Book Title: Kya Dharm Me Himsa Doshavah Hai
Author(s): Bhushan Shah
Publisher: Chandroday Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006133/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyA dharma meM hiMsA doSAvaha hai ? Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kyA dharma meM hiMsA ra doSAvaha hai? Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 SER 948 sthAnakavAsI santoM Adi kI karaNI evaM kathanI meM / antara kyoM aura kaisA? 38599355280558 880x 0000mmoom 3892233356001 8888888888 (noTa : sthAnakavAsI santa cAhe A. zrI hastImalajI ho yA A. zrI nAnAlAlajI ho athavA A. zrI devendramuni jI ho yA A. zrI samarathamala jI ho, cAhe koI bhI ho, jahA~ jina mandira, jina pratimA-mUrti kI bAta AtI hai, asatya hI likhate haiN| ve satya tathya itihAsa ko bhI palaTa dete haiM aura Agamavacana ko bhI ulaTA-sIdhA kahate haiN| sagara cakravartI ke 60 hajAra putroM kI tIrtha rakSA meM mauta, labdhi-nidhAna zrI gautama svAmI kA aSTApada giri para jAnA, abhayakumAra kA ArdrakumAra ko jina-mUrti kI bheMTa bhijavAnA, zrI zayyaMbhavasUrijI kA dRSTAMta, sampratirAjA kI jina zAsana prabhAvanA, udAyana rAjA kA caMDaprayota ke sAtha jinamUrti ke lie yuddha honA, ityAdi-ityAdi aneka suprasiddha bAtoM ko sthAnakavAsI santa Adi asatya hI likhate haiN| asatyabhASI samyagdRSTi nahIM hotA, mizyAdRSTi hotA hai, aisAzAstra vacana hai| byAvara (jilA ajamera, rAja.) se prakAzita hone vAlA sthAnakavAsI mAsika patra 'samyagdarzana' ke sampAdaka zrI nemicandajI bAMThiyA ne jina-maMdira evaM jinamUrti ke viSaya meM bahuta kucha asatya bAteM likhI haiN| 5 akTUbara, 1995 se (1) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 mArca 1996 ke kula 6 aMka meM unhoMne mUrtipUjA, mUrti evaM jina-maMdira ke viSaya meM aneka UTapaTAMga evaM paraspara virodha kI bAteM likhI haiM, jisakA uttara isa lekha meM diyA hai, jo atyanta mananIya hai| / mUrti-pUjA kA sabase bar3A samarthana to Aja sthAnakavAsI santa apane samAdhi-mandira, guru-mUrtiyoM kI pratiSThA, pagalyA (dharaNa) smRti-mandira Adi banAkara kara hI rahe haiN| phira parama upakArI tIrthaMkara bhagavAna ke mandira aura mUrti kA hI virodha ve kyoM karate haiM? sabhI satyapriya aura Atmahitacintaka vyakti ko jinamUrti kA virodha chor3akara, inakI upAsanA meM laga jAnA caahie|) - byAvara se prakAzita hotI 'samyagdarzana' patrikA ke sampAdaka zrI nemicandajI bAMThiyA (B.A., L.L-B.) ne 'samyagdarzana' (5 akTUbara, 1995 se 5 mArca, 1996 taka ke kula 6 aMkoM) meM : jina-mUrti, jina-mandira aura mUrti-samarthakoM ke prati jahara ugalA hai| bAMThiyA jI ne caityavAsiyoM kA bahAnA lekara mUrti-samarthaka prAcIna mahAna jainAcAryoM ko dhUrta, maThAdhIza, zithilAcArI kahe haiM, yaha atyanta nindanIya haiN| . isa lekha meM hamane 'samyagdarzana' patrikA meM (kula 6 aMkoM meM) chapA sampAdaka zrI nemicandajI bAMThiyA kA lekha 'sthAnakavAsI nahIM, mUrti-pUjaka dhokhA khA rahe haiM' kA sapramANa, satya-tathyapUrNa uttara diyA hai| yadyapi ina 6 aMkoM ko par3hane se hI patA cala jAtA hai ki sampAdakazrI bhale hI vakAlata par3he hoM, jainAgama evaM nirgrantha pravacana ke viSaya meM ve aba kaI bhI nahIM jAnate haiN| sampAdakazrI ne samyagdarzana meM paraspara viruddha, (2) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka hAsyAspada evaM asatyapUrNa bAteM likhI haiN| ina bemela bAtoM kA kucha digdarzana yahAM prastuta hai| ____ yadyapi atyadhika Ananda kI bAta yaha hai ki Aja adhikAMza hamAre pyAre sthAnakavAsI bandhugaNa, zrAvaka-zrAvikAyeM, jinamandira, jinamUrti evaM mUrti-pUjA kA samarthana kara jina-pUjA, tIrthayAtrA, jinezvaroM kI kalyANaka bhUmiyoM kI pAvana sparzatA karanA ityAdi Atma-kalyANakArI Agamika dhArmika pravRttiyoM dvArA apanA janma saphala kara rahe haiN| - hamAre pyAre ina sthAnakavAsI bhAiyoM ko itanA spaSTa dhyAna meM A hI gayA hai ki jaba sthAnakavAsI santa svayaM bhI Avazyaka evaM upayogI samajhakara apane guruoM ke samAdhi-mandira, pagalyA, chatrI, cabUtarA AdismAraka banavAne lagagaye haiM, phira jina-mandira, jinamUrti-pUjA, tIrthaMkaroM kI kalyANaka bhUmi kI sparzanA tathA tIrthayAtrA ke Atma-kalyANakArI mArga se dUra rahane kA hameM kyoM sikhA rahe haiM? ____ aura hamAre pyAre pApabhIrU, samyagdRSTi, satyapriya sthAnakavAsI bandhuoM ko yaha jJAna bhI bhalI-bhAMti hocukA hai ki zaMkara, gaNapati, hanumAna, sAMIbAbA, bhavAnI mA~, santoSImA~Adiko mAnane-pUjane se to vItarAga tIrthakara arihanta ko mAnanA-pUjanA aura tIrtha yAtrA karanA yaha sarvocca Atmonnati kA mArga hai| ... rahI bAta katipaya unmArgagAmI, asatyavAdI, pApase nahIM Darane vAle sthAnakavAsI santa aura zrAvakoM kI, ki jo jAnane-samajhane para bhI svayaM asatya ke mArga para calate haiM aura bholejanoM ko asatya mArga para calA rahe haiN| sampAdakazrI kA paMtha mamatva dekhiye sthAnakavAsIsanta ke unmArgake viSaya meM zrInemicandajI bAMThiyA likhate haiM ki + + + + yadi sthAnakavAsI pantha ke santa veSa ko (3) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karane vAle, apane guruoM ke samAdhi sthAna, caraNa pAdukA athavA mUrti Adi jo banavAte haiM, to ve sthAnakavAsI ke veSa meM bahurUpiye haiN| ve veSa se bhale hI apane Apako sthAnakavAsI kahane kA DhoMga race, kintu unakI pravRttiyA~ sthAnakavAsI mAnyatA paramparA evaM vItarAga prabhu kI AjJA ke viruddha hone se ve sthAnakavAsI pantha ke bheSa meM hote hue bhI DhoMgI, mAyAcArI, mahAvratoM ke bhaMjaka, prabhu AjJA ke virAdhaka, caturvidha saMgha ke samakSa lI gaI pratijJA ko khaNDana karane vAle, chaha kAya ke bhakSaka, vItarAga prabhu ke zAsana kI hI tulanA karane vAle aura jina - zAsana ke bheSa ko lajjita karane vAle hai| ataeva bheSa se sthAnakavAsI hote hue bhI karma se (vyavahAra se) ve samyagdRSTi bhI nahIM kahe jA skte| + + + + (pR.149) - + + + + jo bhI sthAnakavAsI ke bheSa meM ArambhakArIpApakArI pravRttiyA~ karate haiM, karavAte haiM athavA karane vAloM kA anumodana mAtra bhI karate haiM, ve sthAnakavAsI haiM hI nhiiN| (q. 149) + + + + + + + sthAnakavAsiyoM ke katipaya veSadhAriyoM dvArA apane guruoM ke samAdhi sthala, mUrti Adi nirmANa ke jo kArya kiye aura karavAye jA rahe haiM, ve ekAnta sAdhu maryAdA evaM vItarAga prabhu kI AjJA ke viruddha hone se nindanIya haiN| ++++ (q. 149) + + + yadi sthAnakavAsI paramparA ke caturvidha saMgha kA koI bhI ghaTaka Arambha - samArambha evaM hiMsAyukta kArya karake usameM AtmakalyANa evaM dharma kI prarUpaNA karatA hai, karavAtA hai aura usakI anumodanA bhI karatA hai, to vaha nindanIya hai| +++ (pR. 14 ) 'samyagdarzana patrikA' (di. 5-1-96) samIkSA : bAMThiyA jI ke uparokta ukta vidhAnoM se yaha nizcaya ho hI jAtA hai ki Aja sthAnakavAsI (4) - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pantha meM koI bhI saccA santa nahIM hai, sabhI DhoMgI aura mithyA dRSTi hI haiN| kyoMki Agama- divAkara A. zrI cauthamalajI ma. ne apane sAdhuoM ke grupa phoTo chapavAkara bAMTe the, AcArya zrI mizrImalajI ma.sA. kA samAdhi mandira jaitAraNa (ji. pAlI) meM banA hai / A. zrI gaNezamalajI kI 6 phuTa kI mUrti evaM mandira auraMgAbAda meM banA hai / A. zrI Ananda RSijI kA smAraka ahamadanagara meM banA hai| A. zrI hastImalajI ma. kA smAraka nimAja (taha.- jaitAraNa, ji. pAlI) meM bana rahA hai, jahAM 'asthikumbha' kI sthApanA kA vivAda korTa taka pahuMcA hai| meraTha, AgarA, dillI, rAjagiri vIrAtana Adi meM bhI samAdhi mandira bane haiN| yAnI Aja pUrApUrA sthAnakavAsI mArga mUrti-pUjA ko dila se cAhane lagA hai| kyoMki aba AgamadivAkara kahe jAne vAle sthAnakavAsI saMta bhI phoTo-mUrti chapavAne lage haiM, phira auroM kA to mUrti - samarthana ke viSaya meM kyA kahanA ? jahA~ taka Arambha samArambha kA sambandha hai, ukta likhane vAle sampAdaka zrI nemicanda bAMThiyA bhI sthAnakavAsI nahIM rhe| ve apane svayaM ke likhe hue zabdoM se hI DhoMgI evaM mAyAcArI siddha hue haiN| kyoMki ve khuda 'samyagdarzana' patrikA chApane kA Arambha samArambha aura hiMsA dharma ke nAma para karate hI haiN| karanI - kathanI meM AkAza-pAtAla kA antara bAMThiyA jI likhate haiM ki yadi sthAnakavAsI paramparA ke caturvidha saMgha kA koI bhI ghaTaka Arambha-samArambha evaM hiMsA yukta kArya karake usameM Atma-kalyANa evaM dharma kI prarUpaNA karatA (5) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai, karavAtA hai aura usakI anumodanA bhI karatA hai, to vaha nindanIya hai| ........... ('samyagdarzana' pR. 14, 15-1-96) zrI ghIsUlAlajI pItaliyA ('samyagdarzana' 5 mArca, 96) likhate haiM ki '.... dhArmika prayojanoM ke lie hiMsA karanA yaha durlabha bodhi kA kAraNa hai, dharma ke lie hiMsA karane vAle samyakatva prApti se dUra calA jAtA hai| .......' zrI nemicandajI bAMThiyA sampAdakIya meM likhate haiM ki .... jahAMjIva-hiMsA hai vahA~tIna kAla meM dharma evaM Atma-kalyANa huA nahIM, hotA nahIM aura hogA nahIM, cAhe vaha bhagavAna ke nAma para aura anantAnta bhakti ke sAtha hI kyoM na kI jAya ? ..... (pR. 11 di. 5-1-96).... ....... kyA hiMsA meM mahA-ahiMsA aura Arambha-samArambha meM Atma-kalyANa mAnane vAle satyavAdI aura prabhumahAvIra ke upAsaka ho sakate haiM? kadApi nhiiN| ..... 5.761, di. 5-11-95 samIkSA:sampAdaka zrI aura prAyaH sabhIsthAnaka vAsI santa yahI kahate haiM ki Arambha-samArambha meM aura jahA~ jIvoM kI hiMsA hotI hai, vaha kArya heya hai, pApa hai, dharma hai, aura isameM jijJAsA nahIM hai| phira prazna yaha hotA hai ki aisA likhane-bolane vAle :. (1) sthAnakavAsI santa apanI phoTo kyoM khiMcavAte haiM? inameM bhI agnikAya, apakAya AdijIvoM kI hiMsA hotI hai| (2) sthAnakavAsI santa sthAnaka banavAne kI preraNA-upadeza kyoM dete haiM? unheM to aisA upadeza denA cAhie ki 'sthAnaka banavAnA pApa hai, kyoMki isameM sthAvara aura trasakAya jIvoM kI bar3I hiMsA hotI hai, isalie sthAnaka banavAnA adharma hai aura isameM dhana kharca karane vAlA pApI hotA hai aura durgati meM jAne vAlA hai, ityaadi|' Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kintu ye to sthAnaka banavAne vAloM kA mAna-sammAna karate haiM, kyoM? (3) sthAnakavAsI santoM kI dIkSA, janma-jayantiyA~, caddaramahotsava Adi meM sAdharmika vAtsalya, saMgha-bhojana, mehamAnoM ke lie caukA-rasor3A AdikA bhI niSedha karanA caahie| kyoMkicaukA calAne meM bhI trasakAya evaM sthAvarakAya jIvoM kI apAra virAdhanAhiMsA hotI hai? hiMsaka-Arambha-samArambha yukta pApa karmoM ko kyoM karavAte ho? jinamandira nirmANa, jina-mUrti-pUjA tathA tIrtha yAtrA meM hiMsA tathA Arambha, samArambha mAna kara ina pavitra kriyAoM kA niSedhavirodha karane vAle sthAnakavAsI santa Adi kA sammelana bulavAnA, bAriza meM vyAkhyAna rakhanA, kitAba chapavAnA, basa dvArA bhaktoM ko darzanArtha bulavAnA, caddara mahotsava karavAnA, dIkSArthI kA julUsa nikAlanA Adi kAryoM kA bhI niSedha-virodha karanA caahie| unheM aisA upadeza denA cAhie ki 'vesabhI kAryo meM hiMsA hai, isameM Arambha samArambha kA pApa hotA hai aura jahAM pApahotA hai vahAM dharma nahIM hotA, yaha durgati kA rAstA hai| ye saba pApoM ko chor3akara tapa-saMyama aura sa~vara kI sAdhanA meM laga jAnA caahie|' sthAnakavAsI santoM ko pApakArI, hiMsAyukta-sAdhArmika vAtsalya, saMgha-bhojana, caukA calAnA, sthAnaka banavAnA, smArakanirmANa karavAnA, pustaka chapavAnA ityAdi kAryoM kA upadeza nahIM denA caahie| kintu hiMsAmaya hote hue bhI ina kAryoM kA ve upadeza dete hI haiM, phira to unako zAdI karane kA, vyApAra karane kA, hila sTezana ghUmane jAne kA bhI upadeza denA cAhie kyoMki ye bhI pApa kArya haiM aura pApa kArya kA upadeza to ve dete hI haiN| kyA kAraNa hai ki Azrava, heya, Arambha-samArambha yukta, hiMsAmaya pApa kArya mAnate hue bhI sthAnakavAsI santa upAzraya (7) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnaka - nirmANa, pustaka chapAI, guru maMdira nirmANa, sAdharmika bhojana ityAdi kAryoM kA upadeza dete haiM, isI prakAra ve zAdI karane kA, vyApAra karane kA, hila sTezana ghUmane kA ityAdi upadeza kyoM nahIM dete haiM? kyoMki sthAnaka mata se to ina donoM kAryoM meM hiMsA, adharma samAna rUpa se hai / hamAre mata meM to sthAnakavAsI santoM ko ekamAtra jina - mandira, jina - mUrti aura jina-pUjA se hI vaira-virodha hai ? isalie unako isa pavitra dharma meM bhI hiMsA, Arambha-samArambha dikhAI detA hai, jaba ki sthAnaka banavAnA, guru-mandira nirmANa karavAnA, zAstra chapAI karavAnA, sammelana bulavAnA, saMgha- bhojana karavAnA, gAya ko ghAsa khilAnA, kabUtara ko cuggA DAlanA ityAdi pravRttiyoM meM hiMsA, Arambha-samArambha hote hue bhI ina kAryoM meM unheM hiMsA, ArambhasamArambha-jIva - virAdhanA nahIM dikhAI detI hai / 'samyagdarzana' patrikA meM tIrthaMkara kI phoTo kyoM nahIM? - - sthAnakavAsI santa svayaM kI phoTo chapavAte ba~TavAte haiN| apanI kitAba meM 24 lAMchanoM, 14 svapnoM, aSTa- maMgala Adi ke citra chapavAte haiM / phira tIrthaMkara ke phoTo - citra kA hI virodha kyoM ? 'samyagdarzana' patrikA (pR. 8, di. 12-5-96 ) para zrI ratanalAlajI DosI kI pratikRti chapI hai| dAnadAtA kI yA svargastha kisI vyakti kI phoTo usameM chapanI haiN| yadi koI patrikA ko 200 ) - 500) ru. detA hai, to unakI raMgIna tasvIra- pratikRti bhI ve sampAdaka zrI chApa sakate haiN| phira tIrthaMkara paramAtmAoM kI tasvIra- phoTo se hI inkAra kyoM? phira sampAdaka zrI (pR. 7, di. 5-12-95 ) likhate haiM ki 'samyagdarzana' patrikA kA sampAdana karate samaya Agama AjJA ko pUrNatayA dhyAna meM rakhA jAtA hai| hama to jisase sahamata haiM, unheM hI 'samyagdarzana' meM sthAna dete haiN| (pR. 8 ) / (8) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samIkSA : bAMThiyA jIgRhastha kI phoTose sahamata haiM, isalie samyagdarzanapatra meM use sthAna dete haiM, kintu tIrthaMkara kI phoTo ve nahIM chApate hai| to kyA Agama AjJA aisI hai ki 'tIrthakarakItasvIrachApanA ArambhasamArambha tathA pApa hai, jabaki sAMsArika gRhastha kI phoTo chApanA yaha dharma hai, isameM hiMsA nahIM hotI hai?' yaha kitanA ajJAna hai ki tIrthaMkara bhagavAna kI murti-phoTo-tasvIra kA hI virodha kiyA jAtA hai| yadi zrInemicandajIkosatya ke prati thor3A-sA bhI prema hai, to phira unheM apane patra meM tIrthaMkara kI phoTo chApanA prArambha kara denA cAhie, varanA sabhI prakAra ke phoTo chApanA banda kara denA caahie| jar3a-mRta zarIra ke pIche basoM ko lekara kyoM jAnA? pR. 11, di. 5-1-96 para ve likhate haiM ki '..... bhagavAna mahAvIra prabhu kA dharma guNa-pUjaka hai, guNa rahita jar3a-pUjA dharma hai hI nhiiN|....' samIkSA : jaba bhI koI sthAnakavAsI santa yA satIjIsvargavAsI hote haiM, to hajAroM bhakta basa Adi vAhana dvArA hiMsA kara vahA~ jAte haiN| ahamadanagara meM AcArya zrI AnandaRSijI ma. kA svargavAsa ho gayA taba hajAroM loga vahA~ basa, kAra Adi dvArA hiMsA karate hue pahuMca gye| AcArya zrI ke mRta-jar3a zarIra meM aba na tojJAna hai, na darzana ncaaritr| phirajar3azarIra ke darzana ke lie kyoM jAnA cAhie thA? kyA basa-kAra Adise jAne meM hiMsA rUpa adharma nahIM huA? phira kyoM gaye? (9) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura to aura, hajAroM loga vahA~ hiMsA karate hue basa, kAra Adi se gaye usakI anumodanA prazaMsA sthAnakavAsI santoM ne akhabAroM meM chapavA kara kii| jabaki basa dvArA Arambha samArambha kara jAne kI to sthAnakavAsI santoM ko nindA - bhartsanA karanI cAhie thii| sthAnakavAsI santoM ko usa vakta yaha kahanA cAhie ki Apa hiMsA, virAdhanA, Arambha-samArambha kara kyoM yahA~ Aye ? basa - kAra Adi se AnA pApa hai, adharma hai| Apako Apake gAMva-zahara meM baiThakara hI sAmAyika-sa~vara karanA cAhie, isameM hI dharma hai| phira kabhI isa prakAra kA pApa nahIM karanA cAhie, aura jo pApa ho gayA hai usakA Apako prAyazcita kara lenA cAhie / ityAdi / sthAnakavAsI santoM dvArA dhvaja-vandana - - kucha varSa pUrva sthAnakavAsI AcArya zrI AnandaRSijI ma. kI nizrA meM pUnA (mahArASTra) meM eka vizAla sammelana Ayojita kiyA thaa| karIba 300-400 santa - sAdhviyoM va 1 lAkha jitane zrAvaka-zrAvikAe~ vahAM ikaTThe hue the| kaI dinoM taka sammelana calA thA / itane sAre logoM ke khAne-pIne Adi meM bahuta Arambha - samArambha tathA hiMsA huI thii| Ane vAle bhaktoM ne dharma ke nAma para rAtri - bhojana tathA abhakSya miThAiyA~ bahuta prema se khAyI thIM / itanI sArI hiMsA - adharma hone para bhI eka bhI sthAnakavAsI santa yA satI ne isa pApa kArya kA virodha nahIM kiyA thA, kintu upadeza dekara inhoMne kharca ke lie lAkhoM rupaye ikaTThe karavAye the / kyA rupaye dene vAloM ne rupaye pApa samajhakara diye the yA dharma samajhakara ? kyA rupaye ikaTThA karane ke lie sthAnakavAsI santoM ne aisA upadeza diyA ki 'sammelana kA yaha eka mahA pApakArI, hiMsAjanya, Arambha-samArambha kA sAvadya kArya hai, isake lie Apa (10) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApakA dhana dAna kareM, jo bhI isameM adhika dhanadAna karegA use adhika pApa hogA aura pApa se vaha naraka meM duHkha paayegaa|' phira koI samajhadAra isameM dhana detA kyA? ___pUnA ke isa sammelana meM sabhI mUrti kA virodha karane vAle santoM kI upasthiti meM jar3a raMgIna kapar3e ke Tukar3e ko AkAza meM phaharAyA thA, jise 'zAsana dhvaja' kI saMjJA dI gayI thii| isako havA meM phaharAne kI bolI huI thI, jisakI tIna lAkha rupayA dekara madrAsa ke saMgha ne avasara liyA thaa| bAda meM sabhI ne dhvaja-vandana kiyA thA tathA dhvaja-bhakti kA gIta bhI gAyA thaa| dhvaja-vandana karanA yaha mUrti-pUjA AsthA kA hI eka prakAra hai| tIrthaMkara bhagavAna kI mUrti-pUjA kA virodha karane vAle kapar3e ke jar3a dhvaja ko vandana karate haiM yaha kitanA Azcarya? kyA dhvaja ko havA meM phaharAne meM vAyukAya kI hiMsA nahIM huI? kyA aisI hiMsA meM dharma hotA hai? rupaye bolakara aisI hiMsA karane vAloM ko kauna-sA dharma huA? jisa prakAra Apa dhvaja-vandana mAnya karate ho, isI prakAra Apako mUrti-pUjA bhI mAnya karanI hI caahie| ___zrI bAMThiyA jI! aba Apa hI batAiye-guNa rahita jar3a dhvajapUjA meM sthAnakavAsI santoM ne dharma mAnA yA nahIM? yaha bhI eka-do santoM ne nahIM, kintu 300-400 santa-satiyoM ne sAtha meM milkr| Apa to likhate haiM ki '.................. ataeva spaSTa hai ki mUrti-pUjA, jar3a-pUjA aura Arambha-samArambha meM dharma evaM AtmakalyANa mAnanA jahara ko amRta aura ghora andhakAra ko prakAzamaya batAne jaisA hai|' ('samyagdarzana' pR. 12, di. 5-1-96) samIkSA:kyA dhvaja-vandanajar3a-pUjAnahIM hai? mRta zarIrakodarzana-vaMdana karanA yaha jar3apUjA nahIM hai? guru (11) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsamAdhi-mandirabanAnA kyA Arambha-samArambha kA pApa kArya nahIM hai? kyA sAre-ke-sAre sthAnakamArgI santa jahara ko amRta mAnane vAle haiM na? andhakAra ko prakAzamaya batAne vAle haiM na? yAda rahe ki aisI mUrti-pUjA eka do sthAnakavAsI santa nhiiN| karIba-karIba sabhI sthAnakavAsIsanta koI-na-koI rUpa meM karate hI haiN| isalie bAMThiyA jI ke zabdoM meM : ...... jo para-prANoM ko lUTakara prabhU pUjA karane kA kahate haiM, ve vItarAga prabhu kI AzA ke virAdhaka evaM kapUta beTe ke samAna bahiSkAra karane yogya haiN| ('samyagdarzana' pR. 760, di. 5-12-95) samIkSA : jar3a raMgIna kapar3e ke dhvaja ko phaharAnA kyAjar3a-pUjA nahIM hai? mRta zarIrakodarzana-vaMdana karane jAnA kyA jar3a pUjA nahIM hai? samAdhi-maMdira banavAnA kyA jar3a-pUjA nahIM hai? prAyaH sabhIsthAnakavAsIsanta yahIkarate hI haiN| aba kahievekapUta beTe haiM ki sapUta? kyA ve bahiSkAra karane yogya haiM yA nahIM? *** hiMsA adharma hai-phira kyoM Apa ise karate haiM? sampAdaka zrI likhate haiM ki-(pR. 11 di. 5-1-96)'....... jahAM jIva hiMsA hai vahAM tIna kAla meM bhI dharma evaM AtmakalyANa huA nahIM, hotA nahIM aura hogA nahIM, cAhe vaha bhagavAna ke nAma para aura anantAnanta bhakti ke sAtha hI kyoM na kI jaaye?......'| samIkSA : aisA likhane vAle bAMThiyA jI ko 'samyagdarzana' kI chapAI bhI banda kara denI cAhie, kyoMki chapAI meM bar3I hiMsA hotI hI hai| parantu inakI kathanI aura karaNI meM bahuta bar3A antara hai| prAyaH sabhI (12) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnakavAsIsaMta AdihiMsAkA virodha karate haiM, phira bhIvegAyakoghAsa DAlanA, kabUtarakocuggADAlanA, saMgha bhojana karavAnA, pustaka chapavAnA, sthAnaka ba~dhavAnA, guru-mandirakaravAnA, cadara mahotsavaracavAnA ityAdi AraMbha-samAraMbhayukta hiMsaka pravRttiyoM karate hI haiN| aura bhI ve ahiMsA dharma kI duhAI karate rahate haiN| zAstra chapavAnA dharma hai yA adharma? zAstra chapAI meM bhI trasa evaM sthAvarakAya jIvoM kI hiMsA hotI hI hai| nemicandajI bAMThiyA likhate haiM ki "....... bhagavAna ne to grantha prakAzana ke kArya ko sAvadha batAyA hai aura sAdhaka ko isameM pravRtta na hone kA upadeza diyA hai| ......." (samyagdarzana, pR. 623, di. 5-11-95) samIkSA : sabase prathama to bAMThiyA jI ko 'samyagdarzana' patrikA chApanAhIbanda kara denA cAhie aura AcArya zrIghAsIlAlajIma.AcArya zrIcauthamalajI ma., A. zrI hastImalajI ma., A. zrI madhukarajI ma. ityAdi sabhI ne grantha prakAzana karavAkara sAvadyapApakArIkArya kiyA hai, unakAbahiSkAra tathA virodha karanAcAhie tathA unake grantha-prakAzana ke kArya kI nindA krniicaahie| para, bAMThiyA jI likhate haiM kucha aura karate haiM kucha aurachaThe adhivezana ke prastAva meM bAMThiyAjIne prastAva rakhA thA ki "........... eka pustaka ke prakAzana meM 40% rakama dAnavIra dAtAoM ke pAsa se mAMgI jaaye|" ...... (pR. 648, di. 5-10-95) Aya-vyaya ke hisAba meM pR. 649 para likhA hai ki "....... presa kharca 60 hajAra, vidyuta kharca 10 hajAra ...... / " (13) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 phira pR. 648 para bAMThiyA jI likhate haiM : . zeSa AgamoM kA prakAzana hetu zraddhAsampanna yogya paNDita rakhakara unakA prakAzana kiyA jAya to zAsana sevA kA mahatvapUrNa kArya hogA / " ...... samIkSA : pUrva meM bAMThiyA jI grantha- prakAzana ke kArya ko sAvadha - hiMsAmaya kahakara adharma batAte haiM, phira vahI adharma ke lie 40 pratizata rakama dAnavIroM ke pAsa mA~gate haiN| are bhAI ! grantha- prakAzana kA kArya sAvadhahiMsAyukta hai, jisameM 10 hajAra kI vidyuta jalI hai, to phira kitane hI trasa tathA sthAvara jIvoM kI hiMsA huI hogI? phira aise sAvadha pApa kArya ke lie kauna dAnavIra dharmAtmA rakama degA ? gAMTha ke paise kharca kara kauna dharmAtmA pApa ko mola legA? bAMThiyAjI ! Apa bhI vakAlata ThIka par3he haiN| phira Age Agama prakAzana ke kArya ko sampAdaka zrI ne 'zAsana prabhAvanA kA mahatvapUrNa kArya batAyA hai', yaha kaise? kyA hiMsA kA kArya zAsana prabhAvanA kA mahatvapUrNa kAma ho sakatA hai? eka ora to bAMThiyA jI likhate haiM, 'hiMsA meM to tIna kAla meM dharma nahIM hotA / ' phira likhate haiM ki 'bhagavAna ne grantha prakAzana ke kArya ko sAvadya pApamaya batAyA hai / ' bAda meM likhate haiM ki 'grantha prakAzana kA kArya zAsana prabhAvanA kA mahatvapUrNa kAma hai|' haiM na bemela bAteM ! saca hI to kahA hai ki 'viveka se bhraSTa asatyavAdI vyakti kA patana eka bAra nahIM sau bAra hotA hai / ' pApa kArya upAdeya nahIM hai jIta kI bherI (pR. 4-5, di. 16 - 11 - 95 ) meM zrI manoharalAla jI jaina (dhAra, madhyapradeza vAle) likhate haiM ki 66 ........ samarpaNa (14) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAye jIva kA ? kisI jIva kI hiMsA adhikAra Apako kisane diyA ? - samIkSA : phira to sthAnakavAsI saMtoM aura zrAvakoM ko upAzraya nirmANa, gAya ko ghAsa DAlanA, kabUtara ko cuggA DAlanA, saMgha- bhojana karavAnA, samAdhimandira nirmANa karanA nahIM caahie| kyoMki ina sabhI kAryoM meM parAye trasa aura sthAvara jIvoM kA samarpaNa hotA hI hai ? kisI jIva kI hiMsA kA adhikAra Apako kisane diyA? kintu Age Apa likhate haiM ki " sAdhu- -santoM dvArA (gurujanoM ke samAdhi-maMdira Adi evaM sthAnaka banAne ke lie) sAvadya (hiMsAmaya-pApa-yukta) upadeza denA kalpatA nahIM hai tathA sAmAnyataH adhikAMza sAdhu isa prakAra ke upadeza se apane ko pRthaka rakhate haiM, phira bhI katipaya sAdhu zrAvakoM ko apanA sAmAjika dAyitva kA bodha karane tathA gauravamayI smRti ko surakSita rakhane ke lie nirmANa kArya kI preraNA dene laga gaye haiM, phira bhI sthAnakavAsI sAdhu yaha sAhasa nahIM kara sakatA hai ki yaha dharma hai| " samIkSA : zrI manoharalAlajI kitanI asatya bAteM likha rahe haiN| 'adhikAMza sAdhu sthAnaka nirmANa aura samAdhi - mandira banAne se apane ko pRthaka rakhate haiN|' aisA unakA likhanA nitAMta asatya hai / satya yaha hai prAyaH sabhI sthAnakavAsI sAdhu sthAnaka tathA gurumandira - nirmANa karane kA upadeza dete hI haiN| isa prakAra ke upadeza ke binA yaha nirmANa kArya ho hI nahIM sktaa| zrI manoharalAlajI dUsarI bAta yaha kahate haiM ki 'sthAnakavAsI sAdhu kadApi yaha nahIM kahate haiM ki sthAnaka banAnA dharma hai|' isake Upara hamArA prazna hai ki to kyA sthAnakavAsI saMta aisA upadeza dete haiM ki (15) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sthAnaka banavAnA yaha pApa kArya hai, adharma hai, sthAnaka banAne vAlA pApI - hiMsaka hotA hai aura narakAdi durgati meM bhaTakatA hai| isalie sthAnaka banAnA nahIM caahie|' Age Apa likhate haiM ki 'gauravamayI smRti ko surakSita rakhane ke lie nirmANa kArya kI preraNA sthAnakavAsI saMta dene lage haiN|' kitanI bholI bAta' likhI hai| are bhAI ! gauravamayI smRti ahiMsA, saMyama aura tapa se surakSita rahegI yA smAraka se? lagatA hai ki manoharalAlajI ke viveka dvAra banda ho gaye haiM, jisake kAraNa mana meM jo bhI kucha AyA vaha likha diyA hai| sthAnakavAsI mAnyatA bebuniyAda hai yaha sthAnakamArgI paramparA prabhuvIra ke mArga se itanI bhaTaka gayI hai ki '..... koI bhI sthAnakavAsI santa yA zrAvaka jI cAhe vaisA manamAnA likhate yA karate rahate haiM / ' jaise sampAdaka zrI nemicandajI bAMThiyA likhate haiM ki ...... (yadyapi sthAnakavAsI santa guru mandira, pagalyA Adi kA nirmANa karavAte hai phira bhI ) mUrti-pUjaka bandhuoM kI taraha una samAdhi sthaloM evaM mUrtiyoM ko (sthAnakavAsI santa) vandanIya, pUjanIya aura AtmakalyANa ke pAvana sAdhana to kama-se-kama ve nahIM mAnate haiN| itanA antara to ina sthAnakavAsI bheSadhAriyoM evaM mUrti-pUjaka bandhuoM meM hai hI / pR. 149, di. 5-3-96...' " jaba ki manoharalAla jI jaina kahate haiM ki 'sthAnakavAsI santa zrAvakoM ko apanA sAmAjika dAyitva kA bodha karAne tathA gauravamayI smRti ko surakSita rakhane ke lie nirmANa kArya kI preraNA dene laga gaye haiM / ( jIta kI bherI pR. 5, di. 16-11-95 ) .... jabaki ghIsUlAlajI pItaliyA, 'jainAgamoM kI artha gaveSaNA' vibhAga meM (samyagdarzana pR 165, di. 5-9-96) likhate haiM ki (16) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '......... dhArmika prayojanoM ke lie hiMsA karanA yaha durlabha bodhi kA kAraNa hai| dharma ke lie hiMsA karane vAlAsamyaktva prApti se dUra calA AtA hai| .......' dharma ke nAma para, guru ke nAma para yA deva ke nAma para aMdhAdhuMdha hiMsA karane kA koI vidhAna jina zAsana meM nahIM hai| yahA~ to ahiMsA, saMyama aura tapa kI mahimA hai| ....... samIkSA :pItaliyAjIaMdhAdhundha hiMsA karane kA virodha karate haiM, yAnI soca-samajhakara dharma ke nAte maryAdita hiMsA bhI kyA paramIzana de rahe haiM? mUla bAta yaha hai ki jisameM Atma-kalyANa nahIM hoaisA upadeza denAsAdhuko kalpatAhInahIM hai| unako to Atma-kalyANa kI sAdhanA-sAmAyika, paumahA, sa~vara,zAstrasvAdhyAya kAhIupadeza denA caahie| phira bhI jo sthAnakavAsI saMta, sthAnaka nirmANa, guru mandira nirmANa, zAstra chapAI, saMgha bhojana Adi hiMsAmaya kAryoM kA upadeza dete haiN| ve sthAnakavAsI saMta bAMThiyA jIke lekha ke anusArazaTha haiM, mAyAcArI haiM, bheSadhArI haiM, vesabhI mithyA dRSTi haiM, ayogya haiM, guru kahalAne ke yogya nahIM haiN| (pR. 2, 149) samyagdarzana avizvasanIya samyagdarzana patrikA meM bahuta kucha asatya evaM paraspara virodhI bAteM likhI haiN| hamAre par3hane meM to sirpha pAMca-cha: patrikA hI AyI haiM, kintu isase hI patA lagatA hai ki yaha patrikA bhole logoM ke dhana ko tathA samaya ko barbAda kara rahA hai aura ajJAna tathA mithyAtva kA pracAra kara rahI hai| 'samyagdarzana' patrikA aura usake sampAdaka nemicandajI bAMThiyA donoM hI asatyabhASI tathA avizvasIya haiN| (17) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kucha bAteM hama pUrva meM batA cuke haiM .... yahAM bhI 'samyagdarzana' mAsika ke sampAdaka zrI nemicandajI bAMThiyA kI kucha apramANika, avizvasanIya tathA paraspara virodha yukta asaMgata bAteM dekha leveM, ve likhate haiM ki - '...... hama to jinase sahamata haiM, unheM hIsamyagdarzana meM sthAna dete haiN| .....' (pR. 8, di. 5-12-95) phira pR. 7 para likhate haiM ki -'...............samyagdarzana' patrikA kA sampAdana karate samaya 'Agama AjJA' ko pUrNatayA dhyAna meM rakhA jAtA hai| .............." ____ phira 80 varSa ke vRddha sajjana kI mRtyu para likhA ki'.......... ApaApake pIche bharA-pUrA parivAra chor3a gaye haiN| .....' (pR. 66, di. 5-1-96) 80 varSa kI vRddhA zrAvikA ke svargavAsa para pR. 137 (5-296) para likhA ki - '...... Apa apane pIche sAta putroM kA bharApUrA parivAra chor3a gayI hai|............' samIkSA : 'bharA pUrA parivAra chor3a jAnA' aisA likhanA heya hai yA upAdeya? kyoM nirgrantha pravacana prakAzana karane vAlA 'samyagdarzana' patra bharA pUrA parivAra kI anumodanA kara rahA hai? kyA aisA karane kI Agama AjJA hai? kyA hai na bemela bAteM? sampAdakazrI pR. 759, (5-11-95) para likhate haiM ki '........svAmI vAtsalya ke jImaNa karavAye AdichahakAya ke mahA Arambha kA upadeza bhagavAna mahAvIra kA nivRtti pradhAna parama pavitra jaina dharma de sakatA hai? ..... phira, eka dIkSArthI bahina kI dIkSA ke prasaMga para likhA hai ki (pR. 164, 5-3-96) .....sAdharmiyoM ke bhojana kI vyavasthA atyanta sAdagI pUrNa DhaMga se thii| jisameM harI kA sampUrNa tyAga rakhA gayA / ....' (18) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samIkSA : saMgha bhojana yA sAdharmiyoM ke bhojana ko sthAnakavAsI loga jIva hiMsA - virAdhanA hone ke kAraNa heya aura pApa samajhate haiN| to phira harI sabjI banAne na banAne se kyA pharka par3atA hai? sAdagIpUrNa DhaMga se bhI saMgha bhojana karavAne para hiMsA to hotI hI hai, aura jahA~ hiMsA hotI hai vahA~ jinAjJA nahIM hai, vaha dharma nahIM hai? phira to adharma kI 'samyagadarzana' patrikA anumodanA kyoM karatI hai? aisA lagatA hai hI 'samyagdarzana' patrikA 'mithyAdRSTi' patrikA hai ? Agama AjJA se viparita likhane vAlI patrikA hai| yathA zrI pitaliyA jI bhI ise mithyAtva kI saMjJA dete hI haiM, .... dhArmika prayojanoM ke lie hiMsA karanA yaha durlabha bodhi kA kAraNa hai, dharma ke lie hiMsA karane vAlA samyagkatva prApti se dUra calA jAtA hai / .' (samyagdarzana pR. 165, 5-3-96) khaira, aisI to bahuta sI hiMsAmaya pravRttiyoM ko anumodanAprazaMsA isa AnAgamika 'samyagdarzana' patra meM kI gayI hai| jaise ki 'dIkSA ke prasaMga para jaya-jaya ke nAda pukAranA, dIkSA ke avasara para gIta-saMgIta ko gAnA-bajAnA, mahA bhiniSkramaNa kA julUsa nikAlanA, dIkSA patrikA chapavAnA ityAdi / yathA : ......... 66 . dIkSArthinI bahana veza parivartana kara dIkSA paNDAla meM jayajayakAroM ke bIca upasthita huI / pR. 192 / 33 kyA jayajayakAroM ke nAda se vAyukAya jIvoM kI hiMsA nahI huI? phira ". ... bAlotarA zrI saMgha dvArA donoM dIkSArthI bandhuoM kA mAlyArpaNa kara zAla oDhAkara abhinandana - svAgata bhI kiyA gayA / aura gIta-saMgIta evaM apane bhAva vyakta kiye gaye // pR. 191 / .... 39 (19) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samIkSA : ye sabhI dhArmika prayojanoM ke lie gayI hiMsA hai auraaisIhiMsAkIprazaMsA-anumodanA kApApa 'samyagdarzana' patrakararahA hai| yadiyesabhIsthAnakavAsI sajjana 'samyagdarzana' patra hI banda kara deMveM to chapAI kI hiMsA kA aura hiMsA kI anumodanA karane kAsabhI klezapApa hI Tala jaayegaa| kyA saMpAdaka zrI 'samyagdarzana' patrikA chApanA banda kara deMge? kyA ve logoM ke paise barbAda karane kA kArya banda kara deMge? mukhavastrikA nirNaya mukhavastrikA ke viSaya meM 'samyagdarzana' meM jijJAsA aura samAdhAna vibhAga meM (pR. 171, di. 5-3-96) likhA hai ki "................ tIrthaMkara bhagavAna dezanA dete haiM usa samaya mukhavastrikA nahIM hotI, para usa samaya ve pUrNa yatanA rakhate haiM, jisase chahakAya jIvoM kI virAdhanA nahIM hotI hai|............' samIkSA: 'khule muMha bolane para bhIjIva hiMsA nahIM hotI hai, yaha kaise? 'bhagavAna pUrNayatanA kisa prakAra rakhate haiM ? nAka se bhIgarama zvAMsa nikalatI hai, isase bhI hiMsA hotI hai, phirasthAnakavAsIsaMta nAka para bhI muMhapattIkyoM nahIM bAMdhate haiM? jisa prakAra oNparezana ke vakta DaoNkTara apane mu~ha ko nAka sahita bA~dhate hai yA jina pUjA karate vakta AzAtanA se bacane ke lie hama mUrti-pUjaka apane mu~ha konAka sahita bAMdhate haiM, usI prakArajIva-hiMsAse bacane ke lie sthAnakavAsIsaMtA ko apane mu~ha ke sAtha nAka sahita bAMdhate haiM, usI prakArajIva-hiMsAse bacane ke liyesthAnakavAsIsaMtoM ko apane mu~ha ke sAtha nAka para bhI mukhavastrikA (20) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA~dhanI cAhie, to hI nAka se nikalatI huI garama zvAMsa se vAyukAyajIvoM kI hiMsA banda ho sakatI hai| yAnI yadi jIvadayA kI saccI bhAvanA sthAnakavAsI saMtoM ko hai, to unheM mu~hapatti mu~ha ke sAtha nAka para bhI bAMdhanI caahie| _____ eka prazna : mukhavastrikA kI dhulAI kara use DorI para sukhAI jAtI hai, usa vakta mukhavastrikA kA nAma mukhavastrikA hI hotA hai? yA anya kucha? isa prazna kA uttara deveN| dUsarA prazna : eka sthAnakavAsI santa yadi mu~ha para mukhavastrikA bAMdhakara jIvana bhara jina-mandira, jiNadhara, jiNapaDimA, caityavaMdana, caitya, dhuMbha tIrtha, tIrtha yAtrA ityAdi ke viSaya meM asatya hI asatya bolatA rahatA hai, to usakA vacana sAvadha hotA hai yA niravadya? isa prazna kA uttara zrI nemicanda jI kyA deMge? yaha likheN| lokAzAha ne unmArgakA pracAra kiyA thaa| jaina dharma meM pratimA pUjA anantakAla se cala rahI hai, jisakI gavAha AgamazAstra tathA udayagiri-khaNDagiri kI guphA aura giranAra jI, zatrujaya, sammetazikharajI parvata de rahe haiN| jaina dharma meM mUrtipUjA kA virodhamusalamAna saiyyada kI cAla meM phaMsakara sabase prathama karIba 400-450 varSa pUrva huelokAzAha nAmaka eka mithyAmati jaina zrAvaka ne kiyA thaa| taba se yaha anAgamika sthAnaka mArga nikalA hai jisane jaina dharma ko apAra nukasAna pahuMcAyA hai| lokAzAha ke pUrva meM jina mandira, mUrti pUjA, caityavandana kA virodha kisI ne bhI nahIM kiyA hai| lokAzAha se nikalA huA yaha sthAnaka pantha anAgamika hai| (21) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamArA yaha prazna hai ki yadi lokAzAha ke pUrva meM bhI sthAnaka pantha thA to phira (1) lokAzAha ke guru kA nAma kyA thA? (2) lokAzAha ke pUrva meM sthAnaka pantha meM kauna-kauna se bar3e AcArya Adi hue? (3) unake nAma kyA-kyA the? (4) lokAzAha ke guru ke guru kA nAma kyA thA? (5) unhoMne kauna se zAstra likhe? (6) : unhoMne kauna-se zAsanonnatikArI, zAsana prabhAvaka kArya kiye the? satya yaha hai ki sthAnakavAsI pantha anAgamika hai, bhakSyAbhakSya kA viveka bhI nahIM jAnatA hai, unake santa jo cAhe vaisI zAstra nirapekSa pravRttiyAM kara rahe haiN| svayaM lokAzAha ke viSaya meM itihAsavid satyapriya sthAnakavAsI paNDita zrI nagInadAsa giradharalAla zAha apanI aitihAsika suprasiddha kitAba 'lokAzAha aura dharmacarcA' meM likhate haiM ki ___"....... lokAzAha ne dharma kA uddhAra kiyA hI nahIM thA, satya pUcho to unhoMne adharma kA hI pratipAdana kiyA thaa| pR.29| ....... lokAzAha ko ardhamAgadhI bhASA kA jJAna nahIM thaa| pR. 25 ...... lokAzAha ne phakta krodha aura dveSa se hI sUtroM kA tathA mUrti pUjA kA virodha kiyA thA aura sthAnakavAsiyoM ne sUtroM ke galata-khoTe artha karake mUrti pUjA kA niSedha kiyA hai| isalie inake kAryoM meM dharma kA udyota to hai hI nahIM, kintu dharma kI hAni hI hai| pR. 29 ..... adharma kI prarUpaNA karane vAle aura jaina samAja meM dharma viruddha kI bAtoM aura dharma viruddha siddhAntoM ko phailAne vAle vyakti (lokAzAha) ko apane Apta (mAnya) puruSa ke rupa meM mAnanA, yaha jaina dharmI ke lie mithyAtva ko apanAne jaisA hai| pR. 47 / samIkSA : sthAnakavAsI vidvAna zrI nagInadAMsa giradharalAla zeTha ke anusAra lokAzAha dharmaprANa nahIM apitu dharmanAzaka hI the| isalie sthAnakavAsI (22) Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjanoM ko hamArI nama vinatI hai ki yadi ve apanI AtmA kA kalyANa cAhate haiM vo lokAzAha kathita unmArga kA tyAga kara deN| aura jina-mandira, jinamUrti, jina-pUjA evaM tIrtha yAtrA ke samarthana karane vAle 1444 graMthoM ke racayitA parama satyapriya A. zrI haribhadrasUrijI, bhaktAmarastotra ke racayitA A. zrI mAnatuMgasUrijI, tattArtha sUtra ke racayitA A. zrI umAsvAti ma., kalyANa mandira stotra ke racayitA A. zrI siddhasenasUrijI, Agama zAstroM ko tAr3a patroM para, likhavAne vAle pU. zrI devarddhigaNi kSamAzramaNa, samarthajJAnInavAMgITIkAkAra abhayadevasUrijI, AcArya zrIzilAMgAcArya,samarthavAdI zrIdevasarijI, kalikAla sarvajJa A. zrI hemacandrasUrijI, akabara pratibodhaka jagadguru pU. A. hIrasUrijI ityAdidhurandhara vidvAna, samarthajJAnI, parama satyavAdI, sanmArgadarzaka, mUrti pUjA samarthaka AcAryoM kI zaraNa meM A jAnA caahie| Wan Wan * (23) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrti aura mUrti-pUjA, Agama tathA itihAsa sammata hai arihanta tathA bhagavAna paramAtmA kI AkRti yaha jinamUrti hai| aura unakI vANI kI AkRti yaha zAstra hai, jinAgama hai| ajJAnI jIva ke lie ye donoM jar3a haiM, jJAnI ke lie donoM samAna rUpa se upAsya haiN| jisa prakAra zAstra jar3a hote hue bhI jJAnadAyaka haiM, para kisako? ajJAnI vyakti ko nahIM, zraddhAvAna jJAnI ko| ThIka usI prakAra jinamUrti jar3a hote hue bhI jJAnadAyaka hai, para kisako? ajJAnI jIvako nahIM, mithyAtvI ko nahIM, apitu jJAnI ko, zraddhAvAna ko| _____ sthAnakavAsI santa kahate haiM ki-zAstra se jJAna prApta hotA hai, kintu jinamUrti senhiiN| para unakA aisA kahanA ThIka nahIM hai| anapar3haga~vAra ko tozAstra se bhI jJAna nahIM milegA, use to zAstra ke akSara kAlI lakIreM hI dikhAI deNgii| ThIka usI prakAra ajJAnI, dveSI, mithyAtvI vyakti ko jinamUrti pUjA jar3a hI dikhAI degI, para jJAnI ke lie-zraddhAvAna ke lie jinamUrti upAsya-vandanIya-pUjanIya hI dikhAI degii| ___ yAda rahe ki jinamUrti kImatI patthara, hIrA-mANika se banI hai yA kImatI dhAtu sonA-cAMdI se banI hai, isalie pUjanIya tathA upAsanIya nahIM hai| kintu yaha jinamUrti mUrtimAna tIrthaMkara kA pratIka hai, isalie pUjanIya hai-upAsya hai| hama loga jinamUrti meM yaha tIrthaMkara haiM, aisI bhAvanA rakhakara unakI-sevA-bhakti karate haiM aura sAkSAta tIrthaMkara prApta hue aisA Ananda prApta karate haiN| jinamUrti Agama se siddha hai .. Agama zAstroM meM aneka sthala para jinamUrti-mUrtipUjA tathA tIrtha yAtrA kA varNana AyA hai, yathA1. RSabhadeva bhagavAna kA nirvANa huA usa aSTApada parvata (24) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bharata rAjA ne bhagavAna kA mandira-smAraka banavAyA thaa| isa tIrtha kI yAtrA labdhi-nidhAna gautama svAmI ne kiyA thA aura vahAM tapa kara rahe 1503 tApasoM ko khIra se pAraNA karavAyA thaa| zrI bhagavatI sUtra kA yaha ullekha jina zAsana meM suprasiddha hai| 2. vartamAna tIrthaMkaroM ke nirvANa sthala pAvApurI, sammetazikhara, campApurI, giranAra Adi para tIrthaMkaroM ke pAvana smAraka rUpa jina mandira bane haiM, yaha Agamika tathya kA sAkSya itihAsa bhI hai| _3. zrI sthAnAMga sUtra meM 10 prakAra ke satyoM kA nirUpaNa hai, usameM se eka sthApanA nAma kA satya hai| isa 'sthApanA satya' ke AdhAra para hI Aja adhikAMza sthAnakavAsI santa apane gurujanoM ke samAdhi mandira, pagalyA, mUrti Adi nirmANa karavA rahe haiN| phira tIrthaMkara kI mUrti aura mandira kA hI virodha kyoM? yaha bhI Agama siddha sthApanA satya hai| ___4. zrI bhagavatI sUtra meM cAraNamuniyoM kA nandIzvara dvIpa meM tIrthayAtrA karane jAnA batAyA hai| yaha pATha hai "tahiM ceiyAI vaMdai" arthAta vahAM jinamaMdira aura jinamUrti ko vandana karate haiN| aura phira vApasa lauTakara yahAM ke sthApanA jina ke Age caityavandana karate hai| yaha pATha hai-"iha ceiyAI vNdi|" isa viSaya meM sampAdaka zrI nemicanda jI bAMThiyA asatyapUrNa bAta likhate haiN| ve likhate haiM ki "vidyAdhArI muni kI vicAradhArA caMcala hotI hai aura ve nandanavana ke bagIcA kI zobhA dekhane sera sapATA karane vahAM jAte haiN|" aisI hI asatya bAta 'ratanalAla DosI sailAnA vAloM ne pUrva meM likhI thii| para ye donoM kI bAta asatya haiN| eka sAmAnya muni ko bhI bagIcA Adi kI zobhA dekhane jAnA niSiddha hai, akartavya hai| aise muni saMyamI nahIM khlaate| phira cAraNamuni jaise vidyAdhara muni yadi (25) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aisI he niSiddha pravRtti karate to unakI AkAzagAminI vidyA hI nAza ho jAtI hai| 'bAMThiyA jI likhate haiM- 've vahAM jAkara jJAniyoM ke jJAna ko vandana karate haiM', yaha bhI asatya hai / kyoMki jJAna arUpI hotA hai, jJAna kA Dhera nandIzvara dvIpa meM hai nahIM / bAMThiyA jI likhate haiM- 've vahAM jAkara jJAnI ke vacana ko satya jAnakara jJAnI ke jJAna ko vandana karate haiM / ' yaha bAta bhI asatya hai / kyoMki yadi ina cAraNamuni ke hRdaya meM jJAniyoM ke jJAna ke prati thor3I-sI bhI zaMkA- azraddhA hotI yAnI ve samyagdarzana rahita hote, to unako AkAzagAminI labdhi hI utpanna nahIM hotI / bhagavAna ke vacana ko asatya mAnane vAlA chaThA yA sAtavAM guNaThANA taka pahuMca sakatA hI nahIM hai / arthAta yaha mAnanA hI par3egA ki - "labdhidhara cAraNamuni nandIzvara dvIpa sthita zAzvata jina caityoM (jina-maMdira va jinamUrti) ko praNAma karane ke lie hI vahAM jAte haiN|" / 5. sthAnakavAsI ke guru-vandana ke sUtra tikhuto meM 'ceiyaM pajjuvAsAmi' aisA pATha haiN| yahAM ceiyaM kA artha hai caitya yAnI jina mandira va jinamUrti | arthAta he gurudeva ! maiM ApakI jina maMdira va jinamUrti kI taraha upAsanA karatA huuN| sthAnakavAsI santa ceiyaM kA artha gAna karate haiM, yaha sarvathA asatya hai / jisa prakAra caityavAsa kA artha caitya meM rahane vAle yAnI jinamandira meM rahane vAle ( muni) aisA hotA hai, usI prakAra 'ceiyaM' kA artha caitya yAnI jina maMdira hotA hai, para jJAna nahIM / pUre jainAgama meM, koSa yA vyAkaraNa meM caitya ke lie jJAna zabda nahIM AyA hai| jaise jJAna ke bheda mati jJAna, zrutajJAna aisA likhA hai kintu kahIM para bhI maticaitya, zrutacaitya ityAdi nahIM likhA hai / 9 ceyaM, jiNadhara, jiNapaDimA ceiyANaM, caityavandana, caitya ityAdi Agamika suprasiddha zabda jina maMdira va jinamUrti ke artha meM (26) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hI hai| sthAnakavAsI santa 'ceiyaM' kA suprasiddha artha jina mandira va jinamUrti aisA na kara 'jJAna' aisA karate haiM, yaha unakI pratyakSa asatyavAditA hai| isameM to zabdakoSa, vyutpatti aura vyAkaraNa bhI asambhava hai| 6. zrI jJAtAdharmasUtra meM draupadI dvArA savistAra kI gayI jinapUjA kA varNana hai| vahAM zAstra vacana hai, jiNapaDimANaM accaNaM karei arthAta jina pratimA ko arcana-pUjana karatI hai| asatya bhASI sthAnakavAsI santa isa viSaya meM 'jiNapaDimA' kA artha jiNa yAnI kAmadeva kI mUrti aisA karate haiN| para 'jiNa' kA artha kAmadeva kI mUrti aisA karanA asatyapUrNa haiM, kyoMki namutthuNaM sUtra meM 'namo jiNANaM' zabda AtA hai, jisakA artha hai maiM jina bhagavAna ko namaskAra karatA hUM, aisAhotA hai| yahAM jina yAnI arihanta bhagavAna hI hotA hai, na ki jina yAnI kaamdev| dUsarI bAta yaha hai ki draupadI samyagdRSTi haiM, vaha usase halakAnIcA mithyAtvI kAmadeva kI pUjA kyoM karatI? aura aisA varNana sudharmAgaNadhara sUtra meM kyoM karate? draupadI yadi kAmadeva kI pUjA karatI hai to yaha to satI draupadI ko nIcA dikhAnA huaa| arthAta mAnanA hI par3egA ki draupadI ne jJAtAdharma sUtra kathita jina mUrti kI hI pUjA-upAsanA kI hai| ___7. sUyagaDAMga sUtra meM abhayakumAra ne ArdrakumAra ko 'jina mUrti' bheMTa bhejI thI: aisA varNana AtA hai| sampAdaka zrI dharmopagaraNa' kI bheTa bhijavAne kA asatya likhate haiM, para unake pAsa isa viSaya meM zAstra pATha nahIM hai ki abhayakumAra ne dharmopakaraNa bhijavAyA thaa| _____8. zrI upapAta sUtra meM ambaDa zrAvaka kI samyagdarzana kI pratijJA meM AtA hai ki 'na kappar3a meM ajjappabhiI anna utthiya arihanta ceiyANi vandittae namaMsttie' arthAta maiM (aMbar3a zrAvaka) (27) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratijJA karatA hU~ ki Aja se maiM anya dharmiyoM ke hAthoM meM cale gaye jina mandira - jinamUrti ko vandana yA namaskAra nahIM karU~gA / isa vRttAMta se bhI jina mUrti zAstra sammata siddha hotI hai / 9. zrI dazavaikAlika sUtra ke racayitA 14 pUrvadhara zrI zayyaMbhavasUrijI ke vRttAMta meM bhI jina mUrti kI bAta AtI hai| - 10. zrI bhagavatI sUtra meM udAyana rAjA kA caNDapradyota ke sAtha jina pratimA ke kAraNa yuddha huA thA, yaha vRttAMta AtA hai| 11. rAyapaseNI sUtra meM sUryAbhadeva ne zAzvat jinezvara jina pratimA kI pUjA kI hai| vahAM 'dhUvaM dAuNa jiNavarANaM' kahakara jina pratimA ko sAkSAt jinezvara hI mAnA hai| kahA bhI hai- 'jina pratimA jina sarikhI', siddhAntaM bhAkhI / mUrtipUjA itihAsa se bhI siddha hai 1. ur3IsA meM sthita udayagirI aura khaNDagiri kI guphAoM meM rahI jina mUrti aura prAcIna zilA lekha se bhI mUrti pUjA siddha hotI hai / yaha zilAlekha karIba 2200 varSa prAcIna haiM, isameM rAjA khArabela ne bhagavAna AdinAtha kI mUrti kA nAma 'kaliMga jina' isa prakAra likhA hai / (dekhie jaina dharma kA maulika itihAsa, khaNDa 3 ) 2. elorA (auraMgAbAda, mahArASTra) kI cAra guphAe~ jaina dharma se sambandhita haiM / jisameM ahinta va siddha kI pratimA karIba 2100 varSa purAnI hai| 3. mohanajodar3o kI khudAI se mile prAcIna avazeSa meM bhagavAna RSabhadeva, bharatamuni, bAhubalI muni, bhagavAna RSabhadeva kA laMchana vRSabha Adi mUrtiyoM se itihAsavidoM kA yaha kahanA hai ki pAMca hajAra varSa pUrva meM bhI jaina dharma meM mUrti kI mAnyatA thI / (dekhie : yaMga lIDara dainika hindI, ahamadAbAda kI AvRti, di. 21-3-96 ) (28) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. mathurA ke kaMkAlI TIle se prApta jinamUrtiyoM kI caukI para uTuMkita lekhoM se zrInandI sUtra ke zAstra pAThoM kI siddhi milatI hai| arthAta nandI sUtra meM muniyoM ke nAma aura guru paramparA Adi kA ullekha hai, isako satya-tathya batAne vAle ye jina mUrtiyoM kI caukI para uTuMkita lekha haiN| isase bhI mUrti-pUjA kI siddhi hotI hai| ___5. mUrti-pUjA ke samarthana meM sabase prabala pratyakSa pramANa haisthAnakavAsI santa apane guruoM ke samAdhimandira, pagalyA, cautarA, chatrI Adi smAraka banavAte haiM, jahAM parikramA dI jAtI hai, jApadhyAna kiye jAte haiM, kahIM-kahIM dhUpa bhI hotA hai| yadi mUrti va mandira tathyahIna aura anAgamika hote, to phira jinakA ve virodha karate haiM usI kA hI nirmANa kara samarthana kyoM kara rahe haiM? ___ sthAnakavAsI pantha ko bebuniyAda, anAgamika aura unmArgagAmI jAnakara hI sthAnakavAsI satyapriya zrI meghaRSijI Adi 30 santoM ne sanmArganAzaka sthAnakavAsI paramparA ko tyAgakara jagadguru pUjya zrI hIrasUrIzvarajI ma. ke pAsa saccI samvegI dIkSA ko svIkAra kiyA thaa| bAda meM baTerAyajImahArAja ne bhI asatyamaya sthAnaka pantha kA tyAga kiyA thaa| paMjAba ke parama satyapriya zrI AtmArAmajI mahArAja ne apane 17 ziSyoM ke sAtha mandira mArgI samvegI dIkSA ko svIkAra kiyA thaa| mAravAr3a ke zrI gajavaramuni ne bhI asatyapUrNa sthAnaka pantha kA tyAga kiyaa| __ sthAnakavAsI santa-satiyoM ko evaM pItaliyAjI, bAMThiyAjI, kaTAriyAjI, manamohanajI Adi ko yadi durgati kA thor3A-sA bhI Dara-bhaya hai, asatya kA thor3A-sA bhI Dara hai, dila meM utsUtra bhASaNa kA khaTakA hai, to unheM tathyahIna, asAra, anAgamika, asatyapUrNa sthAnaka pantha kA tyAga kara denA cAhie aura apanI AtmA ko ghora durgati se bacA lenA caahie| isameM hI unakA AtmakalyANa hai| (29) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura una sabhI ko yadi satya pyArA hai to-"maiM pUrva meM mUrtipUjA kA virodha kara rahA thA, aba mujhe saccI samajha A gayI hai, phira bhI maiM mUrti-pUjA kA samarthana kaise kara sakatA hUM? mUrti kA samarthana karane para to merI mAna hAni hogii|" isa prakAra kA pakSamoha yA aham bIca meM nahIM lAkara asatyapUrNa sthAnaka mArga ko himmata se tyAgakara denA cAhie aura apanI AtmA ko durgati ke bhayaMkara anartha se bacA lenA caahie| Akhira to pakSamoha chor3akara Atma-kalyANa sAdhanA hI saccA dharma hai| isa pUre lekha ko bAra-bAra pddh'eN| hameM AzA hI nahIM, pUrNa vizvAsa hai ki isa lekha ko bAra-bAra par3hane vAlA koI bhI sthAnakavAsI mumukSu satya kA pakSadhara banakara jina-mandira, jinamUrti aura mUrti-pUjA ko svIkAra karegA hii| Akhira to satya kA hI jaya-vijaya hotA hai| - isa lekha meM parama-kalyANakArI, paramazraddhayA jinAjJA ke viparIta kucha bhI likhA gayA ho to usakA tIna karaNa tathA tIna yoga se micchaamidukkdd'm| (30) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamala kanhaiyA vihAra samA ra sthApanA ke avasara para pUjya gurudeva apane udgAra vyakta karate ha paNa koronA, laoNsa eNjls)| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ From :bhaSaNa zAha candrodaya parivAra B/405-406, sumatinAtha bAbAvADI, mAMDavI (kaccha) - 370465