Book Title: Stutikar Matruchet ane Temnu Adhyarddha Shataka
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249228/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanuM adhyaddhazataka avadheSa ane kAlidAsa bane bhAratIya kavi che ane brAhmaNa kalodabhava che. temAMya azva te kAlidAsano mAtra pUvavata ja nahi, paNa kAlidAsanA kavitvano preraka sudhdhAM che. tema chatAM pahelethI Aja lagI kAlidAsanI khyAti jeTalI ane je rIte bhAratamAM vyApelI che teTalI ane te rIte azvaghoSanI khyAti bhAratamAM prasarI nathI. vidvAna hoya ke mAtra vidyArasika hoya, paNa bhAratane khUNe khUNe vasanAra harakeI tevI vyaktinI jIbhe kAlidAsanuM nAma ane tenI kRtio ramamANu haze; jyAre azvaghoSanA. nAma ke tenI kRtione jANanAra bhAratamAMthI virala ja maLI Avaze. tethI UlaTuM, bhAratanI bahAranA bhAratanI mera saMlagna ane bhArata karatAMya ativizAla bauddha pradezamAM asvaSanuM nAma ane tenI kRtio suprasiddha che; jyAre TibeTa, cIna, madhya eziyAnI AbAdIo ane silena, baramA Adi pradezamAM kAlidAsa ane tenI kRtio vize jANanAra virala ja maLI Avaze. A attaranuM zuM kAraNa e praznane uttara sahaja ane ItihAsasiddha che. azvaghoSa brAhmaNa kavi chatAM te bauddha bhikSu thayo na hota ane teNe tathAgatanI gAthA na gAtAM brAhmaNa saMskRtine yazavistAra karyo hata, te tenuM sthAna bhAratamAM niHzaMkapaNe kAlidAsanA jevuM ja hota. tethI UlaTuM, kAlidAse sugata saMskRtinI yazogAthAmAM ja sarasvatIne kRtArtha karI hota to bhAratamAM te bhAgye ja ATalI prasiddhi pAmata. azvaghoSa ane kAlidAsanI bhAratamAMnI khyAtinA aMtara vizenuM uparanuM nidAna AcArya mAtaceTane vize pUrepUruM lAgu paDe che. mAtaceTa paNa bhAratane ja suputra che. eTaluM ja nahi, paNa te azvaghoSa ane kAlidAsanI peThe tatkAlIna samrATamAnya paNa rahyo che, ane chatAya ApaNA bhAratIone mATe mAtRceTanuM nAma atyAre cheka ja aparicita thaI gayuM che. enI kRti ke kRtio vAte. te jANe ke bhAratanA bhaMDAromAM jarA paNa jagyA ja na hoya ema banyuM che; jyAre enI kRtinAM sIdhesIdhI ke ADakatarAM anukaraNa brAhmaNa ane jaina paraMparAmAM hajI paNa astitva dharAve che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +38 ] darzana ane ciMtana chellAM se| varSamAM thayelA yuropiyana veSakeAmAMthI ema. e. sTIna mahA zaye khutAna( Khotan)thI ane e. canavela tathA e. vona le kaiMga e e mahAzaye e turaphAna ( Tufan ) mAMthI graMthAvazeSo meLavyA na haitI ane te avazeSonuM prakAzana pre, sivana levI vageree karyuM' na heAta te! azrvazreSa tema ja mAtRceTa vize yuropamAM bhAgye ja kAI kAMI vizeSa jANavA pAmyuM heta. ahIM mAtRceTa ane tenI kRti aghdha zataka mukhyapaNe prastuta che. tethI ene vize e nirvivAdapaNe kahI zakAya ke mAtRceTa ane adhya zataka vizenI atyAra lagI je mAhitI ane sAdhanasampatti ApaNane prApta thAya che, tene pradhAna yaza upara nirdezala sTIna ane levI vagere mahArAyAne ja bhAge jAya che. temanA pachI to aneka yuropiyana skolarazae mAtRceTa ane tenI judIjudI kRtio vize aneka prayatna! karyAM che ane chelle bhAratIya vidyAnA adhyApaka vintanitre petAnI ' hisTrI epha iDiyana liTrecara 'nA bIjA bhAgamAM mAtRceTa ane adhya zataka vize paryApta mAhitI ApI che. A badhuM chatAM jo bhagIrathaprayatnI bhikSu rAhula sAMkRtyAyane 1926nI bIjIvAranI TimeTa yAtrA vakhate sA-kayA ( Sa-skya) nAmanA TimbeTana vihAramAMnI pANI ca dhULathI raMgAyela upekSitaprAya bhAratIya jJAna-saMpatti upara hatasparza karyAM na hata, to Aje je mULa saMskRta rUpamAM ja pUrNa adhya... zataka ApaNane sulabha thayuM che te thayuM na hota ane adhyazatakanA TibeTana tema ja cAinIjha anuvAdo -uparathI ane turakAnamAMthI prApta thayela khaMDita bhAgonA apUrNa anusadhAna parathI ja te vize yurepiyana skolaroe je kAMI lakhyu che te dvArA ja jANavAnuM raheta. saMskRtanA abhyAsI ApaNe bhAratIya Aje mAtRceTanI mULa saMskRta kRtine vAMcavA samajavA te vicAravA samatha thayA chIe te ekamAtra yaza bhikSu rAhula sAMkRtyAyanane ja bhAge jAya che. mAtRceTane paricaya mAtRcekanAM janmasthAna, jAti, mAtA-pitA, vidyA ane dIkSAguru tema ja ziSyaparivAra Adi vize hajI lagI kazuM jANavA maLyuM nathI. temanA vize atyAre je kAMI thoDI mAhitI ApavI zakya che, te pre. vintarnijhanA lakhANane AdhAre ja. tethI ahIM e lakhANane Avazyaka sArabhAga ApavA prApta che. 1, A History of Indian Literature, Vol II nI prastAvanA, rR, 9, ra, tuo, ejana, pR. 269 thI 262. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanuM adhyaddhazataka [ 63 samrATa kaniSka, jenA darabAramAM kavi azvaghoSa hovAnuM manAya che, teNe mAtRceTane paNa pitAnI rAjasabhAmAM AvavAnuM AmaMtraNa ApyuM hatuM. paraMtu mATe vRddhatvane kAraNe AvI na zakavA badala kSamA mAgavApUrvaka eka patra javAbamAM kaniSkane lakhyo hate. e patra TibeTana bhASAmAM anuvAdita thayela maLe che ane te "mahArAja kaNikAlekha" nAme suprasiddha che. A patranuM aMgrejI bhASAntara epha. Dabalyu. themasa mahAzaye "iDiyana enTikerI" ( 32, 1903 pR. 345)mAM prasiddha karyuM che. A patra 85 ponuM eka laghukAvya che. e paghomAM buddhanA Adeza pramANe naitika jIvana gALavAne upadeza mukhyapaNe prati che. kacchathI ubharAtAM e pomAM kavi mAtRceTa chevaTe samrATane bahu ja utsuka tAthI namra vinaMtIpUrvaka kahe che ke tAre vanya pazuone abhayadAna ApavuM ane zikAra cheDI de. sAtamA saikAmAM jyAre cInI yAtrI i-siMga bhAratamAM pravAsa karatA hatA, tyAre mAtRceTanI prasiddha kavi tarIkenI khyAti hatI ane teNe karela buddha-sto jyAMtyAM sarvatra gavAtAM. te vakhate I-siMge je eka lekavArtA sAMbhaLelI ta maceTanI khyAti puravAra karI Ape che. ekadA buddha bhagavAna jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA tyAre eka bulabule madhura svaramAM gAvuM zarU karyuM; jANe ke buddhanI ja stuti karatI hoya che te uparathI buddha ziSyone bhaviSyavANI karI kahyuM ke A bulabula anyadA mAtRceTarUpe avataraze. mAtRceTanI sauthI vadhAre prasiddha stutio be che: eka catudazataka, jemAM cAraso paDyo che ane bIjI sArdhazataka, jemAM doDhase paDyo che. A banne stutionA khaMDita avazeSo madhya eziyAmAMthI maLela likhita granthamAMthI maLI AvyA che. A stutio sAdI tema ja analaMkRta kintu sundara bhASAmAM rayela kabaddha kRtio che ane te stutionI, bAhya AkArathI asara thAya te karatAM temAM prathita pavitra bhAvanI dhArmike upara vadhAre asara thatI. A vize I-siMga kahe che ke bhikSuonI pariSadamAM mAtRceTanI banne stutio gavAtI sAMbhaLavI e eka sukhada prasaMga che. vadhArAmAM te kahe che ke A stutionI hRdayahAritA svagaya puSpa samAna che, ane te stutiomAM pratipAdana karela ucca siddhA gauravamAM parvatanA unnata zikharanI spardhA karanArA che. bhAratamAM jeo stutio race che te badhA bhAtRceTane sAhityane pitA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] darzana ane ciMtana mAnI tenuM anukaraNa kare che. asaMga ane vasubadhu jevA bedhisara paNa mAtRceTanI bahu prazaMsA karatA. samagra bhAratamAM bauddha upAsaka ke bhikSu thanAra darekane pAMca ke daza zIla pATha zIkhI lIdhA pachI tarata ja mAtRceTanI stutio zIkhavavAmAM Ave che. A paddhati mahAyAna, hInayAna bane paraMparAomAM pracalita che. I-siMga e stutionI prazaMsA karavA pitAne asamartha mAne che, ane te umere che ke A stutionA ghaNA vyAkhyAkAre ane anukaraNakA thayA che, tyAM lagI ke chevaTe prasiddha bauddha tArkika dinAge paNa mAtRceTanA sArdhazatakagata dareka blekanI AgaLa eka eka zleka racI eka traNa lokane saMgraha taiyAra karela che "mizrastotra tarIke jANItA che. I-siMge pite sArdhazatakane cInI bhASAmAM anuvAda kare che ane TibeTana bhASAmAM to mAtRceTanI sArdhazataka ane catudazataka e baMne kRtionAM bhASAMtare che. catuHzatakanuM nAma TibeTana anuvAdamAM "varNanA varNana ' evuM che, ane e ja nAma madhya eziyAmAMthI prApta avazeSanI aMtima prazastimAM paNa che. A sivAya mAtRceTane nAme TibeTana bhASAmAM je bIjI kRtio caDelI che, tenI yAdI epha. Dabalyu. thomasa mahAzaye ApelI che. joke TibeTana paramparA bhAtRceTa ane asvaSa banene eka ja darzAve che, chatAM kharI rIte e banne vyaktio bhinna bhinna ja hatI ane mAtRceTa asvaSane vRddha samakAlIna hate. cInI paraMparA e bannene judA judA ja mAne che ane te ja paraMparA sAcI che. A paraMparAnuM samarthana bhikSa rAhulajIe adhyaddhizatakanI prastAvanAmAM sabaLa dalIlothI kareluM che. addhizatakano paricaya je adhyaddhazatakano paricaya vAcakane karavo ahIM iSTa che. te mULa saMtamAM ja jarnala opha dhI bihAra enDa uDIsA rIsarca sosAyaTI, pustaka 23, khaMDa 4 (1937)mAM chapAyela che. enuM saMpAdana zrI. ke. pI. jAyasavAla ane bhikSu rAhulajIe karyuM che. A saMskaraNa je likhita pratine AdhAre prasiddha thayuM che, te likhita prati bhikSu rAhulajIe TibeTamAMthI meLavelI ane te mULa I. 11mA saikAnA sunayathImitra nAmaka nepAlI vidvAnanI mAlikInI hatI, jeNe nepAlamAM pATaNa nagaramAM eka vihAra sthAe hatuM ane je * TibeTana uparathI lagabhaga a. bhAganuM aMgrejI bhASAMtara epha Dabalyu thomase karyuM che ane te inDiyana enTiverI 24, 1905, pR. 145mAM prasiddha thayuM che, Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanu addhazataka [ 641 mULa saMskRta graMthInA TimeTana bhASAntare karavA TimeTamAM gayA hatA. e likhita prati zrI. rAhulajIe potAnI trIjI TimeTa yAtrAmAM meLavI hatI. A prati phAMthI kevI rIte ane kevA saMjogomAM temane maLI tema ja A pratinI lakhAI paheALAI vagerenuM zuM svarUpa che enuM varNana bahu ja rocaka che chatAM ahIM te jatuM karavuM paDe che, kema ke mAro Azaya A sthaLe mukhyapaNe adhya zatakanA khAdya-antara hArdane ja khatAvavAne che. paraMtu je zeAdhakhALa ane bhAratIya vidyA-saMpattimAM rasa dharAvatA hoya te pUrvokta jarnalanA pustaka naM. 21,27 ane 24mAM zodha vizenA zrI. rAhulajInA lekhA avazya vAMce. navIna sAtavya vastu meLavI zakaro. prastuta a... zatakanuM TimeTana bhASAMtara paNa zrI, rAhulajIne prApta thayeluM, enu cInI bhASAMtara thayeluM che e vAta tA pahelAM kahevAI gaI che; paNa enA te teAkhAriyana bhASAMtaranA avarodho sudhdhAM prasiddha thayA che. A vividha bhASAntarA eTaluM puravAra karavA mATe basa che ke aneka zatAbdI lagI prastuta adhyazatakanI khyAti ane pracAra judA judA dezamAM rahyAM che. enA janmasthAna bhAratamAMthI e bhale adRzya thayu hoya, chatAM te aneka rUpAmAM bhArata bahAra paNa Aje vidyamAna che. k ; ayyada zatakanA paryAya tarIke meM saralatA khAtara sArdhazataka zabda mAtRceTanA paricayamAM vAparyAM che. banne zabdanA artha eka ja che ane te arthA eTale ekaso pacAsa saMkhyAnA zlokAnuM stotra. adhyazataka e nAmanuM TibeTana uparathI saMskRta rUpAntara zatapaMcAzikAstotra evu paNa karavAmAM AvyuM che. tema chatAM e staMtranuM asala nAma to adhyazataka ja che. emAM kharI rIte padyo eka pacAsa nahi paNa ekaso trepana maLe che, je khadhAM mAtRceTaracita ja bhAse che. pacAsa upara traNa padyo vadhAre hovA chatAM te adha zabdathI sAnA adha tarIke gaNavAmAM AvyAM che. sAmAnya rIte leA ema samaje che ke ardhuM eTale AkhAne kharAkhara adha bhAga. paN ardhuM zabda AkhAnA e samAna aMza paikI eka aMzanI peThe tenA nAnAmoTA e asamAna za paikI kAI paNa eka aMza mATe paNa vaparAya che. eTale prastuta stotra sA uparAMta trepana zlokapramANa hoya toya enuM adhya zataka nAma taddana zAstrIya ane yathArtha che. 3, juo siddhahemazabdAnuzAsananuM sUtra * me zeDadhuM na vA ' ( 3-1-14) ane teno ahatti 41 prasiddha thayela TimeTamAMnI temAMthI teo bahu ja Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 ]. darzana ane ciMtana ardhazataka tera vibhAgamAM vaheMcAyeluM che. dareka vibhAga enA viSayAnurUpa nAmathI aMkita che. e nAma ane vibhAganI racanA mULakAranI ja haze. te vibhAge nIce pramANe che - 1. upadhAtaratava 2. hetutava 3. nipastava 4. adbhutastava 5. rUpastava 6. karNastava 7. vacanastava 8. zAsanastava 9. praNidhistava 10. mArgAvatArastava 11. duSkastava 12. kauzalastava 13. AnuNyastava chellAM be padyo vaMzastha chaMdamAM ane bAkInAM badhAM anuSTrapamAM che. AkhA stotranuM saMskRta tadana sarala, prasanna ane nirADaMbara zailIvALuM che. stutikAra mAtRce. eTalI nAnakaDIzI stutimAM buddhanA AdhyAtmika jIvananI zarUAtathI tenI pUrNatA sudhInuM saMkSipta kiMtu paripUrNa citra eTalI badhI sAdagI, saccAI ne bhAvavAhitAthI kheMcyuM che ke te stotra vAMcanAra ane vicAranAra kSaNabhara bhautika jagatanI upAdhio bhUlI jAya che. stuti-staMtranuM pravAhabaddha ane akhaMDa vaheNa te ochAmAM ochuM vedanA samayathI bhAratamAM Aja lagI vahetuM AvyuM che, paNa mAtRceTanuM prastuta tetra tenA pUrvakAlIna ane uttarakAlIna stotrathI keTalAka aMzamAM juduM paDe che, je ApaNuM khAsa dhyAna kheMce che. vedanAM prAcya sUto sUrya, candra, uSA Adi prakRtigata aMzane ja divyatA apa tema ja indra, varaNa Adi prasiddha paurANika deva-devIonI ojasvinI kintu tatkAlIna kAMIka agamya bhASAmAM bhAva ane jIvanabharI stutio kare che, paNa te sUto bhAgye ja koI atihAsika vyaktine stave che. AgaLa jatAM stutine pravAha bIjI dizAmAM paNa vahe zarU thAya che. bauddha prAcIna piTakAmAM ane jaina AgamAM stutie saMskRta bhASAnuM kalevara choDI prAkRta bhASAne Azraya le che ane sAthe ja te kAlpanika tema ja paurANika deva-devIone pradeza choDI atihAsika vyaktine viSaya svIkAre che. pAli sutto buddhane stave che, jyAre jaina sutta mahAvIrane stave che. bhASA ane viSayabheda uparAMta A pAliprAkRta stutionuM bIjuM paNa eka khAsa lakSaNa che ane te e ke e Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mATe ane temanuM addhizataka [643 stutio taddana sAdhAraNa buddhivALA mANasathI paNa samajAya tevI sahelI ane nirAmbara zailImAM maLI Ave che. mAtRceTanA uttaravartI brAhmaNaparaMparAnA kavio vaidika zailImAM stutio race che. kAlidAsa jevA mahAkavio kavitvasulabha kalpanAo dvArA suprasanna ane hRdayaMgama zabdabaMdhamAM ISTadevane ratave che, te bANa-mara Adi stutikAre vyAkaraNa ane alaMkArazAstrana. bhArathI lacI jatI evI zabdArDabarI zilImAM stutio race che, paNa A badhA ja kavionuM sAmAnya lakSaNa e che ke teo pitAnA vaidika pUrvajonA cAlela cIle cAlI prakRtigata tema ja paurANika devadevIonI ja mukhyapaNe ratutio race che. emAMthI koInI saravatI bhAgye ja atihAsika vyaktine tave che. tethI UlaTuM, mAvaceTanA uttaravatI bauddha ne jaina stutikAre pitAnA pUrvajone mArge ja vicarI buddha-mahAvIra jevA aitihAsika ke paurANika paNa manuSyanI stutio race che. teo potAnA pUrvajonI akRtrima zilI chaDI meTe bhAge zabda ane alaMkAranA AbaramAM kavitvasulabha kalpanAone vaNe che. eTaluM ja nahi, paNa teo atihAsika mAnavajIvananuM citra stuti dvArA rajU karavA pravRtta thayA hovA chatAM temAM evAM aneka tavonI seLabheLa kare che ke jethI te stutya vyaktinuM jIvana zuddha mAnavajIvana na rahetAM ardha daivIjIvana ke ardha kAlpanika jIvana bhAsavA lAge che. pachInA bauddha ke jaina dareka rastutikAre moTAbhAge potAnA ISTadevane stavatAM aneka daivI camatkAra ane mAnavajIvanane asulabha evI aneka atizayatAo varNavI che. vadhArAmAM e stutio zuddha varNanAtmaka na rahetAM bahudhA khaMDanAtmaka paNa banI gaI che--jaNe pitAne amAnya evA saMpradAyanA iSTade upara phaTAkSa-kSepa karyo sivAya potAnA ISTadevanI stuti ja karavI teo asamartha banI gayA hoya! moTebhAge dareka saMpradAyanI stutinuM svarUpa evuM banI gayuM che ke tene pATha te saMpradAyanA zraddhALu bhakata sivAya bIjAmAM bhAgye ja bhakita jagADI zake. AvI vastusthiti chatAM mAtRceTanuM prastuta tetra brAhmaNa ane zramaNa kavionI e atizayatAothI sarvathA mukta rahyuM che. emAM mAtRceTe buddhanA AdhyAtmika jIvanane kavisulabha kalpanA dvArA sarala ane ziSTa laukika saMskRtamAM stavyuM che, paNa eNe temAM daivI camakAre ke vikasita mAnavatA sAthe jarA paNa asaMgata dekhAya evI atizayatAone Azraya lIdhe ja nathI. te svamAnya tathAgatane stave che, paNa kayAMya anya saMpradAyasaMmata devo ke puruSo upara eka paNa kaTAkSa nathI karate. game tevA vidhI saMpradAyanA anuyAyIne Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 ] paNa mAtRceTanI A stutinA pAka tene vize aNugamA A zailI dvArA jANe mAtRceTa evuM tattva sthApita karyuM bhakta ke stutikAra potAnA iSTadevanI bhakti ke stuti joyA sivAya ane daivI ke asvAbhAvika camatkArono paNa karI zake che. ' . ahIM itsiMganA upara Apela e kathana vize vicAra karavA ghaTe che ke mAtRceTanI stutinA dhaNA vyAkhyAkArI ane anukaraNakArA thayA che. Aje ApaNI sAme mAtRceTanuM samakAlIna ke tyAra pachInuM sampUrNa bhAratIya vADmaya nathI ke jethI i-tsiMganA e kathananI akSarazaH parIkSA karI zakAya. tema chatAM je kAMI vAGamayanI astavyasta ane adhUrI jANu che, te uparathI e tA niHzaMka kahI zakAya che ke -tsiMganuM e kathata nirAdhAra ke mAtra prazaMsApUratuM nathI. mAtRceTanI be paikI pahelI stuti ' catuHzataka ' che. nAgArjunanI madhyamakakArikA ' 400 zrlokapramANa che. nAgArjunanA ziSya A devanuM catuHzataka paNa teTalA ja zlokapramANa che. banne guru-ziSya mAtRceTanA samIpa uttaravI che ane bauddha zUnyavAdI vidvAnA che. tethI ema kahevAnuM mana thaI jAya che ke kadAca nAgArjuna ane A deve mAtRceTanA ' catuHzataka ' nuM anukaraNa karI potapotAnAM catuHrAtapramANa prakaraNo lakhyAM. A prakaraNa i--tsiMga pahelAM racAyela hAI tenA dhyAnamAM hatAMja ane tenuM cInI bhASAntara paNa che ja. i-siMge catuHzatakanA anukaraNanI vAta kahI che te sAdhAra lAge che. jaina AcArya haribhadre prAkRtamAM vIsa vIzIe racI che, je cArase zlAka pramANa thAya che. joke haribhadra itsiMganA uttaravatI hoI e vizikAe iM--tsiMganI jANamAM na hoI zake, chatAM eTaluM teA bhAratIya vidyAnI anukaraNapara'parA uparathI kahI zakAya ke kadAca haribhadranI e racanAmAM paNa mAtRceTanA catuHzatakanI, sAkSAta nahi te! pArasparika, preraNA hAI zake, mAtR-ceTanuM bIjuM stotra adhya zataka che. enuM anukaraNa te dinAge karyuM ja che; ane dinAganI e anukRti TimeTana bhASAmAM maLe che. i-rsiMga pahelAM e racAyela hAI tenI jANa i-tsiMgane hatI ja. dinAganuM sthAna bhAratamAM ane cInamAM te kALe atigauravapUrNa hatuM. dinAga sivAya bIjA bauddha vidvAnoe paNa adhya zatakanAM anukaraNA karyAM hAya evA sabhava che, kema ke asaMga ane vasubandhu jevA asAdhAraNa vidvAnA paNa mAtRceTanA prazaMsaka hatA. AgaLa vadhAre zeAdhane pariNAme evAM anukaraNA maLI Ave to navAI nahiM. e uparAMta upara paNa dhyazatakanI sAkSAt ke RtikA duna ane ciMtana utpanna nathI ja karo. lAge che huM kAI paNa. khIjA kAInA doSa Azraya lIdhA vinA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanuM adhyazataka [645 vaMzAnuvaMzagata chAyA paDI hoya te vadhAre saMbhava lAge che. stutikAra siddhasena divAkara dinnAganA bahu samIpavatI che. temaNe didbhAganA "nyAyamukhanuM anukaraNa karI "nyAyAvatAra e che ema mAnavAne AdhAra che. temaNe dinAganI anya kRtionI sAthe diknAganuM adhyazataka ane tenA ja mULa AdarzarUpa mAtRceTanuM adhyaddhazataka joyuM hoya evo vadhAre saMbhava che. je e saMbhava sAce hoya to ema mAnavuM nirAdhAra nathI ke siddhasene cela pAMca saLaMga batrIsa-batrIsa kanI batrIzIe, jenuM kula pramANa adhyaddhazatakanA eka pana heka karatAM mAtra sAta ja zloka vadhAre thAya che, temAM paNa mAtRceTanA pagale cAlavAno prayatna che. siddhasena pachI thanAra ane moTe bhAge siddhasenanI stutionuM ja potAnI Dhaba anukaraNa karanAra svAmI samantabhadranA "svayambhastotranI smRti paNa A sthaLe asthAne nathI, kema ke e suzliSTa tetramAM paNa abaddhazataka karatAM mAtra daza ja leka ochA che, arthAt tenI zlekasaMkhyA 143 che. huM upara jaNAvI gayo chuM ke pacAsathI thoDA ochA ke. thiDA vadhAre ke hoya te paNa te zArdha zAstrIya rIte kahevAya che. eTale, kahevuM hoya te, ema kahI zakAya ke siddhasenanA 160 ane samaMtabharanA 143 zloko e adhyaddhazatakanA 153 kekonI bahu najIka che. A sivAya siddhasenanI stutiomAM kaI kaI khAsa evA zabdo ane bhAvo che ke je uparathI ema mAnavAne kAraNe maLe che ke kadAca siddhasene e zabdo ke bhAva mAtRceTa agara tenA anukartAonI sAme ja prakaTa karyo hoya, je vize AgaLa DuiM vicArIzuM. siddhasena ane samastubhadra karatAM paNa AcArya hemacandra A sthaLe vizeSa maraNIya che. joke AcArya hemacandra te I-siMga pachI lagabhaga pAMca zatAbdI bAda thayA che, chatAM emanuM mAtra "vItarAgastotra' paNa jyAre adhyaddhazataka sAthe sarakhAvIe chIe tyAre I-siMganA anukaraNaviSayaka kathana vize jarA paNa saMdeha rahetuM nathI. "vItarAgastotra"nA ke 187 che. eTale te saMkhyAnI dRSTie adhyaddhazatakathI bahu dUra che. adhyaddhazatakanA tera vibhAge che, jyAre vItarAgastotranA vIza. paNa hemacaMdra "vItarAgastotra' kumArapAla bhUpAlane uddezI lakhyuM che. mAtRceTane kaniSka sAthe saMbaMdha jotAM ema thaI Ave che ke zuM mAtRceTe paNa samrATa kaniSkane udezI adhyaddhazataka jevAM stotro racyAM na hoya? hemacaMdra kumArapAla pAse zikAra choDAvyo ane vanya prANuone tene hAthe abhayadAna devaDAvyuM e amArighoSaNAnI vAta ItihAsavidita che. mAtRTe samrATa kaniSkane lakhelA patramAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana paNa chevaTe vanya prANIone abhayadAna devAnI ane zikAra cheDavAnI vinaMtI che. A sAdaya bhale eka-bIjAnA prasthAnukaraNarUpe na hoya, teya emAM dhArmika paraMparAnI samAnatAne pa spaSTa che ja. game tema hoya, paNa adhyaddhazataka ane vItarAgastotra e baMnene punaH punaH pATha karatAM mana upara evI chApa te paDe ja che ke, hAya na hoya paNa, hemacaMdra sAme adhyaddhazataka ke bIjAM tevAM ja stotra avazya hatAM. hemacaMdranuM bahumatatva ane sarvatomukhI avalokana ane tene granthasaMgraharasa jotAM e kalpanA sAva nirmaLa bhAgye ja kahI zakAya. bIjA keInI stuti karatAM hemacaMdanA vItarAgastotra sAthe adhyazatakane keTale vadhAre biMba-pratibiMbabhAva che e jANavuM bahu rasaprada hoI tenI TUMkamAM sarakhAmaNI karavI aneka dRSTie upayogI che. mATe bIjA koImAM dezanuM astitva batAvyA sivAya ja buddhane stavatAM kahyuM che ke, jenAmAM kaI paNa deva che ja nahi ane jenAmAM samagra guNe ja che tene ja zaraNe javuM, tenI ja stuti karavI, tenI ja upAsanA karavI ane tenI ja AjJAmAM rahevuM vAjabI che--je buddhi heya te. A ja bhAva hemacaMdra saheja zailIbhede varNavyo che. bIjAmAM saMpUrNa de che, jyAre tama vItarAgamAM badhA guNa ja che. nAtha tarIke tAre Azraya laIe chIe, tane ja stavIe chIe, tArI ja upAsanA karIe chIe, tArA sivAya anya koI trAtA nathI." mAtRceTa buddha vize kahe che ke A buddhane doSo ane enA bIjasaMskAra kazuM ja nathI. vaLI he sugata, te doSa upara e sakhata prahAra karyo che ke jethI te pitAnA cittamAM deSanA saMskArane paNuM bAkI rahevA dIdhA nathI.' 4. ---narvA sarvacA sarve carcA DhovA ratti du sarve sarvAbhisAreNa yatra cAvasthitA guNAH // 1 // tameva zaraNe gantu taM stotuM tamupAsituma / tasyaiva zAsane sthAtuM nyAyya yadyasti cetanA / / 2 // 5. vIta-sarve sanADa ropArA punare I 11, 8 svAM prapadyAmahe nAtha tvAM stumastvAmupAsmahe / tvatto hi na parastrAtA kimu brUmaH kimu kurmahe / / 6, 5 // 6. thaM --savAranAdhu te Topa 4 vAca tacira + rU tathA sarvAbhimAreNa doSeSu prahRta tvayA / yathaiSAmAtmasantAne vAsanApi na zeSatA / / 31 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanuM addhizataka [147 A ja vastune hemacaMdra TUMkamAM varNave che ke vItarAge sapUrNa kalezavRkSone nirmULa ukhADI nAkhyAM che. mAtaceTe manuSya janmanI atidurlabhatA sUcavI kSaNabhaMgura sarasvatI-vAphazakti-ne buddhanI stutimAM ja saphaLa karI levAnI bhAvanAthI kahyuM che ke mahAna samudramAM chUTI phekAyela dhuMsarInA kANAmAM kAcabAnI DokanuM ApameLe AvI javuM atidurlabha che. te ja atidurlabha saddharmanA saMbhavavALA manuSyajanma pAmI huM kSaNika ane game tyAre savigha banI janAra sarasvatIne zA mATe saphaLa na karuM ? 8 A ja bhAva hemacaMdra atiTUMkamAM vItarAgane stavatAM varNave che ke, vItarAga vize tetra racI huM sarasvatIne pavitra karIza. saMsArakAntAramAM janmadhArIonA janmanuM phaLa te tenI stuti ja che. mAtRceTa buddhane uddezI kahe che ke tuM koInI preraNA vinA ja svayameva sAdhu che, tuM niHsvArtha vAtsalyavALe che, tuM aparicitone paNa sakhA che ane tuM asaMbaMdhIono paNa baMdhu che.* hemacaMda zabdazaH e ja vastu vItarAga vize kahe che: tuM vagara bolAvyuM paNa sahAyaka che, tuM niSkAraNa vatsala che, tuM vagara prArthanAe paNa sAdhu che ane tuM saMbadha vinA paNa saune baMdha che. 11 jAtakomAM mudde aneka vAra pitAnA zarIrane bhege paNa hiMonA mukhamAMthI prANIo choDAvyAnI je vAta che tene saMketa karI mAtRce. ratavyuM che. vIta-sarve norathanta samUtrA: 95: 1, 2, , 8. adhya0---so'ha prApya manuSyavaM sasaddhamamahotsavam / mahArNavayugacchidrakUrmagrIvArpaNopamam // 5 // aniyAtAvyanusRtAM kamarichadrasasaMzayAm / AtasArAM kariSyAmi kathaM nainAM sarasvatIm // 6 // 4. vIta.-tatra stotreNa kuryA ca pavitrAM svAM sarasvatIm / gADha mitrajannAre smiA gamanaH II 1, 6 10. artha-paritApurva rAmAragara asastutasamazca tvaM tvamasambandhavAndhavaH // 11 // 11. vIta--gAtAvara, mANavA . manampatipurva mAdhava # 12, 1 ll Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 ] na ane ciMtana che ke, he sAdhe! teM pitAnuM mAMsa paNa ApyuM che te anya vastunI vAta ja zI? teM to prANathI paNuM praNayIne satkAra karyo che. teM hiMcyo dvArA AkrAnta prANIonAM zarIre pitAnA zarIrathI ane temanA prANa pitAnA prANathI kharIdI bacAvI lIdhAM che. 12 buddhanA prANarpaNanI karAyela stutine ja parihAsa karI hemacaMdra ISTadevane ratave che. teNe eka sthaLe mahAvIrane tAvatAM kahyuM che ke svAdAnena kRpA kudasura ( dazerAzi sTo; jyAre e ja parihAsa teNe vItarAgastotramAM bIjI rIte mUkyo che, je spaSTa bauddha jAtakakathA sAme che; jema ke, he nAtha ! pitAnA dehanA dAnathI paNa bIjAoe je sukRta upAkhyuM nathI te sukRta te udAsIna evA tArA padAsana nIce AvI paDatuM. 13 hemacaMke karela A parihAsa jaina paraMparAmAM siddhasena divAkara jeTale te jUne che ja. divAkare paNa mahAvIrane-svamAMsadAnathI paramANunI rakSA karanArane-dayApAtra kahyA che. jema ke, kRpAM vahanta: kRpaNeSu jantuSu svAMsadAneSvapi muktacetasaH / svadIyamaprApya kRtArtha ! kozalaM svataH kRNaM saMjanayantyamedhasaH // -AriA 1-6 mATe nispRhatA-prakarSa dvArA buddhanI cittazuddhi tavatAM kahyuM che ke guNemAM paNa tArI asakita na hatI, guNIo upara paNa rAga na hatA. tArA suprasanna cittanI parizuddhi Azcaryajanaka che. 14 hemacaMdra paNa bIjA zabdomAM ema ja stave che: tuM jyAre sukha-duHkha ke saMsAra-mokSa banemAM udAsIna che tyAre tArAmAM vairAgya siddha ja che, eTale tuM sarvatra ja virakata che. 15 12. madhya - svamAnya tAni tujevu ja yA | prAgaira iva Atho! mAnataH pranyI garaH || 12) kaH pharI rAzi : bam; mriNAm | jighAMsubhirupAttAnAM kItAni zatazastvayA // 13 // 13. vIta-cAra na puchad nArzita y: ! udAsInasya tacAya pAdapIThe tavAlaThat // 11, 5 / / 14. adA-june ina saMbhUta suwA na juvo ! aho te suprasanasya sattvasya parizuddhatA // 49 // 15. ghad --- zu hu bhave mokSe cauhANa rAzi ? tA vairAthati sutra nAra verIvana | 12, 6 . Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanu adhyatlR zataka [ 649 mAtRceTa muddanA deharUpane stavatAM kahe che ke upazAnta ane kAnta, baLazALI ane chatAM trAsa na dIptivALuM ane chatAM AMjI na nAkhe tevuM, Ape tevuM tAru rUpa kAne na AkaSa~ ?16 hemadre paNa e ja bhAva bIjA zabdomAM stabyo che he prabhu ! priyaMgu, sphaTika, sva Adi jevA judA judA varSoMnA tamArA vagarAye paNa pavitra dehA kAne AkarSatA nathI ? 17 mAtRceTa muddhanI karuNAratavatAM kahe che ke he nAtha, pApakAramAM ekAntapaNe magna ane potAnA Azraya muddha-kalevara pratye atyaMta niSThura evI karuNAvihIna karuNA phakta tArAmAM hatI. 18 hemacaMdra paNa vItarAganA vilakSaNa caritrane e ja rIte stave che : he nAtha ! te potAnA hiMsA upara paNa upakAra karyAM che ane svAzritAnI paNa upekSA karI che. tAruM caritra sahaja rIte ja AvuM vicitra hAya tyAM AkSepane avakAza ja kayAM che? 19 mAtRceTe yuddhanuM zAsana avagaNanAra vize je kahyuM che te ja hema cha bhagImAM vadhAre bhArapUrvaka vItarAganuM zAsana avagaNanAra vize kahyuM che : he munizreSDa ! A prakAranA kalyANayukta tArA zAsananA je anAdara kare te karatAM bIjI vadhAre bhUDuM zuM? 2. he vItarAga ! je ajJAnIoe tAru zAsana nathI apanAvyuM, tenA hAthamAMthI cintAmaNi ratna ja sarI gayuM che ane teoe prApta amRtane niSphaLa karyu che. 21 16. madhya--tapasAnta cAmAM ja sauptamatiyAti 2 nibhRtaM cojita cedaM rUpaM kamiva nAkSipet // 52 // 17. cIta---priya TisyaI-marAmatramaH | prabho tavAdhautazuciH kAyaH kamiva nAkSipet // 21 // 18. anya 0 - parArthe kAnta kalyANi kAma svAzrayaniSThurA / vacceva jevanuM nAma haLA hanamatrata // 64 || 17. bIta0 - hiMsakA apyupakRtA AzritA apyupekSitAH - punitra tri te, je vA paryaMyutAm // 14, 6 - evaM kalyANakalitaM tavedamRSipuGgava / zAsanaM nAdriyante yat kiM vaizasataraM tataH / / 91 // 20. g 21. pota.--dyutacintAnika pALetevA aa sudhA muLa | yaiste zAsana sarvamajJaH nairnAtmasAtkRtam / / 15 3 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 ] darzana ane ciMtana - mAtRceTa virodhAbhAsa dvArA buddhanI prabhutA buddhanA jIvanamAMthI ja tAravI stave che ke, he nAtha ! teM prabhu-svAmI chatAM vinaya-ziSya>vAtsalyathI sevA karI, vikSepa sahyA; eTaluM ja nahi, paNa veza ane bhASAnuM parivartana sudhdhAM karyuM. kharI rIte, he nAtha! tArA pitAmAM prabhupaNuM paNa hamezAM nathI hotuM. tethI ja te badhAe tane pitAnA svArthamAM sevakanI mAphaka prere che. hemacaMdra paNa virodhAbhAsathI chatAM bIjI rIte jaina daSTi pramANe prabhutva varNave che? he nAtha! te bIjA prabhuonI mAphaka koIne koI ApyuM nathI tema ja bIjA prabhunI mAphaka koInI pAsethI kAMI lIdhuM nathI; ane chatAMya tArAmAM prabhutva che. kharekhara, kuzaLanI kaLA anivArcanIya ja hoya che. 23 budde koI paNa sthitimAM kalyANakArI svapratipadAnuM-madhyamapratipadAnuM laMdhana nathI karyuM e guNanI stuti mAtRceTa jevI zabdaracanA ne bhaMgIne avalaMbI karI che tevI ja zabdaracanA ane bhaMgIne vadhAre pallavita karI temAM hemacaM ati udAta bhAva goThavyuM che: jyAM tyAM ane je te rIte, jeNe jeNe, bhale tane preryo hoya tArAthI kAma lIdhuM hoya, chatAM tuM te pitAnA kalyANa mArganuM kadI ulaMdhana karatuM nathI.24 je te sampradAyamAM, je te nAmathI ane je te prakAre tuM je he te he, paNa je tuM nirdoSa che te e badhA rUpamAM, he bhagavan! chevaTe tuM eka rU5 ja che. vAste tane--vItarAgane namaskAra he.25 22. adhya-prAptAH kSepA vRtA sevA zabhASAntaraM kRtam nAtha vaineyavAtsalyAt prabhuNApi satA tvayA / / 116 prabhutvamapi te nAtha sadA nAtmani vidyate / vakavya iva sahi svairaM svArthe niyujyase / / 117 / / 23. vIta-uM na pitA brijA vicitana ! prabhutvaM te tathApyetaskalA kApi vipazcitAm / / 11, 4 // 24. 30-vena helve svaM catra tatra thayA hatA. coditaH svAM pratipadaM kalyANI nAtivartase // 18 // 25. vIta-Aja catra yathA cA cIpha rIDImaracA cA tathA votadoSakaluSaH sa ced bhavAneka evaM bhagavanamostu te // 31 // - yojavA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanuM adhyAtaka mAtRce muddhanI upakArakatA alaukika rIte stavI che ke, he nAtha apakAra karanAra upara tuM jevo upakArI bane che te upakArI jagatamAM bIjo koI mANasa potAnA upakArI pratye paNa nathI dekhAte 24 A ja vastune hemacaMdranI phuTa vAcA sathe cheH he nAtha ! bIjAo upakArake pratye paNa eTale sneha nathI dAkhavatA jeTale tame apakArake pratye paNa dharAve che. kharekhara, tamamAM badhuM alaukika che. 27 mATe buddhanI duSkarakAritA vize kahyuM che ke samAdhivAthI hADakAMona cUrecUro karanAra te chevaTe paNa duSkara kArya karavuM chevuM nahi. 28 | hemacaMdra e ja bhAva bhaMgatarathI stavyo che: he nAtha! te paramasamAdhimAM potAnI jAtane evI rIte parevI ke jethI huM sukhI chuM ke nahi, agara duHkhI chuM ke nahi, tenuM tane bhAna sudhdhAM na rahyuM.29 mAtRceTe buddhanA badhA ja bAhya-Abhyantara gunI adbhutatA je zabada ane zailImAM stavI che lagabhaga te ja zabda ane zailImAM hemacaMdra paNuM vItarAgane abrutatAnA svAmI tarIke stavyA che : dazA, vartana, rUpa ane guNo e badhuM AzcaryakArI che, kema ke buddhanI eka paNa bAbata anabhuta nathI. adhya. 147 he bhagavana! tAre prazama, rUpa, sarvabhUtadayA e badhuM AzcaryakArI che, tethI saMpUrNa AzcaryanA nidhIza tane namaskAra ho. 21. adhya0-nopakArapare'pyevamupakAraparo janaH / apakArapare'pi tvamuSakAraparo yathA // 119 / / 27. vIta.--tathA pure na rajyanta upakArapare pare / yathA'pakAriNi bhavAnaho satramalaukikam / / 14, 5 // 28. adhya----yastvaM samAdhivajreNa tilazo'sthIni cUrNayan / smatasukArAvikane viNavAn 144 II. 29. vIta--tathA nAtha parame svacAramA viniritaH | sukhI duHkhyasmi nAsmIti yathA na prativanavAn / / 18, 7 // 30. - ro sthiti mRtadoSano puna: 1 rANa gumanAsti krizciyanamuna ! 140 || 31. vIta.-zAmodbhuto'dbhutaM rUpaM sarvAtmasu kRpAdbhutA / sarvAdabhutanidhIzAya tubhyaM bhagavate namaH // 10, 8 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65ra ]. darzana ane ciMtana bhAtaceTa buddhane vandana karanArAone paNa vaLe che: he nAtha! jeo puNyasamudra, ratnanidhi, dharmarAzi ane guNakara evA tane name che, teone namaskAra kare e paNa sukRta che. hemacaMdra e ja bhAva mAtra zabdAntarathI stave che: he nAtha ! jeoe tArA AjJAmRtathI pitAnI jAtane sadA sIMcI che teone namaskAra, teonI sAme A mArI aMjali ane teone ja upAsIe chIe.33 mAtRceTa ane hemacaMdranI tetragata vadhAre tulanAne bhAra jijJAsuo upara mUkI A sarakhAmaNIno upasaMhAra mAtRceTathI bahu De nahi thayela kAlidAsa ane siddhasenanAM ekAda be padyonI sarakhAmaNIthI pUre karuM chuM. mATe rastutine upasaMhAra karatAM je bhAva pragaTa karyo che te ja bhAva kAlidAsa viSNunI stutinA upasaMhAramAM denA mukhathI prakaTa kare che : he nAtha ! tArA guNo akSaya che, jyAre mArI zakti kSayazIla che. tethI laMbANanA bhayane lIdhe viramuM chuM, nahi ke stutijanya tRptine lIdhe. -adhya. 150 he viSNa! tArA mahimAnuM kIrtana karI vANuM virame che te kAM to zramathI ane kAM te azaktithI; nahi ke tArA guNanI parimitatAthI. -radhu. 10, 32. A sthaLe brAhmaNa ane zramaNa paraMparAnI maulika mAnyatAnA bheda vize eka bAbata tarapha dhyAna jAya che. te e ke brAhmaNaparaMparA koI paNa devamAM duSTa ke zatrunA nAzane sAdhu-paritrANa jevA ja guNa tarIke stave che, jyAre bauddha ne jaina paraMparA mitra ke zatru, sAdhu ke duSTa bane upara samAnabhAve karuNu varSAvavI ene ja prakRSTa mAnavIya guNa mAne che. A mAnyatAbheda game te brAhmaNa kavinI stuti ane zramaNa kavinI stutimAM najare paDavAne ja. tethI ahi tevAM udAharaNe nathI tAravate. mAtuceTa buddhanAM vacane sarvajJatAne nizcaya karanAra tarIke stave che jyAre 32. madhya --puSpodhi paridhi ghaf TLAvadaram | ye tvAM sattvA namasyanti tebhyopi sukRtaM namaH // 149 / / 33. vIta0 tebhyo namo 'jalirayaM, teSAM tAn samupAsmahe / svacchAsanAmRtarasai rAtmA'sicyatAnvaham // 15, 7 / / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanu adhyazataka [ 653. siddhasena paNa mahAvIranAM vacanAne e ja rIte stave che, ane vadhArAmAM zarIranA atizayane umere che he nAtha ! kayA tArA dveSIne paNa e prakAranAM vacane sAMbhaLI tAre vize sarvajJapaNAne nizcaya na thAya ?'34 * hai vIra ! tAruM svabhAvathI zveta rudhiravALu zarIra ane parAnu pathI. saphaLa bhASaNa A banne tAre vize sarvajJapaNAne nizcaya jete na karAve e mANasa nahi paNa kAI khIjAM ja prANI che.' 35 kAgaLanA durbhikSanA bhaya na hota te! saMpUrNa ardhazataka nahi to chevaTe tenAM keTalAMka pado gujarAtI anuvAda sAthe lekhane aMte Apata, paNa e leAbha A sthaLe jateA karavA paDe che. tema chatAM azatakamAM AvatA e muddA paratve ahIM vicAra darzAvavA jarUrI che, kema ke te tulanAtmaka ane aitihAsika dRSTie sAhitya tema ja sAmpradAyika adhyayana karavAmAM khAsa upayeAgI che. pahelA muddo manuSyajanmanI durlabhatA samajAvatAM dRSTAMtA ane bIjo muddo buddhane svayaMbhU rUpe namaskAra karavAne lagatA che. mAtRceTe prAraMbhamAM ja manuSyajanmanI dulabhatA samajAvavA kahyuM che -- so'haM prApya manuSyakhaM sasaddharmamahotsavam / mahArNava yugacchadra zrIvArpaNopamam // 5 // A uktimAM je dhUMsarAnA chedamAM kAcabAnI DAka parovAI javAne dAkhalo ApI mAnavajIvananI dula`bhatA sUcavI che te dAkhalo bauddha grantha trAla'kAramAM to che ja, paNa A dAkhalA pAli majhinikAyamAM che. paraMtu jaina granthomAM te AnAM daza dRSTAnto pahelethI ja prasiddha che. uttarAdhyayananI niyukti, . je pAMcamI zatAbdIthI arvAcIna nathI ja, temAM paNa 34. say-ksy na syAdupazrutya vAkyAnyevavidhAni te / svathi pratihatasyApi sarvajJa iti nizcayaH // 68 // 35. vadhu: svamAvattvamarozita vAstukalANaM ca mAnitam || na yasya sarvajJavinizcayastvayi dvayaM karotyetadasau na mAnuSaH || --dhAvidhi 1-14 36. juo, mAlapa`Dita sutta. . 37. jIo, catura gIcAcAyana, gAyA 160 ane tenI 'vADhya ' TIkA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -654 ] darzana ane ci'tana mAtra e daze dRSTAntanI yAdI che. A yAdI jUnI paraMparAnA saMgraha che. e paraparA keTalI jUnI che te nakkI karavuM sarala nathI, paNa auddha te jaina paraMparAmAM je AvA dAkhalAonuM sAmya dekhAya che te uparathI eTaluM to nakkI ja che ke upadezakA ane vidvAne A dezamAM jyAMtyAM mAnavazrvananI durlabhatA samajAvavA AvAM dRSTAnto yeAjI kADhatA ane te dvArA sAdhAraNa lekAmAM AvAM dRSTAnto ramatAM thaI jatAM. ekavAra kAI e eka dRSTAnta racyuM ke pachI te te uparathI khIjAo tenA jevAM navanava dRSTAnta racI kADhatA. jaina paraMparAmAM Aja lagI mAtra tevAM daza dRSTAntA ja jANItAM che, ane tenA upayoga dhArmika pradezamAM bahu thAya che. mAtRceTa sUmagrIvA zabda vAparI kAcabAnI DAka sUcavI che, jyAre jaina granthAmAM samIlA' zabda vaparAyelA che, jeno artha che sAMbeluM arthAt eka nAnakaDA lAkaDAnA lAMbA TukaDA. yuga izabda banne para parAnA vADmayamAM samAna che. bhAva evo che ke mahAna samudrane eka cheDe dhUMsaruM taratuM mUkavAmAM Ave ane taddana khIje cheDe eka nAnakaDA pAtaLo DIkA. e e kayAreka athaDAya e saMbhava ja pahelAM te AThe ane bahu lAMbe kALe taraMgone kAraNe ati vizALa samudramAM paNa kayAreka dhUMsaruM ane e lAkaDuM ekakhIjAne aDakI jAya teya dhUMsarAnA kANAmAM e daMDIkAnuM parAvAnuM atiduHsa Mbhava che. chatAMya durdhaTanATanaparIyasI vidhilIlA jema e lAkaDAne e chedamAM kayAreka parovI de tema A saMsArabhramaNamAM mAnavayeAni teTale lAMbe gALe ane teTalI ja muzkelIthI saMbhave che. mAtRceTe kANAmAM daMDIkAne badale kAcabAnI DAka parAvAvAnI vAta kahI che tenA bhAva paNa e ja che. bAkInAM nava duSyanto paNa e ja bhAva upara dhaDAyelAM che. mAtRceTa svayambhune namastestu (zrlo, 8) zabdathI buddhane namaskAra karyo che. ahIM vicAravAnuM e prApta che ke svayaMbhU zabda brAhmaNaparaMparA ane temAMya khAsa paurANika para parAtA che. tenA artha te paraparAmAM evA che ke je viSNunA nAbhikamaLamAMthI mAtApitA sivAya ja ApameLe janmyA te brahmA--kamalayenija svayaMbhU, bauddha ane jaina paraparA AvI kamaLamAMthI svayaM janmanI kalpanAne mAnatIja nathI. alabatta, e ane paraMparAmAM sacatambud ane sammAntambula jevA zabdo che, paNa te zabdonA artha ApameLe jJAnaprApti' eTaleA ja che, nahi ke ApameLe janamavuM te, cheka prAcIna bauddha ane jaina vAGamayamAM potapotAnA abhimata tIrthaMkaro vAste teoe jita, : Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutikAra mAtRceTa ane temanuM adhyapaddhazataka [ 655 surata, tIrthaMkara, svayaMsaMbuddha Adi jevAM vizeSaNo vAparyA che, temAM kayAMya brAhmaNa ane paurANika paraMparAnA abhimata de mATe te paraMparAmAM vaparAyela khAsa svayaMbhU, viSNu, ziva Adi vizeSaNe dekhAtAM nathI. te ja rIte bauddha ane jaina paraMparAmAM prasiddha evAM jina, sugata, ahaMna Adi vizeSaNa brAhmaNuparaMparAnA prAcIna graMthomAM kyAMya dekhAtAM nathI. sAmAnya rIte brAhmaNa ane zramaNa paraMparAne A zabdabheda jUna che. tethI bauddho ke jene brahmanA vAcaka svayaMbhU zabdane buddha ke jinamAM na vApare e svAbhAvika che. paurANika paraMparAmAM svayaMbhUnuM sthAna jANItuM che. pAchalA vakhatamAM viSaNu ane zivanI pUjApratiSThA vizeSa vadhI te pahelAM kyAreka brahmAnI prasiddhi ane pUjA vizeSa hatAM. kyAreka svayaMbhU suSTinA kartA deva tarIke prasiddha hatA ane A leka svayaMbhU kRta manAte, jene ullekha sUtrakRtagara jevA prAcIna graMthamAM maLe che. bauddha ke jene jagatane keAInuM raceluM na mAnatA hovAthI teo sRSTikta svayaMbhUne na mAne ane tethI e paurANika svayaMbhU zabdane pitAnA abhimata sugata ke jina vAte na * vApare e svAbhAvika che. tema chatAM teo e paurANika kalpanAne nimULa ane niyaMtika sUcavavA pitAnA devo vAte svayaMsaMbuddha zabda vAparI ema sUcavatA ke ApameLe janma saMbhava nathI, paNa ApameLe jJAna te saMbhave che. mAnyatAnI A paraMparAno bheda cAlyo Avate, chatAM kyAreka e samaya AvI gayo che ke te vakhate bauddho ane jene bannee paurANika svayaMbhU zabdane taddana apanAvI lIdhuM che. AgaLa jatAM jema ziva, zaMkara, mahAdeva, puruSottama ane brahmA Adi aneka vaidika ane paurANika zabdone pitAnA abhipreta arthamAM apanAvI levAnI prakriyA jaina ane bauddha stutiparaMparAmAM cAlI che, tema kyAreka pahelAnA samayamAM svayaMbhU zabdane apanAvI levAnI prakriyA paNa zarU thayelI. A zarUAta pahelAM koNe karI che te ajJAta che, paNa eTaluM te nakkI che ke e zarUAta koI evA samaya ane dezanA evA bhAgamAM thaI che je vakhate ane jyAM svayaMbhUnI pUja-pratiSThA bahu cAlatI. mAtRceTa IsvIsananA pahelA sikAno kavi che. teNe buddha mATe svayaMbhU zabda vAparyo che, te upara sUcavela prakriyAnuM ja pariNAma che. hajI lagI mAtRceTa pahelAMnA ke jena granthamAM mahAvIra Adi ahena mATe svayaMbhU zabda vaparAyele jaNAyo nathI. tethI UlaTuM nirvivAda rIte mAtRTa pachInI jaina kRtiomAM mahAvIra AdinA vizeSaNa tarIke svayaMbhU zabda 38, prathama zraddhadha 1, 3, 7 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ane ciMtana vaparAyela maLe che-khAsa karI stutiomAM. mAtRce. paNa stutimAM ja buddha mATe e zabda vAparyo che. mAtRceTa pachI bIjA bauddha stutikAre e zabda vApare che te svAbhAvika ja che. jaina stutikAra siddhasena divAkara, je I. sa.nA pAMcamA sikA lagabhaga thayela che, teNe pitAnI batrIzIomAM mahAvIranI stuti tarIke je pAMca batrIzIo racI che, tene AraMbha ja "svayambha mUtaraphanetra" zabdathI thAya che. tyAra bAda te jaina paraMparAmAM svayaMbhU zabda purAtana svayaM-- sabuddha zabdanA jeTalI ja pratiSThA pAme che. stutikAra samantabhadde paNa vayambhavI mUrtinA mRta" zabdathI ja stotranI zarUAta karI che. eka vakhate bauddha paraMparAmAM e paNa yuga Avyo che, ke je vakhate svayaMbhUcatya, svayaM bhUvihAra ane svayaMbhUbuddhanI vizeSa pUjA zarU thaI hatI, ane te upara svayaMbhUpurANu jevA tIrthamAhAtmagraMtha paNa racAyA che. A purANa nepAlamAM Avela svayaMbhUtya ane tenA vihAra vize adbhuta varNana Ape che, je brAhmaNapurANone paNa vaTAvI de tevuM che. A badhuM eTaluM te sUcave che ke brAhmaNa ane purANaparaMparAmAM svayaMbhU nuM je sthAna hatuM tenA AkarSaNathI bauddha ane jaina stutikAroe paNa sugata, mahAvIra Adine vize pitAnI Dhabe svayaMbhUpaNane Arepa karyo ane teo pote paNa (bhale bIjI daSTie) svayaMbhUne mAne che ema puravAra karyuM. A sthaLe e paNa seMdhavuM joIe ke eka svayaMbhUsampradAya hato jenA anuyAyI svAyaMbhuva kahevAtA; pachI te sampradAya kaI sAMkhyoganI zAkhA hoya ke paurANika paraMparAnuM keI dArza. nika rUpAntara hoya, e vize vadhAre zedha thavI bAkI che. * zrI AnandazaMkara dhruva smaka graMthamAMthI udhata