA kA avinAbhAvI saMbaMdha hai| jo jJAnI puruSa isa zrAtmA ke zaMkAdi chor3akara nizcala pujArI bana jAte haiM, ve hI vAstava meM apane Atmabala meM saphala hote haiM aura ve hI isa saMsAra meM 'samyagdRSTi' nAma kI saMjJA prApta karate haiN|
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI [ 23 saMsAra dukkhaM je nara viraktaM, te samaya zuddhaM jina ukta dRssttN| mithyAtva mada moha rAgAdi khaMDaM, te zuddha dRSTI tatvArtha sAdhaM // 4 // zrI jaina vANI meM mukha kamala se, kahate girA siddha paramAtmA haiM / saMsAra-duHkhoM se jo pare haiM, bhavyo vahI jIva zuddhAtmA haiM / mithyAtva, mada, moha, rAgAdikoM-se, jinane kiye haiM ripu nAza mArI / ve hI sujana haiM tatvArtha jJAtA, ve hI puruSa haiM samyaktvadhArI // jinheM AtmA kI pahicAna ho jAtI hai, unake pAsa duHkha nAma kI koI vastu nahIM raha jAtI, ata: isa saMsAra meM zuddhAtmA yA mahAtmA kevala vahI puruSa haiM jo saMsAra ke duHkhoM se para ho cuke haiMjo yaha nahIM jAnate ki AtmA ko kaluSita karane vAlA duHgva Agvira kima padArtha kA nAma hai, aise mahAtmA na to phira saMsAra ke mithyA vizvAsoM meM pha~sate haiM aura na rAga dveSa yA mamatA moha ke jAla meM hii| saMsAra meM jo ATha prakAra ke mada kahe jAte haiM, unako to ve khaMDa khaMDa hI kara DAlata hai| vizva kI kalyANa karane vAlI, karuNAmayI jinavANI aise hI mahAtmAoM ko zuddha samyagdRSTI ke nAma se pukAratI hai, saMbodhana karatI hai| zalyaM triyaM citta nirodhanetvaM, jina ukta vANI hRdi cetanetvaM / mithyAti devaM guru dharmadRraM, zuddha svarUpaM tatvArtha sArdhaM // 5 // zrI vIra prabhu ke amRta-vacana kA, jinake hRdaya meM jalanA diyA hai| mithyAdi traya zalya kA roga jinane, samyaktva-upacAra se kSaya kiyA hai / / mithyAtva-maya deva guru dharma se jo, rahate sadA hai pare Atma-dhyAnI / ve hI puruSa haiM zuddhAtma-pratimUrti, samyaktvadhArI tatvArtha-jJAnI // mithyA, mAyA, nidAna ina tIna zalyoM se jinake hRdaya rahita ho jAte haiM, bhagavAna ke vacana jinake mana-mandira meM nitaprati gUMjate haiM aura jo khoTe mArga para le jAne vAle deva, guru aura dharma se dUra aura kosoM dUra rahA karate haiM, ve hI puruSa vAstava meM zuddhAtmA ke pratIka hote haiM aura unameM hI vAstava meM tattvArtha kA yathArtha sAra bharA huA hotA hai|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI= je mukti sukkhaM nara kopi mAdha, samyaktva zuddhaM te nara dharetvaM / rAgAdayo punya pApAya duraM, mamAtmA svabhAvaM dhruva zuddha dRSTaM // 6 // maiM siddha hU~, muktiramaNI bihArI, hai mokSa merI yahI cAru kAyA / mada moha mala puNya rAgAdikoM kI, par3atI na mujha para kabhI bhUla chAyA / mamyaktva se pUrNa jinake hRdaya haiM. jo cAhate mokSa kipa roja pAyeM / ve svAvalambI isI bhAMti apane, hRdayastha paramAtmA ko rijhAveM // saMmAra bandhanoM ko kATakara, jo mukti ke ananta sumba ko pAne ke abhilApI haiM, jinake hRdayamagaMvara meM mamyaktva pala pala zItala hiloreM liyA karanA hai, unheM apanI AtmA ko pahicAnane meM tanika bhI samaya nahIM lagatA ! ve jAnate haiM ki maiM dhruva hU~, zAzvana hU~ aura zuddha dRSTA ananta jJAna kA dhArI hU~, vaha alaukika AtmA hai jo tIna loka ko prakAzita karatI hai| aura hU~ prakAza kA vaha puja jo sadaiva abAdha gati se eka samAna camakanA rahatA hai| rAga, dvepa, puNya pApa ina vikAroM kI koI chAyA unakI AtmA para nahIM pdd'tii| ese samyagdRSTI jIva apanI AtmA kA citavana ThIka isI taraha se karate rahate haiN| unakA aisA AtmaciMtana hI unakI AtmA ko paramAtmA banA detA hai| zrI kevalaMjJAna vilokatatvaM, zuddha prakAzaM zuddhAtma tatvaM / samyaktva jJAnaM cara naMta saukhyaM, tatvArtha sArdhaM tvaM darzanetvaM // 7 // jJAnArasI meM jisa tatva kA re ! dikhatA satata hai pratibimA pyArA / jisake badana se pratipala bikharatA, rahatA prabhA-puMja zuci zuddha nyArA / samyaktva kI pUNa pratimUrti hai jo, hai jo anUpama Ananda-rAzI / tattvArtha ke sAra usa AtmA ko, dekho, biloko, mokSAbhilASI // kaMvalajJAna meM jisa tatva kI spaSTa chAyA dRSTigocara hotI hai; jisake kaNa-kaNa se prakAza ke saikar3oM puja eka sAtha prasphuTita hote rahate haiM tathA jo samyaktva kI pUrNa pratimUrti hai aisA zuddhAtma tattva hI vAstava meM sadaiva manana karane yogya hai|
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ==tAraNa-vANI = [ 25 samyaktva zuddhaM hRdayaM samastaM, tamya guNamAlA guthatasya vIrya / devAdhidevaM guru grantha muktaM, dharma ahiMsA kSamA uttamadhyaM // 8 // samyaktva kI cAru candrAvalI se, sabake hRdaya-hAra haiM jagamagAte / puNyAtmA, bIravara jIva hI para, usake guNoM ko kara vyakta pAte // jinarAja hI deva haiM jJAniyoM ke, guru graMtha-nimukta, kalyANakArI / hai dharma paramocca uttama ahiMmA, jisameM viha~satI kSamA zaktidhArI / / samyagdRSTi purupa kA hRdaya samyakta se chalachalAtA rahatA hai| ThIka yahI hAla hama saba kA bhI hai, kyoMki nizcaya naya se hama bhI to saba zuddha AtmAe~ hI haiM, para yaha samyaktva sabake pAsa hote huye bhI saba apane ApameM vizuddha aSTi se dekhane meM, pUrNa hote hue bhI kevala kucha hI AtmAe~ aisI hotI haiM jo apane isa samyaktva ko apanI pUrNatA ko Upara lAne meM samartha ho pAtI haiM aura isa taraha apane Atmabala kA digdaza karAtI haiM / aSTa kamoM para jaya pAne vAle arahaMta mahAprabhu aura bAIsa parISaha sahana karane vAle nigraMtha mAdhu isa paurupa ke jvalanta udAharaNa haiN| saMsAra kI sArI zaktiyoM ke svAmI hote hue bhI ahiMsA unakA dharma hai aura kSamA hai unakA AbhUpaNa / natvArtha sArdhaM tvaM darzanetvaM, malaM vimuktaM samyaktva zuddhaM / jJAnaM guNaM caraNasya suddhasya vIrya, namAmi nityaM zuddhAtma tatvaM // 9 // tatvArtha ke sAra ko tuma viloko, jo zuddha samyaktva kA bandhu! pyAlA / paripUrNa jo zuddhatama jJAna se hai, jo hai atula zakti cAritra vAlA | yaha sAra pyArA zuddhAtmA hai, cira sukhasadana kA anupama su sAdhana / aise amolaka vijJAnaghana ko, maiM nitya karatA sahasrAbhivAdana // jIva, ajIvAdi sAtoM tattvoM ke niSkarSa para yadi hama vicAra kareM to patA lagegA ki jIva tatva ho ina saba meM apanI pradhAnatA rakhatA hai| jIva tattva, kamoM se vimukta aura atula jJAna guNa tathA zakti kA bhaNDAra hai / samyaktva ke isa puja ko maiM namaskAra karatA hU~ jo ki apane hI prakAza se apane Apake Ananda meM tanmaya hai|
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 tAraNa - vANI= je sapta tatvaM SaTa darba yuktaM, padArtha kAyA guNa cetanetvaM / vizvaM prakAza tatvAna vedaM zrutadeva devaM zuddhAtma tatvaM // 10 // jo sapta tatvoM ko vyakta karatA, SaTa dravya jisako hastAmalaka haiM / paMcAstikAyA au nau padAratha, jisameM nirantara dete jhalaka haiM || caitanyatA se hai jo vibhUSita, tribhuvana-talI ko jo jagamagAtA / zruta jJAna rUpI umra Atma meM hI, rata raha, karo Atma-kalyANa bhrAtA // jo sapta tatvoM ko vyakta karatA hai SaT dravyoM se jo yukta hai, paMcAstikAya aura nau padArtha jisameM nirantara apanI jhalaka dikhAte rahate haiM. aise vizva ko prakAzita karane vAle usa vijJAna rUpI devAdhideva zuddhAtma tatra kA tuma niraMtara ho ArAdhana karo, manana va cintavana kro| devaM guruM zAstra guNAna netvaM siddha guNaM solAkAraNatvaM / dharma guNaM darzana jJAna caraNaM, mAlAya guthataM guNasatsvarUpaM // 11 // sat deva sat zAstra sat sAdhujana meM, zraddhA karo nitya samyaktvadhArI / muktistha siddhoM kA nita manana kara, dhyAvo parama bhAvanAyeM sukhArI // zuci, zuddha ratnatraya - mAlikA se, apane amolaka hRdaya ko sajAo / ziva paMtha jina dharma ko hI samajhakara usake nirantara satata gIta gAo || he bhavyo ! para hitopadezI, vItarAga, sarvajJa deva meM, nigraMtha guru meM, tathA kalyANakArI zAstroM meM apanI niSThA sthira karo, siddhoM ke guNoM kA citavana karo tathA apanI adhyAtma - mAlikA meM samyaktva ratna ko pirokara - jor3akara, usakI saurabha candramA kI kalAoM ke samAna dina dUnI aura rAta caugunI bar3hA ki jisa bar3hate huye prakAza meM daza dharma, samyaktva ke ATha aMga tathA darzana, jJAna aura cAritra svarUpa ratnatraya Adi aneka guNa pragaTa ho jAveM, jo guNa kahIM bAhara nahIM, tumhAre meM hI vidyamAna haiN|
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI 6 27 par3amAya gyArA tatvAna peSaM, vRttAni zIlaM tapa dAna cittaM / samyaktva zuddhaM nyAnaM caritraM, sudarzanaM zuddha malaM vimuktaM // 12 // ekAdaza sthAna meM AcaraNa kara, karmAri para jaya karo prApta bhArI / paMcANuvrata pAla bhava bhava sudhAro, ekAgra ho tapa tapo tApahArI // do dAna satpAtra-dala ko caturbhAti, nija Atma kI jyoti ko jagamagAo / pAvana karo zIla-sura-vAri se geha, samyaktva-nidhi prApta kara mokSa pAo // bhavyo ! tumhArA kramazaH Atmika vikAsa ho, kevala isake liye hI gyAraha pratimAoM ( gyAraha pratijJAoM ) kI sRSTi huI hai| ata: tuma apanI zakti ke anusAra kramazaH eka sIr3hI se dUsarI sIr3hI para car3hate cale jaao| paMcANu vratoM kA yathAzakti pAlana karo aura zIla, tapa va dAna meM adhika se adhika apanI zakti ko lagAkara prayAsa yaha karo ki tumhArA samyaktva pUrNa nirmalatA ko prApta ho jaave| 'samyaktva kA prAdurbhAva hone para hI pahalI darzanapratimA kahI gaI hai' tathA usakI kramabaddha nirmalatA hI pratimAoM kI vizeSatA hai| mUlaM guNaM pAlata jIva zuddhaM, zuddhaM mayaM nirmala dhAraNetvaM / jJAnaM mayaM zuddha dharati cittaM, te zuddha dRSTI zuddhAtmatatvaM // 13 // vasu mUlaguNa ko pAlana kiye se, re! jIva hotA hai zuddha, sundr| puNyArthiyoM ko isase ucita hai, dhAraNa kareM ve yaha vrata-purandara // jo jJAnasAgara isa AcaraNa se, yaha deva-durlabha jIvana sajAte / ve vIra nara hI haiM zuddha dRSTI, zuddhAtma ke tatva ve hI kahAte / samyaktva ke aSTamUla guNoM ko pAlana karane se apanA yaha deha durlabha jIvana zobhAyamAna ho jAtA hai, AtmA ke pradezoM se baMdhe huye karma kaTane lagate haiM aura unakI apanI AtmA dina pratidina zuddhatA kI ora agrasara hotI calI jAtI hai, aisA isa samyaktva kA mAhAtmya jAnakara jo bhavyajIva aSTamUla guNoM kA pAlana karate haiM mAnoM ve hI puruSa zuddha samyaktva ke pAtra haiM athavA pAtra hone ke ve hI jIva adhikArI haiN|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 ] - tAraNa - vANI zaMkAdya doSaM mada mAna muktaM, mUr3ha triyaM mithyA mAyA na dRSTaM / anAya paTkarma mala paMcavIsa, tyaktasya jJAnI mala kamuktaM // 14 // zaMkAdi vasu doSa, mAnAdi mada ko, jisake hRdaya meM kucha thala nahIM hai| traya mUr3hatA, SaTa AnAyatana kI, jisa para na par3atI chAyA kahIM hai | uparokta paccIsa mala-vairiyoM para, jisane vijaya prApta kI bhavya bhArI | vaha karma ke pAsa se chUTatA hai, banatA vahI mukti ramaNI - bihArI || 8 jisake apane jIvana meM samyagdarzana ke zaMkAdi 8 dopa, jAti kula Adi ke maha tIna mUr3hatA tathA ajJAna pUrvaka kie hue 6 karma, aise ye paccIsa doSa nahIM haiM, vaha jJAnI puruSa zIghra ho kramoM kI pAza se chUTakara mokSa kA sIdhA mArga pakar3a letA hai aura eka dina samasta karmoM se mukta hokara mukti ko prApta kara letA hai, AtmA ko paramAtmA banA letA hai / zuddhaM prakAzaM zuddhAtmatattvaM samasta saMkalpa vikalpa muktaM / ratnatrayAlaMkRta satsvarUpaM, tatvArthasAdhaM bahubhaktiyuktaM ||15|| 9 zuddhAtmA-tatva kA bhavya jIvo, hai zuddha, sita, saumya, nirmala prakAza / saMkalpa Adika kA kSobha usameM, karatA nahIM raMca bhI hai nivAsa // zuddhAtmA kA zuddha svarUpa, hai ratnatraya se sajjita mukhArI / tatvArtha kA sAra bhI basa yahI hai, bhavyo bano Atma ke tuma pujArI // jo tatvajJAnI puruSa nityaprati zuddhAtmA ke guNoM kA cintavana karate rahate haiM tathA usI taraha ke apane dharma-Atma dharma meM lIna bane rahate haiM, saMsAra ke dukhoM kA unheM AbhAsa bhI nahIM hotA / aise viziSTa mahAtmA puruSa jIvAdi tattvoM ke jJAna meM pAraMgata hokara apanI AtmA meM lona rahane laga jAte haiM, aura samaya pAkara samasta saMkalpa vikalpoM se chUTakara kamoM kI ber3iyoM ko vidhvaMsa karake usa avasthA ko prApta ho jAte haiM jise muktAvasthA yA paramapada kahate haiM /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ : tAraNa - trANI = -[ 29 je dharma lInA guNa cetanetvaM, te duHkha hInA jinazuddhadRSTI / saMproya tatva soI jJAna rUpaM vrajati mokSaM kSagameka etvaM // 16 // zuddhAtmA ke caitanya guNa meM, jo nara nirantara lavalIna rahate / ve vijJa hI haiM, jina zuddha dRSTI, saMsAra dukha-dhAra meM ve na bahate / / jIvAdi tatvoM kA jJAna karake, hote svarUpastha ve Atma-dhyAnI | karmAri-dala kA vidhvaMsa karake, varate vahI ve zivA-sI bhavAnI // jo bhavyajIva apane Apake Atma dharma meM lIna rahate hue Atma guNoM kA citavana karate haiM ve puruSa saMsAra ke samasta dukhoM se rahita hokara antarAtmA se paramAtmapada pAne ke adhikArI ho jAte 1 zuddhAtmA se jo prakAza pragaTa hotA hai vaha prakAza hI unheM nirmala tathA zAMta banA detA hai| yaha prakAza tIna ratnoM kI jagamagAhaTa se paripUrNa rahatA hai, ataH aise prakAza vAle usa alaukika zuddhAtma tatva kI arcanA meM tuma apane hRdaya kI pUrNa nirmalatA kA upayoga karo, vaha tumhArI nirmalatA eka kSaNa meM tumheM mukti kA darzana karA degI aura samaya pAkara muktisthAna meM pahu~cA degI / je zuddha dRSTI samyaktva zuddhaM, mAlA guNaM kaMTha hRdaya arulitaM / tatvArtha sArdhaM ca karoti netvaM, saMsAra muktaM ziva saukhya vIryaM // 17 // jo jo zuddha dRSTI zuddhAtma-premI, nita pAlate haiM samyaktva pAvana / apane hRdayasthala para dhArate haiM, jo yaha guNoM kI mAlA suhAvana // be bhavya jana hI pAte nirantara, tatvArtha ke sAra kA cAru pyAlA / saMsAra - sAgara se pAra hokara, pAte vahI jIva cira saukhya-zAlA | 'zuddhAtma puruSa samyaktva kA nita prati pUrNa rUpa se pAlana karate haiM tathA jo apane kaMTha meM adhyAtma mAlikA dhAraNa karate haiM ve hI tatvArtha kI usa mAdhurI kA pAna karane meM samartha ho pAte hai aura ve hI jIva saMsAra sAgara se pAra hokara muktizAlA meM jAkara virAjamAna hote haiM / zuddha dRSTI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 tAraNa-vANI jJAnaM guNaM mAla sunirmalatvaM, saMkSepa guthitaM tuva guNa anantaM / ratnatrayAlaMkRta sassvarUpaM, tatvArtha sAdhaM kathitaM jinedraiH // 18 // zuddhAtmA kI guNamAlikA meM, vANI agocara hai puSpa bhAI / saMkSepa meM hI, para puSpa cuna cuna, yaha divya mAlA maiMne banAI / / Agama, purANoM se tuma sunoge, basa eka hI vAkya paramAtmA kaa| ratnatrayAcchanna hai bhavya jIvo, zazi sA sulakSaNa paramAtmA kA // vaise to adhyAtma guNoM kI isa mAlikA meM arthAt zuddhAtmA meM anekoM surabhiyukta prasUna gUthe hue haiM, kintu usameM se kucha hI prasUnoM ( phUloM ) ko uThAkara unake guNoM kI carcA maiMne tumase kI hai| Agama purANa aura saMsAra ke sAre jJAna va vijJAnoM se tumheM eka hI kathana sunane ko milegA aura vaha yaha ki zuddhAtmA yA adhyAtma mAlikA samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra kI nidhAna hai, usa nidhAna kI-tattvArtha kI tuma zraddhA karo, ekamAtra yahI jinendradeva kA kathana hai / zrenIya pRcchati zrI vIranAtha, mAlAzriyaM mAgaMta nehacakaM / dharaNendra, indra gandharva jasaM, naranoha cakra vidyA dharetvaM // 19 // zrI vIra prabhu se zreNika nRpati ne, pUchA sabhA meM mastaka navAkara / isa mAlikA ko tribhuvana talI para, kisane vilokA kaho to guNAgara ? kyA indra, dharaNendra, gandharva ne bhI, dekhI kamI nAtha yaha divyamAlA ? yA yakSa, cakreza, vidyAdharoM ne, pAyA kabhI nAtha yaha mukti-pyAlA ? bhagavAna mahAvIra se zreNika nRpati ne unake samozaraNa meM eka prazna pUchA-bhagavan ! tribhuvana meM isa adhyAtma mAlA ke darzana pAne meM kauna samartha huA ? isa alaukika guNoM ko lakSmI ne kisake gale meM jayamAlA DAlI ! __kyA indra, dharamendra, gandharva sarIkhI vibhUtiyoM ne kabhI isa mAlA ko dekhA yA kabhI yakSa, cakraza yA vidyAdharoM ne isa mAlA ko ArohaNa kiyA ? he samyaktvadhAma ! yaha Apa btaaveN|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pAraNa-vANI= [ 31 kiM dipta ratanaM bahuve anantaM, kiM dhana anaMtaM bahubheya yuktaM / kiM tyakta rAjyaM banavAsaletvaM, kiM tatva vetvaM bahuve anaMtaM // 20 // jisake bhavana meM hIre javAhira, yA dravya kI laga rahIM rAzi bhArI / aise kuberoM ne bhI prabho kyA, dekhI kabhI mAla yaha saukhyakArI // yA rAjya ko tyAga jogI bane jo, unane vilokI yaha mAla svAmI / yA sapta tatvoM ke paMDitoM ne dekhI guNAvali yaha mokSagAmI ? he bhagavana ! jisake bhavana meM hIre, javAhara yA ratnoM kI rAziyoM ke Dhera lage the aise kubera ne bhI kyA kabhI isa mAlikA ke darzana kiye ? yA jo rAjya pATa ko tyAga kara yogI bana gaye unhoMne kabhI isa mAlikA se apanA hRdaya suzobhita kiyA yA kabhI isa mAlikA ko apane vakSasthala para ve dekha pAye jo jaMgaloM athavA parvatoM meM jAkara ghora tapa karate haiM aura jinakA zarIra tapasyA ke mAre sUkha kara kAMTA ho gayA hai ? zrI vIranAthaM uktaM ca zuddhaM, zruNu zreNa rAjA mAlA guNArthaM / kiM ratna kiM artha kiM rAjanArthaM, kiM tatva vetvaM navi mAla dRSTaM // 21 // bole jinezvara zrI mukha-kamala se, 'zreNika suno mAlikA kI kahAnI / isa Atma-guNa kI sumanAvalI ke, darzana sahaja meM na hoM prApta jJAnI // nA to kabhI ratnadhana-dhAriyoM ne, zreNika suno mAlikA yaha nihArI / nA mAlikA ko unane vilokA, jo mAtra the tatva ke jJAnadhArI // samadarzI bhagavAna mahAvIra bole- 'zreNika ! maiM isa adhyAtma mAlA kI kahAnI tumase kahatA hU~, tuma dhyAna pUrvaka suno ! sArabhUta bAta yaha hai ki yaha adhyAtma mAlikA una sAdhAraNa mAlAoM sI mAlA nahIM, zreNika ! jisake darzana sabako hI sahaja meM prApta ho jaaveN| na to hIre javAharAta ke dhanI ise pA sake, na ve hI isa mAlA ko pahina sake jo mAtra tavajJAtA the yA jo rAjyapATa chor3akara kevala veSadhArI banakara jaMgaloM yA parvatoM meM ghora tapasyA ko cale gaye aura tapa karate huye zarIra ko sukhA DAlA /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 ]= tAraNa-vANI: kiM ratna kArya bahuvidhi anaMtaM kiM artha artha nahi kopi kAryaM / kiM rAja cakraM kiM kAma rUpaM, kiM tatva vetvaM vina zuddha dRSTi // 22 // " - "isa mAla ke darzanoM meM na to bhUpa, ratnAdi patthara hI kAma AveM / nA sArvabhaumoM ke rAjya yA dhana hI isa guNAvali ko dekha pAyeM // nA to ise dekha tatvajJa pAyeM, nA kAmadevoM se haga-sukhArI ! darzana vahI kara sake mAlikA kA, the jo suno zuddhatama dRSTi dhArI / / " punazca - he zreNika ! isa mAlA ko prApta karane meM na to ratnAdi patthara hI kAma Ate haiM aura na cakravartiyoM ke rAjya pATa yA vaibhava hI / tathA kAmadeva kA tInoM bhuvana ko moha lene vAlA rUpa bhI isa mAlA ko prApta na kara sakA / tAtparya yaha hai ki - binA zuddha dRSTi ke ye saba hI isa adhyAtma mAlA ko pAne meM asaphala rahe arthAta na pA sake / je indra dharaNendra gaMdharva yakSaM, nAnA prakAraM bahuvihi anaMtaM / te'naMta prakAraM bahu bheya kRtvaM, mAlA na dRSTaM kathitaM jinendraiH // 23 // "zreNika ! suno vAstavika gUr3ha yaha hai, jo pUrNatama hai samyaktva dhArI / kevala vahI puNyazAlI sujana hI, nRpa ! ghara sake mAlikA yaha sukhArI // jo iMdra, dharaNendra, gaMdharva, yakSAdi, nAnA taraha ke tumane batAye / ve svapna meM bhI kabhI bhUla rAjan ! yaha divya mAlA nahIM dekha pAye / " he ki ! indra ityAdi saMsArI bhAvanAoM kI kAmanA vAle isa mAlA ke darzanoM se vaMcita rahe. bhale hI unhoMne aneka bheda prabheda pUrvaka AcaraNa kiye, kintu adhyAtma mAlA aura usake pAne ke rahasya ko samajhe binA koI bhI use na pA ske| dUsare zabdoM meM tAtparya yaha ki isa mAlA kA saMbaMdha ratnAdi pattharoM se, cakravartiyoM ke rAjya-vaibhava se, indra, dharaNendra, gandharva, yakSAdi kI vibhUti se yA kAmadeva ke advitIya rUpa se na hokara AtmA ke viziSTa guNoM se hai; isaliye yaha saba ise prApta na kara sake / zraka ! yahI tumhAre prazna kA uttara hai / isake rahasya ko samajhane meM bhI tuma bhUla na karanA /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tAraNa-vANI 33 je zuddha dRSTI samyaktva yuktaM, jina ukta satyaM su tatvArtha sAdhu / AzA bhaya lobha sneha tyaktaM, te mAla dRSTaM hRdaya kaMTha rulitaM // 24 // jo syAdvAdajJa, samyatva-sampanna, zuci, zuddhadRSTI, nija AtmadhyAnI / tatvArtha ke sAra ko jAnate nitya, dhyAte patita-pAvanI jaina vANI // AzA, bhaya, sneha au loma se jo, bilakula achUte haiM svAtmacArI / ve hI hRdaya kaMTha meM nita pahinate, hai Atma-guNamAla yaha saukhyakArI // he zreNika ! isa adhyAtmamAlA ko kevala ve hI vyakti prApta kara sake jo darzana, jJAna aura AcaraNa se saMyukta "zuddha dRSTI" the, samyaktva se paripUrNa the| isa mAlikA ke sAtha jo rahasya hai vaha yaha hai ki kevala samyaktva se paripUrNa zuddha dRSTi puruSa hI ise prApta karane meM samartha ho sake haiN| ___jinheM karuNAmayI jinavANI ke vacanoM para aTUTa zraddhA hotI hai, tattvArtha ke sAra AtmA ke jo pUrNarUpeNa jJAtA hote haiM tathA AzA, bhaya, lobha aura sneha se jinakA hRdaya dUra bahuta dUra ho jAtA hai aise nararatnoM ke hRdaya hI isa mAlikA se suzobhita hote haiM, hue haiM, aura hoveNge| jinasya uktaM je zuddha dRSTI, samyaktvadhArI bahuguNasamRddhim / te mAla dRSTaM hRdaya kaMTha rulitaM, muktI pravezaM kathitaM jinendraH // 25 // "jina ukta-tatvoM ko jAnate haiM, jo pUrNa vidhi se samyaktva dhArI / Atma-samAdhi sA mila cukA hai, jinako samujjvala-tama ratna bhArI / / unake hRdaya-kaMTha para hI niraMtara, killola karatIM ye mAla jJAnI ! ve hI puruSa mukti meM rAjya karate, kahatI jagatapUjya jinarAja-jJAnI // " zrI jinavANI ne jina siddhAMtoM kA apane granthoM meM pratipAdana kiyA hai, jo unako bhalI bhAMti apane jIvana meM utArate haiM; ve samyaktvanidhi ko pAkara trailokya ke dhanI bana jAte haiM / he zreNika ! suno ! aise puruSa hI isa mAlikA ko apane vakSasthala para dhAraNa karane meM samartha hote haiM aura aise hI puruSa karmoM ke pAza se chUTakara muktisthAna meM pahuMcakara cirakAla paryaMta nivAsa karate haiN|
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 tAraNa-vANI: samyaktva zuddhaM mithyA viraktaM, lAjaM bhayaM gArava jevi tyaktaM / te mAla dRSTaM hRdaya kaMTha rulitaM. muktasya gAmI jinadeva kathitaM // 26 // "mithyAtva ko sarvathA tyAga kara jo, nara ho cuke haiM samyaktva dhArI / jinake hRdaya lAja, bhaya se rahita haiM, jinane kiye naSTa mada aSTa bhaarii|| unakI hRdaya-seja hI bhavya jIvo ! isa mAlikA kI krIr3AsthalI hai| jinadeva kahate unake raMga kA, // basa khulI zivanagara kI galI hai|" jinake hRdaya meM zuddha samyaktva kA sarovara lahareM liyA karatA hai-saMsAra kI viDaMbanAoM se jo pUrNa mukti pA cuke haiM, tathA laukika lAja, bhaya aura madoM se apanA pallA chur3A cuke haiM, he zreNika ! suno ! puruSoM meM aise hI uttama puruSa itanI kSamatA rakhate haiM ki isa adhyAtma-mAlA ko apane vakSasthala para sajA sakeM aura kevala vahI puruSa hI saMsAra sAgara ko pAra kara mukti nagara pahu~cane kA saubhAgya prApta karane meM samartha ho pAte haiN| je darzanaM jJAna cAritra zuddhaM, mithyAtva rAgAdi asatya tyaktaM / te mAla dRSTaM hRdayakaMTha rulitaM, samyaktva zuddha karma vimuktaM // 27 // zuci, zuddha darzana, jJAnAcaraNa se, jinake hRdaya meM macI hai divaalii| mithyAtva, mada, jhUTha, rAgAdi ke hetu, jinake na ura meM kahIM Thaura khAlI // unake hRdaya kaMTha para hI niraMtara, ye mAla manahara laTakatI rahI hai| ve hI sujana haiM jina zuddha dRSTI, ripu-karma se mukti pAte vahI haiN| darzana, jJAna, AcaraNa aura vaha bhI samyak kI saMjJA ko prApta huA aise ratnatraya ke saMyoga se jinakA hRdaya dIpAvalI ke samAna jagamagAyA karatA hai, mithyAtva bhAva yA khoTe-rAga dveSa ko utpanna karane vAle padArthoM kA moha jinameM raMcamAtra bhI nivAsa nahIM karatA, tathA rAga dveSa pariNatiyoM aura asatya ko jo bilakula hI tilAMjali de cuke haiM, he zreNika ! aise hI mahAtmAoM ko yaha saubhAgya prApta hotA hai ki ve usa adhyAtma-mAlA ke prasAda se apane ko kRta-kRtya kara skeN|
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ : tAraNa - trANI [ 35 padastha piNDasya rUpastha cittaM, rUpA atItaM je dhyAna yuktaM / Arta raudra mada mAna tyakta, te mAla dRSTaM hRdaya kaMTha rulitaM // 28 // pAdastha, piNDastha, rUpastha, nimUrta, ina dhyAna-kuMjoM ke jo bihArI / mada - mAna- se zatruoM ke gar3hoM para, jinane vijaya prApta ko bhavya bhArI || jinake na to raudra hI pAsa jAtA, jinako na dhyAnArta kI gaMdha AtI / aise sujana - puMgavoM ke hRdaya hI, yaha AtmaguNa-mAlikA hai sajAtI // padastha, piNDastha, rUpastha aura rUpAtIta ye dharmadhyAna ke cAra bheda hI jinake dainika jIvana ke aMga ho jAte haiM, Arta aura raudra dhyAna jinake pAsa phaTakane bhI nahIM pAtA tathA aSTa madoM ko jalAkara jo bhasma kara cuke haiM, he zreNika ! aise hI Atmabala meM zreSTha puruSa isa mAlA ko apane hRdaya para pahirane ke adhi kArI huA karate haiM / AjJA suvedaM upazama dharetvaM, kSAyikaM zuddhaM jina ukta sArdhaM / mithyA tribhedaM mala rAga khaMDaM, te mAla dRSTaM hRdaya kaMTha rulitaM // 29 // jo zreSThatama nara bedaka va upazama, samyaktva ke haiM zuci zuddha dhArI / mithyAtva se hIna hai prApta jinako, samyaktva kSAyika-sA ratna mArI // mada - rAga se jo rahita sarvathA haiM, jo jAnate jina kathita tatva pAvana / ve hI hRdasthala para dekhate haiM, nita rAjatI, mAlikA yaha suhAvana // AjJA, vedaka, upazama aura kSAyika samyaktva ke jo pUrNarUpeNa dhArI ho jAte haiM, tIna prakAra ke midhyAtvoM ko jo khaMDa khaMDa karake eka ora DAla dete haiM tathA karmoM ke pahAr3a ko rajakaNoM meM milA dene kA puruSArtha jinameM jAgrata ho jAtA hai, he zreNika suno ! yaha adhyAtmamAlA unake hI kaMTha meM nivAsa karatI hai / addhA se nahIM, vivekapUrvaka jina-vacanoM para vizvAsa karane ko bhAjhA samyaktva jAnanA /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 ] tAraNa-vANI je cetanA lakSaNo cetanetvaM, acetaM vinAsI asatyaM ca tyaktaM / jina ukta satyaM su tatvaM prakAza, te mAla dRSTaM hRdayakaMTha rulitaM // 30 // caitanya- lakSaNa-maya AtmA ke, haiM jo nirAkula, nizcala pujArI / anRta, acetana, vinAzIka, para meM, jinako nahIM raMca mamatA dukhArI / / jinake hRdaya meM jina ukta tatvoM, kI nitya jalato saMtapta jvAlA / unake hRdaya-kaMha ko hI jagAtI, zreNika suno ! yaha adhyAtma-mAlA / / he zreNika ! aura suno ki yaha mAlA kisake gale meM jayamAla DAlatI hai, usake jo caitanya lakSaNa maya prAtmA kA bilakula aura nizcala pujArI hotA hai tathA acetana, binAzIka aura mithyA padArthoM meM jise racamAtra bhI zraddhA nahIM hotI aura bhagavAna ke vacanoM se jisakA hRdaya tInoM kAla prakAzita rahatA hai aura tattvoM kA prakAza jisake hRdaya meM nita naye jyoti ke puMja bikharAyA karatA hai| je zuddha buddhasya guNa sasya rUpaM, rAgAdi doSaM mala puMja tyaktaM / dharma prakAza muktiM pravezaM, te mAla dRSTaM hRdaya kaMTha rulitaM // 31 // jina zuddha jIvoM ko dikha cukI hai, nija AtmakI mAdhurI mUrti bokI / jinake hagoM ke nikaTa jhUlatI hai, pratipala sumukhi mukti kI divya jhAMkI // jo rAgadveSAdi mala se pare haiM, jo dharma kI kAnti ko jagamagAte / isa mAlikA ko vahI zuddha dRSTI, apane hRdaya para phaSI dekha pAte / / jinheM apanI AtmA kI vizuddha jhA~kI dikha cukI hai-jo zuddha buddha paramAtmA aura apanI AtmA meM aba koI bheda nahIM pAte haiM-rAga dveSa aura saMsAra ke anya sabhI doSa jinase kosoM dUra bhAga cuke haiM tathA jinakI yaha sthiti ho gaI hai ki dharma meM AcaraNa kara ve aba dharma ke sthaMbha bana gaye haiMdharma unase aba prakAzamAna hone lagA hai| he rAjA zreNika ! aise hI narazreSTha isa adhyAtma guNa kI mAlikA se apanA yaha deva-durlabha jIvana sajAte haiM aura unhIM ke kaMTha meM rahakara yaha samakita mAla tInoM kAla killola kiyA karatI hai|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI { rU7 je siddha naMtaM mukti praveza, zuddha svarUpaM guNa mAla grahita / je kevi bhavyAtma samyaktva zuddhaM, te jAta mokSaM kathitaM jinedraiH // 32 // aba taka gaye vizva se jIva jitane, colA pahina mukti kA ziddha zAlA / apane hRdaya para sajA le gaye haiM, ve saba yahI Atma-guNa-puSpamAlA // isa hI taraha zuddha samyaktva dharakara, jo mAla dharate yaha maukhyakArI / kahate jinezvara ve mukta hokara, banate paramabrahma AnandadhArI // he rAjA zreNika suno ! maiM tumheM sAra kI bAta batAtA huuN| aba taka jitane bhI jIva siddhi kA colA pahina kara muktizAlA ko pahu~ce haiM sabake vakSasthala isI mAlikA se suzobhita hue the aura sadaiva hI rheNge| tathA Age jo jIva isa samakita mAla ko pahineMge ve nararatna bhI mukti lakSmo ko prApta kreNge| yaha mAlikA kyA hai, kevala apane zuddha svarUpa ke guNoM kA samyaka saMkalana / vaibhava yA nazvara laukika vastuoM se ise prApta nahIM kiyA jA sakatA, kintu uttarottara sAdhanAoM ke nikaTa yaha svayaM apane Apa hI calI AtI hai| jo bhavya jana zuddha samyaktva ko prApta kara Age bhI isI taraha sAdhanA karate jAyeMge, jinavANI kA kathana hai ki ve bhI nizcaya se isI samakita mAla ko dhAraNa kara mukti kA vaha sAmrAjya pAte jAyeMge jo kalpanA se para hai| atha kamala battIsI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyajJAna hI mukti kA mArga hai AtmA ke svabhAva ko samajhane kA mArga sIdhA aura sarala hai| yadi yathArtha mArga ko jAnakara usa para dhIre dhIre calane lage to bhI paMtha kaTane lage, parantu yadi mArga ko jAne binA hI AMkhoM para paTTI bAMdhakara telI ke baila kI taraha cAhe jitanA calatA rahe to bhI vaha ghUma ghAmakara vahIM kA vahIM banA rhegaa| isI prakAra svabhAva kA sarala mArga hai| use jAne binA jJAna netroM ko banda karake cAhe jitanA ulaTA sIdhA karatA rahe aura yaha mAne ki maiMne bahuta kucha kiyA hai; parantu jJAnI kahate haiM ki bhAI tUne kucha nahIM kiyA, tU saMsAra kA saMsAra meM hI sthita hai, tU kiMcita mAtra bhI Age nahIM bar3ha skaa| tUne apane nirvikAra jJAnasvarUpa ko nahIM jAnA, isaliye tu apanI gAr3I ko daur3Akara adhika se adhika azabha se khIMcakara zubha meM le jAtA hai aura usI ko dharma mAna letA hai, parantu isase to tU ghUma ghAmakara vahIM kA vahIM vikAra meM hI A jamatA hai| vikAra-cakra meM cakkara lagA kara yadi vikAra se chUTakara jJAna meM nahIM AyA to tUne kyA kiyA ? kucha bhI nhiiN| -'samyagdarzana'
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI tAraNasvAmI tAraNa-vANI tRtIya dhArA (kamalabattIsI) tatvaM ca parama tatvaM paramappA, parama bhAva darasIe / parama jinaM paramisTI, namAmihaM parama devadevasya // 1 // tatvoM meM jo tatva parama haiM, bhAva parama darazAte / parama jitendriya parameSThI jo, paramezvara kahalAte // saba devoM meM deva parama jo, vItarAga, sukha-sAdhana / aise zrI arahanta prabhU ko, karatA meM abhivAdana // jo tattvoM meM parama tatva paramAtma svarUpa jo zrAtmAe~ zreSThatama bhAvoM ko prApta kara cukI haiM, aisI una AtmAoM ko jo paMca parameSThI pada dhArI devoM ke dvArA bhI vaMdanIya hai unheM maiM mastaka jhukAkara namaskAra karatA huuN| yaha Adi maMgala zrI tArana svAmI ne kiyA hai, yaha namaskAra vyaktivAcaka nahIM, guNavAcaka hai| 'jainadharma meM vyakti kI nahIM, guNoM kI hI mAnyatA kI gaI hai|' basa yahIM se adhyAtmavAda aura isake viparIta mAnyatAoM meM jar3avAda kA siddhAnta bana jAtA hai|
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 = tAraNa-vANI= jina vayanaM sadahana, kamalasiri kamala bhAva ubavanna / Arjava bhAva saMjuttaM, Irja svabhAva mukti gamanaM ca // 2 // patitoddhAraka jinavANI ke, hote jo zraddhAnI / Atma-kamala se pragaTaiM, unake, hI bhava-bhAva bhavAnI // Atmabodha kA hojAnA hI, AkulatA jAnA hai| AkulatA kA jAnA hI basa, ziva sukha ko pAnA hai // jo patitoddhAraka jinavANI meM aTUTa zraddhA rakhate haiM unake hRdaya se, kamala ke samAna nirAkula aura pavitra bhAvoM kI utpatti hotI hai, kyoMki jahAM prAtmabodha ho jAtA hai, vahAM AkulatA samUla naSTa ho jAtI hai aura jahAM AkulatA nahIM vahA~ mukti kA dvAra to phira khulA hI hai, aisA smjho| anmoyaM nyAna sahAva, rayanaM rayana svarUpamamala nyAnasya / mamalaM mamala sahAvaM, nyAnaM anmoya siddhi saMpatti // 3 // jJAna--svabhAva hai, svatva sanAtana, Atmatatva kA pyArA / ratnatraya se hai pradIpta vaha, ratna prakharatama nyArA // karmoM se nirmukta sadA vaha, zuci svabhAva kA dhArI / jo usameM nita rata rahate ve, pAte ziva sukhakArI // jJAna, AtmA kA eka janmasiddha aura sanAtana guNa hai aura samyagdarzana, samyagjJAna aura samyaka cAritra ina tIna ratnoM se vaha sadaiva hI pradIpta rahatA hai| kamoM ke baMdhanoM se yaha nitAnta nirmukta hai, ata: aise nirmala svabhAva ke dhArI Atmatattva kA jo jJAnI citavana karate haiM, ve nizcaya hI usa siddhi-sampatti ke adhikArI banate haiN| tAtparya yaha ki-prAtmA kA apanA jo jJAna svabhAva, usase prIti karanA hI ekamAtra mokSaprApti kA upAya hai, sAdhana hai| ...............nomwwwram..
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tAraNa-vANI [41 jinayati mithyA bhAvaM, anRta asatya parjAva galiyaM ca / galiyaM kunyAna subhAvaM, vilaya kammAna tiviha joena // 4 // Atma-manana se mithyAdarzana; iMdhana-sA jala jAtA / anRta, acetana, asat padoM meM, moha na phira raha pAtA // 'so'haM' kI dhvani kSaya kara detI, kujJAnoM kI TolI / Atma-cintabana racadetA hai, aSTa maloM kI holI / / Atmamanana se mithyAdarzana, IMdhana ke samAna jalakara bhasma ho jAtA hai, jisakA phala yaha hotA hai ki anRta, acetana aura asat padArthoM meM phira moha rahatA hI nhiiN| ___ kujJAnoM kA samUha Atma-manana kI dhvani ko sunakara palAyamAna ho jAtA hai aura aSTa karmoM kI to yaha Atma-manana mAnoM holI hI racakara bhasmIbhUta kara detA hai| nanda Ananda rUvaM, ceyana Ananda parjAva galiyaM ca / nyAnena nyAna anmoyaM, anmoyaM nyAna kamma vipanaM ca // 5 // parama brahma meM jaba rata hotA, mana-madhukara-matavAlA / sat cit, Ananda se bhara uThatA, taba aMtara kA pyAlA // jJAnI cetana, jJAna-kuNDa meM, khAtA phira phira gote / malina bhAva aura sabala karma taba, pala pala meM kSaya hote // jisa samaya yaha mana parama brahma svarUpa zuddhAtmA ke citavana meM lIna hotA hai, usa samaya sat cita aura Ananda se aMtaraMga hRdaya bhara jAtA hai| hotA yaha hai ki cetana ke jJAna kuNDa meM bAra bAra gotA lagAne se, hamArI malina AtmA ke samasta malina bhAva aura karma kramazaH kSINa hone lagate haiM, jo karmAvaraNa kSINa hone se hameM hamArA vAstavika svarUpa dRSTigocara hone lagatA hai| isI kA dUsarA nAma samyaktva kA udaya hai athavA Atma-sAkSAtkAra ho jAnA hai|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ -tAraNa-vANI kAmma sahAvaM vipana, utpanna pipiya diSTi sadbhAva / ceyana rUva saMjuttaM, galiyaM vilayati kamma baMdhAnaM // 6 // karmoM kA nazvara svabhAva hai, jaba ve khira jAte haiM / kSAyika-samyagdarzana-sA taba, ratna manuja pAte haiM / zAyika samyagdRSTI nita prati, Atma-dhyAna dharatA hai / janma janma ke karmoM ko vaha, kSaNa meM kSaya karatA hai / kamoM kA svabhAva nazvara hai-kSayazIla hai aura jaba ve khirane laga jAte haiM, taba jJAnI ke hAthoM meM mAnoM eka anupama ratna kI prApti ho jAtI hai jise kSAyika samyagdazana kahate haiN| kSAyika samyagdRSTI puruSa apane svabhAva ke anurUpa hI Atma-arcanA meM magna rahatA hai, jisase janma janma ke saMcita kamoM ko vaha alpakAla meM hI naSTa kara detA hai aura kevalajJAna lakSmI kA adhipati banakara paMcamagati pA letA hai| mana subhAva saMSipana, saMsAre sarani bhAva vipanaM ca / nyAna balena visuddhaM, anmoyaM mamala mukti gamanaM ca // 7 // isa caMcala mana kA svabhAva hai, nAzavAna priya bhAI / nazvara hai midhyAdarzana kI, bhI prakRti dukhadAI // AtmajJAna hI sarala zuddha, bhAvoM ko upajAtA hai / sarala zuddha bhAvoM ke bala se, hI nara ziva pAtA hai // mana kA svabhAva bhI nazvara hai, aura mithyAdarzana kI pravRtti bhI zAzvata nahIM hai, kSINa hone vAlI hai| AtmajJAna se mana kI prakRti aura mithyAdarzana kI prakRti ye donoM naSTa ho jAtI haiM aura unakI jagaha sarala aura zuddha bhAva grahaNa kara lete haiM aura ina sarala zuddha bhAvoM ke bala para hI manuSya muktiloka kI apAra sampadA kA adhikArI bana jAtA hai| ataH zuddha bhAvoM kI jAgrati evaM rakSA aura dina prati dina vRddhi karanI cAhiye, basa yahI manuSyajIvana kI sArthakatA hai, sArabhUta puruSArtha hai, mokSa kA upAya hai|
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI [43 vairAgaM tivihi uvana, janaraMjana rAgabhAva galiyaM ca / kalaraMjana doSa vimuka', manaraMjana gAravena tiktaM ca // 8 // bhava, tana, bhogoM se nispRha, bana jAtA Atma-pujArI / jana-jana gArava na use raha, detA dukha dukhakArI // tana-raMjana ke ya se vaha, chuTakArA pA jAtA hai / mana-raMjana gArava bhI usake, pAsa na phira AtA hai // AtmA kA manana karane vAlA, janaraMjana, tana raMjana, aura mana raMjana ina tInoM bhAvoM se chuTakArA pA jAtA hai / AtmajJAna hone para jJAnI ko na to phira loka ko raMjAyamAna arthAt prasanna karane kI pravRtti rahatI hai, aura na tana ko va mana ko bhii| ina tInoM kI ora se vaha pUrNa udAsIna hI bana jAtA hai| usake citta meM to kevala vairAgya hI killoleM karatA hai| darsana mohaMdha vimukka, rAgaM doSaM ca viSaya galiyaM ca / mamala subhAu uvanna, nanta catusTaye disTi saMdarsa // 9 // darzana-moha se ho jAtA hai, mukta Atma kA dhyAnI / rAgadveSa se usakI mamatA, haTa jAtI dukhadAnI // ghaTa meM usake Atma-bhAva kA, ho jAtA ujiyAlA / naMta catuSTaya kI jisameM nita, jagatI rahatI jvAlA // Atma-dhyAnI puruSa darzanamoha se mukta ho jAtA hai; rAga dveSa se usakI mamatA ghaTa jAtI hai aura usake ghaTa meM AtmabhAva kA sundara ujiyAlA ho jAtA hai / vaha ujiyAlA jisameM ananta catuSTaya kI praticchAyA dRSTigocara hotI rahatI hai|
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 44 = =tAraNa-vANI= tiartha suddha diSTaM, paMcAyaM paMca nyAna paramesTI / paMcAcAra su carana, sammattaM suddha nyAna AcaranaM // 10 // samyagdRSTI nitaprati nirmala, ratnatraya ko dhyAtA / paMca jJAna, paMcArtha, paMca prabhu, kA hotA vaha jJAtA // paMcAcAroM kA nitaprati hI, vaha pAlana karatA hai / saba mithyA vyavahAra tyAga vaha, Atma-dhyAna dharatA hai // jise Atmabodha ho jAtA hai yA jo ekamAtra prAtmA kA hI pujArI rahatA hai vaha nita prati ranatraya kA hI cintavana kiyA karatA hai| pAMcoM jJAna, pAMcoM tattva tathA pAMcoM prabhu ke guNoM kA vaha pUrNa jJAtA rahatA hai| paMcAcAroM kA vaha niyama pUrvaka pAlana karatA hai tathA mithyA vyavahAroM se vaha apanA aMcala chur3Akara sadA AtmadhyAna meM hI lavalIna rahA karatA hai| yahI saba usake jJAna sahita va samyaktva sahita vAhya va abhyantara AcaraNa haiN| darsana nyAna sucarana, devaM ca parama deva suddhaM ca / guruvaM ca parama guruvaM, dharma ca parama dharma saMbhAvaM // 11 // Atma tatva hI isa tribhuvana meM, saccA ratnatraya hai / saba devoM kA deva vahI, paramezvara eka ajaya hai / Atma tatva hI saba guruoM meM, zreSTha parama guru jJAnI / saba dharmoM meM zreSTha dharma basa, Atma tatva sukhadAnI // isa tribhuvana meM yadi koI saccA ratnatraya hai to vaha hai zuddhAtmA, saccA deva koI hai to vaha hai zuddhAtmA, guru yadi saccA guru hai to vaha hai zuddhAtmA aura dharma koI hai to vaha bhI zuddhAtmA hI hai, jisakI vidyamAnatA bAhara kahIM nahIM, apane Apa meM ghaTa ghaTa meM hai| tAtparya yaha ki-apane ApakI zuddhAtma-pariNati hI samyaktva hai aura vahI saMsAra sAgara se pAra lagAne vAlA saccA dharma hai|
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAraNa-nANI [45 jina paMca parama jinayaM nyAnaM paMcAmi akSara jorya / nyAneya nyAna vidhaM, mamala subhAvena siddhi sampattaM // 12 // Atma tatva hI samyaktvI kA, parameSThI pada pyArA / Atma tatva hI usakA, kevalajJAna alaukika nyArA // Atma tatva ke anubhava se hI, AtmajJAna bar3hatA hai / AtmajJAna ke bala para hI nara, zivapatha para car3hatA hai / samyagdRSTI puruSa ke liye Atmatattva hI pameSThI kA pada hai aura vahI use siddha hai, siddha prabhu va arahaMta prabhu kA kevalajJAna hai / isa zrAtma-tattva kA anubhava AtmajJAna ke bar3hAne meM atyanta hI sahakArI hotA hai aura yahI AtmajJAna ho vAstava meM vaha naukA yA jahAja hai jisa para baiThakara yaha mAnava saMsAra sAgara se pAra ho jAtA hai| cidAnanda citavana, ceyana Ananda sahAva AnandaM / kammamala payaDi vipanaM, mamala sahAvena anmoya saMjuttaM // 13 // sat-cit-Ananda cetana meM tuma, ramaNa karo priya bhAI ! isase tumako hogA anubhava, eka akatha sukhadAI // murajhA jAtI hai pApoM kI, Atma manana se mAlA / karma prakRtiyoM kI ho jAtI, hima-sI ThaNDI jvAlA // he bhAiyo ! tuma sata cita Ananda ke ghara isa AtmA meM ramaNa karo; isase tumheM eka avarNanIya Ananda kI anubhUti prApta hogii| Atmamanana se pApoM kI mAlA murajhA jAtI hai, aura karma prakRtiyoM kI jvAlA isase hima ke samAna ThaMDI-zItala ho jAtI hai|
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 tAraNa-vANI appA para picchaMto, para parjAva salya mukkaM ca / nyAna sahAvaM suddha, caranasya anmoya saMjuttaM // 14 // Atma dravya kA para svabhAva hai, para dravyoM kA para hai / isa mana meM bahatA jaba aisA, jJAnamayI nirjhara hai // para pariNatiye, zalye taba saba, sahasA Dhaha jAtI haiM / nija svarUpa kI hI taba phira phira, jhAMkI dikhalAtI haiM / Atmadravya kA svabhAva caitanya lakSaNa kara vibhUSita hai, jabaki anAtma-dravyoM kA svabhAva kevala jar3a-cetanAhIna hai arthAta AtmA se sarvathA bhinna hai| jisa samaya aMtaraMga meM yaha bhedajJAna kA nirmara bahatA hai, to saMsAra ko sArI para pariNatiyeM aura zalye bAlU kI dIvAra ke samAna apane Apa Dhahane lagatI haiM aura phira AtmA ke darpaNa meM AtmA ko kevala apanI aura kevala apanI hI vizuddha chabi dikhAI detI hai| yadi kadAcita kisI kArya kAraNa se usameM para-pariNati kA raMcamAtra bhI saMcAra dRSTigocara hotA hai to use vaha tatkAla prathak kara detA hai| avambhaM na cavantaM, vikahA vinasya viSaya mukkaM ca / nyAna suhAva su samaya, samaya sahakAra mamala anmoyaM // 15 // paramabrahma meM jaba caMcala mana, nizcala ho rama jAtA / taba na vahAM para anya; kintu, nija AtmasvarUpa dikhAtA // cAroM vikathA, vyasana, viSaya, usa kSaNa chupa-se jAte haiM / paramabrahma meM rata mana hotA, mala saba dhula jAte haiM // jaba parama brahma paramAtmA ke svarUpa zuddhAtmA meM yaha mana nizcala hokara rama jAtA hai taba phira usakI dRSTi meM kevala eka aura eka hI padArtha dRSTigocara hotA hai aura vaha padArtha hotA hai usakA svayaM kA svruup-aatmsvruup| saMsAra kI sArI vyartha carcAyeM aura viSaya kaSAya usa kSaNa jaise kahIM chipa se jAte haiM aura AtmA ke sAtha jitane karmabaMdha hai lagatA yaha hai ki jaise ve usa samaya dhIre dhIre dhula rahe haiM, khira rahe haiM arthAt nirjarA ho rahe haiN|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI [47 jina vayanaM ca sahAvaM, jinaya mithyAta kaSAya kammAna / appA suddhappAnaM, paramappA mamala darsae suddhaM // 16 // jina-mukha sarasIruha kI hai yaha, aisI priya jinavANI / mala, mithyAtva, kaSAyeM sabako, pala meM haratI jJAnI // Atmatatva hI zuddha tatva hai, jina prabhu kahate bhAI / Atma-mukura meM hI basa tumako, deMge prabhu dikhalAI / nizcayanaya kA yaha jo kucha bhI kathana hai yaha paramparA se hI calA AyA hai, aura isake mUla meM jinavANI kA hI zrota jhara jhara kara rahA hai| jinavANI kA kathana hai ki he bhAiyo ! saMsAra meM kevala zuddhAtmA hI eka vizuddha tattva hai aura isI tattva ke darpaNa meM tumheM paramezvara kI mAdhurI chavi dRSTigocara hogii| jina diSTi iSTi saMsuddhaM, isTaM saMjoya vigata aniSTa / isTaM ca isTa rUva, mamala sahAvena kamma maMSipanaM // 17 // jinavANI kI zraddhA hiya meM, zuci pAvanatA lAtI / viraha aniSToM se, iSToM se, yaha saMyoga karAtI // tribhuvana meM sabase mRdutama basa, Atma-manana kI pyAlI / Atma-manana se hI TUTegI, karma-kamaTha kI jAlI / jinavANI kI zraddhA hRdaya meM pUrNa vizuddhatA kA sRjana karatI hai, jisase aniSTa padArthoM se to hamArA chuTakArA ho jAtA hai aura iSTa padArtha hameM binA prayAsa kiye hI prApta ho jAte hai| bhagavAna kA yaha vacana hai ki tribhuvana meM sabase iSTa vastu yadi koI hai to vaha hai zuddhAtmA kI arcanA aura zuddhAtmA kI arcanA meM hI yaha zakti vidyamAna hai ki vaha karma ke loha-baMdhanoM ko jarjara karake tor3a sake /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 tAraNa-vANIH anyAnaM nahi diTTa', nyAna sahAvena anmoya mamalaM ca / nyAnaMtaraM na diTuM, para parjAva diTThi aMtaraM sahasA // 18 // kSAyika samyagdRSTI meM, ajJAna nahIM rahatA hai / jJAna-taraMgoM para car3ha, nita vaha, ziva-sukha meM bahatA hai // Atma-jJAna meM aMtara usake, neka nahIM dikhalAtA / bheda-bhAva, para pariNatiyoM meM, para sahasA o jAtA // prAtmamanana karane vAle vijJAnI ke aMtaraMga meM ajJAna kA vAsa daDhe se bhI nahIM milatA hai Ara vaha nitya prati jJAna kI taraMgoM para hI hiloreM liyA karatA hai| samaya ke prabhAva se yaha nahIM hotA ki kabhI usake Atma-jJAna meM antara par3a jAye yA nyUnatA pA jaaye| hAM, yaha avazya ho jAtA hai ki no pariNitiyeM kala usameM antaraMga meM vidyamAna thI, ve Aja vahA~ dikhAI bhI na deM aura unakI jagaha zuddha bhAvanAoM kI naI taraMga le le| para pariNatiyoM se to use bhedabhAva aura vizeSa bhedabhAva utpanna ho jAtA hai, unheM to vaha apane meM phaTakane bhI nahIM detA-sparza bhI nahIM karane detaa| appA appa sahAvaM, appasuddhappa mamala paramappo / parama sarUvaM rUrva, rUvaM vigataM ca mamala nyAnaM ca // 19 // Atma dravya hI hai paramottama, zuddha svarUpa hamArA / vaha hI hai zuddhAtma yahI hai, paramabrahma prabhu pyArA // tribhuvana meM cetana-sA uttama, rUpa na aura kahIM hai / hai yaha jJAnAkAra, anyatama isakA rUpa nahIM hai // hamAre zuddha svarUpa kI yadi kahIM koI chavi hai to vaha hamArI AtmA meM vidyamAna hai| hamArI vaha AtmA isI liye hameM zuddhAtmA hai aura isI liye prmaatmaa| tInoM loka meM isa AtmA sA jJAnAkAra uttama padArtha na kahIM hai aura na kabhI hogA hii|
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI [ 49 mamalaM mamala sarUca, nyAna vinyAna nyAna shkaarN| jina uttaM jina vayanaM, jina sahakArena muktigamanaM ca // 20 // jinake amRta-vacana mokSa se, mRdu phala ke dAyaka haiM / hastamalakavat jo tribhuvana ke, ghaTa ghaTa ke jJAyaka haiM / aise jina prabhu bhI yaha kahate, cetana avikArI hai / Atma-jJAna hI paMca jJAna ke, patha meM sahakArI hai // jinake amRta rUpI vacana mokSa kA sA madhura phala dene vAle haiM tathA jo tribhuvana ke ghaTa ghaTa ke jJAtA hai, aise jinendra prabhu bhI kevala eka hI bAta kahate haiM aura vaha yahI ki he bhavyo ! tumhAre ghaTa meM jo AtmA kA vAsa hai tuma usI ke jJAna guNoM meM tallIna hokara kevala usI kA manana karo, kyoMki vaha AtmA cetanatA se yukta eka nirvikAra padArtha hai, tathA kevalajJAna kI utpatti bhI AtmajJAna se hI hotI hai| SaTkAI jIvAnAM, kriyA sahakAra mamala bhAvena, satta jIva sabhAvaM, kRpA saha mamala kaliSTa jIvAnaM // 21 // anila, anala, jala, dharaNi, vanaspati, au trasa tana meM jJAnI ! pAye jAte haiM vasudhA para, saba saMsArI prANI // ina jIvoM para dayAbhAva hI, samatAmAtra kahAtA / cetana kA yaha cira-svabhAva hai, mAva-vizuddha bar3hAtA / pRthvI, jala, agni, pavana aura vanaspati ina sabameM tathA trasa paryAyoM meM agaNita SaTakAyika jIvoM kA vAsa hai| ina jIvoM para dayA bhAva karanA hI samatA bhAva kahalAtA hai aura yaha samatA bhAva cetana kA cira-svabhAva hai jisake bala para bhAvavizuddhi meM nitaprati vRddhi hotI rahatI hai| SaTkAya ke sabhI jIvoM ko apanA zarIra moha ke vazIbhUta iSTa lagatA hai, usameM duHkha kA bhAna karAne kA nAma hiMsA hai aura sukha-sAtA kA bhAna karAnA dayA karanA hai|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI ekAMta vipriya na diTra, madhyasthaM mamala zuddha sabbhAva / suddha sahAvaM utta, mamala diTTi ca kamma vipanaM ca // 22 jJAnI jana ekAnta viparyaya, bhAva na mana meM lAte / syAdvAda-naya para car3hakara ve, madhya-bhAva apanAte // bhAvoM meM zucitA AnA hI, karmoM kA jAnA hai / karmoM kA jAnA hI bhAI ! ziva-patha ko pAnA hai / jJAnI jana ekAnta, viparyaya yA ekAMgo bhAva ko kabhI bhI apane mana meM sthAna nahIM dete, pratyuta ve madhyastha bhAva hI sadaiva rakhate haiN| madhyastha bhAva apanAne se bhAvoM meM vizuddhatA AtI hai; bhAva vizuddha hone se kamoM kI ber3iyAM TUTane se usa sthala kI prApti ho jAtI hai jisake liye manuSya koTi koTi varSoM paryanta tapa karatA hai phira bhI kadAcita usa sthala-mokSasthAna ko nahIM pAtA / satvaM kliSTa jIvA, anmoyaM sahakAra duggae gamanaM / je viroha sabhAvaM, saMsAre sarani duHSavIyammi // 23 // jo nara saMsArI jIvoM ko, pIr3A pahu~cAte haiN| pA para se dukha pahu~cA unako, jo ati sukha pAte haiM / aise duSToM kA hotA basa, narka-sthala meM DerA / asama-bhAva jisake, usako basa, milatA narka baserA // __ jo manuSya saMsArI-SaTkAya ke jIvoM ko pIr3A pahuMcAte haiM aise una duSToM kA vaserA kevala narka meM hI hotA hai, kyoMki siddhAMta isa bAta ko ucca svaroM se kahatA hai ki jisake bhAvoM meM viSamatA (hiMsaka karatA) rahatI hai usako kevala narka meM hI DerA milegaa| athavA ve bhava bhava ke lie dukhoM kA hI bIja bote rheNge| vAtparya yaha ki viSama bhAvoM se viSama yoniyoM ko prApta hogA yaha saMsAramAnya siddhAnta hai, kevala eka jainadharma kA hI nhiiN|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAraNa-vANI [51 nyAna sahAva su samaya, anmoyaM mamala nyAna sahakAraM / nyAnaM nyAna sarUvaM, mamalaM anmoya siddhi sampattaM // 24 // Atma-sarovara meM ramanA hI, jJAna-svarUpa hai bhAI ! AtmajJAna se hI milatA hai, kevalajJAna suhAI // AtmajJAna hI se pAtA nara, pada arahanta sukhArI / AtmajJAna ke bala para hI nara, banate ziva-adhikArI / Atma-sarovara meM ramaNa karanA aura jJAna-svarUpa meM AcaraNa karanA ye donoM zabda eka hI paryAya ke vAcI haiM jinase AtmajJAna aura kAlAntara meM kevalajJAna ko upalabdhi hotI hai| ___ AtmajJAna se hI manuSya bar3hate bar3hate arahanta pada ko prApta kara letA hai aura arahanta pada se hI vaha mukti ke sAmrAjya meM jAkara apanA nivAsa banA letA hai| iSTaM ca parama iSTa, iSTaM anmoya vigata aniSTa / para parjAyaM vilayaM, nyAna sahAvena kammajiniyaM ca // 25 // tribhuvana meM sarvotkRSTa basa, isa cetana kA pada hai| nija svarUpa meM ramanA hI vasa, ahita-vigata sukha-prada hai / / Atma manana se karmoM kI saba, ber3I kaTa jAtI haiM / isake sanmukha para paryAyeM, pAsa nahIM AtI haiN| tribhuvana meM yadi koI sabase zreSTha pada hai to vaha kevala eka zuddhAtmA kA hI hai, aura yadi koI sarvocca sukhkha pradAna karane vAlI sthiti hai to vaha hai AtmaramaNa / prAtmaramaNa se karmoM kI sArI ber3iyAM kaTakara khaMDa khaMDa ho jAtI haiM aura jaba taka AtmaramaNa kI yaha sthiti vidyamAna rahatI hai taba taka saMsAra kI para parya ye isake sammugba padArpaNa nahIM karatIM-ve dUra rahatI haiN|
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ = tAraNa-vANI jina vayana suddha suddhaM, anmoyaM mamala suddha shkaarN| mamale mamala sarUvaM, rayana rayana sarUva maMmiliyaM // 26 // zrI jinavANI nizcayanaya kA, priya sandeza sunAtI / tribhuvanatala meM usasI pAvana, vastu na aura lakhAtI // jJAna-sindhu Atama kA bhavyo ! rUpa parama pAvana hai / Atma-manana se hI milatA basa, ratnatraya sA dhana hai / karuNAmayI jinavANI nizcaya kA pavitra sandeza sunAte hue hamako jagA jagAkara kahatI hai ki he bhavyo ! jJAna-sindhu prAtmA kA rUpa sabase vizuddhatama rUpa hai, tuma imo kA manana karo, kyoMki mokSa ke dvAra ratnatraya kI prApti kevala Atma-manana se hI hotI hai| sraSTaM ca guna uvavanna, sraSTaM sahakAra kamma saMSipanaM / sraSTaM ca iSTa kamala, kamalasiri kamala bhAva uvavanna // 27 // jagatA hai zuddhopayoga guNa, Atma-manana se bhAI / jisake bala se gala jAte saba, karma mahA dukhadAI // karma kATa, arahanta mahApada, Atma-kamala pAtA hai| aura yahI nija-rUpa ramaNa phira, zivapura dikhalAtA hai| bhanyo ! Atmamanana se antara meM zuddhopayoga kI jAgrati hotI hai-zuddhopayoga kA saMcAra hotA hai jisake dvArA prAtmA ke pradezoM se cipaTe hue sAre karma pRthaka hone laga jAte haiM ki yahI AtmA arahaMta pada prApta kara letI hai| arahanta pada sannikaTa-prApta hone para mukti kA mArga to kyA vaha svayaM mukta svarUpa ho jAtA hai aura samaya Ane para dravyamukta ho jAtA hai-mokSadhAma meM jA birAjatA hai|
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ =tAraNa-vANI= ==[53 jina vayanaM sahakAra, mithyA kunyAna salya tiktaM ca / vigataM viSaya kaSAya, nyAnaM anmoya kamma galiyaM ca // 28 // bhava-sAgara ati durgama, dustara, thAha na isakI prANI ! isako tArana meM samartha basa, eka mahA jinavANI // jinavANI kujJAna, kaSAyeM, zalya, viSaya kSaya karatI / nizcayanaya kA gIta sunA yaha, saba karmoM ko haratI // yaha saMsAra sAgara mahA gahana aura dustara hai, isase pAra karane meM kevala eka jinavANI hI samartha hai| jinavANI-kujJAna, kaSAyeM, zalya aura viSaya ina sabakA kSaya kara detI hai aura nizcaya naya kA gIta sunAkara samasta karmoM ko kSaya kara detI hai| aisI jinavANI kI zaraNa lenA va usakI AjJAnusAra calanA hI kalyANakArI hai| tAtparya yaha ki karmoM kA kSaya karane vAlI jinavANI hI hai| kamala kamala sahAvaM, SaTkamalaM tiartha mamala Ananda / darsana nyAna sarUvaM, caranaM anmoya kamma saMSipana // 29 // Atma-kamala arahanta rUpa meM, jisa kSaNa musakAtA hai / usa kSaNa hI, paTa guNa triratna-dala usako vikasAtA hai| darzana-bAna-sarovara meM taba, Atma ramaNa karatA hai| aura aghAtiya karma nAza, vaha ziva meM paga dharatA hai / jJAna sUrya ke udaya hone para jisa samaya Atma-kamana praphullita hotA hai usa samaya zarIra racanA meM jo chaha kamala ve saba praphullita ho jAte haiM aura tIna ratna samyagdarzana, jJAna aura cAritra kA vikAsa ho jAtA hai| isa sthiti meM jJAnI AtmaramaNa meM tallIna ho jAtA hai aura aghAtiyA karmoM kA vidhvaMsa karake vaha mukti nagara kI ora agrasara ho jAtA hai| kevalajJAnI ho jAtA hai|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 ]= =tAraNa-vANI saMsAra sarani nahu diTuM, nahu diTuM samala parjAya subhAva / nyAnaM kamala sahAvaM, nyAna vinyAna mamala anmoyaM // 30 // siddha na saMsArI jIvoM se, bhava bhava gote khAveM / azuci malina pariNatiyeM unake pAsa na jAne pAveM // unake ura meM kamala-sadRza basa, kevalajJAna vihaMsatA / zuddha jJAna, sat-cit sukha hI basa, unake hiya meM basatA // jo jIva siddha pada prApta kara lete haiM ve saMsAra meM gotA khAne ke liye phira yahAM kabhI nahIM pAte, aura na phira unake pAsa azuci yA malina pariNatiye ho jAne pAtI haiN| unake antaraMga meM to kamala ke samAna basa kevalajJAna hI muskurAyA karatA hai aura ve to kevala sat cita aura mAnanda kI sampadA ko prApta kara apane Apa meM hI saMtuSTa rahA karate haiN| jina uttaM sadahana, appA paramappa suddha mamalaM c| paramappA uvaladdhaM, parama subhAvena kamma vilayantI // 31 // 'vijJo ! apanA Atma deva hI, hai jaga kA paramezvara / barasAte isa vAkya sudhA ko, tAraNa taraNa jinezvara // jo jana, jina-paca para zraddhA kara, banatA Atma pujArI / kama kATa, bhavasAgara tara vaha, banatA mokSa-bihArI // he vijJo ! apanA Atmadeva hI saMsAra kA ekamAtra paramezvara hai, aisA saMsAra pAra karane vAlI jinavANI kA kathana hai| jo manuSya jinavANI ke isa kathana para zraddhApUrvaka prAtmA ke pujAro banate haiM ve nizcaya se hI karma kATakara mukti nagara ko prApta kara lete haiN|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ stAraNa-vANI [ 55 jina diSTa utta suddhaM, jinayati kammAna tiviha joen| nyAnaM anmoya mamale, mamala sarUvaM ca mukti gamanaM ca // 32 // jaisA jina ne dekhA, jaisA bacana-amiya parasAyA / vaise hI zuddhAtma tastra kA, maiMne rUpa dikhAyA // trividha yoga se satata kareMge, jo AtA ArAdhana / karma jIta, ve jJAnAnanda ho; pAveMge ziva pAvana // maiMne jo yaha kathana kiyA hai, isameM merA kucha bhI nahIM hai, zrI jinavANI ke caraNa kamaloM kA anusaraNa karake hI maiMne saba kucha kahA hai| merA vizvAsa hai ki mana, vacana aura kAya ke niyoga se jo AtmA kA pArAdhana kareMge ve avazya hI karmoM ke baMdha kATakara eka dina mukti zrI ke darzana kara apane jIvana aura jJAna cakSuoM ko saphala kreNge| itanA hI nahIM, samaya pAkara usake svAmI banakara zAzvata sukha ke bhogI bneNge|