Jinshasanna Yakshprashno

Author(s): Kalyansagar
Publisher: Mokshkalyanak Samyak Shrutnidhi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032864/1

Page #1
શ્રી જિનશાસનના યક્ષપ્રશ્નો સમીક્ષક પ.પૂ. આચાર્યશ્રી કૈલાસસાગરસુરીશ્વરજી મ.સાના પાદપઘરેણુ કલ્યાણસાગર પ્રકાશક શ્રી મોક્ષકલ્યાણક સમ્યક કૃતનિધિ મહેસાણા (ઉ. ગૂજરાત)

Page #2
શ્રી જિનશાસનના યક્ષપ્રશ્નો સમીક્ષક પપૂ આચાર્યશ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મ.સા.ના પાદપઘણુ કલ્યાણસાગર પ્રકાશક શ્રી મેક્ષકલ્યાણક સમ્યક કૃતનિધિ મહેસાણું (ઉ. ગૂજરાત)

Page #3
શુભકામના હે મારા નાથ સીમંધરસ્વામિન પ્રત્યે ! પ્રતિસમય મારી એક જ વિનમ્ર હાર્દિક અભ્યર્થના કે પરમ ઉત્કટ આરાધક ભાવપૂર્વક મેક્ષ–કલ્યાણના અસંખ્ય ગેની આરાધના જીવમાત્રથી નિરન્તર થતી રહે એ જ એક શુભકામના ! - કલ્યાણસાગર પ્રકાશક : શ્રી મોક્ષકલ્યાણક સભ્ય શ્રુતનિધિ શ્રી સમસ્વારસ્વામિ જિન મંદિર, હાઈવે, મહેસાણા (ઉ. ગૂજ.) - 384002 પ્રથમ સંસ્કરણ : શ્રી વીર સં. 2511 આશ્વિન કૃષ્ણ ષષ્ઠી મુદ્રક : સુરેખ પ્રિન્ટર્સ અને ભાગ્યમુદ્રા જીઆઈડીસી એસ્ટેટ મહેસાણા - 384002

Page #4
સમર્પણ અનાદિ ભવચક્રમાં પરિભ્રમણ કરતાં, મારા જેવા પામર મહાઅ જીવ ઉપર અનંત અનંત ઉપકાર કરીને, પરમ કલ્યાણકારી મેક્ષપદ-પ્રાપ્તિના પરમ પથપ્રદર્શક બન્યા હોય, બનતા હોય અને બનવાના હોય તે સર્વે અનંતાનંત પરમ ઉપકારક, પરમ તારકોના પરમ પુણ્યવંત પાદપુડરીકે પરમેલ્લસિત પ્રણતભાવે પ્રાંજલિબદ્ધ પ્રણતશી અનંતાનંત કેટાનકોટિ વંદન-નમસ્કાર કરવાપૂર્વક તે પરમ તારકેનાં પરમ કમનીય કરકમળમાં સબહુમાન સમર્પણ શ્રીવીર સંવત 2511 આશ્વિન કૃષ્ણ ષષ્ઠી - કલયાણસાગર

Page #5
બે બોલ ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામી અંતિમ દેશનારૂપ ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં ફરમાવે છે : “જેઓ મનુષ્યપણું પામી, સદુધર્મનું શ્રવણ કરી, તેમાં શ્રદ્ધાયુક્ત બની, તે પ્રમાણે આચરણ કરે છે, તેવા સરળ અને શુદ્ધ માણસે પાણીથી સિચાયેલા અગ્નિની પેઠે પરમ નિર્વાણ પ્રાપ્ત કરે છે.” આ ભગવદુવાણીમાં પ્રથમ શરત મનુષ્યપણું પામ વાની છે. ત્યારે મનુષ્ય કેણ ગણાય? દેહના બંધારણ માત્રથી જે મનુષ્ય ગણાવાતું હતું, તે તે અમુક માણસે માટે રાક્ષસ, પિશાચ, હેવાન, ઢેર, પશુ જેવા શબ્દો વ્યવહારમાં આવ્યા ન હતા. એટલે “મનુષ્યપણું પામવું એ તે મોટી મિરાત છે. હું માનવી માનવ થાઉં તે ઘણું એમ એક સાધક કવિએ સાચું જ કહ્યું છે. સંત-મહંતે અને પુરુષને ઉદ્યમ પણ નિરંતર આ માટે જ હોય છે. મનુષ્ય બનવા માટેના માર્ગો પણ શાસ્ત્રોએ ચીંધ્યા છે. પણિહાણ-સુત્તઓમાં યથાર્થ રીતે જ કહેવાયું છે - બાહિરા, ગુહા-qઆ ઘાતથri R. [4]

Page #6
અર્થાત, હે પ્રભુ! મારું મન લેકનિંદા થાય એવું કોઈ પણ કાર્ય કરવા પ્રેરાય નહિ. ધર્માચાર્ય તથા માતાપિતાદિ વડીલે પ્રત્યે પૂરેપૂરે આદરભાવ અનુભવે અને બીજાનું ભલું કરવા માટે ઉજમાળું બને. વળી, મને સંદુગુરુને ગ સાંપડે; તેઓશ્રીનાં વચનાનુસાર ચાલવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થાઓ. જ્યાં સુધી મારે સંસારમાં પરિભ્રમણ કરવાનું નિર્માયું હોય, ત્યાં સુધી આ બધું નિરંતર પ્રાપ્ત થાઓ. આવી ભાવના કેળવાય અને તદનુસાર વ્યવહાર થાય ત્યારે દેવનેય દુર્લભ એવું “મનુષ્યત્વ સિદ્ધ થયું ગણાય. સદ્વ્યવહારના અનુભવનો સાર છે : પ્રવૃત્તિના મૂળમાં છે વૃત્તિ. વૃત્તિ વિચારાનુસાર ઘડાય છે એટલે પાયારૂપ વિચાર શુદ્ધ હોય તે પરિણુમરૂપ વાણી, વ્યવહાર અને આચાર શુદ્ધ જ હશે. વિચાર-ઘડતર અને એની શુચિતા માટે જિનવાણીનું શ્રવણ, સદૂગ્રંથનું વાચન-મનન તથા પુરુષને સમાગમ અનિવાર્ય છે. “મનુષ્યપણું પામવાની આ ગુરુચાવી છે અને ધર્મનું આ હાઈ છે. ધર્મપુરુષ-આચાર્યો વિશ્વબાગનાં સુન્દરતમ પુછે છે; મદેતુજાણપુ - કશા જ હેતુ વિના અનાયાસ કરુણસ્ત્રોત વહાવનાર દયાના સાગર જેવા છે. જે ક્ષણે જગત તેઓની સદંતર છાયા ગુમાવે છે, તે જ ક્ષણે જગત એક ભયંકર નરકાગાર જેવું બની જશે અને જલદીથી વિનાશને પંથે પળશે. પણ સદ્દભાગ્યે એવું બનતું નથી સપુરુષની છાયા જગત માથે સદા હોય જ છે. ધર્મપુરુષોને આશ્રય, [ 5 ]

Page #7
તેઓશ્રીની વાણી, તેઓશ્રીને સમાગમ આદિ જગત માટે કેટલાં ઉપકારક છે તે સ્વયંસ્પષ્ટ છે. - આમ છતાં, જાણે-અજાણે કેટલાક લેકે ધર્મની અને ધર્મપુરુષેની ઉપેક્ષા કરતા, તેમની હાંસી ઉડાવતા દષ્ટિગોચર થાય છે, ત્યારે એવા જડવાદીઓને પૂછવાનું મન થાય છે કે “માનવસમાજમાંથી જે ધર્મને બાદ કરીએ, તે પાછળ શું રહેશે? પશુઓનું વિશાળ ટોળું કે બીજુ કાંઈ?”.. માનવીને અનંત જીવન બક્ષનાર, આજે આપણે જે કઈ છીએ તેવા સ્વરૂપમાં મૂકી આપનાર કેવળ ધર્મ જ છે અને ધર્મપુરુષે એ એના જીવતા જાગતા પ્રતીક જ નહિ, એની જીવંત પ્રતિકૃતિ છે - જે સમ્યફજ્ઞાન, સફાર્શન અને સમ્યફચારિત્રને બોધ કરાવી, માનવપશુને મનુષ્યપણું બક્ષે છે. મનુષ્યત્વ લાધે છે આત્મજ્ઞાનથી. આત્મજ્ઞાન એ જીવમાત્રનું લક્ષ્ય હેવું ઘટે - નહિ કે કેવળ ઈન્દ્રિયસુખ. આહાર, નિદ્રા, ભય અને મૈથુનમાં જ રાચનાર કદી મેક્ષને - પરમ ગંતવ્યને - પથિક બની શકતા નથી. આથી જ સમયે સમયે સત્પરુષે આપણને આપણું કર્તવ્યની યાદ અપાવતા રહે છે, પ્રેમથી સમજાવતા રહે છે. જે ન સમજે તેને ટપારે છે અને છતાંય ન સમજે તેને માટે પણ અપાર કરુણુ વહાવી, તેના કલ્યાણની કામના કરે છે. આવા કરુણાના સાગર, ત્યાગમૂર્તિ, પ. પૂ ધર્મોદ્વારા શ્રી સાગરગચ્છાધિપતિ પ્રશાન્તમૂર્તિ આચાર્યભગવંત

Page #8
શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મ.સા.ના શિષ્યરત્ન પ.પૂ. આ. શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સા સમકાલીન પુરુષોમાં આગવી પ્રતિભા ધરાવે છે. જગતની જંજાળથી પર હોવા છતાં, ક્ષણ-પ્રતિક્ષણ વિનાશની ભયંકર ગર્તા ભણું ઘસડાતા જતા સાધમિકે જ નહિ, જીવમાત્ર પ્રત્યે પરમ અનુકમ્પા ધરાવતા હેઈ, તેઓના કલ્યાણ માટે સતત ચિંતિત છે. ધર્મસત્તાના ડગમગતા પાયા તેઓશ્રીના પરમ શાન્ત હૃદયમાં પણ વ્યથાનાં મજા જગાડે છે તેઓશ્રીની આ વ્યથા પરાર્થે હોઈ સહુ કોઈને સ્પશે એવી વ્યાપક છે. હૃદયમાં સેંસરું પ્રવેશે એવું સત્ય એ તેઓશ્રીની સમીક્ષાબાનીની વિશેષતા છે. નીરક્ષીર વિવેકપૂર્વક, તટસ્થભાવે સત્યને ન્યાય આપવાની ઉત્કટ ભાવના આ લખાણમાં વરતાઈ આવે છે. જનસમુદાય વચ્ચે નહિવત્ રહેવા છતાં જનસાધારણની સમસ્યાઓ - વિશેષે જિનશાસનને સ્પર્શતા યક્ષપ્રશ્નો-ને ઓળખી, એને મૂળગામી અકસીર ઉપચાર કરવાની સમીક્ષકશ્રીની ખેવના સહેજે ઉપસી આવતી જણાય છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં કેઈ સળંગસૂત્ર વિષય નિરૂપાય નથી; પણ ભિન્નભિન્ન પ્રશ્નો છણાવટ પામ્યા છે. આથી કેટલીક વાર અમુક મુદ્દા બેવડાયા પણ હશે; છતાં એમાં સુજ્ઞ વાચકે પુનરુક્તિ દોષ જેવાને બદલે, એ મુદ્દાઓના દહીકરણની ભાવના જ સમીક્ષકશ્રીના મનમાં રમી રહેલી છે એ સમજવાની સજજતા કેળવવી જોઈએ. ક્યાંક સુદીર્ઘ, દુરા [ 9 ]

Page #9
ન્વયી કે દુરૂહ વાક્યરચના પણ હશે; છતાં તે સમીક્ષકશ્રીના સહજ ચિંતન-આવેગનું સ્વાભાવિક પરિણામ હાઈ ધીરજથી એ અંશને સમજ પડશે. સમીક્ષકશ્રીએ આ ગ્રંથમાં નારી-મર્યાદા ઉપર વિશેષ ભાર મૂક્યો છે. સદાચારનું મૂળ અને લોક–સ્વાથ્યની એ જ ગુરુચાવી પણ છે. આ મૂળ ઉપર કુઠારાઘાત થાય એટલે આખુંય સમાજવૃક્ષ ધરાશાયી થઈ જાય. આ કુઠારાઘાત કરવાનું હીણું કૃત્ય પશ્ચિમના શિક્ષણે કર્યું છે એ તર્કશુદ્ધ અભિપ્રાય સમીક્ષકશ્રીએ આપે છે. પરંતુ તેઓશ્રીનો આ દષ્ટિકોણ સમજવા જેવો છે કે તેઓશ્રી દ્વારા પશ્ચિમી શિક્ષણને નહિ, શિક્ષણના બહાના હેઠળ, એની સાથે ગૂંથી લીધેલી, આર્યપ્રજાને નિઃસત્ત્વ બનાવવાની કુટિલ નીતિને જ વિરોધ કરવામાં આવ્યો છે. અને તે સ્વાભાવિક જ નહિ, અનિવાર્ય ગણું જોઈએ અને સ્વકીય ગણાતા શાસકોએ એમાંથી ધડે લઈ આર્યસંસ્કૃતિને અનુરૂપ અને એને પિષક શિક્ષણ-નીતિ અંગીકાર કરવી જોઈએ. આપણું ગતાનગતિક વૃત્તિના કારણે આપણે પશ્ચિમનું અંધ અનુકરણ કરવા મચી પડ્યા છીએ. એનું દુષ્પરિણામ પણ આજે નજર સામે છે : ન્યાય, નીતિ, ધર્મ, સંસ્કાર, શિક્ષણ બધું જ રસાતાળ જવા બેઠું છે. આટલું ઓછું હોય તેમ રાજકર્તાઓ અને તેમના ધાનવૃત્તિ દલાલોને શિક્ષણ અને વ્યાપારના ક્ષેત્રે તથા માનવમાત્રના તદ્દન અંગત એવા ધર્માધિકારના ક્ષેત્રે પણ દિન-પ્રતિદિન હસ્તક્ષેપ [8] 1

Page #10
મહિર વધતે ચાલે છે. જેને રાજા વેપારી એની પ્રજા ભિખારી એ સર્વવિદિત અનુભવ–વાણું છે. વ્યાપારમાં રાજકીય હસ્તક્ષેપનાં દુ પરિણામ આપણી સમક્ષ એના તદ્દન વરવા સ્વરૂપમાં પ્રત્યક્ષ થવા માંડ્યાં છે. ધર્મસત્તા પરની તરાપ એ સરવાળે વ્યક્તિ-સ્વાતંત્ર્ય ઉપરની તરાપ છે, જે - બંધારણીય ખાતરને ઉઘાડે ભંગ કરે છે. પરંતુ ક્રમશઃ નિઃસત્ત્વ, સ્વકેન્દ્રિત અને ગુલામ મને દશાવાળી થતી જતી પ્રજા, સ્વત્વસભર ન બને ત્યાં સુધી આ પ્રાણપીડિત પરિસ્થિતિને ખુમારીભેર વિરોધ કરી શકવા સમર્થ નથી. આ સંજોગોમાં કેવળ ધર્મસત્તા અને ત્યાગી સાધુસમય જ એક પ્રબળ આલમ્બન અને આશાકિરણ છે. સ્વાભાવિક રીતે જ પ્રસ્તુત ગ્રંથના સમીક્ષકશ્રીએ આ અવાજ નિભક રીતે ઉઠાવ્યો છે, એને ઉપાડી લે એ જ એક શ્રેયમાર્ગ અને તરણપાય છે. વર્તમાનયુગમાં રાજસત્તા દ્વારા નહિ, ધર્મસત્તા દ્વારા જ સરસ કાન્તિ અથત સાચી ઉન્નતિ આવી શકે એમ છે એ નિવિવાદ સત્યને સમીક્ષકશ્રીએ અર્થઘન તર્ક દ્વારા સિદ્ધ કરી આપ્યું છે. અહીં, પ્રશ્નોને કેવળ અછડતે ઉલ્લેખ જ નથી કરાયે, પણ એને વ્યવહારુ ઉકેલ અને દૂરગામી પરંતુ સ્થિર માર્ગ પણ ચીંધે છે. આમ, સવશલ વાચન પૂરું પાડવા ઉપરાંત સહુદય પાઠકના દિલમાં જેશ ભરે, સમસ્યાઓના નિરાકરણને માર્ગ ચીંધે એવું

Page #11
સક્ષમ વિચારભાથું પણ પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં સભર ભર્યું છે. જે કેટલાંકના મન-હૃદયના તાર એ ઝણઝણાવી શકશે તેય સમીક્ષકશ્રીને શ્રમ સાર્થક લેખાશે. ઉપરોક્ત પંક્તિઓમાં શ્રી જિનાજ્ઞાથી વિપરીત એવું કંઈ આલેખાયું હોય, તે ક્ષમાયાચના સહ, આવી સાર્થક તક આપવા બદલ પપૂ. આચાર્ય ભગવંતને અંતઃકરણપૂર્વક આભાર માની વિરમું છું. સેવા, 7/ અંબિકાનગર મહેસાણા-૩૮૪૦૦૨ દિનાંક : 25/12/1985 શ્રીશ્રી ગુરુપદરેણ પ્રા. રાજન કડિયા [10]

Page #12
(અનુક્રમ) 1 શાસ્ત્રોના કપોલકલ્પિત અર્થો : - જિનશાસનના કેટકેટલા ટુકડા થશે ? 2, કુબુદ્ધિના પ્રભાવે : વાસ્તવિક નક્કર સત્ય : 3, કર્મની કાળાશ દેવાય કે કેમ ? 4, શ્રી સર્વજ્ઞ ભગવંત કરતાં વિશેષ ડાહ્યા : 5, કુતર્કોની ભુલભુલામણુંભરી ભૂતાવળમાં : 7, કાતિલ મહાપાપ : બળતામાં ઘી હોમવા જેવું : 8, બારે પર્વતિથિ આદિ અનેક વિષયક સમાલોચના 9, સાર્વભૌમ બહુશ્રુત ગીતાર્થ–શિરોમણિશ્રીજીની દીર્ધદષ્ટિ : 10, પરંપરાગત પૂર્વની અપર્વતિથિની જ ક્ષયવૃદ્ધિ : 11, શ્રી સાતયાન રાજાની વિનતિથી આપદધર્મરૂપે : 14, ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કરવા અંગે શાસ્ત્રપાઠ મળે છે કે કેમ ? 16, 5. પૂ. કાલકસૂરિજી મ. ચાતુર્માસમાં વિહાર કરીને પૃથ્વી પ્રતિષ્ઠાનપુર પધાર્યા : 17, પ્રવર્તાવેલ પ્રણાલિકાને ધર્મગ્રંથોનું સમર્થન ખરું? 21, શ્રી કલ્પસૂત્રને સાક્ષીપાઠ : 22, એ ભારતનું પરમ સૌભાગ્ય : ર૬. 2 આદેય નામકર્મને પ્રભાવ : 41 શ્રી જિનેન્દ્ર શાસનને મુદ્રાલેખ : 1, માર્ગાનુસારી ગુણમાં પણ મેટો ધબડકો : 42, વિરાગીના રાગી બને : 43, અહં અને મમરૂપ હુતાશ : 44. વણથંભી વણઝાર : કવચિત ઉપેક્ષા પણ સેવાય : 50, અપેક્ષિત ઉચ્ચતમ ભક્તિભાવને અભાવ : પર, ત્રણ લાખ જેટલી માતબર રકમ ખર્ચનાર. 54, કેટલું લજાસ્પદ, [11)

Page #13
મહાલંકરૂપ ગણાય ? 55, એ કયાં મારા એકલાનું કામ છે ? 58, મહાપ્રભાવકેની તિથિઓ કેમ ઊજવાતી નથી ? 60, શ્રી તીર્થકર પરમાત્મા આદિનો અગ્નિસંસ્કાર તે જ દિવસે થયો કે બીજા દિવસે ? 62, કાળું કલંક આ ભવમાં ભૂંસાય કે કેમ ? 64, અક્ષમ્ય ઘોર કર્થના : 65, કેણ નકારી શકે ? 66, કે વિરોધાભાસ યાને ગુરદ્રોહ : 67, આપણા માટે એ જ પરમ હિતાવહ છે : 67, અનેક મહાપાપોમાંનું એક : 69. 3 અગત્યની સૂચના : 4 શ્રી સીમન્વરસ્વામિજી- પરમાત્માને વિનતિપત્ર 71 દ્વાદશ અભિગ્રહ : 85, નવ નિયમનું પાલન અંગે : 87 પ અવસર્પિણી કાળમાં તો અનંતાનંત પરમ ઉપકાથી જ રાજનીતિ પ્રવર્તે : 6 વિપ્રસૂ રત્નગર્ભા પરમ પવિત્ર પુણ્યધરા : 104 મહારાજનીતિને પણ શિથિલ બનાવ્યા : 105, યવન શાસન અને ગોરાઓનો પગપેસારો : 10, ભીંડામાર છો પિપ : 109, ગુડાશાહીના ભણકારા : 110, હડકને હડકવા : 11, આત્માને અબાધિત અધિકાર : 12, મેષ રાશિના શનિની લેહના પાયે સાડાસાતી : 114, મીણ કે માખણના દાંતે : 116, અમેઘ અને અજેય મહાવિદ્યા : 117, સ્વપ્નમાં પણ સદાચાર નંદવાય નહીં : 119, આ છે આર્ય સંસ્કૃતિને અચિંત્ય મહાપ્રભાવ : અભેદ્ય વજાર : 121, પાશ્ચાત્યોની પાપલીલા : 122, પાપી પેટ બનેલ સુસંસ્કારને પવિત્ર કોઠો : 124, આદર્શ સુસંસ્કારોની ગ ગાત્રી : 125, સુવાવડખાતાં : મહાપાપનું પ્રસવસ્થાન : 126. (12)

Page #14
7 ધર્મ મહાલયના હચમચી ઊઠેલા પાયા : 128 અનાદિ અભક્ષ્ય કયારે બને ? 129, તુંબડાના શાકને સેમલને વઘાર : 131, તન અને મનની સાથે અભડાતું ધન : 132, માત્ર આઠ ટકા પ્રજા ભણેલી ! 133, વિદેશીઓની ભ્રામક લીલાજાળ : 134, ભલભલા બુદ્ધિનિધાનની કલ્પના પણ જ્યાં કાચી પડે : 137, પવિત્ર શ્રુતજ્ઞાનની અક્ષમ્ય આશાતના : 138, તુમતીની છાયા પણ વર્ષે : 139, વિદેશીઓની વાહિયાત વાત : 140, કસાઈનાં પણ કાળજાં કંપે એની ભાંડણલીલા : 142, ધર્મના મૂળમાં પલીત ચાંપવાનું કાવતરું : 144, ઊંધા શ્રીગણેશ મંડાયા : અપાત્રને વિદ્યાદાન નહિ : 141, વિદ્યા અને અવિદ્યાની ઓળખ : 146, જીવતું જાગતું દોજખ : 148, પવિત્ર માનસ ભ્રષ્ટ કરનાર અંગ્રેજી અક્ષરજ્ઞાન : 149, આ છે વિદેશીઓની મેલી મુરાદ : 150, યુવકો સમક્ષ ધરેલ ભયંકર હાઉ : ૧૫ર, આર્યસનારીધન અભણ ક્યારે હતું ? : 154, સુસંસ્કારરૂપ રનની અખૂટ ખાણ : 155. 8 મહાઅભિશાપરૂપ મનરંજનગૃહે : 154 તન-મન-ધનને અભડાવતાં અશ્લીલ દો 158, મા-બહેન, દીકરી કે પૂત્રવધૂને વિવેક પણ નષ્ટ : 160, વાણિજ્યતંત્રને ખેરવી નાખવું એ પાયાની જરૂરિયાત : 161, યંત્રવાદરૂપી અજગર : ગૌવંશ ઉપર ઊતરેલી આફત : 163, આર્યપ્રજાને સત્ત્વહીન બનાવવાની ચાલ : 164, મહાઅનર્થકારી પાણીના નળ : 15, હિંસાજન્ય મહાપાપનાં ફળ ભોગવવાનું લમણે લખાયું : યંત્રવાદે સર્જેલી પરાધીનતા : 167 છતા અન્નજળે ભૂખે- તરસે મરવું પડશે : 168, વાણિજ્યતંત્રમાં સંગાણ : 169, બેઈમાનીને ઉત્તેજન : 7, માલિકને જ ભિખારી ( 12 )

Page #15
" બનાવ્યો : 172, આડેધડ સર્વનાશ : 173, અક્ષમ્ય હીણું કાર્ય : 174, અભિશાપરૂપ ટ્રસ્ટ એકટ : 175. - ધર્મસત્તાનું સ્થાન સર્વોપરિ હેવું ઘટે : 176 ધર્મસત્તાના ગળામાં વજફસે : 176, નિષ્ફળ વિરોધ : 178, ધર્મસંપત્તિને ઉમદા વહીવટ : 178, કરજ વો : સંચાલન જટિલ બન્યું : 181, ધર્મભક્ષક ટ્રસ્ટ એક્ટને અક્ષમ્ય હસ્તક્ષેપ : 182, ટ્રસ્ટ એકટ દૂર કરે જ જોઈએ : 183, ધર્મસત્તાને અપંગ બનાવી : 184. 10 શ્રી જિનાજ્ઞાઘાતક આધુનિક પાઠશાળાઓ : 185 - મંત્રસૂત્ર વાચના લેવાની વિધિ : 186, ગૃહસ્થને સૂત્ર ભણાવ વાને અધિકાર નથી : 187, ધર્મસંસ્કાર જનેતાના ઉદરમાં જ મળતાઃ 188, શિક્ષણ કે કુશિક્ષણ? 190, મા-બાપનું શ્રુતજ્ઞાન પ્રત્યે ઉપેક્ષિત વલણઃ 191, અશાસ્ત્રીય પાઠશાળા માટે ફંડફાળા ઉધરાવવાનું મહાપાપ H 192. 11 સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાનમાં જીવને શિવ બનાવવાનું સામર્થ્ય છે : 12 માસિક ઋતુસ્ત્રાવનાં અકM અનિષ્ટ પરિણામ : 15 કીડીની કાયાએ કુંજરના કટકને નાથવા જેવી જટિલ સમસ્યા : 106, શ્રી જિનાગક્ત ધર્મગ્રંથાનુસારી નિયમે : 198, શ્રી વેદોક્ત માન્યતા અનુસારના નિયમો : 199, કુરાને શરીફ, પારસી ધર્મગ્રંથ, યહૂદી ધર્મગ્રંથ અને બાઈબલની માન્યતા અનુસારના નિયમ : 200-201, પાશ્ચાત્ય ચિંતકોનાં મંતવ્યો : 203. 13 માતા-પિતાની પ્રાથમિક ભૂમિકાની કિંચિત સમીક્ષા : માતા-પિતા બનવાનાં અધિકારી કોણ ? 208, માતાપિતા માટે આવશ્યક નિયમે 209, નિયમ-પાલનનું સારું રહસ્ય : 214, ( 14 )

Page #16
હાથનાં કર્યા હૈયે વાગ્યાં : 216, મનોજાવમાં રહેલી અગાધ શક્તિ : રસહીન થઈ ધરા - દયાહીન થયો નૃપ : 218, આપ જાણે પા૫ : મા જાણે બાપ : 221, બાપ તેવા બેટા : 223. 14 જેનેની જીવદયા : 241 15 સાધર્મિક વાત્સલ્યમાં થાળી-વાટકા ઘરેથી લાવવાને નિયમ કેમ ? 244 16 મહિલા-મંડળાદિના પરિશ્રમિક વેતન અંગે : ર૪૬ ઢંગધડા વિનાના તર્કથી મનમનામણું : 248, સ્વર-શક્તિના દાતાને ઓળખે H 251, શું કુલીનતા દૂષિત થઈ છે ? ૨પર, દૃણાયેલી દાળ : નહિ કેઠાની, નહિ કોઠારની H 253, પર્યટનમાં પિોષાતાં મહાપાપ : 254. 17 ધર્મક્ષેત્રે ધન વાપરનાર પ્રત્યે અણગમે કેમ? 255 ધર્મસત્તા ઉપર રાજ્યસત્તાની તરાપ શા માટે ? 256, પારકે ભાણે મોટો લાડુ : 258, અન્નને બગાડ કે બચાવ ? 25, રાજ્યસત્તાનું કર્તવ્ય : 26. 18 શાળા-કોલેજ, હેસ્પિટલાદિનું નિર્માણ કેમ નહિ ? ર૬૩ ભારતવર્ષને માથે લેવાના પાયે બેઠેલી પનોતી : ર૬૫ 50-60 ગામ વચ્ચે એકાદ વૈદ્ય : 266. 19 શ્રી જિન-ચૈત્ય-નિર્માણના સુમંગળ કેડ : જીવવિરાધનાના પાપથી બચાવનાર જ્યણુધર્મ : 274, શ્રી જિનાલયના જીર્ણોદ્ધારથી શીઘ્ર કલ્યાણ : 275, ધાર્મિક દ્રવ્યની સારસંભાળ વિશે : 276, ધાર્મિક પેઢીના તંત્ર સંચાલકોનાં લક્ષણ : વિધિમાર્ગ ઉત્તમતા : ર૭૭. (15)

Page #17
ર૮૮ 20 ટીપ દ્વારા એકત્રિત કરાયેલ રકમ ધાર્મિક નિધિ ગણાય? આયંબિલ આદિ નિમિત્તો ટીપ કરવી ઉચિત ગણાય? પ્રસન્નતાને પમરાટ : 281, આધુનિક આયંબિલ શાળાઓની અર્વાચીનતા. 21 આરાધનામાં જોઈએ તે આનંદ નથી : 282 ભક્તિના અતિરેકમાં અજ્ઞાનવશ થતી મહાહિંસા : 284, ઉપધાન તપ: 286, બરફને ઉપયોગ વર્ષે મેટર બસના યાત્રા પ્રવાસને સંધ કહેવાય ? 287. 22 કર્માદાન : સર્વ મહાપાપની અવંય જનેતા : 289. 23 દેવાધિદેવ સમક્ષ શ્રી દશદપાલ આદિનું પૂજન યુક્તિયુક્ત ગણાય ? 297 હોમ-હવન એ તાંત્રિક અનુષ્ઠાને છે : 292, આહવાન કરીને માત્ર સ્થાપના જ કરવી: 203, જીવનયાત્રાને ઘોર અન્યાય 294. 24 ધર્મદેશના કે વ્યાખ્યાન કેણ આપી શકે? ર૪ તારક વાણીની ઘોર ઉપેક્ષા : ર૯૬, છે કોઈ અધિકાર ચેષ્ટાની સીમા ? 27, શ્રી જિનશાસનના હિતચિંતક કે રોહક : પરમાત્માનાં પૂજન સમયે અર્થ-વિવેચન થાય ? 298. 25 સ્વનેય ન ક૯પી શકાય તેવે વ્યવહાર : (16 ,

Page #18
શાસ્ત્રોના કલકલ્પિત મનઘડંત અર્થાત ઉટપટાંગ અર્થે દુષમકાળના દોષથી દૂષિત દુબુદ્ધિવાળા અર્થાત અજ્ઞાન અને અહં-અંધકારના ઓછાયાથી અંધ તેમ જ મહામિથ્યાત્વ મદ્યપાનથી મદોન્મત્ત (મૂંઝાયેલ) મતિવાળા કૃષ્ણપાક્ષિક જીવોના પૂર્વોપાર્જિત તીવ્રતમ પાપોદયે પાપને પુષ્ટ કરનાર અને ધર્મને ધ્વંસ કરનાર અર્થાત્ આત્માનું અધઃપતન કરનાર એવા વિચિત્ર ક્ષયે પશમના કારણે પરમ્પરાથી ચાલ્યા આવતા શાસ્ત્રોના શુદ્ધ અર્થના સ્થાને શાસ્ત્રોના કપોલકલ્પિત મનઘડંત અર્થાત્ ઉટપટાંગ અર્થે કરવાનું અક્ષમ્ય મહાદુઃસાહસ કરવા લાગ્યા. (એ ઉટપટાંગ અર્થઘટનને શાસ્ત્રીય ભાષામાં સર્વપાપશિરોમણિરૂપ “ઉસૂત્ર પ્રરૂપણા” કે “ઉત્સુત્ર ભાષણ” કહેવામાં આવે છે.) ઉત્સવ પ્રપણું કરીને જાણે કેઈ અજોડ અલભ્ય આત્મસિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી લીધી હોય, તેવા અદમ્ય ઉત્સાહથી અર્થાત તીવ્રતમ દુરાગ્રહ(હઠાગ્રહ કે કદાગ્રહ)થી પોતે પ્રપેલ ઉત્સુત્રને ત્રિકાલાબાધિત અકાટ્ય સત્ય સિદ્ધાંતરૂપે માનવા

Page #19
વાળા પિતાના પક્ષને બહોળો અનુયાયી વર્ગ બને, તે માટે આકાશ-પાતાળ એક કરવા જેટલા અથાગ પ્રયત્નો કરવામાં ભૂતકાળના ઉત્સુત્રપ્રરૂપકે એ અંશમાત્ર પાછું વાળીને જોયું નથી, અને વર્તમાનકાળના ઉત્સુત્રપ્રરૂપકે જેતા નથી, તે પછી ભવિષ્યકાળના ઉત્સવપ્રરૂપકે પાછું વાળીને જોશે એવું કયા વિશ્વાસે કહી શકાય ? આડી અવળી તિરાડ પડીને જિનશાસનના કેટકેટલા ટુકડા થશે ? અક્ષમ્ય મહાપાપરૂપ “ઉત્સુત્ર-પ્રરૂપણ કરવાના દુઃસાહસથી અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનમાં ગચ્છ, મત, પક્ષ આરિરૂપ કેટકેટલી આડીઅવળી તિરાડો પડીને અખંડ જિનશાસનના કેટકેટલા ટુકડા થશે ? પક્ષપલાન્તરો અને મતમતાન્તરૂપ વિષવના કિસ્પાન ફળ સદશ પરસ્પરના કુસંપથી અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની કેવી ભયંકર દુર્દશા થશે ? અને એ પારાવાર અક્ષમ્ય મહાહાનિથી શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈનસંઘને કેટલું ભયંકર શેષવું પડશે ? એવો વિચાર ઉસૂત્રપ્રરૂપકેને ઉરિત્રપ્રરૂપણું કરતાં પહેલાં આવ્યો હત, તે યે આપણે સૌભાગ્યશાળી ગણાત. શ્રી સંઘને કેટલું પારાવાર મહાકણ

Page #20
( 3 નિરન્તર વેડવું પડશે ? તેને ચક્કસ માપદંડ તે અનન્ત મહાજ્ઞાની સર્વજ્ઞ ભગવન્ત કે ચૌદ પૂર્વધર શ્રુતકેવળી મહારાજ જેવા બહુશ્રુત જણાવી શકે. કુબુદ્ધિના કુપ્રભાવે ? તીવ્રતમ દુરાગ્રહી, અધમાધમ પરમ પામર પાપાત્માઓની તીવ્રતમ કુબુદ્ધિના કુપ્રભાવે મહા-અભિશાપરૂપ ઊભા થયેલ મતમતાન્તને પ્રવાહ ચાલુ રહે, તેવા બદઈરાદા(કુટ આશય)થી ઉટપટાંગ કુતર્ક કરીને ભદ્રિક જેનાં માનસને ભ્રમિત કરીને પિતાના અનુયાયી બનાવવા માટે શ્રી જિનશાસનના મૂળમાર્ગથી અર્થાત્ આત્મકલ્યાણ સાધક ક્ષમાર્ગથી ભ્રષ્ટ કર્યા, તેનું સબળ કારણ તો એ છે કે તે અધમાધમ પરમ પામર જીને મન અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા અને તેમના અનન્ત મહાઉપકારની મહત્તા કરતાં પોતાની જાત વિશેષ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. વાસ્તવિક નક્કર સત્ય : ઉરિત્રપ્રરૂપકો કદાચ એમ કહે કે પરમાત્મા કરતાં પિતાની જાત વિશેષ મહત્ત્વપૂર્ણ છે” એ આક્ષેપ લેખકે

Page #21
કયા જ્ઞાનના બળે કર્યો ? આક્ષેપ નથી કર્યો. વાસ્તવિક નક્કર સત્ય જણાવ્યું છે. આક્ષેપ તે તેને કહેવાય કે જે વાસ્તવિક ન સત્યથી સર્વથા પર હોય. ઉપરોક્ત વિધાન આક્ષેપ છે કે વાસ્તવિક નક્કર સત્ય છે તે અંગે વિચારીએ. મહાપાપરૂપ કમની કાળાશ દેવાય કે કેમ? શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા અને તેમના અનન્ત ઉપકારને અતુલ મહિમા મિસ્યાડમ્બરી ઉત્સુત્રભાષકની રગેરગ અને રોમેરમ ઠાંસી ઠાંસીને ભરાયેલ હોત, તે તેઓ ઉત્સુત્ર પ્રલાપ, મિથ્યાડમ્બર કે સ્વમુખે આત્મશ્લાઘા અર્થાત્ પિતાની પ્રશંસા કે પ્રસિદ્ધિ ત્રણ કાળમાં કદાપિ ન કરત. એવું વર્તન અને એવી વાણી હેત, તે એમ વિચારત કે ક્યાં અનન્તાના પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા અને ક્યાં અધમાધમ પરમ પામર પાપાત્મા એ હું? આઠ રુચક પ્રદેશથી અતિરિક્ત અન્ય એકેક આત્મપ્રદેશે અનન્તાનન્ત મહાપાપના પર્વતના પર્વત જેટલી મહા-અધમતા અને પરમ પામરતા નિરન્તર સાથે રાખીને ફરું છું. એ મહાપાપરૂપ કાળાશથી કાજળ કરતાંય એટલે બધે મહાભયંકર કાળ છું કે પુષ્પરાવર્ત મહામેઘ કે સ્વયમ્ભરમણ સાગરના જળ જેટલી સંયમધર્મની

Page #22
આરાધના અને મેરુ મહિધર જેટી તપધર્મની આરાધનારૂપ સાબુથી પણ આત્માને લાગેલ મહાપાપરૂપ કર્મની કાળાશ વાય કે કેમ? તે તો અનન્તજ્ઞાની સર્વજ્ઞ ભગવન્ત જ જાણે. શ્રી સર્વજ્ઞ ભગવન્ત કરતાં વિશેષ ડાહ્યા ? મહા-અજ્ઞાની અને ગુણહીન હોવા છતાં તે મિથ્યાડઅરીઓ સર્વજ્ઞ ભગવન્તનાં શાસ્ત્રોથી વિપરીત ઉત્સવપ્રલાપ અને સ્વમુખે આત્મશ્લાઘા કરીને અતિપ્રસન્નતાપૂર્વકને નિરવધિ આત્મસન્તોષ અનુભવે છે. એવું ક્યારે બને કે કાં તે અનન્ત મહાજ્ઞાની સર્વજ્ઞ ભગવન્તનાં શાસ્ત્રી પ્રત્યે શ્રદ્ધા નહિ હોય અથવા તે એ મિથ્યાડમ્બરીએ એમ માનતા હોય કે અમે શ્રી સર્વજ્ઞ ભગવન્ત કરતાં વિશેષ ડાહ્યા, શાણ અને જ્ઞાની છીએ. જાતબડાઈનું કિંડિમ ? અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા અને તેમના અનન્ત ઉપકારના અપાર મહિમાથી જેમનું હૈયું સાગરની ભરતીની જેમ હિલોળા લેતું છલેલ ઊભરાતું હત, તે તેઓ એમ જ માનત કે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મસંસ્થાપિત અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસન એ જ સાર,

Page #23
એ જ પરમાર્થ અને એ વિના અન્ય સર્વસ્વ (અર્થાત્ રાગદ્વેષજનક પૌગલિક પદાર્થસભર આ સંસાર આત્માની ભયંકર ઘેર ખોદનાર મહા–અભિશાપરૂપ હોવાથી તે સંસાર) સર્વથા અસાર છે. એવી અકાઢે શ્રદ્ધા અનન્ત મહાજ્ઞાની સર્વજ્ઞ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા પ્રત્યે હોત, તે તેમનાં વચને પ્રત્યે પણ હોત. એ વાત નિવિવાદ નિઃશંક સત્ય છે, એવી અકાઢે અખંડ શ્રદ્ધા ધરાવતા હોત, તે ઉસૂત્રપ્રલાપ દ્વારા અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનનું અક્ષમ્ય ઘોર અહિત અને આત્માનું નિરન્તર ભયંકર નિકનન નીકળતું રહે તેવા મતમતાન્તરે કે પક્ષ-પક્ષાન્તરે ઊભા કરીને તેને જીવિત રાખવા મહાબાલિશ પ્રયત્નો ક્ય ન હતા, અને વાતવાતમાં સ્વમુખે મહાઆડમ્બર અને અણછાજતા ફટાપથી ભરપૂર સ્વલાઘા-આત્મપ્રશંસા અને જાતબડાઈનું ડિડિમ વગાડીને માતાપિતાની કુલીનતાનું અને પિતાની અપાત્રતાનું પોત પ્રકાશ્ય ન હેત. આ તે પોતાની અધમાધમ અધમતાનું અને પરમ પામર પામરતાનું ઉઘાડું પ્રદર્શન કર્યું ગણાય. એવું અભદ્ર પ્રદર્શન કરતાં એમનું હૈયું અને હેઠ શી રીતે ચાલતાં હશે એ જ મહદાશ્ચર્યમ!

Page #24
કુતર્કોની ભ્રામક ભુલભુલામણભરી ભયંકર ભૂતાવળીમાં : ભૂતકાળમાં ભિન્ન ભિન્ન સમયે થયેલ ઉસૂત્રપ્રરૂપક નિદ્દોએ ઊભા કરેલ ઉન્માર્ગગામી અનેક મતમતાન્તરે અને પક્ષપક્ષાન્તરે જીવિત રહે તે માટે પિોતપોતાના મતમતાન્તરે અને પક્ષપક્ષાન્તરોને અનુયાયી વર્ગ બહુસંખ્યક હો અનિવાર્ય છે, એવા ભયંકર દુરાગ્રહથી ઉસૂત્રભાષક કુતર્કવાદીઓને આકાશપાતાળ એક કરવા જેટલાં છળપ્રપંચ, ફૂડકપટ, માયા અને દંભભર્યા કુતર્કો અને તર્કટ વિતંડાવાદ કરવાં પડ્યાં. કુતર્કવાદીઓના કુટિલતાભર્યા કુતર્કોની ભ્રામક ભુલભુલામણીભરી ભયંકર ભૂતાવળમાં ભેળાભટાક ભદ્રિક ભવ્યાત્માઓ ભ્રમિત થઈને શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મપદિષ્ટ પરમ તારક મૂળમાર્ગથી ભ્રષ્ટ થવા સાથે ઉન્માર્ગના ઉપાસક થઈને પરમાત્માના, પરમાત્મશાસનના અને આત્માના કટ્ટર શત્રુ બન્યા. * પિતાના પક્ષના પક્ષકાર બનાવવા કરતાં પરમાત્માના એક કરવા જેટલા ભગીરથ પ્રયત્ન અને મહાદલ્મ છળપ્રપંચભર્યા તર્કટ વિતંડાવાદે કરીને મહાપાપ ઉપાર્જન

Page #25
8 ] કરવાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત ન થાત, તેમ જ અતિ ચીકણા મહાપાપકર્મની તવાતિતીવ્ર શિક્ષા ભોગવવાનો પ્રસંગ પણ ભાવિકાળે ન આવત. મહાકલંકિત અતિહીણું કાતિલ મહાપાપ H કાતિલ અગનગોળા જેવા કપોલકલ્પિત મતમતાન્તરો પ્રત્યેની તીવરાગરૂપ ભડભડતી આગથી મિથ્યાડમ્બરી અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનને બાળવાનું મહાકલંકિત અતિહણું કાતિલ પાપ કરી રહેલ છે. બળતામાં ઘી હોમવા જેવું : દર્શનમેહનીય કર્મના વિશિષ્ટ ક્ષયે પશમના કારણે અનન્તાના પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા અને જિનેન્દ્રશાસન પ્રત્યે પરમ આદરરૂપ અપાર કૃતજ્ઞતાપૂર્વક પ્રબળ ભક્તિભાવરૂપ પુષ્કરાવત મહામેઘ અમૃતજળથી છલોછલ ઊભરાતા હત્સરોવરવાળા પરમ પૂજ્યપાદ પરમપ્રભાવક ગીતાર્થતારક મહાપુરુએ તે તે બળબળતા હતાશ(આગ)ને ઠારવાનું અણમોલ પરમ અમેદનીય શાણું કાર્ય કર્યું. અને જેમને ભવની ભીતિ

Page #26
નથી એવા ભવાભિનન્દી આત્માઓના દર્શન મેહનીય કર્મ રૂપ તીવ્રપાપના ઉદયે બળબળતા હુતાશને ઠારવાને બદલે તે હુતાશ વિશેષ ભડકા લે તેવી અનેકવિધ શ્રી જિન-આજ્ઞાથી વિપરીત પ્રરૂપણ કરીને બળતામાં ઘી હોમવા જેવું મહાપાપમય હીણું કાર્ય કર્યું. મહાપાપમય તે હીણુ કાર્યરૂપ અનેક વિષચક કરેલ વિપરીત પ્રરૂપણામાંથી કેટલીક વિપરીત પ્રરૂપણા અંગે વિચારીએ બારે પતિથિ આદિ અનેક વિષયક સમાલોચના : પરંપરાથી અવિચ્છિન્નપણે ચાલી આવતી સામાચારીની આચરણે પ્રમાણે બારે પર્વતિથિ આરાધ્ય હોવાથી તેની ક્ષયવૃદ્ધિન થાય. પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક પ્રતિકમણુનાઅંતે સેંકડો વર્ષથી “શ્રી સંતિકર સ્તોત્ર બેલવાની ચાલી આવતી પ્રણાલિકા, સૂર્ય-ચન્દ્રગ્રહણ સમયે જિનમંદિર માંગલિક (બંધ) રાખવાની ચાલી આવતી પ્રણાલિકા, આષાઢ ચોમાસાથી કાર્તિક ચોમાસા પર્યન્ત શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈનસંઘથી શ્રી સિદ્ધાચલજી મહાતીર્થ ઉપર ન જવાય એવી ચાલી આવતી પ્રણાલિકા, જન્મમરણ સૂતક પાળવા સંબંધી પરંપરાથી ચાલી આવતી પ્રણાલિકા તેમજ પરંપરાથી ચાલી આવતી એવી અનેક માન્યતા પ્રણાલિકાઓની કરાતી

Page #27
10 ] આચરણુઓ અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા અનુસારી હોવાથી એ પણ પરમ આરાધ્ય અને પરમ ઉપાસ્ય જ છે. ઉપર્યુક્ત પરમ્પરાગત સામાચારી અને પર્વતિથિ આદિ વિષયક આચરણ એ ધર્મસ્વરૂપ હોવાથી પરમ - આરાધ્ય અને પરમ ઉપાસ્ય હોવા છતાં પૂર્વોપાર્જિત તીવ્ર પાપો તે ધર્મ અધર્મ-સ્વરૂપ લાગ્યો અને તદ્દવિષય અક્ષમ્ય ઘોર અપલાપ કરવા લાગ્યા. તેને ભયંકર કટું ફળસ્વરૂપે અનેક પુણ્યવન્ત ધર્માત્માઓના પવિત્ર માનસ ઉપર ધર્મમાં અધમની મુદ્રા અંકિત કરી. પરમાત્માના મૂળમાર્ગથી વિમુખ કરી ભ્રષ્ટ કર્યા. અસ્તુ હવે આપણે મૂળ પ્રકરણ અંગે વિચારીએ. સાર્વભૌમ બહુશ્રુત ગીતાર્થશિરોમણિની દીર્ઘદૃષ્ટિ : અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસન એ જ અર્થ(સાર), એ જ પરમાર્થ (પરમ સાર) અને શેષ સર્વસ્વ મહાઅનર્થ રૂપ એવી અકાઢે શ્રદ્ધાથી જેમનું ચિત્ત સદા પરમ સુવાસિત છે અને અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની રક્ષા, આરાધના અને પ્રભાવના એ જ જેમનું જીવન છે, એવા પરમ પૂજ્યપાદ પરમ પ્રભાવક સાર્વભૌમ બહુશ્રુત ગીતાર્થ શિરેમણિ આચાર્યપ્રવર મહારાજ સાહેબએ અનન્ત મહાતારક

Page #28
[ 11 શ્રી જિનશાસનના હિતાહિત અને લાભાલાભને દીર્ધદષ્ટિએ વિચાર કરીને જેન ટિપ્પણને ભંડારી દઈને પર્વ–અપર્વતિથિ તેમજ શ્રી અંજનશલાકા - પ્રતિષ્ઠા, દીક્ષા, શ્રી સંઘયાત્રા પ્રસ્થાન-ઉદ્યાપન કે અાહિકા મહોત્સવ આદિ પુણ્ય પ્રસંગે શુભમુહૂર્ત આદિના નિર્ણય અંગે તત્કાલીન લૌકિક પંચાંગ સ્વીકારીને તેને ઉપગ કરવા લાગ્યા. પરમ્પરાગત પૂર્વની અપર્વતિથિની જ ક્ષયવૃદ્ધિ : અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની પરમ્પરાગત અવિચ્છિન્ન સુવિહિત માન્યતા અને આચરણ અનુસાર પર્વતિથિનો ક્ષય કે વૃદ્ધિ ન થતી હોવાના કારણે લૌકિક ટિપ્પણા(પંચાગ)માં કોઈ પણ માસના કૃષ્ણ કે શુકલ પક્ષની બીજ, પાંચમ, આઠમ, અગિયારસ કે ચૌદશ પર્વતિથિને ક્ષય કે વૃદ્ધિ આવે ત્યારે બીજથી ચૌદશ પર્યન્તની તે પર્વતિથિને ક્ષય કે વૃદ્ધિ ન કરતાં પતિથિના એક દિવસ પહેલાંની એકમ, ચોથે, સાતમ, દશમ કે તેરશ એ અપર્વતથિનો ક્ષય કે વૃદ્ધિ કરવી. અપર્વતિથિનો ક્ષય કે વૃદ્ધિ કરવાની માન્યતા અને આચરણ પરમ્પરાગત હેવાથી સા...તકાળને ભારતીય શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈન સંઘ અર્થાત અવિચ્છિન્ન વિશુદ્ધ પરમ્પરાગત શ્રી

Page #29
12 ] વિજયદેવસૂરતપાગચ્છ શ્વેતામ્બર જિનેન્દ્રમૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ પણ આજ દિન પર્યન્ત તે પ્રમાણે જ કરતો આવ્યો છે. પૂર્વતર તેરશ અપતિથિની જ ક્ષયવૃદ્ધિ અમાવાસ્યા અને પૂર્ણિમા એ પણ પર્વતિથિ જ છે. પણ એ પર્વતિથિ ચૌદશ પર્વતિથિ પછી, અનન્તર દિવસે આવતી હોવાથી તે અમાવાસ્યા કે પૂર્ણિમા પર્વ અનન્તર પર્વતિથિ કહેવાય છે. લૌકિક પંચાંગમાં અમાવાસ્યા કે પૂર્ણિમા પર્વતિથિને ક્ષય કે વૃદ્ધિ આવે ત્યારે શ્રી જિનશાસનની ઉપર્યુક્ત પરમ્પરાગત અવિચ્છિન્ન સુવિહિત માન્યતા અને આચરણ પ્રમાણે પર્વતિથિને ક્ષય કે વૃદ્ધિન થતી હોવાના કારણે ચૌદશ-અમાવાસ્યા કે ચૌદશપૂર્ણિમા એ ઉભય પર્વતિથિને ક્ષય કે વૃદ્ધિ કર્યા વિના ચૌદશઅમાવાસ્યા કે ચૌદશ-પૂર્ણિમા પહેલાંની તિથિ અર્થાત પૂર્વતર “તેર” અપર્વતિથિની જ ક્ષય વૃદ્ધિ કરવાની હોવાથી તે પૂર્વતર “તેર” અપર્વતિથિની જ ક્ષયવૃદ્ધિ કરવામાં આવે છે. પૂર્વ કે પૂર્વતર ભાદરવા શુદિ ત્રીજની ક્ષયવૃદ્ધિ કરવી અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની ઉક્ત માન્યતા અને આચરણ પ્રમાણે પર્વ-અનન્તર પર્વતિથિની ક્ષયવૃદ્ધિ

Page #30
[ 13 નન્તર ન થતી હોવાના કારણે ભાદરવા સુદ ચોથ(૪) ને દિને પર્વાધિરાજરાજેશ્વર સર્વપર્વશિરોમણિ શ્રી પર્યુષણા મહાપર્વ હોવાથી તે દિન મહાપર્વતિથિરૂપ અને ભાદરવા શુદિ પાંચમ (5) તે અનાદિકાલીન પર્વ તિથિ છે જ. એમ ભાદરવા શુદિ ચેથ અને ભાદરવા શુદિ પાંચમ ઉભય પર્વતિથિ હવાથી ચૌદશ-અમાવાસ્યા કે ચૌદશ-પૂર્ણિમાની જેમ તેને અર્થાત્ ભાદરવા શુદિ ચોથ અને પાંચમ પર્વ અનન્તર પર્વતિથિ હોવાથી તે ઉભય પર્વતિથિમાંથી કોઈ પણ એક પર્વતિથિની ક્ષયવૃદ્ધિ લૌકિક પંચાગમાં આવે ત્યારે ઉભય પર્વતિથિની ક્ષયવૃદ્ધિ ન કરતાં ભાદરવા શુદિ ચોથની અપેક્ષાએ પૂર્વતિથિ અને ભાદરવા શુદિ પાંચમની અપેક્ષાએ પૂર્વતર તિથિ ભાદરવા સુદ ત્રીજ (3) અપર્વતિથિની જ ક્ષયવૃદ્ધિ કરવાની હોય છે. સાંપ્રતકાળે ભારતમાં પ્રવર્તમાન શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈન સંઘ અર્થાત્ અવિચ્છિન્ન વિશુદ્ધ પરમ્પરાગત શ્રી વિજયદેવસૂર–તપાગચ્છ શ્વેતાંબર જિનેન્દ્રમૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ આજ દિન પર્યન્ત પૂર્વ કે પૂર્વતર ભાદરવા શુદિ ત્રીજ (3) અપર્વતિથિની જ ક્ષયવૃદ્ધિ કરતે આવ્યા છે.

Page #31
14 ] શ્રી સાતયાન રાજાની વિનતિથી આપમરૂપે - અન્ય ગ૭ મતની માન્યતા ધરાવનાર પક્ષકારે એ તર્ક કરે છે કે ધર્મનિષ પરમ શ્રદ્ધાશીલ શ્રી સાતયાન (શાલિવાહન) રાજાએ ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને રાજ્ય દ્વારા રાષ્ટ્રીય સ્તરે “શ્રી મહેન્દ્રપૂજા મહોત્સવ ઊજવવાનું આયેાજન રાખેલ હોવાથી પરમપૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવર કરેલ આગ્રહપૂર્ણ વિનંતીથી ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની કરાતી આરાધનાપે શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિકમણ આદિ ધર્મઆરાધના ભાદરવા શુદિ ચોથ દિને આપદુધર્મરૂપે કરવી-કરાવવી પડી. પરમપૂજ્યપાદશ્રીજી તે રીતે આરાધના ન કરાવે તો શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈન સંઘ, શ્રી સાતયાન રાજા અને રાજકુળ આદિ શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધનાના અપૂર્વ લાભથી વંચિત રહે, અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણાદિ ન થાય, તે સકળ જીવરાશિની સાથેની ક્ષમાપના ન થવાના કારણે અનન્તાનુબલ્પિકષાયનો ઉદય થાય, સકળ જૈન સંઘ વિરાધભાવમાં જાય; અર્થાત્ મિથ્યાવના ઉદયવાળ બને. પરમપૂજ્યપાદ શ્રી કાલિકાચાર્યજી મહારાજ સમક્ષ તે મેરુ

Page #32
[ 15 મહિધર જેવું મહાધર્મસંકટ કહે કે આપદુધર્મ કહે તે ઉપસ્થિત થવાથી અનિવાર્ય સંગમાં આદુધર્મરૂપે આપવાદિક માગે ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને કરાતી શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના ભાદરવા શુદિ ચોથ દિને કરવી-કરાવવી પડી. પણ આજે તે એવું ધર્મસંકટ કે આપદુધર્મને આશ્રય લેવો પડે તે કઈ પ્રસંગે ઉપસ્થિત નથી. તે પછી આજે ભાદરવા શુદિ પાંચમને દિને શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ કરવા-કરાવવાને નિર્ણય શા માટે ન કરે ? એ રીતને નિર્ણય કરવામાં આવે તે શ્વેતાંબર જેનેની તો એક જ દિવસે શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના થાય, એવા તર્કકર્તાઓને પ્રશ્ન પૂછું છું કે તે પછી દિગમ્બરને શા માટે બાકી રાખવા ? દિગમ્બરની માન્યતા પ્રમાણે શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરવી-કરાવવી એ નિર્ણય કરવામાં આવે તો કહેવાતા જેનમાત્રને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વ એક જ દિવસે થાય ને? બીજે તર્ક એ કરું છું કે જેટલાક ગ૭ મત પક્ષ છે તે પ્રત્યેકની ભિન્ન-ભિન્ન માન્યતાના કારણે પ્રત્યેક ગચ્છ મત પક્ષનાં પ્રતિકમણાદિ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનો પણ ભિન્ન ભિન્ન છે. તો પછી કહેવાતા પ્રત્યેક જેન એક જ દિવસે એક સમાન ધર્મ-અનુષ્ઠાન કરે તે માટે કયા ગચ્છ મત પક્ષનાં

Page #33
16 ] પ્રતિકમણાદિ ધર્મ-અનુષ્ઠાન કરવા-કરાવવાં? તે અંગે પણ (ભાદરવા શુદિ પંચમીએ શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરવાથી શ્વેતાંબર જેની તે એક જ દિવસે આરાધના થાય, એ તર્ક કરનારાઓએ) નિર્ણય કરે પડશે ને? પુનઃ ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કરવા અંગે શાસ્ત્રપાઠે મળે છે કે કેમ? ભાદરવા શુદિ ચોથને સ્થાને પુનઃ ભાદરવા શુદિ પંચમી (5) દિને શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ ધાર્મિક અનુષ્ઠાન દ્વારા શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરવીકરાવવી એ નિર્ણય કરીને તે નિયમાનુસાર આરાધના કરવામાં આવે તે શ્રી શ્વેતાંબર જૈનોની શ્રી પર્યાપણું મહાપર્વની આરાધના એક જ દિવસે થાય, એવો તર્ક કરનારાએને હું પૂછું છું કે તમોએ કરેલ એ તર્કને અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાગમ કે શ્રી જિનાગમ અનુસાર શાસ્ત્રોનું સમર્થન મળે તેવા શાક્ષીપાઠ મળતા હોય તો વિના સંકોચે કોઈ પણ તર્ક-વિતર્ક કર્યા વિના તે જ ક્ષણે નિર્વિવાદ સ્વીકારીને પુનઃ ભાદરવા સુદ પંચમી દિને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરવી-કરાવવી એવો નિર્ણય કરીને તે રીતે આરાધના કરવી એ પરમ હિતાવહ છે. પણ તે અંગે શાસ્ત્રોના સાક્ષી પાઠે મળે છે કે કેમ તે અંગે વિચારીએ.

Page #34
[ 17 પ.પૂ. કાલકસૂરિજી મ. ચાતુર્માસમાં વિહાર કરીને પૃથ્વી પ્રતિષ્ઠાનપુર પધાર્યાઃ - શ્રી ભૃગુકચ્છ(ભરુચ)ના રાજાશ્રી બળમિત્ર અને નાનાભાઈ શ્રી ભાનુમિત્ર આ બંને ભાઈઓ પરમ પૂજ્યપાદ પરમ ગીતાર્થ શિરેમણિ બહુશ્રુત આચાર્યપ્રવર શ્રી કાલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબના સંસારી પક્ષે ભાણેજ હતા. તેમના અત્યાગ્રહથી ભરુચ ચાતુર્માસ અર્થે પધારે છે. શ્રી ભાનુમિત્ર ભાણેજને ચાતુર્માસમાં દિક્ષા આપીને પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી ત્યાં જ સ્થિરતા કરે છે. અનન્ત મહાકારક શ્રી જિનશાસનની અપૂર્વ પ્રભાવના થઈ. પહેલાં રાજસભામાં રાજપુરોહિત સાથે થયેલ વાદવિવાદમાં પણ પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજ સાહેબને અપૂર્વ વિજય અને રાજપુરોહિતને ઘેર પરાજય થયેલ. તે કારણે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી પ્રત્યે રાજ પુરોહિતના મનમાં તીવ્ર રોષ હોવા છતાં કૌટિલ્યભાવે ઔપચારિક પૂરતો રાજા સમક્ષ પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની પ્રશંસા કરતો. પુહિતે રાજાને એકાંતમાં કહ્યું, “આ તપેધન આચાર્ય મહારાજ, પ્રમુખ મુનિવર મહાશયે જ્યાં સંચરતા હોય ત્યાં આપને પદન્યાસ થ ઉચિત નથી. કારણ કે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી પ્રમુખ મુનિવરોનાં પડેલ જિ-૨

Page #35
18 ] પવિત્ર પગલાં ઉપર આપનાં પગલાં પડે તે અભક્તિ છે. તે અભક્તિરૂપ ઘેર આશાતના આપના શ્રેયને નાશ કરનારી હેવાથી આ નગરમાં આહારપાણ અનેષણય બનાવીને પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી પ્રમુખ મુનિવરને અન્યત્ર મેકલા.” રાજાએ કહ્યું, એ પ્રમાણે છે. એ રીતે રાજપુરોહિતે તીવ્ર માત્સર્યભાવે એકાન્તમાં રાજાની કાનભંભેરણી કરીને, રાજ-આજ્ઞા મેળવીને સમસ્ત નગરમાં આહારપાણ અનેષણીય (અકય) બનાવ્યાં છે. એ પ્રમાણે મુનિવરના મુખથી જાણુને વર્ષાવાસ(ચાતુર્માસ)માં જ પરમ ગીતાર્થશિરોમણિ બહુશ્રુત પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજશ્રીજી, પ્રમુખ મુનિવરે એ શ્રી ભરુચ નગરથી મહારાષ્ટ્ર દેશાન્તર્ગત શ્રી પૃથ્વી પ્રતિષ્ઠાનપુર પ્રતિ વિહાર કર્યો. પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી પ્રમુખ મુનિપુંગના આગમનને શુભ સંદેશ પ્રૌઢપ્રતાપી પરમહંત રાજાધિરાજ શ્રી સાતયાન (શાતવાહન કે શાલિન વાહન) રાજાને મળતાં જ રાજાધિરાજે અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની મહાપ્રભાવનાપૂર્વક અત્યાનન્દ હર્ષોલ્લાસથી પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી પ્રમુખ મુનિવરેને નગરપ્રવેશ કરાવ્યો. શ્રી સાતયાન રાજાએ પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીને કરેલ વિનંતીઃ એક દિવસે શ્રી સાતયાન રાજાએ વિનયપૂર્વક વિનમ્ર.

Page #36
ભાવે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીને પૂછયું, “પ્રભે ! શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના ક્યારે કરવી?” પરમ પૂજ્યપાદશ્રીએ જણાવ્યું, “ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને.” “ભગવાન ! ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને તે આ દેશમાં “મહેન્દ્ર મહત્સવ ઊજવાય છે, અને તે મહોત્સવ સંપૂર્ણ રાષ્ટ્રીય સ્તરે રાજ્ય દ્વારા ઊજવવામાં આવે છે તેમજ પ્રજાજનેના અત્યાગ્રહથી મારે પણ તે મહેન્દ્ર મહોત્સવમાં જવું પડશે. ભગવદ્ ! તે દિવસે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની સ્નાત્રપૂજા આદિ ધાર્મિક અનુકાનની આરાધના શી રીતે થશે? ભગવદ્ ! ભાદરવા શુદિ પંચમીને સ્થાને ભાદરવા શુદિ છઠ્ઠ (6) દિને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની ઉજવણી કરાવવાની રાખવા કૃપા કરે, જેથી શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈન સંઘ અને હું શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની પૂજા, સેવા, સ્નાત્રપૂજા, પૌષધ, ઉપવાસ, સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ ધર્મક્રિયા અને શાસનપ્રભાવનાનો અપૂર્વ લાભ લઈ શકીએ.” પરમ પૂજ્યપાદશ્રીએ જણાવ્યું - Taૌર મન વાવ વત્ રૂપી જિ-રિવર્ચના तत्तश्चतुथ्यों क्रियतां नृपेण विज्ञप्तमेव गुरुणाऽनुमेने /

Page #37
20 ]. स्मृत्वेति चिते जिनवीरवाक्यं यत् सातयानो नृपतिश्व भावी। श्री कालिकार्यो मुनिपश्च तेन, नृपाग्रहेणापि कृत सुपर्व / यथा चतुझं जिनवीरवाक्यात् संघेन मन्तव्यमहो तदेव / प्रवर्तितं पर्युषणाख्यपर्व, यथेयमाझा महती सदैव // | | | રાજન ! ભાદરવા શુદિ પંચમીની રાત્રીનું ઉલ્લંઘન કરવું એ તે ત્રણ કાળમાં કદાપિ શક્ય નથી. ત્યારે રાજાએ વિનતિ કરી, “ભગવાન ! ભાદરવા શુદિ ચોથ (૪)ને પર્વાધિરાજરાજેશ્વર મહાપર્વની આરાધના કરવા-કરાવવા કૃપા કર.” એ પ્રમાણે રાજાએ કરેલ વિનતિને પરમ પૂજ્ય પાદશ્રીજીએ માન્ય રાખી. ભાવિકાળમાં શ્રી સાતયાન રાજા થશે. તે રાજાની આગ્રહપૂર્ણ વિનતિથી શ્રી કાલિકાચાર્યજી મહારાજ ભાદરવા શુદિ એથ(૪)ને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વ પ્રવર્તાવશે. એ પ્રમાણે શ્રી મહાવીર સ્વામીજી જિનેન્દ્ર પરમાત્માએ કહેલ વચનને સ્મરણ કરીને પરમ પૂજ્યપાદશ્રી કાલિકાચાર્યજી મહારાજ સાહેબ શ્રી સાતયાન રાજાની આગ્રહપૂર્ણ વિનતિથી ભાદરવા શુદિ પાંચમ(૫)ના સ્થાને એક દિવસ પહેલાં એટલે ભાદરવા શુદિ ચોથ(૪)ને દિને શ્રી મહાવીર સ્વામી જિનેન્દ્ર પરમાત્માના વચનથી પ્રવર્તાવેલ '' કે

Page #38
[ 21 શ્રી પર્યુષણ નામના મહાપર્વને શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જેન સંઘે અવશ્ય માનવું જોઈએ, કારણ કે શ્રી જિનાજ્ઞા સદેવ સર્વોપરી મહાન છે. પ્રવર્તાવેલ પ્રણાલિકાને ધર્મગ્રંથોનું સમર્થન ખરું? ભાદરવા શુદિ પાંચમને દિને શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનની પરમ પ્રસન્નચિત્તે આરાધના– દ્વારા શ્રી પર્યુષણું મહાપર્વની આરાધના કરવાની પરંપરાથી ચાલી આવતી પ્રણાલિકાને શ્રી સાતયાન રાજાની આગ્રહપૂર્ણ વિનતિથી શ્રી જિનશાસનના મહાસમર્થપ્રભાવક પરમ પૂજ્યપાદ શ્રી કાલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ જેવા પરમ ગીતાર્થ શિરમણિ બહુશ્રુતે ભાદરવા શુદિ ચૂથ (4) દિને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરી અને કરાવવી. તે પ્રવર્તાવેલ પ્રણાલિકાને શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈન સંઘે શિરોમાન્ય કરીને શ્રી જૈન સંઘ આજ દિન પર્યન્ત પરમ આદરભાવે આરાધના કરતો આવ્યો છે. એ આચરણને શ્રી જિનાગમ કે જિનાગમ અનુસારી ધર્મગ્રંથનું સમર્થન મળે છે કે કેમ તે અંગે વિચારીએ.

Page #39
22 ] શ્રી કલપસવજીને સાક્ષીપાઠ : સકળ સિદ્ધાંત શિરોમણિ શ્રી કલ્પસૂત્રજીમાં “સામાચારી” નામક નવમા આખ્યાનના આઠમા સૂત્રમાં જણાવે __"जहा णं अम्हं पि आयरिया उवज्झाया वासाण जाव पज्जासविति तहा णं अम्हेऽपि वासाण सवीसइराए मासे विश्कते वासावास पज्जोसवेमा, अंतरावि य से कप्पइ, नो से कप्पइ त रयणि उवायणावित्तए // श्री कल्पसूत्रजी व्याख्यान 9, सूत्र 8 // અર્થ : જે રીતે અમારા પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજાઓ અને ઉપાધ્યાય મહારાજાએ વર્ષાકાળમાં યાવત વિશ દિવસ યુક્ત એક માસ વ્યતિક્રાન્ત થયે, અર્થાત્ એક માસ અને વશ દિવસ થાય ત્યારે ચાતુર્માસમાં પર્યુષણા કરીએ છીએ. “અંતરાવિ એટલે એક માસ અને વિશ દિવસની વચ્ચે પણ પર્યુષણા કરવા કપે, પણ તે રાત્રી એટલે ભાદરવા શુદિ પંચમી (૫)ની રાત્રિનું અતિક્રમણ (ઉલ્લંઘન) કરવું ન કલ્પ. પરમ શ્રાદ્ધરત્ન શ્રી સાતયાન રાજાની વિનતિથી પરમ પૂજ્યપાદ પરમ આરાધ્ધપાદ આચાર્યપ્રવર શ્રી

Page #40
[ 23 કાલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ બહુશ્રુત પરમ ગીતાર્થ શિરોમણિ હોવાથી અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા સાપેક્ષ લાભા-લાભને દષ્ટિપથ ઉપર રાખીને આપદુધર્મરૂપે ભાદરવા શુદિ પંચમી (5) દિને પરંપરાથી પર્વાધિરાજરાજેશ્વર શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની કરાતી આરાધના પંચમીના પહેલા દિવસે એટલે ભાદરવા સુદ ચોથ (4) દિને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરી અને કરાવી, તે તો તે વર્ષ માટે તો સમુચિત જ ગણાય; પરંતુ પરંપરાથી પૂર્ણિમાના દિવસે કરાતું પાક્ષિક અને કાર્તિક ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ ચૌદશના દિવસે, તેમજ બીજા વર્ષે સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ ભાદરવા શુદિ ચોથ (૪)ના દિને કયા આપદુધર્મના કારણે કર્યું અને કરાવ્યું ? એવો તર્ક કેટલાંક મતમતાન્તરના પક્ષકારને છે. તે તર્કને શાસ્ત્રોનું સમર્થન મળે છે કે કેમ? તે અંગે વિચારીએ. સકળ સિદ્ધાંત-શિરોમણિ શ્રી કલ્પસૂત્રજીના નવમા વ્યાખ્યાનના આઠમા સૂત્રમાં પરમ બહુશ્રુત ચોદ પૂર્વધર શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીજી જણાવે છે કે - जहा णं अम्हपि आयरिया उवज्झाया वासाणं जाव पज्जासविति, तहा णं अम्हेऽपि वासाणं सवीसइ राए मासे

Page #41
24 ] विकते वासावासं पज्जासवेमी अंतरावि य से कप्पइ, नो से कप्पइ तं रयणि उवायणावित्तए / / 8 / / અર્થ : જે રીતે અમારા પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજાઓ અને ઉપાધ્યાય મહારાજાઓ વર્ષાકાળમાં યાવત્ વીશ દિવસયુક્ત એક માસ વ્યતિક્રાંત થયે અર્થાત્ એક માસને વીશ અહોરાત્ર વ્યતીત થતાં વર્ષાવાસમાં પર્યુષણ કરે છે, તે રીતે અમે પણ વર્ષાકાળના એક માસ અને વિશ દિવસ વ્યતીત થતાં પયુંષણ કરીએ છીએ - "अंतरावि य से कप्पइ नो से कप्पइ तं रयणि उवायणावित्तए" એ સૂત્રપાઠથી નિર્ણત થાય છે કે ભાદરવા શુદિ પંચમી (પ)ના પહેલાં પણ પર્વાધિરાજની આરાધના અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કરી શકાય. શ્રી કલ્પસૂત્ર'ના એ સાક્ષીપાઠના આધારે પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવર શ્રી કાલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે ભાદરવા શુદિ પંચમીને કરાતું સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ ભાદરવા સુદ ચોથ (4) દિને કરાવ્યું તે યુક્તિયુક્ત સુસંગત છે. ભાદરવા સુદ પાંચમને સ્થાને ભાદરવા સુદ ચોથને શ્રી પર્યુષણું મહાપર્વની આરાધના અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ ધર્મક્રિયાઓ કરી-કરાવી એટલે પૂર્ણિમાએ

Page #42
[ 25 કરાતી પાક્ષિક ચાતુર્માસિક આરાધના અને પ્રતિક્રમણ આદિ ધર્મક્રિયાઓ ચતુર્દશી દિને કરવી-કરાવવી અનિવાર્ય બને છે. તેમ કરવા-કરાવવામાં ન આવે તો “શ્રી સમવાયાંગજી સૂત્ર નિર્દિષ્ટ શ્રી જિનાજ્ઞાભંગની અક્ષમ્ય મહાદોષાપત્તિ આવીને ઊભી રહેશે. સૂત્રપાઠ નીચે પ્રમાણે - "समणे भगवमहावीरे वासाणं सवीसइराए मासे विक्कन्ते सत्तरिएहिं राइंदिणहिं सेसेहिं वासावासं पज्जोसवेइ / " અર્થ : શ્રી શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સ્વામીજી પરમાત્મા વર્ષાઋતુના વિશ દિવસયુક્ત એક માસ વ્યતીત થયે, અને સીત્તેર (70) દિવસ શેષ એટલે બાકી રહે, ત્યારે વર્ષાવાસ સંબંધી સ્થિર વાસ કરે છે ક). આ પ્રસંગ પર્યુષણ-સંબંધી છે. - પૂર્ણિમાના સ્થાને ચતુર્દશી દિને પાક્ષિક અને ચાતુમસિક પ્રતિક્રમણ આદિ ન કરે-કરાવે તો સીત્તેર(૭૦)માં દિવસે ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ કરવાની શ્રી જિનાગમની આજ્ઞા છે, તેને ઉઘાડો ભંગ થાય; કારણ કે ભાદરવા શુદિ એથે (૪)ના દિવસથી પ્રારંભીને કાર્તિક પૂર્ણિમા પર્યત એકત્તેર દિવસ થાય, ત્યારે શ્રી સમવાયાંગજી સૂત્રમાં તે સીત્તેરમા દિવસે ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ થવું જોઈએ એવી

Page #43
26 ] શ્રી જિનાજ્ઞા હોવાથી પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવર શ્રી કાલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ માટે પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યાના સ્થાને ચતુર્દશીએ પાક્ષિક અને ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ આદિ ધાર્મિક આરાધના કરવી-કરાવવી અનિવાર્ય બની હોવાથી “શ્રી સમવાયાંગજી સૂક્ત જિનાજ્ઞા” અનુસાર ચતુર્દશી દિને કરેલ-કરાવેલ પાક્ષિક ચાતુર્માસિક પ્રતિકમણ આદિ ધર્મ આરાધના યુક્તિયુક્ત શત પ્રતિશત અક્ષરશઃ સત્ય જ છે. તેથી હવે આ અવસર્પિણીમાં તે તેને અપલાપ કે પરિવર્તન કરવું કઈ રીતે શક્ય જ નથી. એટલા જ માટે બીજા વર્ષે પણ પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવર શ્રી કાલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે સ્વયં આષાઢ માસી પ્રતિક્રમણથી પચાસ(પ)મા દિવસે શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિકમણ કરેલ અને શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુવિધ જૈન સંઘને કરાવેલ. તેમજ શ્રી સમવાયાંગજી સૂત્રોક્ત જિનાજ્ઞા અનુસાર સીત્તેર(૭૦)મા દિવસે કાર્તિકી ચોમાસી પ્રતિક્રમણ. કરેલ અને શ્રી સકળ જૈન સંઘને કરાવેલ. એ ભારતનું પરમ સૌભાગ્ય : અવિચ્છિન્ન પરમ્પરાએ ચાલી આવતી ઉપયુક્ત અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાને પરમ આરાધક ભાવે

Page #44
શિરોમાન્ય કરીને તે તારક આજ્ઞાને અક્ષરશઃ અનુસરનાર પ્રવર્તમાન પરમ પૂજ્ય શ્રી વિજયદેવસૂર તપાગચ્છ જૈવેતામ્બર જિનેન્દ્રમૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ ભાદરવા શુદિ ચૂથ (4) દિને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના અને શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ, તેમજ ભાદરવા સુદ ચોથ (4) અને ભાદરવા શુદિ પાંચમ (5) વચ્ચે એક પણ દિવસના અન્તર વિના ભાદરવા શુદિ પંચમી દિને પર્વતિથિની આરાધના કરતા અને કરાવતે આવ્યું છે, એ ભારતનું પરમ સદૂભાગ્ય. જેન ટીપણા પ્રમાણે યુગના મધ્યમાં “પિષ” માસ, અને યુગના અનતે “આષાઢ માસ અધિક થતું હતું જેન ટીપણું ચાલુ હતું ત્યાં સુધી તે શ્રાવણ, ભાદર, આસો, કારતક કે માગશર માસ અધિક હેવાને કઈ પ્રશ્ન જ ન હોવાના કારણે આષાઢ માસી પ્રતિક્રમણથી પચાસ(૫૦)મા દિવસે થતા શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણમાં, અને શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણથી સીર(૭૦)મા દિવસે થતા કાર્તિકી ચોમાસી પ્રતિક્રમણમાં કઈ વિસંવાદ ન હતા. પરંતુ જેન ટીપ્પણું ભંડારીને લૌકિક ટીપણું અપનાવ્યું, ત્યારથી ચાતુર્માસમાં શ્રાવણ, ભાદર, આસે, કાર્તિક કે માગશર માસ અધિક સ્વીકારવો પડ્યો. અધિક માસ ફલ્થ અર્થાત અસાર હેવાથી જોતિષશાસ્ત્ર પણ

Page #45
28 ] તે અધિક માસની માસરૂપે ગણના કરતું નથી. જ્યોતિષશાસ્ત્રની આ માન્યતાને (વાતને) પણ ઘેાળીને પી જનારા અમુક મનસ્વી પક્ષકારે અધિક માસના દિવસને પણ ગણનામાં ગણુને શ્રી સંઘથી એક માસ પહેલાં પચાસમા દિવસે શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિકમણ કર્યાને ભલે સન્તોષ માનતા હોય, પણ શ્રી સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણથી સત્તર(૭૦)મા દિવસે કાર્તિક માસી પ્રતિક્રમણ થવું જોઈએ, એવી શ્રી સમવાયાંગજી સૂક્ત અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા છે, તેને સાવ ભૂલી જાય છે. અધિક માસની ગણના કરીને કરેલ સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણથી કાર્તિક ચોમાસી પ્રતિક્રમણ સીર(૭૦)મા દિવસે થવાને સ્થાને એકસો (૧૦૦)મા દિવસે થાય છે, તે અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાથી સર્વથા વિરુદ્ધ (વિપરીત) છે. એક(૧૦૦)માં દિવસે કાર્તિક ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ કરવું, તે તો અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાનો છડેચોક ઉઘાડે ઘાત છે. આ લેખને છિદ્રાન્વેષી દષ્ટિથી ન જોતાં ગુણાનુરાગની દષ્ટિએ હિતબુદ્ધિથી વિચારશે તે સત્ય શું છે? તે સમજાશે. અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાના ઘાતથી વિરમીને થયેલ જિનાજ્ઞા વિરાધનાનું પ. પૂ. ગીતાર્થ ગુરુમહારાજ સમક્ષ આલેચન કરીને પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, આત્મશુદ્ધિ કરવાપૂર્વક આત્મકલ્યાણ સાધી શીધ્રાતિશીધ્ર મોક્ષપદને પામે એ જ એક શુભ અભિલાષા!

Page #46
| 29 પ્રત્યેક માસની બાર પર્વતિથિ અને ભાદરવા શુદિ ચોથ(૪)ની ક્ષયવૃદ્ધિ કર્યા વિના, તેમ જ બારે માસની ચૌદશ–અમાવાસ્યા, ચૌદશ–પૂનમ તથા ભાદરવા શુદિ ચથ-પાંચમ મળીને કુલ પચાસ (50) દિવસે બબ્બે સંલગ્ન દિવસેવાળી પર્વતિથિમાં એક પણ દિવસના અન્તર વિના પર્વતિથિની તેમ જ શ્રી પર્યુષણા મહાપર્વની આરાધના કરવાની પરમ્પરાથી અવિચ્છિન્નપણે ચાલી આવતી અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા વિહિત પ્રણાલિકાને અણિશુદ્ધ અક્ષરશઃ સત્ય માનીને આજ દિન પર્યન્ત પરમપૂજ્ય શ્રી વિજયદેવસૂર તપાગચ્છ વેતામ્બર જિનેન્દ્રમૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ તે રીતે પર્વતિથિની અને શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના કરતા-કરાવતે આવ્યો છે. તેને આ અંગે કંઈ વિચારવાનું છે જ નહિ. તે ત્રિકાલાબાધિત અકાઢ્ય સત્ય અંગે પ્રતિવાદીના કહેવાથી ચર્ચા વિચારણા કરવાનું વિચારીએ તો તે ત્રિકાલાબાધિત અકાચ્ય સત્ય પ્રત્યે આપણે દઢ અટળ આત્મવિશ્વાસ છે એમ શી રીતે કહેવાય ? પ્રતિવાદીની શ્રી જિનાજ્ઞાથી વિપરીત વાત ઉપર ચર્ચાવિચારણા કરવાની વાત સાંભળવાથી પ્રતિવાદીને અને પ્રતિવાદીની ઘાતક વાતને ખૂબ જ મહત્વ મળે છે. લગભગ 55-60 વર્ષથી ઉસૂત્રપ્રરૂપણાને અને ઉત્સુત્ર–કલાપકને શ્રી સંઘની ઈચ્છા ન

Page #47
30 ]. હોવા છતાં શ્રી સંઘથી અનાયાસે ખૂબ ખૂબ મહત્ત્વ અપાઈ ગયું છે. હવે એમને ભૂલેચૂકેય મહત્ત્વ ન અપાઈ જાય તે માટે શ્રી સંઘે ખૂબ જ સજાગ રહીને ઉસૂત્રપ્રલાપક સાથે સર્વ પ્રકારનો વ્યવહાર સર્વથા બંધ કરે એ જ શ્રી સંઘ માટે પરમ હિતાવહ છે. અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસન પ્રત્યે અખંડ શ્રદ્ધા ધરાવનાર ધર્મનિષ્ઠ, અતિધનાઢ્ય, પરમ સૌભાગ્યશાળી લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત, પરેપકારક, પરમ ઉદારમના મહાદાનેશ્વરી નગરશેઠ છે. તેમના ઘરમાં રૂપલાવણ્યની શોભાએ સાક્ષાત્ દેવાંગનાતુલ્ય, સદાચારશીલસંપન્ન, અખંડ શ્રદ્ધાયુક્ત, પરમ ધર્મનિષ્ઠ સાક્ષાત મહાસતીકલ્પ મહાઉદારમના સુશ્રાવિકા (સુપત્ની) છે. તે ઉભય શ્રાવક-શ્રાવિકાને જાણે સાક્ષાત્ પુણ્યપુંજ સ્વરૂપે, બહોતેરે કળામાં પરમ પ્રવીણ, બાલ્યકાળથી જ મહાધર્મિક, વિનયવિવેક આદિ અનેક સદ્ગુણસંપન્ન સુપુત્ર છે. એવા સુખી, સંપન્ન મહાધર્મિષ્ઠ નગરશેઠને આર્થિક, વ્યાવસાયિક, કૌટુમ્બિક, પારિવારિક, ધાર્મિક, વ્યાવહારિક અને સામાજિક ક્ષેત્રે અનાયાસે અણુકલા વિકાસ થવા છતાં, એ ઉદિત પુણ્યને પણ ધર્મના અતિ ઊંડા સંસ્કારના કારણે નગરશેઠ તેમ જ તેમને સમગ્ર પરિવાર પિતાની મૂડી(ધન-સંપત્તિ)રૂપ ન માનતાં,

Page #48
[ 31 અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનના અનંત મહાપ્રભાવે ગતભવમાં શ્રી જિનાજ્ઞા અનુસાર થયેલ ધર્મ-આરાધનાના પરમ સુવેગે (પ્રબળ પ્રભાવે) બંધાયેલ વિશિષ્ટ કોટિના પુણ્યાનુબંધિપુણ્યના પ્રબળ સુગે મળેલ હોવાથી તે ઉદિત પુણ્યના ફળ સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થયેલ ધન-સંપત્તિ વૈભવ આદિને અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની જ થાપણુરૂપ ગણે છે. એવી પરમ ઉત્કટ ગુણાનુરાગ દષ્ટિરૂપ સુવાસિત પુષ્પની મઘમઘાયમાન સુમધુર સુવાસથી સુવાસિત જીવનવાળા પરમ જાગરુક નગરશેઠના પવિત્ર ચિત્તને જાગૃત અવસ્થામાં તે માન-સન્માન કે અભિમાનરૂપ અસહ્ય દુર્ગન્ય સ્પર્શી શકે તેમ નથી, પણ નિદ્રાવસ્થામાં પણ તે દુગન્ધ સ્પર્શવા સમર્થ નથી. એવા ઉત્કટ ગુણવૈભવથી પરમ સમૃદ્ધ ધર્મ નિક નગરશેઠની ખ્યાતિ (કીર્તિ) દિગન્તવ્યાપી બને છે. તે જ નગરમાં ધનવૈભવથી નગરશેઠ સમકક્ષ બીજા એક પરમ સમૃદ્ધ, ધનાઢ્ય શેઠ છે. ધન-સંપત્તિને પાર ન હોવા છતાં, ધર્મસંપત્તિથી સર્વથા હીન અર્થાત્ નિર્ધન અને કેઈનેય અભ્યદય સહન ન કરી શકે તેવા તેજોષી અર્થાત્ ખાઉં નહિ તે ઢળી નાખું” એવી ક્ષુલ્લક તુચ્છ મને વૃત્તિવાળા તે શેઠથી નગરશેઠની દિગન્તવ્યાપી ખ્યાતિ (કીર્તિ) સહન થતી નથી. તે કારણે નગરશેઠ પ્રત્યે ચિત્તમાં

Page #49
32 ) તેષરૂપ ભારેલા અગ્નિ લઈને ફરે છે. એ અંતસ્તાપથી પિોતે શેકાય છે, પુણ્ય શોષાય છે અને પાપાનુબંધિપાપ ષિાય છે. એવી દુષ્ટ મનવૃત્તિવાળા પિશાચકૃત્ય કરનારા પાપાત્માને શેઠ કહેવા કે શેઠ શબ્દના “શે” અક્ષર ઉપરથી માત્રા ભૂંસાયા પછી શેઠ શબ્દનું જે સ્વરૂપ થાય તે કહેવા! તેને નિર્ણય લેખક કરે તે ઉચિત ન ગણાય. તેને નિર્ણય તે સુજ્ઞ વાચકવર્ગ સ્વયં કરે તે જ વિશેષ સમુચિત ગણાય. નિરંતર ચઢતી કળાએ અભિવૃદ્ધિ થતા નગરશેઠના પ્રભાવને પાચન કરવાને અસમર્થ માન સહેજરીવાળા ક્ષુલ્લકમના તેજે ઢષી શેઠે પિતા-પુત્ર વચ્ચે સદાને માટે માનસિક તિરાડ પડેલી રહે તે માટે એવી ભયંકર વાત વહેતી મૂકી કે નગરશેઠને પુત્ર તેમને અંગજ નથી. તે તે અન્ય પર પુરુષ અંગજ છે. સોએ સો ટકા હડાહડ આ અસત્ય વાત નગરશેઠના સુપુત્રના જાણવામાં આવતાં જ સુપુત્ર વિચારે છે કે હાડોહાડ એવી અસત્ય વાત વહેતી મૂકનારને પૂર્વ કે મહાતીવ્ર પાપોદય જાગે? કે એ અધમાધમ પરમ પામર પાપાત્મા આવતી કાલને બિચારો ભયંકર દુખિયારે અને દયાપાત્ર જીવડે છે. એવા દુખિયારા દયાપાત્ર પરમ પામર જીવડા પ્રત્યે તે જેટલી દયા કરીએ તેટલી ઓછી છે. એ પરમ પામર જીવને સદબુદ્ધિ અને

Page #50
[ 33 તીવ્ર પશ્ચાત્તાપ પ્રગટે, જેના પ્રભાવે પિતાના હાથે દાતી - પિતાની ઘોર બંધ થાય, અને ખેદાયેલ ઘેર શીઘાતી શીવ્ર પુરાઈ જાય એ જ અનંત કરુણાસાગર દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા પ્રત્યે પરમ વિનમ્ર હાર્દિક અભ્યર્થના! ત્રણ જગતના તારણહાર ચરમ શાસનપતિ ચોવીશમા તીર્થકર દેવાધિદેવ શ્રી મહાવીર સ્વામીજી પરમાત્મા સાક્ષાત્ વિચરતા હતા તે સમયે દેવાધિદેવના શિષ્યરૂપે પિતાને ઓળખાવનાર શાલક, અને સંસારી પક્ષે દેવાધિદેવના ભાણેજ અને જમાઈ જમાલિએ પાંચસો (500) રાજકુમારેની સાથે દેવાધિદેવના સ્વહસ્તે દીક્ષા અંગીકાર કરી અને તેઓ દેવાધિદેવના શિષ્ય થયા. કાળક્રમે અગિયાર (11) અંગના જ્ઞાતા બન્યા. 500 શિષ્યાના ગુરુ અને મહાસમર્થ વ્યાખ્યાતા હોવા છતાં “મળે ના સ્થાને “જે રે એ પ્રમાણે બોલવું એ ઉત્સુત્ર ભાષણ છે; એ અંગે સમજાવવા છતાં, ન સમજતાં 500 શિષ્યના ગુરુ જેવા મહાસમર્થ : પિતાના શિષ્યને પણ ક્ષણાર્ધના વિલમ્બ વિના સદાને માટે શ્રી જિનશાસનદ્રોહી ઉત્સવ-ભાષક નિહવરૂપે ઘોષિત કરીને તેમને શ્રી સંઘ બહાર કર્યા. પોતાના ભાણેજ, જમાઈ. જિ-૩

Page #51
34 ] અને શિષ્ય હોવા છતાં તેમની સાથે સદાને માટે છેડે ફાડીને તેમને સંઘ બહાર કર્યા. તે સમયથી શ્રી જિનાજ્ઞાપાલક શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુર્વિધ જૈન સંઘમાંથી કેઈએ પણ જમાલિ સાથે કઈ પણ પ્રકારને વ્યવહાર કે સંબંધ રાખે ન હતે. એ જ રીતે જ્યારે જ્યારે ઉત્સુત્રભાષક શ્રી જિનશાસનદ્રોહી નિહ પાક્યા, ત્યારે ત્યારે તત્કાલીન શ્રી જિનશાસનના પરમ હિતચિન્તક બહુશ્રુત ગીતાર્થ શિરોમણિ પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવરશ્રીએ તે ઉત્સુત્રભાષક શ્રી જિનશાસનદ્રોહીઓને નિહવરૂપે ઘોષિત કરીને, તેમની સાથે સદાને માટે છેડે ફાડીને તેમને શ્રી સંઘ બહાર કર્યાના સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ શાસ્ત્રોમાં ઉપલબ્ધ છે. પ. પૂ. કળિકાળસર્વજ્ઞ આચાર્યપ્રવર શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે પિતાના પટ્ટધર પ. પૂ. આચાર્યપ્રવર શ્રી રામચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મ. સાહેબને સ્પષ્ટ જણાવ્યું હતું, કે દેવ ગુરુ ધર્મઆજ્ઞાભંજક, જિનશાસનદ્રોહી, અવિનીત શિષ્ય બાલચન્દ્રજીને કઈ પણ સંગમાં આચાર્ય પદથી વિભૂષિત ન કરવા. - શ્રી અજયપાળ રાજાએ પ. પૂ આ પ્ર. શ્રી રામચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મ. સા. ને વિનતિ કરી કે શ્રી બાલચન્દ્રજીને આચાર્યપદથી વિભૂષિત કરે એવી મારી તીવ્ર ભાવના છે.

Page #52
[ 35 રાજન ! દેવગુરુધર્મ-આજ્ઞાભંજક, જિનશાસનદ્રોહી અને ગુરુદ્રોહી બાલચંદ્રજીને આચાર્યપદથી વિભૂષિત કરવાનો પરમપૂજ્યપાદ પરમતારક કળિકાળસર્વજ્ઞ ગુરુવર્યશ્રીજીને સ્પષ્ટ નિષેધ હોવાથી એ વાત (પ્રસંગ) મારા માટે અશક્ય અને અસંભવ છે.” ભગવદ્ ! રાજ-આજ્ઞા લેપે તેનું શું પરિણામ આવે, તેનું આપશ્રીજીને ભાન છે ને ?' - “રાજન ! તેનું મને પૂર્ણ જ્ઞાન અને ભાન છે. અધિકમાં અધિક આપ ક્રૂરતાપૂર્વક, કઠેર રીતે મૃત્યુદંડની શિક્ષા કરી શકે તેમ છે. એથી વિશેષ શિક્ષા કરવા આપ સર્વથા અપંગ અને અસમર્થ છે.” ભગવદ્ ! હજી વિચારી લે. મૃત્યુને શા માટે વહાલું કરે છે? જીવનને વહાલું કરો ને !' “રાજન ! એ મારા માટે સર્વથા અસંભવ છે; કારણ કે દેવગુરુ અને ધર્મની આજ્ઞાનું પાલન એ જ મારા માટે સર્વસ્વ છે. તેનું પ્રાણાન્ત પણ પાલન કરીશ.” *. તો ભગવદ્ ! આપને માટે ખેરને અંગારા જેવી ધગધગતી આ લેડની તાવડી ઉપર શયન કડવું અનિવાર્ય ગણાશે. ભગવાન ! હજી વિચારી .. *

Page #53
“રાજન ! એ અંગે કંઈ વિચારવાનું રહેતું જ નથી. દેવ-ગુરુ-ધર્મની આજ્ઞાનું પાલન એ જ મારા માટે સર્વસ્વ છે, એમ તે મેં પહેલાં જ જણાવી દીધું છે.' “તે ભગવદ્ ! રાજ–આજ્ઞા પણ અફર હોય છે. તેનું પણ પાલન કરે.” એટલું સાંભળતાં જ - પરમપૂજ્યપાદ આ. પ્ર. શ્રી રામચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મ. સાહેબે અઢારે પાપ-સ્થાનકને સિરાવ(ત્યાગ કરી)ને, ચારે આહારના પચ્ચખાણ અને ચાર શરણાં કરીને, શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ કરતાં ધગધગતી લેહની તાવડી ઉપર અણુસણ (શયન) કરી કાયા સિરાવી દીધી. મણની જેમ કાયા ઓગળી ગઈ. ભારી રાજસભામાં અને સમસ્ત પાટણ નગરમાં હાહાકાર પ્રવર્તે. અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા અને ગુરુ-આજ્ઞાના પાલન માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન દઈ દીધું, પણ દેવ-ગુરુ-ધર્મની આજ્ઞાના ભંજકજિનશાસનદ્રોહી બાલચંદ્રજી સાથે હાથ મિલાવીને તેમને આચાર્યપદથી વિભૂષિત ન કર્યા તે ન જ કર્યો. પરમાત્મા અને પરમાત્માના શાસનના પરમ હિતચિન્તક પ. પૂ. આચાર્ય મહારાજાઓએ ગમે તેવા સમર્થ

Page #54
[ 37 વિદ્વાન વ્યાખ્યાતા કે 500 શિષ્ય જેટલા વિરાટ પરિવારવાળા ઉસૂત્રભાષક શિષ્યની પણ શેહશરમ રાખ્યા વિના તે જ ક્ષણે તે શિષ્યને શ્રી જિનશાસનદ્રોહી ઉસૂત્રભાષક નિદ્ધવરૂપે ઘેષિત કરીને સંઘ બહાર ક્યના ઉલ્લેખ શાસ્ત્રોમાં સ્પષ્ટપણે જોવા મળે છે. એ ઉલ્લેખ અનુસાર તે અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની રક્ષા, આરાધના અને પ્રભાવનામાં જ જેમનાં તન અને મન સદાકાળ પરોવાયેલાં રહે છે એવા તારક ગુરુવર્યોએ તો વિના વિલએ ગમે તેટલા વિરાટ પરિવારવાળા અને સમર્થ ગણાતા ઉત્સવપ્રરૂપકે, ઉત્સુત્ર પ્રરૂપણાને વળગી રહે તે તે ઉસૂત્રપ્રરૂપ શ્રી જિનશાસનહી નિહ છે એ પ્રમાણે ઘોષિત કરીને તે ઉસૂત્રપ્રરૂપકોને સંઘ બહાર કરવા જોઈએ. સંઘ બહાર કરવાની પ્રબળ ભાવના હોવા છતાં સંઘ બહાર ન કરી શક્યા હોઈએ, તે તે ઉત્સવ-પ્રલાપક જિનશાસનદ્રોહી નિહ્યું છે, એ પ્રમાણે શ્રી સંઘને જાણ કરીને તે ઉત્સુત્ર-પ્રલાપકોની સાથેના સમગ્ર વ્યવહાર સદંતર બંધ કરી દેવા જોઈએ. તેમની સાથે હાથ મિલાવવાની વાત તે દૂર, પણ ઉત્સુત્ર પ્રરૂપણાને ત્યાગ કરી, પાયશ્ચિત્ત કરીને આત્મશુદ્ધિ ન કરે ત્યાં સુધી ઉત્સુત્રપ્રરૂપકે સાથે હાથ મિલાવવાનું વિચાર પણું ન કરી શકાય.

Page #55
38 ] ઉત્સુત્રપ્રરૂપકે પોતાની ઉત્સુત્રપ્રરૂપણા માટે ચર્ચાવિચારણા કરવારૂપ હાથ મિલાવવાની વાત કરે તે પણ કુલાંગાર કુપુત્રે જેવા ઉત્સુત્રપ્રલાપક સાથે હાથ મિલાવાય જ નહિ. ઉસૂત્રવાદીઓની વાતમાં આવી જઈને ઉત્સુત્રપ્રરૂપણ અંગે ચર્ચા-વિચારણા કરવાનું વિચારીએ તે કોઈક ધર્મના સંસ્કારહીન માતા-પિતાને કુલાંગાર કુપુત્ર કઈક ધર્મિષ્ઠ સુકુલીન સુપુત્રનાં મહાસતી અને મહાસજજન ધર્મનિષ્ઠ માતા-પિતાના પવિત્ર સદાચારી જીવન ઉપર અણછાજતું હડહડતું અસત્ય કલંક ચઢાવીને તે કુલાંગાર કુપુત્ર, સુકુલીન સુપુત્રને એમ કહે કે તમારાં માતા-પિતાનું ચારિત્ર્યજીવન કલંક્તિ છે કે નહિ તે અંગે ચર્ચા-વિચારણા કરીને નિર્ણય કરીએ. તે સમયે સુકુલીન સુપુત્રને પિતાનાં માતા-પિતાનું ચારિત્ર્યજીવન સદાચારથી પરમ પવિત્ર છે, એ અટળ વિશ્વાસ હોવા છતાં તે કુલાંગાર કુપુત્રની વાતમાં આવી જઈને માતા-પિતા ઉપર ચઢાવેલ અણછાજતા કલંક અંગે ચર્ચા-વિચારણા કરવી એ જેટલું બેહૂદું હીણપદું લાગે, તેના જેવું લેખાશે. એ ઉપરથી એ ફલિતાર્થ થાય છે, કે પરંપરાથી ચાલી આવતી નક્કર સત્ય માન્યતા અનુસાર ક્ષયવૃદ્ધિ કર્યા વિના બારે પર્વતિથિ આદિની કરાતી ધર્મ-આરાધના અંગે કે

Page #56
[ 29 શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વની આરાધના અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કઈ તિથિએ કરવું તે અંગે તેમજ અન્ય કોઈ ઉત્સુત્રપ્રરૂપણું અંગે સુકુલીન સુપુત્ર જેવા શ્રી જિનશાસનના પરમ હિતચિંતક તારક ગુરુવર્યોએ ચર્ચા-વિચારણું કે નિર્ણય કરવાનું રહેતું જ નથી; એ જ સુકુલીન સુપુત્રની સુકુલીનતા અને સુસજ્જનતા, એટલે અંગુલિનિર્દેશ શ્રી જિનશાસનના હિતચિંતકો માટે પર્યાપ્ત ગણાશે. જેમ તીર્થંકર પરમાત્માને આ જીવ ઉપર અનંત અનંત ઉપકાર છે, તે જ રીતે પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજને પણ આ જીવ ઉપર કલ્પનાતીત અસીમ ઉપકાર છે. પ.પૂ મહેપાધ્યાયજી શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ શ્રી સભ્યત્વના સડસઠ (67) બોલની સજઝાયની રચના કરતાં જણાવે છે - સમકિત દાયક ગુરુ તણે, પચ્ચેવયાર ન થાય; ભવકોડા કેડે કરી, કરતાં સર્વ ઉપાય. 2 લોકિક ગુરુ તે અનંત વાર મળે, પણ અનંત દુઃખમય ભવને અંત કરનાર “શ્રી સમ્યકત્વ દાતા તારક સુગુરુને સુગ તે અનંત ભવે ક્વચિત જ મળે. એવા તારક ગુરુમહારાજ કેઈ પણ પૌગલિક અપેક્ષા વિના એકાંતે

Page #57
40) - પરમ હિતબુદ્ધિએ, પરમ ઉદારભાવે શ્રી સમ્યકત્વપૂર્વક પામેશ્વર પ્રવજ્યા અર્થાત્ સર્વ પાપ વિરમવારૂપ મુનિવેષ અર્પણ કરી, અષ્ટપ્રવચનમાતાનું પાલન કરાવવાપૂર્વક પંચાચારમાં સ્થિર કરવા શક્ય તેટલા સર્વ પ્રયત્ન કરે. શિષ્યની આત્મશુદ્ધિ અર્થે તપ, જપ, સ્વાધ્યાય, જ્ઞાન, ધ્યાન, અધ્યયન, અધ્યાપનમાં શિષ્યને સદા પ્રવૃત્ત રાખવા પૂ. ગુરુમહારાજ સદા સચિત રહેતા. અવસરે અવસરે ગદ્વહન કરાવી, ઠેઠ આચાર્યપદથી વિભૂષિત કર્યા પછી પાપાનુબંધિપુણ્યનું જોરદાર અજીર્ણ થવાથી ઉત્સુત્રપ્રરૂપણ આદિ કરનારને દેવગુરુ ધર્મની આજ્ઞા પાળવાની તત્પરતા ન હોય, તેવા અવિનીત શિષ્ય પૂજ્ય ગુરુમહારાજ દ્વારા મળેલ મુનિષ ગુરુમહારાજને પરત અર્પણ કરીને ગુરુમહારાજના શિષ્યરૂપે નિવૃત્ત થવું જોઈએ.

Page #58
આદેય નામકર્મને પ્રભાવ : અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા સંસ્થાપિત શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુવિધ જૈન સંઘ અર્થાત્ “શ્રી જિનશાસનમાં પરમાત્માએ વ્યક્તિને ક્યાંય સ્થાન કે મહત્ત્વ ન આપતાં ગુણ અને ગુણનું જ અનુમેદન કરેલ છે. ક્યાંક કેઈક વ્યક્તિનું મહત્ત્વ કે પ્રભાવ દેખાતો હોય, તે તે તેમના પ્રત્યેને પક્ષપાત ન સમજતાં તે પરમ તારકશ્રીજીના અનંત ગુણે સાથે વિશિષ્ટ કટીના આદેય નામકર્મને પ્રભાવ સમજો. શ્રી જિનેન્દ્રશાસનને મુદ્રાલેખ: ગુણ અને ગુણીની પૂજા એ અનંત મહાતારક શ્રી જિનેન્દ્રશાસનને મુદ્રાલેખ છે. તેની સચોટ સાક્ષી પૂરે છે અનાદિકાલીન શાશ્વત શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર. વિશ્વવર્તી સમસ્ત ગુણે જેમનામાં વિકસ્યા છે એવા ગુણ પંચપરમેષ્ઠિ–ભગવંતને જ શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં સ્થાન પ્રાપ્ત થયેલ છે. એ પંચપરમેષ્ઠિ–ભગવંતને પ્રકૃણભાવે નમસ્કાર કરવાથી સર્વ પાપ અવશ્ય નાશ પામે છે, અને તે આત્માઓને સાદિ અનંતકાળ માટે શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં સ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે.”

Page #59
42 ] માર્ગાનુસારી ગુણમાં પણ એ ધબડકે : એ ઉપરથી એટલું તે નિર્વિવાદ કહી શકાય કે ચેથા, પાંચમા કે છઠ્ઠા, સાતમા ગુણસ્થાનકની વાત તે ઘણું મોટી ગણાય; પણ મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં વિકાસ પામતા માર્ગાનુસારીના પાંત્રીસ (35) ગુણેમાં પણ મટે ધબડકે અર્થાત્ મોટું દેવાળું ! કારણ કે આઠ (8) રુચક પ્રદેશ વિના અન્ય સર્વ એક એક આત્મપ્રદેશે સાગરની વેલા(ભરતી)ની જેમ ઊભરાતા અનંતાનંત મહાદુર્ગણે પ્રત્યે થે જોઈ તે અણગમે, તિરસ્કાર, પશ્ચાત્તાપ થે તે દૂર, પરંતુ ઉપરથી જાણે સ્વયં સદગુણોના સાગર જેવા સંતમહાસંત ન હોય, તે કેટીને ન ઓળ(દંભીપૂર્વકને દેખાવ, તેમજ પ્રાતઃકાળે જાગે ત્યારથી રાત્રે નિદ્રાધીન ન બને ત્યાં સુધી સ્વમુખે આત્મશ્લાઘા-સ્વજાત પ્રશંસા કરતાં કરાવતાં હેઠ અને દાંત ઘસાઈ જાય, તે થાકતા. નથી, એવી મહાહણ તુછ મનવૃત્તિ એ તે નથી મહાઆત્મવંચના છે. તેઓ ઉપદેશ દેતાં ગમે તેટલી ડાહી ડાહી. અને શાણી શાણી ધર્મની વાત કરતા હોય, પણ તેઓ ધર્મના મર્મને સમજ્યા છે એવું માનવા હૈયું શી રીતે ઉત્સાહિત બને? ન જ બને.

Page #60
JY વિરાગીના રાગી બને ? પૂર્વની અમાપ પુણ્યાર્થીએ ચિંતામણિ રત્નથી પણ અનંતગણે મહામૂલો મળેલ આર્યદેશને માનવભવ અને અનંત મહાતારક શ્રી જિનેન્દ્રશાસન. આ ઉભય અમૂલ્ય વસ્તુથી આપણે નાદારી સમજવી. માનવભવ અને અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસન હારી જવા જેવી અક્ષમ્ય મહાક્ષતિના કારણે નાદારી લેવા જેવી અકલધ્ય આકરી શિક્ષા ભેગવવાના કપરા દિવસે જેવા ન પડે, એટલા માટે અનાદિકાળથી અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસન તો પિકારી પિકારીને ઘેાષણ કરતું આવ્યું છે, કે રાગીના રાગી ન થતાં વિરાગીના રાગી થજે. અર્થાત નિર્ગુણીથી સદન્તર દૂર રહી ગુણ અને ગુણના જ પરમ ઉપાસક અને પરમ પૂજક બનીને વિશ્વ માટે પરમ આદર્શ દષ્ટાંતરૂપ બનજો. પાપકર્મના અનતાનત થના થર ભયંકર જાળાની જેમ બાઝેલ છે ? જેના આત્મામાં જઘન્યથી પણ જિનશાસનને વાસ હોય, તે આત્માઓ પરના પરમાણું જેટલા પરમ લઘુતમ ગુણને પણ મેરુ મહિધર તુલ્ય મહાવિરાટ માનીને તેનું

Page #61
- જ] વિવિધ ત્રિવિધ ભૂરિશ અનુમોદન કરે છે. અને પિતાના નજીવા દુર્ગુણને મેરુ મહિધર તુલ્ય મહાવિરાટ માનીને તેના પ્રત્યે હૈયામાં તીવ્ર વેદના અને બળતરાપૂર્વક ભારેભાર અણગમો હોય છે. પિતાના નજીવા દુર્ગણ પ્રત્યે પણ તીવ્ર પશ્ચાત્તાપપૂર્વક નિન્દા અને ગહ હોય છે. પોતાના આત્મગુણોને પરમ ઉચ્ચકેટીએ વિકાસ થયે હોય, તે પણ કદાપિ પિતાના મુખે પોતાના વિકસેલ વાસ્તવિક ગુણેની લાઘા-પ્રશંસા કરતા નથી. પ્રશંસા કરવાની વાત તે દૂર રહી, પણ કઈક ગુણાનુરાગી પુણ્યવંત પ્રશંસા કરે તે પણ ન ગમે ન રુચે); અન્ય કઈ અનુમોદનરૂપે પ્રશંસા કરે, ત્યારે પણ તે પુણ્યવંત તે એમ જ વિચારે કે રે આત્મન ! તારા એક એક આત્મપ્રદેશે અજ્ઞાન અને મોહ આદિ પાપકર્મોના અનંતાનઃ થરના થર ભયંકર જાળાની જેમ બાઝેલ છે, અને તારી પ્રશંસા હોય જ શેની ? પ્રશંસક પુણ્યવંત મહાઉદારમના અને ગુણાનુરાગરૂપ દિવ્ય દષ્ટિવાળા હોવાથી મારા જેવા મહાપામર પાપાત્મામાં પણ એમને ગુણનાં દર્શન થાય છે, પણ વાસ્તવિક રીતે તે હું મહાદુર્ગણી જ છું, એટલે મારી પ્રશંસા હોય જ નહિ. અહં અને મમરૂપ હતાશ , ; અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસન એ જ એક

Page #62
[ 4 વિશ્વમાં સાર છે, એ જ એક પરમાર્થ છે. એ વિના અન્ય સર્વસ્વ મોહ અને અજ્ઞાનજનક પૌગલિક પદાર્થો અસાર, છે, એટલું જ નહિ, પણ મહાઅનર્થકારક છે, એવું જેમને હાડોહાડ વસ્યું છે, તે પુણ્યવંતે તે પોતાના વિકસિત ગુણોની પ્રશંસા કરવા-કરાવવા તે રાજી નથી, પરંતુ સાંભળવાયે રાજી નથી. ત્યારે જેમના હૈયામાં માત્ર “અહં અને મમરૂપ હતાશ વડવાનળની જેમ લપકારા લેતે હોય તેવાઓને અનંત જ્ઞાનીઓએ બહિરાત્મા કહ્યા છે. તે બહિરાભાઓ ભલે ને પૂર્વના પ્રબળ પુદયે મુનિવેષ પામીને ઠેઠ આચાર્યપદ સુધી પહોંચ્યા હોય, તો પણ તેમનાં વાણી અને વર્તન સ્પષ્ટ અંગુલિનિર્દેશ કરે છે, કે એમને અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસન સાથે કઈ સ્નાનસૂતક નથી. તેની પૂર્ણ પ્રતીતિ કરાવતા તેમના કેટલાક જીવન-. પ્રસંગે અંગે વિચારીએ. (1) પરમાત્માના સ્વહસ્ત, પરમાત્માના નામે દીક્ષિત થયેલ શ્રી ગણધર મહારાજાએ અને તત્કાલીન શ્રી જિનશાસનના અજોડ મહાપ્રભાવક પૂર્વાચાર્યોનાં નામ આગળ પણ જે વિશેષણે લખવાને કદાપિ વિવેક નથી દાખવ્યો, તેના કરતાંય ઘણુ ચઢિયાતાં અણછાજતાં અનેક વિશેષણે. પિતાના નામ આગળ લખવા-લખાવવાને રખાતે કદાહ.

Page #63
46 ] શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ નિમિત્તે લખાતી નિમંત્રણ પત્રિકાઓમાં જોવા મળે છે. (2) એ જ રીતે દૈનિક સામાયિકામાં તેમજ ભિન્ન ભિન્ન સ્થળેથી નીકળતાં સાપ્તાહિક, પાક્ષિક કે માસિકમાં કાગનો વાઘ જેવાં ભરપૂર અતિશયોક્તિભર્યા નિવેદને અને વાતવાતમાં જાતપ્રસિદ્ધિવાળાં વિજ્ઞાપને કરાવીને જાણે કોઈ અલૌકિક મોટી આત્મસિદ્ધિ અને જિનશાસનની અજોડ મહાપ્રભાવના કરાવી હોય તે આત્મસંતોષ અનુભવે છે. (3) અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ પ્રત્યે પ્રબળ ભક્તિભાવથી તીર્થ મહાતીર્થ જેવાં પરમ તારક જિનાલના નિર્માણમાં પરમ ઉદારભાવે પિતાની કરેડ-અબજોની ધનસંપત્તિને સદ્વ્યય કરીને પણ ક્યાંય પિતાનું નામ કે પરમ પૂજ્યપાદ પ્રતિષ્ઠાચાર્ય મહારાજનું નામ શિલકીર્ણ કરાવ્યું હોય, તેવું જોવા મળતું નથી; ત્યારે એ જ મહાતીર્થોને જીર્ણોદ્ધાર તે દેવદ્રવ્યથી કરાવીને પુનઃ પ્રતિકાના પ્રસંગે ઉપસ્થિત કરીને કાર્યકરનું અને પ્રતિષાચાર્યનું નામ સદા “આલબેલ (ઓલ વેલ) પોકારતું રહે તે માટે ચાર-છ ફૂટથી આઠ-દશ ફૂટ જેટલા મેટા આર સના પાટિયામાં શિલાલેખ તૈયાર કરાવીને તેમાં પ્રતિષ્ઠાચાર્ય પિતાના નામ આગળ અણછાજતાં લગભગ પચીસથી

Page #64
[ 47 ત્રીસ મોટાં મોટાં વિશેષણપૂર્વક પિતાનું અને કાર્યકરનું નામ શિલકીર્ણ કરાવેલ પ્રત્યક્ષ જોવા મળે છે. ત્યારે તીર્થનિર્માતા પુણ્યવંતનું અને અંજન પ્રતિષ્ઠા કરાવનાર મૂળ પ્રતિષ્ટાચાર્ય પૂજ્યપાદ મહારાજશ્રીજીના નામનો ઉલ્લેખ સુધ્ધાં નથી કર્યો. અને તે કઈ કેટીની મહાધિદ્વાઈપૂર્વકની કૃતજ્ઞતા કહેવી ? તેના નિર્ણય માટે પિતાનું નામ શિલત્કીર્ણ કરાવનાર પ્રતિષ્ઠાચાર્યને તેમજ કાર્યકરને પૂછવું ઉચિત ગણાશે. અથવા પરમ સુજ્ઞ વાચક વર્ગ સ્વયં નિર્ણય કરે તે ઉચિત લેખાશે. (4) પંચાચારથી પવિત્ર પંચસમિતિ સમેત ત્રણ ગુપ્તિથી ગુમ અર્થાત્ વિશુદ્ધ ચારિત્ર્ય અને ઉગ્ર તપત્યાગ એ જેમનો જીવનમંત્ર હતા, એવા સંયમપૂત બહુશ્રુત ગીતાર્થ–શિરોમણિ પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજ સાહેબના પરમ પવિત્ર વરદ શુભહસ્તે થયેલ અંજનવિધિએ પ્રતિષ્ઠિત થયેલ અનંત મહાતારક જિનબિંબેથી અવસરે અવસરે અનેક મહાપ્રભાવક ચમત્કાર સર્જાતા ગયા તેમ તેમ એ જિનબિંબની મહાપ્રભાવકરૂપની ગણનામાં દિનપ્રતિદિન અભિવૃદ્ધિ થતી ગઈ. એ મહાપ્રભાવક જિનબિંબ ઉપરથી પૂર્વાચાર્યોનું નામ ઘસાવીને મારું નામ ઉત્કીર્ણ કરાવું તે શ્રી સંઘમાં એવી માન્યતા પ્રવર્તશે, કે આ

Page #65
48 ] જિનબિંબથી મહાપ્રભાવક ચમત્કારની હારમાળા સર્જાતી રહી છે એ બધો જ મહાપ્રભાવ ફલાણું આચાર્ય મહારાજના શુભ હસ્તે થયેલ અંજનવિધિને જ છે. એ રીતે મારું નામ મહાપ્રભાવકરૂપે ગણનાપાત્ર થશે. અનાયાસે મારી ઘણું મેટી પ્રસિદ્ધિ અને પ્રશંસા થતી રહેશે. મહાપ્રભાવકરૂપે ખ્યાતનામ થવાના સર્વોત્તમ સદ્ગુણેની વાત તે દૂર રહી, પણ માર્ગનુસારીના એક ગુણનું ઠેકાણું ન હોવા છતાં પોતાની ગણના મહાપ્રભાવકરૂપે થાય, એવી અધમાધમ મહાપાપવૃત્તિથી પ્રેરાઈને મહાપ્રભાવક પ્રાચીન પ્રતિમાજી (જિનબિંબો) ઉપરથી મહાપ્રભાવક આચાર્યોનાં નામ ઘસાવીને એ જિનબિંબો ઉપર પિતાનું નામ ઉત્કીર્ણ કરાવવા જેવું અધમાધમ મહાહીણું પાપ નિઃશંકપણે આચરવામાં અમુક વેષવિડંબકે એ અંશમાત્ર પાછી પાની કરી નથી. (5) જે જિનમંદિરને હજી સો-દોઢ વર્ષ પર્યા જીર્ણોદ્ધારની અપેક્ષા ન હતી એવી સારી સ્થિતિનાં જિનમંદિરને જીર્ણોદ્ધાર અને પુન:પ્રતિષ્ઠા પિતાના સદુપદેશથી પિતાના શુભહસ્તે થયેલ છે, એ શિલાલેખ મુકાવવાની. અધમાધમ લાલસાપૂર્વકની મહાપાપવૃત્તિથી સંકડા નગરનાં એકદમ સારી સ્થિતિનાં જિનમંદિરમાંથી શુભ મુહુર પ્રતિષ્ઠિત થયેલ જિનબિંબનું ઉત્થાપન કરાવીને જિનમંદિરે

Page #66
[ 49 તોડફોડ કરાવવાપૂર્વક છિન્ન-ભિન્ન કરાવ્યાં. આ મહાપાપના કારણે અનેક નગરના શ્રી જૈન સંઘે દુઃખી દુઃખી થઈ ગયા શ્રી જૈન સંઘને એવી કક્રેડી પરિસ્થિતિમાં મૂકનાર - તે અધમાધમ મહાપાપાત્માઓને શ્રી શ્રમણપ્રધાન ચતુવિધ જેન સંઘમાંથી જે કઈ પૂછનાર, કે તમે આ શું દાટ વાળ્યો? નગરોનગરના શ્રી જૈન સંઘની ભયંકર ઘેર ખોદી નાખી, એવા અધમાધમ મહાપાપાત્માઓને આજે સંઘ બહાર મૂકવાનું મહાસામર્થ્ય ધરાવનાર છે કેઈ ભીડભંજક ભડવીર ? (6) આત્મગુણે વિકસિત ન થયા હોવા છતાં પિતે સર્વગુણસંપન્ન મહાત્મા છે તેવી અદાથી સ્વમુખે અણછાજતી સ્વલાઘા અર્થાત્ પિતાની જાતપ્રશંસા કરતાં, અને પરના અણછાજતા અવર્ણવાદે બોલતાં હેઠ અને દાંત ઘસાઈ જાય, અને આયુષ્ય પૂર્ણ થાય, તે પણ તેમને કદાપિ થાક કે પરિશ્રમ વતત નથી. તેમજ આત્મસંતોષનો ઓડકાર આવતું નથી. હે નાથ! અધમાધમ મહાપાપમય વ્યતિપૂજાની અધમતા છે કેઈ સીમા કે રેખા? જિ-૪

Page #67
50 ] વણથંભી વણઝાર : આજે વ્યક્તિપૂજાને કલ્પનાતીત મહત્ત્વ અપાઈ રહ્યું છે, તે કઈ રીતે ઉચિત નથી. મહદંશે ગુણહીન એવી અમુક વ્યક્તિઓ તે પોતાના મુખે પિતાની પ્રશંસા–પ્રસિદ્ધિ અને ગુણગાન ગાતાં થાકતી નથી. વ્યક્તિપૂજાના અનેક પ્રકારોમાંને એક પ્રકાર છે ગુરુમૂર્તિ ભરાવવાને અતિરેક. શાસ્ત્રોમાં કવચિત્ સ્તુપ આદિ ઉલ્લેખ આવે છે, પરંતુ આજે ગુરુ મન્દિરે, દાદા વાડી એ. ગુરુમૂર્તિઓ અને ચરણપાદુકા આદિ ભરાવવાને, વણથંભી વણઝાર જે અકથ્ય અતિરેક ક્યાં જઈને અટકશે, અને શું અનિષ્ટ પરિણામ લાવશે, તે તે ભાવી કાળ જ જણાવશે; પણ તેના અશુભ શ્રીગણેશનું મંડાણ તે પ્રત્યક્ષ જણાઈ રહ્યું છે. કવચિત ઉપેક્ષા સેવાય તેવું પણ બને શ્રી ભરતક્ષેત્ર અને ઐરાવતક્ષેત્રની અપેક્ષાએ તે દશ કેટકેટી સાગરોપમ અર્થાત્ અસંખ્ય કટાકોટી વર્ષ જેટલા ચિરકાળમાં તીર્થંકર પરમાત્મા માત્ર ચોવીશ(૨૪) જ. ત્યારે પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજ તે અસંખ્ય કોટાકોટી થાય. તેમાં પણ કેટલાક કેવળજ્ઞાની સર્વજ્ઞ, ચૌદબાવન (1452) ગણધર મહારાજાઓ, કેટલાક મન:પર્યવજ્ઞાનીઓ, કેટલાક

Page #68
[ 51 અવધિજ્ઞાનીઓ, કેટલાક છઠાણવડિયાભાવવાળા ચૌદપૂર્વધરે, કેટલાક દશપૂર્વધરે, કેટલાક એકપૂર્વથી દશપૂર્વ સુધી કંઈક જૂન શ્રુતજ્ઞાનના ધારકો, કેટલાક અગિયાર અંગના જ્ઞાતા, કેટલાક મહાસમર્થવાદીઓ, કેટલાક અનુત્તરદેવલોકમાં ઉત્પન્ન થનારા, કેટલાક ઉત્કૃષ્ટ, કેટલાક મધ્યમ, કેટલાક જઘન્ય એ રીતે છધસ્થ ગુરુમહારાજાઓના ક્ષપશમની તરતમતાએ છદ્મસ્થ ગુરુમહારાજાઓમાં અનાદિકાળથી અનેક ભેદ(પ્રકાર) થતા જ આવ્યા છે. પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજની પુણ્યાઈની તરતમતાના એગે અને પૂ. ગુરુમહારાજ અને ભક્ત શ્રાવકના પરસ્પરના ત્રાણુનુબન્ધના સંબંધે કેઈક ભક્તને કઈક ગુરુમહારાજ પ્રત્યે વિશેષ ભક્તિભાવ હેય, અને કોઈક ભક્તને બીજા કોઈકે પૂ. ગુરુમહારાજ પ્રત્યે વિશેષ ભક્તિભાવ હોય છે. એવું અનાદિકાળથી થતું આવ્યું છે. એમાં પણ વર્તમાનમાં ભક્ત આર્થિક રીતે ભયંકર ભીંસાતે હોય અને પૂ.ગુરુમહારાજના સુયોગે લાભાન્તરાયકર્મને ક્ષપશમ થાય, અને ધન લક્ષમીની રેલમછેલમ ઊછળતી હોય, ત્યારે તે તે પૂ. ગુરુ- ' મહારાજ પ્રત્યે ભક્તને ભક્તિભાવે એટલે બંધ ઉછાળા ભારતે હોય છે, કે તે ભક્ત એમ જ માને કે આ બધું જ પૂ. ગુરુમહારાજના આશીર્વાદ અને ઉપકારનું ફળ છે. તે પૂ. ગુરુમહારાજ પાછળ જે છાવરે થઈ જાય અને અન્ય

Page #69
પર ] પૂ. ગુરુમહારાજ પ્રત્યે ન્યૂન કે ન્યૂનતમ ભાવ દેખાય, કવચિત ઉપેક્ષા સેવાય તેવું પણ બને. એ જ રીતે ગુરુમન્દિર અને ગુરુમૂર્તિ આદિ માટે પણ થવાનું. અપેક્ષિત ઉચ્ચતમ ભક્તિભાવને અભાવ : ચરમ શાસનપતિ દેવાધિદેવ શ્રી મહાવીર સ્વામીજી પરમાત્મા અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક હોવા છતાં આજે 2511 વર્ષ જેટલા કાળનું અત્તર પડવાથી બાળજી બાધાભારે માને કે દેવાધિદેવ પરમ ઉપકારક છે, પણ તે પરમતારકશ્રીના અનન્ત અનન્ત ઉપકારનું સ્વરૂપ શું છે? અને એ અનન્ત ઉપકાર મારા ઉપર કઈ રીતે છે? તેનું જ્ઞાન કે ભાન ન હોવાના કારણે દેવાધિદેવ પ્રત્યે હવે જોઈએ તે પરમ ઉચ્ચતમ ભક્તિભાવને અભાવ હોય છે. બાળજના જાતઅનુભવમાં તે વિદ્યમાન પૂ. ગુરુમહારાજને ઉપકાર હેય છે. બાળજી મહદંશે જીવનમાં ધર્મપ્રાપ્તિને ઉપકારરૂપ માનવા કરતાં, જે ગુરુમહારાજના પુયસુગે અને તેઓશ્રીના આશીર્વાદથી ધનવૈભવ, કુટુમ્બ-પરિવાર, યશકીર્તિમાન પ્રતિષ્ઠા આદિમાં નિરંતર અણધારી અભિવૃદ્ધિ થતી જ રહે, ત્યારે બાળજી એમ માને છે કે આ બધું પૂ. ગુરુમહારાજના હાર્દિકે આશીર્વાદને

Page #70
[53 આભારી છે. પૂ. ગુરુમહારાજ કાળધર્મ પામ્યા પછી પૂ. ગુરુમહારાજ જ્યાં હોય ત્યાંથી પણ અમારા કુટુમ્બ ઉપર હાર્દિકે આશીર્વાદ વર્ષાવતા રહેવું જેથી વ્યવસાય, ધનધાન્ય, કુટુમ્બ-પરિવાર, માન પ્રતિષ્ઠા, વૈભવાદિમાં ઊની આંચ ન આવતાં ખૂબ ખૂબ અભિવૃદ્ધિ થતી જ રહે. આ પ્રકારના કેઈક ને કંઈક આશયથી ગુરુમન્દિરનું સર્જન થાય છે અને ગુરુમૂર્તિ ભરાવાય છે. ' એ જ ભાગ્યશાળીના પુત્રને અન્ય કોઈક ગુરુમહારાજને સુગ થતાં એ ગુરુમહારાજને ઉપકારક માનીને, તેમની ગુરુમૂર્તિ ભરાવીને પ્રતિષ્ઠા કરાવશે.પિતાજીને જે ગુરુમહારાજ પ્રત્યે અનન્ય ભક્તિ-અનુરાગ હતું, તે ભક્તિઅનુરાગ પુત્રને, પિતાજીએ પ્રતિષ્ઠિત કરાવેલ ગુરુમૂર્તિ પ્રત્યે હોય પણ ખરે અને ન પણ હોય. એ જ રીતે પુત્રને પુત્ર એના ઉપકારક ગુરુની મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા કરાવશે. એ રીતે ગુરુમૂર્તિ, ગુરુમન્દિર નિર્માણ થતાં જ રહેશે, તે કાળાન્તરે અનન્ત અનત અનન્ત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ સર્વથા વિસરાઈ જશે. એ રીતે તે ગુરુમૂર્તિ કાળાન્તરે તીર્થંકર પરમાત્માને ભુલાવવામાં અનેક કારણોમાંનું એક મહાસબળ કારણ બને તે પણ નકારી શકાય તેમ નથી.

Page #71
54] ત્રણ લાખ જેટલી માતબર રકમ ખર્ચવાની જોગવાઈ હેઈ શકે છે? જે જે અનુયાયીવ ગુરુમૂર્તિને અતિમહત્ત્વ આપીને ગુરુમૂર્તિની જ પ્રતિષ્ઠા કરાવતે ગયે તે તે અનુયાયીઓમાં મહદશે અનન્ત અનન્ત અનન્ત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ પ્રત્યેની ભક્તિમાં ગૌણુતા પ્રત્યક્ષ અનુભવાઈ રહી છે. ગુરુમન્દિર કે દાદાવાડી નિર્માણ કરાવવા માટે એક એક ભક્ત પાસે રૂપિયા બે લાખ કે ત્રણ-ત્રણ લાખ જેટલી માતબર રકમ ખર્ચવાની જોગવાઈ હોઈ શકે છે. અને શ્રી જિનમન્દિરજીને જીદ્ધાર કરાવવા દ્વારા પુણ્યાનુબધિપુણ્યને સુગ અનાયાસે પ્રાપ્ત થાય એવા મહામંગળકારી પરમપુણ્ય સુઅવસરને લાભ લેવા શ્રી સંઘ સૂચના કરે, ત્યારે ગુરુના નામે બબ્બે અને ત્રણ-ત્રણ લાખ રૂપિયા ખર્ચવાની જોગવાઈવાળે સહેજે શેહશરમ કે સંકેચ રાખ્યા વિના કહી દે કે “જિનમન્દિરને જીર્ણોદ્ધાર એ ક્યાં મારા એકલાનું કામ છે? આ કામ તે સકળ સંઘનું છે. સકળ સંઘ જે રીતે લાભ લેશે તે રીતે હું પણ લાભ લેવા ભાવના રાખું છું.” શ્રી સંઘે કહ્યું, તમે ધનસંપત્તિ અને વૈભવની દષ્ટિએ શ્રી સંઘમાં સહુથી ઘણા અધિક સુસમ્પન્ન છે. શ્રી સંઘ ઘણી ઘણી રીતે સમજાવે છે, તે

Page #72
55 પણ ગુરુના નામે લાખો રૂપિયા ખર્ચવાની જોગવાઈવાળો એક બે ન થયે તે ન જ થ. તેણે ચા નનૈયે ભણી દીધું કે સકળ સંઘ જે રીતે લાભ લેશે તે રીતે હું પણ લાભ લેવા ભાવના રાખું છું; તેથી વિશેષ મારી પાસે બીજી કોઈ અપેક્ષા ન રાખવી. આ વાત જ્યારે મારી જાણમાં આવી ત્યારે મને પારાવાર મને દુઃખ થયું. પરમાત્માના શાસનમાં રહેવું છે, પરમાત્માના નામે પિતાને જેનરૂપે ઓળખાવું છે, અને પરમાત્માના જિનમન્દિરજીના જીર્ણોદ્ધારના લાભની વાત આવી, ત્યારે સાવ નફફટાઈભયે નન ભણી દેવો એ કેટલી ભયંકર કૃતજ્ઞતા કહેવાય ? ત્રણ લાખ રૂપિયા ખર્ચવાની તત્પરતા દાખવવા પાછળ ગુરુભક્તિ કામ કરે છે, કે ત્રણ લાખ ખર્ચીને ત્રણ ક્રોડ મેળવવાની સટ્ટાકીય લેભવૃત્તિ કામ કરે છે? તેને નિર્ણય તો સુજ્ઞ વાચકવર્ગ સ્વયં કરી લે. અસ્તુ. આ ધપાસકના પ્રસંગ ઉપરથી અન્ય એક ધપાસકને પ્રસંગ સ્મરણમાં આવવાથી, તે ધર્મનિષ્ઠ ધર્મોપાસકના જીવને એક પ્રસંગ અત્રે આલેખું છું. કેટલું લજજાસ્પદ, મહાકલંકરૂપ ગણાય? - શ્રી જિનમન્દિરને જીર્ણોદ્ધાર કરાવવા માટે સકળસંઘ એકત્રિત થાય છે. ધનસમ્પત્તિ અને વૈભવથી સુસમ્પન્ન

Page #73
* 56 ] પુણ્યવન્તને શ્રી સંઘે જિનમન્દિરના જીર્ણોદ્ધારમાં ઉદારતાપૂર્વક લાભ લેવા પ્રેરણા કરી. ધનસમ્પત્તિથી સુસમ્પન્ન હોવા છતાં લેભમેહનીયના કારણે મોટી રકમને લાભ લેવામાં આઘાપાછા થાય છે. ખેંચતાણ થઈ રહી છે. એ સભામાં એક પરમ પુણ્યશાળી ધર્મનિષ્ઠ સુશ્રાવક ઉપસ્થિત છે. તેમનું નિર્મળ “સમ્યગદર્શન” તે પુણ્યવન્તને માનસિક સંકેત કરે છે, કે જે પુણ્યવંત! કુલીન સુપુત્રો જેવા સુશ્રાવકે અનંતાનંત પરમ ઉપકારક, પરમ તારક તીર્થંકર પરમાત્મા જેવા પરમ પિતા પરમાત્મા માટે ફંડફાળો કરે તે કુલીન સુપુત્ર માટે કેટલું બધું ભયંકર લજજાસ્પદ, મહાકલંકરૂપ ગણાય? પરમાત્માના પરમ ભક્ત પુણ્યવન્ત સુશ્રાવક પિતાના આત્માને સમજાવે છે રે આત્મન ! શ્રી જિનમન્દિરજીના જીર્ણોદ્ધારને મહામંગળકારી પરમપુણ્ય સુઅવસર ફરી ફરીને ક્યાં મળવાનું છે? પરમાત્માના પરમ પ્રભાવે પૂર્વભવે પરમાત્માની મારાથી ભક્તિ થઈ હશે, તેને પરમ પ્રભાવે પુણ્યાનુબન્ધિપુણ્ય બંધાયું હશે ! તે પુણ્યાનુબન્ધિપુણ્ય આ ભવમાં ઉદિત થતાં અનાયાસે લક્ષમીને સુગ થ. - પરમાત્મભક્તિના પરમ પ્રભાવે લક્ષમીના થયેલ સુયોગને પુનગરમાત્માની ભકિતમાં સુગ (વિનિગ) કરવાને

Page #74
[ 57 મહામંગળકારી પરમપુણ્ય સુઅવસર અનાયાસે પ્રાપ્ત થયેલ છે. રે આત્મન ! પુષ્પરાવર્ત મહામેઘના ધોધની જેમ નિરંતર વર્ષ તે દેવાધિદેવની અનન્ત કરુણાને મહાધેધ, દેવાધિદેવના અનન્તમહાપ્રભાવે હે આત્મન ! તું ઝીલવા(ધારણ કરવા)ની પાત્રતા(ગ્યતા)વાળ થવાથી તેને અનાચાસે પ્રાપ્ત થયેલ આ મહામંગળકારી પરમપુણ્ય સુઅવસર પરમ ઉદારતાથી વધાવી લે. એ પરમ ઉમળકો આવવાથી પુણ્યવન સુશ્રાવકે પોતાના કુલીન સુપુત્રને પૂછે છે કે જે આપણું સમસ્ત પરિવારને ઉલ્લાસ વધતું હોય, તો શ્રી જિનમન્દિરજીના જીર્ણોદ્ધારને અર્ધો લાભ આપણે લઈએ અને અધે લાભ શ્રી સંઘ લે.” “પિતાજી, લક્ષમી પરમાત્માની છે, અને આપ એ લક્ષ્મીના સંચાલક છે, એટલે લાભ લેવા અંગે અમને પૂછવાનું હોય જ નહિ. કદાચ હું ખોટે પણ હોઈશ; પરન્તુ આપની એક વાત મને ખટકે છે. આપે જીર્ણોદ્ધારમાં અધે લાભ લેવાનું કેમ વિચાયું ? શું અધી લક્ષ્મી આપની પિતાની છે?” સુપુત્રની આ વાત સાંભળતાં જ પુણ્યવંત સુશ્રાવકને પિતાની ભૂલ સમજાઈ ગઈ. “પુત્ર હો તે આવા હે', એ પ્રમાણે મનમાં વિચારીને સુપુત્રની ભાવનાને મને મન કવાંટી લીધું. પુણવન્ત સુશ્રાવક ઊભા થઈને, અંજલિબદ્ધ

Page #75
58 ] નત મસ્તકે પરમ વિનમ્રભાવે શ્રી સંઘને વિનતિ કરે છે કે પૂજ્ય શ્રી સંઘ તે પરમપુણ્યવન્ત માતા-પિતા તુલ્ય છે. પૂજ્ય શ્રી સંઘ તે મહાસમર્થ છે. ધારે તે અનેક મહાતીર્થો નિર્માણ કરાવી શકે. હું તે સમર્થ નથી. હું તે શ્રી સંઘના ચરણની રજતુલ્ય પણ નથી. પૂજ્ય શ્રી સંઘ મારા પરમ પામર ઉપર પરમ ઉદારભાવે કરુણા કરીને શ્રી જિન– મન્દિરજીના જીર્ણોદ્ધારને મહામંગળકારી અપૂર્વ લાભ મને આપવા પરમ કૃપા કરે.” પરમાત્માના નામની “જયઘોષણા કરવાપૂર્વક પૂજ્ય શ્રી સંઘ પુણ્યવન્ત સુશ્રાવકને શ્રી જિનમન્દિરજીના જીર્ણોદ્ધારને આદેશ આપીને તે પુણ્યવન્તની શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની પ્રબળ ભક્તિપૂર્વકની ધર્મભાવનાની અનુમોદનાથે કુમકુમનું તિલક કરી, મસ્તકે અક્ષતક્ષેપ પૂર્વક વધાવીને શ્રીફળ તેમજ એક રૂપિયે સબહુમાન અર્પણ કરે છે. પુણ્યવન્ત સુશ્રાવક સપરિવાર જિનમન્દિરે જઈને શ્રીફળ પ્રભુજી સમક્ષ ચઢાવી દે છે, અને રૂપિયે ભંડારમાં પૂરે છે. શ્રી જિનમંદિરને જીર્ણોદ્ધાર એ કયાં મારા એકલાનું કામ છે? કેઈ પણ જાતની આકાંક્ષા કે અપેક્ષા વિના નિરીહભાવે પરમાત્મભક્તિ કરનાર પ્રભુભક્તોમાં અને ધનની લાલસાએ

Page #76
ભક્તિ કરનારા ગુરુભક્તોમાં ખર અને નર જેટલું અંતર છે. પરમાત્માનો ભક્ત લક્ષ્મીને પરમાત્માની માનીને પ્રભુભક્તિમાં અંશમાત્ર કચવાટ વિના સર્વસ્વ અર્પણ કરવા તત્પસ્તા દાખવે છે, ત્યારે લક્ષ્મીની તીવ્ર આકાંક્ષાવાળા દેખાવ પૂરતા જ માત્ર ગુરુભક્તો, લક્ષ્મીને પિતાની માનવાપૂર્વક ગુરુમંદિર અને ગુરુમૂર્તિની પ્રતિષ્ઠામાં લાખ રૂપિયા ખર્ચવા ઉત્સાહ દાખવે છે, કારણ કે ગુરુમહારાજના આશીર્વાદથી કરોડ રૂપિયાને લાભ થશે. આ તે લક્ષ્મીને ઉઘાડે સટ્ટો છે. એક રાત્રિમાં એક રૂપિયામાં હજારો અને લાખે મેળવવા માટે જે જાતને વ્યવસાય કરે છે, તેના જેવું તમને નથી લાગતું? જેમનું એ કોટીનું વર્તન હશે, તેઓ કદાચ એમ પણ કહે, કે ગુરુમંદિરના નિર્માણમાં અને ગુરુમૂર્તિ ભરાવીને પ્રતિષ્ઠા કરીએ–કરાવીએ તેમાં લક્ષમીને સટ્ટો શેને? લાખ રૂપિયા ખર્ચીએ છીએ તે તે એ ગુરુમહારાજને અમારા ઉપર ખૂબ જ ઉપકાર હોવાથી તે તારકગુરુ પ્રત્યેની ભક્તિથી ખચીએ છીએ. એવી વાતે કરનાર એ ગુરુભક્તોને હું પૂછું છું, કે તમને એ ગુરુમહારાજ મળ્યા કે ના ઉપકાર(આધાર, પ્રભાવ)થી ? તે તમારા બાપદાદાએ કહેવું જ પડશે, કે અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનના અનંત ઉપકારથી. અનંત મહાતારક શ્રી માઉં

Page #77
જિનશાસનની પ્રાપ્તિ કેના અનંત મહાઉપકારથી થઈ? તે ત્યાં પણ તમારે કહેવું જ પડશે, કે અનંત અનંત અનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પર માત્માના અનંત પરમ ઉપકારથી. જેમના અનંત અનંત પરમ ઉપકારથી ગુરુમહારાજ મળ્યા હેય, અને એ અનંત અનંત અનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવના જિનાલયને જીર્ણોદ્ધાર કરવા-કરાવવારૂપ પરમાત્મભક્તિને મહામંગળકારી પરમ પુણ્ય સુઅવસર પ્રાપ્ત થાય, ત્યારે તેને સહર્ષ વધાવી લેવું જોઈએ; તેના બદલે એમ ન કહે કે “આ ક્યાં મારા એકલાનું કામ છે? જિનમંદિરના જીર્ણોદ્ધારનું કાર્ય તે સકળ સંઘનું છે. આ છે નર અને ખર વચ્ચેનું અંતર. - શ્રી જિનમંદિરનો જીર્ણોદ્ધારને આદેશ લેનાર પુણ્યવંત સુશ્રાવકનું નામ શ્રીમાન કસનલાલજી શા લુણાવત (મુનીમજી) પો. ફધિ (જિ.જોધપુર, રાજપૂતાના-મારવાડ) મહાપ્રભાવકેની તિથિએ કેમ ઊજવાતી નથી? . વર્તમાનકાળે ઊજવાતી પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજની જન્મતિથિ, આચાર્યપદપ્રદાનતિથિ, કાળધર્મતિથિ કે એવી બીજી કઇ ઊજવાતી તિથિ અનંત મહાતારક શ્રી

Page #78
[ 6 જિનાજ્ઞા–વિહિત ખરી ? આ પ્રથા શ્રી જિનાજ્ઞાવિહિત હોય તે અનંત લબ્લિનિધાન પ્રથમ ગણધર શ્રી ગૌતમસ્વામીજીની, પંચમ ગણધર શ્રી સુધર્માસ્વામીજીની, બીજા નવ ગણધરોની, શ્રી જખ્ખસ્વામીજી ચરમ કેવળ જ્ઞાનીની, શ્રી પ્રભવસ્વામીજીની, શ્રી શઐભવસૂરીશ્વરજીની, શ્રી યશોભદ્રસૂરીશ્વરજીની, શ્રી સંભૂતિવિજયસૂરીશ્વરજીની, શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજીની, શ્રી સ્થૂલભદ્રજીની - આ છે ચૌદપૂર્વધની; શ્રી વાસ્વામીજીની, શ્રી ઉમાસ્વાતિવાચકજીની - આ બે દશપૂર્વધનીશ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિજીની, શ્રી જિનભદ્રગણિક્ષમાશમણુજીની અને શ્રી દેવર્ધિગણિક્ષમાશમણુજીની - જેમણે આગમે પુસ્તકારૂઢ કરાવ્યાં તેમની; એવા મહાસમર્થ પ્રભાવકો શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજીની, શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી(કળિકાળસર્વ)ની તેમજ તપાગચ્છીય આદ્ય આચાર્ય શ્રી જગશ્ચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મ. જેવા મહાપ્રભાવકોની તિથિઓ પરંપરાથી કેમ ઊજવાતી નથી ? ઉક્ત તારક મહાપુરુષમાંથી મોટા ભાગના પ્રભાવક મહાપુરુષોને જન્મ કયા ગામ - નગરમાં ? તેને ઉલ્લેખ સુદ્ધાં નથી. જ્યા માસમાં કઈ તિથિએ જન્મ થયો ? કઈ તિથિએ આચાર્યપદપ્રદાન કઈ તિથિએ કયા નગરમાં કાળધર્મ પામ્યા છે તેને ક્યાંય

Page #79
62 ] ઉલ્લેખ નથી. શ્રી ગણધર મહારાજ, ચૌદપૂર્વધરે, શ્રી જિનશાસનના મહાપ્રભાવક હોવા છતાં તેમનાં સ્મારક, પાદુકાઓ, ગુરુમૂર્તિઓ, ગુરુમંદિરે કે દાદાવાડીઓ છે ક્યાંય? તે કાળના તે મહાપ્રભાવક તારક ગુરુઓના શિષ્યમાં કે શ્રાવકમાં આજના જેટલી ઊંડી સમજ-સૂઝ કે ગુરુભક્તિ નહિ હેય, એટલે તે કાળના તે મહાપ્રભાવક તારક ગુમહારાજાઓની તિથિઓ ક્યાંથી ઊજવાય? અને ગુરુમૂતિઓ, ગુરુમંદિરો કે દાદાવાડીઓ ક્યાંથી હોય? ન જ હેય. ગુરુએ ગણધર મહારાજાના શિષ્ય પૂર્વધરે હોવા છતાં તિથિઓ ન ઊજવી, ગુરુમૂર્તિઓ ભરાવવા અને ગુરુમંદિરે કે દાદાવાડીઓ નિર્માણ કરાવવા ઉપદેશ ન આપે. એટલે તે કાળના શિષ્યોને તેમજ શ્રાવકોને પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજ પ્રત્યે ભક્તિ નહિ હોય એમ જ માનવું રહ્યું ને? શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા આદિનો અગ્નિસંસ્કાર તે જ દિવસે કર્યો કે બીજા દિવસે શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા, ગણધર મહારાજા, પૂર્વધરો, મહાપ્રભાવક આચાર્ય મહારાજાએ ભૂતકાળમાં કાળધર્મ પામ્યા ત્યારે તે જ દિવસે અગ્નિસંસ્કાર કર્યો કે બીજા દિવસે ? ઇન્દ્રો, દેવે, રાજામહારાજાઓ અને મહદ્ધિક શેઠ

Page #80
[ 63 શાહુકારો જેમના પરમ ભક્તો હોવા છતાં અગ્નિસંસ્કાર વિધિ બીજા દિવસ ઉપર ન રાખતાં પહેલા દિવસે જ શા માટે કરાવ્યું ? શું તેઓ વિશિષ્ટતમથી પણ મહાવિશિષ્ટતમ ન હતા ? હતા જ, તે પછી પહેલે જ દિવસે અગ્નિસંસ્કાર કેમ કરાવ્યું ? તે અનંતાનંત પરમ તારકના શિષ્ય, દેવો અને શ્રાવકો એવા પરમ જાગરુક હતા, કે કાળધર્મ પાયાથી એક અંતમુહૂર્તમાં (કાચી બેઘડીમાં) અસંખ્ય સમુચ્છિમ અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય મનુષ્ય અને અગણિત એ-ઇન્દ્રિય છે ઉત્પન્ન થાય. બીજા દિવસે તે બે-ઈન્દ્રિય જ કીડાની જેમ ખદબદતા થઈ જાય. કાળધર્મ પામેલ પૂજ્યપાદશ્રીજીનું આખું શરીર બે-ઈન્દ્રિય જીવમય બની જાય. બીજા દિવસે અગ્નિસંસ્કાર કરવાથી એ ખદબદતા અગણિત બે-ઈન્દ્રિય જી, ભડભડતી આગમાં હેમાય, ત્યારે એ જીવોને કેવી અસહ્ય કારમી વેદના થઈ હોય ? અને અગણિત છાની ભયંકર કારમી હિંસાથી કેટલું ભયંકર ચીકણું પાપકર્મ બંધાય? તે તે અનંતજ્ઞાની જ બતાવી શકે. વિશિષ્ટ આચાર્ય મહારાજાઓને બીજે દિવસે અગ્નિસંસ્કારને પરિપાક એટલે અગણિત ત્રસ જીવોની હિંસા, અને ભાવિકાળે એ મહહિંસ કરનાર-કરાવનાર અને અનુમોદકે એ મહહિંસાના ફળ સ્વરૂપે અશોતા આદિ

Page #81
64 ] આકરી શિક્ષા ભેગવવા તત્પર રહેવું પડે. તેવા કપરા સંયોગોમાં ધરપરના ધુરન્ધર ગણતા તાર્કિક શિરોમણિ ધારાશાસ્ત્રીના ભલભલાને ભૂઝવતા અજોડ તર્કો અને ધન્વતરી. વૈદ્યના વિદ્યકીય ઉપાયે પણ હેઠા પડે, તે પણ આશ્ચર્ય પામવા જેવું નથી. કાળું કલંક આ ભવમાં ભૂંસાય કે કેમ? શ્રી જિનશાસનના અજોડ મહાપ્રભાવક, નેત્રાદિ પાંચે ઈદ્રિના અજોડ સંયમી, પરમ ઉદારમના, પરમ ગુણાનુરાગી, પરમ ગુણગ્રાહી, પરમ પૂજ્યપાદ, પરમ આરાધ્યાપાર, પરમ ઉપકારક, પરમ તારક ગુરુદેવેશ આચાર્યપ્રવર શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે વિક્રમ સંવત 194 ના પિષ વદિ 10 દિને સંયમ અંગીકાર કર્યું. અને વિક્રમ સંવત 2041 ના ચેક શુદિ બીજ દિને પ્રભાતે સૂર્યોદય પહેલાં પાંચ કલાક અને સુડતાલીશ મિનિટે કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં કાળધર્મ પામતાં વિશ્વને તીવ્ર આઘાતજન્ય અસહ્ય માટે પુજારે લાગે અને મહાહાહાકાર પ્રવર્તે. સંયમ અંગીકાર કરેલ તે સમયથી કાળધર્મ પામ્યા ત્યાં સુધી પરમ પૂજ્યપાદ શ્રીજીની પરમ પવિત્ર પાર્થિવ ધર્મકાયાથી ત્રસ કે સ્થાવર કેઈ પણ જીવની હિંસા કે

Page #82
[ 65 વિરાધના ન થાય, અર્થાત્ અનંતાનંત જીવેને સહજપણે અભયદાન મળતું રહે તેવી આત્મજાગૃતિપૂર્વક પરમ પૂજ્યપાદશ્રીએ અષ્ટપ્રવચનમાતાનું રક્ષણ, પંચમહાવ્રત અને પંચાચારનું પાલન કરેલ. અંતિમ શ્વાસોચ્છવાસ પર્યન્ત એ રીતે જીવન જીવનાર પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી કાળધર્મ પામ્યા પછી તેઓશ્રીજીની પવિત્ર ધર્મકાયાને તે જ દિવસે વહેલી તકે અગ્નિસંસ્કાર ન કરતાં, બીજા દિવસે મધ્યાહ્ન પર્યત રાખીને તે પુણ્યવતી પવિત્ર ધર્મકાયાની અક્ષમ્ય ઘોર કર્થના અને પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીનો અક્ષમ્ય ઘેર દ્રોહ કરેલ છે. અને એ મહાપાપ ઉપર શું ચઢાવે તેવું મહાપાપ છે અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાની ઘર વિરાધનારૂપ ભયંકર ભૂંડું કાળું કલંક કપાળે ચૅયું તે વધારામાં. એ કાળું કલંક આ ભવમાં ભૂંસાય કે કેમ? તે તો સર્વજ્ઞ ભગવંત જાણે ! અક્ષમ્ય ઘેર કદર્થના અને દ્રોહ શી રીતે કર્યો ગણાય? કોઈ શંકા કરે કે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના પવિત્ર પાર્થિવ ધર્મદેહને બીજા દિવસે મધ્યાહ્ન પર્યન્ત રાખવાથી તે પવિત્ર ધર્મદેહની અક્ષમ્ય ઘેર કદના, અને પરમ જિ-૫

Page #83
પૂજ્યપાદશ્રીજીને અક્ષમ્ય ઘોર દ્રોહ શી રીતે કર્યો ગણાય ? તે અંગે સ્પષ્ટતાપૂર્વક વિચારીએ. કઈ પણ સુજ્ઞ આતમા નકારી શકે તેમ છે? મૃત કલેવરમાં અંતમુહૂર્ત એટલે કાચી બેઘડી પછી ઉત્પન્ન થતા અગણિત બે-ઈન્દ્રિય ત્રસ છે તાત્કાલિક ચર્મચક્ષુગોચર થતા નથી, પરંતુ તીર્થંકર પરમાત્માનાં વચનમાં જેમને અખંડ શ્રદ્ધા છે, તેવા સુજ્ઞ આત્માઓ નકારી શકે ખરા? ના, ત્રણ કાળમાં કદાપિ નકારી શકે તેમ નથી. જેમ જેમ કાળક્ષેપ થાય, તેમ તેમ તે ઉત્પન્ન થયેલ અગણિત બે-ઈન્દ્રિય ત્રસજીની કાયા સ્કૂલ સ્વરૂપ ધારણ કરતી જાય. એમ કરતાં અમુક ઘડીએ વ્યતીત થતાં તે સ્થૂલ કાયા ચર્મચક્ષુગોચર થાય છે. એવું શાસ્ત્રોક્ત કથન અનુભવસિદ્ધ સર્વાશ સત્ય છે. પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી કાળધર્મ પામ્યા પછી પોતેર (75) ઘડીથી અધિક કાળ વ્યતીત થયા પછી તેઓશ્રીજીની પવિત્ર ધર્મકાયાને અગ્નિસંસ્કાર કરવાથી શાસ્ત્રોક્ત પ્રમાણે આટલા દીર્ઘકાળમાં તે પવિત્ર ધર્મકાયારૂપ મૃતકલેવરમાં પ્રગટપણે દેખાતા થયેલ અગણિત બે-ઈનિદ્રય ત્રસ જીવેની ઉત્પત્તિને કઈ પણ સુજ્ઞ આત્મા નકારી શકે તેમ છે? ના. બાપ દાદે કહેવું જ પડશે કે કોઈ પણ સુજ્ઞ આત્મા નકારી શકે તેમ નથી.

Page #84
[ 67 કે વિરોધાભાસ યાને ગુરુદ્રોહ : પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની પરમ પવિત્ર પુણ્યવતી ધર્મકાયા જીવિત હતી, ત્યાં સુધી તે ધર્મકાયાએ અનતાનઃ અને અભયદાન આપ્યું, અને પરમપૂજ્યપાદશ્રીજી કા ધર્મ પામ્યા પછી તેઓશ્રીજીની પવિત્ર ધર્મકાયાનો તે દિવસે જ અગ્નિસંસ્કાર કરતાં બીજા દિવસ સુધી રાખનાર હઠાગ્રહીએએ પોતેર (75) ઘડી પછી તે પરમ પવિત્ર પુણ્યવતી ધર્મકાયાને અગ્નિસંસ્કાર વિધિ કરાવ્યું. તે સમયે તે ધર્મ કાયામાં ઉત્પન્ન થયેલ હાલતા ચાલતા અગણિત બે-ઈદ્રિય છે પણ તે ભડભડતી આગમાં ફૂટું ફૂટ્ સ્વાહા થયા પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની પરમ પુણ્યવતી ધર્મકાયા માટે હઠાગ્રહીઓએ કે વિરોધાભાસ સર્યો? એ જ પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીને ભયંકર ગુરુદ્રોહ. ભડભડતી આગમાં બળતા તે અગણિત ત્રસ જીવોને કેવી કારમી અસહ્ય વેદના થઈ હશે? તે માટે આપણે તે કલપના જ કરવી રહી. હઠાગ્રહીઓને કેવાં ચીકણું પાપકર્મ બંધાયાં હશે તે તે સમય જ બતાવશે. આપણું માટે એ જ પરમ હિતાવહ છે ? મહેસાણા રાજપથ ઉપર શ્રી સીમન્વરસ્વામિ જિનમદિરમાં પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના કાળધર્મ નિમિત્તે વિકમ સંવત ૨૦૪૧ના 8 શુદિ પ ને શનિવારથી 8 શુદિ

Page #85
14 રવિવાર પર્યન્ત “અષ્ટોત્તરી સ્નાત્ર સહિત શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવ ઊજવાતું હતું. જ્યક શુદિ 13 શનિવારે સવારે નવ કલાકને ત્રીશ મિનિટે (ક. 9 મિ. 30) પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના સંયમ-ધર્મની આદર્શ સુવાસની, અને તેઓશ્રીએ કરાવેલ શ્રી જિનશાસનની પ્રભાવનાની અનુમોદના કરતાં હજારેક શ્રોતાગણની ઉપસ્થિતિમાં આ. શ્રી પદ્ધસાગરસૂરિજીએ જણવેલ, કે પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે આજ્ઞા કરીને અમને પ્રતિજ્ઞારૂપે અભિગ્રહ પચ્ચખાણ કરાવેલ કે મારી મૂર્તિ, મારાં પગલાં, મારું ગુરુમન્દિર કે સ્મારક આદિ કંઈ પણ ન કરાવવું તેમ જ મારા કાળધર્મ નિમિત્તે વાષિક તિથિ (ગુરુજયંતી) ન ઊજવવી એટલે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીએ કરાવેલ અભિગ્રહરૂપ આજ્ઞા અનુસાર ગુરુમૂર્તિ ગુરુમન્દિર કે મારક આદિ કંઈ જ કરવા-કરાવવાનું રહેતું નથી. | વિક્રમ સંવત્ ૨૦૩૦ના મહા શુદિ પ ને દિને શ્રી પિપટલાલ હેમચંદશાહ, જૈન નગરના ઉપાશ્રયે મુ. શ્રી પદ્મસાગરજીને ગણિપદ પ્રદાન થયા પછી ગોચરીની માંડલીમાં પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીએ મને કલ્યાણસાગરને) પણ ઉપર્યુક્ત અભિગ્રહકરાવેલ છે. પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીએ કરાવેલ અભિગ્રહ રૂપ આજ્ઞાને શિરેમાન્ય કરીને અખંડપણે અતિમ શ્વાસ

Page #86
( 69 પર્યન્ત પાલન કરવા ભાવના છે. હું પણ શિ તથા પ્રશિષ્યોને આજ્ઞા કરું છું, કે તેમણે પણ આ ગુરુ-આજ્ઞાનું અખંડપણે પાલન કરવું. આપણા માટે એ જ પરમ હિતાવહ છે. અનેક મહાપાપોમાંનું એક મહાપાપ છે ? પોતાનો ગુણાનુવાદ થાય, પિતાની પ્રશંસા થાય, પોતાની ગુરુમૂર્તિ થાય, પોતાનું ગુરુમન્દિર થાય, પિતાનું સ્મારક થાય, પોતાની ગુરુપાદુકાની પધરામણું થાય એ કોને ન ગમે ? અરે, અમુક તો આજે એ જળજથામાં સદા રચ્યાપચ્યા રહે છે ત્યારે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજી માટે તે આ બધું સહજભાવે થાય તેમ હતું, તે પણ પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીએ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં નિષેધ કરી શિષ્ય પ્રશિષ્યને અભિગ્રડ કરાવેલ. એ જ બતાવી આપે છે, કે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની આત્મજાગૃતિ કેવી અદૂભુત કટીની હતી? અર્થાત્ પિતે કેવા અદૂભુત અન્તર્મુખ હતા ? એવા અદ્ભુત કોટીના અન્તર્મુખી પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની આજ્ઞાને ઘાત કે વિરાધના એ અનેક મહાપાપોમાંનું એક મહાપાપ છે. પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ ગુરુમહારાજ સાહેબ પાસે એ મહાપાપની આલોચનાક રીતે પ. પૂ. પાદશ્રીજી જે પ્રાયશ્ચિત્ત આપે તે સહર્ષ સ્વીકારીને શીધ્રાતિશીધ્ર પ્રાયશ્ચિત્ત પૂર્ણ કરીને આત્મશુદ્ધિ કરવી એ જ એમના માટે પરમ હિતાવહ છે.

Page #87
70 ] અગત્યની સૂચના પાલી મારવાડના શ્રાવકે અને રાજનગર અમદાવાદના શ્રાવકોએ પૂછ્યું કે પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવર શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રનો ઇંગ્લીશ ભાષાનુવાદ કરેલ છે, એવું અમને સાંભળવા મળ્યું છે, તે શું સત્ય છે ? મેં જણાવ્યું તે સેએ સે ટકા સત્યથી વેગળું, નવું અસત્ય છે. વિક્રમ સંવત ૨૦૪૦માં પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્ય પ્રવર શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સા. આદિ મુનિવરોનું ચાતુર્માસ પલી મારવાડ હતું. ત્યાંના શ્રાવકે એ મુનિ શ્રી સંયમસાગરજી મ. ને જણાવ્યું કે અમને સાંભળવા મળ્યું છે, કે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીએ શ્રી ઉત્તરાધ્યયન' સૂત્રને ઇંગ્લીશભાષાનુવાદ કરેલ છે. શ્રાવકો દ્વારા આ વાત જાણ્યા પછી મુ. શ્રી સંયમસાગરજી મહારાજે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીને પ્રત્યક્ષ પૂછયું, એટલે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીએ સ્વયમેવ જણાવ્યું કે મેં શ્રી ઉત્તરાધ્યયનછ સૂત્ર તે શું પણ કોઈ પણ ધર્મગ્રંથને ઇંગ્લીશભાષાનુવાદ કર્યો જ નથી. એટલે પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના નામે કઈ પણ સૂત્રના ઇંગ્લીશભાષાનુવાદના ગપગોળા ચલાવે છે તે સર્વથા સત્યથી વેગળા છે, અર્થાત્ સોએ સો ટકા અસત્ય સમજવા.

Page #88
[ 71 | શ્રી સીમંધરસ્વામિને નમઃ | શ્રી સીમન્વરસ્વામિજી–પરમાત્માને વિપતિપત્ર હે ચન્દ્રમણ્ ! મારે જ્યાં વાસ છે તે ક્ષેત્ર છે આ જમ્બુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રના દક્ષિણધ ભરતક્ષેત્રના મધ્યખંડમાં મગધ-કૌશલ–પ્રમુખ સાડાપચીશ આર્યદેશોના સમૂહરૂપ આર્યાવર્ત છે. એ આર્યાવર્તના સાડાપચીશ આર્યદેશે લંબાઈ-પહોળાઈએ લાખો માઈલના વિસ્તારમાં પથરાચેલા છે. એ સાડાપચ્ચીશ આર્યદેશમાં નથી આજે તીર્થકર, નથી ગણધર મહારાજ નથી કેવળજ્ઞાની, નથી પૂર્વધર, નથી મન:પર્યવિજ્ઞાની, નથી અવધિજ્ઞાની, હા, સાડાપચ્ચીશ આર્યદેશોમાંના કોઈ એક આર્યદેશમાં બહુશ્રુત ગીતાર્થ શ્રી ધર્મદાસસૂરીશ્વરજી મહારાજ નામના યુગપ્રધાન સાક્ષાત્ વિચરીને તે ક્ષેત્ર ઉપર મહા ઉપકાર કરી રહ્યા છે. હે ચન્દ્રમણ્! તે પરમ ઉપકારક મહાપુરુષનાં તારક દર્શન તમને તે અનાયાસે સહજભાવે થતાં હશે ! હું તો એ અધમાધમ પરમ પામર નિપુણ્યક જીવ છું, કે તે પરમ ઉપકારક મહાપુરુષનાં તારક દર્શન વન્દન પર્યું પાસના પ્રમુખ અનેક અપૂર્વ મહાલાથી સદન્તર વંચિત છું. એ તારક મહાપુરુષને મારા અનન્તાનઃ કોટાકેટિશઃ વન્દન નમસ્કાર પરમસબહુમાન નિવેદન કરશે.

Page #89
હે ચન્દ્રસૂ! હું તો એટલો બધો કાચી પુણ્યાઈવાળો છું, કે હું કોઈ એક આર્યદેશના જે વિભાગમાં રહું છું, તે ભારતમાં તીર્થંકર પરમાત્મા પ્રમુખ અનન્ત મહાકારક પુરુષે તે નથી; પરન્તુ યુગપ્રધાન પણ નથી, અને ઉપરથી દુષ્કાળમાં અધિકમાસ કે વિષને સોમલના કાતિલ વઘારની જેમ ભારત પ્રમુખ વર્તમાન દશ્ય વિશ્વમાં મહામહ અને મહા-અજ્ઞાનનું ઘેર તાંડવનૃત્ય એટલી બધી અક્ષમ્ય કૂર ધમાચકડી મચાવી રહ્યું છે, કે ભલભલા સમર્થ છે પણ મૂંઝાઈને ધર્મના નામે મહા-અધર્મમય અપકૃત્યેની અંધારી આલમમાં અટવાઈ રહ્યા છે. એવા પામર જીવે ઉપર અનન્ત કરુણા કરીને એમને કોણ હારશે ? અને કેણુ તારશે ? એ માટે છે ચન્દ્રમણ્ ! મારા અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી સીમન્વરસ્વામીજી પરમાત્માને પરમ સબહુમાન મારા અનંતાનંત કેટકેટિશઃ વન્દન નમસ્કાર નિવેદન કરીને હું જે સર્દેશ પાઠવું તેને દેવાધિદેવ પાસેથી પ્રત્યુત્તર લાવી આપવા ગ્ય કરશે, તેય હું મારી જાતને ભાગ્યશાળી માની અહો ધન્ય અનુભવીશ. હે મારા નાથ શ્રી સીમંઘરસ્વામિનું પ્રભા ! હૂડા અવસર્પિણી કાળને મહાભૂંડા પ્રભાવના એઠા તળે વકરેલા મહામહ અને મહા–અજ્ઞાન આજે જેટલે અક્ષમ્ય કાળે

Page #90
[ 73 - કેર પ્રવતાવી રહેલ છે, તેના શતકેટિમાં ભાગ જેટલોય કાળો કેર પ્રવર્તવાની વાત તો દૂર, પણ તે કાળા કેરની ગન્ધ કે છાયા સુધ્ધાં જે કાળે ન હતી, એવા કાળે આ ભારતની પુણ્યવતી રત્નપ્રસૂ ધર્મધરા ઉપર નવપલ્લવિત નન્દનવન સમ, અને સોળે કળાએ ખીલેલ પૂનમના ચન્દ્રની જેમ આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ મુખરિત હતી. જે કાળે આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિને જડમૂળથી ઉખેડી સર્વનાશ કરવાની મેલી મુરાદ સને ૧૪૯રથી અન્તરમાં ધરબીને ફરનારા મહા-અભિશાપરૂપ વિદેશીઓનાં પાપી પગલાં આ પવિત્ર ધરા ઉપર મંડાયાં ન હતાં. જે કાળે ઊંચ-નીચ જ્ઞાતિ જાતિ અને કુળ એ શુભાશુભનામકર્મજ ભેદ છે, એવી ડહાપણભરી સાચી સમજ હોવાના કારણે તે અંગે કોઈનાય મનમાં ઊંચ-નીચના ભેદભાવની પેટી તિરાડ ન હતી જે કાળે સારાસારના વિવેક અંગે હંસવૃત્તિ ધારકનો સુકાળ હોવાના કારણે અશુભ આચરણ અને અશુભ માનસ ધરાવનારની અપવિત્ર કાયામાંથી ઝરતાં અશુભ પુદ્ગળ શુભ આચરણ અને શુભ માનસ ધરાવનારનાં પવિત્ર તન અને મનને અભડાવીને નષ્ટભ્રષ્ટ ન કરે, તે માટે પૃથાપૃશ્ય અંગે વિવેક રાખતા હતા; નહિ કે અન્ય પ્રત્યે હડધૂત કે તિરસ્કારની દષ્ટિ હતી. આ ઊંડી સમજ તે કાળે પ્રત્યેક

Page #91
74 ] માનવીના હૈયે હોવાથી તે કાળે પૃથ્યાસ્પૃશ્ય અંગે વાદવિવાદ કે વિતંડાવાદ ન હતું. જે કાળે માનના હૈયે પાપભીરુતા સાગરની ભરતીની જેમ ઊભરાતી હતી. જે કાળે આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના પ્રાણસ્વરૂપ સદાચાર સદ્દગુણને જાણે અજાણે અનાચાર, વ્યભિચારરૂપ કાતિલ કીડો કોતરીને ખાઈ ન જાય તે માટે ભક્ષ્યાભઢ્ય, પૈયાપેય, ગમ્યાગઓ અંગે, અને ઘૂંઘટપૂર્વક અંગ-ઉપાંગની લજામર્યાદા સદાકાળ પૂર્ણપણે જળવાય તેવી આર્ય– વેશભૂષા પ્રત્યે પૂર્ણ વિવેક જળવાતે હતે. જે કાળે પુરુષ સમક્ષ પુત્રવધૂ આદિ કોઈ પણ યુવા સ્ત્રી એકાંકી તે ન જ નીકળે, પણ પાંચ-સાત યુવા સ્ત્રીઓ હોય તે પણ નીકળતી ન હતી. સાસુ કે વડસાસુ આદિ વૃદ્ધ સ્ત્રીને સાથે હોય તે જ પુત્રવધૂ આદિ યુવા સ્ત્રી નીકળતી હતી. પરંતુ નીકળતી વેળાએ પગમાં ચંપલ આદિ તે પહેરતી ન હતી. આ ઉચ્ચ કેટિને વિનય-વિવેક અને લજજા-મર્યાદા વડીલે પ્રત્યે જળવાતી હતી. જે કાળે પિતાજી સમક્ષ તો નહિ, પરંતુ મોટાભાઈ સમક્ષ પણ પિતાનાં પુત્ર-પુત્રીને રમાડતા તે ન હતા, પણ તેડતા સુધ્ધાં ન હતા. આ કેટિની આમન્યા અને લજજા-મર્યાદા વડીલેની જાળવતા હતા. જે કાળે દશ અગિયાર (10/11) વર્ષની કુમારિકા(કન્યા)એ પણ મસ્તક ઉઘાડું રાખતી ન હતી.

Page #92
જે કાળે દેવાંગના કે અપ્સરા જેવી રૂપવતી સ્ત્રી કે કુમારિકા પ્રત્યે પુરુષ પાંપણ ઊંચી કરતા ન હતા. કદાચ દષ્ટિ પડી જાય, તો તેમના પ્રત્યે માતા, બહેન કે પુત્રીપણાને સદૂભાવ પ્રગટ થતો. જે કાળે ઉચ્ચ જ્ઞાતિ-જાતિવાળાં કુદીન ઘરોમાં બાળવિધવાઓ પણ પુનવિવાહ ન કરતાં આજીવન અખંડ બ્રહ્મચર્ય પાળતી હતી. જે કાળે રકતશુદ્ધિ અને ઉચ્ચ કુલીનતા અણિશુદ્ધ અખંડ જળવાઈ રહે, અને વર્ણસંકર્ય મહાદૂષણને પ્રવાહ સંતાનની પરંપરામાં જાણે-અજાણે પણ ન આવે, તે માટે પુત્ર-પુત્રીઓના લગ્નસંબંધે ઉચ્ચ જ્ઞાતિ, ઉચ્ચ જાતિ, ઉચ્ચ કુળવાળા ધર્મ સંસ્કારી કુટુંબમાં જ કરતા હતા. આજે તો વિધવાવિવાહ, છૂટાછેડા લઈ બીજા સાથે લગ્ન કરવાં, આંતર્જાતીય લગ્ન કરવાં– આ બધાં મહાપાપને છૂટો દોર મળી છે. તે આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના મૂળમાં અગનગોળા સમાન છે. જે કાળે અનાચારી, વ્યભિચારી, દુરાચારી અને અસાધ્ય ચેપી રોગોથી પીડાતા રોગીઓનાં મહાઅભિશાપરૂપ અપવિત્ર એંઠાં પુદુગળને બીજાના શરીરમાં અનાયાસે પ્રવેશવા માટે આજના જેવાં તીવ્રતમ અધમાધમ મહાપાપરૂપ હટલે આદિ ખાનપાનનાં બજાર્ધામે ન હતાં. જે કાળે ઉચ્ચ જ્ઞાતિ-જાતિવાળા કુલીન ઘરના લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત નબીરાઓ

Page #93
પણું જ્યાં આવીને ઘુતક્રીડા અને સુરસુંદરીઓ સાથે નિસંકેચપણે ફાગ ખેલ હોય તે ખેલી શકે તેવા બધાં જ પ્રબંધેવાળી આજના જેવી કલબ ન હતી. જે કાળે આજના જેવી મહાઅનીતિના ધામગ્ધ અને આત્માને સર્વમુખી વિનિપાત કે અધઃપતન જ્યાં થાય તેવી કે ડાન્સ કલબો (નગ્ન નૃત્યધામે) ન હતી. જે કાળે પાણી માટે આજની જેમ મહાપાપમય પાણીની ટાંકીઓ અને નળે આજન ન હતું, પરંતુ કૂવામાંથી પાણે હાથથી ખેંચીને કઢાતું હતું. જીવાણી અને સંખારાની વિરાધના ન થાય તે માટે તેની રક્ષા અર્થે વિવેકપૂર્વક પૂર્ણ જયણા જળવાતી હતી, અને બેડાં માથે વહન કરીને બહેને પાછું લાવતી હતી. જે કાળે બહેનો અનાજ હાથે દળીને લોટ વાપરતી હતી, જે કાળે ઘરેઘર ગાય-ભેંસે અને બળદને રાખીને તેની સારસંભાળ રખાતી હતી. બહેન ગાય-ભેંસોને હાથે દેહતી અને વલેણું પણ હાથે વલોવતી હતી. જે કાળે ઘોડાપૂર નદીના પ્રવાહની જેમ ઘી-દૂધ ઊભરાતાં હતાં. અને કેઈને દૂધને ખપ હોય તો તેનું વેચાણ ન કરતાં વિના મૂલ્ય પ્રસન્નતાથી આપતાં હતાં. જે કાળે તેલ ઘાણીનું વપરાતું હતું, જે કાળે એક માનવ રૂપિયા ત્રણથી ચારમાં વાર્ષિક

Page #94
( 77 નિવડ સુખપૂર્વક કરી શકતા હતા. જે કાળે સત્વ અને સ્વાથ્યનું જતન સહજપણે થતું રહે તે માટે ઘી-તેલના દીપકોથી રાત્રિક વ્યવહાર ચાલતા હતા. જે કાળે મહાઆરમ્ભ અને મહાપરિગ્રહ જેના મૂળમાં બેઠા છે એ કાતિલ મહા અભિશાપરૂપ વિદ્યુત અને વિદ્યુતાદિ સંચાલિત યંત્રવાદ મહારાક્ષસનો આ પુણ્યવતી ધરા ઉપર જન્મ થયે ન હતો. જે કાળે માસિક ઋતુસ્ત્રાવવાળી અવસ્થામાં ચોવીશ પ્રહર પર્યન્ત બહેનનું મુખ પણ મહદંશે જોવા નહોતું મળતું, એ કેટીએ માસિકની મર્યાદા બહેને સ્વેચ્છાએ પાળતી હતી. જે કાળે દીન, દુઃખી અપંગ, નિરાધાર અને રેગાદિથી ઘેરાયેલા માન પ્રત્યે પ્રબળ અનુકમ્મા અને પશુપક્ષી કીડી કુળુવાદિ અબેલ મૂક પ્રાણીઓ પ્રત્યે ઉત્કટ જીવદયા સાગરની ભરતીની જેમ ઊભરાતી હતી. જે કાળે આજની જેમ આંખની પાંપણ ઊંચી-નીચી થાય એટલા અલ્પકાળમાં એકીસાથે હજારો-લાખે પશુઓની ઘોર હત્યા આજનાં અદ્યતન યંત્રસંચાલિત વધસ્થાને (કતલખાન)માં કરાય છે તેવી ક્રૂર હત્યાઓ કરાતી ન હતી. જે કાળે બેલેલું વચન પ્રાણાન્ત પણ પાળતા હતા. જે કાળે સેંકડો પેઢી પહેલાંનું ત્રણ ચાલ્યું આવતું હોય તે તે ઘણુ પણ વ્યાજનુ વ્યાજ સહિત દેવાદારના પરિવારવાળા

Page #95
78 ] ચૂકવતા હતા. જે કાળે પુરુષની બહેતર (72) કળા અને સ્ત્રીની ચેસઠ (64) કળાનું વ્યાવહારિક જ્ઞાન નિઃશુલ્ક અર્થાત વિનામૂલ્ય, પિતાનું કર્તવ્ય સમજીને વિદ્યાગુરુએ આપતા હતા. જે કાળે પ્રતિક્રમણ આદિ સૂત્ર ગણધર મહારાજ કૃત હેવાથી ગૃહસ્થ ભણાવવાનું દુઃસાહસ કરતા ન હતા. આજે સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાન ભણાવવાના માધ્યમથી જે આજીવિકા અને માસિક વેતન લેવાનું અધમાધમ દુષ્કૃત્ય કરી રહેલ છે તે તે કઈ રીતે વિહિત નથી, એવું અધમ અપકૃત્ય પણ તે કાળે ન હતું. જે કાળે આજની જેમ ગૃહસ્થ ધર્મોપદેશ દેવાનું અક્ષમ્ય દુઃસાહસ કરતા ન હતા. ધર્મોપદેશ તે પંચમહાવ્રતધારક ગીતાર્થ ગુરુમહારાજ સાહેબે જ આપતા હતા. જે કાળે રાજાઓ દ્વારા દાન-પુણ્યનાં કાર્યો અર્થે કબૂતરોને ચણ નંખાતી, પશુઓને ઘાસ-ચારો નંખાતે, કૂતરાને રોટલા નંખાતા, સુકાતાં તળાવ કે ખાડાખાચિયામાંનાં માછલાને જિવાડવા પખાળીઓ દ્વારા તળાવ આદિમાં પાણી ભરાવાતું હતું. જે કાળે મળ-મૂત્રનાં ખાતરે અન્ન-કઠોળની ખેતીમાં પૂરતા ન હતા. જે કાળે આજના જેવાં અનીતિમય મહાપાપધામ ચલચિત્ર(સિનેમા) ન હતાં. જે કાળે આજની જેમ વાતવાતમાં માનની કુર હત્યા કે ઘર સંહાર થતું ન હતું. જે કાળે આજના

Page #96
[ 79 જેવી મહાઅજ્ઞતા, મહામૂર્ખતા અને મહાક્રૂરતાને વરેલી, અને આર્યસંસ્કૃતિ તથા ધર્મસંસ્કૃતિના સર્વનાશને ઉદ્દેશ અતિગુપ્ત રીતે જેના મૂળમાં રખાયેલ છે, એવી મહાકાતિલ મતદાન(ચૂંટણી) પ્રથા ન હતી. જે કાળે દેશસેવાના નામે સત્તા મેળવવા માટે ડાકૂ અને લૂંટારાને પણ શરમાવે તેવું મહાભયંકર અધમાધમ કૂર પાપાચરણ કરનાર આજના જેવા મહાસ્વાર્થાન્ત સત્તાલુપીઓ ન હતા. જે કાળે આજની જેમ પશુઓનું માંસ, શેણિત, મેઘ(મજજા), હાડકાં, પ્રમુખ અવય, તેમજ જીવતા વાંદરા, કબૂતર, દેડકાં આદિ લાખ કોડે મૂક પ્રાણીઓની વિદેશમાં નિકાસ કરીને તેના વળતરૂપે લાખે-ક્રોડ ડોલરના મળેલ વિદેશી હૂંડિયામણનું દૈનિકપત્રો અને સામાયિકમાં વિજ્ઞાપન કરીને આત્મસંતોષ અને ગૌરવ અનુભવે છે. એ જ રીતે હૂંડિયામણના હડકવાના નશામાં શાન અને ભાન ગુમાવીને બેફામ બનેલ આજના સત્તાધારીએ ખાધું ન ખૂટે એટલું વિપુલ અન્ન, કઠોળ, તેલ ખાંડ તેમ જ ફળાદિની વિદેશમાં નિકાસ કરી, કૃત્રિમ અછત ઊભી કરીને સામાયિકમાં સાવ જૂઠાણું ભય નિવેદન કરે છે કે, અન્નની અને તેલની તંગી છે, તેને પહોંચી વળવા અને શરીરને પિષણ સત્વ મળે તે માટે માછલાં અને નિજીવ ઈંડાં ખાવાં જોઈએ. માછલાં મારવા, ઈડ ફેડવા

Page #97
80 ] અને મરઘાં મારવા માટે એ બધ ને ઉદ્યોગનું મહોરું પહેરાવીને તે મહાપાપ માટે ક્રોડ રૂપિયાનું ધિરાણ કરનાર આજના જેવા અધમાધમ મહાપાપીએ તે કાળે ન હતા. જે કાળે પિતાના આત્મગુણે ગમે તેટલા ઉત્તમ કેટીએ વિકસ્યા હોય તો પણ શ્રી સુધર્માસ્વામીજીની પાટ ઉપર બેસીને સ્વમુખે પિતાના આત્મગુણોનાં ગાણા ગાઈ-ગવરાવીને સ્વયં તે પિતાને જન્મદિવસ અને દીક્ષાદિવસ ઊજવતા ન હતા. તેવા પ્રકારને અશાસ્ત્રીય વિચાર પણ કરતા ન હતા. તેમ જ શિષ્ય-પરિવાર પણ પિતાના ગુરુઓના એ દિવસો ઊજવતા ન હતા. પદપ્રદાનના દિવસો પણ ઊજવતા ન હતા. જે કાળે અળસિયાં અને બિલાડીના ટોપની જેમ ફાટી નીકળેલ આજના જેવાં સમૂરિઝમ મંડળ-કમંડળભમંડળ ન હતાં. વિદેશી પાશ્ચાત્ય આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિને દાટ વાળવામાં આદુ ખાઈને પાછળ પડ્યા છે, તેમાં આ મંડળ -કમંડળે પણ સૂર અને સાથે પુરાવવા. જેવું કરી રહ્યાં છે, તેનાં કેટલાંક પ્રમાણે આપું છું. પૂજા ભણાવનારને પૂજા ભણાવવાના નકરા કે ભેટરૂપે રૂપિયા એકસોથી બસો-અઢીસ સુધી મંડળને આપવા પડે છે. કેટલાંક સ્થળે મંડળના સભ્યોને પૂજા ભણવવા લાવવા માટે અને ઘરે પહોંચાડવા માટે મેટરગાડીને પ્રબન્ધ રાખવે.

Page #98
[ 81 પડે છે. તદુપરાન્ત, કેટલાંક સ્થળે પૂજા ભણાવ્યા પછી દૂધ, હા, નાસ્તો અને આઈસક્રીમ જેવી અભક્ષ્ય વસ્તુ રાખે છે, તે તે પણ હશે હશે આરોગી લે છે. આ બધુંય ઓછું પડતું હોય તેમ કેટલાંક સ્થળે પૂજામાં આવનાર પ્રત્યેકને ચાર આનાની પ્રભાવના અને મંડળવાળાને ચાર આના ઉપરાંત એક એક રૂપિયે જુદે આપવો પડે છે. કેટલાંક મંડળવાળા એમ કહે છે, કે અમે પૂજા ભણાવવાનો નકારે લેતા નથી. ભેટ આપેલ રકમ સ્વીકારીએ છીએ જેનકુળમાં જન્મેલ કોઈનીય ભેટ સ્વીકારે ખરો ? પૂજા કે પૂજન ભણાવીને ભેટની અપેક્ષા કે પરિશ્રમિક વેતનની અપેક્ષા શખવી એ જૈનકુળમાં જન્મેલ માટે ભાસ્પદ કે ભૂષણરૂપ તે નથી, પરંતુ મહાદૂષણ અને કલંકરૂપ છે, એવું સ્પષ્ટ સમજાવવા છતાં એ મહાપાપ ચાલુ જ રાખે છે. પૂજા ભણાવવા આવે ત્યારે અમુક મહિલાઓ અભિનેત્રીના જેવી ઉદ્દભર વેષભૂષા ધારણ કરીને આવે. જે વેષભૂષામાં ગેપનીય અંગ-ઉપાંગની લજજા-મર્યાદા તે જળવાતી નથી, પરંતુ ઉપરથી એ ગેપનીય અંગ-ઉપાંગોનું ઉઘાડું પ્રદર્શન થતું હોય છે. તે અંગે પણ એ મહિલાઓને ભ કે સંકોચ થતો નથી. પૂજામાં નૃત્ય કરે ત્યારે તે અભિનયના જિ-૬

Page #99
મદમાં મદોન્મત્ત બનેલ મહિલાનાં અંગ-ઉપાંગોની કેવી સ્થિતિ સર્જાતી હશે? તે અંગે લખવાની કે વિચારવાની કોઈ આવશ્યકતા નથી, કારણ કે એ અંગે સહુને જાત અનુભવ છે. નૃત્ય કરનાર મહિલા એવું ગૌરવ લે છે, કે મેં નૃત્યમાં કેવા સારા અભિનયને કાર્યક્રમ આપે? એવું મહાપાપ જે કાળે ન હતું, તે કાળ એટલે આજથી લગભગ સાડાત્રણસો (350) વર્ષ પહેલાંનો કાળ. તે કાળે થઈ ગયેલ પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્ય શ્રી જ્ઞાનવિમળસૂરીશ્વરજી મ., પરમ પૂ. મહોપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી મ., પૂજ્ય ગીશ્વરશ્રી આનંદઘનજી મ., પૂ. શ્રી દેવચન્દ્રજી મ. પ્રમુખ અને પૂજ્ય તારકને રોમેરોમ એમ ભાખી ગયું કે મઘ(મદિરા)પાનથી મદોન્મત્ત બનેલ વાંદરાના હાથમાં ઉઘાડું પડ્યું હોય, અને એ વાંદરાને વીંછી કાતિલ ઠંખ મારે, પછી છંછેડાયેલ ખૂંખાર એ વાંદરે કચ્ચરઘાણ અને દાટ વાળવામાં કંઈ કચાશ રાખે? ન જ રાખે. તેના કરતાંય મહાભયંકર અક્ષમ્ય કચ્ચરઘાણ અને દાટ વાળ્યો છે મહામહ અને ઘોર અજ્ઞાનથી ઘેરાયેલ દૂર માનવોએ, એ તારક પુરુષથી એ અક્ષમ્ય કચ્ચરઘાણ સહન ન થતાં એમનું હૈયું કકળી ઊયું અને હું મારા નાથ સીમંધરસ્વામિન પ્રભો ! આપના શરણે આવીને વિનતિરૂપે પિકાર

Page #100
[ 83 કરવા લાગ્યા કે કેને કહીએ હે મનના અવદાત? ભરતક્ષેત્રમાં હું અવતર્યો છું એટલું પુણ્ય.” તે કાળ તે આજની અક્ષમ્ય કડી પરિસ્થિતિની અપેક્ષાએ તે સુવર્ણયુગ જે ઉત્તમ કાળ હતે. તે કાળ પણ તે સમયના તારક પૂને હડહડતા કળિયુગ જેવો અતિરો કાળ લાગ્યો અને પોકાર પાડવા લાગ્યા, તો પછી તે સુવર્ણયુગ જેવા ઉત્તમ કાળ કરતાં તે આજે કોડોગુણો અનિષ્ટ અને અધમાધમ કપરો કાળ પ્રવર્તી રહ્યો છે. મારે કઈ કક્ષાએ અને ક્યા શબ્દોમાં પિકાર પાડવો? હે મારા નાથ ! મહાકૂર વિદેશીઓએ તો અઢીસો (250) વર્ષમાં તો અઢારે પાપથાનકોને પૂરબહારમાં બહેકાવીને આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિને લૂણે લગાડીને આજે સાવ કંગાળ મૃતપ્રાયઃ જેવી ભયંકર પરિસ્થિતિમાં મૂકી દીધી. તો પણ મહદંશના અમારા ધર્મનાયકને આંચક આવતું નથી. તે અધિનાયકો તે મહદંશે પોતાની કીર્તિ અને માન-પ્રતિષ્ઠાની માયામાં જ રચ્યાપચ્યા છે. સ્વશ્લાઘા અને પરનિંદાને અસાધ્ય ચેપીરોગ તો એવું લાગે છે, કે હે નાથ ! આપ જેવા સાક્ષાત્ તીર્થંકર પરમાત્મા મળે તે પણ એ રોગ મટે કે કેમ ? એ પણ એક પ્રશ્ન છે. લાઘા કરતાં કરતાં હેઠ, જીભ અને દાંત ઘસાઈ જાય

Page #101
84 અને આયુષ્યને અન્ત આવે, તે પણ એમને પરિશ્રમ કે થાક લાગતું નથી. હે મારા નાથ ! મિથ્યાત્વ અવિરતિ કષાય યોગ અને પ્રમાદાદિરૂપ અસાધ્ય ભાવગ અને માંસાહાર, મદ્યપાન આદિ અભક્ષ્ય ખાનપાનરૂપ જીભને તીવ્રતમ અસંયમ તેમજ કલ્પનાતીત અનાચાર વ્યભિચારાદિ કાયાના તીવ્રતમ અસંયમ સેવનથી ક્ષય-કેન્સર આદિ જેવા અનેક અસાધ્ય દ્રવ્યોની તીવ્રતમ અસહ્ય વેદનાથી નિરન્તર પીડાતા ભરતક્ષેત્રના માનવીઓ અને જીવ ઉપર અનન્ત કરુણા કરીને શ્રી જિનશાસનના મહાસમર્થ રક્ષક શ્રી માણિભદ્રજી દેવને અત્ર મોકલાવવા કરુણ કરે, તો જ અહીંયાં આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિનું રક્ષણ, અને અમ જેવા અધમાધમ પરમ પામર પાપાત્માઓને ઊગરવાનું અને ઉદ્ધરવાનું શક્ય બને. એ વિના અન્ય કઈ આરે કે ઓવારો મને જણાતો નથી. હે ભગવન્થોડું લખ્યું ઘણું માનીને શ્રી માણિભદ્રજીને અત્ર મોકલાવવા અનન્ત કરુણુ કરે એ જ વિનમ્ર હાર્દિક અભ્યર્થના ! હે દેવાધિદેવ ! આપના અનન્ત મહાપ્રભાવે પરમ પામર કલ્યાણસાગરે ભિન્ન ભિન્ન સમયે કરેલ નિમ્નલિખિત

Page #102
[ 85 અભિગ્રહો (પ્રતિજ્ઞાઓ) અખંડપણે પાલન થાય તેવું અતુલ મહાસામર્થ્ય મારા આત્મામાં સાગરની ભરતીની જેમ સદાકાળ ઊભરાતું રહો એવી વિનમ્ર હાદિક અભ્યર્થના. દ્વાદશ (12) અભિગ્રહ : 1. જે સ્થાનમાં દેવદ્રવ્યનું ત્રણ બાકી છે, એવી જાણ થયા પછી એ સ્થાનમાં ઊતરવું નહિ. 2. સ્વમાં ઘેડિયાં પારણાં આદિની બોલીનું દ્રવ્ય દેવદ્રવ્યમાં જમે ન કરે તે સ્થાનમાં ચાતુર્માસ ન કરવું અને શિષ્ય-પરિવારને ચાતુર્માસ કરવા માટે આજ્ઞા ન આપવી. 3. મહિલા મંડળ પૂજા ભણાવવાનાં હોય તેવા મહોત્સવમાં જવું નહિ. 4. વિ. સં. ૨૦૩૦ના મહાશુદિ પ દિને શ્રી પોપટલાલ હેમચંદ જેનનગરના ઉપાશ્રયે પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુદેવેશ આચાર્યપ્રવર શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સાહેબે ગોચરી સમયે માંડલીમાં બેઠા હતા ત્યારે આજ્ઞા કરેલ કે મારા કાળધર્મ પછી મારી દેહરી, ગુરુમન્દિર, ગુરુમૂર્તિ કે પગલાં આદિ કરવાં નહિ, તેમ જ ગુણાનુવાદ સભા કે જયન્તિ ઊજવવી નહિ. પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની આજ્ઞા

Page #103
અનુસાર એ તારક આજ્ઞાનું પ્રાણાને પણ અખંડ પાલન કરીશ. 5. બજારુ બેશન(ચણાના લેટ)માં માછલાના લેટનું મિશ્રણ, અને વનસ્પતિ ઘીમાં ચરબીનું મિશ્રણ કરાતું હેવાથી તે વસ્તુઓ તેમજ બજારુ વાસી મા અભક્ષ્ય છે. મહત્સવમાં કે સંઘમાં થતાં સાધમિક વાત્સલ્યાદિના જમણવારમાં તે અભક્ષ્ય વસ્તુઓને ઉપયોગ કરતાં હોય તે તે મહોત્સવમાં કે સંઘમાં જવું નહિ. 6. પરમાત્માની પૂજા કે પૂજનમાં બજારુ અભક્ષ્ય બેશન, મા કે વનસ્પતિ ઘીથી બનેલ મિષ્ટાન્નો નૈવેદ્યરૂપે મૂકતા હોય તે પૂજા, પૂજન કે મહોત્સવમાં જવું નહિ. 7. પશુ જેવી અનાર્યપદ્ધતિનું બુફે જમણવાર કરતાં હોય તે મહત્સવમાં જવું નહિ. 8. બરફનો ઉપયોગ કરતાં હોય તેવા મહોત્સવમાં જવું નહિ. 9. દેવદેવીઓના પૂજનમાં જવું નહિ. 10. ઔત્સર્ગિક માગે ડાળીને ઉપયોગ ન કરે. ગાઢ અનિવાર્ય કારણે ડેળને ઉપગ કરવો પડે તેની જયણા.

Page #104
* [ 87 11. દીક્ષાર્થીના માનપત્ર અંગે એસજાતી સભામાં બેસવું નહિ. અને તેની વાર્ષિકદાનની રથયાત્રામાં જવું નહિ. 12. દેવ, ગુરુ કે ધર્મની આજ્ઞાનો ભંગ કર્યો હોય, કરતા હોય કે કરવાની સંભાવના હોય તેવા મહોત્સવમાં જવું નહિ. અધમાધમ પરમ પામર પાપાત્મા કલ્યાણસાગરની અનન્તાનન્તકટાકોટિશ વન્દન શ્રેણિ. શ્રી સીમન્વરસ્વામિ જિનમન્દિર મહાતીર્થ, મહેસાણા. શ્રી વીર સં. 2511, વૈશાખ શુદિ 6, શુકવાર વિક્રમ સંવત 2041 ના જયેષ્ઠ વદિ 3 બુધવાર, તા. પ-૬-૧૯૮૫ આચાર્યપ્રવરશ્રી પદ્મસાગરસૂરિજી મહારાજ આદિ મુનિવરે. પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીની પુણ્યસ્મૃતિમાં નિમ્નલિખિત નિયમો અચૂક પાળવા ઉદ્યમવંત રહો એવી હાદિક ભાવના. (1) આચાર્ય મહારાજ પ્રમુખ સર્વે મુનિવરેએ ગાઢ કારણ વિના ઉભયતંક માંડલીમાં પ્રતિક્રમણ કરવું.

Page #105
88 1 (2) સદાને માટે ઊનની ગરમ કાંબળીમાં સુતરાઉ અંતરપટ નાખીને વાપરવી. (3) વર્ષમાં બે વાર લેચ કરાવ. ' (4) ગાઢ કારણ વિના પાંચ તિથિ મુનિવરોએ એકારણ કરવા. વિહાર આદિમાં કેક વેળાએ બિઆસણું કરવું પડે તે તેની જયણા. - (5) સ્વમ પારણું આદિની બોલીનું સંપૂર્ણ દ્રવ્ય દેવદ્રવ્યમાં જમે કરે, તે જ તે ક્ષેત્રમાં ચોમાસું કરવું. (6) કેઈ પણ ગચ્છ કે મતની ગુરુમૂર્તિ કે પાદુકાની પ્રતિષ્ઠા કરવી-કરાવવી નહિ. (7) પિતાના જીવનના કેઈ પણ પ્રસંગની ઉજવણી ન કરવી, તેમ જ પોતાના જીવન અંગે કઈ પણ ગ્રંથ આદિનું પ્રકાશન કરવું-કરાવવું નહિ. (8) અન્ન કઠોળ આદિની બનેલ બજારુ વસ્તુ કે કેબીજ, ફલાવર, ટામેટા આદિનું શાક ન વાપરવું. (9) અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની અપબ્રાજના અવહેલના થાય તેવી કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ ન કરવી.

Page #106
લિન ઉપર્યુક્ત નવ નિયમોનું અકાટ્યપણે અચૂક પાલન કરી-કરાવી આત્માને ભાવિત કરીને પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના આદર્શોને ઉજજવલ, પરમેજિજવલ કરવાપૂર્વક આત્મકલ્યાણ સાધી પરંપરાએ શીધ્રાતિશીધ્ર મોક્ષપદ પામો એ જ હાર્દિક શુભ અભિલાષા. કલ્યાણસાગરના અનુવંદન અવસર્પિણીકાળમાં તે અનંતાનંત પરમ ઉપકારકથી જ રાજ્યનીતિ પ્રવર્તે : કઈ પણ જીવનું અન્ય કઈ પણ જીવથી અહિત કે અપરાધ થાય જ નહિ એવું પરમ સૌજન્ય જીવમાત્રના -જીવનમાં તાણાવાણાની જેમ સાહજિક વણાયેલ રહેતું હોય, ત્યાં સુધી તે રાજ્યનીતિને અવકાશ ન જ હોય તે સ્વાભાવિક છે. કવચિત્ કોઈક જીવના સૌજન્યમાં કિંચિત નહિવત્ મોળાશ કે ઝાંખપ દેખાય તેને નહિવત્ કુપ્રભાવે કવચિત્ નહિવત્ અપરાધ થઈ જાય ત્યારે તે ઉદારમના પરમ સૌજન્યમૂર્તિ તે અપરાધ સામે સમજીને આંખ મીંચામણું કરીને તે અપરાધને જ કરશે. અર્થાત તે

Page #107
0 | અપરાધને સહી લેશે; પરંતુ ઉત્તરોત્તર એક એકથી ચઢિયાતા અપરાધની શૃંખલાબદ્ધપરંપરા સર્જાતી જાય, ત્યારે સૌજન્યમૂર્તિને નિરુપાયે તે અપરાધોથી સર્વાગી રક્ષણ મેળવવા, અને તે અપરાધનું પુનરાવર્તન ન થાય; અર્થાત્ પુનઃ તે કે તેના જેવા બીજા અપરાધોની આકરી શિક્ષાના વિના વાંકે ભોગ ન થવું પડે, તે માટે કોઈક પરમ આદર્શ મહાસમર્થ સંરક્ષક સૌજન્યમૂર્તિને શરણે જઈને તે પરમ મહાસમર્થને આજીવનના પરમ સંરક્ષક બનીને સંરક્ષણ આપવા પરમ વિનમ્ર વિનતિ કરવી અનિવાર્ય બને છે. તેમ કરવામાં ન આવે તે વિશ્વમાં ભયંકર અંધાધુંધી અને અરાજકતા વ્યાપે. પ્રત્યેક અવસર્પિણીના ત્રીજા આરાના પ્રાન્તભાગ પર્યનત, અર્થાત્ પૂર્વાનુક્રમે કંઈક ન્યૂન નવાકોટાકેટિ સાગરેપમકાળ વ્યતીત થાય ત્યાં સુધી, અને પશ્ચાનુક્રમે સાધિક એકકોટકેટિ સાગરોપમ જેટલો કાળ શેષ (બાકી) રહે ત્યાં સુધી તે દેવાધિષ્ઠિત કલ્પવૃક્ષે ફળવાથી સ્થાન, ખાન, પાન, વસ્ત્ર, પાત્ર, આભૂષણાદિ જીવનનિર્વાહની વસ્તુઓ કલ્પવૃક્ષો પાસેથી અનાયાસે મળતી હતી. ત્યાં સુધી તે પરસ્પર ઘર્ષણ કે વૈમનસ્યનું કોઈ કારણ ન હતું. અવસર્પિણી એટલે ઊતરતે કાળ. ઊતરતા કાળમાં તે

Page #108
[ 91 અનન્ત શુભ રસકસની નિરન્તર હાનિ, અને અશુભ રસકસની નિરંતર અભિવૃદ્ધિ થતી હોવાના કારણે કલ્પવૃક્ષાદિ ફલિત ન થવાથી પરસ્પર કંઈક વૈમનસ્ય અને ઘર્ષણના કારણે ઊંધા અશુભ શ્રીગણેશ મંડાયા હેય, તેવું વર્તાવા લાગ્યું. કાળક્રમે તો પરસ્પરના વૈમનસ્ય અને ઘર્ષણમાં વધારો થવાથી ઘણાની ઊંઘ હરામ થઈ ગઈ. ઘણાને આ વિકટ સમસ્યાએ ચિન્તિત બનાવી દીધા. આખરે યુગલિકો એકત્રિત થઈને એવા નિર્ણય ઉપર આવ્યા કે ભયંકર અંધાધૂંધી અને અરાજકતા વ્યાપી, વળે તે પહેલાં આપણુ સહુને નાથીને આપણ સહુને નિયમબદ્ધ રાખે, તે માટે આપણું પરમ સંરક્ષકરૂપે આપણા માથે નાથ એટલે રાજ હોવા પરમ આવશ્યક છે. આપણા માથે નાથની સ્થાપના વિના આપણું ઠેકાણું પડે તેમ નથી. એ નિર્ણય કરીને મુખ્ય મુખ્ય યુગલિકે એકત્રિત થઈને, ચરમ સીમાન્ત પરમ શ્રેષ્ઠતમ મહાવ્યુત્પન્નમતિનિધાન પરમ મહાપ્રસેશ્વર દેવાધિદેવ શ્રી કષભકુમારજી પરમાત્મા પાસે જઈને બદ્ધાંજલિનતમસ્તકે પરમ સબહુમાન વંદન નમસ્કાર કરીને પરમ વિનમ્રભાવે વિજ્ઞપ્તિ કરી કે - “હે અનન્તકરુણાસાગર પરમ મહામહિન પ્રણેશ્વર મહાપ્રભ ! આપ શ્રીમાન અમ જેવા પરમ પામર મહાઅજ્ઞ અને

Page #109
92 ] નિરાધાર બાળજી ઉપર અનન્ત કરુણારૂપ મહાઉપકાર કરીને અમારા પરમ રક્ષણહાર રાજા થાઓ. અમે પરસ્પર કઈ કઈયે અપરાધ ન કરીએ; એવી હિતશિક્ષા આપવાપૂર્વક અમને અનુશાસિત રાખી, અમારું રક્ષણ કરવા કૃપા કરે. આપ શ્રીમાન અમારા ઉપર અનુગ્રહ કરવા પરમ કૃપા કરે.” દેવાધિદેવશ્રીએ જણાવ્યું કે “તમે સહ પૂજ્ય પિતાશ્રીજીને વિજ્ઞપ્તિ કરો.” યુગલિકે એ શ્રી નાભિકુળકરજી પાસે જઈને તેઓશ્રીને પરમ વિનમ્રભાવે વિજ્ઞપ્તિ કરતાં શ્રી નાભિકુળકરજીએ જણાવ્યું કે “શ્રીત્રાષભદેવજી રાજકુમાર તમારા રાજા હો.યુગલિકે એ પુનઃ શ્રી ઝષભદેવજી રાજકુમાર પાસે આવીને શ્રી નાભિકુળકરજીને સંદેશ જણાવ્યું. એટલે શ્રી ઋષભદેવજીએ પૂજ્ય પિતાશ્રીજીની આજ્ઞા શિરોમાન્ય કરી રાજા થવાની સ્વીકૃતિ દર્શાવી એટલે યુગલિક હર્ષવિભેર બની પરમ પ્રસન્નચિત્તે રાજ્યાભિષેક કરવા માટે જળ લેવા ગયા. એ જ સમયે શ્રી શહેન્દ્ર મહારાજનું સિંહાસન ચલિત થતાં અવધિજ્ઞાનને ઉપગ મૂકીને જાણ્યું, કે આ તે પ્રથમ તીર્થંકર પરમાત્માના રાજ્યાભિષેકને પરમ સુઅવસર છે. એ પરમ સુઅવસર ઊજવવાનો લાભ લેવા એ મારું પરમ કર્તવ્ય છે. એમ જાણીને શ્રી કેન્દ્ર

Page #110
[ 83 મહારાજા તત્કાળ દેવાધિદેવશ્રીની અનન્ત મહાતારક પુણ્યસેવામાં ઉપસ્થિત થઈ અતિપવિત્ર સુધી જળથી દેવાધિદેવને અભિષેક કરી, અનેકવિધ દિવ્ય સુગન્ધી દ્રવ્યથી દેવાધિદેવશ્રીના દિવ્ય શરીરને અર્ચિત કરી, પરમ ઉચ્ચતમ દિવ્ય વસ્ત્રો અને રત્નજડિત સુવર્ણહાર, મુદ્રિકા, મુગટાદિ અલંકારથી વિભૂષિત કર્યા. પછી રત્નજડિત સુવર્ણમય રાજસિંહાસને વિરાજિત કરી, દેવાધિદેવશ્રીના ભાલપ્રદેશે રત્નનું રાજતિલક કર્યું. બન્ને બાજુ ચામર વીંઝવા લાગ્યા. એટલામાં યુગલિક નિર્મળ પવિત્ર જળ લઈને આવ્યા. દેવાધિદેવશ્રીને રત્નજડિત સુવર્ણહાર મુગટાદિ અલંકારથી વિભૂષિત અને ચામરોથી વઝાતા જોઈને પ્રભુજીને અભિષેક કયાં કરે ? એ પ્રમાણે વિચારતાં તેમને વિચાર સ્ફર્યો કે પ્રભુજીના ચરણકમળમાં અભિષેક કરે ઉચિત છે. એમ સમજીને વિનયપૂર્વક પ્રભુજીનાં ચરણોમાં અભિષેક કર્યો. યુગલિકોને વિનીત જાણીને શ્રી કેન્દ્ર મહારાજે પિતાના પરિચારક દે દ્વારા સોનારૂપાના અતિભવ્ય રાજમહાલ યુક્ત, સેનાના ગઢ અને રત્નના કાંગરાવાળી પ્રમાણુગલ એટલે પાંચસો (500) ધનુષ્યની ઊંચી કાયાવાળા શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્માના આત્માગુલના માપે બાર યોજન લાંબી અને

Page #111
14] નવજન પહોળી એટલે આધુનિક પ્રચલિત કિલોમીટરના માપે લગભગ 86400 કિલોમીટર લાંબી અને 64800 કિલોમીટર પહોળી શ્રી વિનીતા નામે અતિભવ્ય અને દિવ્ય નગરી નિર્માણ કરાવી. પરમ આદર્શ સુદઢ આર્યસંસ્કૃતિના અસ્તિત્વ વિના વિશ્વકલ્યાણકારક અર્થાત્ મોક્ષદાયક પરમ આદર્શ ધર્મસત્તાનું અખલિત ધારાબદ્ધપ્રવાહે પ્રવર્તવું શક્ય નથી. મહાજનેની સુસજજનતા અને ચિત્તપ્રસન્નતા અકબંધપણે જળવાયા વિના આર્યસંસ્કૃતિનું અસ્તિત્વ શક્ય નથી. મહાજનની સુસજ્જતા અને ચિત્તપ્રસન્નતા અકબંધપણે ત્યારે જ જળવાય (રક્ષાય) કે જ્યારે મહાદુષ્ટ અને અતિક્રર કાતિલ ગુંડાઓ દ્વારા નિઃશંકપણે બેફામ રીતે આચરાતી અક્ષમ્ય મહાઅભિશાપરૂપ ગુંડાશાહીને નાથીને તેનું સર્વથા ઉન્મેલન કરવું ત્યારે જ શક્ય બને કે જ્યારે જીવમાત્રનું આત્યંતિક પરમ હિત જેમને રમેશમ વસ્યું હોય એટલું જ નહિ, પણ એ હિતનું રક્ષણ કરવા સદા સર્વદા તત્પર રહેનાર પ્રજાને પુત્રતુલ્ય માની તેનું પ્રતિનિધિત્વ ધારણ કરી નિસ્વાર્થ પણે અને નિષ્કામભાવે રાજ્યધુરાને વહન કરવા પરમ સમર્થ એવા કેઈક પરમ પુણ્યવન્ત સુગ્ય રાજાની સ્થાપના કરવામાં આવે ત્યારે.

Page #112
[ 95 અનંત કરુણાનિધાન શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્મા પરમ મહાપ્રસેશ્વર હવાથી ચરમસીમાન્તના પરમ આદર્શ મહારાજનીતિજ્ઞ પણ જન્મથી જ હતા. એટલા માટે જ પરમતારક દેવાધિદેવે પ્રજાનું, પ્રજાની સ્થાવર જંગમ સંપત્તિનું, આર્ય સંસ્કૃતિનું અને ભાવિકાળે જેની સ્થાપના કરવાની છે, તે ધર્મસત્તાને (ધર્મશાસનને) સ્થાપન કર્યા પછી તે ધર્મશાસનનું પણ સર્વાંગી રક્ષણ કરવું–કરાવવું, અને તે ધર્મશાસનને અવિરત અખલિત ધારાબદ્ધપ્રવાહ ચાલુ રાખવું–રખાવવું એ એક અનિવાર્ય પરમ આવશ્યક કર્તવ્ય છે. એવા પરમ કલ્યાણકારી શુભ આશયથી યુગલિકે દ્વારા બહુમાનપૂર્વક પરમ વિનમ્રભાવે અત્યાગ્રહપૂર્ણ કરાયેલ વિનતિથી તેમજ પિતાશ્રી નાભિકુળકરજી મહારાજની આજ્ઞા શિરેમાન્ય કરીને જીવમાત્રના એકાંતે પરમ હિતાર્થે પ્રજાની સ્થાવર સંપત્તિરૂપ દક્ષિણાર્ધ ભરતક્ષેત્રને ભૂમિપ્રદેશ, અને જંગમ સંપત્તિરૂપ ધન, ધાન્ય, વસ્ત્ર, પાત્ર, આભૂષણ, વાહન તેમ જ પશુ આદિનું પૂર્ણ રક્ષણ કરવા-કરાવવા માટે પ્રજાના પ્રતિનિધિરૂપે મેરુ પર્વત જેવી મહાભગીરથ કર્તવ્યતા સહજભાવે સ્વીકારીને, રાજ્યધુરાને વહન કરીને તેને પ્રવાહ ચાલુ રાખવા માટે પરમ પિતામહ શ્રી ઇષભદેવસ્વામીજીએ પ્રથમ રાજા થઈને વિશ્વ ઉપર અકસ્થ અનંત મહાઉપકાર કરેલ છે.

Page #113
96 ] રાજાધિરાજરાજેશ્વર પરમ પિતામહ શ્રી ઋષભદેવસ્વામીજી મહારાજે રાજ્યધુરા વહન કરીને પરમ સુકુલીન પરમ સુવિનીત સુપુત્ર શ્રી ભરતજી બાહુબલિજી પ્રમુખ પરમ પુણ્યવંત સુપુત્ર-પૌત્રાદિને પુરુષની હોતેર (72) કળાની પૂર્ણપરાકાષ્ઠાએ તલસ્પર્શી હિતશિક્ષા આપી. એ જ રીતે પરમ સુકુલીન બાળબ્રહ્મચારિણી શ્રી બ્રાહ્મીજી સુન્દરીજી પ્રમુખ મહાસતી સુપુત્રીઓને સ્ત્રીની ચાસઠ (64) કળાની તલસ્પર્શી હિતશિક્ષા આપી. પુરુષની બહેતર (72) કળામાં તંત્ર સંચાલન અને વાણિજ્ય-વ્યવસાયાદિને પણ સમાવેશ થાય છે. પુરુષેની બહોતેર (72) કળા, સ્ત્રીઓની સઠ (64) કળા સાથે દૈનિક જીવનના નિર્વાહ અને વ્યવહારમાં જેની આત્યંતિક નિતાત આવશ્યકતા છે, એવી કુમ્ભકાર, લોહકાર આદિ એકસો (100) શિલ્પકળા આદિની હિતશિક્ષા આપી. અર્થાત્ અસિ મષિ કૃષિ અંગે હિતશિક્ષા આપી. રાજ્યારૂઢ થયેલ રાજા જાણે-અજાણે પણ રાજનીતિથી વિપરીત વર્તન કરીને કેઈનુંય અહિત ન કરે, તેમજ રાજા વૈભવ-વિલાસ આદિ રંગરાગમાં રત બની રાજ્યના તત્ત્વસંચાલનમાં દુર્લક્ષ ન સેવે, તેમ જ પ્રજાજને રાજનીતિની ઉપેક્ષા કરીને નાના મોટા અપરાધ ન કરે તે રીતે તેમને અનુશાસિત રાખવામાં રાજા ક્યાંય ઉપેક્ષા, ક્ષતિ કે સ્કૂલના

Page #114
( 97 ન કરે, તે માટે રાજાને, રાજસત્તાને અને પ્રજાજનેને અનાદિકાળથી ધર્મશાસનના આધિપત્ય નીચે જ રહેવાની શાસ્ત્ર આજ્ઞા છે. અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક તીર્થકર પરમાત્માઓ અનાદિકાળથી આવી પરમ હિતકર આજ્ઞાની હિતશિક્ષા આપીને આપણે સહુ ઉપર અનન્ત મહાઉપકાર કરતા જ આવ્યા છે. ' અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક પરમ તારક શ્રી તીર્થકર પરમાત્મા પદિષ્ટ આજ્ઞા અનુસાર રાજસત્તાએ ધર્મશાસનના અનુશાસનથી સોએ સો ટકા અનુશાસિત રહેવું એ રાજા અને પ્રજા એમ ઉભયને માટે પરમ હિતાવહ હેવાથી જ રાજસત્તાએ ધર્મશાસનથી અનુશાસિત રહેવું પરમ અનિવાર્ય છે. રાજાઓ અને રાજસત્તાઓ પણ ધર્મશાસનથી અનુશાસિત રહેવામાં પોતાનું પ્રેયઃ અને શ્રેયઃ માને છે. તથાપિ રાજા, રાજ્યસત્તા અને પ્રજા ધર્મશાસનથી સોએ સો ટકા અનુશાસિત રહે છે, કે ધર્મશાસનની ઉપેક્ષા કે દુર્લક્ષ્ય સેવીને મનસ્વી રીતે સ્વચ્છંદાચારીપણે વતે છે, તેના તલસ્પર્શી નિરીક્ષણ માટે ધર્મશાસનના પ્રતિનિધિરૂપે રાજસભામાં રાજગુરુનું સ્થાન અનાદિકાળથી પ્રસ્થાપિત છે, તે અક્ષરશઃ સનાતન પરમ સત્ય છે. જિ-૭

Page #115
98 ] પ્રજાકીય દૈનિક જીવનચર્યા, સ્વાસનિક, કૌટુમ્બિક, પારિવારિક તેમજ વ્યાવહારિક નીતિનિયમો, રીત-રિવાજો તથા પરંપરાગત આનુવંશિક વાણિજ્ય-વ્યવસાયે આદિના પ્રજાકીય અધિકારો અનાદિકાલીન અબાધિત અધિકાર છે. તે અબાધિત અધિકારમાં રાજા કે રાજસત્તા સ્વમમાં પણ ક્યાંય હસ્તક્ષેપ કરવાનું વિચાર સુધ્ધાં ન કરી શકે. એ ઉપરથી ફલિત થાય છે કે, રાજા કે રાજ્યસત્તાને વાણિજ્ય-વ્યવસાય આદિ ઉપર કર નાખવાને કેઈ અધિકાર નથી. તેમજ વાણિજ્ય વ્યવસાય કરવાનેય કેઈ અધિકાર નથી. પ્રજાકીય ઉપયુક્ત અબાધિત અધિકારોને રાજા અને રાજયસત્તા અબાધિત રાખીને તેને પૂરેપૂરું રક્ષણ આપે છે, કે તેના પ્રત્યે ઉપેક્ષા કે દુર્લક્ષ્ય સેવે છે, તેના પૂર્ણ નિરીક્ષણ માટે “મહાજન-પ્રધાન પ્રજાના પ્રતિનિધિરૂપે પ્રજાના પરમ હિતચિન્તક નગરશેઠનું સ્થાન પણ રાજસભામાં અનાદિકાળથી પ્રસ્થાપિત છે. રાજા કે રાજયસત્તા એ અબાધિત અધિકારમાં હસ્તક્ષેપ કરવાને બાલિશ વિચાર કરે, કે દુર્લક્ષ્ય સેવે તે પ્રજાહિતચિન્તક વાત્સલ્ય અને સૌજન્યમૂર્તિ નગરશેઠ ધર્મશાસનપ્રતિનિધિ રાજગુરુને, પ્રજાહિતરક્ષક રાજ્યમંત્રીને અને રાજ્યરક્ષક સેનાનાયકને જાણ કરીને તેમના દ્વારા રાજા અને

Page #116
[ 99 રાજસત્તા ઉપર જોરદાર દબાણ લાવીને તેમણે કરેલ બાલિશ વિચાર પાછો ખેંચાવે છે, એટલું જ નહીં, પણ ભવિષ્યમાં પણ એવી કોઈ અધિકાર બાલિશ ચેષ્ટા કરવાનો વિચાર સુધ્ધાં નહિ કરું એ પ્રમાણે રાજા અને રાજસત્તા પાસે વચન લઈને તેમને પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ કરવામાં આવે છે. પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ રાજા અને રાજસત્તાને પ્રતિજ્ઞા પાલનમાં કટિબદ્ધ રહેવા તેઓ સદા સજાગ રાખતા હતા. આ અવસર્પિણમાં સાધિક એક કટાકેટિ સાગરોપમ જેટલા દીર્ઘકાળથી ધર્માનુશાસનને એકધારે ચાલે આવતો સનાતન શાશ્વત ક્રમ અણિશુદ્ધ અખંડપણે સચવાતે આવ્યો છે. એ અબાધિત સનાતન સત્ય જ આપણા કાનમાં ઉઘાડી ચાડી ખાઈને પૂર્ણ સમર્થન કરે છે, કે અનાદિકાળથી વિશ્વમાં પરમ ઉચ્ચતમ સર્વોપરી શિખર સ્થાને પ્રસ્થાપિત રહેવાને ત્રિકાલાબાધિત શાશ્વત અધિકાર એક માત્ર વિશ્વ પરમ કલ્યાણકર ધર્મસત્તાને જ છે, કારણ કે એક્ષપ્રાપ્તિની યોગ્યતા ધરાવનાર જીવાત્માઓનું આત્યન્તિક (સંપૂર્ણ) કલ્યાણ કરાવીને તે જીવાત્માઓને મોક્ષપદ પ્રાપ્ત કરાવવાનું અનન્ત મહાસામર્થ્ય એક માત્ર ધર્મસત્તા જ ધરાવે છે. એટલા જ માટે અનન્ત મહાજ્ઞાની સર્વર ભગવન્ત ધર્મસત્તાને અનાદિકાળથી વિશ્વ પરમ કલ્યાણ

Page #117
100 ] કરરૂપે સંબોધન કરતા આવ્યા છે, તે અક્ષરશઃ સત્ય છે. એ જ કારણથી ધર્મસત્તાને અનાદિકાળથી સર્વોપરી પરમ ઉચ્ચતમ શિખરસ્થાને પ્રસ્થાપિત રહેવાને ત્રિકાલાબાધિત અધિકાર છે, એ સનાતન સત્ય પ્રત્યે ચેડાં, હસ્તક્ષેપ, વાદવિવાદ કે વિતંડાવાદ કરવાનો અધિકાર જીવતાજાગતા તે કેઈનેય નથી, પણ સ્વમ કે મૂછિત અવસ્થામાં પણ અનાદિકાલીન એ સનાતન સત્યનું મનથી પણ અહિત વિચારવાનોય કોઈને અધિકાર નથી જ. તથાપિ તીવ્રતમ મિથ્યાત્વાદિ મહામેથી મૂછિત અને અજ્ઞાન–અંધકારથી અંધ બનેલ છઠ્ઠા પિપ એલેકઝાંડરે આજથી લગભગ પાંચસો (100) વર્ષ પહેલાં એટલે ઈ. સ. ૧૪૯૨ની આસપાસ એક બૂલ એટલે ઘેષણારૂપ નિવેદનપત્ર બહાર પાડીને હલાહલ વિષ કરતાંય ભયંકર મહાકાતિલ વિષતુલ્ય શતપ્રતિશત મહાઅભિશાપરૂપ પરમ મહાઅસત્ય વિષનું શ્વેત પાશ્ચાત્યને આકંઠ પાન કરાવીને પરમ પિતામહ શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્મસંસ્થાપિત (ધર્મસંસ્કૃતિની મા ભોમકા અને પ્રાણસમા) ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ –એ ચારેય પુરુષાર્થને પરસ્પર અબાધક હોવાથી ચાર પુરુષાર્થમય અને પરમ અહિંસકપણને આદર્શ જેના મૂળમાં છે તેવી પ્રાચીનતમ પરમ અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિને સર્વનાશ

Page #118
[ 101 કરીને ઈસુ ખ્રિસ્તના ધર્મને વિશ્વવ્યાપક એક ધર્મ બનાવવાને ઉદ્દેશ સદા દષ્ટિપથ ઉપર રાખીને ભાવિકાળે ચાર પુરુષાર્થમય અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ ઉપર એક પછી એક મરણતોલ આકરા ફટકા કેમ મારવા તે અંગેની અતિ ઊંડી છતાં ઊંધી સમજ છઠ્ઠા પિપે કઈ રીતે આપી તે અંગે કંઈક વિચારીએ. ધી લીગલ રાઈટ્સ ઓફ ઇન્ડિયન સ્ટેટ્સ એન્ડ ધેર સબજેટસ” પત્રાંક 36 ઉપર આર. કે. રણદીવે, એમ.એ. ( એ) જણાવે છે કે - In 1942 America was discovered and next year Pope Alexander VI issued his famous inter cetere Bull distribution the lands and seas out side Europe equally between Portugal and Spain. ઈસવીસન ૧૯૪રમાં અમેરિકા શોધાયે, તેના બીજા વર્ષે જ પિપ એલેકઝાંડર છઠ્ઠાએ પિોર્ટુગલ અને પેનની વચ્ચે યુરોપના બહારના પ્રદેશ અને સાગરની સમાન ભાગે વહેંચણી કરી આપતું એક બૂલ (નિવેદન) બહાર પાડયું હતું. આ બૂલમાં યુરોપનાં ખ્રિસ્તી રાષ્ટ્રને અને વેત પ્રજાને બાકાત રાખવામાં આવી છે, તે હેતુપૂર્વક છે- વર્તમાન દશ્ય વિશ્વ ઉપર યુરોપીય ખ્રિસ્તી રાષ્ટ્રીય

Page #119
102 ) પ્રજાનું સાર્વભૌમત્વ ન હોવા છતાં બળાત્કારે તપ્રજાનું સાર્વભૌમત્વ પ્રસ્થાપિત કરવું તે. - છઠ્ઠા પિપ એલેક્ઝાંડરે ફત બહાર પાડીને પોટું ગલ અને સ્પેન વચ્ચે યુરોપના પ્રદેશે બાકાત રાખીને વર્તમાન દશ્ય વિશ્વના પ્રદેશ અને સમુદ્રોની સમાન ભાગે વહેંચણી કરી તે પ્રમાણે આફ્રિકાની પશ્ચિમને પ્રદેશ સ્પેનના આધિપત્યમાં, એની પૂર્વ પ્રદેશ પોર્ટુગલના આધિપત્યમાં પ્રસ્થાપિત કરીને પરમ પિતામહ શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્મ-સંસ્થાપિત અને સંવાહિત ચાર પુરુષાર્થમય પરમ અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિને અક્ષય ઘેર દ્રોહ કરેલ છે. સમાનભાગે વહેંચાયેલ વિશ્વ ઉપર એક માત્ર શ્વેત પ્રજાને જ સાર્વભૌમત્વને સર્વાધિકાર અનાયાસે પ્રસ્થાપિત થઈ જાય છે, અર્થાત્ ભૂમિ, નદી, નાળાં, સમુદ્રો, પર્વત, પહાડો, સ્થાવર જંગમ સંપત્તિ, કૃષિ, ખેતી, વ્યાપાર, વ્યવસાય, વાણિજ્ય, બાગબગીચા, ઉદ્યાને, કીડા, પશુ, પક્ષીઓ, માછલાં, માન,ખેચર, ભૂચર, જળચર, સ્થળચર આદિ ચરાચર વિશ્વ ઉપર સાર્વભૌમત્વને અનાયાસે મળતું સર્વાધિકાર કેણ જાતે કરે? કઈ જ જાતે ન કરે. તે પછી મહાગૂઢ, મહાદબ્બી, સત્તાલુપી યુરોપીય રાષ્ટ્ર

Page #120
[ 103 જાતે કરે ખરાં? ન જ કરે. સાર્વભૌમત્વના સર્વાધિકારની મધલાળે સમસ્ત યુરોપીય રાણે સ્પેન અને પોર્ટુગલ સાથે મળીને ચાર પુરુષાર્થમય પરમ અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના સર્વનાશ માટે તેના મૂળમાં કેવી કેવી કાતિલ સુરંગે ચાંપી તે અંગે કંઈક વિચારીએ. ઈતિહાસ, ભૂગોળ અને જેમાં પિતાનું સે ટકા હિત સધાતું રહેવા છતાં મહદંશે કોઈનાય લક્ષમાં ન આવે તેવી શ્વેત પાશ્ચાત્ય દ્વારા સંસ્થાપિત શાળાઓમાં આપણું સહુને આજ દિન પર્યત એમ જ સમજાવવામાં આવી રહ્યું છે, કે ઈ. સ. ૧૪૯૯૨માં કોલંબસે અમેરિકાખંડ શોધી કાઢ્યો છે, પરંતુ એ વિધાન સત્યથી તદ્દન વેગળું અને વાહિયાત છે. વાસ્તવિક રીતે તે સ્પેન રાયે નવાં સંસ્થાને શોધવા માટે જ કેલિંબસને બે વાર મોકલાવ્યું હતે; પરંતુ બે વારમાંથી એક વાર કોલંબસ અમેરિકા પહેઓ ન હતો. ઇસ્ટ ઇંડીઝ અને ટ્રીનીડાડથી જ કે લંબસ પાછો ફર્યો હતે. ઠેઠ અમેરિકા પહોંચે હતો ઇટાલિયન એમરિગે, અને તેના નામથી એ પ્રદેશનું નામ અમેરિકા પડયું છે. મહાદારિભક ત પાશ્ચાત્યોની એ જ સત્યનિષ્ઠા ને ? છે એમાં ક્યાંય સત્યની ગંધ સુધ્ધાં?.

Page #121
104] વીરપ્રસૂ રત્નગર્ભા પરમ પવિત્ર પુણ્યધરાઃ ભારતવષય પરમ પવિત્ર પુણ્યધરા એ તે પ્રાણિમાત્રને મહાઆશીર્વાદરૂપ સંત અને મહંત મહારને સહજપણે પેદા કરતી અમૂલ્ય ખાણ હોવાથી ભારતવર્ષીય ભૂમિને પરમ પવિત્ર પુણ્યધરા એ પ્રમાણે બિરદાવવામાં નવાજવામાં) આવે છે, તે શતપ્રતિશત યથાર્થ અને ઉચિત જ છે. આજથી લગભગ એક હજાર વર્ષ પહેલાં પૌઢપ્રતાપી અને મહાપરાક્રમી રાજાધિરાજ શ્રી પૃથ્વીરાજસિંહજી ચૌહાણનું એકચક્રી સામ્રાજ્ય તપતું હતું. તે સમયે એ વીરપ્રસૂ રત્નગર્ભ પુણ્યધરા ઉપર હીરા, પન્ના, માણેક, મોતી, પ્રવાળ, શંખ આદિ રને અને સોનું-રૂપું આદિ ધનસંપત્તિ સાગરની વેલા(મા)ની જેમ ઊભરાતી હતી. અતિસમૃદ્ધરૂપે ભારતની કીર્તિ અને ખ્યાતિ દિગંતવ્યાપી તે હતી જ, તેમાં વળી ભારતવર્ષીય અમાપ અને અખૂટ ખનિજ આદિ સંપત્તિને વાણિજ્ય (વ્યવસાય) મુખ્યત્વે ભારતવર્ષીય પડોશી રાષ્ટ્ર - જેવાં કે ઈરાન, ઈરાક અને અરબસ્તાન જેવાં યવન રાષ્ટ્રો સાથે થતું હતું. તે કારણે યવન વેપારીઓ ભારતમાં આવતા હતા. તે વેપારીઓ પોતાના દેશમાં

Page #122
[ 105 જઈને ભારતવષય ઊભરાતી ધનસંપત્તિની વાત ત્યાંના શાસકોને કરતા હતા. તેથી તે દેશના કેટલાક ખૂંખાર યવન શાસકોએ અમાપ ધનસંપત્તિને લૂંટીને ઘરવગી કરવા માટે ભારત વર્ષ ઉપર આક્રમણ કર્યા. તેમાં અલાઉદ્દીન ખીલજી, શાહબુદ્દીન ઘોરી, મહમ્મદ ગઝની આદિ મુખ્ય હતા, એમ ઈતિહાસ બોલે છે મહારાજનીતિજ્ઞને પણ..શિથિલ બનાવ્યા ? ખૂંખાર આક્રમક અલાઉદ્દીન ખીલજીએ સત્તર વાર ભારતવર્ષ ઉપર આક્રમણ કરેલ, પણ મહાપરાક્રમી રાજરાજેશ્વર શ્રી પૃથ્વીરાજસિંહજી ચૌહાણે સત્તરે વાર અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીને મારી હઠાવીને આક્રમણને પાછું ખાળ્યું હતું. ત્યાર પછી શ્રી પૃથ્વીરાજસિંહજીએ કનેજપતિ શ્રી જયચંદ્રજી રેઠેડની સુપુત્રી સંયુક્તા પ્રત્યે મેહિત બની, તેનું અપહરણ કરી, અંતઃપુરમાં લાવીને તેને પટ્ટસમ્રાજ્ઞી બનાવી. શ્રીમતી સંયુક્તાજી પ્રત્યે રાજરાજેશ્વર શ્રી પૃથ્વીરાજસિંહજીને મેહને અતિરેક પ્રલયકાળના વાયુની જેમ અવિરત ગતિએ આગળ ધપતે જ ગો. શ્રીમતી સંયુક્તાજી પ્રત્યેના તીવ્ર વિષયાનુરાગે રાજરાજેશ્વર જેવા મહાપરાક્રમી અને મહારાજનીતિજ્ઞને પણ રાજ્યધુરા વહન કરવામાં અર્થાત્ રાજ્યતંત્રના સંચાલનમાં શિથિલ બનાવ્યા.

Page #123
106 ] સંસારી પક્ષે કનેજપતિ શ્રી જયચંદ્રજી રાઠોડ ચૌહાણુગોત્રીય રાજરાજેશ્વરજીના મોટા માસિયાઈ ભાઈ હોવા છતાં શ્રી રાજ રાજેશ્વરજી મહાપરાક્રમી અને અતિચકેર મહારાજનીતિજ્ઞ હેવાના કારણે નાનાજીએ પોતાનું વિશાળ રાજ્ય નાની પુત્રીના સુપુત્ર દૌહિત્ર રાજરાજેશ્વર શ્રી પૃથ્વીરાજસિંહજી ચૌહાણને આપ્યું. તેના કારણે મોટા માસિયાઈ ભાઈ શ્રી જયચંદ્રજી રાઠોડને નાના માસિયાઈ ભાઈ શ્રી પૃથ્વીરાજસિંહજી ચૌહાણ પ્રત્યે પ્રથમથી જ તેને વરૂપ ભારેલો અગ્નિ તે હૈયામાં હતો જ; અને એમાં સંયુક્તાજી સુપુત્રીના અપહરણને કારણે તે શ્રી કનોજ પતિ માટે બળતામાં ઘી હોમવા જેવું થયું. કનેરપતિએ શ્રી ચૌહાણુજી સામે યુદ્ધ પિકાર્યું. પણ શ્રી રાજરાજેશ્વરજી અતિચકોર અને મહાપરાક્રમી હોવાના કારણે કને જ પતિને પરાજય થયે. ભારેલા અગ્નિ જેવા તે શ્રેષના અંતસ્તાપથી નિરંતર દહન થતા હૈયાને ઠારવા માટે કેનેજપતિ શ્રી જ્યચંદ્રજી રાઠેડે અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીની સાથે ભળી જઈને અઢારમી વાર દિલ્હી ઉપર આક્રમણ કરાવ્યું. શ્રીમતી સંયુક્ત પટ્ટરાણી પ્રત્યે અતિવિષયાસક્ત રહેવાના કારણે રાજ્યતંત્રના સંચાલનમાં અને સેનામાં શિથિલતા આવવાથી આ વેળા

Page #124
[ 107 રાજરાજેશ્વરને અક્ષમ્ય ઘોર પરાજય થયો. તે દિવસથી ભારતવર્ષ, ભારતીય પ્રજા ચાર પુરુષાર્થમય મહા-અહિંસકમૂલક જીવન-પ્રથારૂપ આર્યસંસ્કૃતિ અને પ્રાણિમાત્રની એકાંતે પરમ હિતચિંતક, પરમ હિતસંરક્ષક તેમજ પરમ હિતસંવર્ધક ધર્મસંસ્કૃતિ ઉપર કંઈક અંશે આપત્તિના અક્ષમ્ય ઓળા ઊતર્યા. રાજરાજેશ્વરને જીવતા પકડીને કારાગૃહમાં પૂર્યા, તે દિવસથી ભારતવર્ષ ઉપર યવનશાસકેનું શાસન પ્રવર્તવાથી ભારતવર્ષ અને ભારતીય આર્યપ્રજા પરાધીનતાની કઠેર જંજીરમાં જકડાઈ ગઈ તે વાતને આજે લગભગ હજાર વર્ષ થવા આવ્યાં. યવન–શાસન અને ગેરાઓને પગપેસારે ? ત્યાર પછી ઘેરીવંશીય, બેગડાવંશીય, ગુલામ વંશીય, તઘલખવંશીય આદિ અનેક યવનશાસક ખૂંખાર યુદ્ધ કરીને ભારતીય પુણ્યધરાને પરાધીનતાની કાતિલ જરુરથી જકડતા ગયા. ત્યાર પછી મેગલ-વંશીય બાબરે ખૂંખાર આક્રમક બનીને ભારતવર્ષ ઉપર આક્રમણ કર્યું. તે સમયે મેવાડની ખમીરવંત પુણ્યધરા ઉપર શ્રી ભરત ચક્રવર્તી મહારાજાની પરમ વિશુદ્ધ જાતિકુળવાળી પવિત્ર કુલીને પરંપરામાં થયેલ રાજાધિરાજરાજેશ્વર શ્રી સંગ્રામસિંહજી રાણાજીનું સામ્રાજ્ય તપતું હતું. રાણજી મહાપ્રૌઢપ્રતાપી

Page #125
108 ] અતિ શૌર્યવાન મહાતેજસ્વી રાજા હતા. બાબરની સામે અતિ શૌર્યતાથી લડ્યા. પરંતુ ભારતવર્ષમાં પગપેસારો કરી ચૂકેલા મહાદબ્બી કુટિલ વેત પાશ્ચાત્યાએ બાબરને યાંત્રિક તેની દેખાવ પૂરતી સહાયતા કરીને, તે તોપોના કાતિલ મારાથી રાણાજીની સેનાની પારાવાર ખુવારી કરાવી. પરિણામે રાણાજીનો પરાજય થયો. એ રીતે પાંચ શતાબ્દી (500 વર્ષ પર્યન્ત યવનશાસકોએ ભારતવર્ષ ઉપર શાસન કર્યું. હવે વેત પાશ્ચાત્યે ભારતવર્ષની પુણ્યધરા ઉપર ક્યારે આવ્યા અને તેમણે શાં શાં પાખંડે કર્યા તે અંગે કંઈક વિચારીએ. તીવ્રતમ મિથ્યાત્વમેહનીય-મદ્યપાનથી અતિગાઢ વ્યાહિત કુમતિવાળા છઠ્ઠા પિપ એલેક્ઝાંડરને પૂછો કે તમે માત્ર તમારી અનુયાયી વેત પ્રજાના હિત અને લાભ લક્ષમાં રાખી, માત્ર સ્વાથબ્ધ અને ધર્માન્ય બનીને વર્તમાન દય વિશ્વને કાલ્પનિક રીતે બે વિભાગમાં વહેંચીને વિશ્વને પૂર્વીય વિભાગ પોર્ટુગલને અને વિશ્વને પશ્ચિમીય વિભાગ સ્પેનને આપે, ત્યારથી તે યુરોપિયન પ્રજા એવી માન્યતા ધરાવતી થઈ ગઈ કે જડ-ચેતન, સજીવ-નિર્જીવ, દશ્ય–અદશ્ય પદાર્થ-સભર આ વિશ્વ આપણું જ છે. માટે આપણું હિત-લાભ અને ભલાને માટે સજીવ કે નિર્જીવ

Page #126
[ 109 પદાર્થને જિવાડ, માર કે જે રીતે જે ઉપયોગ કરે હોય તે ઉપગ કરવાને આપણે અબાધિત અધિકાર છે. ભીંડામાર છઠ્ઠા પપઃ ભીંડામાર છઠ્ઠા પિપને પૂછે તે ખરા, કે વિશ્વ તમારું કે તમારા બાપનું હતું જ ક્યારે, કે જે તમે તમારા પરમ અનુયાયીઓને વહેંચી આપ્યું ? તે અંગે છે કેઈ તમારી પાસે શાસ્ત્રીય પુરાવે? જે છઠ્ઠી પિપે એમ કહ્યું હોય કે આખું વિશ્વ ઈસુ ખ્રિસ્તનું છે, તે ઈસુ ખ્રિસ્ત તે વળી કઈ વાડીને મૂળે ? એલી અવિવાહિત કુંવારી મેરીને પેટે અવતરેલ એ જ ઈસુ ને? કુંવારી અવસ્થામાં પરપુરુષની કાયાથી દૈહિક સુખ માણવું એ નિતિક અને ધાર્મિક દૃષ્ટિએ તો અક્ષમ્ય મહાપાપ અને મહાકલંકરૂપ છે જ, પણ લૌકિક અને વ્યાવહારિક દષ્ટિએ પણ અક્ષમ્ય મહાપાપ અને મહાકલંકરૂપ છે. તેને કોઈ પ્રતિકાર કે નિષેધ કરી શકે તેમ નથી. એવું અક્ષમ્ય ગેઝારું મહાપાપ કરનાર મહાકલંકિતા, નધણિયાતી માતાના પેટે સંતાનરૂપે અવતરવું એ પુત્ર માટે પણ કેટલું ભયંકર મહાલંક અને લજજાસ્પદ ગણાય? એવા ન-બાપ કુળહીન પુત્રને ભગવાનરૂપે માનનાર અનુયાયી વર્ગને ડાહ્યો, શાણે અને સમજુ કહે કે મૂખ

Page #127
110 ) શિરોમણિ કહે ? તેને નિર્ણય કરવાનું કાર્ય સુજ્ઞ વાચકવર્ગ ઉપર છોડું એ જ મારા માટે ડહાપણભર્યું અને હિતાવહ ગણાય, એવું મારું મંતવ્ય છે. અસ્તુ. ગુંડાશાહી આચરે તેવા ભણકારા... સમસ્ત વિશ્વ અમારું છે એ અધિકાર પ્રસ્થાપિત કરવાના શાશ્વત અધિકાર એકમાત્ર તેને જ હોઈ શકે, કે જ્યારે વિશ્વમાં રાજનીતિ તેમજ અસિ–મસિ અને કૃષિની વ્યવસ્થાને કેઈ પ્રબંધ ન હોવાના કારણે માથાભારે તો માથું ઊંચકીને ગુંડાશાહી આચરે તેવા ઊંધા શ્રીગણેશ મંડાણના ભણકારા વર્તાતા હોય. સમસ્ત વિશ્વમાં અક્ષમ્ય અંધાધૂધીના ભયંકર ઓળા ઊતરે તે ભય જતે હોય, તેવી પરિસ્થિતિમાં સમસ્ત જનસમુદાયના જીવ પડીકે બંધાય તે તે સહજ છે. એવી વિકટ પરિસ્થિતિનાં પગરણ મંડાય અને તે પૂર્ણ પરાકાષ્ઠાએ પહોંચે તે પહેલાં રાજનીતિ તેમજ અસિ–મસિ-કૃષિ આદિનું પ્રવર્તન કરવું પરમ અનિવાર્ય હોવા છતાં, તેની સમજ તે શું તેની ગંધ સુધ્ધાં કેઈને ન હોય, તેવા સંજોગોમાં પણ અંશમાત્ર ગભરાટ કે ખળભળાટ વિના પરમ પ્રસન્નચિત્તે પિતાના આત્મામાં સહજપણે વિકસેલ મહાઆશીર્વાદરૂપ, અમાપ અને અગાધ

Page #128
[ 111 બુદ્ધિપૂર્વકના મહાવિજ્ઞાનના અતુલ બળથી વિશ્વના પરમ હિતાર્થે રાજનીતિનું પ્રવર્તન, અસિ–મસિ-કૃષિ અને કુંભ-લેહ-શિલ્પાદિ સે (100) કળા તેમજ અંતમાં ધર્મકળા પ્રવર્તનનું અતુલ સામર્થ્ય ધરાવે; એટલું જ નહિ, પણ રાજનીતિ આદિનું પ્રવર્તન કરી તેના દ્વારા જનસમુદાયને નિયમબદ્ધ કરીને, આર્ય સંસ્કૃતિમાં અચળ સ્થિર કરીને અંતમાં જીવમાત્રને એકાંતે પરમ હિતકર ધર્મશાસન પ્રવર્તાવે, તેને જ ઉપર્યુક્ત અધિકાર પ્રસ્થાપિત કરવાને હક્ક છે. હકકને હડકવા : ઉક્ત નક્કર સત્ય વ્યાખ્યા પ્રમાણે રાજનીતિ, અસિ મસિ કૃષિ આદિનું પ્રવર્તન કરી અન્તમાં ધર્મશાસનની સ્થાપના અને તેને પ્રવાહ ચાલુ રાખી તીર્થંકર પરમાત્માએ સમસ્ત વિશ્વ ઉપર અમાપ ઉપકાર કરેલ હેવાથી, સમસ્ત વિશ્વ અમારું છે એ અધિકાર પ્રસ્થાપિત કરવાને દાવે તે એકમાત્ર તીર્થંકર પરમાત્મા જ કરી શકે. તથાપિ દેવાધિદેવ તીર્થંકર પરમાત્માને હક્કને હડકવા ઊપડતે નથી. તીર્થંકર પરમાત્મા ત્રણ કાળમાં કદાપિ અધિકારની આંધી કે અથડામણ ઊભી કરતા નથી. ત્યારે ઉપર્યુક્ત વ્યાખ્યામાં જેનામાં કાંઈ જ ન હોવા છતાં વિશ્વ અમારું

Page #129
112 ] છે એવે સે એ સો ટકા અસત્ય દા કરનારને કે ભયંકર કૃતજ્ઞ કહે ? તેને નિર્ણય સુ સ્વયં કરે. જેનામાં પ્રાથમિક કક્ષાના માર્ગાનુસારી ગુણોનુંય ઠેકાણું નથી એવા મહાસ્વાર્થાન્ત અને ધર્માન્જ છઠ્ઠા પોપ એલેકઝાંડરે મહાબાલિશ અનધિકાર ચેષ્ટા કરીને પિતાના અનુયાયીઓને વર્તમાન દશ્ય વિશ્વ વહેંચી આપી સત્યની અક્ષમ્ય ઘેર હત્યા કરવા ઉપરાંત જીવસૃષ્ટિને, તેનાથી વિશેષતર માનવસૃષ્ટિને અને તેનાથીયે પરમ વિશેષતમ અક્ષમ્ય ઘોર દ્રોહ અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવને કરેલ છે, એમ કહું કે લખું તેમાં અંશમાત્ર અસત્ય નથી. તે તો આજે પાંચસો વર્ષ પછી આપણું સહને જાત અનુભવ કહે છે. તે અંગે કંઈક વિચારીએ. આત્માને અબાધિત અધિકાર : તે દેવાધિદેવ શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માથી અતિરિક્તા અનંતાનંત જીવે અનંતકાળમાં જે ઉપકાર ન કરી શકે તેના કરતાંય અનંતગણે ઉપકાર તીર્થંકર પરમાત્મા એક જ ભવમાં સહજપણે કરે છે. એવા જ અનંત અનંત અનંત પરમ ઉપકારક, દેવાધિદેવ શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માએ રાજનીતિનું, અસિ-મસિ આદિનું પ્રવર્તન કરીને તે રાજનીતિ

Page #130
[113. દ્વારા આર્યસંસ્કૃતિનું પરમ સંરક્ષણ કરી-કરાવીને અંતે ધર્મશાસનની સ્થાપના કરીને “જીવમાંથી શિવ” અને “આત્મામાંથી પરમાત્મા” થવાને આત્માને અનંતકાલીન અબાધિત અધિકાર છે તેનું આપણે સહુને અર્થાત આત્માને અકાઢ્ય સચેટ ભાન કરાવ્યું, એટલું જ નહિ, પણ તે અબાધિત અધિકાર-સ્થાને પ્રસ્થાપિત થવા માટે એટલે કે આત્માએ શીધ્રાતિશીધ્ર આત્માનું આત્યંતિક કલ્યાણ સાધી અખૂટ મહાનિધાનરૂપ અનંત આનંદમય મોક્ષપદ પામવા માટે કયા કયા નિયમનું કઈ કઈ રીતે પાલન કરવું તે અંગે અતિ વિશદપણે ખૂબ ખૂબ હિતશિક્ષાઓ આપીને તેનાં મૂળ એટલાં ઊંડાં ઉતારેલ છે, કે આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મશાસન અદ્યાવધિ જીવિત છે. શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માએ આત્માના “પ્રેયઃ અને શ્રેય” અંગે વિશ્વમાં જે કરવા જેવું હતું, તે સર્વસ્વ કરીને જીવમાત્ર ઉપર અનંત અનંત અનંત પરમ મહાઉપકાર કરેલ છે. એટલે એલેક્ઝાંડર છઠ્ઠા પિપ ઉપર પણ દેવાધિદેવશ્રી તીર્થંકર પરમાત્માને અનંત ઉપકાર છે, છે ને છે જ. તથાપિ ઉપકારીના ઉપકાર પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા દાખવવા જેટલીય સૌજન્યતા ન દાખવી તેને પણ ક્ષણભર ક્ષમ્ય ગણીએ, જિ-૮

Page #131
114 ] પણું અનન્તાન્ત પરમ ઉપકારકશ્રીએ જીવમાત્રના એકાંતે પરમ આત્મશ્રેયે થે ઉપદેશીને સ્થાપન કરેલ આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ(ધર્મશાસન)ને તોડવા જેવી મહાબાલિશ ઘર કૃતજ્ઞતા છઠ્ઠા પિપ એલેક્ઝાંડર જેવા મહાભયંકર ઘોર કૃતધી વિના અન્ય કોણ કરી શકે? કઈ જ નહિ. મેષ રાશિના શનિની લેહના પાયે સાડાસાતી : કઈ સુજ્ઞને એવી શંકા થાય કે, તીર્થંકર પરમાત્મા જેવા અનન્ત ઉપકારક અને તેમના અનંત અનંત પરમ મહાઉપકાર પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા ન દાખવતાં, મહાભયંકર કૃતજ્ઞતા દાખવી તેનું કારણ શું હોઈ શકે ? કારણ તે સ્પષ્ટ જ છે. છઠ્ઠા પિપ એલેક્ઝાંડરના અને તેમના અનુયાયી વર્ગના તીવ્રતમ મહાપાદિયે તેમની રગેરગ અને નસેનસમાં અર્થાત આઠ ટુચક પ્રદેશ વિના અન્ય સર્વસ્વ એક એક આત્મપ્રદેશે દુન્યવી (લૌકિક) કાતિલ વિષ કરતાંય અનંતગણું મહાભયંકર કાતિલ વિષરૂપ ઘોર અજ્ઞાન અને તીવ્રતમ મહામિથ્યાત્વ ઘોડાપૂર વહેતું હોવાના કારણે ઉપકાર અને ઉપકારીને તીવ્રતમ મહાભયંકર દ્રોહ કરીને પણ દેખાવ તે મહાદંપૂર્ણ એ કરે કે અમે કોઈનેય દ્રોહી કે વિરોધી નથી. એવા મહાકર પરમ પામર મહાદાલ્મિક અધમાધમ વજ

Page #132
[ 115 જેવા પાષાણુહુદયી કાળમીંઢ વિદેશીઓ સ્વાર્થાન્ય અને ધન્ય બનીને એવું વિચારવા લાગ્યા કે આપણા ધર્મગુરુ છઠ્ઠા પિપ એલેકઝાંડરે આખું વિશ્વ યુરોપીય ગૌરાંગ પ્રજાને બે વિભાગમાં સરખા ભાગે વહેંચી આપ્યું હોવાથી સમસ્ત વિશ્વ આપણું જ છે. આપણું વિશ્વ ઉપર આપણું જ એક પ્રજા, આપણી જ એક જાતિ, આપણી જ એક જ્ઞાતિ અને આપણે જ એક ધર્મ હોવો જોઈએ. અર્થાત દય સમસ્ત વિશ્વમાં ઈસુ ખ્રિસ્તના ધર્મને માનનારા એક માત્ર ગૌરાંગ પ્રજાજનો જ હોવા જોઈએ. અન્ય કોઈ પણું ધર્માવલંબી માનવ કે માનવજાતને રહેવાનો અધિકાર જ નથી, એવું અક્ષમ્ય ઘોર મહાપાપ ગર્ભિત રીતે મનમાં ધરબીને પોતાની મેલી મુરાદ પાર પાડવાના બદઆશયથી અર્થાત્ સમગ્ર વિશ્વ ઉપર વિજય મેળવીને સમગ્ર વિશ્વના ખૂણે ખૂણે ઈસુ ખ્રિસ્તને ધર્મ પ્રસારવા માટે “વાસ્કો-દ-ગામા અને કેલંબસ” વિશ્વના પ્રવાસે નીકળી પડ્યા. (આજે અમેરિકા નામે ઓળખાતે ભૂમિપ્રદેશ કોલંબસે શોધે નથી, પણ ઈ. સ. ૧૪૨માં ઈટાલિયન “એમરિગે”— એ શું હતું, અને તેના નામ ઉપરથી એ ભૂમિપ્રદેશનું નામ અમેરિકા પડયું હતું.) ઈસવીસન ૧૪૯૮માં ભારતીય પુછયધરા ઉપર મહાસ્વાર્થી ધર્માન્ત કાળમીંઢ વિદેશી

Page #133
16 ] વાસ્કેદ-ગામાએ પિતાનાં પાપી પગલાં પાડ્યાં એટલે તે ક્ષણથી જ એમ સમજી લેવાનું કે “ભારતીય પુણ્યધરીને માથે, મહાજન-પ્રધાન ભારતીય આર્યપ્રજાને માથે, તેમજ આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ(ધર્મશાસન)ને માથે” તુલાના સૂર્યમંગળ અને રાહુથી દષ્ટ મેષના શનિની લેહના પાપે સાડાસાતીની મહાભયંકર પતી બેઠી. જોકે ભારતને માથે કઠણાઈના ઓળા તે યવનેના ભારતમાં આગમનકાળથી વર્તાવા લાગ્યા, પરંતુ આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ અકબંધ રીતે સચવાઈ રહી હોવાથી તેને ક્યાંય વાંધે નહોતે આવ્યા, પરંતુ ચૂડેલ જેવા વિદેશીઓએ ભારતીય આને પરાણે વળગીને મહાજન–પ્રધાન પવિત્ર આર્ય મહાપ્રજાને, આર્યસંસ્કૃતિને અને ધર્મસંસ્કૃતિને કદાપિ કળ ન વળે તે ભયંકર લૂણો લગાડીને અકસ્થ પારાવાર મહાહાનિ કઈ રીતે પહોંચાડી ? તે અંગે કંઈક વિચારીએ. મીણ કે માખણના દાંતે ભારતીય પુણ્યધરા ઉપર વિદેશીઓએ પાપી પગલાં પાડીને મહાજનપ્રધાન પવિત્ર આર્ય–મહાપ્રજાની ધાર્મિક, વ્યાવહારિક જીવનચર્યાને બાહ્ય-અભ્યન્તર રીતે તલસ્પર્શી ઊંડો અભ્યાસ કરીને એક વાત તે એ દાંભિકેએ અતિ

Page #134
[1 117 ચક્કસપણે જાણી લીધી હતી, કે આપણે માનેલા આપણા હક્ક અને આપણું હિતે સિદ્ધ કરવાની ખેવના ધારીએ છીએ તેટલી સહેલી સટ તે નથી જ; કારણ કે આર્ય મહાપ્રજાના “મહાપ્રાણવાયુરૂપ શ્રી જેન શ્રમણ સંસ્કૃતિ” પૂર્ણ પ્રાણુવતી છે. એવી જીવતી જાગતી ધબકતી “શ્રી જેન શ્રમણ સંસ્કૃતિ” જે પુણ્યધરા ઉપર વસવાટ કરતી મહાજન–પ્રધાન પવિત્ર આર્ય મહાપ્રજાની પાયાની ઈટ કે પરમ આધારશિલા બનીને રહી હોય, તે આર્ય મહાપ્રજાના પાયા તે મે મહિધર જેવા અડોલ અને વજ જેવા અભેદ્ય હોય છે. એથી સ્થિરપ્રજ્ઞ આર્ય મહાપ્રજાના પાયા ડોલાવવા અતિ દુષ્કર છે. મેરુ જેવા અડાલ અને વા જેવા અભેદ્ય પાયા ડેલાવ્યા વિના આ પવિત્ર ધરતી ઉપર આપણા (ઈસુ ખ્રિસ્તના) ધર્મને ધરબી દેવાની ખેવના એટલે મણ કે માખણના દાંતે ધગધગતા ખેરના અંગારા જેવા તપાવેલા વાય લોહના ચણા ચાવવાનું મહાભગીરથ દુસાહસ કરવા જેવી અતિદુષ્કરાતિદુષ્કર ખેવના છે. અમેઘ અને અજેય મહાવિદ્યાઃ એ મહાભગીરથ દુસ્સાહસ ને પણ પૂર્ણ સફળ બનાવવાને એકમાત્ર અમેઘ ઉપાય છે તીર્થંકર પરમાત્મ

Page #135
118 ] સંસ્થાપિત આર્ય સંસ્કૃતિ અને વિશ્વવન્દનીય પરમ કલ્યાણકર પરમારાધ ધર્મસંસ્કૃતિ(ધર્મશાસન)ને યેન કેન પ્રકારેણ સર્વતોમુખી વિનિપાત કરે. એ રીતે બોલવું ખૂબ સરળ છે, પણ વિનિપાત કરે એ ખરેખર તેથીય મહાદુષ્કર છે; કારણ કે જે દેશનું, જે જ્ઞાતિનું અને જે ધર્મશાસનનું આર્થસન્નારીધન પરમ પવિત્ર સદાચાર–સુમધુર સુવાસથી પરમ સુવાસિત હોય, ત્યાં સુધી કેઈની મજાલ નથી, કે તે દેશ જ્ઞાતિ કે ધર્મનું સ્વમમાંય અધઃપતન કરવા વિચાર સુધ્ધાં કરી શકે. આ સન્નારીની પવિત્રતા અખંડ જળવાઈ રહેવી એ તે દેશની મોટામાં મોટી ઋદ્ધિસિદ્ધિ અને પરમ સમૃદ્ધિ છે. પવિત્ર આર્યસન્નારીધન એ તે વિશ્વ માટે મહાઆશીર્વાદ– અમેઘ અને અજેય મહાવિદ્યા - વિજય અભેદ્ય કવચ અને સપ્તધાતુમય અભેદ્ય મહાદુર્ગરૂપ છે. આ બધું જ ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધનના જીવનમાં તાણાવાણાની જેમ સહજ હતું. પવિત્ર આયસન્નારીધનને મન સદાચાર એ એની પરમ પવિત્ર આગવી મૂડી છે. એ આગવી મૂડી અંશમાત્ર અભડાઈ ન જાય તે રીતે અકબંધપણે તેને સાચવવા માટે પવિત્ર આર્યસન્નારીધન સદા સર્વદા સજાગ રહેતું હતું. આગવી મૂડી અભડાય તેવા ભણકારા વાગે કે કપરા સંગ ઊભા થાય, તે પહેલાં તે તે પવિત્ર

Page #136
[ 119 આર્યસન્નારીધને પિતાના પ્રાણત્યાગ કર્યાનાં દષ્ટાંતે ધર્મગ્રંથનાં પાને અને ઈતિહાસના પાને સુવર્ણ અક્ષરે લખાયેલ આજે પણ અકબંધપણે જળવાઈ રહેલ છે. એના કારણે જ ઉન્નતિના સર્વોપરિ સે પાન-સ્થાને ભારતવર્ષની ગણના થતી આવી, અને આજ દિન પર્યન્ત ભારતવર્ષની યશગાથા ગવાતી આવી છે. આ બધા જ યશઃ તીર્થંકર પરમાત્મવિહિત અને સંસ્થાપિત આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મ સંસ્કૃતિથી પરમ સંસ્કારિત અને સદાચારથી સુશોભિત એવા ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધનને ફાળે જાય છે. સ્વમમાં પણ સદાચાર નંદવાય નહિ. પરમ આદર્શ ઉચ્ચ કેટીની ધર્મશ્રદ્ધાપૂર્વક વિનય, વિવેક, આચાર, વિચાર, ઉચાર, સદાચાર, લજજા, મર્યાદા, પરોપકાર, ઔદાર્ય, શૌર્ય, ધર્ય, ગાંભીર્ય, સૌજન્ય, દાક્ષિણ્ય, કારુણ્ય, કૌશલ્ય પ્રમુખ અનેકાનેક દિવ્ય મહાગુણો અને દયા, દાન, તપ, જપ, સંયમ, પ્રભુભક્તિ પ્રમુખ અપૂર્વ ધર્મારાધના-સંસ્કારના મહાઆશીર્વાદરૂપ અમૂલ્ય વારસો પૂર્વોપાર્જિત પ્રબળ પુદયે ભારતીય આર્યસન્નારીધનને જનેતા માતાઓ દ્વારા ગર્ભકાળથી ધારાબદ્ધ પ્રવાહે સહજપણે મળતે રહ્યો હોવાના કારણે તે પવિત્ર આર્યસન્નારીધન

Page #137
120 ] પિતાના પ્રાણ માટે કદાપિ ચિંતિત નહિ રહ્યું હોય, પણ પિતાના પવિત્ર સદાચાર માટે એ પવિત્ર આર્યસન્નારીધન એટલું બધું સજાગ હતું, કે સ્વમમાં પણ સદાચાર નન્દવા ન જોઈએ. બળાત્કારથી કે વેચ્છાએ પરપુરુષની કાયા દ્વારા દૈહિક સુખ માણીને પિતાને પવિત્ર સદાચાર અભડાવે છે, તેવી બાલિશ કલ્પના એ પવિત્ર આર્યસન્નારીધનના વિરોધીઓ સજાગ અવસ્થામાં તો નહિ, પણ નિદ્રા કે સ્વમ અવસ્થામાં પણ ન કરી શકે એ કેટીએ પિતાને પવિત્ર સદાચાર અખંડ સંરક્ષા રહે તે માટે ભારતીય આર્યસન્નારીધન અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક પરમપિતામહ શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્મવિહિત આર્યસંસ્કૃતિના ધોરી મૂળ સમી લજજા-મર્યાદા તેમ જ સદાચાર આદિ પવિત્ર નિયમોથી બદ્ધ (અનુશાસિત) રહેવામાં તત્કાલીન પવિત્ર આર્યસન્નારી ધન સહર્ષ ગૌરવ અનુભવતું હતું. નિયમ પાલન કરવા કટિબદ્ધ રહેવું તે પિતાને માટે બન્ધન, કારાગૃહ કે ચાર ભીંત વચ્ચે ગંધાઈ રહેવા જેવું છે, એમ તત્કાલીન પવિત્ર આર્યસન્નારી ધન કદાપિ માનતું ન હતું. એ પવિત્ર આસન્નારીધન તે એમ જ માનતું હતું કે એ રીતે નિયમ અને મર્યાદાબદ્ધ રહેવામાં જ અમારું શ્રેય છે.

Page #138
( 121 આ છે આર્યસંસ્કૃતિને અચિંત્ય મહાપ્રભાવ : એ જ રીતે ગાંભીર્ય, શૌર્ય અને વીર્યવંત પરમ એજસ્વી પવિત્ર આર્યનર–રત્નધન સદા સર્વદા પરનારી સોદર રહ્યું છે. એ પવિત્ર આર્યનર-રત્નધન સમક્ષ અતિ રૂપવતી અસરા, દેવાંગના કે ઈન્દ્રાણીઓનાં વૃન્દનાં વૃન્દ અર્થાત ટેળેટેલાં આકાશમાંથી ઊતરીને ઊભાં રહે તોપણ તેમનું રૂંવાટુંય ફરકતું ન હતું, આંખની પાંપણે ઊંચી થતી ન હતી. કદાચ તે વૃન્દ ઉપર દૃષ્ટિ પડી જાય તે તેમના પ્રત્યે જન્મદાતા જનેતા જેવો અને સહેદરા ભગિની જે પરમ સદૂભાવ પ્રગટતે. અતિ સુકોમળ હૈયું આનન્દવિભેર, ગદ્ગદિત અને પુલકિત બનીને એ વૃન્દને નમી જતું. આ છે સદાચારમય આર્ય સંસ્કૃતિને અચિંત્ય મહાપ્રભાવ. ગજવેલ-લેહની અર્ગલાયુક્ત અભેદ્ય વજદ્વાર : ઉપર વિશ્વ પરમ કલ્યાણકર મહા-આદર્શ ધર્મસંસ્કૃતિને (ધર્મશાસનને) મહાલય અડોલ પણે અડીખમ ઊભું હોય ત્યાં સુધી ખાઓ, પીઓ અને ભેગવી . આવતીકાલે તમે મરી જવાના છે.”—એવા મહાકાતિલ કુસંસ્કારમય પાશ્ચાત્ય કુસંસ્કૃતિરૂપ કુટિલ ભૂમિકા ઉપર રચાયેલ વિદેશી

Page #139
122 ] ઓના ધર્મને, ભારતીય કર્મ અને ધર્મની વીરભૂમિ ઉપર ક્યાંથી અવકાશ હોય? ન જ હોય. વિદેશીઓ સારી રીતે સમજી ચૂક્યા હતા, કે વિશ્વ પરમકલ્યાણકર, પરમ આદર્શ ધર્મશાસન એ ઈસુના ધર્મ માટે ગજવેલ-લેહની અર્ગલાયુક્ત અભેદ્ય વાદ્વાર છે. એ અભેદ્ય વાદ્વાર સલામત હોય ત્યાં સુધી ઈસુના ધર્મને ભારતવર્ષમાં પ્રવેશ ક્યાંથી મળે? ન જ મળે. માટે યેનકેન પ્રકારેણ એ વજી દ્વારમાં ભંગાણ પાડવું જ જોઈએ, એવી વિદેશીઓની માન્યતા હતી. વિદેશીઓ હવે શું શું વિચારે છે અને શું શું કરે છે તે જોઈએ. પાશ્ચાત્યોની પાખંડી પાપલીલા ? વિશ્વ પરમકલ્યાણકર, પરમ આદર્શ ધર્મસત્તામાં ભંગાણ પાડવું કે ધર્મસત્તાને ધરાશાયી કરવી ત્યારે જ શક્ય બને, કે ધર્મશાસન - મહાલયની વજભૂમિકા આર્યસંસ્કૃતિને યેન કેન પ્રકારેણ સર્વતોમુખી વિનિપાત(વિનાશ)ના પંથે વાળવામાં આવે છે. આર્યસંસ્કૃતિને સર્વતોમુખી વિનિપાત કે તેને વિનાશના પંથે વાળવાનું ત્યારે જ શક્ય બને, કે જ્યારે આર્ય સંસ્કૃતિને પ્રાણવાયુ કે ધેરી મૂળ ગણતા સદાચારયુક્ત ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધન અને તેની આગવી મૂડી પવિત્ર સદાચારને ગમે તેમ કરીને અનાચાર,

Page #140
( 123 દુરાચાર, વ્યભિચારરૂપ લૂણે કે કીડો લગાડવામાં આવે છે. અર્થાત્ કઈ પણ પ્રકારે ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધનને અધઃપતનની ઊંડી ખાઈમાં ધકેલવું જ જોઈએ. આ છે વેત પાશ્ચાત્યોની અક્ષમ્ય મહાઅભિશાપરૂપ પાખંડી પાપલીલા. બળાત્કારરૂપ લૂણે કે કીડ લાગવાથી પિતાનું પવિત્ર સદાચારી જીવન અભડાઈને ભ્રષ્ટ થશે, એવી ગંધ આવે ન આવે તે પહેલાં તે અઢાર પાપસ્થાનકોને સિરાવી, ચાર આહારનાં પચ્ચખાણ અને ચાર શરણું કરીને શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રના મરણ પૂર્વક પિતાના પ્રાણ ત્યાગ કરતાં પણ જેમને અંશમાત્ર આંચકે નહેાતે આવત; એવું પવિત્ર આર્યસન્નારીધન આજથી અઢીસો વર્ષ પહેલાં ભારતમાં ઘરેઘર ઊભરાતું હતું - આકાશમાંથી તારા ઉતારવાની કલ્પના કેઈક ફાકેબાજ રૂસ્તમ કરી શકે, પણ પવિત્ર આર્યસન્નારીધનના સદાચારને અભડાવવાની વાત તે દૂર રહી, પણ અભડાવવાની કલ્પના સુધ્ધાં ન કરી શકે, એવું પવિત્ર આર્યસન્નારી ધન સ્વયં પિતાના પવિત્ર સદાચારને વારંવાર અભડાવતાંય અંશમાત્ર ક્ષેભ કે સંકેચ ન અનુભવે, તેમજ પોતાના પવિત્ર સદાચારને અભડાવ્યા પછી પશ્ચાત્તાપ કે અરેરાટી ન છૂટે, એવું તીવ્રતમ અધઃપતન આર્યસન્નારીધનનું થતું જ રહે,

Page #141
124]. એવું જનાબદ્ધ રીતે કંઈક ગોઠવવું જોઈએ. તે જ આપણુ ઈસુ ખ્રિસ્તના ધર્મને વિશ્વધર્મ બનાવવાની આપણી નેમ સફળ થાય. અને તે માટે કાળમીંઢ વિદેશી વેત પાશ્ચાત્યાએ ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધન સ્વયં પરપુરુષના સુંવાળા સહવાસમાં આકર્ષાઈ, તેની કાયાથી દૈહિક સુખ માણીને, સદાચારથી સર્વથા નષ્ટ-ભ્રાણ થાય તે માટે વિદેશીઓએ કેવા કેવા ગેરખધંધા કર્યા અને મહાપાખંડી પાપલીલાઓ આચરી તે અંગે કંઈક વિચારીએ. પાપી પેટ બનેલે સુસંસ્કારને પવિત્ર કેકે ? જે કાળે માંસાહાર કે મદ્યપાન તે શું? પણ અભક્ષ્ય અને અનંતકાય વપરાય કે ન વપરાય એવી કલ્પના સુધ્ધાં સ્કૂરતી ન હતી. એના ઉપરથી એટલે નિર્ણય તે ચેક્સ પણ કરી શકાય તેમ છે, કે તે કાળે શુદ્ધ અને ભક્ષ્ય ખાનપાનથી જ જીવનનિર્વાહ થતું હતું. પ્રજામાં ખાનપાનની એવી શુદ્ધ મર્યાદા સહજભાવે જળવાઈ રહેવાના કારણે તનમાં કુસંસ્કારના કેહવાને અવકાશ ન હતો. જેનું અન્ન અને તન નિર્મળ, તેનું મન તે મલીન થાય જ શી રીતે ? તેનું મન તે સ્વાભાવિક સદા નિર્મળ જ રહે. એવા પવિત્ર માનસવાળાના મનમાં કદાપિ કોઈ કલંકિત પાપવાસના ન જાગે, તે પછી તેવા પવિત્ર

Page #142
( 125 માનસવાળા પુણ્યવંતના જીવનમાં કલંકિત પાપાચરણ તે હાય જ શેનું? ન જ હેય. આપણું મન અને તનમાં કહ્યુંકિત પાપાચરણ ઊભરાતું હોય, તે આપણે સ્વયમેવસમજી લેવું, કે મહાપાપમય અભક્ષ્ય ભક્ષણ અને અપેય પાનકરીને સુસંસ્કારનો પવિત્ર કોઠે(પેટ) પાપી પેટ બનાવાય છે. આદર્શ સુસંસ્કારની ગંગેત્રી : અનંત અનંત ગુણંનિધાન આત્મપદ્મદ્રહકુંડમાંથી પ્રગટ થઈને પૂરબહારમાં વહેતી પરમ આદર્શ સુસંસ્કારરૂપ પવિત્ર ગંગોત્રી (ગંગા નદી) માનસિક પવિત્રતાના કારણે જાગૃત અવસ્થામાં તે કુસંસ્કારરૂપ કેહવાયેલ ગંદી ગટરરૂપે પરિવર્તિત થાય, તે ત્રણકાળમાંય શક્ય નથી, પરંતુ નિદ્રા કે સ્વમ અવસ્થામાં પણ પાપાચરણરૂપ કુસંસ્કાર પ્રત્યે પવિત્ર માનસ લલચાઈ ન જાય, અર્થાત્ તે કોટીની માનસિક નિર્મળતા-પવિત્રતા અણુ-પરમાણુ જેટલીય દૂષિત કે કલંકિત ન બને, તેવી નિર્મળતા અખંડપણે જળવાઈ રહે તે જ ભાવિકાળે જે અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની સ્થાપના કરવાની છે, તે અતિ વેગવંત અખલિત ધારાબદ્ધ પ્રવાહે ચાલતું રહે. તે માટે જીવન જીવવા માટે જેટલી પ્રાણની અનિવાર્યતા છે, તેથી પણ અતિવિશેષ અનિવાર્યતા છે પરમ આદર્શ સુસંસ્કારરૂપ ગંગોત્રીની. તે

Page #143
126 ] ગંગોત્રી પૂરવેગથી બે કાંઠે સદા વહેતી રહે તે માટે ખાનપાનની શુદ્ધિપૂર્વકની મર્યાદા જળવાઈ રહે તેની એટલી જ પરમ અનિવાર્યતા છે. એટલા જ માટે અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક પ્રથમ તીર્થપતિ દેવાધિદેવ શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્મા પાસે અતિવિશિષ્ટ કોટીનું મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન હોવા છતાં અન્ય હિતશિક્ષા ન આપતાં, સર્વપ્રથમ ખાનપાનની વ્યવસ્થા અંગે સમજ આપીને તે વ્યવસ્થા સુચારુરૂપે ચાલતી રહે તે માટે સર્વપ્રથમ કુંભકારની કળા અંગે હિતશિક્ષા આપીને કુમ્ભકારની પ્રજાપતિરૂપે સ્થાપના કરી. મહાજન-પ્રધાન આર્યપ્રજાના સર્વનાશ માટે કાળમીંઢ વેત પાશ્ચાત્યાએ અતિગૂઢ જનાબદ્ધપણે જેલ કાળાં કરતૂતોને આવિષ્કાર (ઘટસ્ફોટ) કરતાં પહેલાં સાધિક એક કેટકેટી-સાગરેપમ પૂર્વે દેવાધિદેવશ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્માએ ખાનપાનની મર્યાદા અંગે આપેલ હિતશિક્ષા-વિષયક જણાવવું આનુષંગિક અને અનિવાર્ય હોવાથી તે અંગે અંગુલિ નિર્દેશ કરીને હવે વિદેશીઓનાં કાળાં કરતૂત અંગે વિચારીએ. મહાપાપનું પ્રભવસ્થાન સુવાવડ ખાતાં શરૂ કરાવ્યાં વિદેશી ત પાશ્ચાત્યના આગમનને લગભગ પાંચસે (500) વર્ષ થવા આવ્યાં. તેમના આગમન પછીનાં લગભગ

Page #144
[ 127 અઢીસો (250) વર્ષ પર્યત તો ખાનપાનશુદ્ધિની મર્યાદા સુચારુરૂપે, સહજભાવે સચવાતી હોવાના કારણે સુસંસ્કારે અને સદાચારાદિ સદગુણોથી આત્મસરવર સદાકાળ ઊભરાતું હતું. વેત પાશ્ચાત્યાએ વિચાર્યું કે ભારતીય ખાનપાનશુદ્ધિની મર્યાદ્રા જળવાઈ રહેશે ત્યાં સુધી ભારતીય મહાજન-પ્રધાન આર્ય મહાપ્રજાનું માનસ કુસંસ્કારની કાળાશથી નહિ લેવાય. અને જ્યાં સુધી પાપાચરણના કીચડથી આત્મા નહિ અભડાય, ત્યાં સુધી આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ ધર્મશાસન)માં ભંગાણ પડવું શક્ય નથી તેથી કાળાન્તરે તેને સર્વનાશ થવે શક્ય નથી. અને તેના સર્વનાશ વિના ઈસુ ખ્રિસ્તના ધર્મનાં પગરણું નહિ મંડાય. આ વાત વિદેશી પાશ્ચાત્યેના લક્ષમાં બરાબર આવી ગઈ હતી. એટલે ખાનપાનશુદ્ધિની મર્યાદા “પેન કેન પ્રકારેણ” અભડાવીને સાવ અપંગ બનાવવા માટે કાળમીંઢ વિદેશીઓએ હોટલ, રેસ્ટોરન્ટ, ઉપહારગૃહ, લોજે, વીશીઓ, કલબે તેમજ રાજમાર્ગો ઉપર ભેળપુરી, પાણીપુરી, દહીંવડાં, ભાખરવડી, સમાસા, પરોઠા અને સેન્ડવીચ, આઈસ્ક્રીમ આદિ ભયંકર અભક્ષ્ય ઠંડાં પીણુનું વેચાણ ચાલુ કરાવીને અનેક મહાભયંકર કુસંસ્કાર અને અક્ષમ્ય મહાપાપે જ્યાં નિરંતર જમ્યા જ કરે તેવાં ભયંકર સુવાવડ ખાતાં ચાલુ કરાવ્યાં.

Page #145
128 ] ધર્મમહાલયના હચમચી ઊઠેલા પાયા : ખાનપાન-શુદ્ધિની મર્યાદામાં ભંગાણ પડવાથી અનાચારી, વ્યભિચારી, દુરાચારી, કૂર હત્યારા, લૂંટારા તેમજ અસાધ્ય રોગીઓનાં પરસ્પર એંઠાં પુદુગળો મુખ દ્વારા પેટમાં જવાથી અક્ષમ્ય મહાપાપમય એંઠાં પુગળેએ મને ભૂમિ ઉપર તીવ્રતમ કુપ્રભાવ જમાવ્યું જેની ફળશ્રુતિરૂપે અનાચાર, વ્યભિચાર, દુરાચાર, કૂરતામય માનવહત્યા, પશુહત્યા, લૂંટફાટ, અપહરણ, બળાત્કાર, ગર્ભપાત, માંસાહાર, મદ્યપાન આદિ અનેક અક્ષમ્ય મહાપાપે જન્મતાં જ ગયાં. આજે અઢી વર્ષ પછી તે એ અક્ષમ્ય મહાપાપો ભરનવયૌવનવયે પહોંચતાં અગનગોળા, જવાળામુખી, દાવાનળ અને વડવાનળ જેવાં બેફામ (નિરંકુશ) બન્યાં છે. જેના અક્ષમ્ય કુપ્રભાવે આર્યસંસ્કૃતિના મૂળમાં ન સંધાય તેવી મોટી અને ઊડી તિરાડ પડી છે અને ધર્મમહાલયના પાયા હચમચીને ડોલવા લાગ્યા છે. આર્યસંસ્કૃતિના મૂળમાં પડેલ માટી અને ઊંડી એ તિરાડને સાંધવા માટે પાશ્ચાત્યના રંગે રંગાયેલ આજના સાડાચાર અબજ માનની શક્તિ નહિ, પણ સાડાચારસો કોડ અબજ માનની શક્તિ પણ વામણી પડે એમ કહું તે એ અતિશયોક્તિ નહિ ગણાય, કારણ કે પાશ્ચાત્યના રંગે

Page #146
[ 129 રંગાયેલાઓને આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના અચિન્ય મહાપ્રભાવને સમજવા જેટલી ગ્યતા અને પાત્રતા પ્રાપ્ત કરવા માટે અનેક જન્મો લેવા પડશે. હે મારા નાથ ! સીમંધરસ્વામિન પ્રત્યે ! આવા મારકણું અને ઝંઝાવાતી વાતાવરણમાં ધર્મમહાલય ક્યાં સુધી ટકશે? હટલે આદિમાં અણગળ પાણીનો વપરાશ, દૂધ, હા, કોફી, ફરસાણ, દહીંવડાં તેમજ ઘી, તેલ આદિનાં ઉઘાડાં ભાજનેમાં મચ્છર, મગતરાં, માખી પ્રમુખ અગણિત સપાતિત જીનું પડીને મરવું; કવચિત્ ગિળી ને ઉંદરનું પડીને મરવું. અનુપગે સળગાવાતા મોટા ચૂલા, સગડા, ભઠ્ઠાઓમાં કીડી, મંકડા, વાંદા આદિ વિકસેન્દ્રિય છે તેમજ ગિરોળી, ઉંદર આદિ પંચેન્દ્રિય જીવને ઘાત થવાની સંભાવના પર્યન્તનું મહાપાપ છે. અન્નાદિ અભક્ષ્ય ક્યારે બને ? પકવાન્ન, મિષ્ટાન્ન, ફરસાણ આદિ બનાવવામાં વપરાતે આટે (લોટ), મીલમાં દળાતા હજારો ટન ઘઉં તેમ જ ચણાની દાળમાં સાથે દળાતાં હજારે ધનેડા, ઈયળ આદિ છની વિસધનાવાળે લેટ તે દળાય ત્યારથી જ અભય જિ-૯

Page #147
130 ] ગણાય છે. ઘઉં કે ચણાની દાળ આદિમાં ઈયળ, ધનેડાં આદિ ત્રસજી ન હોય, તે રીતે શુદ્ધ કરીને દળાવેલ લોટ શ્રી વીર સંવતની ગણનાએ કાર્તિક વદિ એકમથી ફાલ્ગન પૂર્ણિમા પર્યન્તના કાળમાં જે દિવસે લોટ દળાવ્યો હોય, તે દિવસથી તે લોટ અધિકમાં અધિક એક માસ પર્યન્ત કય ગણાય; પછી અભક્ષ્ય બને છે. એ જ રીતે પકવાન્ન, ખાખરા આદિ પણ એક માસ પર્યન્ત કખ્ય ગણાય. ફાગણ વદિ એકમથી આષાઢ શુદિ પૂર્ણિમા પર્યન્તના કાળમાં દળાવેલ લેટ, જે દિવસે લેટ દળાવ્યો હોય તે દિવસથી અધિકમાં અધિક વિશ(ર૦)દિવસ પર્યન્ત કપ્ય ગણાય, પછી અભક્ષ્ય ગણાય. એ જ રીતે પકવાન્ન ખાખરા આદિ માટે જાણવું. આષાઢ વદિ એકમથી કાર્તિક શુદિ પૂર્ણિમા પર્વતના કાળમાં દળાવેલ લોટ જે દિવસે દળાવ્યો હોય, તે દિવસથી અધિકમાં અધિક પંદર દિવસ પર્યન્ત કહે છે; પછી અભક્ષ્ય ગણાય. એ જ રીતે પકવાન્ન ખાખરા આદિ માટે પણ જાણવું. શુદ્ધ ઘરનો લેટ અને કમ્ય પકવાન્ન મિષ્ટાન્ન ખાખરા આદિનાં વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ પરિવર્તન પામે તે ઉપર જણાવેલ માસ, વિશ દિવસ અને પંદર દિવસની કાળમર્યાદા પહેલાં પણ તે લેટ પકવાન્નાદિ અભક્ષ્ય ગણાય. હવે તે બજારુ ચણા, ઘઉં આદિન લેટમાં અમુક ટકા માછલીને લેટ ભેળવાય છે, અને વનસ્પતિ ઘીમાં

Page #148
[ 135 ચરબીનું મિશ્રણ કરવામાં આવતું હોવાથી તે અભક્ષ્ય જ છે. ઘઉં ચણા આદિ ઘરે દળાવ્યા હોય, તો પણ તે લેટને ઉપગ કરતાં તે લેટ ચાળવામાં ન આવે, તે તે લેટની બનેલી રાઈ, ફરસાણ કે પકવા કપ્ય ન ગણાય. કડવાવતુ બડાના શાકને સેમલને વઘાર : ઈયળ, ધનેડા આદિ તેમજ માખીમચ્છર આદિ સંપાતિત છે અને કવચિત્ ઉંદર, ગિળી આદિ પંચેન્દ્રિય જીની વિરાધના(હિંસા) જેમાં થતી હોય તેમજ મસ્યાદિ પચેન્દ્રિય છના કલેવરને લોટ અને ચરબીનું જેમાં મિશ્રણ થતું હોય, તેવી મહાપાપમય વસ્તુઓથી બનેલ રસોઈફરસાણ, પકવાન્ન કે મિષ્ટાનાદિનું ખાવું એટલે કડવા વખ તુંબડાનું શાક ખાવા જેવું. અને મારે, કાપો, લૂંટે, ભગવાય એટલું ભેગવી , આવતી કાલે તમે મરી જવાના છે - એવા અતિલિષ્ટ અધ્યવસાયવાળા અનાચારી, દુરાચારી, વ્યભિચારી, ઘાતકી, ખૂની, લૂટારા, ધૂતારા તેમજ કેન્સર, ક્ષય, હાર્ટએટેક, મધુપ્રમેહ, મીઠીપેશાબ, દમ, શ્વાસ, વાયુ આદિ અનેક અસાધ્ય મહારોગોથી ઘેરાયેલા મહા પાપાત્માઓએ જે કપરકાબી, થાળી, ત્રાસક વાડકા, ગ્લાસ આદિમાં ખાધું પીધું હોય, તે એંઠાં ભજનોમાં લાગેલ થુંક એટલે તે કડવાવખ તુંબડાના શાકને સોમલને વઘાર. તે જ એંઠાં ભાજનમાં મમ:

Page #149
132 ] અને આર્ય સંસ્કૃતિના સુસંસ્કારથી પરમ સંસ્કારિત એવા ઉચ્ચ જાતિના કુલીન સુસજજન પુણ્યવતે ખાનપાન કરવું એટલે સેમલથી વઘારેલ કડવાવ તુંબડાનું શાક ખાવા જેવું ગણાય. દ્રવ્ય શાક તે એક જ ભવ મારે, પણ કુસંસ્કારોની જનેતા અને કુસંસ્કારોની ખાણ છે અભક્ષ્યભક્ષણરૂપ કડવાવખ તુંબડા જેવું શાક ભાવ તે ખાનારને ભવોભવ રિબાવીરિબાવીને ભૂંડા હાલે મારે, મારે ને મારે જ. તન અને મનની સાથે અનાયાસે અભડાતુ ધનઃ માનવહત્યા, માંસાહાર, મદ્યપાન, વ્યભિચાર પ્રમુખ અનેક પિશાચકૃત્યકારી, નીચ અને હીનજાતીય અકુલીન, અધમી પાપાત્માઓનાં મહાપાપ–વાસિત કિલષ્ટ ભાવનાવાળાં અપવિત્ર એંઠાં પુદ્ગળ ઉચ્ચકુલીન, પરમ આદર્શ સજજન ધર્માત્માઓનાં પિટમાં જવાથી એ અપવિત્ર એક પુદુગળે ધર્માત્માઓનાં તનની તેમ જ મનની પવિત્ર ભૂમિકાને અક્ષમ્ય રીતે અભડાવીને તે પવિત્ર ભૂમિકા ઉપર મહાપાપમય કુસંસ્કારનું એવું ભયંકર વાવેતર કરે, કે તે ધર્માત્માને માનવહત્યા, માંસાહાર, મદ્યપાન અને સુંવાળા સહવાસ પ્રમુખ અનેક મહાપાપને ચેપ લાગે. વ્યભિચાર આદિ મહાપાપના તીવ્રતમ આવેગમાં તે તણાતે જ જાય. સુંવાળા સહવાસથી તન અને મનને અભડાવવાની અપેક્ષા

Page #150
[ 133 પૂર્ણ કરવા માટે ઇચ્છા-અનિચ્છાએ પણ ધનને તે સર્વ પ્રથમ અભડાઈ જવું અનિવાર્ય બને છે. તન અને મન અભડાય એવા મનુકૂળ સુંવાળા સહવાસની પૂર્તિ માટે અનર્ગળ ધનને અભડાવવાની તત્પરતા તે પ્રથમથી જ રાખેલ હોવા છતાં, ચિત્તમાંથી ભય, ક્ષોભ અને સંકેચ દૂર ન થાય, ત્યાં સુધી પરસ્પર વિજાતીય સુંવાળા સહવાસના સંપર્કમાં આવવું દુષ્કર હોય છે. પુરુષના સુંવાળા સહવાસના સંપર્ક વિના ભારતીય પવિત્ર આર્ય સન્નારીધનનું અભડાવું શક્ય નથી. આયસન્નારીધન અભડાયા વિના ધર્મશાસનની પવિત્ર ભૂમિકા આર્યસંસ્કૃતિનું અભડાવું શક્ય નથી. આર્યસંસ્કૃતિ અભડાયા વિના વિશ્વ પરમ કલ્યાણકર પરમ આદર્શ ધર્મશાસનનું અભડાવું શકય નથી. ધર્મશાસન અભડાયા વિના તેને (ધર્મશાસનનો) સર્વમુખી વિનિપાત થવે ત્રણકાળમાંય શક્ય નથી. અને ધર્મશાસનના વિનિપાત વિના આપણા ઈસુને ધર્મ વિશ્વધર્મ કે કઈ રીતેય શક્ય નથી, એ વાત વિદેશીઓ ખૂબ સારી રીતે જાણી શક્યા હતા. માત્ર આઠ ટકા જ પ્રજા ભણેલી : ભારતીય આર્યસુજ્ઞપ્રજાના મનમાં સુંવાળો સહવાસ પ્રાપ્ત કરવા પ્રત્યેનો ભય, ક્ષોભ અને સંકેચ ન રહે તે

Page #151
134 ] કેટીને ધીઠ્ઠા હૃદયવાળા ભારતીય આર્યોને બનાવવાનું ગર્ભિત રાખી વિદેશીઓએ કૂટનીતિ આચરીને, રાજાઓને પરસ્પર લડાવીને, રાજસત્તા હસ્તગત કરીને, મૂળભૂત ભારતીય ઈતિહાસને સર્વનાશ કરીને એવી વાત વહેતી મૂકી કે ભારતીય પ્રજામાંથી માત્ર આઠ ટકા જ ભણેલી પ્રજા છે, અને બાણું ટકા અભણ પ્રજા છે, તેને ભણવવી જોઈએ. એ વાત સત્યથી સર્વથા વેગળી અર્થાત અસત્ય હોવા છતાં વિદેશીઓએ મહાકાતિલ એ મિથ્યા પ્રલાપને કલ્પાંતકાળના પ્રચંડ વાયુવેગની જેમ પ્રસારિત કરીને ખૂબ ચગાવ્યા. અભણ ભારતીનું અભણપણું દૂર કરવા માટે બે ત્રણ વર્ષના બાલ્યકાળથી જ બાળક-બાળિકાઓને બાળમંદિરમાં અવશ્ય મૂકવાં જોઈએ. બે-ત્રણ વર્ષ બાળમંદિરમાં સાથે રહ્યા પછી, એ બાળક-બાળિકાઓને પ્રાથમિક શાળાઓમાં મૂકે, પછી માધ્યમિક શાળામાં, હાઈસ્કૂલમાં અને કૉલેજમાં પણ સાથેને સાથે જ રહેવાનું થાય. તે સમયે તેઓ વિશથી બાવીશ વર્ષની આસપાસની વય-અવસ્થામાં પહોંચી ચૂક્યાં હોય. વિદેશીઓની ભુલભુલામણભરી મહાકૂટ લીલાભરી ભ્રામક જાળ : પરપુરુષની કાયાના સહવાસથી તો આર્યસન્નારીધનની કાયા(જીવન) અભડાય અભડાય ને અભડાય, એ તો નિઃશંક

Page #152
[ 135 અને નિર્વિવાદ છે જ; પણ પરપુરુષની છાયાથી પણ કાયા અભડાય. અરે! એથી પણ આગળ વધીને પરપુરુષની છાયાને મનમાં વિચાર પણ આવે તે પણ કાયા (તન મન) અભડાય એવી પરમ ઉચ્ચકોટીની વિચારશ્રેણી ધરાવનાર સતી અને મહાસતી–કોટીના સંસ્કાર લઈને જન્મેલ ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધનને અભણ કહીને ભાંડવામાં અંશમાત્ર કચાશ ન રાખી. ભાંડણલીલાની સાથોસાથ સતી અને મહાસતી કોટીની એ સુકન્યાઓ માટે કાળમીંઢ વિદેશીઓએ ભારતીય યુવકે સમક્ષ એટલે બધે દાધારંગી ચંદે અને મહાભ્રામક પ્રચાર કરવા માંડ્યો, કે એ અભણ બાળાઓ યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત થતાં કન્યારૂપે ગણાશે. એ અભણ કન્યાએ તમારી જીવનસાથિનીએ થશે. તેની સાથે તમારું જીવન વ્યતીત થશે? માટે બે-ત્રણ વર્ષના બાલ્યકાળથી જ બાલિકાઓને ભણાવવી જોઈએ. અતિગૂઢ મહામાયાવી વિદેશીઓની આ મહાકૂટ લીલાના તાગને પામવાનું સામર્થ્ય ન ધરાવનાર એવા અમુક ભારતીય યુવકે ગૌરાંગના આધુનિક ચેપી રંગે રંગાવાથી વિદેશીએની ભુલભુલામણીભરી ભ્રામક જાળમાં ભૂલા પડીને એ બ્રામક પ્રચારમાં લોલ લેલને સૂર પુરાવવા લાગ્યા. અને કાળાન્તરે તે એ યુવકોએ એ જોરદાર ઉપાડો લીધે, કે અભણ કન્યાઓની સાથે પનારે પાડી, એમને જીવનસાથિની

Page #153
136 ] બનાવીને તેમની સાથે જીવન શું પૂરું કરવું ? અભણ કન્યાઓની સાથે ઘર માંડીને તેમને જીવનસાથિની બનાવવાથી એ સંસારમાં ભલીવારે શે આવે ? કન્યા ભણેલી તે હોવી જ જોઈએ. યુવકને આ જોરદાર ઉપાડ તદ્દન અશાસ્ત્રીય, અવ્યવહારુ, અનૈતિક, અન્યાયપૂર્ણ, વાટ્યાત અને મહામૂર્ખતાભર્યો હોવાથી આ મહાબાલિશ ઉપાડ પ્રમાણે વર્તન કરવાથી મહાઅનર્થોની પરમ્પરા સર્જાશે એવું સ્પષ્ટ દીવા જેવું સમજવા છતાં સારા કુલીન ઘરના નબીરાઓ સાથે કન્યાઓનું ઠેકાણું પાડવાની આશા-અપેક્ષાએ મહાજન અને સજજન એવાં ધાર્મિક માતા-પિતાઓને અનિચ્છાએ દુખિત હૈ પિતાની સુકન્યાઓને ભણાવવાના બહાના હેઠળ બે-ત્રણ વર્ષની બાલ્યાવસ્થાથી જ વિજાતીય(પરપુરુષ)ના મહાકાતિલ સહવાસમાં મૂકવાનું દુઃસાહસ કરવું પડતું હતું. અને સુકન્યાઓને અનિચ્છાએ ફફડતે દુઃખિત હૃદયે પરપુરુષના મહાકાતિલ સહવાસમાં રહેવું પડતું હતું. પરંતુ આજે તે એ અક્ષય મહાપાપ શ્વાસોચ્છવાસની પ્રક્રિયા જેવું સહજ બન્યું છે. એક સમયે ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધનની એવી પરમ સુદઢ સચોટ માન્યતા હતી, કે પરપુરુષની કાયાના સહવાસની કલ્પના કરવાથી અને પરપુરુષની છાયા પડવાથી

Page #154
[ 17 તે સન્નારીધનની કાયા અભડાય, એ તે નિર્વિવાદ છે; પરંતુ સ્વમમાં પણ પરપુરુષની છાયાને વિચાર આવે તેપણુ કાયા અભડાય, અભડાયને અભડાય જ એવી સચોટ માન્યતા ધરાવનાર સુકન્યાઓને બાલ્યકાળથી લગભગ વિશ-પચીશ વર્ષ પર્યન્ત પરપુરુષના સહવાસમાં રહી આજે અક્ષમ્ય એ મહાપાપ પ્રત્યેને ક્ષોભ, સૂગ કે સંકેચ રહ્યાં નથી. ભલભલા બુદિનિધાનની કહપના પણ જ્યાં કાચી પડે ? પરપુરુષના સહવાસના મહાપાપ ચૌદ-પંદર વર્ષ કે તેથી પણ સાવ કાચી કુમળી નાની વય–અવસ્થામાં જ પર પુરુષના સુંવાળા સહવાસ પ્રત્યે મનમાં કૂણી લાગણીઓ પ્રગટે, અને કેઈક કન્યામાં તે તેનું ખેંચાણ એટલું બધું તીવ્રતમ ઉગ્ર બને, કે તેની કલ્પના કરવામાં ભલભલા અતુભવી રૂસ્તમ અને બુદ્ધિનિધાનના પણ છક્કા છૂટી જાય છે. એ જ રીતે દેવાંગના અને અપ્સરા જેવી રૂપરમણીઓનાં વૃદેવૃન્દ દષ્ટિ સમક્ષ આવે, તો પણ જેની આંખની પાંપણું ઊંચી ન થાય, એ કેટીનું સદાચારશીલ પરનારી સહેદર, પરમ ખમીરવન્ત ભારતીય આર્યનરરનધન પણ નિરન્તર પરનારીના સહવાસથી સાવ કાચી અને કુમળી વયે પર

Page #155
138 ) નારીના સુંવાળા સહવાસની ભડભડતી જવાળામાં એવું બળી રહ્યું છે, કે ઘણી વાર તે ન કરવાનું કરી બેસે છે. પરસ્પરના સુંવાળા સહવાસના તીવ્રતમ આકર્ષણથી જામતા શંભુમેળા કેટલીક વાર તે એવા ભયંકર ભવાડાઓમાં પરિણમવા લાગ્યા છે, કે જેની કલ્પના કરવી પણ દુષ્કર છે. તે તે આપણા સહુને જાત-અનુભવ હોવાથી તે અંગે કઈ વિશેષ સ્પષ્ટતા કરવાની રહેતી નથી. પવિત્ર શ્રુતજ્ઞાનની અક્ષમ્ય આશાતના ? મહાજન-પ્રધાન આર્ય મહાપ્રજાને ધર્મશ્રદ્ધાથી ભ્રષ્ટ કરીને ધર્મથી સર્વથા વિમુખ કરવા માટે ઘોર હિંસા, નરદમ જૂડ, ચેરી, વ્યભિચાર આદિ અનેક મહાપાપ પૂરબહારમાં પાંગરે તેવા કુસંસ્કારનું નવતર વાવેતર બાળમાનસ ઉપર નિરન્તર થતું રહે તેવા મહા કુર આશયથી વિદેશીઓએ ભારતમાં સ્થાપેલ બાળમંદિર, શાળાઓ, હાઈસ્કૂલ, કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓ જેવાં મહાપાપસ્થાનકે સુધી ભારતીય પવિત્ર આસન્નારીધનને પહેચાડવાથી એ સુકન્યાઓના હાથે માસિક ઋતુસ્ત્રાવના ત્રણ દિવસ એટલે વીશ પ્રહર-હેતેર કલાક-પર્યન્ત માતાજી શ્રી સરસ્વતી વિદ્યાદેવીજીની અર્થાત્ શ્રી બ્રાહ્મીલિપિ કે

Page #156
[ 139 સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાનની અક્ષમ્ય અને અક૯ણ્ય તીવ્રતમ ઘોર આશાતના અને કદર્થના થવા લાગી. તુમતીની છાયા પણુ વયે ? અનંત મહાજ્ઞાનીએ તો સ્પષ્ટ જણાવે છે, કે માસિકના ત્રણ દિવસ પર્યત જતુસ્ત્રાવવાળી બહેનની એટલી બધી તીવ્રતમ ઘેર અપવિત્રતા હોય છે, કે એ ત્રણ દિવસમાં પુ, પાપડ, વડી, અથાણું આદિ વસ્તુઓ ઉપર છાયા પડે, કે પરંપરાએ તુસ્ત્રાવના પુદ્ગળ એ વસ્તુઓને સ્પશે, તે એ વસ્તુઓ સાવ નકામી થઈ જાય છે. તે પછી જ્ઞાનની અક્ષમ્ય ઘેર આશાતના થાય તેમાં તે કહેવાપણું જ ક્યાં છે? એટલા જ માટે અનન્ત મહાજ્ઞાનીઓ જણાવે છે, કે હતુસ્ત્રાવના ત્રણ દિવસમાં રજસ્વલા બહેનોની કાયાને તે ન સ્પર્શાય, પણ એમની છાયા સુધ્ધાં ન લેવાય. અરે, એમનું ત્રણ દિવસ મુખ પણ ન જોવાય. એ જ રીતે અપવિત્રકાયાવાળી એ બહેનેથી પુસ્તક, પાનાં, પાટી, પેન્સિલ આદિ જ્ઞાનનાં ઉપકરણે(સાધન)ને સ્પર્શ સુધ્ધાં ન થાય, તો પછી દૈનિક, સાપ્તાહિક, પાક્ષિક કે માસિક પત્રે કે પુસ્તક આદિનું પઠન કે લેખન આદિની તો વાત જ ક્યાં કરવી ? અર્થાત્ વાચન આદિ કરી જ ન શકે. અન્ય કોઈને

Page #157
140 ] પણ સ્પર્શ ન કરી શકે. ત્રણ દિવસ એકાંતમાં રહીને માત્ર શુભ ભાવનાપૂર્વક ધર્મધ્યાનનું ચિન્તવન કરવાનું હોય છે. પરંતુ આધુનિક ચાલતી પઠન પાઠન અને લેખન આદિની મહાપાપમય પ્રથાથી જ્ઞાનાદિની થતી તીવ્રતમ ઘેર આશાતનાથી અતિ ચીકણું કર્મ બંધાય છે. તેને મહાકટુ વિપાકરૂપે અનંતકાળ પર્યન્ત દુઃખી દુઃખી થવું પડે તે એ નકારી શકાય તેમ નથી. એ મહાપાપથી અનંતકાળે પણ એ બહેનેના આત્માનો છુટકારે થશે કે કેમ? તે તે અંતરજ્ઞાની ભગવંત જાણે! આ પણ વિદેશીઓના મહાબાલિશ પ્રચારની જ નીપજ છે. તુસ્ત્રાવના દિવસોમાં સ્પર્શાસ્પર્શના મહાપાપની પરમ્પરાથી અર્થાત સ્પર્શાસ્પર્શના નિયમોનું અખંડપણે પાલન ન કરવાથી ધર્મ જાય, અધર્મ આવે; પુણ્ય જાય, પાપ આવે, ધન જાય, નિર્ધન થવાય; પ્રભુતા જાય, લઘુતા થાય, આરોગ્ય જાય, રેગ આવે, સુખ ટળે, દુઃખ મળે; સ્વામિત્વ ટળે, દાસત્વ મળે; યશ ટળે, અપયશ મળે; કીર્તિ ટળે, અપકીર્તિ મળે; આવકાર ટળે, તિરસ્કાર મળે. અસત્યશેખર વિદેશીઓની વાહિયાત વાત : અસત્યશેખર શિરોમણિ વિદેશીઓએ આડેધડકપિલકલ્પિત ભીંડા મારવા માંડ્યા કે ભારતીય પ્રતિશત આઠ જ

Page #158
( 141 ભણેલા અને બાણું અભણ, ભેટવાશંકર, નિરક્ષર ભટ્ટાચાર્ય! એવા વાહિયાત ભીંડામારુ વિદેશીઓને હું પૂછું છું કે, ભારતીય અભણ હતા જ ક્યારે? એ અંગેને કઈ શાસ્ત્રીય કે ઐતિહાસિક પુરાવો કે સાક્ષીપાઠ છે ખરે? મહાસુજ્ઞ પરમ સુસજજન મહાસંતકોટિના પરોપકારપરાયણ, જીવમાત્રનું ભલું અને આત્મહિતની ચિંતા જેમને કેડે અને હોઠે વસેલી છે, એવા મહદંશના ભારતીને અભણ કહેનાર એ મહાસ્વાર્થી અને મહાદામ્બિક વિદેશીઓ ! તમારામાં કો એ મહાસદૃગુણ પ્રગટયો છે કે તમે તમારી જાતને ભણેલા અને પઠિતમાં ખપાવે છે? તમારા જેવા મહાસ્વાથી અને મહાદાલ્મિકોને ભણેલ કે પશ્ચિતરૂપે સ્વીકારવા એ પણ એક નર્યો દંભ અને મહામૂર્ખતા જ છે. મહાજનપ્રધાન આર્યપ્રજારૂપ ક્ષત્રિય, વૈશ્ય, બ્રાહ્મણ, શિલ્પી, સઈ, સુથાર, લુહાર, તેલી તંબળી, ઘાંચી, મોચી, ઢેડ, વણકર આદિ અઢારે વર્ણ જ્ઞાતિવાર પરમ્પરાગત પિતપિતાના આનુવંશિક વ્યવસાયમાં અજોડ કેટિનું નૈપુણ્ય, પ્રાવીણ્ય અને ચાતુર્ય ધરાવતા હતા. તેના દાર્શનિક પુરાવા અને પ્રતીતિરૂપે અગણિતકાળથી ચાલ્યા આવતા કળાકૌશલ્ય પૂર્ણ, આશ્ચર્યમુગ્ધ કરનાર અજોડ શિલ્પયુક્ત અણનમપણે અડીખમ ઊભેલાં શિખરબદ્ધ હજારે જિનાલયે, સેંકડે

Page #159
142 ) શિવાલય અને દેવાલયે આદિ પત્ય સ્થાપત્યો આજે પણ સાક્ષી પૂરે છે. કસાઈનાં પણ કાળજા કરે એવી ભાડણલીલા : 50 વા હજારો લાખ રૂપિયાનું આંધણ મૂકીને બાવીશ ત્રેવીસ વર્ષની વય-અવસ્થાપર્યન્ત હાઈસ્કૂલ કૉલેજ આદિમાં પાશ્ચાત્ય પદ્ધતિનું કુશિક્ષણ લઈને સમૂછિમ અળસિયાં ને બિલાડીના ટોપજેવા ફૂટી નીકળેલા આધુનિક હજારે લાખો એન્જિનિયરે (શિલ્પીઓ) મળીને અજોડ શિલ્પકળાયુક્ત એક પણ સ્થાપત્ય નિર્માણ કરવા સમર્થ નથી. ત્યારે અનન્તાનન્ત પરમ ઉપકારક, પરમ તારક, દેવાધિદેવ શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્માથી વિહિત એવી પરંપરાગત આનુવંશિક સ્વ-સ્વ કળામાં નિષ્ણાત થવામાં એક રાતી પાઈયે ચય ર્યા વિના, અને વર્ષ બે વર્ષ જેટલા અલ્પ સમયને બગાડ કર્યા વિના તલસ્પર્શી ઊંડી કોઠાસૂઝથી નિપુણતાને વરેલા ભારતીય સુજ્ઞ કલાકારેને અભણ કહીને ભાંડવાનું દુઃસાહસ કરનારા એ વિદેશીઓ ! તમે જેઓને અભણ કહ્યા એ કલાકારોએ તો જેના દર્શન માત્રથી મહાપાપ જાય, ઊકળતા ચરુ જે અને બળબળતે આત્મા ડરીને હિમશિલા જેવો પરમ શીતળ, શાન્ત, પ્રશાંત બને તેવા પ્રશમરસનિમગ્ન

Page #160
[ 143 લાખ જિનબિંબોથી યુક્ત, આશ્ચર્યમુગ્ધ અડશિલ્પકળાની જીવંત મૂર્તિમાં શ્રી સિદ્ધાચળજી, આબૂજી, રાણકપુરજી, તારંગાજી, શંખેશ્વરજી આદિ મહાતીર્થોનાં હજારે જિનાલ, વીરસંવતની પશ્ચીશમી શતાબ્દીનું અજોડ શિલ્પકળામય પરમપાવનીય વિશ્વવંદનીય પરમખ્યાત શ્રી સીમંધરસ્વામિ જિનમન્દિર મહાતીર્થ, મહેસાણ-ઉત્તર ગુજરાત તેમજ અન્ય હજારે ભવ્ય જિનાલયે, દેવાલય, મહાલ તેમ જ રત્નકમ્બળ, સોનેરી રૂપેરી તારની જરીવાળી સાડીઓ, જરીનાં વસ્ત્રો, ચાલીશ વારને તાકો વીંટીમાંથી નીકળી જાય તેવી ઢાકાની મલમલ, આદિ વસ્ત્રો તત્કાલીન મહાજન પ્રધાન ભારતીય આર્યપ્રજા કેવી પરમ ઉદાર અને સ્વ-સ્વ કળામાં કેવી પરમ વ્યુત્પન્નમતિવાળી અર્થાત્ પારંગત હતી, તેની આજે પણ સાક્ષી પૂરે છે. એવી પરમ ઉદાર મહા સુજ્ઞ પ્રજાના હાથનાં કાંડા કાપી, કઈકની ગોઝારી હત્યાઓ કરી-કરાવી તે મહાસુજ્ઞ પ્રજાને અભણ, નિરક્ષર ભટ્ટાચાર્ય, મૂર્ખ, અજ્ઞ જેવા અપશબ્દોથી ભાંડવાનું અક્ષમ્ય દુસાહસ તે કાળમીંઢ જેવા ક્રૂર કાળજાવાળા મહા ધૂર્તશિરોમણિ હેય, તે જ કરી શકે. આવી મહાઅસત્ય ભાંડણલીલા કરતાં તે પાડા બકરા કાપનારા મારા(કસાઈ)એનાં કાળજાં પણ કમકમે.

Page #161
144) મહામાયાવી વિદેશીઓની ભારોભાર મહાઅસત્યપૂર્ણ સૂફિયાણી વાતોથી અંજાઈને ગૂઢ માયાને તાગ નહિ પામેલા એવા અમુક ભારતીયે પણ બોલવા લાગ્યા, કે મોટાભાગના ભારતીયે અભણ છે. એ રીતે બા-પકાર કરીને વિદેશીઓના સૂરમાં સૂર પુરાવવા લાગ્યા. ભયે પણ ગયે નહિ ? પરમ્પરાગત આનુવંશિક સ્વવ્યવસાયમાં જેમનું પૂર્ણ પ્રભુત્વ અને અજોડ કળાકૌશલ્ય હતું એવી મહા સુઝ મહાજનપ્રધાન ભારતીય આર્યપ્રજાએ માત્ર અક્ષરજ્ઞાન પાછળ આંધળી દોટ ન મૂકતાં, તેણે કળાના હાર્દ સુધી પહોંચવાની દીર્યપૂર્વકની ઊંડી કોઠાસૂઝને જ મહત્ત્વ આપ્યું. મહદંશે ધીર, વીર, ગંભીર, સન્તોષી, યશસ્વી, પરોપકારી અને સદાચારી એ મહાસુજ્ઞ આર્ય પ્રજાની સચોટ માન્યતા હતી કે “ભ પણ ગણે નહીં” તેનું કોઈ મહત્વ નથી. ધર્મના મૂળમાં પલીતે ચાંપવાનું કાવતરું : ઊડી કે ઠાસૂઝ ધરાવનાર મહાસુજ્ઞ આર્ય પ્રજાને અભણ કહીને, તેને મહામૂર્ણરૂપે કૂટી મારી એ અભણેને ભણાવવા જોઈએ એવા અસત્ય પ્રચારના બહાના હેઠળ પ્રાથમિક શાળાઓ, માધ્યમિક શાળાઓ, હાઈસ્કૂલ, કોલેજો અને

Page #162
141 યુનિવર્સિટીઓ નિર્માણ કરવા-કરાવવાની વાત વહેતી મૂકીને આર્યસંસ્કૃતિના સંસ્કાર અને ધર્મના મૂળમાં પલીતે ચાંપવાનું કાર્ય કર્યું. ઊંધા શ્રીગણેશ માંડયા : લૉર્ડ મેકોલેએ અંગ્રેજી ભાષાના દેશવ્યાપી પ્રચારના માધ્યમથી આર્યસંસ્કૃતિ અને અનન્ત મહાતારક ધર્મને સર્વનાશ અને પોતાના ધર્મના દેશવ્યાપી પ્રચારને ગર્ભિત રાખીને એક ક્ષણમાં અગણિત કાળથી ચાલી આવતી આર્ય સંસ્કૃતિનું અને ધર્મસંસ્કૃતિનું ગળું ટૂંપી નાખવાના ઊધા શ્રીગણેશ માંડયા. ક્ષણભર માટે કોઈ શંકા કરે કે શાળા, હાઈસ્કૂલ, કૉલેજ આદિનું આયોજન કરે અને અંગ્રેજી ભાષાનું જ્ઞાન આપે તેમાં ખોટું શું? અને તેને આટલો બધો વિરોધ શા માટે? તેના સમાધાનરૂપે સર્વપ્રથમ તે વિદ્યા કાને અપાય અને કોને ન અપાય? એમાં વિવેક રાખવાની ખૂબ જ તાતી જરૂર છે. અપાત્રને વિદ્યાદાન નહિ ? ધર્મ અને આર્ય સંસ્કૃતિને વરેલા હિતચિન્તક સન્ત, મહંત, સજજન અને મહાજને આદિ વિદ્યા (અક્ષરજ્ઞાન) જિ-૧૦

Page #163
446 ] આપવામાં ગ્યાયોગ્ય, પાત્રા પાત્રને ખૂબ ઊંડાણથી વિચાર કરતા હતા. અપાત્ર કે અયોગ્યને વિદ્યા ન આપવી, તે પણ તે અપાત્ર જીવો ઉપર મહત્તમ ઉપકાર હત; કારણ કે અપાત્રને અક્ષરજ્ઞાને આપવાથી વિદ્યા, સરસ્વતી કે શ્રુતજ્ઞાનની અક્ષમ્ય ઘેર મહાઆશાતના થાય છે. વિદ્યાની આવી ઘેર કદથના એ તે વિદ્યાનું અક્ષમ્ય ઘેર અપમાન અને તેને અનાદર છે. વિદ્યાને એ કોટીને અનાદર કરવાથી તે અપાત્ર જીવને તીવ્રતમ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ, ગાઢ મહામહનીય કર્મ, તીવ્રતમ સાત વેદનીય કર્મ, પ્રબળ અશુભ નામ કર્મ એવાં એવાં અનેક તીવ્ર મહાપાપ બંધાય અને પરમ્પરાએ ઉત્કૃષ્ટથી અનન્તી ચોવીશી જેટલાં એ મહાપાપની આકરામાં આકરી શિક્ષા ભેગવતાં હાડકાં ઓગળી જાય, તો પણ આપણાથી નકારી શકાય તેમ નથી. એ અપાત્ર છેને એવી અનન્ત યાતના અનન્ત કાળ પર્યન્ત ભેગવવી ન પડે એવા ભાવદયાપૂર્વકના શુભ આશયથી જ તે સન્ત અને સર્જનો અપાત્રને વિદ્યા આપતા ન હતા. વિદ્યા અને અવિધાની ઓળખ : વિદ્યા સમ્પાદન કર્યા પછી જીવાત્મા નમ્ર, સરળ, ગુણાનુરાગી, ગુણગ્રાહી, પરેપકારી, કૃતજ્ઞદયાળું, સત્યનિષ્ઠ,

Page #164
[, 147 - ન્યાયી, વિવેકી, વિનયી, સદાચારી, પરનારી–પરપુરુષ– સહોદર, ઉદાર, દાની, સજજન, શ્રદ્ધાશીલ અને ધાર્મિક બને, તો જ તેને વિદ્યાવાન કહેવાય. અને વિદ્યા સમ્પાદન કર્યા પછી ઉદ્ધત, અવિનયી, અવિવેકી, તેજોષી, અપકારી, કૃતઘ, અસત્યવાદી, અન્યાયી, અનાચારી દુરાચારી, વ્યભિચારી, સ્વાથી, કૃપણ, ધૂર્ત, શઠ, દુર્જન, શ્રદ્ધાહીન અને મહા અધમી રહે તો તે વિદ્યા વિદ્યા નહિ, પણ તે અક્ષરજ્ઞાન મહા-અવિદ્યા છે. બાળમન્દિરથી પ્રારંભીને કેલેજમાં અમુક પ્રમાણ સુધીનાં બાળક-બાલિકાઓ અને યુવતીઓનું માનસ કેવું ઉદ્ધત અને છંછેડાયેલ હોય છે, તે કહેવાની હવે ભાગ્યે જ જરૂર પડે તેમ છે; તોપણ કહી દઉં છું કે તે છંછેડાયેલ ઝેરી સર્પ જેવું હોય છે. કંઈક અપરાધ, ત્રુટિ, ક્ષતિ કે ભૂલ થાય, અને તે અંગે શિક્ષક કે પ્રાધ્યાપક ડરતાં ડરતાં સહેજ ઉપાલંભ આપે, તે તે બાળક-બાલિકાઓ કે યુવક યુવતીઓ શિક્ષક કે પ્રાધ્યાપકની શી વલે કરે? તેની સ્પષ્ટતા કરવાની ભાગ્યે જ અપેક્ષા રહે. તે તે તમે સહુ બાળમન્દિરથી કોલેજ સુધીની પરિસ્થિતિમાંથી પસાર થયેલ, તે સમયે અપરાધ આદિના પ્રસંગે શિક્ષક કે પ્રાધ્યાપકે તમને જે ઉપાલંભ આ હશે ત્યારે તમને તમારા શિક્ષક આદિ પ્રત્યે કેવું

Page #165
148 ] વલણ અપનાવ્યું હશે તે અંગે મારે સ્પષ્ટતા કરવાની રહેતી નથી. એ તે તે સમયનું તમારું શિક્ષક આદિ પ્રત્યેનું વલણ જ તમારા કાનમાં ચાડી ખાતું હશે ! જીવ-જાગતુ દોજખ : હલાહલ કાતિલ વિષ કરતાંય મહાભૂંડા ઉપર્યુક્ત ઉદ્ધતાદિ અનેક પાશવી મહાદુર્ગુણેની જનેતારૂપ જીવતા જાગતા દોજખ જેવી હાઈસ્કૂલ અને કોલેજ આદિને અસત્ પ્રચાર અભણ ભારતીને ભણાવવાના નામે ચાલુ રાખ્યો. તેમ જ બીજી બાજુ આર્યસંસ્કૃતિરક્ષક જ્ઞાતિવાર પરંપરાગત આનુવંશિક વ્યવસાયરૂપ અલ્પ વ્યય અને અલ્પ પ્રયાસ સાધ્ય વાણિજ્યનીતિના સુવ્યવસ્થિત માળખાને ભયંકર ભીંસમાં લઈને ભારતીય અર્થતંત્રને દુર્બળ, અપંગ હાડપીંજર જેવું એખલું અને નિષ્માણ બનાવવા માટે વાણિજ્યનીતિનાં કરકમળોમાં લાયસન્સ પદ્ધતિરૂપ જજર નાખી, પગમાં કન્ટ્રોલ (પ્રતિબંધ) પદ્ધતિરૂપ અભેદ્ય વજાશુંખલા નાખી, ગળામાં કટા પદ્ધતિરૂપ ફાંસે નાંખ્યો અને વાણિજ્યનીતિને આખી ને આખી ગળી જવા માટે માર્કેટિંગ યાર્ડ” રૂપ ભરડો લેતા અજગરના મુખમાં મૂકી દીધી. આ અક્ષમ્ય તાંડવલીલા નયના સાણસામૂહની ભીંસ આવવાથી

Page #166
[ 149 ભારતીય અર્થતંત્ર ડચકાં ખાતું સાવ નિષ્ણાણ જેવું બની ગયું, અને મહાજન-પ્રધાન આર્યમહાપ્રજા નાણુકીય રીતે ભયંકર ભીંસમાં આવી. તેના કારણે વ્યવસાય, વ્યવહાર અને આજીવિકાદિ શી રીતે ચલાવવાં એ એક અણઉકલ્યા કેયડા જેવી અતિવિકટ અને જટિલ સમસ્યા ઉપસ્થિત થઈ પવિત્ર માનસ ભ્રષ્ટ કરનાર અગ્રેજી અક્ષરજ્ઞાન : આજીવિકાની સમસ્યા ઊકળતા ચરુ જેવી જટિલ થવાથી આર્થિક સ્થિતિએ ભીસાતી અને ભારતીય મહાજનપ્રધાન આર્ય મહાપ્રજા સમક્ષ આર્યસંસ્કૃતિ અને સર્વજીવ કલ્યાણકર ધર્મસંસ્કૃતિને સર્વનાશ કરવાના મહાકુર, મલીન આશયથી સમસ્ત દુર્ગાની જનેતારૂપ પાશ્ચાત્ય શિક્ષણપદ્ધતિને વિશ્વવ્યાપી પ્રચાર કરવા માટે વિદેશીઓએ એવી વાત વહેતી મૂકી, કે ઈંગ્લીશ ભણેલા હશે તેમને રાજ્યમાં નેકરી આપવામાં આવશે. આજીવિકાની જટિલ સમસ્યાથી મૂંઝાતા ભારતીયોમાંથી કેટલાંક મા–બાપોએ ઈચ્છા કે અનિચ્છાએ પોતાના પુત્રને અંગ્રેજી ભણાવવાને પ્રારંભ કરાવ્યો વિદેશીઓ માટે તે આ પ્રારંભ ઘી-કેળાં જેવો ગણ. આ તે “ભાવતું હતું અને વૈદ્ય કહ્યું તેના જેવું થયું. ભારતીય યુવકનાં મનની પવિત્ર ભૂમિકા ઉપર અંગ્રેજી

Page #167
_150 ભાષાના માધ્યમથી વિદેશીઓએ કૂટતાપૂર્વક મહાપાપમય કુતર્કોનું કાતિલ વાવેતર કરી શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માએ ઉપદેશેલ ધર્મ તત્ત્વ પ્રત્યે શંકા-કુશંકાનાં ભયંકર જાળાં ઊભા કરીને પવિત્ર માનસને ધર્મશ્રદ્ધા અને ધર્મારાધનારૂપ ધનથી ભ્રષ્ટ કર્યું. વાણિજ્યતંત્રને ખોરવી નાખવાની કુટિલ ચાલ : મહાકાતિલ હલાહલ વિષતુલ્ય વિષયવાસનાનો, અતિ આવેગભ તીવ્ર તલસાટ સાવ કાચી કુમળી વય-અવસ્થામાં યુવક યુવતીઓના સુકુમાર પવિત્ર બાલમાનસ ઉપર ઉપસાવીને રગેરગમાં ઉતારવા માટે વિદેશીઓ મહાપાપમય કેવા કેવા ભયંકર અક્ષમ્ય પેંતરા રચતા ગયા? તેને વિગતે વિચાર કરતાં પહેલાં, ભારતીય વાણિજ્યતંત્રને ખોરવી નાંખીને, ભારતીય અર્થતંત્રને ભીંસમાં લઈને મૃતપ્રાયઃ જેવું સાવ અપંગ બનાવવા પાછળ વિદેશીઓની કઈ અક્ષમ્ય મેલી મુરાદે ભાગ ભજવ્યો તેની સ્પષ્ટતા કરવી અનિવાર્ય હવાથી, પ્રથમ તે અંગે સ્પષ્ટતા કરું છું. આ છે વિદેશીઓની મેલી મુરાદ : ભારતીય અર્થતંત્રને મૃતપ્રાય જેવું, સાવ અપંગ નાબવવા પાછળ ગર્ભિત કારણ તો એ છે કે “આર્યસંસ્કૃતિરૂપ

Page #168
[ 151 પુણ્યભૂમિ ઉપર અડોલપણે અડીખમ ઊભેલ શાશ્વત અનન્ત આનંદદાયી જેનધર્મરૂપ કલ્પવૃક્ષની શીતળ છાયામાં સદા આનંદ-કલ્લોલ કરતે મહાચતુર શ્રમણોપાસક મહાજનવર્ગ ન્યાયસમ્પન્ન વિભવપૂર્વક આર્થિક સ્થિતિએ સુસમ્પન્ન હશે ત્યાં સુધી આ ધરતી ઉપર આપણી કારી લાગે તફાવે, તેમ નથી, અને ત્યાં સુધી આ ધરા ઉપર વસવાટ કરતી ભારતીય આર્યમહાપ્રજાના શિરે આપણે ધર્મ ધરબી દેવાને પ્રયાસ કરીશું તો વિરોધને જવાળામુખી એવો તીવ્રતમ ફાટશે કે આપણા ધર્મના પ્રચારની પોકળ પાપલીલા પ્રગટ થઈ જવાની ઘણું મટી દહેશત છે. જે મહાજનવર્ગની આર્થિક સ્થિતિ ઉપર મરણતોલ ફટકો પડે તે તે વર્ગ વિકટ પરિસ્થિતિમાં સદાકાળ ભીસાતો રહે. આપણી પોકળ પાપલીલા, સામે વિચાર કરવાને એને અવકાશ જ ન મળે, અને એવી કપરી પરિસ્થિતિમાં કદાચ એ મહાજનવર્ગ આપણું પોકળ પાપલીલા જાણી જાય, તોયે બહુ ચિંતાનો વિષય નથી; કારણ કે આર્થિક રીત મરણતોલ કારમી સ્થિતિમાં તે મૂંઝાતો હોય, ત્યાં ક્યાં આપણું ધર્મના પ્રચારને વિરોધ કરી શકે છે ? આ છે વિદેશીઓની મેલી મુરાદની એક ઝાંખી. - ઇંગ્લીશ ભણતરના માધ્યમે ધર્મશ્રદ્ધા અને ધર્માચરણથી ભ્રષ્ટ કર્યા, આર્થિક સ્થિતિ ઉપર મરણતોલ ફટકો મારી નીતિ,.

Page #169
૧૫ર ! ન્યાય, વિનય, વિવેક, દયા, દાન, પરોપકાર આદિ પાયાના ગુણથી ભ્રષ્ટ કરીને શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્મવિહિત આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મશાસનને અકલ્પ પારાવાર હાનિ પહોંચાડવા છતાં કાળમીંઢ વિદેશીઓને ન થ સૉષ, કે ન ધરાયું એમનું મનાશે ધરાય તેમનું મન એમનું મન તો ત્યારે જ ધરાય ને કે જ્યારે સદાચારયે ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધન બાલ્યકાળથી જ પરપુરુષના સહવાસમાં રહીને આદર્શ પવિત્ર જીવનને અભડાવીને સદાચારથી સર્વથા નષ્ટભ્રષ્ટ થઈ જાય. યુવકે સમક્ષ ધરેલે ભયંકર હાઉ ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધનને નષ્ટભ્રષ્ટ કરવા માટે વિદેશી ભણતર ભણીને પાશ્ચાત્ય રંગે રંગાયેલ ભારતીય યુવકો સમક્ષ વિદેશીઓએ એક એ ભયંકર હાઉ ધરી દીધું કે ભારતીય અભણ કન્યાઓને પરણી તેને જીવનસાથિની બનાવવાથી તમારે સંસાર શી રીતે ચાલશે? અભણ કન્યાઓ સાથેના તમારા ગૃહસંસારમાં ભલીવારે શું આવે? અતિગૂઢ અને મહામાયાવી વિદેશીઓની કાતિલ કૂટલીલાને તાગને પામવાનું સામર્થ્ય ન ધરાવનાર એ યુવકે વિદેશીઓની ભુલભુલામણીભરી ભયંકર ભ્રમજાળમાં ભૂલા પડ્યા. અરે ! ભૂલા

Page #170
( 153 પડે જ ને ! અનુભવી એવા નીતિકારોએ તો સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે કે “દુબળુ રમ રક્ષાબર જછતિ અતિ સતપૂર્વક કરાયેલ દષ્ણને અંત અર્થાત્ તાગ બ્રહ્મા પણ પામી શકે તેમ નથી. તો પછી આ બિચારા યુવકોનું તે કયું ગજુ, કે વિદેશીઓની કૂટલીલાભરી કાતિલ ભ્રામક જાળને તાગ પામી શકે ? અર્થાત્ એ ફૂટલીલાને તાગ પામવો યુવકે માટે અશક્યપ્રાયઃ હતું. ભારતીય પવિત્ર આર્યસન્નારીધન સદાચારાદિ સદ્ગુણોથી નિરન્તર ભ્રષ્ટ થતું રહે તે માટે બાલ્યકાળથી જ સુકન્યાઓ પરપુરુષના સહવાસમાં રહે તે યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત થતાં એ સુકન્યાઓ પરપુરુષની કાયાના સહવાસમાં રહેતાં, કે પરપુરુષની કાયાથી કાયિક સુખ માણતાંય અંશમાત્ર ક્ષોભ કે સંકોચ ન અનુભવે, એવા મહાબાલિશ ગર્ભિત આશયને સફળ બનાવવા માટે ભારતીય યુવકોને ભ્રમિત કરવા માટે મહાછળપ્રપંચક અને મહાવંચક ધૂર્તરા શિરોમણિ વિદેશી એ છળતા અને શઠતાપૂર્વક ભારતીય યુવકે સમક્ષ ભારતીય સુકન્યાઓને અભણ કહેવાનું અક્ષમ્ય મહાદુસ્સાહસ કર્યું. એ બેટા હાઉએ મહાભૂમ્પિ જેવો જબરજસ્ત આંચકે આપને યુવાહૈયાઓને હચમચાવીને ભયંકર ખળભળાવી દીધાં.

Page #171
154 ] આર્ય સન્નારીધન અભણ કયારે હતું? ભારતીય કન્યાઓ અભણ છે એવું અસભ્ય અને અભદ્ર બોલનારા એ વિદેશીઓ ! હું તમને પૂછું છું, કે ભારતીય સુકન્યાઓ અભણ હતી જ ક્યારે ? એ ભારતીય સુકન્યાઓથી તમને એ ક કડવો અનુભવ થા, કે તેમનામાં તમને અભણતા દેખાણી? જે સુકન્યાઓ વિવાહિત થયા પછી, તેમની પવિત્ર કુક્ષિથી જન્મેલ સંતાનેસંતો, મહંતે અને સદાચાર પુરુષસિંહ જેવાં ચમકતાં રત્નાએ પ્રાણુતે પણ દેવ, ગુરુ અને ધર્મની રક્ષા, આરાધના, ઉપાસના, પ્રભાવના અને સેવા કરી જેમનાં સંતાનેએ મહાતીર્થો નિર્માણ કરાવ્યાં, જેમનાં સંતાનોએ અનેક મહાતીર્થોના જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા, જેમનાં સંતાને એ કાળ અને મહાકાળ જેવા મોટા મોટા દુષ્કાળના પડકારોને ઝીલી તે દુષ્કાળને ખાળીને કોડે અબજો માન અને પશુ પક્ષી આદિ અર્થાત્ કીડીથી કુંજર સુધીના જીવન સુધાને ઠારીને અંતરના આશીર્વાદ લીધા. જેમનાં સંતાનોએ સાધુસમાજરૂપ સંત અને સજજનોના રક્ષણ કાજે હથેળીમાં મોત રાખીને, દુર્જને સાથે ઝઝૂમીને સજજનેનું રક્ષણ કરી મતને વહાલું કર્યું. જેમનાં સંતાને રાજાએના રાજ કાજે અને પ્રજાજનના પ્રાણ કાજે મોતની

Page #172
[155 વેદિકા ઉપર પિતાના પ્રાણની આહુતિ દેતાં અચકાયાં નથી. જેમનાં સંતાનોએ સતીઓના સતીત્વ અને સન્નારીએનાં શિયળના રક્ષણ કાજે ખેરખાં જેવા માથાભારે ગુંડાઓની સાથે જીવસટોસટ ખાંડાના ખેલ ખેલવામાંય પાછી પાની કરી નથી; એવા અગણિત કેટકેટ સંતે, મહંતે, સજજને અને સતીઓની અપૂર્વ લહાણ જે પવિત્ર આર્યસન્નારીઓ અદ્યાવધિ કરતી જ રહી છે, એવા પવિત્ર આર્ય સન્નારીનને અભણ કન્યાઓ કહેવાનું અક્ષમ્ય મહાઅપરાધપૂર્વકનું અધમાધમ દુસાહસ ધૃતરાશિરોમણિ વિદેશીઓ વિના અન્ય કેણુ કરી શકે?—કઈ જ નહિ. એ વિદેશીઓ ! કીડા ખદબદતા તમારા અધમાધમ કૂટભેજાની નીપજે ઉપરથી મારે કેટલા પડદા ચીરીને તેને છતી કરવાની રહેશે ? મુસંસ્કારરૂપ રત્નની અખૂટ ખાણું ? પુણકર્તરિ ની જેમ ભારતીય સુકન્યાઓ અભણ છે, એ સમજ્યા વિનાનો યતદ્ધા અભદ્ર બકવાદ કરનારાઓને હું પૂછું છું, કે ભારતીય સુકન્યાઓ અભણ હતી, એવો એક પણ ઐતિહાસિક સબળ પુરાવો, કે તેમની અભણતાને કઈ કડે જાતઅનુભવ તમને થયું હોય

Page #173
156 ] તે તમે બતાવી શકે છે, એવું મારું ખુલ્લમખુલ્લું તમને આહાન હોવા છતાં તમે પુરવાર કરવા સદૈવ અસમર્થ જ રહ્યા છે અને રહેશે; કારણ કે ભારતીય સુકન્યાઓ અભણ કે અપઠિત છે જ નહિ, એ તો મેં ભારતીય આર્યસન્નારીધનના ભૂતકાળના ભવ્યાતિભવ્ય ઇતિહાસથી સિદ્ધ કરી બતાવ્યું છે, કે ભારતીય સુકન્યાઓ બાહ્ય અને અત્યંતર રીતે કેટલી બધી સુજ્ઞ, સુઘડ, સૌજન્યમૂર્તિ અને પરમ ઉચતમ આદર્શ ગુણોની ખાણ છે, કે જેની ફળશ્રુતિરૂપે તે સુકન્યાઓએ પરમ ઉચ્ચકોટિના સંત-મહંતે, સજજને, મહાજને, સતીઓ, મહાસતીઓ, કવિઓ, કળાકારો, ચિત્રકાર આદિ રત્નની અપૂર્વ લહાણ કરીને વિશ્વને પુરવાર કરી આપ્યું છે, કે ભારતીય સુકન્યાઓ ભવભવાંતરના ધર્મ આદિના અપૂર્વ સુસંસ્કારોથી તેમજ ગર્ભકાળથી જનેતાના સુસંસ્કારના શિક્ષણથી શિક્ષિત થઈને જ આ ધરતી ઉપર અવતરે છે. પરમ આદર્શ સુસંસ્કારોને અપૂર્વ વારસો લઈને અવતરેલ ભારતીય સુકન્યાઓને અભણ કહેનારાઓને ભવિષ્યમાં હૈયું અને હોઠ મળશે કે કેમ? તે તે અનંત જ્ઞાની જ કહી શકે.

Page #174
[ 157 મહાઅભિશાપરૂપ મને રંજનગૃહે : આર્યસંસ્કૃતિ અને જૈન ધર્મના સર્વનાશ માટે આર્યપ્રજાના અને તેમાં પણ આયસન્નારીધનના પવિત્ર સદાચારી જીવનના મૂળમાં વ્યભિચાર, અનાચાર આદિને લણ લાગતે રહે અને કાળાન્તરે એ લૂણે વા જેવા કઠોર અને બળબળતા અગનગેળાની ગરજ સારે એવું કાતિલ ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરે, એવું ગર્ભિત રાખીને વિદેશી એ એવી વાત વહેતી મૂકી કે દિવસભરના પરિશ્રમથી શ્રમિત થયેલ તન, મનના શ્રમને દૂર કરવા માટે “મનેરંજનનું સાધન હોવું અતિ જરૂરી છે.” મનરંજનના નામે ઠેર ઠેર ચલચિત્રગૃહોસિનેમાઓ) ઊભાં કર્યા. એ ગૃહમાં મનરંજનના નામે અનીતિ, અન્યાય, લૂંટફાટ, ચેરી, અપહરણ, બળાત્કાર, અનાચાર, વ્યભિચાર, માનવહત્યા, પશુહત્યા, આપઘાત, ધુતક્રીડા(જુગાર), માંસાહાર, મદ્યપાન આદિ મહાઅભિશાપરૂપ અનેક મહાપાપ સફતપૂર્વક કેમ કરવાં? - આ મહાપાપને કઈ પ્રતિકાર કરે તે તેને ઉગ્ર વિરોધ કરીને તેને અતિનિર્દયતાપૂર્વક કેમ બેઈ નાખવાં? અરે લાગ આવે તે સદાને માટે તેને કેમ પતાવી દે? તેમજ વિષયવાસનાને તીવ્ર આવેગ સદાકાળ ઘોડાપૂર વહેતો રહે તે માટે કેવાં અશ્લીલ ચલચિત્ર પ્રેક્ષકોને બતાવવામાં આવે છે તેની કંઈક સમાલોચના કરીએ.

Page #175
158 ] તન-મન ધનને અભડાવતાં અશ્લીલ દુઃ શબ્દ શબ્દ વિષયવાસનાને આવેગ તીવ્રતમ બનીને ઘોડાપૂર ઊભરાય તેવાં અશ્લીલ ફટાણું ગાતી, અને રંગરાગના પૂરમાં તણાતી રૂપલાવણ્યભરી ગીર સૌષ્ઠવ - તવંગી અભિનેત્રીઓના લહેકા અને લટકાયુક્ત અંગમરોડને અભિનય દિગ્દર્શકો દ્વારા પારદર્શક પટ્ટીમાં કંડારાતે હોય, તે સમયે અમુક વ્યક્તિના દબાણ, આગ્રહ કે હઠાગ્રહને વશ થઈને અમુક અભિનેત્રીઓને સંકોચ કે નિઃસંકોચપણે નગ્ન-અર્ધનગ્ન થઈને પિતાનાં ગેપગુહ્ય અંગ-ઉપાંગેનું ખુલ્લંખુલ્લું નિર્લજજ પ્રદર્શન કરવું પડે છે. કેટલાંક ચલચિત્રોમાં તે અભિનેત્રીનાં ડેપ્ય એવાં પણ ઉઘાડા અંગ-ઉપાંગો સાથે અભિનેતાઓ પિતાની ઈચ્છાનુસાર પેટભર અનેક અણછાજતાં અક્ષમ્ય અડપલાં કરવાની પણ છૂટછાટ લે છે. એ બધું અભિનેત્રીઓની ઈચ્છાથી સર્વથા વિરુદ્ધ હોય, તેમને આ બધાં અક્ષય મહાપાપ પ્રત્યે ભારેભાર તિરસ્કાર અને અણગમો હોય, તે પણ વિશ્વવિખ્યાત શ્રેષ્ઠતમ અભિનેત્રીરૂપે નામને કે ખ્યાતિ મેળવવાના દિવાસ્વપ્રમા યા એવી તીવ્ર લાલસામાં

Page #176
[ 59 રાચતી હોઈ તે હું નગ્ન કે અર્ધનગ્ન નહિ થાઉં અને ગોખ-ગુહ્ય અંગ-ઉપાંગ કે અગષ્ય અંગઉપાંગ પ્રત્યે એક પણ અડપલાની છૂટછાટ નહિ લેવા દઉં” - એ ઈનકાર કરવાનું સામર્થ્ય કે સાહસ દાખવી શકતી નથી. પરિણામે એવાં દશ્યથી ભરપૂર - કામુક્તાપૂર્ણ ચલચિત્રો તેમજ બળાત્કાર, લૂંટફાટ, અપહરણ, ચેરી, માનવહત્યા વગેરે કઈ રીતે કરવાં? જુગાર કઈ રીતે રમ? ખીસાં કઈ રીતે કાપવાં ? એવા અનેક દુર્ગતિદાયક અક્ષમ્ય દુર્ગણે અને મહાદૂષણે સાગરની વેલાની જેમ ઊભરાતા હોય તેવાં દ પારદર્શક પટ્ટીમાં કંડારીને આખા દિવસના કામકાજ અને શ્રમથી કંટાળેલા શ્રમિત માનવનો શ્રમ દૂર થાય અને તેમને વિશ્રાતિ મળે, તે માટે મનોરંજન કાર્યક્રમ હોવું અનિવાર્ય છે. અને આવા મને રંજનના બહાના હેઠળ સોએ સો ટકા મહાદંપૂર્ણ અસત્ય પ્રલાપ (ષિત) કરીને સરળ આશયી ભારતીય મહાપ્રજાને ભેળવીને, તેને અંધારામાં રાખીને, મહાદાંભિક કાળમીંઢ વિદેશીઓ, મને રંજનના નામે ચલચિત્રગૃહથિયેટર)માં બીભત્સ દશ્ય બતાવવા લાગ્યા. જેના અક્ષમ્ય કુપ્રભાવમય મહાપાપે કાચી કુમળી વયનાં યુવક-યુવતીઓને પણ તેટલો કે કલબમાં જઈને વ્યભિચાર, અનાચાર, દુરાચાર,

Page #177
160 ) બળાત્કાર, અપહરણ, લૂંટ, ચોરી, હત્યા, જુગાર, મદ્યપાન આદિ અનેક મહાપાપનું સેવન કઈ રીતે કરવું તે અંગે વિદેશીઓએ બીભત્સ ચલચિત્રો બતાવીને પાપાચરણ માટેનું મેદાન મેળું કરી આપ્યું. મા-બહેન, દીકરી કે પુત્રવધૂને વિવેક પણ નષ્ટ. વિષયવાસના તીવ્રતમ અકચ્ચ પુરબહારમાં મહે કે અને બહેકે તેવાં એક-એકથી ચઢિયાતી છૂટછાટ લેતાં દવાળાં ચલચિત્રે પારદર્શક પટ્ટીમાં કંડારીને મનેરંજનના નામે ચલચિત્રગ્રહોમાં પ્રેક્ષકોને બતાવતા જ ગયા. અક્ષમ્ય મહાપાપમય લેવાતી છૂટછાટવાળાં દશ્ય જેવાથી કેટલાકનું માનસ તે વિષયવાસનાના ભૂતથી એવું અભિભૂત થયેલું જોવા મળે છે કે વિષય ભેગના અદમ્ય તીવ્ર આવેગ ઉપર સંયમ રાખવાનું દુષ્કરાતિદુષ્કર બને છે, અને કેટલીક વાર તો મા-બહેન, દીકરી કે પુત્રવધૂને પણ વિવેક રાખી શકતા નથી. ચલચિત્રનાં કામુકતાપૂર્ણ દશ્ય જોતાં જ અભડાયેલ મન તનને આભડવા માટે ઝંઝાવાતી વાયુ જેવી પ્રચંડ પ્રેરણા કરે છે, એટલે તન ધનને પ્રેરણા કરે છે, કે મારે આભડવું છે, પણ તારા સહયોગ વિના તે શક્ય નથી. તારા માટે મેં મારી જાતની ઘણી મોટી આહુતિ આપી છે

Page #178
[16 અર્થાત્ તને ઉપાર્જન કરવામાં મેં મારી જાતને ઘણે મોટે ભેગ આપીને કમરાજાની અતિઆકરી શિક્ષા ભેગવવાની પણ તત્પરતા રાખી છે. માટે મારી ખાતર તારે પણ આભડવું અને ખુવાર થવું અનિવાર્ય છે. તું જે અભડાવાની તત્પરતા દાખવે તે કઈક સ્ત્રીના હાથમાં તેને સમર્પણ કરીને, બદલામાં તેનું તન મેળવીને મન પ્રેરિત કામવાસનાને સંતોષી શકું. એ પ્રસંગ એકાદ વાર બન્યા પછી તે તન, મન અને ધનને વારંવાર પારાવાર ખુવાર થવું પડે છે. વાણિજ્યતંત્રને ખેરવી નાખવું એ પાયાની જરૂરિયાત : વિષયવાસનારૂપ મનની ભૂખ સન્તોષવા માટે જેમ અદમ્ય ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરીને ભડકે બળતા અગનગોળા જે તાતે બનતે જશે. અને ભારતીયે આ અદમ્ય આગની જવાળામાં લપેટાતા જશે, જેના અનિષ્ટ માઠા ફળ સ્વરૂપે ભારત તન, મન અને ધનથી ખુવાર થતા જશે. તે પણ ભારતીય વાણિજ્યનીતિતંત્ર સર્વથા ખોરવાઈ જશે, જિ-૧૧

Page #179
162 ] એવું એકાન્ત માની લેવું એ વધુ પડતું ગણાય, એમ વિદેશીઓ માનતા હતા. તેનું સબળ કારણ તે એ છે, કે પરમ ઉચ્ચતમ કુલીન, બુદ્ધિશાળી અને ધર્મનિષ્ઠ સુસંસ્કારી માતા-પિતાના વારસાગત સુસંસ્કારે ગર્ભકાળથી મળતા આવેલ એવી સુસંસ્કારી ભારતીય આર્યપ્રજાને મહદંશ તો વિષયવાસનાના અગનગોળાની ભડભડતી આગમાં લપેટાશે નહિ. એટલે આર્થિક સ્થિતિ તે સુસધ્ધર રહેવાની. એમ જ રહે તે ઈસુ ખ્રિસ્તને ધર્મ વિશ્વવ્યાપી બનાવવાની આપણી મુરાદ સફળ નહિ થાય. કારણ કે પરંપરાગત આનુવંશિક ભારતીય વાણિજ્યતંત્ર, અલ્પારંભ, અલ્પવ્યય, અલ્પસમય, અને અ૯પપ્રયાસ–સાધ્ય હોવાથી ધન ઉપાર્જન કરતાં કંઈ મહાપાપ ન કરવું પડે અને અલ્પસમય–સાધ્ય હોવાથી સમયની ખૂબ મોકળાશ રહેતી હોવાના કારણે પ્રતિદિન બારપંદર ઘડી એટલે ચાર-છ કલાક તે ખૂબ સરળતાથી ધર્મ આરાધના કરી શકશે, અને આપણું ધર્મના પ્રચાર અંગેની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિઓ ઉપર ભારતીય ધ્યાન રાખી શકશે. એટલે જ્યાં સુધી ભારતીય વાણિજ્યનીતિનું તંત્રસંચાલન વ્યવસ્થિત ચાલતું હશે, ત્યાં સુધી ભારતની ધરતી ઉપર આપણું ધમને કઈ અવકાશ જ નથી, એવું વિદેશીઓના હૈયે સે ટકા વસી ગયું હતું.

Page #180
ચરવાદરૂપી અજગર છે પરંપરાગત આનુવંશિક ભારતીય વાણિજ્યતંત્રને ખેરવીને સાવ અપંગ બનાવવામાં આવે, તે જ આપણા દેશને યંત્રવાદ ભારતની ધરતી ઉપર ખડકાય અને ફૂલે ફાલે. એમ થાય એટલે મહદંશનું ભારતીય ધન અનાયાસે આપણા દેશમાં ઢસડાઈ આવે, એટલે આપણે ઘી-કેળાં. યંત્રવાદના કારણે ભારતીય આર્યપ્રજાને સદાકાળ ધન ઉપાર્જન કરવામાં ગૂંથાઈ રહેવું પડશે. નાયગ્રાના ધંધની જેમ મહાપાપના પૂરમાં આર્યપ્રજા તણાતી જશે આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના મૂળમાં બળબળતા અગનગેળા ચંપાતા જશે. તેની ફળશ્રુતિ રૂપે આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ આપોઆપ મળી પડતાં પડતાં કાળક્રમે ધર્મ આરાધનાને પ્રવાહ શેષાઈ જશે. ગોવંશ ઉપર ઊતરેલી આફત છે 1. ભારતીય વંશ ફૂલ્યુંફાલ્યું હશે ત્યાં સુધી ભારતીય વાણિજ્યતંત્રના પાયા ડોલવા અને અર્થતંત્ર , ખેરવાયું દુષ્કર છે, એ વાત પણ વિદેશીઓના લક્ષમાં હતી જ. આર્થિક ભીંસ વિના યંત્રવાદ આદર પામીને ભારતમાં પ્રતિષિત મહિને. એ હેતુને સતત દષ્ટિપથ ઉપર રાબને મી.

Page #181
14 ] વિદેશીઓએ ભારતીય વાણિજ્યતંત્રને ખેરવીને, આર્થિક મૂંઝવણ ઊભી કરીને મહાજનપ્રધાન ભારતીય આર્યપ્રજાને ભયંકર રીતે ભીંસવા માટે ભારતીય ગોવંશ આદિ પશુધનને સર્વનાશ કરવા માટે કાતિલ કતલખાનાં આદિનું આયોજન કઈ રીતે કર્યું તે અંગે કંઈક વિચારીએ. માંસાહારીઓને માંસ પૂરું પાડવાના બહાના હેઠળ ગોવંશ આદિ પશુધનને જડમૂળથી સર્વનાશ કરવાને ગર્ભિત આશય રાખીને પ્રારંભમાં નાના પાયા ઉપર કતલખાનાં ચાલુ કર્યા. નાના પાયા ઉપર ઊભાં કરેલ એ તલખાનાં ધીમે ધીમે એક ક્ષણમાં અતિક્રુરતાપૂર્વક હજારે પશુઓને એકી સાથે કાપી શકે તેવાં વિરાટકાય યાંત્રિક તલખાનાંમાં પરિવર્તિત કર્યા. આર્યપ્રજાને સત્વહીન બનાવવાની ચાલ H ગેવંશાદિ પશુધનના અકચ્ચ અતિકારમા વધના મહાપાપે હળના સ્થાને ટ્રેક્ટરે આવ્યાં, બળદગાડાંઓના સ્થાને ટ્રકે અને મોટાં ટ્રેલરે આવ્યાં, છાણાના સાત્વિક ખાતરના સ્થાને કેન્સર આદિ જેવા અસાધ્ય મહારોગજન્ય નિઃસવ ફર્ટિલાઈઝર ખાતર આવ્યું. રસોઈ બનાવવાનાં છાણાંના સ્થાને પહેલાં ઈધણ (લાકડાં), પછી કેલસા,

Page #182
- પછી કેસીન, પછી વાયુ (ગેસ)ડીઝલ ચૂલા, પછી વિદ્યુત ચૂલા અને હવે આવ્યાં છે સૂર્યકુકરે. શી ખબર હજી શું શું આવશે અને શું શું જશે?—એ તે સર્વજ્ઞા ભગવન્ત જ જાણે! પશુધનનો વિનાશ થવાથી નિદાંભિક, પરમ ખમીરવંત મહાસત્ત્વશાળી, ગુણાનુરાગી, ઔદાર્ય અને સૌજન્યમૂર્તિ કરુણા અને દયાના અવતાર સમી સ્વાશ્રયી અને સ્વાવલંબી, મહાજનપ્રધાન ભારતીય આર્યપ્રજાને” ઈચ્છા કે અનિચ્છાએ ય–વાદની પરાધીનતા સ્વીકારવી પડી. યન્તવાદની પરાધીનતાના અક્ષમ્ય મહાપાપે મહદંશની આર્યપ્રજાને કેવી સાવ કંગાળ, મુડદાલ (દુર્બળ), નિરુત્સાહી અને નાકામિયાબ જેવી સત્વહીન બનાવી દીધી છે? તે અંગે કોઈ સ્પષ્ટતા કે વિવેચના કરવાની રહેતી નથી. આપણે સહુને જાત અનુભવ એ માટે પર્યાપ્ત છે. મહાઅનર્થકારી પાણીના નળ : જન્મથી પ્રારંભીને આજદિન પર્યત આપણી કલ્પનામાંય નહિ આવ્યું હોય, પણ પાણીના નળ એ પણ યંત્રવાદની નીપજ છે. કદાચ તમારી દષ્ટિમાં નળ એ સાવ નજીવી નાની નીપજ ગણાતી હશે, પણ તત્વચિંતકેની

Page #183
14 ] સંજયદષ્ટિમાં તે નાનું સરખું અગ્નિનું કણીયું જેમાં લાખે અને ક્રોડે ન રૂ અને ઘાસને બાળીને રાખ કરીને જે મહાઅનર્થો સજે, તેની જેમ આ નળ પણ ખતરનાક મહાઅનર્થો અને મહાપાપની પરંપરાના સર્જનહાર રૂપે પુરવાર થઈ ચૂકેલું છે. I !' નળના મહાપાપે કૂવાઓ, વાવડીએ પુરાયાં, તળાવ આદિ જળાશયે પુરાયાં, અણગળ પાણી વપરાય નહિ એવી અટળ માન્યતા હતી તેનું સર્વથા પ્રાયઃ દદન-પટ્ટન અને વિસર્જન થયું. ક્યાંક ક્યાંક પાણી ગળાતું હોય તો પણ જીવ રક્ષાથે “સંખારે”ને વિધિ તે મૃતપ્રાયઃ જે બન્યું છે. મહદંશે આજની યુવાપેઢી “સંખારા” શબ્દથી અજાણ છે. “સંખારા” શબ્દને અર્થ જાણવા માટે યુવાપેઢીએ પચાસ-સાઠ દિવાળી વિતાવી ચૂકેલ એવા અનુભવીને પૂછવું પડે, અથવા શબ્દકેષનાં પાનાં ઉથલાવવાં પડે. નળ ન હતા તે કાળે ખારા પાણીને સંખારે મીડા પાણીમાં નાખતા ન હતા, અને મીઠા પાણીને સંખારે ખારા પાણીમાં નાખતા ન હતા. નળના અક્ષમ્ય મહાપાપે ખારા-મીઠા પાણીના સંખારાને વિવેક સદંતર ભુલાયે.

Page #184
[ 16 હિંસાજન્ય મહાપાપનાં ફળ ભેગવવાનું લમણે લખાયું : જળને અક્ષમ્ય દુર્વ્યય, એટલે કણુના ઠેકાણે મણ અને રજના ઠેકાણે ગજ જેટલે ભયંકર દુર્વ્યય થવા લાગે. દુર્વ્યયના મહાપાપે કાદવ-કીચડ સદાનાં બન્યાં. મચ્છર આદિની અગણ્ય ઉત્પત્તિ થવા લાગી, તેના અક્ષમ્ય દેશને ત્રાસ અસહ્ય બન્યા. તેની ફલશ્રુતિરૂપે મેલેરિયા આદિ રોગો નિરંકુશિત બન્યા. રેગની જનેતા માખી–મચ્છર આદિ જીવાતના વિનાશ માટે એ જીવાત ઉપર કાતિલ વિષમય ડી. ડી. ટી. જેવાં પ્રાણઘાતક ઔષધે ( ક્ષાર પદાર્થો ) નિઃશંકપણે છાંટવા લાગ્યા. મેલેરિયા આદિ રોગોના નિવારણ માટે પાશ્ચાત્ય પદ્ધતિનાં હિંસાજન્ય ઔષધો ઉપચારરૂપે નિઃશંકપણે વપરાવા લાગ્યાં. આ બધી પ્રક્રિયાઓમાં થતું કાતિલ મહાપાપ મહાજન-પ્રધાન આર્યપ્રજાના લમણામાં અનિચ્છાએ નિરંતર ઝીંકાવા લાગ્યું. હિંસાજન્ય એ મહાપાપની ફલશ્રુતિરૂપે અશાતાવેદનીય કર્મની આકરી શિક્ષા મેળવવા માટે ભાવિકાળમાં આપણે નિરંતર તત્પર રહેવું પડશે. વંશવાદે સજેલી પરાધીનતા ? લૌકિક અસંજય દષ્ટિમાં નળ સાવ નજીવી વસ્તુ ગણાતી હોય, પરંતુ અનંત મહાજ્ઞાનીઓની જ્ઞાનરૂપી દિવ્ય.

Page #185
168 ) દષ્ટિમાં એ નળ હિંસા આદિ મહાપાપના પિયર જેવું મહાવિરાટ કસાઈખાનું છે. તમારી દષ્ટિમાં યંત્રવાદની સાવ નજીવી નાની નીપજ આટલા મહાઅનર્થોની પરંપરા સજે, તે પછી યંત્રવાદની ભીમકાય કે મેરુમહિધર જેવી વિરાટ નીપજે કેટલા ભયંકર મહાઅનર્થોની કેટલી પરંપરા સજે તે અનંત મહાજ્ઞાનીઓનું જ્ઞાન જ જાણે. છતા અન્ન-જળે ભૂખ-તરસે મરવાને વારે આવશે? તે યંત્રવાદની પરાધીનતાથી તો આજે આપણે એવા સાવ અપંગ બની ગયા છીએ. કે છતા અન્નપાણીએ ભૂખ્યા અને તરસ્યા રહેવાને અવસર ન આવે એવું આપણે સહુ ઇચ્છીએ છીએ. કદાચ એ દિવસ આવી જાય છે તે નક્કર સત્યને આપણે નકારી શકીએ તેમ નથી. કેઈ આકસ્મિક કારણે વિદ્યા સંકુલ બંધ પડે, વારિગ્રહ અને જળસંગ્રહાલયમાંથી ઘરેઘર જળ પહોંચાડવાનું અશક્ય બને એટલે સંગ્રહાલયમાં છતા જળે તરસ્યા અને વળી ભૂખ્યા રહેવાને વારે આવે. જળ વિના રસોઈ પણ શી રીતે કરી શકાય ? યાંત્રિક ઘંટીઓમાં દળવાનું ચાલુ કરવાથી સર્વ બળીને લેટ નિસત્ત્વ થા, ઘરની હાથઘંટીઓને વનવાસ મળે. પછી ભૂખ્યા અને તરસ્યા રહેવાને વારે ન આવે

Page #186
( 168 તે શું આવે? ભૂખ્યા-તરસ્યા રહેવા સાથે અંધારપટ છવાય, એટલે અંધારી આલમના બેતાજ બાદશાહ ગણતા ગુંડાએને ઘી-કેળાં લૂંટફાટ, અનાચાર, વ્યભિચાર, બળાત્કાર, અપહરણ અને માનવસંહાર આદિને છૂટો દોર મળે. આ છે યંત્રવાદ દ્વારા મળતી સુવિધા પાછળ મતની લટકતી તલવાર! વાણિજ્યતંત્રમાં ભંગાણું : - ભારતીય વાણિજ્ય-પદ્ધતિને ટૂંપો દઈ ગૂંગળાવી મારવા માટે વિદેશીઓના ફૂટ ભેજાની નીપજરૂપે લાયસન્સ પદ્ધતિ”, “કોટા પદ્ધતિ, “મોનાલી પદ્ધતિ', “માર્કેટિંગ યાર્ડ પદ્ધતિ, “ત્રાણરાહત પદ્ધતિ, ખેડે તેનું ખેતર પદ્ધતિ', ભૂમિની ટોચ મર્યાદા પદ્ધતિ –એવી એવી અનેક મહાવિઘાતક પદ્ધતિઓનું માળખું તૈયાર કરીને કમેક્રમે એક એક પદ્ધતિને ધારાનું સ્વરૂપ આપી ધારાપોથીમાં દાખલ કરી, તેને માન્ય રાખવાનું પ્રજા માટે અનિવાર્ય બનાવ્યું. લાયસન્સ (વ્યવસાય અંગેનું પ્રમાણપત્ર) જેની પાસે હોય તેને જ વ્યવસાય (વેપાર) કરવાનો અધિકાર, અને પ્રમાણપત્ર ન ધરાવનાર વ્યવસાયમાં ગમે તે કુશળ, ચતુર કે નિપુણ હેય, તો પણ તેને વ્યવસાય કરવાને કઈ અધિકાર જ નહિ, અર્થાત્ પ્રમાણપત્ર વિના વ્યવસાય કરનાર

Page #187
170 ] શિક્ષાપાત્ર દંડને અધિકારી ગણાય. કટ પદ્ધતિના અક્ષમ્ય મહાપાપે વ્યવસાય કરવાનું પ્રમાણપત્ર ધરાવવા છતાં ક્વોટાનું પ્રમાણપત્ર ન હોય, તે વ્યવસાય કરવા માટે માલ જ ન મેળવી શકે. જેઓ કવોટાનું પ્રમાણપત્ર ધરાવતા હશે તેઓ જ વ્યવસાય કરી શકે, બીજા બધા વાયરે ખાય. મને પિલી પદ્ધતિ એટલે યંત્રાલય આદિમાં જેટલો માલ ઉત્પાદન કરવામાં આવ્યો હોય તે બધો માલ જેમને મનેપિલીનાં પ્રમાણપત્રો આપ્યાં હોય તેમને જ આપવાને રહે. કોઈક વેળા બજારમાં અસહ્ય કારમી મંદી આવી હોય, માલનો ભરાવે ખૂબ વધી ગયું હોય, માલનું વેચાણ થતું ન હોય, તેવી કપરી પરિસ્થિતિમાં પણ ઉદ્યોગમાંથી ઉત્પાદન થયેલે સમસ્ત માલ મને પોલીનાં પ્રમાણપત્રો ધરાવનારાઓને ઉપાડવો અનિવાર્ય હોય છે. તેવા વિકટ સંગમાં ઘણું પેઢીઓ ઊભી થઈ જાય એ જ રીતે માર્કેટિંગ યાર્ડ પદ્ધતિ એટલે લગભગ સે–સવાસો ગામ વચ્ચે એક જ માર્કેટ યાર્ડ હોય, તેમાં સો-દોઢસો પેઢીઓને સમાવેશ થાય. બાકીના બધા સો-સવાસે ગામના હજારે વેપારીઓ બેકાર બનીને જતે દિવસે સાવ કંગાળ થાય અને વાણિજ્ય પદ્ધતિમાં મોટું ગાબડું કે ભંગાણ પડે.

Page #188
171 એ-ઈમાનીને ઉત્તેજન અંગ ઉપર ધીરેલાં નાણું પાછાં મેળવવા માટે ત્રણ વર્ષમાં લેવડદેવડ અંગેની કોઈ કાર્યવાહી કરવામાં ન આવે તે ધીરેલાં નાણાં પાછાં મેળવવાને કે વસૂલ કરવાને નાણું ધીરનારને કેઈ અધિકાર નથી. આ રીતને ધારે બનાવીને નાણું પાછાં ન આપવાને દેવાદારોને છૂટે દેર આપી દીધો! શું ત્રણ વર્ષ પછી ધીરેલાં નાણાં કાંકરા બની જાય છે? મહાઅભિશાપરૂપ લાયસન્સ આદિ એક પછી એક વિભિન્ન પદ્ધતિઓ દ્વારા ભારતીય વાણિજ્યતંત્ર પદ્ધતિ મહાલયની એક પછી એક ઇંટે ખેંચતાં ખેંચતાં, વાણિજ્યતંત્રને સાવ ખોખલું કરીને ધરાશાયી જેવી બિમાર અવસ્થામાં મૂકીને ભારતીય અર્થતંત્રને ત્રીજી કક્ષાના રાજયમા (ટી બી.) કે કેન્સર જેવા જીવલેણ અસાધ્ય રોગથી રિબાતા રોગીના જેવી સાવ કંગાલ પરિસ્થિતિમાં મૂકી દીધું. ચામથી ધોળા પણ કામથી કાળા, અરે ! માત્ર કાળા જ નહિ, પણ મહાકાળા એ વિદેશીઓએ એક પછી એક એમ શક્ય તેટલા બધા જ કાતિલ ભરડાઓની ભયંકર ભીંસમાં ભીંસીને ભારતીય વાણિજ્યતંત્રનું ગળું ટૂંપીને તેના પ્રાણ કાઢી નાખવા માટે ભારત દેશને લૂંટી

Page #189
172 ] લૂંટીને પિતાનું ઘર, પિતાને દેશ ભરવામાં અંશમાત્ર કચાશ કે મણ રાખી નથી. માલિકને જ ભિખારી બનાવ્યું : . ભારતીય સ્વયમેવ ઉત્સાહિત થઈને ભિન્ન ભિન્ન ચિજનાઓનું આયોજન કરી, અવિરતપણે તનતોડ પ્રયાસ કરીને આર્યસંસ્કૃતિ અને ભારતીય વાણિજ્યતંત્રના રહ્યા સહ્યા પ્રાણ કાઢી નાંખવા, અને આપણું હિત સાધી આપવા સદા તત્પર રહે તે કેટીનું ભારતીનું માનસ બનાવીને ભારતી દ્વારા સત્તાસૂત્રની યાચના કરાવી કાળક્રમે સત્તાસૂત્રે તેમને ભળાવી દેવા એ જ આપણા માટે પરમ હિતાવહ છે, એમ તેઓની મુરાદ છે. ઉપર્યુક્ત ગૂઢ અને મેલી મુરાદો અને શ્રી આદીશ્વરજી પરમાત્માથી ચાલી આવતી મૂળભૂત રાજ્યપદ્ધતિને સર્વ નાશ કરવાનું યંત્ર વ્યવસ્થિતપણે વર્ષો સુધી ચાલુ રહે, તે માટે કેઈક સંસ્થા હેવી જોઈએ, એવું ગર્ભિત રાખીને પિતે પડદા પાછળ રહીને ભારતી દ્વારા કેંગ્રેસ નામની વિદેશી જાસૂસ સંસ્થાની સ્થાપના કરાવવામાં વિદેશીઓએ પૂરેપૂરે હાથ, સાથ અને સહકાર પણ આપે હતે. એ રાજસત્તા હસ્તગત કરવાનું ગજબનું ઘેલું લગાડી

Page #190
( 171 કેંગ્રેસીઓ દ્વારા સત્તાસૂત્રની માગણી કરાવતા રહ્યા. વચ્ચે વચ્ચે અયુગ્ર સ્વરૂપે ચળવળ કરાવી દેશની સંપત્તિને નાશ કરવા માટે ભાંગફોડ આદિ કરવા-કરાવવાના કાતિલ કુસંસ્કારનું બીજારોપણ પણ કરાવતા રહ્યા. આડેધડ સર્વનાશ : કાળમીંઢ વિદેશીઓની કૂટ ચાલના તાગને પામવા જેટલી ગહન છેઠાસૂઝ હેવાની વાત તે દૂર રહે, પરંતુ કુટ ચાલને ઉપરછલ્લી રીતે સમજવા જેટલી સામાન્ય કોઠાસૂઝનો પણ જેમનામાં છોટે ન હતે એવા વગે ભારત દેશનું સ્વરાજ્ય મેળવવાના બહાના હેઠળ પ્રાથમિક શાળાથી પ્રારંભીને કલેજે પર્યન્તનાં યુવક-યુવતીઓને, કર્મચારીઓને અને ભારતીય પ્રજાને ઉશ્કેરીને દેશવ્યાપી તેકાન કરાવીને, ભારત દેશની સંપત્તિરૂપ ગણાતી પોસ્ટ ઓફિસે, રેલગાડીઓ, રેલવે લાઈને, રેલવે સ્ટેશને, બસ સ્ટેશન, વીજળી તેમજ ટેલિફોન આદિના થાંભલાઓ, બસ ગાડીઓ, પોલીસવાને તેમ જ ભારત દેશની બીજી અનેક પ્રકારની સંપત્તિને આડેધડ સર્વનાશ કરાવીને કઈ અપૂર્વ આત્મસિદ્ધિ હાંસલ કરી હોય, તે આત્મસંતોષ અનુભવવા લાગ્યા. એવી મહામૂર્ખતા કેઠાસૂઝ વિનાના મહા સ્વાથી સત્તાલુપીએ વિના અન્ય કઈ કરે ? ન જ કરે

Page #191
14 . અક્ષમ્ય હણું કાર્ય : " વિનાશ કરાયેલ અને વિનાશ કરાતી ભારત દેશની સ્થાવર-જંગમ સંપત્તિ શું વિનાશપ્રેરકે અને વિનાશકારકેને મન ભારત દેશની નથી, પણ વિદેશીઓની છે એમ માનવું રહ્યું ને? ગમે તેવી કટોકટીભરી વિષમ પરિસ્થિતિમાં પણ શક્ય પ્રયત્ન પિતાની કે પોતાના દેશની સંપત્તિનું રક્ષણ કરવા પ્રયાસ કરે, પણ વિનાશ તે ન જ કરે ને ? વિનાશ કરાવે કે કરે તે સહેજે સમજી શકાય કે વિનાશ કરાતી સંપત્તિ પિતાની નથી, પણ કેઈ વિરોધી શત્રુની છે. ભારત દેશની વિનાશ કરાયેલ કે વિનાશ કરાતી સ્થાવરજગમ સંપત્તિ પિતાની ન હોય તે પછી ભારતદેશ પિતાને છે એમ શી રીતે મનાય ? આ તો ભારતદેશ વિદેશીઓને છે, એવું ભયંકર દષ્ટાંત પૂરું પાડે તેવું, અક્ષમ્ય મહાહીણું કાર્ય મહાસ્વાર્થીએ કર્યું છે. અતુ.... કાચા સૂતરના તાંતણું જેવી જીવાદેરી: - ભારતીયે જેમ જેમ ભારત દેશની સ્થાવર-જંગમ સંપત્તિને વિનાશ કરતા ગયા, તેમ તેમ વિદેશી સત્તાધારીઓ આયકર- ભયકર આદિ અનેક પ્રકારને કરભાર વધારતા ગયા. એની ફળશ્રુતિરૂપે કરોડરજજુતોડ કરનાર

Page #192
[ 175 વહન કરતાં કરતાં ભારતીય દિનપ્રતિદિન આર્થિક સ્થિતિએ દુર્બળ થતા ગયા. આજે તે કરભારનું એ વિષચક્ર હજારે ગણું વિશેષ ફૂલ્યુંફાવ્યું હોવાથી ભારતની જીવાદોરી કાચા સૂતરના તાંતણ જેવી બની ગઈ છે. વિશ્વ માટે અભિશાપરૂપ ટ્રસ્ટ એકટ : વિશ્વમાં બે સત્તા અનાદિકાળથી પ્રવર્તી રહી છે. એક કર્મસત્તા, અને બીજી ધર્મસત્તા. કર્મસત્તાનું તંત્રસંચાલન (ઊંધી માન્યતા ધરાવનાર મોહરાજાને પરમ અનુયાયી અંગજ) મિથ્યાત્વ કરી રહેલ છે. તેની ઊંધી માન્યતાનુસાર સમસ્ત સંસારી જીવસૃષ્ટિને ક્રમમાં પાડી ઊંધે માર્ગે દોરી તત્ત્વને તીવ્ર અનાદર અને અતત્ત્વને ગાઢ આદર કરાવી અર્થાત્ અનંતાનુબંધિ ક્રોધ માનમાયા લેભરૂપ કષાયનાં અઠંગ ઉપાસક સદાકાળ બની રહે તે માટે હિંસા, પાઠ, ચેરી, અનાચાર, વ્યભિચાર, દુરાચાર અને નવ પ્રકારના પરિગ્રહ આદિ વિષયે પ્રત્યે ગાઢ રાગી બનાવીને અઢારે પાપસ્થાનકેનું તીત્રાતિતીવ્ર રૌદ્ર અધ્યવસાયે આચરણ કરાવે છે. તેના પરિપાકરૂપે અનાઘનંતકાળથી જીવાત્માઓને નરક નિગોદ આદિનું અનંત દુખ વેદવારૂપ આકરામાં આકરી શિક્ષા ભોગવવી પડતી હોવાથી કર્મસત્તા” તે વિશ્વ માટે અભિશા૫ નહિ, પણ મહાઅભિશાપરૂપ છે.

Page #193
176 ] ધર્મસત્તાનું સ્થાન સર્વોપરિ હેવું ઘટે : ધર્મસત્તા અર્થાત ધર્મશાસન એક એવી પરમ આદર્શ સત્તા છે, કે ગમે તે અધમાધમ પરમ પામર પાપાત્મા, અધમ કે અપરાધી જીવ પણ પૂર્ણ સમર્પિત ભાવે ધર્મની શરણાગતિ સ્વીકારી ધર્મની આરાધના કરે, તે એનામાં પરમેસ્કટ આરાધકભાવ આવી જાય. તે તે ધર્મશાસન અધમાધમ કોટી જેવા પરમ પામર પાપાત્માઓને પણ ક્ષણાર્ધના વિલંબ વિના પરમ આશીર્વાદરૂપ મહામંગળકારી તીર્થકર જેવું પરમ ઉત્કૃષ્ટ આરાધ્ધપાદ પૂજ્યપદ પણ ક્ષણઈના વિલંબ વિના અર્પણ કરીને ત્રીજા ભવે સાક્ષાત્ તીર્થંકર પરમાત્મા બનાવે છે. ટૂંકમાં, જીવમાત્રનાં શીધ્રાતિશીઘ કલ્યાણ અને મોક્ષ થાય તેવા ઉત્તમ ઉપાય બતાવીને તેનું અણિશુદ્ધ અખંડ આચરણ કરાવનાર એકમાત્ર ધર્મ સત્તા જ છે. માટે ધર્મસત્તા વિશ્વને માટે મહામંગળ આશીર્વાદરૂપ છે. એટલા જ માટે વિશ્વમાં પરમ ઉચ્ચતમ સર્વોપરિ શિખરસ્થાને પ્રતિષ્ઠિત રહેવાને અનાદિકાલીન સનાતન શાશ્વત અધિકાર એકમાત્ર ધર્મસત્તાને જ છે. ધર્મસત્તાના ગળામાં વજ ફસા સમાન ટ્રસ્ટ એકટ: ચાર પુરુષાર્થમય આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના અણિશુદ્ધ અખંડ રક્ષણ માટે તીર્થંકર પરમાત્મા ધર્મસત્તા

Page #194
[ 177 પ્રસ્થાપિત કરતાં પહેલાં રાજસત્તાને પ્રસ્થાપિત કરીને પ્રવતવે છે. એ રાજસત્તા સત્તાના મદમાં મદેન્મત્ત બનીને અન્યાય કે અધર્મનું આચરણ કરીને, ચાર પુરુષાર્થમય અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિને કચ્ચરઘાણ કાઢી ન નાખે, તે માટે તીર્થંકર પરમાત્માએ રાજસત્તાને સદાકાળ ધર્મશાસનને સમર્પિત થઈ ધર્મશાસનથી અનુશાસિત રહેવાનું અકાઢ્ય વિધાન કરેલ હોવાથી એ વિધાનનું અચૂકપણે પાલન કરવા રાજસત્તા બંધાયેલી હોય છે. આ વાત વિદેશીઓને ખૂબ જ ખટકતી હતી, કારણ કે ધર્મસત્તાની સર્વોપરિતા હોય ત્યાં સુધી અમારા (ઈસુ ખ્રિસ્તના) ધર્મને અવકાશ જ નથી, એમ વિચારીને વિદેશીઓએ મહાજન– પ્રધાન આર્યપ્રજાનું પવિત્ર માનસ બહેકાવવા માટે એવી વાત વહેતી મૂકી, કે ધાર્મિક સંપત્તિને ભયંકર અક્ષમ્ય દુર્વ્યય થઈ રહ્યો છે. તે દુર્વ્યયને થતે રોકવા માટે અને ધર્મદ્રવ્યની સુરક્ષા કાજે “ટ્રસ્ટ એકટ બિલ” નામનો ધારે બનાવીને ધર્મસત્તાના ગળામાં વજ જે અભેદ્ય ફોસે નાંખે. જેના અક્ષમ્ય મહાપાપે અનાદિકાલીન પરાપૂર્વથી ચાલી આવતી ધર્મની સર્વોપરિતા છીનવાઈ ગઈ અને રાજસત્તાની સર્વોપરિતા પ્રસ્થાપિત થવાથી ધર્મસત્તા પર જિ-૧૨

Page #195
178 ) ધીન બની કર્મસત્તાના પીંજરમાં પુરાણી. આથી ધર્મસત્તાનું ગળું ટૂંપાવા લાગ્યું. ટ્રસ્ટ સામે વિરોધ નિષ્ફળ નીવડયો : વિક્રમ સંવત 2000 કે તેના આસપાસના સમયમાં વિદેશીઓએ કરેલ “ટ્રસ્ટ એકટ” નિયમ(ધારા)ની અક્ષમ્ય મહાભયંકરતાને તલસ્પર્શી રીતે ઊંડાણથી સમજનારા અને જાણનારા પરમ પૂજ્યપાદ ધર્મગુરુઓ, પંડિત, મહાજનપ્રધાન આર્યપ્રજાના અગ્રેસરોએ મહાક્રૂર રાક્ષસ જેવા ટ્રસ્ટ એકટને શક્ય તેટલે આકરામાં આકરે વિરોધ કરવા છતાં એ વિરોધ અંધા આગળ આરસી અને બહેરા આગળ સંગીતના જે નિષ્ફળ નીવડ્યો. આજે તે એ ટ્રસ્ટ એકટે કાળો કેર વર્તાવીને વિદેશીઓનાં કાળાં કરતૂતની પરાકાષ્ટાને પૂરે પર બતાવે છે. ધર્મસંપત્તિને વહીવટ ઉમદા હતું : એ મહામાયાવી કાળમીંઢ વેત પાશ્ચાત્ય ! હું પૂછું છું કે, ધાર્મિક સંપત્તિને દુર્વ્યય કે નાશ થતું હોય તે તેના રક્ષણ માટે તે ધર્મનિષ્ઠ મહાજન સંઘ પાસે જ્ઞાતિના પરંપરાગત આદર્શ સુંદર નિયમ હતા. લગ્ન આદિના તેના

Page #196
[ 179 અવસરે વ્યાજના વ્યાજ સહિત ધાર્મિક સંપત્તિ વસૂલ કરી લેતા હતા. કદાચ કઈ વ્યક્તિ માથાભારે થઈને ધાર્મિક સંપત્તિ ન આપે અથવા ધાર્મિક સંપત્તિને દુર્વ્યય કરે જ જાય, તે તેવા સંજોગોમાં તો ધર્મના અનુયાયીઓ પાસે ધાર્મિક સંપત્તિનું રક્ષણ મેળવવા માટે રાજકીય ન્યાયાલયે હતાં જ. તે પછી “ટ્રસ્ટ એકટ” નામને ધારે કરવાની કઈ આવશ્યકતા લાગી? બીજો પ્રશ્ન હું એ પૂછું છું, કે “ટ્રસ્ટ એકટના ઓઠા હેઠળ ધાર્મિક ક્ષેત્રની નિયમાન વલી હેવી જ જોઈએ. એ નિયમાવલીને આધુનિક રાજસત્તા બંધારણ કહે છે. પ્રતિવર્ષ એડિટ કરાવવું જ જોઈએ, અને તે પણ સી.એ.ના પૂછડાવાળા ઓડિટર પાસે જ ધાર્મિક ક્ષેત્રનાં નાણું રાષ્ટ્રીયકૃત બેન્કોમાં રેકવાનાં રહેશે, ધાર્મિકક્ષેત્રની સ્થાવર-જંગમ સંપત્તિને કય-વિક્મ કર હેય, કે ધાર્મિક નાણું અન્ય નગરના ધાર્મિક ક્ષેત્રમાં શ્રી જિનઆજ્ઞા અનુસાર ઉછીનાં આપવાં હોય, તે પણ “ટ્રસ્ટ એકટના અધિકારી ચેરિટી કમિશનરની અનુમતિ લેવી આવશ્યક લેખાવી. અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા અનુસારી વિહિત આચરણ હેય, તે પણ ચેરિટી કમિશનર અનુમતિ ન આપે તો અનિચ્છાએ અભરાઈએ ભરાઈ જાય છે. ધાર્મિક સ્થાપત્યો અંગે ભૂમિ પ્રાપ્ત કરવામાં અને તેના નિમણુમાં પણું રાજકીય અનુમતિ આવશ્યક લેખાવી.

Page #197
180 ] “ટ્રસ્ટ એકટ” નિયમ કર્યા પહેલાં ધાર્મિક ક્ષેત્રનું તંત્રસંચાલન શ્રી મહાજન સંઘના એક-બે ધર્મનિષ્ઠ અને ઊંડી કેઠાસૂઝ ધરાવનાર સુસજજન પુણ્યવંતે એકાંતે પરમ હિતબુદ્ધિથી, અર્થાત્ મોક્ષ-કલ્યાણની સુવિશુદ્ધ ધર્મભાવનાથી કરતા હતા. ધાર્મિક ક્ષેત્રની સંપત્તિ પણ જીવની જેમ સ્વયં સાચવતા હતા. ધાર્મિક ક્ષેત્રના આવક-જાવકના ચેપડા પણ પિતાના ઘરે રાખીને લખતા–લખાવતા હતા, જેથી ધાર્મિક સંપત્તિને વ્યય થતું ન હતું. અરે! એ કોટિના ધર્મ નિષ્ઠ પુણ્યવંત પાર્જિત ન્યાયવિશુદ્ધ દ્રવ્યથી પરમ ઉત્તમોત્તમ અષ્ટપ્રકારી પૂજાની સામગ્રી લઈને અનંતાનંત પરમ તારક પરમાત્માની પૂજા કરવા જાય, ત્યારે પગશુદ્ધિ માટેનું જળ પણ સ્વગૃહેથી લઈને જતા હતા. કેસર ઘસવાના ઓરસિયા આદિને ઉપયોગ થાય તેને લાગે, જિનાલયના ભૂમિદળના આરસને ચાલવા, બેસવા આદિથી ઘસારે પહોંચે, તેમજ ઉપાશ્રય આદિ ધર્મસ્થાનને ઉપ ગ કરતાં ઘસારે પહોંચે તેવા દેષની શુદ્ધિ માટે પણ વાર્ષિક લાગે જિનાલય, ઉપાશ્રય આદિમાં પરમ સબહુમાન ભક્તિપૂર્વક અર્પણ કરતા હતા. એવી સૂક્ષ્મ પરમ વિશુદ્ધિપૂર્વક ધાર્મિક તંત્રનું સંચાલન કરનાર પરમ સુસજજન મહાજને ઉપર (ઉઘાડી લૂંટ કરવા અને ચાર પુરુષાર્થમય

Page #198
[ 181 અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિથી અને ધર્મશાસનથી સર્વથા ભ્રષ્ટ કરવા માટે વિદેશથી આવેલ મહાદાંભિક કાળમીંઢ) વેત પાશ્ચાત્યાએ ધર્મસંપત્તિને દુર્વ્યય કરનાર અને ધર્મસંપત્તિનું ભક્ષણ કરનાર એવું અણછાજતું અક્ષમ્ય મહાકલંક ચઢાવીને ધર્મસંપત્તિના પરમ સુવિશુદ્ધ સંરક્ષકને ધર્મસંપત્તિના ભક્ષકરૂપે ચિત્રામણ કરીને પેટ ભરીને ભાંડવામાં પાછું વળીને જોયું નથી. એવા પરમ સુવિશુદ્ધ ધાર્મિક તંત્ર-સંચાલનને ચર તંત્ર-સંચાલન ભાંડણલીલા ચાલુ રાખીને અનંત મહાતારક શ્રી ધર્મશાસનના મસ્તકે બળાત્કારે “ટ્રસ્ટ એકટ” નામને અસહ્ય ખીલે ઠોકી બેસાડ્યો. “ટ્રસ્ટ એકટ”નું અક્ષમ્ય મહાપાપ ધર્મશાસન ઉપર શા માટે ? માત્ર ધાર્મિક સંપત્તિની ઉઘાડી લૂંટ અને અનંત મહાતારક શ્રી ધર્મ શાસનને સર્વથા ગૂંગળાવવા માટે જ ને? કરએજ વળે ? સંચાલન જટિલ બન્યું : ટ્રસ્ટ એકટ નામનો ધારે અમલમાં આવતાંની સાથે જ ધાર્મિક ક્ષેત્રની આવક ઉપર સંકડે બે ટકા કર (ટેક્ષ), વ્યવસ્થાપક, મહેતાજી, મુનીમજી, ઓડિટર, સ્ટેશનરી, પિસ્ટેજ આદિના અક્ષય બેજાએ તેમજ મહાવિટંબણું ભરી અનેક અક્ષમ્ય દાદાગીરી આદરીને રાજસત્તાએ ધાર્મિક તંત્ર

Page #199
182 ] સંચાલનને મહામથામણભર્યું અતિ જટિલ બનાવ્યું. તે મહાપાપના કારણે શક્તિ-સંપત્તિ અને સમય આદિને અક્ષમ્ય મહાદુવ્યંધ થઈ રહ્યો છે એવું પ્રત્યક્ષ જણાઈ રહ્યું હોવા છતાં ટ્રસ્ટ એકટ મહારાક્ષસના મુખમાં અનંત મહાતારક શ્રી ધર્મશાસનને મૂકી દેવું પડે છે, એ આપણી તીવ્ર પાપદયપૂર્વકની માનસિક, વાચિક અને કાયિક દુર્બળતા છે. “ટ્રસ્ટ એકટ” એ ધર્મસમ્પત્તિને એકાન્ત મહાદુર્ભા છે, એટલું જ નહિ, પણ ધર્મસમ્પત્તિની ઉઘાડી મહાલુંટ અને પરમ્પરાએ ધર્મસમ્પત્તિને અને ધર્મને સર્વનાશ છે. એ વાત તે હવે વાચકવર્ગને હથેળીની રેખાની જેમ સ્પષ્ટ સમજાઈ ગઈ હશે. જે “ટ્રસ્ટ એકટ” એ ધર્મશાસન તારક મહાપુરુષનું ગળું ટૂંપી ગૂંગળાવીને તેને યમસદનના અતિથિ બનાવે તેવું અક્ષમ્ય મહાપાપ છે. તે મહાપાપની અનુમોદના કરાય જ શી રીતે ? ન જ કરાય. ધર્મભક્ષક “ટ્રસ્ટ એકટને અક્ષમ્ય હસ્તક્ષેપ અને દુરાગ્રહ મહાહિંસક ય–વાદ આદિ કર્માદાનના વાણિજ્યમાં ગાય-ભેંસ, બળદ, બકરાં, ભૂંડ, વાંદરા, કૂકડા, ડા, મસ્યાદિની થતી મહાહિંસાવાળાં આજનમાં મહાઅશુભ

Page #200
( 183 ચીકણા કર્મને તીવ્ર અનુબંધ ધારાબદ્ધ પ્રવાહ સતત ચાલુ રહેતા હોવાથી, એવાં મહાપાપમય આયેાજન ન કરવાં. લોભાદિને વશ થઈ કોઈ મહાપાપમય એવું આયેાજન કરે, તો તેમાં કોઈએ નાણું ન રોકવાં એવી સ્પષ્ટ જિન-આજ્ઞા હેવાથી, હિંસાદિનાં મહાપાપમય આયોજનમાં વ્યક્તિગત નાણું પણ ન રોકાય, તે પછી દેવદ્રવ્યાદિ ધાર્મિક ક્ષેત્રનું દ્રવ્ય તે રેકાય જ શી રીતે ? ન જ રેકાય. તથાપિ મહારાક્ષસ જેવા ધર્મભક્ષક ટ્રસ્ટ એકટના અક્ષમ્ય મહાપાપમય હસ્તક્ષેપ અને મહાદુરાગ્રહપૂર્વકના બળાત્કારથી અનિચ્છાએ પણ ધાર્મિક નાણાં રાષ્ટ્રીયકૃત બેંકમાં જ મૂકવાં પડે છે. બેંકમાં મુકાયેલ એ ધાર્મિક નાણુનું રોકાણ રાજસત્તા મહા હિંસાજન્ય આજનમાં કરે છે, એ વાત શત પ્રતિશત સત્ય છે એવું જાણવા છતાં અનિચ્છાએ ચલાવી લેવું પડે છે. ટ્રસ્ટ એકટ દૂર કરવું જ જોઈએ ? ભારત દેશના વર્તમાન બંધારણમાં એક નિયમ એવો છે કે ભારત ગણતંત્ર (રાજ્ય) ધર્મનિરપેક્ષ રહેશે. અર્થાતુ કઈ પણ ધર્મને અનુસરશે નહિ, તેમ જ કોઈ પણ ધર્મના અનુયાયીની મનોભાવના ( લાગણી દુભાય તેવું કેઈ પણ આચરણ ભારત ગણતંત્ર (રાજ્ય) નહિ કરે. એ

Page #201
184 ] નિયમાનુસાર ટ્રસ્ટ એકટ નામના ધારા દ્વારા ધાર્મિક ક્ષેત્રને થતે અક્ષમ્ય ઘર અન્યાય દૂર કરાવવા માટે ધારાપથીમાંથી " ટ્રસ્ટ એકટ " નામને ધાર સદન્તર નિર્મૂલન કરાવવા માટે સર્વોચ્ચ ન્યાયાલય, દિલ્હીમાં ધા નાખીને “ટ્રસ્ટ એકટ દૂર કરાવે જ જોઈએ. કઈ તર્ક કરે કે ટ્રસ્ટ એકટ - ધારે નહિ હોય, તે ધાર્મિક સમ્પત્તિને કઈ દુર્વ્યય કરે કે નાશ કરે તો તેના રક્ષણ માટે શું ? પરંતુ " ટ્રસ્ટ એકટ” ન હતું, ત્યારે શું ધર્મસમ્પત્તિનું રક્ષણ નહોતું થતું? થતું જ હતું. કેઈક કાર્યકર ઉદંડ બનીને ધાર્મિક સમ્પત્તિને દુર્વ્યય કે નાશ કરે, તે તેના રક્ષણ માટે ન્યાયાલયમાં જઈને ધાર્મિક સંપત્તિના દુર્વ્યય કે નાશને રોકાવી, ધાર્મિક સંપત્તિનું રક્ષણ કરાવી શકાય છે. આ બધું તે દીવા જેવું સ્પષ્ટ હોવાથી “ટ્રસ્ટ એક્ટ” ધારો ધર્મના સર્વનાશ માટે જ વિદેશીઓએ હેતુ પુરસ્સર ઠેકી બેસાડેલ હોવાથી તેને ધારાપોથીમાંથી સત્તાસ્થાને બેસનારાઓએ દૂર કરે જ જોઈએ. ધર્મસત્તાને અપંગ બનાવી: શ્રી જિનાલય આદિ ધર્મસ્થાન નિર્માણ કરવું–કરાવવું હેય, તોય રાજસત્તાની અનુમતિ લેવી પડે. શ્રી જિનાલયા

Page #202
[ 185 દિના નિર્માણ કાર્યને રાજસત્તા માન્ય રાખે, અર્થાત માન્યતા આપે, તે જ નિર્માણ કરાવી શકાય, અન્યથા નહિ. આ બધું વિચારતાં સર્વોપરિ ગણાતી ધર્મસત્તાને પક્ષાઘાતના રેગી જેવી સાવ અપંગ બનાવી દીધી, એ ઓછી ભર્યા કરતા છે? બાલિશતાની પણ હદ થઈને ? શ્રી જિનાજ્ઞાઘાતક આધુનિક ચલાવાતી પાઠશાળાએ જિનાજ્ઞાવિહિત શી રીતે ગણાય ? આધુનિક ચલાવાતી પાઠશાળાઓથી શ્રી જિનાજ્ઞાન ઘાત થતું હોવાથી તે પાઠશાળાઓ શ્રી જિનાજ્ઞાવિહિત ગણુય જ શી રીતે? ખરેખર ન જ ગણાય. કારણ કે મારા અત્ય૫ ક્ષયે પરામ પ્રમાણે મારી એવી સમજ છે કે, પરમ પૂજ્યપાદ ગણધર મહારાજ વિચિત સૂત્રની હિત શિક્ષારૂપે વાચના અધ્યયન-અધ્યાપન ગોદ્વહન કરેલ પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજ કરાવી શકે. શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર તો અનાદિકાલીન શાશ્વત છે, અને પ્રતિક્રમણાદિનાં સૂત્રો પરમ પૂજ્યપાદ ગણધર મહારાજ કૃત હોવાથી પ.પૂ. સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજ ગહન કરી, અને શ્રાવક-શ્રાવિકા ઉપધાન તપ વહન કરીને નિમ્નલિખિત વિધિ કરવાપૂર્વક પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહા

Page #203
186 ] રાજશ્રીના શ્રીમુખે વાચના લઈને સૂત્રો ભણવાની જિનાજ્ઞા હેવાથી, ગુરુમુખે સૂની વાચના લેતાં પહેલાં નિમ્નલિખિત વિધિ અવશ્ય કરવાની હોય છે. એ તારકવિધિ જ સ્પષ્ટતા કરી આપે છે, કે પાઠશાળામાં સૂત્રો ભણવવા એ જિનાજ્ઞા ઘાતક છે, કે નહિ? મંત્ર-સૂત્ર વાચના લેવાની વિધિ : પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજને પરમ સબહુમાન વિધિવત્ વંદન કરીને ખમાસમણ દઈને “ઈચ્છાકારણ સંદિસહ ભગવન ! વાયણ સંદિસાઉં ?" પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજ કહે “સંદિસહે; ત્યારે સૂત્રોની વાચના લેનાર કહે " કહીને, ખમાસમણ દઈને છાકરણ સંદિસહ ભગવદ્ ! વાયણ લેશું ?" ગુરુમહારાજ કહે, જાવસિરિ લેજે” ત્યારે વાચના લેનાર કહે, “ર” કહીને ખમાસમણ દઈને, ઈચ્છાકારણ સંદિસહ ભગવન્! વાયણ તપ પ્રસાદ કરાવશોજી ?પ. પૂ. ગુરુમહારાજ કહે “કરેમિ.” પછી વાચન લેનાર પ. પૂસાધુ-સાધ્વીજી મહારાજ રહરણથી ભૂમિનું પ્રમાર્જન કરીને અને શ્રાવક-શ્રાવિકા ચરવળાથી ભૂમિનું પ્રમાર્જન કરીને, ખભે ઉત્તરાસંગ નાખીને પરમ સબહુમાન વિનમ્રભાવે અંજલિબદ્ધ નતમસ્તકે ગમુદ્રા

Page #204
[ 187 (શકમુદ્રા)એ પ. પૂ. ગુરુમહારાજ સન્મુખ બેસીને પ. પૂ. ગુરુમહારાજ સાહેબના શ્રીમુખે શ્રી પ્રતિક્રમણ આદિનાં સૂત્રોની વાચના લેવી. એ પ્રમાણે જિનાજ્ઞા છે. સૂત્રોની ગાથાઓ આ ઉક્ત વિધિએ લીધેલ હોય તે જ એ જ્ઞાન આત્મામાં પરિણત બને છે, અને એ પરિણત જ્ઞાનથી આત્મામાં સ્વપરના હિતાહિતને વિવેક, તેમજ પાપભીરુતા પ્રગટે છે. તેના ફળસ્વરૂપે આત્મા પાપથી વિરમી અલ્પ ભવમાં કલ્યાણ સાધી મોક્ષપદને પામે છે એવું અનન્ત મહાજ્ઞાનીઓનું કથન છે ગ્રહસ્થને સૂર ભણાવવાને અધિકાર નથી ? શ્રી ઉપધાન તપ વહન કરવાની જ્યારે અનુકૂળતા આવે ત્યારે ઉપધાન તપ કરી આપશે, એ શાહુકારીના વિશ્વાસે બાળક-બાળિકાઓને બાલ્યકાળથી શ્રી ગણધર મહારાજ વિરચિત શ્રી પ્રતિકમણ આદિનાં સૂત્રની હિતશિક્ષારૂપે વાચના આપીને ભણાવવામાં આવે છે, પણ એ સૂત્રો ભણતાં પહેલાં પ. પૂ. ગુરુમહારાજને સબહુમાન વિધિવત વંદન કરીને “વાયણ સંદિસાહુ” - વાણું લેશું, “વાયણ તપ પ્રસાદ કરાવશેજી” આદિ પૂર્વોક્ત વિધિ સાચવીને જ પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજશ્રીજીના શ્રીમુખે હિતશિક્ષા

Page #205
188 ! રૂપે વાચના લઈને જ સૂત્રો ભણાવવાની જિનાજ્ઞા હેવાથી તેની ઉપેક્ષા તે કદાપિ ન જ કરી શકાય એ ઉપરથી એટલું તો ચોક્કસ નિર્ણત થાય છે, કે ગૃહસ્થ કઈ પણ સંજોગોમાં શ્રી પ્રતિક્રમણદિનાં સૂત્ર ભણાવી જ ન શકે, અને ભણનાર ગૃહસ્થ પાસે ભણી ન શકે. રતાં તે આધુનિક ચલાવાતી પાઠશાળાઓ શ્રી જિનાજ્ઞાની આરાધક તે નથી જ, પરંતુ જિનાજ્ઞાની વિરાધક છે એમ નિઃસંકેશ બેધડક કહી શકાય અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા સાપેક્ષ લખાયેલ આ સમીક્ષા વાંચીને વિદેશી રંગે રંગાયેલ વર્ગ મહદંશે ખળભળી ઊઠશે અને જેહાદ જગાડશે કે પાઠશાળા નહીં જ હોય તે બાળકોને ધર્મનું જ્ઞાન અને ધર્મના સંસ્કારો કોણ આપશે અને તે ક્યાંથી આવશે? એ જેહાદ જગાડનારને હું પૂછું છું, કે પાઠશાળાનું મહાપાપ તે લગભગ સે વર્ષના અંદરનું છે, જ્યારે પાઠશાળાઓ ન હતી, તે કાળે શું જેને ધર્મજ્ઞાન અને સુસંસ્કાર વિનાના હતા, એમ તમે માને છે ? શ્રી જિનાજ્ઞા નિરપેક્ષ અશાસ્ત્રીય પાઠશાળાઓમાં ભણેલાઓમાંના મહદંશે આત્માઓનું તે

Page #206
[ 189 ખમીર જ મરી પરવાર્યું છે એમ કહું તે તે સર્વથા અસત્યક્તિ કે અતિશયોક્તિ તે ન જ ગણાય. સુસંસ્કાયુકત ધર્મજ્ઞાન જનેતાના ઉદરમાં જ મળતુ : મહાસતી શ્રી કલાવતીજી, તારામતીજી, દમયંતીજી, સીતાજી, અંજનાજી, મયણાજી, દ્રૌપદીજી, સુચનાજી, વસુમતી, ચંદનાજી આદિ મહાસતીઓ તેમજ શ્રી હરિશ્ચંદ્ર, નળરાજા, યુગબાહુ, રામચંદ્રજી, લક્ષમણજી, શ્રીપાળરાજા, ભીમસેનયુધિષ્ઠિર પ્રમુખ પાંચ પાંડવ આદિ પ્રભાવક પૂજ્ય પુરુષમાં વર્ષે પર્યત મરણન્ત કણ જેવી કપરી અને આકરી શિક્ષા ભગવતી વેળાએ પણ ચિત્તની પ્રસન્નતાપૂર્વક ધર્મભાવનામાં અદૂભુત કોટીનું ધૈર્ય અને દેય તેઓમાં જળવાઈ રહેતું હતું. આ સમજણ કે જ્ઞાન કઈ ધાર્મિક પાઠશાળાઓમાંથી મેળવેલ ? તે અંગે કઈ શાસ્ત્રપાઠ આપશે ખરા ? મહાસતીઓ અને પ્રભાવક મહાસંતપુરુષે પાકે તેવી સચેટ હિતશિક્ષાનાં સુસંસ્કારદાતા જન્મદાતા જનેતામાતાજી. છે. તેઓ સંતાનને ગર્ભકાળથી જ અકાઢ્ય ધર્મશ્રદ્ધાપૂર્વક . શુભ ભાવના દ્વારા પરમ આદર્શ સદાચારાદિ સુસંસ્કારમય

Page #207
190 | અને ચાર પુરુષાર્થમય અહિંસક આર્ય સંસ્કૃતિના અને અકાઢે શ્રદ્ધાપૂર્વકના પરમ ઉચ્ચ કોટીન ધર્મના સુસંસ્કારે ગર્ભસ્થ બાળકોના આત્મામાં ઠાંસી ઠાંસીને ભરતાં હતાં. એ સંસ્કાર જીવનના અંતિમ શ્વાસોચ્છવાસ પર્યન્ત અકબંધ જળવાઈ રહેતા હતા એ સંસ્કારે બાળકોનું ભાવિ અનન્તકાળ ઊજળું બનાવી દેતાં હતાં. શિક્ષણ કે કુશિક્ષણ જેની છાયા કે માયાથી મહદંશે ભક્ષ્યાભશ્યને, પિયા પેયને, ગમ્યાગઓને વિવેક ભુલાવે, ઉત્તમને અધમ, સંતને શઠ, માનવને દાનવ, વિનીતને અવિનીત, સદાચારીને દુરાચારી, ધર્મીને અધમ, સજ્જનને દુર્જન, નિષ્પાપીને પાપી, સરળને વક, નિર્દીને દંભી, દયાળુને નિર્દયી, અને શૂરને કર બનાવે અર્થાત ટૂંકમાં, આર્યને અનાર્ય જે મહાઅભિશાપરૂપ બનાવીને ચાર પુરુષાર્થમય અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિના ઘેરી મૂળમાં બળબળતા અંગારા જેવા અગનગોળા ચાંપનારા પાકે તેવી મહાકાતિલ જોગવાઈ જનાબદ્ધ રીતે, વ્યવસ્થિતપણે જેમાં વિદેશીએએ ગેહલ છે, તેવા ભણતરને ભણતર, જ્ઞાન કે શિક્ષણ કહેવાય જ શી રીતે ? - ન જ કહેવાય. તેને તે મહા

Page #208
| 191 અજ્ઞાન કે ભયંકર કુશિક્ષણ કહેવાય. તેવું શિક્ષણ ભારતને આપવા માટે લૈર્ડ મેકલેએ આજન કર્યું. મા-બાપનું શ્રુતજ્ઞાન પ્રત્યે ઉપેક્ષિત વલણ : - મહાઅભિશાપરૂપ કુશિક્ષણ પિતાનાં સંતાનને અપાવવા હજારો માઈલ દૂર એકલાવવા માટે વિદેશી રંગે રંગાયેલ આધુનિક માબાપ પાસે હજારો-લાખ રૂપિયાને અક્ષમ્ય દુર્વ્યય કરવા માટે જોગવાઈ ન હોય તે કોઈની પાસે યાચના કરીને અથવા ઋણ કરીને પણ રૂપિયાની જોગવાઈ કરી લે છે. પરંતુ ભાભવ પાપથી વારનાર અને તારનાર એવું અનન્ત મહાઉપકારક શ્રી સમ્યફજ્ઞાન (શ્રુતજ્ઞાન) પિતાનાં સંતાનને અપાવવા માટે પરમપૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજ સાહેબ પ્રમુખ ગુરુમહારાજને જ્યાં સુયોગ હોય, ત્યાં ત્રણેક વર્ષ માટે પોતાનાં સંતાનને મેકલાવવાની અને ત્રણેક વર્ષમાં ખાનપાનના થતા ખર્ચની જોગવાઈ કરવાની આધુનિક મા–બાપની કેટલી તત્પરતા ? એ રીતે સન્તાનોને સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાન ન અપાવ્યું હોય, તેની મા-બાપના હૈયે બળતરા કેટલી ? તે તેને પ્રત્યુત્તર મળશે કે અંશમાત્ર રંજ કે બળાપ નથી. સન્તાનના આત્મા પ્રત્યે મા-બાપનું આવું

Page #209
192 ] ઉપેક્ષિત વલણ હોય, ત્યાં શી રીતે જિનશાસનને ઉદ્યોત સંભવે ? નક્કર સ્વરૂપે શ્રી જિનશાસનના ઉદ્યોતની તીવ્ર ઝંખના હોય તે આધુનિક ચીલાચાલુ ઢાંચ બદલીને, આધુનિક ચલાવાતી ધાર્મિક પાઠશાળાઓ બંધ કરીને આ લેખમાં જણાવેલ મૂળ માર્ગને અચૂકપણે અનુસરવું પડશે. અરે ! આધુનિક મા-બાપે પિતાનાં સંતાનોને શ્રી સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાન અપાવવા માટે ત્રણ વર્ષ પર્યન્ત ખર્ચ કરે એ અપેક્ષાને કંઈક વધુ પડતી ગણીએ અને કદાચ તેઓ ખર્ચ ન કરે, તે પણ તેને ક્ષમ્ય ગણી લઈએ. પરંતુ આધુનિક મા-બાપ કે વ્યવસ્થાપક માગતીત થઈને એટલા બધા આગળ વધી ગયા છે કે તેની કલ્પના કરવી પણ દુષ્કર છે. અશાસ્ત્રીય પાઠશાળા માટે ફેડફાળા ઉઘરાવવાનું મહાપાપ : અશાસ્ત્રીય પાઠશાળા ચલાવવા માટે આધુનિક વ્યવસ્થાપકે અન્ય શ્રાવક પાસેથી પૈસા (રૂપિયા) મેળવવા માટે તેમને લેખિત યાચનાપત્રીએ આપીને યાચના કરવા લાગ્યા. હદ થઈ ગઈને આ વાત કર્ણોપકર્ણ સાંભળીને લખી નથી, પરંતુ મને સ્વયંને થયેલ અનુભવથી આ વાત લખી છે

Page #210
* અસંવ્યાવહારિક સૂક્ષ્મનિગોદ જેવી સાવ ચરમસીમાન્ત ઊતરતી કક્ષામાં જ્યારે આ જીવ હતું, ત્યારે એ જીવને જીવ સ્વરૂપે ઓળખાવવા માટે અનન્તકાળથી સર્વ ભગવન્ત એક જ લક્ષણ બતાવતા આવ્યા છે, કે એક અક્ષરને અનન્ત ભાગ ઉઘાડે રહે છે, તેને ગમે તેવું ગાઢ અજ્ઞાન પણ આવરી શકતું નથી. અર્થાત્ એ અનન્ત ભાગ કદી કોઈનાથીયે આવરા નથી. એ અપેક્ષાએ તો એક અક્ષર જેટલું અત્યલ્પ અક્ષરજ્ઞાન અનતા જીવોનું લક્ષણ થયું ગણાય. આ તે અક્ષરજ્ઞાનની વાત થઈ. અક્ષરજ્ઞાન તો મિથ્યા શ્રુતજ્ઞાન પણ હોય, અને શ્રી સમ્યક્ જ્ઞાન પણ હોય. સમ્યક શ્રુતજ્ઞાનમાં તે જીવને શિવ બનાવવાનું સામર્થ્ય છે !; ; જીવાત્મામાં રહેલ અનાદિ ગાઢ મિથ્યાત્વની ગાંઠ ભેદાય તેવા જીવાત્માના માનસિક અધ્યવસાય ન થાય, ત્યાં સુધી મિથ્યાત્વની ગાંઠ ન ભેદાવાથી આત્મામાં જેટલું અક્ષરજ્ઞાન હોય, તે સર્વસ્વ મિથ્યા શ્રુતજ્ઞાન કહેવાય. અને ગાઢ મિથ્યાત્વની ગાંઠ ભેદાય તેવા જીવાત્માના માનસિક અધ્યજિ-૧૩

Page #211
વસાય થાય, ત્યારે મિથ્યાત્વની ગાંઠ ભેદાવાથી આત્મામાં જેટલું અક્ષરજ્ઞાન હોય, તે સર્વસ્વ સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાનરૂપ બની જાય છે. આટલું પણ સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાન જીવને શિવ બનાવવાના શુભ શ્રીગણેશ માંડીને પરંપરાએ જીવને શિવ બનાવવા જેટલું પરમ ઉપકારકતા યાને પરમ સામર્થ્ય ધરાવે, તે પ્રતિક્રમણાદિનાં સૂત્રોથી પ્રારંભીને ચાર પ્રકરણ, ત્રણ ભાષ્ય, તત્ત્વાર્થસૂત્ર, છ કર્મગ્રન્થ, પંચસંગ્રહ અને કમ્મપડિ જેટલું સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાન કેટલું ઝડપી આત્માનું કલ્યાણ અને મક્ષ કરાવવાનું પરમ સામર્થ્ય ધરાવે ? તેનો નિર્ણય સુરે સ્વયં કરી લે. અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાથી નિરપેક્ષ અશાસ્ત્રીય રીતે શ્રી પ્રતિકમણુનાં સૂત્રથી પ્રારંભીને કમ્મપડિ સુધીનું જ્ઞાન સંપાદન કરીને, પિતાને અધ્યાપન કરાવવાને અધિકાર ન હોવા છતાં ગૃહસ્થા અધ્યાપન કરાવીને વેતન લેવા સુધીનું અક્ષમ્ય દુઃસાહસ કરવા લાગ્યા એ કેટલે ભયંકર અક્ષમ્ય મહાદેષ છે. એ દુઃસાહસ કરનારાઓને ભવાંતરમાં કર્મરાજાની કેવી આકરી શિક્ષા ભેગવવી પડશે અને સમ્યફ શ્રુતજ્ઞાન ક્યા ભવે ઉદયમાં આવશે? તે તે અનંતજ્ઞાની ભગવતે જ કહી શકે !

Page #212
[ 195 માસિક રકતસ્રાવના અકય અનિષ્ટ પરિણામો : આયુષ્ય (જીવાદોરી) હોય ત્યાં સુધી જીવનને ટકવા માટે જેટલી ઊંડાઈએ પ્રાણવાયુની આવશ્યક્તા અનિવાર્ય છે, તે જ રીતે આત્માનું સર્વાગી કલ્યાણ સાધી મોક્ષ મેળવવા માટે આર્યસંસ્કૃતિની ભૂમિકા ઉપર અડીખમ ઊભેલા પૂર્ણ અધ્યાત્મમય ધર્મસંસ્કૃતિની આવશ્યકતા અનિવાર્ય છે. સ્વમ કે મૂચ્છિત જેવી અવસ્થામાં પણ અંશમાત્ર ધર્મ સંસ્કૃતિ મલિન કે દૂષિત ન થાય, તેવા પરમ ઉચ્ચ વિચારયુક્ત પવિત્ર આચારસંહિતાનું પાલન કરવું અનિવાર્ય છે. આચારસંહિતાનું અખંડ પાલન થાય તે જે આર્યસંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિ જીવિત રહી શકે. અનન્ત પરમ તારક મહાપુરુષોના પરમ પવિત્રતારક સમાગમ અને સદુપદેશથી વિશ્વ માટે પરમ આદર્શ બેધપાઠ આર્યસંસ્કૃતિના સદ્દગુણનું અને પરમ ઉચ્ચ ધાર્મિક સુસંસ્કારોનું આત્મામાં અમોઘ બીજારોપણ અને તેનું સ્થિરીકરણ થાય છે. જેના શુભ પરિપાકરૂપે અસંખ્ય પ્રદેશી આત્મ-ઉદ્યાન પરમ સુમધુર મઘમઘાયમાન બને છે એ વાતની વિશ્વને પૂર્ણ પ્રતીતિ કરાવવા માટે અનન્તાન્ત પરમ ઉપકારક પરમતારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્રપરમાત્મા જેવા આત મહાપુરુષોએ જીવનને જિવાડવા અને ધર્મને ન 5

Page #213
જ ] ધારણ કરવા માટે આર્યમયદાનું વિધાન કરીને તેનું અક્ષરશઃ પાલન કરી બતાવેલ છે તે પવિત્ર આર્ય મર્યાદાનું પ્રાણને પણ અખંડપણે પાલન કરવું આપણા માટે અનિવાર્ય છે. કીડીની કાયાએ કુંજરના કટકને નાથવા જેવી જટિલ સમસ્યા : કુસંસ્કારજન્ય પાશ્ચાત્ય કુશિક્ષણરૂપ કાતિલ કાળકૂટ વિષમય વાયરે પ્રચંડવેગે વાવાથી પવિત્ર આચારસંહિતામય આર્ય સંસ્કૃતિના પાયા હચમચી જવાથી આર્યમર્યાદા એવી કઢંગી નાજુક પરિસ્થિતિમાં મુકાણી છે, કે જોખમાતી આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મસંસ્કૃતિનું રક્ષણ કરવું એટલે કીડીની કાયાએ કુંજરના કટકને નાથવા જવું એના જેવી જટિલ સમસ્યા ઉપસ્થિત થઈ છે. - ભારતીય કન્યાઓ અભણ છે, તેને ભણાવવી જોઈએ એવું સાવ હડહડતું જૂઠાણું વહેતું મૂકીને વિદેશીઓએ. ત્રણેક વર્ષ જેવી સાવ બાલ્યાવસ્થાથી પવિત્ર આચારમર્યાદા પાલન કરવામાં કટિબદ્ધ આર્યસત્તારીધનને બાળમંદિરથી જપરપુરુષના કાતિલ સહવાસમાં રાખીને પુરુષની સમોવી કે પ્રતિસ્પર્ધી થવાને અસાધ્ય ચેપ લગાડ્યો. એ ચેપની .

Page #214
ઘેલછામાં નારીધન, હરખપદુડું બની આંધળી દોઢ મૂકવા લાગ્યું ભાનભૂ તું બન્યું. વિવેકભ્રષ્ટ થવાથી સુસંસ્કારો અને ધર્મસંસ્કાર અખંડપણે જળવાઈ રહે, તેવી પવિત્ર આચારમર્યાદાનું પાલન કરવામાં સાવ ઉપેક્ષિત બન્યું. જેના મહાપાપે નારીદેહના શારીરિક બંધારણ અનુસાર કન્યાએને બારેક વર્ષની વય અવસ્થાએ પહોંચતાં પ્રાયઃ માસિક હતુસ્ત્રાવ થવાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય છે. તેવા અશુચિ. મય અપવિત્ર સંગથી પવિત્રતા દૂષિત ન થાય એટલા માટે અનન્તાન્ત પરમ ઉપકારક શ્રી જિનેન્દ્રપરમાત્માએ વીશ પ્રહર અર્થાત્ એકએંશી ઘડી કે બહેતર કલાક પર્યન્ત અખંડપણે પાલન કરવા માટે વિહિત કરેલ આચારમર્યાદાને લેપ કરવાનું અક્ષમ્ય દુસાહસ કરવા લાગ્યું છે. બહુ જ માર્મિક રીતે વિચારીએ તો એ દુઃસાહસના મહાપાપે આધુનિક ડૉકટરે, વૈદ્યો, નર્સો, હજામો અને ધબીઓનાં ઘરોમાંથી કદાપિ સૂતક જતું નથી. અરે હજી જરાક ઊંડાણથી વિચાર કરે. આધુનિક બસ, રેલગાડી આદિ વાહનમાં પુરુષોની સાથે જ રજસ્વલા કન્યાઓ અને બહેનો પ્રવાસ કરતાં હોવાથી તેમની અશુચિમય અપવિત્ર કાયાને સ્પર્શ થવાથી આજનું દશ્યમાન સમસ્ત વિશ્વ સદાકાળ મહાસૂતકમય જ છે. -

Page #215
198 ] તુવંતી (રજસ્વલા) સ્ત્રીઓએ ચોવીશ પ્રહર પર્યન્ત પાલન કરવા યોગ્ય નિયમે અને મર્યાદાઓ અંગે શ્રી જિનાગમાનુસારી ધર્મગ્રંથનાં મંતવ્ય, વેદ, પુરાણ, કુરહાન, ખૌરદેહ અવસ્થા, બાઈબલ આદિ ગ્રંથોનાં મંતવ્ય, તેમજ કેટલાક આધુનિક વૈજ્ઞાનિક ચિન્તકોનાં મન્તની ટૂંકી રૂપરેખા આપું છું. શ્રી જિનાગમત ધર્મગ્રંથાનુસારના નિયમ : - ઋતુવંતી (રજસ્વલા) સ્ત્રીઓએ તુસ્ત્રાવને પ્રારંભ થાય ત્યારથી પ્રારંભીને વીસ પ્રહર પર્યન્ત શ્રી જિનમંદિર, પૌષધશાળા આદિ પવિત્ર ધાર્મિક સ્થાનમાં ન જવું ઘરનું કોઈ પણ કાર્ય ન કરવું, ઘઉં, ચોખા, મગ, અડદ, ચણા, ચણા આદિ ધાન્યની શુદ્ધિ (સાફસૂફી) ન કરવી કોઈ પણ પ્રકારનાં પુસ્તક, પાનાં, દૈનિક, સાપ્તાહિક પાક્ષિક, માસિક આદિ સામયિકે તેમ જ પૂજા, સેવા, સામાયિક પ્રતિકમણ આદિનાં ધાર્મિક ઉપકરણ ઉપર પિતાની કાયાની છયા પણ પડી ન જાય તે માટે પૂર્ણ પ્રયત્નશીલ રહેવું. આ ઋતુસ્ત્રાવ ત્રણ દિવસ માટે ધર્મ આરાધનામાં અંતરાયરૂપ છે. એ રીતે માનસિક પશ્ચાત્તાપપૂર્વક ધર્મભાવનામાં સ્થિર રહેવું. પરમપૂજ્યપાદ સાધુ

Page #216
* [ 18 મહારાજ પ્રમુખ તારક પવિત્ર પુરુષથી પિતાનું મુખ જેવાઈ ન જાય, તે રીતે એકાંતમાં ગુપ્ત રહેવું. રજસ્વલા સ્ત્રીનું મુખ જેવાઈ જાય, તે એક આયંબિલનું પ્રાયશ્ચિત્ત, અને રજસ્વલા સ્ત્રીની સાથે વાત કરે, તે પાંચ આયંબિલનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાનું શાસ્ત્રકારોએ જણાવ્યું છે શ્રી વેદોક્ત માન્યતાનુસારના નિયમો : રજસ્વલા સ્ત્રીઓએ કતુસ્ત્રાવને પ્રારંભ થાય ત્યારથી પ્રારંભીને ચોવીશ પ્રહર પર્યન્ત એકાંતમાં રહેવું. કોઈ પણ વસ્તુને તેમજ કોઈ પણ વ્યક્તિને સ્પર્શ ન કર, ગૃહકાર્યો ન કરવાં. એક વસ્ત્ર ધારણ કરી નાસકિ જીવન જીવવું મસ્તકે અથવા શરીરે તેલ આદિ ન ચોળવું. હાસ્ય કુતુહલ આદિ ન કરવું. દેડવું નહિ. કોઈની સાથે વાત ન કરવી. માટીના ભાજનમાં ભાત, મગ આદિ સાત્ત્વિક હલકું ભેજન લેવું. ભૂમિ ઉપર દર્ભ(ડાભ)ના ઘાસનું આસન કે કોથળો પાથરી તેના ઉપર શયન કરવું. શરીર–વિભૂષા ન કરવી; અર્થાત્ શરીરને શણગારવું નહીં. અતિઘોંઘાટવાળા પ્રસિદ્ધ સ્થળ પર ન બેસવું. પિતાના પતિ સાથે પણ વાતચીત ન કરવી. મંદિર આદિ પવિત્ર ધર્મસ્થાનોમાં ન જવું.

Page #217
200 / કુરાને શરીફ માન્યતાનુસારના નિયમો : - ' '' મુસ્લિમ ભાઈઓ જેને અતિપવિત્ર ગ્રંથ માને છે તે “કુહાને શરીફની આજ્ઞા અનુશાર મુસ્લિમ સ્ત્રીઓને રજસ્વલા અવસ્થામાં નમાઝ પઢવાની સખ્ત મુમાનિયત (પ્રતિબંધ) છે એ નાપાક એટલે અપવિત્ર અવસ્થામાં વસ્તુ કે વ્યક્તિ કેઈને અડવું નહિ, એકાંતમાં રહેવું. પારસીઓના ધર્મગ્રંથની માન્યતાનુસારના નિયમો : પારસીઓ અગ્નિહોત્રી બ્રાહ્મણની જેમ અતિ સ્વચ્છતા અને પવિત્રતામાં ખૂબ ઊંડે રસ ધરાવે છે. ખેરદેહ અવસ્થા” નામના ગ્રંથને પારસીઓ અતિપવિત્ર દિવ્ય ધર્મ ગ્રંથ માને છે. તે ગ્રંથની આજ્ઞા અનુસાર પિતાના જીવનને પવિત્ર રાખવાની ભાવનાવાળાઓથી કોઈ પણ અનિષ્ટ કાર્ય થઈ ગયું હોય તે “અવારશ પમાન એ પાચંદભાષાના શબ્દો બોલીને પિતાની પવિત્રતા જાળવવા પ્રયત્ન કરતા હોય છે. આ શબ્દનો અર્થ “હું ખરાબ કાર્યોથી તબાહ પિકા રીને પાછો ફરું છું અને પરેશાન થઈને દૂર રહું છું.” યહુદીઓના ધર્મગ્રંથની માન્યતાનુસારના નિયમઃ યહુદીઓના પગબર મેઝીસના આદેશ અનુસાર યહુદીઓ એમ માને છે કે રજસ્વલા સ્ત્રીઓએ નદી, તળાવ,

Page #218
[ 20 કુવામાં પાણી ભરવા ન જવું, ધાન્ય સાફ ન કરવું, સોનું કે રૂપિયા આદિ દ્રવ્યને તેમ જ ઘરની અન્ય સામગ્રીને ને અડવું. ભૂલથી અડી જવાય તો વસ્તુ અગ્નિમાં બાળીને શુદ્ધ કરવી. બાઈબલની માન્યતાનુસારના નિયમ : બાઈબલ એલ્ડ ટેસ્ટમેન્ટ પત્રાંક 100 ઉપર જણાવ્યું છે કે, સ્ત્રી જે સમયે હનુમતી થાય તે સમયથી પ્રારંભીને સાત દિવસ પર્યન્ત રજસ્વલા સ્ત્રી અશુદ્ધ ગણાય છે. તેની અપવિત્ર સ્ત્રીને સ્પર્શ કરનાર પણ સૂર્યાસ્ત પર્યન્ત અપવિત્ર ગણાય છે. રજસ્વલા સ્ત્રી જ્યાં સુધી અપવિત્ર હોય, ત્યાં સુધી રજસ્વલા સ્ત્રી જે જે વસ્તુને સ્પશે તે સર્વસ્વ વસ્તુઓ પણ અશુદ્ધ ગણાય છે. ઋતુમતી સ્ત્રીની પથારીને કોઈ સ્પશે તો, તે સ્પર્શ કરનાર પોતાનાં વસ્ત્ર જોઈને સ્નાન કરે, તો પણ સૂર્યાસ્ત પર્યત અશુદ્ધ ગણાય અને તેની સ્પર્શેલી કોઈ પણ વસ્તુ વાપરવા જેવી રહેતી નથી. ઋતુ. મતી ચોથે દિવસે શુદ્ધ થાય છે, અને સ્નાન કરે ત્યારથી સાત દિવસ પછી પૂર્ણ શુદ્ધ થાય છે. આ રજસ્વલા નારીને પ્રથમ દિવસે ચાંડાળણી સમાન, બીજે દિવસે બ્રહ્મઘાતિની, ત્રીજે દિવસે ધોબણુ સમાન જાણવી.

Page #219
202 ] રજસ્વલા અવસ્થામાં શ્રી કમળારાણએ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માને વંદન કરીને પુષ્પ ચઢાવ્યાં, તેથી પરમાત્માની થયેલ ઘેર આશાતનાના મહાપાપે રાણીને અનેક પ્રકારનાં અસહ્ય મહાદુઃખો વેદતાં એક લાખ ભવ પર્યન્ત રખડવું પડ્યું. રજસ્વલા નારી દેવતાને લે તે અઠ્ઠમ(ત્રણ ઉપવાસ)નું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવું અનિવાર્ય હોય છે. * રજસ્વલા નારી પૂજ્યપાદ મુનિવરને વહેરાવે અર્થાત્ પિતાના હાથે દાન દે, તે મહાદુઃખમય સંસારમાં લાખ ભવ પર્યત રખડવું પડે. રજસ્વલા નારી વિષય ભોગ ભેગવે, તો અનેક મહાયાતનાઓ વેદતાં નવલાખ ભવ પર્યન્ત રખડવું પડે. રજસ્વલા નારી પિતાનું એવું ભેજન પશુઓને ખવરાવે તે બાર ભવ પર્યત અનેક મહાદુઃખ વેદવાં પડે. ટૂંકમાં, રજસ્વલા નારીએ લૌકિક-અલૌકિક કોઈ પણ કાર્ય ન કરવું એવી પરાપૂર્વથી ચાલી આવતી શ્રી જિનાજ્ઞા અને આર્યમર્યાદા હોવાથી રજસ્વલા નારીની કાયા કે છાયાની માયા પણ કોઈની નજરમાં ન આવી જાય તે રીતે ચોવીશ પ્રહર પર્યત રજસ્વલા નારીએ એકાંતમાં રહીને અનંત મહાપાપના ફળરૂપે ઉદયમાં આવેલ સ્ત્રીભવને તીવ્ર

Page #220
[23 પશ્ચાત્તાપ કરવાપૂર્વક શુભભાવનામાં સ્થિર રહેવું એ જ નારીધન માટે અનિવાર્ય પરમ હિતાવહ માર્ગ છે. પાશ્ચાત્ય ચિંતકેનાં હતુસ્ત્રાવ અંગેનાં મંતવ્યો ? અમેરિકામાં હતુસ્ત્રાવવાળી રજસ્વલા રેડ ઇન્ડિયન સ્ત્રીઓ પોતાના મસ્તકે હાથ લગાડતી નથી. (મિ. કૅઝર) યુરોપિયન સ્ત્રીઓની એવી માન્યતા હોય છે કે, રજસ્વલા સ્ત્રીઓ માછલી, પાઉં કે દૂધ આદિ ખાદ્ય પદા. થોને સ્પશે, તો તેમના સ્પર્શ માત્રથી તે વસ્તુઓ વિકૃત બને, અર્થાત્ બગડી જાય છે. (મિ. કેઝર) કાન્સમાં એવી માન્યતા પ્રવર્તે છે કે ખાંડ ઉત્પાદનના કારખાનામાં ખાંડના ઊકળતા રસને ઠારતી વેળાએ તે સ્થાને રજસ્વલા સ્ત્રીઓને આવતા દેતા નથી, કારણ કે રજસ્વલા સ્ત્રીના પડછાયાથી ખાંડ શ્યામ (કાળી) પડી જાય છે, એવી તેમની અચૂક માન્યતા હોય છે. દક્ષિણ ફ્રાન્સમાં રેશમનાં ઉદ્યોગ સ્થાનો (કારખાના)માં, તેમજ અત્તર આદિ સુગંધી પદાર્થોને રજસ્વલા સ્ત્રીઓ હાથથી સ્પર્શ ન કરે, તેનું પૂર્ણ ધ્યાન રખાય છે. એ નિયમનું પાલન કરવા-કરાવવામાં ન આવે તે રેશમી વસ્ત્ર તથા અત્તર આદિ સુગંધી પદાર્થો બગડી જાય, એવી તેમની માન્યતા હોય છે.

Page #221
204 ] જાનમાં એવી માન્તા હેય છે કે, રજસ્વલા સ્ત્રીઓ મદ્યપાન(મદિરા)ના સંગ્રહસ્થાનમાં જાય તો મદિરા બગડી જાય. વિદેશમાં કેટલાક ડોકટર ઓપરેશન થિયેટરમાં રજસ્વલા સ્ત્રીઓ કે નર્સોને પ્રવેશ કરવા દેતા નથી, કારણ કે રજસ્વલા સ્ત્રીઓને સાવ એટલો બધે ભયંકર અશુભ હોય છે, કે રોગીના કાપકૂપ કરેલ અંગ ઉપર તેની ઘણું જ માઠી અસર થાય છે, એવી તેમની માન્યતા છે. ચર્ચા (દેવળ)માં રજસ્વલા સ્ત્રીઓ પ્રવેશ ન કરે, તે માટે નાઈઝર સરકારે પૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ન્યૂઝીલેન્ડમાં રજસ્વલા સ્ત્રીઓ ભૂમિ ઉપર પગ મૂકવામાં દોષ માનતી હોવાથી રજસ્વલા સ્ત્રીઓ ત્રણ દિવસ આકાશમાં ઊંચે લટકાવેલ પાંજરામાં રહે છે. પે, દેશની રજસ્વલા સ્ત્રીઓ તુસ્ત્રાવમાં પાલન કરવાની કાળમયાંદા પર્યત ચાલુ ઘરમાં ન રહેતાં, નિરાળા ઝૂંપડામાં રહે છે. આફ્રિકાના કોનોગોની સ્ત્રીઓ હતુસ્ત્રાવમાં પાલન કરવાની કાળમર્યાદા પર્યન્ત તેમને અલગ રહેવા માટેના ભિન્ન ઝુંપડામાં ત્રણ દિવસ રહે છે, અને તેમના પતિદેવો

Page #222
પિોતાની રજસ્વલા સ્ત્રીઓની છાતી ઉપર ત્રણ ખૂણાવાળે સ્કાર્ફ બાંધે છે. લેબેનના ખેડૂતોનું એવું મંતવ્ય છે કે, રજસ્વલા સ્ત્રીઓનો પડછાયે વૃક્ષ કે વનસ્પતિ ઉપર ન પડવો જોઈએ. તેમજ રજસ્વલા સ્ત્રીઓએ ઘોડેસવારી કરવી ન જોઈએ. (વિવેકનાં અજવાળાં' પુસ્તિકાના આધારે) પાશ્ચાત્ય વૈજ્ઞાનિક પ્લીની જણાવે છે કે, રજસ્વલા સ્ત્રીની ઉપસ્થિતિમાં મદિરા ખાટી થઈ જાય, વૃક્ષ ઉપરનાં ફળ ખરી પડે, વિકસ્વર ફળફૂલો સુકાઈ જાય, વાસણને કાટ લાગે. પણ આ માઠી અસર મંદગતિએ થતી હોવાથી આપણે તાત્કાલિક જાણી શકતા નથી વૈજ્ઞાનિક ડે. સીકમ મેડિકલ રીવ્યુમાં જણાવે છે કે, રજસ્વલા સ્ત્રીઓના સ્પર્શથી જીવનસૃષ્ટિ ઉપર માઠી અસર થાય છે. આંતરદર્શનનું વિષ મહાકાતિલ હોય છે. પરસેવામાં પણ તેના રજકણે વહેતા હોય છે. ઈ.સ. ૧૯૨૦માં ડે. બિકને સાયન્ટિફિક પ્રયોગો કરતાં લાગ્યું કે સ્ત્રીની ચામડીમાં મોકલીન નામનું વિષ રજસ્વલા અવસ્થામાં પેદા થાય છે. એ અવસ્થામાં બીજાના શરીરને સ્પર્શતાં અનેક રોગોના કીટાણુઓનું, સ્પર્શમાં આવતા અન્યના શરીરમાં વાવેતર થાય છે.

Page #223
ર૬ ] રજસ્વલા સ્ત્રીના શરીરમાં જે વિષ હોય છે, તે કેમિકલ ફેર્મ્યુલા એક્ષકેલેટરીન નામના વિષને મળતું આવે છે. તેની મહાઅનર્થકારી માઠી અસર માત્ર માનવ અને પશુઓ ઉપર જ નહિ, પણ જડ પદાર્થો ઉપર પણ થાય છે. તેથી રજસ્વલા અવસ્થામાં ત્રણ દિવસમાં સમજુ અને વિવેકી આત્માઓ ઘરની વસ્તુને સ્પર્શ પણ કરતા નથી. ઘરનું કાર્ય પણ કરતા નથી. નવનીત ગુજરાતી ડાયજેસ્ટ, ૧૯૬રના સપ્ટેમ્બરના અંકમાં પ્રસિદ્ધ થયું છે કે - મક્કામાં રહેલો “અસવદ’ નામને પથ્થર, જે મુસલમાનમાં પૂજનિક ગણાય છે તે રજસ્વલા સ્ત્રીના સ્પર્શથી કાળ બની ગયે. આજે પણ તે કાળાશ મોજૂદ છે. એક માણસે પુષ્પને ગજરે બનાવી ઋતુવતી સ્ત્રીને આવે અને તે સવારના સાવ કરમાઈ ગયે. તેને ખૂબ આશ્ચર્ય લાગ્યું. તે ભાઈને ખબર પડી કે માસિક ધર્મ વાળી સ્ત્રીને આપવાથી આમ બન્યું છે. વૈજ્ઞાનિકે જણાવે છે કે :- 100 (સો) ડિગ્રીના ઉકળતા પાણીમાં જે રજસ્વલા સ્ત્રીને રજકણે નાખવામાં, આવે તે તે નાશ પામતા નથી. તેઓ વધારામાં જણાવે

Page #224
[ 20 છે કે રજસ્વલા અવસ્થામાં પ્રતિદિન કરતાં સ્ત્રીઓની લાગણી ઘણું ઉશ્કેરાટવાળી હોય છે. - અમેરિકાની જાણતી જોન હોપકીન્સ યુનિવર્સિટીની લેબોરેટરીમાં લેડી ડોકટરે રજસ્વલા સ્ત્રી ઉપર ભિન્ન-ભિન્ન પ્રાગે કરી જણાવ્યું હતું કે રજસ્વલા સ્ત્રીને ઘરનું કામ વર્યું છે, તે ખરેખર સત્ય અને સચોટ છે. દક્ષિણ અમેરિકામાં એરીકોની ખીણમાં તથા સાઉથ આયર્લેન્ડમાં પણ ત્યાંની સ્ત્રીઓ ઘરનું કામ રજસ્વલા અવસ્થામાં કરતી નથી. માતાપિતાની પ્રાથમિક ભૂમિકાની કિંચિત સમીક્ષા: જિનધર્મવિનિમુક્તો, મા ભુવં ચક્રવર્ત્યપિ ! સ્યાં ચેટેપિદરિદ્રોડપિ, જિનધર્માધિવાસિતઃ | જેનેન્દ્ર ધર્મના સંસ્કારથી રહિત એવો ચક્રવર્તી ન થાઉં. ભલે દાસ થાઉં, દરિદ્ર થાઉં, તે પણ મારો જન્મ અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનમાં, જેનધર્મના સુસંસ્કાર પુષ્પની મઘમઘતી સુવાસથી પરમ સુવાસિત એવા શ્રાવક કુળમાં થાઓ. - પરમ સુવાસિત શ્રાવકકુળમાં જ મારો જન્મ થાએ એવું સમ્યગ્દષ્ટિ દેવે શા માટે ઇચછે છે? એ પ્રશ્નને પ્રત્યુ ત્તર માતાપિતા તરફથી મળે ખરે? તે જવાબ છે ના.

Page #225
208 ] " માતાપિતા બનવાને અધિકાર કોને? નિટના ભવિવમાં માતાપિતા બનનાર અને માતાપિતા બન્યા પછી અલ્પાત્ય૫ કેટલા નિયમો પાળવા જોઈએ ? બાળકના શારીરિક વિકાસની ચિંતા તો પ્રત્યેક માતાપિતા રાખે છે, પરંતુ સંતાનના માનસિક અને આત્મિક વિકાસ માટે માતાપિતાએ કેટલી ચિંતા રાખી ? ચિંતા રાખવાની વાત અને વિકાસ અંગેની તલસ્પર્શી સમજ તે કદાચ માતાપિતાને ન હોય, એ તો માની લઈએ, પરંતુ ઉપરછલ્લી સામાન્ય સમજ પણ ખરી? તો જવાબ છે ના, કારણ કે માતાપિતામાં તદ્દવિષયક જ્ઞાનનો અભાવ હોય છે માતાપિતા બનવાનાં અધિકારી કેણુ? અનંતાનંત પરમ પુણ્યોદયે પ્રાપ્ત થયેલ મનુષ્યભવ એકમાત્ર જેનેન્દ્રધર્મની પરમોત્કટ આરાધના કરવા માટે જ છે એવી સચોટ માન્યતા હોવા છતાં તેવા પ્રકારની આરાધના કરવા આત્મામાં તત્પરતા પ્રગટી ન હોય, આજીવન અખંડ બ્રહ્મચર્ય પાલન કરવા જેટલે મને નિગ્રહ થયે ન હોય, તેવા પુણ્યવંતો કૌમાર્યાવસ્થા પર્યન્ત અખંડ બ્રહ્મચારી રહી કુળ અને શીલ એટલે આચારથી સમાન, અન્ય ગેત્રમાં ઉત્પન્ન થયેલ સ્ત્રીની સાથે, પંચની સાક્ષીએ

Page #226
{ 209 લગ્નગ્રંથિથી જોડાઈ સદાચારના આદર્શને પાલન કરનાર એવા આત્માઓ માતાપિતા બનવાના અધિકારી ગણાય. જૈનેન્દ્રધર્મના સુસંસ્કાર–પુષ્પની મઘમઘતી સુવાસથી પરમ સુવાસિત એવા શ્રાવકકુળમાં જ મારે જન્મ થાઓ” એવો આગ્રહ એટલા જ માટે રખાય છે, કે શ્રાવકકુળમાં જન્મ થાય તે મહદંશે જેનધર્મ ઉપર અખંડ શ્રદ્ધા, આરાધના, પ્રભાવના સુલભ બને, અને ઉત્તરોત્તર ચારિત્ર ધર્મની પરમત્કટ આરાધના કરી, આત્મકલ્યાણ સાધી મેલસુખ પામી શકે. એ અનંત મહાલાભ શ્રાવકુળમાં જન્મનારને સુલભ હેવાથી સમ્યગૃષ્ટિ દેવે જિનધર્મથી વિમુખ એવું ચક્રવર્તીપણું ન ઇચ્છતાં, સેવક અને દરિદ્ર બનવું પડે તે પણ જિનધમાંધિવાસિત શ્રાવકકુળમાં જ જન્મ થાય એવું ઈચ્છે છે. માતાપિતાની પ્રાથમિક ભૂમિકાના આવશ્યક નિયમઃ ગર્ભમાં આવનાર પુણ્યવતેની ઉક્ત ભાવના સજીવન રહે, સાકાર થઈને સફળ બને, એ માટે માતાપિતાએ પ્રાથમિક ભૂમિકારૂપે નિમ્નલિખિત નિયમે અવશ્ય પાલન કરવાના હોય છે ? જિ-૧૪

Page #227
210 ] 1. કેઈક પરમ પુણ્યવંત આત્મા મારા ગર્ભમાં આવ્યું છે, અર્થાત હું સગર્ભા બની છું; એવી જાણ જે સમયે માતાને થાય, તે જ સમયે માતા પતિદેવને પરમ સબહુમાન વિનમ્રભાવે વિનતિ કરે કે, હે સ્વામિનાથ ! કેઈક પરમ પુણ્યવંત આત્માની આપણા ઘરે નિકટના ભવિષ્યમાં એટલે નવેક માસ બાદ પધરામણી થશે. પરં. પરાએ એ આત્માને ભાવિ અનંતકાળ પરમ ઉજજવળ અને પરમ યશસ્વી બને અને સદાચારાદિ સુસંસ્કારની મઘમઘતી પરમ સુવાસથી સમગ્ર વિશ્વને પરમ સુવાસિત બનાવે, તે માટે અલ્પાયેલ૫ આજથી પ્રારંભી બાળક જન્મીને સ્વયં સ્તનપાન ના છેડે ત્યાં સુધી આપણે બંને જણું કાયાથી અણિશુદ્ધ અખંડ બ્રહ્મચર્ય પાલન કરવાની પરમ પૂજ્ય મહારાજના શ્રીમુખે પ્રતિજ્ઞા અંગીકાર કરીએ. 2. અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસન ઉપર પરમ ઉચ્ચતમ બહુમાનપૂર્વક અવિચળ અકાટ્ય શ્રદ્ધા રાખવી. 3. ભાવિ બાળક વિશ્વની આધારશિલા અને પરમ આશીર્વાદરૂપ બને તે માટે માતાપિતાએ અનંતાનંત પરમ તારક પરમાત્માની પૂજા સેવા ભક્તિથી સ્વજીવનને પરમ પ્રભાવિત કરવું, અર્થાત્ દેવાધિદેવની ભક્તિમાં સદા તરબાળ રહેવું,

Page #228
, 4. તન, મન અને ધનથી બાળક પરમ ઉદાર, દયાળુ અને ઉત્કટ મહાદાનેશ્વરી બને, તે માટે માતાપિતાએ પૂજ્ય સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજાએને પરમ ઉત્કટભાવે સુપાત્રદાન, હર્ષિત હૈયે સાધર્મિક વાત્સલ્ય અને અનુકંપા-પાત્રને પરમ કાર્યભાવે અનુકંપાદાન દેવું અને બાળક જન્મ્યા પછી વર્ષ–સવા વર્ષનું થાય એટલે બાળકના હાથે દાન દેવરાવવું. 5. પરમ શ્રદ્ધાપૂર્વક સામાયિક પ્રતિક્રમણ, નમસ્કાર મહામંત્રને જાપ, સ્વાધ્યાયાદિ પ્રતિદિન નિયમિત કરવાં. * 6. આરાધભાવ સદા સજીવન રહે, તે રીતે મનને સદા ધર્મધ્યાનમાં સ્થિર કરવા પૂર્ણ ઉદ્યોગશીલ રહેવું. 7. સર્વવિરતિ એ જ જીવનનું અંતિમ પરમ ધ્યેય એવા પરમાદર્શપૂર્વકનું ઉચ્ચતમ શ્રાવક જીવન જીવવું. 8. બાળક મહાબુદ્ધિશાળી, મહાચતુર, પરમ સજજન અને સંતશિરોમણિ બને, એ માટે અનંતાનંત પરમોપકારક પરમ તારક શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માનાં જીવનચરિત્ર, શ્રી જિનેન્દ્રશાસનના પરમ પ્રભાવક પુણ્યવંત તારક પુરુષનાં જીવનચરિત્રે, તેમજ મહાસતીઓનાં જીવનચરિત્રનું એકાગ્ર ચિત્તે વાચન કરવું. વિકૃત, અશ્લીલ કે ધર્મશ્રદ્ધા અને ધર્મસંસ્કારથી ભ્રષ્ટ કરે તેવા સાહિત્ય ઉપર દષ્ટિપાત પણ ન કરો.

Page #229
212 ] 9. કાંદા, બટાટા, રીંગણ, ટામેટાદિ અભક્ષ્ય અનંત કાયના સર્વથા ત્યાગની પ્રતિજ્ઞા કરવી. 10. અત્કૃષ્ણ, અતિશત, અતિક્ષ, અતિસ્નિગ્ધ, અત્યાખ્યુ, અતિતિક્ત, અતિકઠુ, અતિક્ષારયુક્ત તેમજ તળેલાં ભેજનેને ત્યાગ કરે. 11. શરીર લેવાથી આહાર તે કરે પડે પરંતુ આહાર એ પરમ સાત્વિક અને અનાસક્ત ભાવે કરે, કે બાળક પરમ સત્ત્વશીલ, પરમ અનાસક્ત યોગી અને તપસ્વી બને. 12. શકય પ્રયાસે રાત્રિભેજનને ત્યાગ, સકારણ રાત્રિભોજન કરવું પડે તો તેનું પણ ભારોભાર દુઃખ હોવું જોઈએ. 13. નાટક, સિનેમા, ટી.વી. કાર્યક્રમ, સર્કસ આદિ અસભ્ય વાણી અને અભદ્ર આચરણથી ભરપૂર હોવાથી કદી ન જેવાં, જેથી માનસ મલિન ન બને, અને ચિત્ત ચોર ન બને. તેમજ મન દ્રષિત થાય તેવા નિમિત્તથી સદન્તર દૂર રહેવું. 14. માયા તથા વિકથાને સર્વથા ત્યાગ કરે 15. અસત્ય ન બેલાય તે માટે પૂર્ણ ઉદ્યોગશીલ રહેવું.

Page #230
( 213 : 16. અપશબ્દ કે અભદ્ર વચન કદી ન બોલવાં. 17. અસભ્ય કે અભદ્ર આચરણ કદી ન કરવું. 18. જીવમાત્ર પ્રત્યે આત્મીયતાપૂર્વકને પરમ કાર્ય ભાવ તેમજ વાત્સલ્યભાવ કેળવે. 19. મહદંશે આધુનિક માતાપિતાના હૈયામાં એક મહાભયંકર અક્ષમ્ય ઊંધી માન્યતારૂપ લાવારસ એ વહી રહ્યો છે, કે બાળકને અધિક સમય સુધી સ્તનપાન કરાવવાથી પયોધર એટલે ઉર પ્રદેશની સુઘડતા અને સુડોળતા બગડી જાય, અને એના કારણે ત્રણચાર માસના બાળકને સ્તનપાનને ત્યાગ કરાવી, અકલ્પ્ય અને અભક્ષ્ય એવું પશુનું દૂધ બાટલીમાં ભરીને બાળકના મુખમાં મૂકે છે. હું પ્રશ્ન કરું છું કે ઉર પ્રદેશની માંસગ્રંથિમાંથી કોના આધારે પધમાં દૂધ પરિણમન થયું? આધુનિક માતાપિતા પાસે કોઈ ઉત્તર નથી. મહાપુરુષો કહે છે, કે બાળક પ્રત્યેના પરમ વાત્સલ્યભાવના આધારે માસગ્રંથિ દૂધરૂપે પરિણમે છે. જેના પુણ્ય પ્રભાવે માંસ દૂધ બન્યું તેની સાથે આવે મહાભયંકર દ્રોહ કરે, પછી એ બાળક યોગ્ય અવસ્થાને પામ્યા પછી માતાપિતાને મહાભયંકર દ્રોહ ન કરે તે બીજું શું કરે ?

Page #231
214 ] લાતે મારનાર ગાય-ભેંસનું દૂધ પીધું હશે, તે બાળક મોટું થશે, ત્યારે માતાપિતાને લાત મારશે, અને શીંગડાથી ભેટ મારનાર મારકણી ગાય-ભેંસનું દૂધ પીધું હશે તે બાળક મેટું થઈને તમને અનેક રીતે શીંગડાં મારવા જેવા ધંધા કરશે આના ઉપરથી આજ્ઞા પાલન કરવાની, અને સેવા કરાવવાની અપેક્ષા રાખનાર માતાપિતા કંઈક ધડે લેશે ખરાં? કે પછી પશુની જેમ બેફામ રીતે વર્તે જ જશે? નિયમ-પાલનનું સાચું રહસ્ય : માતાપિતા એવી શંકા કરે છે, કે અમારે શા માટે ઉપર્યુક્ત નિયમશૃંખલાથી બદ્ધ રહેવું? એ નિયમબદ્ધ ન રહીએ તે અમારું શું લૂંટાઈ જવાનું છે? એને નિર્ણય તે નીચેના લેખથી માતાપિતાએ સ્વયં કરવાને છે : માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રી રામચંદ્રજી અને મળે છે રામાંડલિક. માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રી ધર્મરાજા અને મળે છે પૂજા કે દુર્યોધન. માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રીકૃષ્ણ મહારાજ અને મળે છે કંસ.

Page #232
[215 માતાપિતાને જોઈએ છે સુદર્શન શેઠ અને મળે છે સિંહસેન રાજા. છે અકખાઈ રાઠોડ. માતાપિતાને જોઈ એ છે શ્રી હરિશ્ચન્દ્ર અને મળે છે વસુરાજ. માતાપિતાને જોઈએ છે તર્કશિરમણિ અને મને છે મૂર્ખશિરોમણિ. માતાપિતાને જોઈએ છે ધર્મશિરોમણિ અને મળે છે ધૂર્તશિરોમણિ. માતાપિતાને જોઈએ છે સંતશિરોમણિ અને મળે છે શઠશિરોમણિ. માતાપિતાને જોઈએ છે સત્યશિરોમણિ અને મળે છે અસત્ય-શિરોમણિ માતાપિતાને જોઈએ છે સદાચાર-શિરોમણિ અને મળે છે દુરાચાર શિરોમણિ. - માતાપિતાને જોઈએ છે મહાસતી શ્રી સીતાજી અને મળે છે યામારાણું.

Page #233
216 ] છે. માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રી અંજનાજી અને મળે છે અભયરાણી. માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રી મયણાસુન્દરીજી અને મળે છે રાનમંજરી. માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રી રેવતી શ્રાવિકા અને મળે છે કર્કશા કપિલા. માતાપિતાને જોઈએ છે શ્રી સુલોચનાજી અને સુભદ્રાજી, અને મળે છે સૂર્યકાંતા. માતાપિતાને જોઈએ છે દ્રૌપદીજી અને મળે છે ત્ઢા. અમારું શું લૂંટાય તેને નિર્ણય તે ઉપર્યુક્ત વિગતે ઉપરથી માતાપિતા સ્વયં કરી લે. હાથનાં કર્યા હૈયે વાગ્યાં : જમ્યા પછી ત્રણ-ચાર મહિનાના બાળકને સ્તન પાનને ત્યાગ કરાવીને તેમાં દ્રોહ શેને ગણાય ? એ દ્રોહ છે કે નહિ તેને વિચાર કરીએ. માતાપિતાની આજે મોટે ભાગે એવી ફરિયાદ હોય છે, કે સાહેબ ! બાબે ચાર વર્ષને હેવા છતાં આજ્ઞા માનતા નથી, પ્રભુજીનાં દર્શન કરવા જતું નથી, પૂજા-સેવા કરતું નથી, રાત્રિભેજન બંધ

Page #234
[ ર૧૭ કરતું નથી, અભક્ષ્ય અનંતકાય (કન્દમૂળ) ખાય છે. બાબાને ખૂબ નિષેધ કરીએ છીએ પણ માનતો નથી. વૃદ્ધાવસ્થામાં અમારી શી સેવા કરશે ? હું કહું છું, માતાપિતાની આજ્ઞા શા માટે માને? બાળકના જીવન સાથે ભયંકર ચેડાં અને દ્રોહ કરી, સ્તનપાન છોડાવી, અંતરાયકર્મ બાંધ્યું. અઢી-ત્રણ વર્ષ સુધી વાત્સલ્યપૂર્ણ ધર્મભાવના અને સદ્દવિચારપૂર્વક સ્તનપાન કરાવ્યું હતું, તો એ બાળકમાં માતાપિતાની વાત્સલ્યપૂર્ણ ધર્મભાવનાનું અવતરણ થઈને ચિરસ્થાયી બનત. માતાપિતા પ્રત્યે વાત્સલ્યભાવ પ્રકટત, માતાપિતાને દેવતુલ્ય માની અક્ષરશઃ હિતશિક્ષા આજ્ઞાનું પાલન કરત, સેવાભક્તિ કરત, બાળકના જીવનમાં પાપ તો નહિ, પાપની છાયાનાં દર્શન પણ દુર્લભ બનત. અર્થાત્ પરમોચ્ચતમધમી જીવન બનત. માતા પરમ પ્રતિષ્ઠાવંત બનત !. પુત્રે હજી સારા કે માતાપિતાને વનવાસ આપતા નથી, હાથ ઉપાડતા નથી, હાથ પકડીને ઘર બહાર કાઢતા નથી. એટલે જ માતાપિતા ભાગ્યશાળી, બાકી માતાપિતા તે એ જ લાગનાં છે, કે એથી પણ વિશેષ શિક્ષાપાત્ર છે એમ કહું તોપણ સર્વથા અસત્યેક્તિ, અતિશક્તિ કે અસ્થાને છે એમ તે કઈ નહિ જ કહે.

Page #235
218 ] મને ભાવમાં રહેલી અગાધ શક્તિ આજથી ચેપન વર્ષ પહેલાં હું ગૂજરાતી ત્રીજી ચે પડી ભણત હતું, તેમાં એક કવિતા આવતી હતી. તેમાં એક સત્ય ઘટનાનું તાદશ્ય આપ્યું છે કે, માનસિક વિચારે(ભાવના)ની કેટલી અગાધ શક્તિ છે, અને ક્ષણાર્ધમાં તેની કેટલી વ્યાપક અસર થાય છે, તેને અક્ષરશઃ પરિચય આપેલ છે. તે અતિ મનનીય હોવાથી માતાપિતાના બોધ માટે તેને સારાંશ અત્ર આપું છું : રસહીન થઈ ધરા : દયાહીન થયો નૃપ : ગ્રીષ્મ ઋતુના દિવસે હતા. મધ્યાહ્ન સમયે તૃષાથી પીડિત એક ઠાકોરસાહેબ અશ્વસવાર થઈને એક વાડી પાસે આવે છે. લગભગ વીશેક વઘાની વાડી હશે. સ્વાદિષ્ટ મધુરસથી સભર તાડની સ્પર્ધા કરે તેવી શેરડીથી ભરચક એ વાડીમાં એક બાઈ કામ કરતી હતી. ઠાકોર સાહેબે કહ્યું, બહેન થોડું ઠંડું જળ લાવશે ?" બહેન તુર્ત જ કળી ગયાં કે આ તો આપણું ગામધણી ઠાકરસાહેબ છે. આ તો ઘેર બેઠાં ગંગા આવી. અરે સાક્ષાત્ કલ્પવૃક્ષ સામે પગલે ચાલીને આવ્યા જેવું બન્યું. એમને પાણી તે અપાતું હશે? એમ વિચારીને કાંસાને પવિત્ર માટે કટોરો અને

Page #236
21 દાતરડું લઈને શેરડીના સાંઠાને સહેજ ધાર અડાડે છે. પાણીના મોટા ઝરણાની જેમ રસની ધારે વછૂટી, તુર્ત જ કટોરો ભરાઈ ગયે તેને ઠાકરસાહેબ સમક્ષ ધરે છે. ઠાકરસાહેબ રસપાન કરી તૃપ્ત થઈ પ્રસન્નતા અનુભવે છે. ઠાકોરસાહેબ પૂછે છે : “બહેન આ ખેતર કેવું?” “ઠાકરસાહેબ ! ખેતર તે આપનું જ છે. આપની દયાથી અમે ખૂબ સુખી છીએ.” ઠાકરસાહેબે પ્રશ્ન કર્યો, શું વિઘાટી ભરો છે?” સાહેબ! બાર મહિને બસ દોકડા ભરીએ છીએ.” ઠાકોરસાહેબ ગેંકે છે. વાર્ષિક બે હજાર રૂપિયા જેટલી. આવકવાળા ખેતરના માત્ર બે જ રૂપિયા ! વિઘોટી વધારવી જોઈએ. એમ વિચારતાં, બીજો એક કટેરે રસ લાવવા બહેનને જણાવે છે. બાઈ આનંદવિભોર બની હોંશે હોંશે રસ લેવા જાય છે. દાતરડાની ધાર અડાડે છે. રસ આવતે નથી. ઘારથી સહેજ વિશેષ કાપ મૂકે છે, તો પણ નિષ્ફળતા અને નિરાશા. આખરે દશબાર સાંઠા કાપે છે, તોયે રસનું એક બિંદુ ટપકતું નથી. બાઈ રુદન કરતાં નિવેદન કરે છે, “ઠાકોરસાહેબ, આજે તે મારા ઘર આંગણે સુરતરુ ફળે, સોનાને સૂરજ ઊગે એમ કહું તોયે ખોટું નથી, પણ

Page #237
220 ] મારા જેવી અભાગણના ભાગ્યમાં આ બધું હોય જ શેનું ? મારું ભાગ્ય પૂરેપૂરું રૂડયું લાગે છે. રસનું એક બિંદુ ટપકતું નથી.” ઠાકોરસાહેબ સમજી ગયા કે, વિઘાટી વધારવાના મારા માનસિક પાપે જ આમ બન્યું છે. ઠાકોર સાહેબ અશ્વથી નીચે ઊતરી બાઈનાં ચરણોમાં પડી, પગ પકડી કહે છે, “માતાજી ! વિઘેટી વધારવાના મારા માનસિક પાપે જ આમ બન્યું છે, શેરડીનો રસ સૂકવી નાંખે તેના પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે “યાવશ્ચન્દ્રદિવાકરી” સુધી વિઘોટી ભર્યા વિના આ ખેતર તમને વાવવા અર્પણ કરું છું. માતાજી ! હવે એક કટોરે રસ લાવો” બાઈ હશે હોંશે શેરડી પાસે ગઈ. જઈને દાતરડાની સહેજ ધાર અડાડી ત્યાં તે જાણે મેઘધારા વછૂટી. તુર્ત જ કટોરા ભરાઈ ગયે. આ છે માનસિક શુભાશુભ વિચારને અસર શેરડીના ખેતરથી દૂર રહેલા ઠાકોર સાહેબની માનસિક ભાવનાની આટલી ગહન ઘેરી) અસર થાય, તો પછી નવ નવ માસ માતાના ઉદરમાં રહેનાર સંતાન ઉપર માતાપિતાના શુભાશુભ વિચારેની કેટલી ગહન અસર થાય તે માટે નિમ્ન લિખિત શાસ્ત્રીય દષ્ટાંત માતાપિતા માટે અતિમનનીય છે.

Page #238
6 221 આપ જાણે પાપ મા જાણે બાપ H શ્રી ઉજજયની નગરીના મહારાજાએ ત્રણ પ્રહર સુધી તો રોહકને ઊંઘવા ન દીધે. રાત્રિ ઉજાગરાથી ચતુર્થ પ્રહરે મંદ મંદ વાયુથી નિદ્રાધીન બનેલ રેહકને મહારાજા પૂછે છે, હકજાગે છે કે ઊંધે છે ?" પ્રત્યુત્તર ન મળવાથી મહારાજા રોહકના શરીરે સહેજ અસિધારાને અગ્રભાગ અડાડે છે. રોહક ઝબકીને જાગે છે. મહારાજાએ પૂછયું, કેમ રેહક! ઊંઘી ગયે ને ?" “ના રાજન ! ઊંઘતે ન હતો, પરંતુ આપના સંબંધમાં અતિગંભીર વિચારણામાં મગ્ન હતો, એટલે પ્રત્યુત્તર ન આપી શક્યો. પરંતુ એ વિચારણું અતિગૂઢ અને માર્મિક હોવાથી કહેવાય તેવી નથી.” રેહક ! તને અભયદાન, પરંતુ જે હોય તે સત્ય કહેજે.' “રાજન ! હું વિચારતું હતું કે આપના પિતા કેટલા ?' હક, તેં શું નિર્ણય કર્યો ? “એમાં નિર્ણય કરવા જેવું છે શુ? દીવા જેવી સ્પષ્ટ વાત છે કે આપના પાંચ બાપ.” આ સાંભળતાં જ મહારાજાના પગ નીચેથી ધૂળ સરકવા માંડી. “રાજન ! રાજમાતાજીને પૂછીને પ્રતીતિ કરી શકે છે. લોકેક્તિ પણ આ વાતની સાખ પૂરે છે, કે આપ જાણે પાપ અને મા જાણે બાપ રાજા વિનય

Page #239
222 ] પૂર્વક રાજમાતાજીનાં ચરણોમાં નમસ્કાર કરીને પૂછે છે, માતાજી! મારા બાપ કેટલા? હક મારા પાંચ બાપ જણાવે છે.” “હા બેટા! વાત તે સત્ય છે. હું ત્રતસ્નાતા થયા પછી પતિદેવથી સગર્ભા બની તે સમયે શ્રી ધનકુબેર યક્ષની પૂજા કરવા જતી હતી. માર્ગમાં યુવાન ચંડાળને જોઈને તેને પ્રત્યે સહેજ અનુરાગ થયેલ, એટલે તારો એક બાપ ચંડાળ. આગળ જતાં યુવાન બેબીને જતાં તેના પ્રત્યે સહેજ અનુરાગ થયેલ, એટલે તારે બીજી બાપ બી. આગળ જતાં વીંછીને જોતાં તેના પ્રત્યે સહેજ અનુરાગ થયેલ, એટલે તારે ત્રીજે બાપ વીંછી પછી ધનકુબેર યક્ષની સુંદર આકૃતિની મૂર્તિ જોતાં તેના પ્રત્યે સહેજ અનુરાગ થયેલ, એટલે તારે ચોથે બાપ ધનકુબેર અને તારી આ કાયાના જનક પિતા તે મારા પતિદેવ. એ તારા પાંચમા બાપ થયા.” પાછા આવીને રાજાએ રેહકને પૂછયું, “એલ, મારા પાંચ પિતા કોણ!” “રાજન ! આપ શત્રુની સામે ખુંખાર યુદ્ધ કરી, શત્રુને મૃત્યુદંડની શિક્ષા કરે છે. એટલે મેં વિચાર્યું, આ સંસ્કાર ચંડાળના છે. એટલે આપના એક પિતા ચંડાળ. અપરાધીને આપ બેબી કપડું નિચાવે તેમ નિચોવી નાખે છે, અર્થાત તેનું સર્વસ્વ લૂંટાવી આકરામાં

Page #240
( 223 આકરી શિક્ષા કરે છે. એટલે મેં વિચાર્યું, આ સંસ્કાર ધાબીના છે, એટલે આપના બીજા પિતા ધબી. રાત્રિભરના ઉજાગરાથી હું નિદ્રાધીન બન્યો, તે આપે અસિને અણીવાર અગ્રભાગ અડાડીને મને જગાડ્યો. એટલે મેં વિચાર્યું કે આ સંસ્કાર વીંછીના છે. એટલે આપના ત્રીજા પિતા વીંછી, આપ દાન ઘો છે ત્યારે ધનકુબેર યક્ષના જેવી પરમ ઉદારતાથી ઘો છે. એટલે મેં વિચાર્યું, આ સંસ્કાર ધનકુબેર યક્ષના છે. એટલે આપના ચોથા પિતા ધનકુબેર યક્ષ. આપની આ કાયાના જનક પિતા એ આપના પાંચમા પિતા.” બાપ તેવા બેટા ? વડ તેવા ટેટા ? માતાના સહેજ અનુરાગથી પણ સંતાનના આત્મામાં આવું ભયંકર બીજારોપણ થઈને તેની એટલી બધી માઠી અસર ગર્ભસ્થ સંતાન ઉપર થતી હોય, તે માતાપિતા સમજપૂર્વક પ્રસ્તુત સમક્ષોક્ત બ્રહ્મચર્યાદિ નિયમોનું પાલન, ઉત્કટ ધર્મ આરાધના, અનંતાનંત પરમેપકારક પરમતારક દેવાધિદેવ પ્રમુખ પંચપરમેષ્ટિ ભગવતે તેમજ મહાસતીઓનાં અતિમનનીય આદર્શ જીવનચરિત્રનું વાચન, મનન, નિદિધ્યાસન કરતાં રહે તે શું ભાવિ સંતાનનાં પરમ સુકુમાર બાલમાનસ ઉપર આદર્શ સુસંસ્કારોનું

Page #241
224] બીજા પણ ન થાય ? - અવશ્યમેવ થાય. માતાપિતા સંતાનના બાલાસરૂપ ભૂમિકા પર સુસંસ્કારોનું સિંચન કરવા ઉક્ત નિયમોનું પાલન નહિ કરે, તે પ્રચલિત લોકક્તિ સત્ય બનશે : “બાપ એવા બેટા અને વડ એવા ટેટા,” બેટે એ તો બાપની છાપ” છે. માતાપિતાએ લેકવ્યવહારમાં સદાચારી અને સજ્જનરૂપે ખપવું હોય, તે તેમણે ઉક્ત નિયમે ઇચ્છા કે અનિચ્છાએ પણ પાળવા જ પડશે. આજનાં સંતાનમાં ધર્મશ્રદ્ધા અને સુસંસ્કારનો અભાવ, દુરાચાર, ઉદંડતા, વૈદ્ધતાઈ અવિનય, વિવેક, ક્ષુદ્રતા, તુચ્છતા, કૂરતા, નિષ્ફરતા આદિ દુર્ગુણે ખદબદતા હાય, અસભ્ય વાણી-વ્યવહાર થતો હોય, અભદ્ર આચરણ નિઃશંકપણે થતું હોય, તો અપેક્ષાએ ત માતાપિતાનાં અભદ્ર આચરણ, અસભ્ય વ્યવહાર અને દુર્ગુણોનું જ પ્રદર્શન છે : આ તે આપણું હાથે જ આપણું લm ઉઘાડી કરવા જેવું, આપણા પૂર્વજોના ભવ્ય ભૂતકાળને ભંડો કરવા જેવું, પૂર્વજોની કુલીનતાને મલિન કે કલંક્તિ કરવા જેવું છે. તમારી લજજા ઉઘાડી ન થવા દેવી હોય, ભવ્ય ભૂતકાળની ભવ્યતા ટકાવવી હેય, કુલીનતા કલંક્તિ ન થવા દેવી હોય, અને પુત્રે આશા નથી માનતા એવી,

Page #242
(225 હૈયાવરાળ ન કાઢવી હોય, તો આ ક્ષણથી જ ઉક્ત નિયમબદ્ધ બને, બને ને બને જ. બે ટીપાં છાશ પાંચ ટન દૂધપાક બગાડે મહારાણા શ્રી પ્રતાપસિંહજી રાજકુમારને સાવ બાલ્ય અવસ્થામાં રાજમાતાજી પારણામાં ઝુલાવતાં રાજકુમારશ્રી નિદ્રાધીન બન્યા. રાજમાતાજી પણ વિશ્રામ કરવા આડે પડખે થતાં, ઘાવ માતા દાસીને કહ્યું કે મને ઊંઘ આવે અને તે પછી રાજકુમાર જાગીને રુદન કરે તો પણ તેને તારી છાતીનું ધાવણ ન ધવરાવતાં મને જગાડવી. રાજમાતાજીને ઊંઘ આવે છે. થોડી વારે રાજકુમારશ્રી જાગીને રુદન કરે છે. રાજમાતાજી તાત્કાલિક ઊંઘેલા હેવાથી તેમને ન જગાડતાં દાસીએ પોતાના સ્તનનું ધાવણ ધવરાવીને રાજકુમારશ્રીને પારણામાં ઝુલાવી ઊંઘાડી દીધા. થોડીવારે રાજમાતાજી જાગ્યાં. ધાવમાતાએ જણાવ્યું કે આપશ્રીજી ઊંધ્યા પછી રાજકુમારશ્રીજી જાગીને રુદન કરતા હતા અને આપશ્રીજી ઊંઘેલ હોવાથી મેં મારી છાતીનું ધાવણ ધવરાવીને રાજકુમારશ્રીજીને પાછા પારણામાં ઊંઘાડી દીધા. રાજમાતાજીએ કહ્યું, હે ધાવમાતા, તે જિ-૧૫

Page #243
226 | - ગજબ કર્યો. કેસરી સિંહને શિયાળણનું સ્તનપાન કરાવવા જે મહાઅનર્થ કરીને તે સરકાર અને સુકુલીનતા ઉપર કરવત ફેરવવા જેવું ઘર અધમકૃત્ય કર્યું. કેસર, કસ્તૂરી, બદામ, પિસ્તા, ચારોળી, જાયફળ જાવંત્રી, એલચી આદિ અનેક ઉત્તમ કોટીનાં સ્વાદિષ્ટ વસાણયુક્ત પાંચ ટન દૂધપાકમાં ભૂલથીયે બે ટીપાં છાશનાં પડી જતાં એ દૂધની એવી ભયંકર દુર્દશા થાય કે, એ દૂધપાક ન રહે કડાનો અને ન રહે કોઠારને. પછી તો એ ઊકરડે ફેકવા જે બને. એના જેવી ભયંકર કડી પરિસ્થિતિ તે રાજ કુમારના પવિત્ર જીવનની કરી. રાજપુત્રને ઊંધા લટકાવી વમન કરાવ્યું : રાજમાતાજીએ પારણમાં ઊંઘતા રાજકુમારશ્રીને તેમના ટાટિયા પકડી, ઊંધે મસ્તકે લટકાવી, તેમના મુખમાં આંગળાં નાખી, દાસીનું દૂધ વમન કરાવ્યું અને પછી રાજમાતાજીએ પિતાની છાતીનું સ્તનપાન કરાવ્યું. પિતાના અંગત બાળકના ટાંટિયા પકડી, ઊંધે મસ્તકે લટકાવી, મુખમાં આંગળાં નાખી દાસીનું દૂધ વમન કરાવવા જેવી આકરી પ્રક્રિયા કરી. એનો અર્થ એ નથી કે રાજમાતાજી કંઈ કર કસાઈ હતાં, પરંતુ બાળકના સુસંસ્કાર અને

Page #244
[ 227 સુકુલીનતામાં અંશમાત્ર મળાશ ન આવે એવી ભવ્યભાવનાથી આ બધું કરેલ હોવાથી સાચા અર્થમાં માતાજી હતાં. ધાવમાતાનું ધાવણ આડે આવ્યું : યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત થતાં યુવરાજ શ્રી પ્રતાપસિંહજીને રાજ્યાભિષેકનો મહોત્સવ ઊજવી તેમને રાજગાદીએ વિભૂષિત કર્યો, તે સમયે આગ્રામાં અકબર બાદશાહનું અનુશાસન પ્રવર્તતું હતું. અકબર બાદશાહે અનેક ક્ષત્રિય રાજાઓ સાથે યુદ્ધો આદરી તેમજ સંધિવિગ્રહ કરીને, તેમની અનેક રાજકન્યાઓ સાથે લગ્ન કર્યા. મહારાણાશ્રી પ્રતાપસિંહજીની રાજકન્યાને પરણવા માટે અકબર બદશાહે અનેક પ્રલોભનપૂર્વકના પ્રયાસો કરવા છતાં મહારાણાજી અણનમ રહીને ટેક જાળવતા હતા. અકબર બાદશાહે મેવાડ ઉપર આક્રમણ કર્યું. હલદીઘાટના યુદ્ધમાં મહારાણાજીને પરાજય થવાથી રાજપરિવાર સાથે વનવગડે અરવલ્લીના પહાડની ખીણ અને કોતરોમાં ભટકવાનો અવસર આવ્યું. કઈ કઈ દિવસે ભૂખ્યા અને તરસ્યા પણ રહેવું પડતું હતું. એક દિવસે ભૂખનું દુઃખ અસહ્ય આકરું બન્યું. જનની કોઈ જોગવાઈ ન હતી. તેવી અસહ્ય નાજુક પરિસ્થિતિમાં રાણાજી પ્રત્યે પરમ આદર

Page #245
228 ] અને પૂજ્ય અહોભાવ ધરાવનાર ખેડૂત રાણાજીને લેટ આપી ગયે. મહારાણીજીએ રોટલી બનાવી બાળ રાજકુમારિકાને ખાવા આપે. એટલામાં એક જંગલી બિલાડો દોડતે આવીને ઝપટ મારી રોટલો ઉપાડીને ભાગી ગયે. બાળ રાજકુમારિકાજી અસહ્ય આકંદપૂર્વકનું કપાત કરવા લાગ્યાં. એ કલ્પાને અરવલ્લી જેવા પહાડને અને મહારાણાજીના અડોલ હૈયાને ડોલાવી નાખ્યાં. રાણજીના હૈયામાં એ એક મેળે ભાવ આવ્યો કે મારા ઉપર આના કરતાંય કઠોર સતમે ગુજરે તે હું જાતે સહી શકે, પણ હું રાજકુળને વડેરે હોવા છતાં મારા નિમિત્તે રાજકુળને સહન કરવો પડતો અસહ્ય ત્રાસ અને બાળ રાજકુમારિકા આદિ બાળકોના અસહ્ય વલેપાતને હું કઈ રીતે સહન કરી શકે તેમ નથી. એના કરતાં તે અકબર બાદ શાહની શરણાગતિ સ્વીકારી લઉં. એમ વિચારીને બાદ શાહની શરણાગતિ સ્વીકારવાના ભાવવાળે પત્ર લખીને એક માણસ દ્વારા અકબરશાહને મોકલાવે છે. મેવાડી પાઘડીવાળા માણસને જોઈને અકબર બાદ શાહની સેવામાં રહેલ શ્રી પૃથ્વીરાજ કવિ રાજદરબારમાંથી બહાર આવીને મહારાણાજીએ એકલાવેલ પત્ર લઈને વાંચે છે. પત્ર વાંચતાં જ શ્રી પૃથ્વીરાજ કવિ તીવ્ર આઘાત અનુ

Page #246
[ 229 ભવે છે. એ જ પત્રના પાછળના ભાગે શ્રી પૃથ્વીરાજ કવિ લખી આપે છે કે “હે સૂર્યવંશી રાજાધિરાજ રાજેશ્વર મહારાણજી ! અમે તે અમારી બહેન-બેટી અને કન્યાઓ અકબર બાદશાહને અર્પણ કરી અમારા કુળવંશને કલંકિત કર્યું છે, આર્યસંસ્કૃતિને અને આર્યતાને અક્ષમ્ય બટ્ટો લગાવ્યો છે. એ કલંક પુષ્કરાવમેઘ કે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રના જળથી પણ નહિ જોવાય તેવું ભયંકર છે. તથાપિ અમે અહીંયાં અકબર બાદશાહના રાજદરબારમાં બેઠાં બેઠાં પણ ગૌરવ અનુભવીએ છીએ કે, અમારા ક્ષત્રિય રાજાઓમાં આપ શ્રીમાનશ્રીજી એક એવા અણનમ રણબંકા પાક્યા છે, કે જેને વિશ્વની કઈ પણ નામાંકિત શક્તિ કે વ્યક્તિ (વિભૂતિ) નમાવી શકે તેમ નથી. આપ શ્રીમાનજીની અણુનમ ટેકના કારણે આજે પણ ક્ષાત્રતેજ મધ્યાહને તપતા સૂર્યના તેજ જેવું જાજવલ્યમાન રહ્યું છે આપ શ્રીમાનજી શરણાગતિનો વિચાર કરશે તો આપની અણનમ ટેક ખંડિત થશે, અને ક્ષાત્રતેજ મેળું પડી સાવ નિસ્તેજ થશે. આપ શ્રીમાનજીને અમારી પરમ વિનમ્ર હાર્દિક, વાચિક અને લેખિત અભ્યર્થના છે કે આપ શ્રીમાનશ્રીજી આપની અણુનમ ટેકમાં પૂર્ણ નિર્ભય રહો.”

Page #247
230 ] પત્ર લખી આપીને માણસને પાછો મોકલાવે છે. પત્ર વાંચતાં જ મહારાણાજી તીવ્ર આઘાત અનુભવે છે. મેં આ શું કર્યું? મને આ મેળો મલિન વિચાર કેમ આવ્યું ? મહારાણની એ શંકાનું સમાધાન એમનાં રાજમાતાજી વિદ્યમાન હોત તે તુર્ત કરી આપત કે બેટા, ધાવમાતાના સ્તનના દૂધનો સરસવ કે રાઈના દાણા જેટલો અંશ ઉદરમાં રહી ગયો હશે. તેના મહાપાપે આ વિચાર આવ્યો.” આટલી અલ્પમાત્રાને અશુદ્ધ આહાર ઉદરમાં રહી જવાથી લગભગ પચાસ-પંચાવન વર્ષ પછી પણ એટલી બધી માઠી અસર ઉપજાવે, તે નિત્ય અશુદ્ધ અને અભક્ષ્ય આહાર કરનારાં આધુનિક માબાપો પિતાનાં સંતાનોની માનસભૂમિકા ઉપર કેવી ભયંકર માઠી અસરો ઊપજે તેવું વાવેતર કરતાં હશે ? તે અંગે આધુનિક માબાપો કંઈક ધડે લેશે ખરા? ....અને વીર ભામાશા ભેટયા : મહારાણાજીને એ અરસામાં ધર્મસંસ્કૃતિરક્ષક અને ચાર પુરુષાર્થમય અહિંસક આર્યસંસ્કૃતિ સંરક્ષક દેશભક્ત વીશા ઓસવાળ જ્ઞાતીય શ્રી વીર ભામાશાહ મળી ગયા. પચ્ચીસ હજાર વીર સૈનિકને પચ્ચીસ વર્ષ પર્યન્ત વેતનાદિ ખર્ચ આપી શકાય તેટલી સુવર્ણમુદ્રાઓ આર્યસંસ્કૃતિ

Page #248
અને ધર્મસંસ્કૃતિના રક્ષણ કાજે પરમ ઉદાર અને આદરપૂર્વક મહારાણાજીને અર્પણ કરી. મહારાણાજીએ વિજય મેળવી ધર્મસંસ્કૃતિ અને આર્યસંસ્કૃતિના રક્ષણ પુનઃ રાજસત્તા પ્રસ્થાપિત કરી. થા, વાંચે અને વિચારે નહિ જોયેલા, નહિ સાંભળેલા, નહિ અનુભવેલા અને નહિ કપેલા એવા અનેક અસાધ્ય મહારગે આજે વર્ષ ઋતુનાં સમૂછિમ અળસિયાંની જેમ ફૂટી નીકળ્યા છે. એટલું જ નહિ, પરંતુ દિન-પ્રતિદિન તેમાં વધારો થતો જાય છે. એ મહારોગોના પ્રતિકાર માટે આધુનિક અદ્યતન ઢબે દિન-પ્રતિદિન અનેક પ્રકારે શસ્ત્રક્રિયાના અખતરા-પ્રાગે અને અવનવાં ઔષધોનું સંશોધન અવિરત ગતિએ થઈ રહ્યું છે. તથાપિ કેન્સર જેવા કેટલાક અસાધ્ય મહારે અણઊકલ્યા જ રહ્યા છે. એ મહારોગેનું જડમૂળથી સર્વથા ઉમૂલન કે પ્રતિકાર કરવામાં શસ્ત્રક્રિયા કે ઔષધે સંપૂર્ણ સફળતા પામી શક્યાં નથી. મહારને પ્રતિકાર કે ઉમૂલન કરવામાં આપણે સહુ ચિંતિત અને પ્રયત્નશીલ છીએ, પરંતુ એ મહાગનું મૂળ શું છે? એ રોગનો પ્રાદુર્ભાવ કેમ થયો? એ રોગ

Page #249
ર૩ર અસાધ્ય કેમ બન્યા? એ માટે મહદંશે આપણે કદાપિ વિચાર જ કરતા નથી. રેગોને પ્રતિકાર કે ઉમૂલન કરવા માટે આપણે જેટલા ચિંતિત અને પ્રયત્નશીલ છીએ, તેના શતાંશે આપણે રોગોત્પત્તિનું મૂળ શોધવામાં ચિંતિત અને પ્રયત્નશીલ બનીએ તે?—મને દઢ આત્મવિશ્વાસ છે કે, ગેનું મૂળ શોધવું એ અશક્ય તો નથી જ, પરંતુ સુશક્ય બની શકે. રેગપત્તિનું મૂળ : હોટલ, લેજ તેમજ બજારુ અભક્ષ્ય અપેય ખાનપાનાદિ અસાધ્ય મહારેગોત્પત્તિમાં મુખ્ય કારણ છે. તેમાં પણ મહાકૂર રૌદ્ર માનસ ધરાવતા મહાવ્યભિચારી, દુરાચારી તેમજ અનેક અસાધ્ય મહારોગથી પીડાતા એવા પાપાત્માએએ જે થાળી, વાડકા, કપ-રકાબી, પ્યાલા આદિ ભાજનમાં ભેજન આદિ કર્યું હોય, અને તે જ એઠાં ભાજન પાત્રો)માં આપણે ભેજનાદિ કરતાં હોઈએ, તો આપણે કેટલી મહામૂર્ખતા કે ગાંઠના ધનને અનેકગણે મહાભયંકર દુર્થય કરી હશે હોંશે આપણે આપણી નીરોગી કાયામાં મહાઅનિષ્ટ ચેપી અશુભ પુદ્ગળોને પ્રવેશ કરાવીને આપણી નિષ્પાપ, નરેગી કાયાને અભડાવી ભ્રષ્ટ કરી અનેક મહા

Page #250
( 233 પાપ અને અસાધ્ય રોગોની ખાણ બનાવીએ છીએ. જેના ફળસ્વરૂપે આપણું તન અને મન બને બગડે છે. એ મહાઅનિષ્ટ, ચેપી અશુભ પુદુગળ કેટલું અકથ્ય સીમાતીત મહાઅનિષ્ટ તાંડવનૃત્ય સજીને તેની પરંપરા ચલાવે છે, તે તે શ્રી અનંતાનંત મહાજ્ઞાની ભગવંતે એ જણાવેલ અતિમાર્મિક વિગતેનું અવલોકન કરી પરસ્પર લાભ-હાનિની સમીક્ષા કરવાથી જણાશે. અદશ્ય પુદગળને પણ પાશવી પ્રભાવ : અનંતાનંત મહાજ્ઞાની ભગવતેએ એમના અનંતાનંત મહાજ્ઞાનમાં એટલી હદ સુધી જાણ્યું છે કે, જે સ્થળે માતા–બહેને બેઠાં હોય, તે સ્થળ ઉપર બે ઘડી સુધી બ્રહ્મચારી સાધુપુરુષે ન બેસવું, અને જે સ્થળ ઉપર પુરુષે બેઠા હોય તે સ્થળ ઉપર એક પ્રહર સુધી બ્રહ્મચારિણી સાધ્વીજી મહારાજે ન બેસવું. એવા સ્થળે બેસવાથી કોઈક સમયે વૈકારિક ભાવની જાગૃતિ થવા સંભાવના છે. હવે વિચારે, કે જે ભૂમિ ઉપર સ્ત્રી-પુરુષના પથરાયેલા અદશ્ય પુદ્ગળો પણ આટલી હદ સુધી માઠી અસર કરી, માનસિક પરિસ્થિતિ બગાડી ડામાડોળ અને વિકૃત કરી નાખે, તો પછી મહાઅનર્થકારી દશ્ય અશુભ પુદગળથી

Page #251
234 1 મહાઅનર્થ ન સર્જાય? અર્થાત્ સમગ્ર મહાઅનર્થોની પરંપરા સાહજિક રીતે સર્જાય. આજે મહાઅનર્થોની પરંપરાને અવિરત પ્રવાહ કેવી અખલિત ગતિએ વહી રહ્યો છે, તેની વાસ્તવિક્તાનું ભાન કરવું હોય, તો આજથી છત્રીસ વર્ષ પૂર્વની આર્યમર્યાદાના ઈતિહાસનું અવલોકન કરવું પરમાવશ્યક છે. આપણું આર્યમર્યાદા આવી હતી : આજે મને દીક્ષા અંગીકાર કર્યાને સાડત્રીસમું વર્ષ ચાલી રહ્યું છે. એટલે વિક્રમ સંવત 2005 ના વૈશાખ શુદિ 6, બુધવાર સુધી ઘરમાં સહજ રૂપે પાલન થતી મર્યાદા મેં જોયેલ કે, 12-13 વર્ષની નાની બહેનનું મસ્તક ઘરમાં પણ સદા સાડી કે ઓઢણીથી ઢંકાયેલું જ રહેતું. આવશ્યક કારણ વિના બહાર જવાનું, કે પુરુષોની બેઠકવાળા પેઢી વિભાગમાં પ્રવેશ કરવાનું 12-13 વર્ષની બહેને માટે પણ શક્ય ન હતું. આચાર અને વ્યવહારશુદ્ધિ માટેની તમામ આર્યમર્યાદા માતા-બહેને સહર્ષ પાલન કરીને સ્વપવિત્રતા રક્ષવાને આનંદ અને ગૌરવ અનુભવતાં હતાં. સદાકાળ મુખ ઉપર પરમ પ્રસન્નતા જણાતી હતી.

Page #252
{ ૨૩પ કોઈક પ્રસંગે ઘરકામ કરનાર માણસ કે છોકરાં કોઈ ઘરમાં ન હોય, અને તે જ સમયે પેઢી ઉપર અન્ય કોઈ પુરુષ મહેમાન કે મિત્ર આવ્યા હોય તેને પાણી મંગાવવું હોય તો પેઢી ઉપર ઉપસ્થિત રહેલ વડીલ જાણે છે કે ઘરમાં માણસ કે છોકરાં નથી, તો પણ ગમે તે એક છોકરાનું મોટા સાદે નામ દઈને સૂચના આપે છે, કે આગંતુક માટે પાણી લાવે. ઘરમાં રહેલ માતા, બહેને તુર્ત માંજેલા શુદ્ધ લોટામળશામાં પવિત્ર જળ ભરી, ઉપર પવાલું મૂકી 10-12 વર્ષ કે 13-14 વર્ષની નાની બહેનની હથેળીમાં કળશ ધારણ કરાવી, દ્વારના ઉંબરા સુધી આવી, અંદરથી જ કળશાદિ બહાર એક બાજુ મૂકીને અંદર ઊભા ઊભાં જ સૂચના આપે છે કે પાણીને કળશે છે. ત્યાંથી પુરુષે લઈને આગંતુક મહેમાન આદિને આપતા. કદાચ કામકાજમાં પરોવાયેલ માતા-બહેનોએ પાણી પહોંચાડવાનું સૂચન ન સાંભળ્યું હોય, એના કારણે પાણે આવતાં બેચાર મિનિટને વિલંબ થાય, ત્યારે પેઢી ઉપરથી કોઈ એક પુરુષ પાછું લેવા ઘરમાં પ્રવેશ કરતાં પહેલાં ગળાથી ખારાને સંકેત કરી, પછી જ ઘરમાં પ્રવેશ કરતા, જેથી માતા-બહેને ઉદ્યોગપૂર્વક વ્યવસ્થિત બની જાય. આ હતી અમારા આર્યદેશની 36 વર્ષ પૂર્વનીઆર્યમર્યાદા. તેના મૂળમાં

Page #253
236 ] આજે તો ધગધગતા અગનગોળા, કહો કે નાઈટ્રોજન કે હાઈ પ્રોજન બોમ્બ જેવા મહાકાતિલ ગેળા મુકાયા છે. હાય ક્યાં છત્રીસ વર્ષ પૂર્વેની અમારી આર્યમર્યાદા અને ક્યાં આજની અમારા દેશના અતિમહામૂલા નારીધનની અમર્યાદિત સ્વછંદ વૈરવિહારિતા ? નારીધનને આજે થઈ રહેલ સર્વતેમુખી વિનિપાત : અતિમહામૂલા પવિત્ર નારીધનને સર્વતોમુખી શતસહધા વિનિપાત કરવામાં અશુદ્ધ, અપવિત્ર અને અભક્ષ્ય ખાનપાને જેટલો ભાગ ભજવ્યો છે તેના કરતાંયે અધિકાંશ નિર્લજજ અને અભદ્ર રીતે અણછાજતાં અડપલાપૂર્વક નારીઓના અનાવરિત અંગપ્રત્યંગેનાં પ્રદર્શન કરાવતાં સિનેમાનાં મહાભયંકર વૈકારિક દએ ભજવ્યો છે. અનાદિકાલીન વિષયવાસનાના કુસંસ્કારથી ખદબદતા આત્માને આવાં બાલિશ દોનાં નિમિત્ત આપવાથી કામુક બની વિષયકષાયની અગનહાળીમાં ભડકે ન બળે, તે બીજું શું થાય ? આપણે એ પ્રત્યક્ષ જોઈ રહ્યા છીએ, તથાપિ મૂંગે મોઢે, બળને હૈયે, અનિચ્છાએ આપણે ચલાવી લેવું પડે છે.

Page #254
[ 237 અસાધ્ય રોગીઓના ચેપી રોગના અનિષ્ટ પુદ્ગળોની બહુલતાએ ઘરેઘરમાં અસાધ્ય રોગને લાવારસ વમત જવાળામુખી પર્વત ફાટી નીકળે છે. મહાભયંકર ક્રૂર આત્માઓના મહાહિંસક રૌદ્ર પરિસુમ પુગળાથી માનવજાતમાં મહદંશે હિંસાનું મહાતાંડવનૃત્ય અને મહાહત્યાકાંડ સર્જાયાં છે. મહાવ્યભિચારી અને દુરાચારીઓનાં મહાભયંકર વૈકારિક પુદ્ગળથી સદાચારી પુરુષસિંહ જેવાં માતા-પિતાનાં સંતાનમાં મહાભયંકર વિકાર-વડવાનળને હુતાશન પ્રગટ્યો છે. ચલચિત્રો(સિનેમા) નાટકાદિનાં અનાવરિત અંગેપાંગવાળાં મહાભયંકર વૈકારિક નિર્લજજ દથી આર્યદેશના સદાચારી નારીધનનો અમુક અંશ આજે વૈરવિહારી બની, અંગોપાંગોનું નિઃસંકેચ પ્રદર્શન કરી, મળમૂત્રાદિની રજ ઊડીને પડેલ તે જ બુદ્ધિવિનાશક બજારુ અભયભક્ષણ અને અપયપાન રાજપથ ઉપર નિઃસંકોચપણે કરતો થઈ ગયો છે. ' અરે આપણને ભોજન માટે નિમંત્રીને આપણું થાળમાં કોઈ ચપટી ધૂળ નાખે, તે આપણને કેટલું ભયંકર અસહ્ય અપમાન લાગે? તુર્ત જ થાળી પછાડીને ઊભા થઈ જઈએ, પરંતુ બજારુ અભક્ષ્ય પદાર્થો ખાતાં આપ

Page #255
238 | ણને અપમાન નથી લાગતું. આપણે કેટલી પરમ પામરતા, મહાઅજ્ઞતા અને દયનીય કફોડી સ્થિતિ છે ? આવું અમર્યાદિત, અસંયમી જીવન અને મહાઅશુચિય મલિન પુદ્ગોને ઉદર પ્રવેશ મળે; પછી આપણી માનસિક સ્થિતિ કેવી ઊકળતા ચરુ જેવી ખદબદતી રહે, તે તે આપણે સહુને જત-અનુભવ છે. બીજું એક અતિમહત્વનું ભંગાણ તે એ પડયું કે 24 પ્રહર સુધી માસિકનું –રજસ્વલાપણાનું અખંડ પાલન થતું હતું. તે તે આજે મહદંશે ના થઈ ગયું એમ કહીએ તો સર્વથા અસત્ય કે અતિશયોક્તિ તો ન ગણાય. આજે તે મળ-મૂત્રોનાં બાળ, શૌચાલય (જાજરૂ) એક, નાનગૃહ એક. એ સ્નાનાગારમાં માસિકવાળાએ સ્નાન કર્યું હોય ત્યાર પછી એ જ સ્નાનાગારમાં જે શુદ્ધ હોય તે પણ સ્નાન કરીને અનંતાનંત પરમતારક જિનેશ્વરદેવની પૂજા કરવા જાય તો તે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની ઘોર આશાતના થાય. પછી એ અનંતાનંત પરમ તારકશ્રીને અચિન્ય પરમપ્રભાવ શી રીતે પવિત્ર ટકે? આત્મા કરતાંયે ખાખરા-અથાણું વધુ મહત્ત્વનાં માતા-બહેને ખાખરા, પાપડ, વડી, અથાણાં કરે ત્યારે માસિવાળાં બહેનને ત્યાં આવવા ન દે, કારણ કે

Page #256
| 239 અથાણાં આદિ બગડીસડી જાય, અને ખાખરા, પાપડ, વડી આદિ નીરસ બની જાય. માળીઓ ફૂલવાડીમાં માસિકવાળાને આવવા ન દે. અનુભવી સુજ્ઞ વૈદ્ય ડેકટરે અમુક પ્રકારના રોગીઓની શસ્ત્રક્રિયા કરતી વેળાએ માસિકવાળાને આવવા ન દે. આપણે ચાર-છ આનાના ખાખરા, પાપડ, વડી કે અથાણું બગડી ન જાય એ માટે આટલાં બધાં સજાગ રહીએ છીએ, ત્યારે આત્માને એકાંતે પરમ હિતકર એવી અનંત મહાતાક જિનાજ્ઞાને મહાઘાત થઈ રહ્યો છે. પરમાત્માનો અચિન્ય મહાપ્રભાવ દૂષિત બની રહ્યો છે તે માટે આપણને અંશમાત્ર આંચકો જ આવતું નથી. દેરા આખે સૂતકવાળે ? માસિક આદિ મર્યાદાનું પાલન ન થવાથી આજે વૈદ્ય ડોકટરે, શિક્ષક-શિક્ષિકાઓ, હજારે હજામો તેમજ ધોબી આદિના ઘરમાંથી સૂતક મટતું નથી. બસ અને રેલવે આદિ વાહનોમાં રજસ્વલા બહેને તેમ જ બીજા સાથે પ્રવાસ કરતાં હોવાથી આજે તે આખો દેશ સદાને માટે સૂતકવાળો બન્યા છે.

Page #257
240), આજે મહદંશે આપ સહુને એક જ આર્તનાદ છે કે ભગવંતની પૂજા કરતાં કોઈક સમયે તે એટલા બધા અને અનિષ્ટ તથા હનસ્તરના વિચારે આવે છે કે એવા હલકા વિચારો ઘરમાં પણ મોટે ભાગે નથી આવતા. એ જ રીતે સામાયિક પ્રતિકમણ, પૂજા, સેવા, તપ આદિ કરતાં પણ મન સ્થિર નથી રહેતું. મને ગમે ત્યાં ભટક્યા જ કરે છે. મનોનિગ્રહ કેમ થતું નથી ? - ક્યાંથી થાય, મનોનિગ્રહ નિમિત્તે જે નિયમનું પાલન થવું જોઈએ તેમાંના કયા નિયમનું આપણે પાલન કરીએ છીએ? એકેય નિયમનું સાંગોપાંગ પાલન થાય છે ? ના પછી શી રીતે મને નિગ્રહ થાય ? ન જ થાય અમર્યાદિત અને અનિયમિત જીવન જીવનાર માતાપિતાનાં સંતાનોને ચિંતામણિરત્નથી પણ અનંતગણું મહામૂલું જિનશાસન, શ્રી સિદ્ધગિરિરાજ જેવાં અનેક મહાતીર્થો, હજારો જિનાલય અને ઉપાશ્રયે આદિને વાર ઈચ્છાએ કે અનિચ્છાએ ભાવિકાળે આપવાનો રહ્યો. તેમની પાસેથી જિનશાસનની રક્ષા, સેવા, આરાધના, પ્રભાવનાની શી આશા રાખવી? કેટલી અપેક્ષા રાખવી? - તે માતાપિતા સ્વયં વિચારે.

Page #258
[ 241 આજે લોટો કે ગ્લાસ મુખે અડાડીને પાણી પીવાને નિયમ સહજ બન્યો છે. એ અઠા લેટાને પાણીના માટલામાં નાંખીને પાણી ભરીએ છીએ. આવું આજે ઘરેઘરમાં, ધાર્મિક સ્થળોમાં અને જાહેર સ્થળોમાં સહજ બન્યું છે. પછી આપણી બુદ્ધિની નિર્મળતા અને પવિત્રતા ક્યાંથી રહે? અન્તમુહૂર્ત પછી એ એંઠા પાલુંમાં અસંખ્ય બેઈન્દ્રિય લાળીઆ જીવો અને અસંખ્ય આઠ પ્રાણુવાળા સમૂ છિમ મનુષ્ય ઉત્પન્ન થવાની અને મરવાની પરંપરા ચાલે. આ છે અનુપગપૂર્વકની અવિહિત આચરણાનું પરિણામ. એના સ્થાને જળપાન કરી, શુદ્ધ વસ્ત્રથી લેટા ગ્લાસ આદિને લૂછીને સુક્કાં કરી બીજા શુદ્ધ ગ્લાસ આદિથી જળ લઈને લોટા આદિમાં ભરીને જળપાન કરી, પુનઃ વસ્ત્રથી લેટો સુક્કો કરવામાં આવે, તો બુદ્ધિની નિર્મળતા, પવિત્રતા સચવાય તેમજ ચેપી રોગ અને મહાપાપથી અનાયાસે બચાય. જેનેની જીવદયા પાશ્ચાત્ય પદ્ધતિનું વિદેશી કુશિક્ષણ લીધેલ તેમજ વાસ્તવિક કોઠાસૂઝ-સમજના અભાવે અમુક અબુધવર્ગ જેને ઉપર આડેધડ મહાભયંકર મિથ્યા આક્ષેપ કર્યો જ જાય છે જિ-૧૬

Page #259
242 કે, “કીડી કુંથું આદિ સૂક્ષમ જીવજન્તુઓની દયા પાળે છે, રક્ષા કરે છે અને હાથી જેવા મેટા ની ઉપેક્ષા કરે છે.” જેનેની આ જીવદયા કેવી? વાસ્તવમાં એવું છે જ નહિ. એમને એ આક્ષેપ સમજ્યા વિનાનો, મહામહ અને ગાઢ અજ્ઞાનમૂલક, શતપ્રતિશત સત્યથી વેગળ છે. આપણે તે એ મહાઅજ્ઞ પરમ દયનીય છની સંપૂર્ણ ભાવદયા ચિતવવી એ જ આપણા માટે પરમ હિતાવહ. પરમ દયનીય એ જીવાત્માઓ અનંતાનંત પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માના અનંત મહાતારક જિનશાસનને તેમજ તેની ક્રીડ અને હાર્દને સમજ્યા નથી, તેનું આ પરિણામ છે. અરે ! સામાન્ય લેકવ્યવહારની સમજ ધરાવતા હોય તે પણ આ અભદ્ર બાલિશ આક્ષેપ ન કરત. કેઈક સમયે આકસિમક અગ્નિ, જળ આદિનો ભય ઉપસ્થિત થાય, એવા નાજુક સંગમાં હું આક્ષેપ કરનારને પૂછું છું, કે તમે સર્વપ્રથમ નવજાત શિશુ સહિત નવપ્રસૂતા માતાને રક્ષણ આપી સુરક્ષિત સ્થળે પહોંચાડે છે. પછી બાળ, વૃદ્ધ, ગ્લાન અને માતા-બહેન, કિશોર તથા યુવાને અને અંતમાં 25-50 વર્ષ સુધીના સશક્તોને રક્ષણ આપી

Page #260
[ 243. બાળ, વૃદ્ધ, ગ્લાન કે માતા-બહેનને આત્મા અપેક્ષાએ સમાન હોવા છતાં રક્ષણ આપવામાં આવે ભેદ કેમ? તે આક્ષેપકારક જણાવશે કે, માતા-બહેને અબળા હોય છે, બાળકે તે રુદનબળ ઉપર જીવતાં હોય છે, અને ગ્લાન વૃદ્ધાદિ અશક્ત હોવાથી માતા-બહેને તેમજ બાળવૃદ્ધાદિને સર્વપ્રથમ રક્ષણ આપવું એ જ વ્યવહારુ અને ઉચિત માર્ગ છે. એ જ રીતે મનુષ્ય વિશેષ સમજ ધરાવનાર હોવાથી તે (મનુષ્ય) ભૂખ્યો થશે, તે યાચીને, લૂંટાઝૂંટવીને અથવા ગમે તે પ્રયાસે પેટ ભરશે. ત્યારે મૂક પશુઓ કે અન્ય જીવજન્તુઓ ગમે તેટલા દિવસનાં ભૂખ્યા-તરસ્યાં હશે, તો પણ યુદ્ધ કે બળવો નહિ પિકારે; કારણ કે એમનામાં એ કોટીની સમજ અને શક્તિનો અભાવ હોવાથી સર્વપ્રથમ કીડી-કુંથું આદિ સૂક્ષ્મ જીવજન્તુઓને, તે પછી મૂક પ્રાણીઓને અને ભૂખ્યા માનવોને તન-મન-ધનથી સહાયતા આપી નિરાધારોનાં શિરસ્ત્રાણ-આધારશિલારૂપ બનવું એ જ ઉચિત અને વિહિત માર્ગ છે. એટલે જ જેને કઈ પણ જીવની ઉપેક્ષા કર્યા વિના ક્રમબદ્ધ રીતે જીવદયાનું અને રક્ષણનું કર્તવ્ય કરે જ જાય છે.

Page #261
244] સાધર્મિક વાત્સલ્યમાં થાળી-વાડકા આદિ ઘરેથી લાવવાને નિયમ કેમ ? હજારે લાખો રૂપિયાનો પરમ ઉદારતાથી સદ્વ્યય કરી પૂજ્ય શ્રી સંઘની ભક્તિ નિમિત્તે યોજાતા સાધર્મિક વાત્સલ્ય, નવકારસી કે પારણાદિના પુણ્ય પ્રસંગે થાળી, વાડકા, ગ્લાસ આદિ વૈયક્તિક ઘરેથી લાવવાનો નિયમ કેમ ? લાખ રૂપિયાને સદ્વ્યય કરનાર થાળી - વાડકા જેવી નજીવી વસ્તુનો પ્રબંધ ન કરી શકે ? પ્રબંધ તે ચારગણે કરેલ હોય તોય કરી શકે, પરંતુ પ્રબંધ ન કરવામાં ગર્ભિત અનેક શુભ આશયે રહેલા છે : (1) ઘરેથી લાવેલ થાળી, વાટકા આદિ જમ્યા પછી તુર્ત જ શુદ્ધ કરીને ઘરે લઈ જવાના હોવાથી જેટલું વાપરવું હશે તેટલું જ લેશે. અધિક પ્રમાણમાં લે, તો એંઠું વધેલું ક્યાં નાંખવું ? એંડી વસ્તુઓમાં અને થાળીમાં બે ઘડીમાં અંતમુહૂર્તના આયુષ્યવાળા અસંખ્ય અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય મનુષ્ય, બેઈન્દ્રિય જીવો અને અમુક કાળક્ષેપ પછી અનંતકાયરૂપ લીલફૂગની ઉત્પત્તિ એટલે અનંત જીવની ઉત્પત્તિ અને નાશ. જ્યાં સુધી અઠવાડને અંશ હશે, ત્યાં સુધી જીવેને યમસદને પહોંચાડતું સ્મશાન નિરંતર ચાલુ રહેશે.

Page #262
[ 245 (2) ઘરનાં થાળી - વાડકા આદિ હશે તે લાવનાર સ્વયં જમ્યા પછી તુર્ત જ શુદ્ધ કરશે, જેથી ઉપર્યુક્ત બે ઘડી પછી થતી મહાહિંસાને દેષ નહિ લાગે. ત્યારે સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિના એજ કે દ્વારા થાળી વાડકા આદિને પ્રબંધ કરાયેલ હોય, તે બે-ઘડીમાં થાળી-વાડકાદિ શુદ્ધ થવાં જ જોઈએ. પ્રબંધકર્તા પૂર્ણ ઉપયેગવંત હોય તે એ નિયમ કદાચ સચવાય, અન્યથા ન પણ સચવાય. (3) થાળી-વાડકા આદિ શુદ્ધ કરવામાં આવે, તે અસંખ્ય અષ્કાયના જીવોની વિરાધના, પૂર્વોક્ત અસંખ્ય સમૂરિઝમ મનુષ્ય અને અસંખ્ય લાળીયા જીવોની વિરાધના, ખાળ કુંડી આદિમાં ભરાયેલ અંઠા પાણીમાં કીડી, મેકેડી, માખી, મછરાદિ આવીને પડતા સંપાતિત જીની વિરાધના, એઠા પાણીમાં ઉત્પન્ન થતી લીલફુગાદિના કારણે નિરંતર અનંત જીવોની વિરાધના એંઠા પાણીને સંપૂર્ણ અંશ જ્યાં સુધી ન સુકાય ત્યાં સુધી નિરંતર ચાલુ રહે એવી ઊંડી તલસ્પર્શી જેઠાસૂઝ ધરાવનારા તત્કાલીન પુપુરુષે સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિમાં થાળી - વાડકા આદિ શુદ્ધ કરવા માટે જળનો ઉપયોગ ન કરતાં છાણની રક્ષા (રાખ) આદિને મોટા મોટા ઢગલા રખાવતા હતા. જળને ઉપગ તે માત્ર જળપાન અને રાખવાળા હાથની શુદ્ધિ

Page #263
246 ] પૂરતું જ કરવામાં આવતું હતું. એ રીતે જળને દુરુપગ ન કરવાથી કાદવ-કીચડ ન થાય અને સ્વાધ્ય પણ જળવાઈ રહે. ઉપધાન તપ વહન કરનાર અને કરાવનાર બને વ્યક્તિઓ પ્રસ્તુત નિયમ પૂર્ણ મક્કમતાથી પાલન કરવા કટિબદ્ધ રહેવાથી ઘરેથી થાળી-વાડકા-ગ્લાસ આદિ લાવવામાં જીવ-વિરાધનાના મહાદોષથી બચે. થાળી-વાડકા આદિના પ્રબંધમાં શ્રી સંઘની શક્તિ, સંપત્તિ અને સમયને દુર્વ્યય ન થાય. એવું ન મૂકવાથી અન્નને દુર્વ્યય ન થાય અને મહાપાપથી બચાય. ગર્ભિત એવા એવા અનેક મહાશુભ આશયેની પરંપરા હોવાથી ઘરેથી થાળી-વાડકા ગ્લાસ આદિ લાવવાનો વિહિત માર્ગ બંધ ન કરતાં, એ વિહિત માર્ગને પ્રવાહ વિશેષ વ્યાપક બને તે પ્રબંધ કરે એ જ સકળ સંઘ માટે પરમ હિતાવહ છે. રાજસ્થાનમાં મહદંશે અને ગુજરાતમાં અમુક અંશે આ મર્યાદાનું અદ્યાવધિ પાલન થઈ રહ્યું છે. મહિલામંડળાદિના પારિભ્રમિક વેતન અંગે સમીક્ષા સર્વપ્રથમ તે મંડળ આદિની સ્થાપના એ જ વિહિત નથી, પરંતુ આજે એ પ્રવાહ એટલે બધા આગળ વધી

Page #264
ગયે છે કે એને નિકટના ભવિષ્યમાં તે નાથ કે ખાળવો દુષ્કરપ્રાયઃ બને છે. શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની પૂજા ભણાવવા નિમિત્તે મંડળે કે જેનસંગીતકાર પરિશ્રમિક વેતનરૂપે અમુક રકમ નક લે તે કઈ રીતે એગ્ય કે ઉચિત નથી. પૂજા ભણાવનાર પુણ્યવંતને મહદંશે પરિશ્રમિક વેતન ઉપરાંત મંડળના સભ્યોને અમુક પ્રકારની વિશિષ્ટ પ્રભાવના જુદી કરવાની રહે છે. કેટલાક ઉદાર પુણ્યવંતે મંડળના સભ્યનું સાધર્મિક વાત્સલ્ય પણ કરે છે. વિશિષ્ટ પ્રભાવના જુદી ન કરે તે મંડળના કેટલાક સભ્ય માનસિક તાણ અનુભવે છે. આ કેટીની ભાવનાને અનન્ત જ્ઞાનીઓ અહંદુભક્તિ કહે ખરા ? પારિશ્રમિક વેતન સ્વીકારનારા તર્ક કરે છે, કે વ્યક્તિગત શ્રાવક સ્વદ્રવ્યથી પૂજા ભણાવે છે, તેનું પરિશ્રમિક વેતન લેવામાં શો બાધ છે? ભલે શ્રાવક સ્વદ્રવ્યથી પૂજા ભણાવે, પણ એની ભાવના એવી હોય છે કે, શ્રી જિનેન્દ્ર ભક્તિ પૂજા નિમિત્તે પૂજા ભણાવવા માટે મારે રૂા. 20 250 (બસો-અઢીસે રૂપિયા) વાપરવા છે. શ્રી જિનેન્દ્ર ભક્તિની શુભભાવનારૂપ મુદ્રાથી મુદ્રિત (અંતિ) થયેલ

Page #265
248 ] એ દ્રવ્ય શ્રાવકને પરિશ્રમિક વેતનરૂપે શી રીતે કહ્યું ? એ પ્રશ્નને સંગત સમાધાન કે ઉકેલ કરવા મારી અત્ય૫મતિ તે કોઈ રીતે સમર્થ નથી. ઢંગધડા વિનાના તર્કથી મન મનામણું ? પરિશ્રમિક વેતન લેનારનાં ધડમસ્તક વિનાનાં સમાધાને જોવા જેવાં હોય છે. પહેલો તર્ક એ છે કે અજૈન સંગીતકાર પૂજા ભણાવવાના દૈનિક અઢી-ત્રણસે રૂપિયા લઈ જાય, તેના કરતાં જેન સંગીતકાર પૂજા ભણાવીને રૂપિયા લે તેમાં ખોટું શું છે ? જેકે પ્રભુભક્તિ તે અમારે એમ ને એમ જ કરવી જોઈએ. પ્રભુભક્તિ કરીને તે નિમિત્તે પૈસા ન લેવાય. પણ શું કરીએ? આર્થિક સ્થિતિ અતિવિકટ છે, તે કારણે દુખિત હૃદયે પરિશ્રમિક વેતન લેવું પડે છે. પારિશ્રમિક વેતન લેવામાં એક કારણ એ પણ બતાવે છે, કે જેન સંગીતકાર ભાવનાથી પૂજા ભણાવશે, ત્યારે જૈનેતર સંગીતકાર તો ભાડુતી હોવાથી તેમને તે માત્ર પૈસાથી જ સંબંધ હોય છે. એ રીતે કહીને તેમને એકાતે ભાંડવાનું દુઃસાહસ કરવું તે વધુ પડતું અને અનુચિત છે. જેનેતર સંગીતકારોમાં પણ કેટલાક ભાવનાશીલ હોઈ શકે

Page #266
[ 249 છે. જેનેતર સંગીતકારને ભાડુતી અને પૈસાના સંબંધી કહીને ભાંડવાનું દુઃસાહસ કરનારા કેમ ભૂલી જાય છે, કે ભેજકાદિ જેનેતર સંગીતકારોને તે પરંપરાગત આનુવંશિક વ્યવસાય જ એ હોવાથી તેઓ તો આજીવિકા નિમિત્તે પરિશ્રમિક વેતન લે તે સ્વાભાવિક છે (મેં કરેલ આ નિરૂપણ પરિશ્રમિક વેતન લેનારની અનુમોદના કે સમર્થન રૂપે ન સમજતાં માત્ર વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ શું છે, તે જણાવેલ છે.) ત્યારે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માના અનંત મહાપ્રભાવે જેનને મળેલ જિનશાસન અને સંગીતશક્તિ તે માત્ર પ્રભુભક્તિ કરવા માટે જ છે, નહીં કે પારિશ્રમિક વેતન લઈને આજીવિકા ચલાવવા માટે! આજીવિકા માટે શ્રી જિનેન્દ્ર ભક્તિને વ્યવસાય કરીને પારિશ્રમિક વેતન લેવાનું ક્યાંય જિનેન્દ્ર પરમાત્માએ વિધાન કર્યું છે ખરું? જૈન સંગીતકાર ભાવનાથી પૂજા ભણાવશે એવી વાત કરનારાઓને દૈનિક પરિશ્રમિક વેતનમાં પચ્ચીસપચાસ રૂપિયા ઓછા લેવાની વાત કરવામાં આવે ત્યાં તે ભાઈસાહેબનું મોટું સવાપાશેર એરંડિયું પીધા જેવું કટાણું થતું હોય છે, ત્યારે દુખિત હૃદયે લેવું પડે છે એવું બોલનારનું હૈયું કઈ કેટીનું અને એમની પ્રભુભક્તિ કઈ કેટીની ? એમને હૈયે વસ્યા છે પ્રભુ કે

Page #267
250 ] પૈસે ? ધર્મ કે ધન? અહં કે અહં ? એની સ્પષ્ટતા આપણે કરવાની રહેતી નથી. તેનું વાસ્તવિક ચિત્ર તે એમના વ્યવહારમાં જ દેખાઈ આવે છે. એમનું હૈયું એ કોટીએ અર્થકામથી છલછલ ઊભરાતું હોય, અને જેના સંગીતકાર ભાવનાથી પૂજા ભણાવશે એવી ફેંકી દેવા જેવી, વજૂદ વિનાની વાહિયાત વાતો કરવી એનો કોઈ અર્થ નથી. અનંતજ્ઞાનીએ તો એવી સૂફિયાણી પિકળ ગુલબાંગોને ન મહાદંભ કે ભયંકર આત્મવંચના કહે છે. ત્રીજી વાત તો એમની એવી સરસ મખમલી અને ગુલાબી હોય છે, કે અમારા જેવા એક વિશિષ્ટ કળાકારની સુમધુર સંગીતકળાને તમો અવસરે નહિ સત્કારે, અને નહિ સન્માન તે એક કળાકારની વિશિષ્ટ કળાને ભયંકર દ્રોહ કર્યો ગણશે. એટલું જ નહિ, પણ કળા અને કળાકાર ઉપર અસિધારાને પ્રહાર કર્યાતુલ્ય ગણાશે, અને અમારી અમૂલ્ય કળાથી આત્મકલ્યાણ પામી મેક્ષમાં જતાં અને પુણ્યવંતે અટકી જશે. વાહ રે ! પ્રભુભક્તિમાં પર તરબળ કરીને, આત્મકલ્યાણ કરાવી મોક્ષમાં પહોંચાડનાર તમારી સડેલા ખેરા કોપરા જેવી પરેપકાર - પરાયા ભાવનાને કયા શબ્દોમાં નવાજવી? અને તમને કઈ કોટી ધન્યવાદ આપવા એ પણ એક અતિ ગહન સમસ્યા છે

Page #268
[ 251 સ્વર–શક્તિના દાતાને ઓળખે H શ્રાવક કુળમાં જન્મેલ હોવા છતાં એ ભાઈસાહેબને એટલીયે ગમ નથી કે કંઠની સુમધુર સુસ્વરતા કોને આભારી છે ? અરે! એક દિવસ તો તમે અનાદિ અવ્યવહાર-સૂમ નિગોદમાં સડતા હતા. ભવિતવ્યતાને અનંત મહાતારક જિનશાસનના અનંત મહાપ્રભાવે અનાદિ અવ્યવહાર-સૂક્ષ્મ નિગોદમાંથી નીકળીને પરંપરાએ આજે શ્રાવક કુળવાળે પરમ ઉચ્ચતમ મનુષ્યભવ પામ્યા અને તેમાં પણ દેવાધિદેવની અનંત કરુણાની અમવર્ષા થવાથી પરમ પુણ્યદયે કંઠની પરમ સુમધુરતા મળી. જેના અનંત મહાપ્રભાવે આવી અગાધ શક્તિ મળી હોય, અને જેના અનંત અનંત મહાકણથી સદાના બંધાયેલા હોઈએ, અને અનંતાનંત પરમપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવની અનંત કરુણથી ભક્તિ કરવાની શક્તિ મળી અને શક્તિથી ભક્તિ કરીને નિકટના ભવિષ્યમાં અનંત અનંત પરમ સુશક્તિ પ્રાપ્ત થાય તેવું પુણ્ય બાંધવાને મહામાંગલિક પરમ સુઅવસર પ્રાપ્ત થાય, ત્યારે જેનકુળમાં જન્મેલ પુણ્યવંતને કેટલે સમાતીત અનંત આનંદ થ જોઈએ? તેના સ્થાને પરિશ્રમિક વેતન લેવાની મથામણમાં જ મા રહે, એની કૃતજ્ઞતાની કઈ કેટીમાં ગણના કરવી? જીવનમાં એક જ વાર કોઈનું

Page #269
22 || ચપટી અન્ન ખાનાર શ્વાન જેવું પશુ પણ ઉપકારકને ઉપકાર આજીવન ભૂલતું નથી. તે આજીવન દાસ અને સેવક થઈને અનુકૂળ રહેશે. આટલી કૃતજ્ઞતા તે શ્વાન જેવું પશુ પણ આજીવન રાખી શકે, તે જેનકુળમાં જન્મેલ વે અનંત ઉપકારક પ્રત્યે કઈ કોટીની પરમ કૃતજ્ઞતા રાખવી જોઈએ તેની સ્પષ્ટતા પરિશ્રમિક વેતનના સમર્થકે કરશે ખરા ? શું કુલીનતા દૂષિત થઈ છે ? અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનમાં તે એવા પુણ્યવંતે હતા, કે જેઓએ શ્રી સિદ્ધગિરિરાજ, શ્રી મેતીશાની ટૂંક, હેમાભાઈની ટૂંક, ખરતરવસી, છીપાવસ, આબુ - અચળગઢ - દેલવાડા, રાણકપુરજી, જેસલમેર, લેદ્રવાજી, ભાંડાસરજી (બિકાનેર) જેવાં અનેક મહાતીર્થોનાં નિર્માણ કરાવ્યાં, અને સમગ્ર ભારતવર્ષને ત્રણ ત્રણ વર્ષને લાગલાગ, કાળઝાળ દુષ્કાળ અને એનું દારિદ્રય દૂર કરનારા એક એકથી ચઢિયાતા એવા અનેક નરરત્ન હતા. આ હતી આપણા શ્રાવકેની પ્રભુભક્તિ અને ઉદારતા. એના ઉપરથી પારિશ્રમિક વેતન લેનારાં આધુનિક જૈન મંડળો કંઈક ધડો લેશે ખરાં? જેમાં પારિશ્રમિક વેતન લેવા જેટલી

Page #270
( 253 હીનદીન યાચકવૃત્તિ હોય, તે એ એમની રક્તશુદ્ધિ અને કુલીનતાને કંઈક અંશે દૂષિત થયેલ જણાવે છે, અન્યથા એવું બને જ કેમ ? દણાયેલી દાળ : નહિ કેઠાની, નહિ ઠારની : પરિશ્રમિક વેતનનિધિમાંથી મંડળના સ્થાપનાદિનની ઉદ્યોપનિકા (ઉજાણી) કરાય, તીર્થયાત્રાના નામે પર્યટને જાય, ખાનપાનને પ્રબંધ થાય, બરફ જેવા અભક્ષ્ય પદા ને નિઃસંકેચ ઉપગ થાય, સાડીઓ અને એલ્યુમિનિયમ આદિના ડબ્બા મંડળના સભ્યોને પ્રભાવનારૂપે અપાય, હદ થઈ ! અમારા જેનેની આ મનોદશા ? આ તે જળને અનળ(અગ્નિ) છે. એને જાગતિક કેઈ જળ બુઝાવી શકે તેમ નથી. આ કોટીનું માનસ એટલે દુણાચેલી દાળ. એ દાળ નહિ કોઠાની અને નહિ કોઠારી.” પ્રાચીનકાળમાં 71, 71 પેઢીથી પરંપરાગત ધન ચાલ્યું આવતું હતું, એટલું જ નહિ, પરંતુ તે ધનમાં દિન-પ્રતિદિન અભિવૃદ્ધિ પણ થતી હતી. ત્યારે આજે પાર્જિત ધન પિતાના અંતિમ શ્વાસ સુધી પણ સ્થિર રહેશે કે કેમ તેને વિશ્વાસ નથી. એવું બનવામાં મૂળ કારણ તે આપણું અંતરાય કર્મને ઉદય. પરંતુ એ

Page #271
254 ] અંતરાય કર્મ શી રીતે બંધાયું ? અને કયું નિમિત્ત પામીને ઉદયમાં આવ્યું ? તે તે હું નથી કહી શકત; પરંતુ મારું અનુમાન છે કે જાણે-અજાણે પણ આપણા કઠામાં વેતનાદિ નિમિત્તના ધનને અંશ જાય, અથવા અન્ય કોઈ પણ રીતે આપણી પાસે ધાર્મિક ધનનો અંશ રહી જાય, તે આપણું પુણ્ય પ્રસાદને અંતરાય કર્મરૂપ ઉધઈ ચારે બાજુથી વળગી જ સમજે. અરે ! થોડા સમયમાં તે આપણું પુણ્ય-ઈમારત કકડભૂસ કરતી ધરાશાયી થઈ જ સમજે. પર્યટનમાં પોષાતાં મહાપાપ : મહિલા-મંડળનાં પ્રવાસ-પર્યટનમાં રજસ્વલા જેવી માસિક મર્યાદાનું પાલન ન થતું હોય, તો વા જેવા મહાપાપથી આત્મા કેટલો ભયંકર લેપાતે હશે ? પારિશ્રમિક વેતનાદિથી પર્યટનો જનારાઓએ કદી તેને વિચાર કર્યો છે ખરો ? ધર્મના નામે જાણે-અજાણે વજા જેવાં મહાપાપ પિષાતાં હોય, તે ક્યાં રહી આપણી દર્શનશુદ્ધિ ? એવી પરિસ્થિતિમાં વર્તતા હોઈએ તે પ્રાણુવતી પ્રભુભક્તિ અને સફળ યાત્રા થઈ એમ કહેવાય ખરું?– ન જ કહેવાય. પ્રસ્તુત સમીક્ષા કેઈન ઉપર વ્યક્તિગત આક્ષેપ કરવા કે તે થી કરી નથી, પરંતુ અનંત મહાતારક

Page #272
[ 255 શ્રી જિનશાસનના માર્મિક અને તલસ્પર્શી બોધવાળા તત્કાલીન સુજ્ઞ સુશ્રાવકનું કેવું પરમ ઉચ્ચકોટિની ઉદારતાપૂર્વકનું શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિસભર માનસ, અને ક્યાં આજનું આપણું માનસ - તેનું ચિત્રદર્શન કરાવવા તેમ જ જાણે-અજાણે મહા મેહ અને તીવ્ર અજ્ઞાનદયે પ્રસ્તુત સમીક્ષાક્ત સેવાતા મહાદેથી વિરમીને જીવમાત્ર પરમ સુવિહિત માર્ગના પરમ આદર્શ આરાધક બને એવા પરમ શુભ આશયથી પ્રસ્તુત સમીક્ષા કરેલ છે. ધર્મક્ષેત્રે ધન વાપરનાર પ્રત્યે અણગમે કેમ? સર્વમુખી વિનાશ કે મહાવિનિપાતને નિમંત્રે તેવાં મહાભયંકર પાપો અને અધઃપતનનાં વિલાસી સાધનોથી છલે છલ ખદબદતી “શ્રી સ્ટાર, ફેર સ્ટાર, ફાઈવ સ્ટાર, સેવન સ્ટાર અને બેય જેવી અદ્યતન હોટલ, ચલચિત્રગૃહે અને હાઈસ્કૂલ, કોલેજ આદિનું આદ્યન્ત પરિણામ આ ભવમાં માનસિક, વાચિક અને કાયિક ભયંકર અધઃપતન, ધનની ભયંકર ખુવારી, ભવાંતરમાં ભયંકર અધે ગતિ અને દેશના સર્વનાશને પ્રત્યક્ષ અનુભવ છતાં, પાશ્ચાત્ય રંગે રંગાયેલ આધુનિક રાજ્યસત્તા પ્રત્યે સૂગ, અણગમો કે મને વેદના તો નથી, પરંતુ ઉપરથી રાજ્યસત્તા સર્વ પ્રકારે વિશેષ અનુકૂળ બની સર્વનાશના એ સ્થાન નિમણુ

Page #273
256 ] માટે અતિવિશાળ ભૂમિપટે સહજમાં આપે છે અને જેના નિમણમાં પંદર-વીસથી પચીશ કેડ રૂપિયા સુધીની અતિવિપુલ ધનસંપત્તિનો મહાભયંકર દુર્વ્યય થવાને હવા છતાં, નગરપાલિકાના નિર્માણ માટે સહર્ષ અનુમતિ આપી ગૌરવ અનુભવે છે ! જીવમાત્રનું એકાંતે પરમકલ્યાણ ચિત્તની પરમ પ્રસન્નતા, આત્માનો અભ્યદય અને પરંપરાએ આત્મકલ્યાણ અને મોક્ષ જેમાં નિર્વિવાદ છે, એવા અનંત મહાતારક જિનમંદિરના નિર્માણ માટે આધુનિક સત્તાધારીઓ પાસેથી બે–સવાબે હજાર મીટર જેટલે નાનોસરખો ભૂમિને ટુકડે મેળવવામાં શ્રી સંઘને નવનેજા પણ આવે. અરે ! કેટલીક વેળાએ તે રાજ્યસત્તાના નકારાત્મક વલણથી ભૂમિપટ પ્રાપ્ત ન કરી શકવાના કારણે જિનમંદિર વિના સમસમીને રહેવું પડે છે. મેળવેલ ભૂમિપટ ઉપર જિનમંદિરાદિ નિમાં શુની અનુમતિ મેળવવામાં પણ અનેક વિકટ સમસ્યાઓમાંથી પસાર થવું પડે છે. અનુમતિ મેળવતાં મેળવતાં નેવાંનાં પાણી મોભે ચડ્યા જેવું થાય છે. ધર્મસત્તા ઉપર રાજ્યસત્તાની તરાપ શા માટે? વિશ્વવર્તિ જીવમાત્રનું એકાંતે પરમહિત અને આત્મકલ્યાણ થતું હોય, અને પરંપરાએ અનંત આનંદમય મેક્ષ

Page #274
| રછ નિર્વિવાદપણે જેનાથી પ્રાપ્ત થાય જ એવી પરમ ઉચ્ચતમ મોક્ષકલ્યાણકારી ધર્મસત્તા ઉપર રાજ્યસત્તાને હસ્તક્ષેપ અને પ્રતિબંધ શા માટે? ધર્મસત્તા ઉપર રાજ્યસત્તાની તરાપ અને પ્રતિબંધ એટલે વિશ્વને વિનાશ, વિનાશ ને વિનાશ. વાસ્તવિકતાએ તે રાજ્યસત્તા વિનાશપથગામી ન બને, તે માટે રાજ્યસત્તાનું સંપૂર્ણ આધિપત્ય (પ્રભુત્વ) હતું, તે પુનઃ પ્રસ્થાપિત થવું જોઈએ. એમ બને તો જ વિશ્વ વિનાશમાંથી અવિનાશમાં અને વિલાસમાંથી વિકાસમાં આવી શકે. એ વિના વિકાસ માટે અન્ય કોઈ પણ ઉપાય શક્ય છે જ નહિ. આ અનંત મહાતારક શ્રી જિનમંદિરછ આદિના નિમાં શુમાં તેમ જ શ્રી અંજનશલાકા પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવાદિના પરમ પુણ્ય સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિના નિમિત્તે આયોજન કરાતા ભજન-પ્રબંધાદિમાં સદ્ભાવનાથી શ્રી સંઘ પચ્ચીશ ત્રીસ લાખ રૂપિયા વાપરે, તે તેને અન્ન અને ધનને ધુમાડો કહેશે, અને સર્વનાશનાં ઊભાં કરાતાં સાધનો(હટલાદિના નિર્માણ)માં ધર્મક્ષેત્ર કરતાં બસે-અઢીસગણું અતિવિપુલ ધનસંપત્તિનો સર્વનાશ થતો હોવા છતાં ત્યાં ધુમાડો લાગતે નથી. ઊલટાના એનાં ગાણું ગાવા બેસી જાય છે, હરખ જિ-૧૭

Page #275
258 ]. પદુડા બની એ સ્થાનનાં શિલાન્યાસ કે ઉદ્દઘાટન આદિ કરીને સ્વજાતને અહેધન્ય માની ગૌરવ અનુભવે છે. બીજે કુતર્ક એ કરે છે કે દેશ કટોકટીમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે, એવા કપરા અને વિકટ સમયમાં આટલાં વિશાળ મંદિરની શી જરૂર છે? ભગવાનને તે એક નાનાશા ખંડમાં બેસાડી દઈ એ તેય ચાલે ! પારકે ભાણે માટે લાડુ : એ જમાનાવાદીએ ! તમે તમારી જાતનું તે જરા અન્વેષણ કરે. કરચાકર, મોટર ડ્રાઈવર, માળી, આરક્ષક આદિ તેમજ વિદ્યુત આદિ અનેક પ્રકારની અદ્યતન વૈભવવિલાસની વિપુલ સામગ્રીથી ભરપૂર અને જેમાં અઢીસત્રણસે મનુષ્ય અર્થાત્ 40-50 કુટુઓ આજીવન સુખે રહી શકે, તે રાજભવનતુલ્ય આલીશાન બંગલો તમારા પાંચ-સાત સભ્યના એક કુટુંબને રહેવા રાજ્ય આપે તોયે તમને ના પડે. એવા એક બંગલા નિમિત્તે રાજ્યકેષનિધિને વાર્ષિક લાખ રૂપિયાને નક્કર સત્ય ધુમાડો હોવા છતાં એ તમને ધુમાડો લાગતું નથી અને આલીશાન બંગલ, બંગલે લાગતું નથી. આ કારમી દશા છે સ્વમુખે સ્વજાતને દેશસેવક અને હિતચિંતકરૂપે ઓળખા

Page #276
વનારાઓની. દેશની એથી વિશેષ કઈ કારમી અધોગતિ હોઈ શકે ? અનંત મહાતારક શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવાદિના પુણ્ય પ્રસંગે શુભભાવનાથી કોઈક પુણ્યવંત પાંચ-પચ્ચીશ હજાર રૂપિયા જેવી અત્યલ્પ રકમ સહર્ષ વાપરે, તે તેના ઉપર તવાઈ આવે, ગુપ્તચર દ્વારા ઊંડી તપાસ થાય. અન્નને બગાડ કે બચાવ? આ અનંત મહાતારક શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવાદિના ઊજવાતા પ્રસંગે કે સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિ નિમિત્તે આજન કરાતા ભેજનપ્રબંધને ધુમાડો કહે એ એક અક્ષમ્ય મહાપાપમય ભયંકર દુઃસાહસ છે. એવું દુઃસાહસ કરતી વેળાએ એ દુઃસાહસિકેએ ભાંગ તો પીધી નથી હોતી ને? ઘરે જમે ત્યારે પેટ એક હોય, અને જમણવારમાં જમે ત્યારે શું પટ બે થઈ જાય છે કે જેથી એમને એવું કહેવું પડયું કે જમણવાર કરે તે અન્નનો ધુમાડો ! જમણવારમાં જમશે, ત્યારે ઘરનું અન્ન તે બચવાનું જ ને? તે પછી, અન્નને બગાડ શી રીતે થયો ? એ દુઃસાહસિકે ! સમજાવશે ખરા?

Page #277
260 ]. મહત્સવાદિના મહામાંગલિક પુણ્ય પ્રસંગે સાધર્મિકવાત્સલ્યાદિ નિમિત્તે જાતા સામૂહિક ભેજનાદિમાં તે ઊલટાનું અન્ન ઓછું વપરાતું હોવાથી અન્નને બગાડ નહિ, પણ બચાવ થાય છે. હુજારે સાધમિકની ભક્તિ નિમિત્તે ઘરેઘર ભેજનપ્રબંધ કરવામાં આવે, તો માનવસહજ સ્વભાવ પ્રમાણે પ્રત્યેક ઘરે 10-15 મનુષ્ય જમે તેટલું તે મહદંશે વધે. એ હિસાબે પ્રતિદિન 500-700 મનુષ્ય જમે તેટલું તે બગડવાનું જ. એ રીતે દશ દિવસમાં તે પાંચ-સાત હજાર મનુષ્ય જમે તેટલું અન્ન બગડવાનું, અને સ્થાનિક સકળ સંઘ સાધર્મિકેની ભક્તિમાં જ રોકાયેલો રહે, તો પ્રભુભક્તિ આદિમાં લાભ પણ ન લઈ શકે. એવા અનેક ગર્ભિત શુભ ઉદ્દેશથી શ્રી સંઘ દ્વારા દશ - બાર દિવસ પર્યત સાધર્મિક વાત્સલ્યરૂપે યોજવામાં આવતા નવકાર સહિઅં, કે સાધર્મિક વાત્સલ્યના સામૂહિક જમણવારોમાં લગભગ બે-અઢી લાખ માણસ જમવાનો લાભ આપતા હોય છે ત્યારે એ દશબાર દિવસના બચેલ મિષ્ટાન્ન કે પકવાન આદિમાં માંડ ત્રણસોથી ચારસો માણસે જમી શકે. એ રીતે તે ધર્મને અંગરૂપ શ્રી સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિના જમણવારે વિશ્વ માટે સદૈવ આશીર્વાદરૂપ છે. એવા

Page #278
સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિ પુણ્ય-પ્રસંગ નિત્યનિત્ય જાતા રહે, એવી અનંતાનંત કરુણનિધાન પરમ ઉપકારક પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્રપરમાત્મા પ્રત્યે પરમ વિનમ્ર હાર્દિક અભ્યર્થના ! રાજ્યસત્તાનું કર્તવ્ય : - “હવનમાં હાડકાં નાખવા જેવું અભદ્ર (હીણું) કાર્ય ન કરતાં, જ્યાં જ્યાં સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિ પુણ્ય પ્રસંગે ગોજાતા હોય, ત્યાં ત્યાં સર્વત્ર રાજ્યસત્તાએ ક્ષણાર્ધના વિલંબ વિના સાધર્મિક વાત્સલ્યાદિના આજકોને સંપૂર્ણ અનુકૂળ થવું એ રાજ્યસત્તાનું પરમ કર્તવ્ય છે. - હાઈસ્કૂલ, કોલેજ, હોસ્પિટલ કે સિનેમાદિ મનરંજન માટે નહિ, પણ મન બહેલાવે ને આત્માની ભયંકર ઘાર ખેદે તેવાં, અધઃપતન અને અર્ધગતિનાં સ્થાને ઊભાં કરવામાં રકમ આપનારને રાજ્ય કરમુક્તિ આપે, પણ એકાન્ત પરમ હિતકર, મોક્ષકલ્યાણકારી ધર્મક્ષેત્રમાં ધન વાપરનારને રાજ્ય કરમુક્તિ આપતું નથી. કરમુક્તિ ન આપવામાં રાજ્ય એ કુતર્ક કરે છે, કે સાર્વજનિક કાર્યોમાં લાભ લેનારને જ રાજ્ય કરમુક્તિ આપી શકે, અન્યથા નહિ; કારણ કે ધર્મમાર્ગે વપરાતું ધન માત્ર એના અનુયાયીઓના (ઉપાસકોના હિતમાં જ વપરાતું

Page #279
રકર છે. હોવાથી ધારાપિથી કરમુકિતને નિષેધ કરે છે. સત્તાધીશેનું આ સમાધાન વજૂદ વિનાનું અને વાહિયાત છે. આધુનિક ધારાપથીના નિયમે ક્યાં સર્વજ્ઞ કથિત છે? એ ધારાપથીને જન્મ તે અનંત મહતારક ધર્મક્ષેત્રને સર્વથા ગૂંગળાવી દેવા માટે અતિગૂઢ મહામાયાવી વિદેશીએની મેલી મુરાદમાંથી થયો છે. આધુનિક સત્તાધીશોને ક્યાં ખબર છે કે અમે તે વિદેશીઓનાં કઠપૂતળાં બનીને એમનાં રમાડ્યાં રમી રહ્યાં છીએ ! આધુનિક સત્તાધીશે વાસ્તવિકતાના તળ સુધીની ઊંડી કોઠાસૂઝ ધરાવતા હતા તો આવી વજૂદ વિનાની વાત ન જ કરત. અરે ! જેનું ધાર્મિક દ્રવ્ય માત્ર જેને ક્યાંય કામ લાગતું નથી. આધુનિક સત્તાધારીઓ એ વાતથી સર્વથા અનભિજ્ઞ છે. કોઠાસૂઝ વિનાના એવા સત્તાધીશને પનારો પડશે એ પણ અપેક્ષાએ આપણું મોટામાં મોટું દુર્ભાગ્ય છે. સ્વજાત કે કુટુમ્બ-પરિવારાદિ માટે ધાર્મિક દ્રવ્યની રાતી એક પાઈયે ત્રણ કાળમાં કદાપિ ઉપયોગ થાય જ નહિ, એવી ભાવના અને માન્યતા જૈનમાત્રની હેય છે. એ એના પરંપરાગત આનુવંશિક લોહીના સુસંસકારોની બલિહારી છે. શ્રી જિનમંદિરજી ઉપાશ્રય પ્રમુખ ધાર્મિક સ્થાનમાં કોઈ વસ્તુની આવશ્યક્તા હોય, અને એ વસ્તુને

Page #280
[ 263 વ્યાપાર ભક્તિ અને શક્તિસંપન્ન શ્રાવકને હશે. તે એ શ્રાવક વિના મૂલ્યથી અર્પણ કરીને શ્રી સંઘને સબહુમાન વિનતિ કરશે, કે અવસરે કઈ પણ વસ્તુની અપેક્ષા કે આવશ્યકતા રહે ત્યારે આ સેવકને નિઃસંકેચ લાભ આપી તારવા કૃપા કરશે. શ્રાવક એ કટિને શક્તિસંપન્ન નહિ હોય, તો મૂલ્ય કરતાં કંઈક ન્યૂન (ઓછું) લેશે. આર્થિક સ્થિતિએ અશક્ત હશે, તે પડતર મૂલ્યથી વિશેષ તો નહિ જ લે. જેને ધાર્મિક દ્રવ્યથી કેટલા દૂર રહે છે, તેને આ જીવતોજાગતો દાર્શનિક પુરાવે છે. શ્રી અનંત મહાતારક જિનશાસનના કોઈ પણ કાર્યને પ્રારંભ કરો એટલે ખાણિયા, સલાટ, સોમપુરા, કડિયા, સઈ, સુથાર, લુહાર, મજૂર, માળી, પૂજારી, રબારી, ગોવાળ, ગવૈયા, ભેજક આદિ અનેક જૈનેતરને ધાર્મિક દ્રવ્યમાંથી આજીવિકા મળતી રહે છે અહો સત્તાધારીઓ ! આ અંગે કંઈક વિચારીને એ વિહિત માર્ગને વિશેષ વેગ મળે તેવું કંઈક કરશે ખરા? પૂજ્ય જૈનમુનિવરે હાઈસ્કૂલ, કોલેજ, હોસ્પિટલ આદિ નિર્માણનો ઉપદેશ કેમ ન આપે ? પરમ પૂજ્યપાદ શ્રી જૈનમુનિવરેના આચારવિચારના મર્મથી સર્વથા અનભિન્ન એવા આત્માઓને મહદંશે એ

Page #281
264 ) પિકાર છે, કે જેનમુનિવરે હાઈસ્કૂલ, કોલેજે, હસ્પિટલાદિ નિર્માણને ઉપદેશ કેમ આપતા નથી ? બાળકે ભણે અને ઉપકાર થાય તેમાં શું જેનમુનિવરને પાપ લાગે છે? કે એમને એ ગમતું નથી ? આ અંગેની સ્પષ્ટતા પરમ પૂજ્યપાદ શ્રી જૈન મુનિવરેને કરવાની રહેતી નથી. - પરમ પૂજ્યપાદ શ્રી જૈનમુનિવરોના આચારને તલસ્પર્શી માર્મિક બેધ એ પુણ્યવંતને હેત, તે તે પુણ્ય વંતે “શું જૈનમુનિવરોને પાપ લાગે છે?” કે “એમને એ ગમતું નથી ? એવું સ્વમ કે મૂછિત અવસ્થામાં પણ ન બોલત. પરમ પૂજ્યપાદ જૈનમુનિવરો દીક્ષા અંગીકાર કરે તે સમયે પ્રતિજ્ઞા કરે છે કે આ ક્ષણથી આજીવન એટલે અન્તિમ શ્વાસોચ્છવાસ પર્યન્ત દ્રવ્યથી કે ભાવથી હિંસાદિ પાંચ પ્રકારનાં મહાપાપ હું મન, વચન, કાયાથી નહિ કરું, નહિ કરાવું અને કરનારની અનુમોદના (પ્રશંસા) પણ નહિ કરું એ પ્રકારની વિવિધ પ્રતિજ્ઞા કરનાર પૂજ્યપાદ જેનમુનિવરો જેના મૂળમાં દ્રવ્ય અને ભાવહિંસાદિ મહાપાપને ભયંકર અશુભ આશ્રવનો અનુબંધ નિરંતર અવિરત ગતિએ ચાલવાનું હોય, તે હાઈસ્કૂલાદિ નિર્માણને ઉપદેશ શી રીતે આપે ? - ન જ આપે.

Page #282
[ 265 અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનશાસનના મર્મજ્ઞ પરમ પૂજ્યપાદ જૈન મુનિવરે અનન્ત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાઅંકિત વિહિત માર્ગને જ સદુપદેશ કરે તલસ્પર્શજ્ઞાતા મુનિવરે જિનાજ્ઞા નિરપેક્ષ મનઘડંત યદાદા ઉપદેશ આપે જ નહિ ભારતવર્ષને માથે લોઢાના પાયે બેઠેલી પતી - શ્રી ભારતવર્ષમાં પાશ્ચાત્યાનું પદાર્પણ એ જ ભારતવર્ષની ભાગ્યવિધાતાનું ભયંકર વૈધવ્ય, મહાદૌર્ભાગ્ય’, ‘અનિષ્ટ અપશુકન”, “આર્યતાને અંધાપો”, “રાજાઓને રંડાપો, પ્રજાને પીડા, ધર્મને ધ્વસ, સદગુણનું શેષણ, પાપનું પિષણ અને અનાર્યતાને આવિષ્કાર-જે કહેવું હોય તે કહે પણ તે દિનથી ભારતની ભાગ્યવિધાતાના ઊંધા શ્રીગણેશ મંડાયા. તે દિનથી ભારતને લેહને પાયે મેપના શનિની સાડાસાતી બેઠી. પાશ્ચાત્યાએ જોયું કે ભારતવર્ષ કાચું સોનું છે, રત્નનિધાન છે. એ રત્નનિધાન ઉપર આપણું પાયા સદાને માટે સ્થિર કરવા હોય તે ધર્મશ્રદ્ધાશીલ અને પવિત્ર સદાચારી ભારતીય પ્રજાને ધમહીને અને પરમ પવિત્ર આદર્શ સદાચારથી ભ્રષ્ટ કરવી જ જોઈએ. તેમાં પણ પરમ આદર્શ

Page #283
266 ] સદાચારશીલ પવિત્ર નારીધનની પવિત્રતાને તે યેનકેન પ્રકારેણ અભડાવીને નષ્ટભ્રષ્ટ કરવી જ જોઈએ. તે વિના આપણે પાયે સ્થિર બની શકે તેમ નથી. એ લક્ષ્ય રાખીને પાશ્ચાત્યોએ આડેધડ કપોલકલ્પિત વાહિયાત પ્રચાર કરવા માંડ્યો કે ભારતીયે પ્રતિશત માત્ર આઠ ભણેલા. બાણું તે અભણ, નિરક્ષર ભટ્ટાચાર્ય છે. આ વાત શત પ્રતિશત સત્યથી વેગળી છે. એની વિગતે ચર્ચા અગાઉ થઈ ગઈ છે પ૦-૬૦ ગામ વચ્ચે એકાદ વૈદ્ય : 45-50 વર્ષ પૂર્વ ભારતવર્ષની શી પરિસ્થિતિ હતી ? તેનું તાદશ ચિત્ર આજે પણ મારા માનસપટ ઉપર અંકિત છે. તે સમયે ભારતવર્ષની પરિસ્થિતિ અતિનિરાળી હતી. 50-60 ગામો વચ્ચે કવચિત્ એકાદ વૈદ્ય જોવા મળતા તે વૈદ્યરાજ પણ મહદંશે ઘરગથ્થુ ઉપચાર બતાવતા. કવચિત્ ઔષધ આપવાં પડે તો અમુક ચાલુ ઔષધો તે વિના મૂલ્ય જ આપતા હતા. એ હતું ૪પ-૫૦ વર્ષ પૂર્વનું ભારતીય આર્ય પ્રજાના સ્વાધ્ય-જીવનનું ચિત્ર. એ ચિત્ર જ સ્પષ્ટ કરી આપે છે કે તત્કાલીન ભારતીય આર્યન પ્રજાનું સદાચારી જીવન કેવું ઉરચ કેટીનું હતું? આખું

Page #284
ગામ જ્યાં નાણું (નગ્ન) ફરતું હોય ત્યાં વણકર, કાપડિયે, દરજી અને ધોબી હોય ? ન જ હોય. તેમ સંયમ અને સદાચાર હોય ત્યાં મહદંશે રેગો તે હોય જ ક્યાંથી ? જે રેગ ન હોય તે હસ્પિટલાદિની અપેક્ષા કે આવશ્યકતા ખરી? તેની સ્પષ્ટતા કરવા હોસ્પિટલના પક્ષકારોને હું વિનમ્ર નિવેદન કરું છું. પ્રાથમિક શાળામાંથી જન્મી હાઈસ્કૂલ, હાઈસ્કૂલમાંથી જન્સી કોલેજ અને કૉલેજમાંથી જન્મી હોસ્પિટલ. એટલે આધુનિક પ્રાથમિક શાળા માતા, તેની પુત્રી હાઈસ્કૂલ, હાઈસ્કૂલની દુષ્ટ કુપુત્રી કૉલેજ અને કોલેજની મહાદુષ્ટ કુપુત્રી હેસ્પિટલ. ભારતીય પરમ સુજ્ઞ કન્યાઓને અભણુ કહીને શિક્ષણના નામે પરસ્પર વિજાતીય(યુવક-યુવતીએ)ને સહવાસ એટલે બધે સહજ બનાવી દીધું કે રાજમાર્ગ જેવાં જાહેર સ્થળ ઉપર પણ ધોળા દિવસે પાશવી જીવન જેવ નિર્લજ અને અણછાજતાં અડપલાં કે દૈહિક ચેનચાળા કરતાં યુવક અંશમાત્ર સંકેચ કે ક્ષોભ અનુભવતા નથી. અનંતાનંત પરમ તારક જ્ઞાની ભગવંતે તે કહે છે કે, “વિજાતીય સહવાસ એટલે કડવા તુંબડાના શાકને રામલને વઘાર.” આ સહવાસ કાળક્રમે દૈહિક સંબંધમાં પરિણમે છે.

Page #285
268 | અપરિપકવ વય - અવસ્થામાં દૈહિક સંબંધના મહાપાપે શારીરિક અને માનસિક શક્તિને કલ્પનાતીત મહાહૂાસ, તેના ફળસ્વરૂપે આ માર્ગે જનાર યુવક-યુવતીઓમાં મહદંશે નિર્દયતા, નિષ્ફરતા, નિર્વિકતા, નિર્વીર્યતા, નિસ્તેજના, નપુંસકતા, કાયરતા, હીનતા, દીનતા અને અધમતા આદિ અનેક મહાદુર્ગણે ભયંકર રીતે ફાલફૂલીને એ પગદંડો જમાવી દે છે કે, ભફયાભઠ્ય, પિયાપેય, ગમ્યાગાદિમાં મહદંશે વિવેકનું પ્રત્યક્ષ દેવાળું જોવા મળે છે. દાવાનળ કે વડવાનળની જેમ ફાટી નીકળેલા જીવલેણ અસાધ્ય રોગોના મૂળમાં વિષયસંગને અતિરેક મહત્વ પૂર્ણ ભાગ ભજવી રહેલ છે. એ અતિરેકે હિમશિલાતુલ્ય શીતળ અને સુમધુર જળ જેવા ભારતદેશને ઊકળતા ચરુ જેવો બનાવ્યા છે. એના કારણે હોસ્પિટલે જન્મી. જીવલેણ અસાધ્ય રોગ નિવારવા માટે અને હૂાસ થયેલ શારીરિક શક્તિની પૂર્તિ માટે એ જ કાળમીંઢ ધીઢ઼ હૈયાવાળાઓએ પંચેન્દ્રિય પશુઓને વધ કરી તેમના આંતરિક અવયવમાંથી અવનવાં ઔષધ બનાવ્યાં. એવા દુષ્ટ હૈયાના માનવીઓને શિક્ષિત કે સુજ્ઞ કહેવાય ખરા ? એવો મહાઅભિશાપકોને શિક્ષિત કે સુ કહેવાનું મહાદુસાહસ કયો સુજ્ઞ આત્મા કરે ?

Page #286
- લાખે - કોડ જનસંખ્યક મહાસમૃદ્ધ દેશને ક્ષણભરમાં નાશ, વિનાશ કે સર્વનાશ કરીને, તેને રાખનાં ખંડે કે પ્રેતવન(સ્મશાન)માં પરિવર્તિત કરી શકે તેવા ભયંકર અભિશાપરૂપ “અણુબોમ્બ, “હાઈડ્રોજન બોમ્બ જેવાં મહાકાતિલ શસ્ત્રોને અભિશાપ પણ એ જ કુપાત્ર કુર અવિદ્યાનંદનેનાં ભેજની નીપજ છે ને ? પૂજ્ય માતાજી - સરસ્વતીજી (વિદ્યા) જેવી પવિત્ર વસ્તુ કુપાત્ર મહાઅોના હાથે ચઢી જવાથી એ અવિવાનંદનેના હાથે પૂજ્ય માતાજીની છડેચેક અસહ્ય ઠેકડી થઈ રહી છે, એની લા લૂંટાઈ રહી છે, એનાં ચીર ખેંચાઈ રહ્યાં છે. એનું અક્ષમ્ય હડહડતું અપમાન થઈ રહ્યું છે અને એની સાથે અણછાજતાં અડપલાં પણ થઈ રહ્યાં છે ! - અવિદ્યાનંદનેના હાથે પૂજ્ય સરસ્વતી માતાજી એવી આકરી શિક્ષાનાં ભોગ બન્યાં છે કે પૂજ્ય માતાજી પોકાર પાડી રહ્યાં છે કે ત્રાહિ મામ, ત્રાહિ મામ' - મારું રક્ષણ કરે, મારું રક્ષણ કરે. એ કુપાત્રોએ મારા કેવા મૂંડા હાલ અને કેવી ભયંકર દુર્દશા કરી છે તે તમે જુઓ ! ખાન. પાન, ઔષધ, વસ, પાત્ર, બૂટ, ચંપલ,

Page #287
270 ] સેન્ડલ, મોજાં, ખાળ, જાજરૂ, બાથરૂમ (સ્નાનાગાર); દૈનિક, સાપ્તાહિક, માસિકાદિ સામયિક પગે; વિજ્ઞાપને તેમ જ રાજમાર્ગાદિ ઉપર મને મન ફાવે તેમ કંડારીને ધૂળ ફાકતી કરી છે. આજે અનિચ્છાએ પણ મારે ઘૂંકમાં તેમ જ વિષ્ટા - મળમૂત્રાદિ જેવી ભયંકર અશુચિમાં આળોટવું પડે છે. બૂટચંપલાદિ જેડાને માર ખાવો પડે છે, પગ નીચે કચડાઈને ઠેકરે અને ઠેબાં ખાવાં પડે છે. મને આટલી શિક્ષા કરવાથી પણ એમને સંતોષ ન થયો; એટલે જેની છાયાથી પણ ભયંકર અભડાવાય એના સંસર્ગમાં મૂકી મને અભડાવવા જેવી અક્ષમ્ય અને અસહ્ય આકરી શિક્ષા પણ કરી છે.” વાહ રે, કુપાત્ર દુઃસાહસકો ! તમારું દુસાહસ તે દુઃશાસનના દુઃસાહસને પણ લજવે તેવું છે. દુઃશાસને તે પિત્રાઈ ભાભીનાં ચીર ખેંચ્યાં હતાં, ત્યારે તમે ભડવીરે તે એવા નરબંકા પાક્યા કે તમે માતા સમાન મારાં ચીર ખેંચી રહ્યા છે ! તમારા એ દુઃસાહસ મહાહુતાશે શાંતિ અને સંતોષને જીવતાં ને જીવતાં ભરખી લીધાં છે.' એ મહાહુતાશથી બચવાના નક્કર સત્ય ઉપાયો દેવા છતાં, એ ઉપાથી આપણે એટલા બધા દૂર નીકળી

Page #288
( 271 ગયા છીએ, કે એ ઉપાયોની સાથે સુસંગત થવું આપણા માટે દુષ્કરપ્રાયઃ બન્યું છે. જે સ્થાનથી નિષ્ઠિક બ્રહ્મચર્યપાલનની હિતશિક્ષાની અપેક્ષા સેવાતી હોય, જે સ્થાનમાં અને જે વય - અવસ્થાએ અબ્રહ્મસેવનને સ્વપ્નમાં પણ વિચાર ન આવે તે અવસ્થાએ અને તે સ્થાનમાં વિજાતીય સહવાસથી દૈહિક સંબંધ બંધાતો હોય, જ્યાં ઉત્થાન ત્યાં જ પતન, જ્યાં વિકાસ ત્યાં જ વિનાશ, જ્યાં ઉન્નતિ ત્યાં જ અવનતિ અને જ્યાં ઊર્વ ગતિ ત્યાં જ અધોગતિ સર્જાય તે રીતને નિર્લજજ અનાચાર અને દુરાચાર સેવા હેય. તેવા સ્થાનને કઈ પણ સુજ્ઞ આત્મા શિક્ષણશાળા કે સંસ્કાર કેન્દ્ર કહે ખરા ?–ન જ કહે.. - તમારાં સંતાને દુરાચારી, અનાચારી, વ્યભિચારી, કુર, હિંસક, નિર્દયી, રેગી, સ્વાથ, ઉદ્ધત, નિર્લજજાદિ દુર્ગુણેના સાગરસમાં થાય એ તમને ઈષ્ટ છે? કે સદાચારી, બ્રહ્મચારી, અહિંસક, દયાળુ, નીરોગી, પરોપકારી, ધર્મિષ્ઠ, વિનમ્ર, લજજાળુ આદિ સદગુણના મહાસાગર થાય એ તમને ઈષ્ટ છે? તમારે એ જ પ્રત્યુત્તર હશે, કે સંતાનો તે સદગુણનાં સાગર અને ગુણનાં નિધાન જ હોવાં જોઈએ. તે પછી જૈન મુનિવરે કેવા પ્રકારનો સદુપદેશ આપે ? પાપસ્થાનકે બંધ કરવાને કે પાપસ્થાનકને પ્રબંધ કરવાને? એ વાત સુજ્ઞ વાચક વર્ગ મને જણાવે એવી અપેક્ષા. 9

Page #289
(272 શ્રી જિનચૈત્ય-નિર્માણના સુમંગળ કોડ પરમ પૂજ્યપાદ શાસ્ત્રકાર મહર્ષિઓ જણાવે છે કે અનત મહાતારક શ્રી જિનેન્દ્ર-પ્રાસાદ નિર્માણ કરાવવાના પરમ સુમંગળ કેડ જે પુણ્યવંતને જાગે, તે પુણ્યવતે સર્વપ્રથમ રવયં અર્થાત્ પોતે કેઈનું ત્રણ કે ઉછીની લીધેલી રકમ તે ધણુને પાછી ન આપી હોય, વ્યાપારાદિમાં અનીતિ આદિ કરીને, મેળવેલી અધિક રકમ, કોઈની પ્રતારણા એટલે છેતરપિંડી આદિ કરીને, કેઈની ઉચાપત કરેલ ધન પત્તિ કે બાપદાદાના વારાથી પૂર્વજોનું ચાલ્યું આવતું ઋણ (દેવું) હોય, તે તે સર્વસ્વ ત્રણ જે દિવસે ચૂકવે તે દિવસ સુધીનું વ્યાજનું વ્યાજ ગણીને જે રકમ થાય, તે રકમ દેવાદારે લેણદાર શાહુકારને સહર્ષ અર્પણ કરવી જ જોઈએ. એ રીતે સંપૂર્ણ ત્રણ મુક્ત થયા પછી સેવક, ભેજક કે ટહેલિયા દ્વારા ટહેલ પડાવીને શ્રી જૈન સંઘની જાજમ ઉપર પૂજ્ય શ્રી જૈન સંઘને એકત્રિત કરે. પછી શ્રી જૈન સંઘ સમક્ષ ઊભા થઈને, પૂજ્ય શ્રી સંઘને નિવેદન કરવા માટે સંઘની અનુમતિ મેળવીને, બદ્ધાંજલિ નતમસ્તકે પરમ વિનમ્ર ભાવે શ્રી સંઘને નિવેદન કરે કે “અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માના અનંત મહાપ્રભાવે હું શ્રી જિનચૈત્ય એટલે શ્રી જિનેન્દ્ર

Page #290
|| 203 પ્રાસાદ નિર્માણ કરાવતાં પહેલાં જે કોઈ પુણ્યવંતનું લેણું મારી પાસે નીકળતું હોય, તે સર્વે પુણ્યવંતેને મેં મારી સમજ પ્રમાણે વ્યાજનુ વ્યાજ સહિત મૂળ રકમ સહર્ષ અર્પણ કરીને હું ઋણમુક્ત થ છું; તથાપિ કેઈ પણ પુણ્યવંતની લેણી રકમ મારી પાસે રહેતી હોય કે મારા પૂર્વનું ઋણ ચૂકવવાનું બાકી રહેતું હોય તે તે પુણ્યવંતને આજદિન પર્યન્તના વ્યાજનુ વ્યાજ સહિત મૂળ રકમ સ્વીકારવા વિનમ્ર વિનંતી કરું છું. તે પુણ્યવંતશ્રી રકમ સ્વીકારીને મને અણુમુક્ત કરવા કૃપા કરે. પૂજ્ય શ્રી સંઘ તે પુણ્યવંતને રકમ સ્વીકારવા આજ્ઞા કરી મને અણુમુક્ત કરાવવા કૃપા કરે. અનંત મહાતારક શ્રી જિનચૈત્ય નિર્માણ કરાવતાં પહેલાં એક દિવસનું પણ વ્યાજ ડુબાડ્યા વિના વ્યાજાનુવ્યાજ સહિત સર્વ ત્રણની રકમ લેણદારને અર્પણ કરીને ત્રણમુક્ત થવું જ જોઈએ; એવી જિનાજ્ઞા હોવાથી પૂજ્ય શ્રીસંઘ મને અણુમુક્ત કરાવવા કૃપા કરે. હું ભલવ પૂજ્ય શ્રીસંઘને ત્રણ અને આભારી રહીશ. આટલે વિવેક કર્યા પછી પણ કેઈક પુણ્યવંતનું ઋણ ચૂકવવું અનંત જ્ઞાનીના જ્ઞાનમાં રહી જતું હોય, તે શ્રીજિનચૈત્યનિર્માણમાં કેટલી રકમને લાભ તે પુયવંતનો હોવાથી તે લાભ તે પુયવંતને મળો.” જિ-૧૮

Page #291
274 ] ઉપરોક્ત વિધિ કર્યા પછી, બદ્ધાંજલિ નતમસ્તકે પૂજ્ય શ્રીસંધને પરમ વિનમ્રભાવે વિનતિ કરે કે મને અનંત મહાતારક શ્રીજિનચૈત્ય નિર્માણ કરાવવાના પ્રગટેલ પરમ સુમંગળ કેડ પૂર્ણ થાય તે માટે પૂજ્ય શ્રીસંઘ મારા ઉપર અનુગ્રહ કરીને મને શ્રીજિનમંદિર નિર્માણ માટે અનુમતિ, સહકાર અને અવસરે અવસરે પરમ ઉદારભાવે શ્રી જિનાજ્ઞા અનુસાર માર્ગદર્શન આપી મારા મંગળ કોડ પૂર્ણ કરવા કૃપા કરે. જીવવિરાધનાના પાપથી બચાવનાર જયણધર્મ : વ્યવહારનયથી અનંત મહાતારક શ્રીજિનેન્દ્ર શાસનની મુખ્ય આધારશિલારૂપ દેવ અને ગુરુ હોવાથી વિવેકી પુણવંતે યોગ્ય સમયે સપરિકર અર્થાત્ અનેક જિનબિંબના પરિવાયુક્ત એવાં જિનાલયોની સારસંભાળ પ્રથમ કરવી. તેમાં પણ જીર્ણ થયેલ જિનાલના ઉદ્ધારરૂપ સારસંભાળથી પરમ ઉચ્ચતમ ફળ પ્રાપ્ત થતું હોવાથી તેની સારસંભાળ તે અવશ્ય કરવી એટલા જ માટે આપણા પૂર્વજો યથાવસરે કળીચૂને આદિથી તેને સંસ્કારિત કરાવતા અર્થાત્ ધળાવતા હતા, જેથી લીલફુગ કે કુન્થ આદિ જીવોની ઉત્પત્તિ ન થાય. એટલે જીવ-વિરાધનાના મહાપાપથી બચવારૂપ જયણાધર્મના અને જિનાલયના રક્ષણના મહાલાભના અધિકારી થતા હતા.

Page #292
[ 275 શ્રી શ્રાદ્ધદિનકૃત્યગ્રંથની 101 થી 104 સુધીની ચાર ગાથામાં જણાવ્યું છે– તેઓએ સ્વઆત્માને ઉદ્ધાર કર્યો છે, કે જેઓ દ્વારા નિર્મિત જિનાલયેની અન્ય ભવ્ય છે અનમેદના કરે છે. તેઓનું નીચ નેત્ર ક્ષપિત(ક્ષય) થયું છે અને ઉચ્ચ ગોત્ર બંધાયું છે. દુર્ગતિને પથ (માર્ગ) નાશ પામે છે અને સુગતિને પથ અર્જિત (પ્રાસ) થયે છે. શ્રી જિનાલયને જીર્ણોદ્ધાર કરાવનારને આ ભવમાં એક યશ પ્રાપ્ત થાય છે અને અનંત મહાતારક જિનેન્દ્ર પરમાત્માએ ઉપદેશેલ જીર્ણોદ્ધાર આદિને સુવિહિત માર્ગ અન્ય ભવ્યાત્માઓને બતાવવામાં પ્રેરક બને છે. શ્રી જિનાલયના જીર્ણોદ્ધારથી શીઘ્ર યાણુ શ્રી જિનાલયના જીર્ણોદ્ધાર કરાવનારમાંથી કેટલાંક તે જ ભવમાં આત્મકલ્યાણ સાધે અર્થાત્ મોક્ષપદને પામે છે. કેટલાક એકાદ ભવ પછી મેક્ષપદને પામે છે, અને કેટલાક ઈન્દ્ર સમાન દિમ સુખ અનુભવીને, મનુષ્યભવ પામી શીધ્ર કલ્યાણ સાધી મોક્ષપદને પામે છે.

Page #293
276 ] ધાર્મિક દ્રવ્યની સારસંભાળ ઉપેક્ષા વિના કરવી આપણે જેમ અંશમાત્ર ઉપેક્ષા દાખવ્યા વિના કે કાળક્ષેપ વિના સ્વ-દ્રવ્યની ઉઘરાણી કરીએ છીએ, એ જ રીતે અભિજ્ઞ ચિત્ત દેવદ્રવ્યાદિ ધાર્મિક દ્રવ્યની ઉઘરાણી કરવી જોઈએ. દેવદ્રવ્યાદિ ધાર્મિક દ્રવ્યની ઉઘરાણી કરવામાં પ્રમાદ કે ઉપેક્ષાદિથી કાળક્ષેપ કરે, અને સમય જતાં દુષ્કાળ પડે અથવા પરચક્રના આક્રમણાદિથી દેશ છિન્નભિન્ન થાય; અંતરાય કર્મના તીવોદયે સ્થાવર-જંગમ ધન-સંપત્તિ લૂંટાઈ જાય અથવા વ્યાપારાદિમાં એટલું મોટું નુકસાન થાય કે ઘરની મૂડી-સંપત્તિ જવા ઉપરાંત હજારો-લાખ રૂપિયાનું દેવું થઈ જાય; ઘર-કુટુંબનો નિવાહ કરવાનું પણ દુષ્કર બને; એવા કપરા સંયોગમાં દેવદ્રવ્યાદિ ધાર્મિક ત્રણ ચૂક્વવું દુષ્કર બને. પરિણામે ધાર્મિક દ્રવ્યના વ્યાજની નિરંતર અભિવૃદ્ધિ થતી જાય. આધુનિક એક ટકાના હિસાબે તે દર છ વર્ષે રૂપિયા ૧૦૦૦ના રૂ. 2000 એટલે બમણું થઈ જાય. એ દેવામાં ને દેવામાં આયુષ્ય પૂર્ણ થઈ જાય, તે હજારો-લાખે ગણું દેવું વધી જાય. પરિણામે, ધાર્મિક દ્રવ્યના ત્રણથી બંધાયેલ વજ જેવાં કઠોર તીન અશુભ કર્મોથી આત્મા એવો લેપાય કે ભવ-ભવાંતરમાં અનેક ભવ સુધી લક્ષમી ઉપાર્જન કરવા માટે કોટિ

Page #294
[ 277 ઉપાયો કરવા છતાં એક કેડીય ન મળે. અરે ! માંગી ભીખ પણ ન મળે અને અનેક મહારોગોની તીવ્ર વેદના ભોગવતાં પણ છુટકારે થાય નહિ. ધાર્મિક પેઢીના તંત્રસંચાલકેનાં લક્ષણ - ધાર્મિક કાર્યમાં સંમત થનાર અને પ્રત્સાહન આપનાર સ્વજન પરિવારવાળા, ન્યાયપાર્જિત દાનથી સમૃદ્ધ, સુકુલીન, પરમ ઉદાર, ધીરજવાન, ચૈત્યાદિ ધાર્મિક ક્ષેત્રના અનુભવી. શ્રી જિનાજ્ઞા-પ્રધાન જીવન–ધર્મના પરમ અનુરાગી અર્થાત્ દેવ, ગુરુ અને ધર્મની ભક્તિ કરવામાં તત્પર, શાસ્ત્ર-શ્રવણાદિ બુદ્ધિના આઠ ગુણયુક્ત, મહાબુદ્ધિશાળી, માનુસારી, સમ્યગદષ્ટિ તથા દેશવિરતિધરને દેવદ્રવ્યાદિની વૃદ્ધિ તથા ધાર્મિક પેઢીના વહીવટ કરવા માટે ધર્મશાસ્ત્રોમાં પ્રાયઃ વિશેષ અધિકારી જણાવ્યા છે. (શ્રી દ્રવ્યસપ્તતિકાગ્રંથ : 5-6-7) વિધિમાગ ઉત્તમતા : હે પુણ્યવંત! આત્મકલ્યાણ સાધીને મોક્ષ પામવાની અભિલાષા હોય, અથવા વિશ્વમાં સહજભાવે સુવિસ્તૃત કિર્તિ પામવી હોય, તે અનંતાનંત પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા-નિર્દેશિત વિધિમાર્ગમાં પરમ આદરપૂર્વક પ્રવૃત્તિશીલ બને. (બી દ્રવ્યસપ્તતિકાગ્રંથઃ 68 )

Page #295
238 ! દેવદ્રવ્યનું ભક્ષણ કરનાર આત્મા ઉપર મેરુ પર્વત જેવા અનંત મહાદેને ખડકલ ખડકાય છે. તેના મહા અશુભ ફળરૂપે ઉત્કૃષ્ટથી અનંતી વીશીઓના કાળ પર્યત અનંત મહાપીડા સહન કરવી પડે. અરે, એટલી આકરી શિક્ષા ભોગવ્યા છતાં છુટકારે થાય, તેય પુણ્યશાળી ! શ્રી જિનાગમ અનુસારી અનેક ધર્મગ્રંથોમાં દેવદ્રવ્યજ્ઞાનદ્રવ્ય આદિ ધાર્મિક દ્રવ્યના રક્ષણ-ભક્ષણથી થતાં લાભ હાનિ અને ગુણદોનું વર્ણન અતિ વિશદપણે વર્ણવેલ છે. તે માટે શ્રી શ્રાદ્ધદિનકૃત્ય, શ્રી શ્રાદ્ધવિધિ, “શ્રી દ્રવ્ય સતતિકા' આદિ ધર્મગ્રંથોનું અવલોકન કરવું પરમ આવશ્યક છે. શ્રી દ્રવ્યસતતિકા ગ્રંથની નિમ્નલિખિત ગાથાઓના ભાવાનુવાદનું અવલોકન કરવાથી ધર્મના પરમ શ્રદ્ધાશીલ સુજ્ઞજનોને એનું મહત્ત્વ સહજમાં સમજાઈ જશે : મહgu-mas નીરથ મારુત્તિ મન્નાથ | आयरणा वि हु आण ति वयणओ सुबहुमण्ण ति / / શ્રી ચૈત્યવંદનભાષ્ય 49 5 અશઠ અર્થાત્ નિર્દભ પૂજ્ય તારક મહાપુરુષોએ મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા સાપેક્ષ આચરેલ કેઈ નવીન

Page #296
* [279 આચરણ કે પ્રણાલિકા અનવદ્ય એટલે નિર્દોષ હોય, તો તે આચરણાને મધ્યસ્થ ગીતાર્થ પૂજ્યપાદ મહાપુરુષ નિષેધ કરતા નથી, તેવી સુવિહિત આચરણ એ પણ જિનાજ્ઞા જ છે એવું અનંત મહાતારક શ્રી જિનાગમનું વચન હોવાથી તે સુવિહિત આચરણ - પ્રણાલિકાને મધ્યસ્થ પૂજ્ય તારક મહાપુરુષો પરમ સબહુમાન કવીકાર કરે છે. આ સૂત્ર (શ્રી જિનાગમ), ચૂર્ણ, નિયુક્તિ, ભાષ્ય, વૃત્તિ, પરંપરા અને અનુભવ - એ સાતે શાસ્ત્રોનાં અંગે કહેલ હોવાથી આ સાતથી સત્ય અર્થની પ્રાપ્તિ થાય છે. (શ્રી ઠાણાંગજી સૂત્ર) ઉપરોક્ત બે શાસ્ત્રીય સાક્ષીપાઠેના આધારે પણ લગભગ ચાર વર્ષથી પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ તારક મહાપુરુષથી વિહિત અને માન્ય એવી સ્વમ બોલીનું દ્રવ્ય દેવદ્રવ્ય જ છે. એ સુવિહિત શુદ્ધ પ્રણાલિકાને અપલાપ કે તે પ્રણાલિકામાં પરિવર્તન ન જ કરી શકાય.

Page #297
ટીપ દ્વારા એકત્રિત કરાયેલ રકમ ધાર્મિક નિધિ ગણાય કે નહિ ? ધાર્મિક કોઈ પણ પ્રસંગને અનુલક્ષીને જેમકે આર્ય બિલ, એકાસણા, બિઆસણા, પાટણ, સાધર્મિક વાત્સલ્ય, નવકારસી તેમજ પ્રવચન કે પ્રતિકમણાદિ પ્રસંગે પ્રભાવના કરવા તેમજ શ્રી અંજનશલાકા પ્રતિષ્ઠા આદિ મહત્સવ પ્રસંગે ટીપ દ્વારા એકત્રિત કરાતી રકમ (સમ્પત્તિ) ધાર્મિક નિધિ ગણાય કે નહિ ? મારા જેવા પરમ પામર મહાઅજ્ઞની અત્યપ સમજ પ્રમાણે હું તે એમ સમજુ છું કે એ નિધિ (રકમ) ધર્મભાવનાથી અર્પણ કરાયેલ હોવાથી ધાર્મિક સમ્પત્તિ જ છે. ધર્મ ભાવનાથી મુદ્રિત(અંકિત) એ નિધિની રકમ શ્રાવકશ્રાવિકાના પેટમાં જાય કે તેમના શરીર ઉપર વપરાય, તો તે દેવનું કારણ બને કે નહિ? પ્રતિવાદી ઉત્તર આપશે કે આયંબિલ, એકાસણા, નવકારસી, સાધર્મિક વાત્સલ્ય આદિના ઉદ્દે શથી રકમ એકત્રિત કરેલ હોવાથી શ્રાવક-શ્રાવિકાને વાપરવામાં શો વાંધો ? સર્વપ્રથમ તો હું એ પૂછું છું કે ટીપ–ટપોરા કરીને આયંબિલ, એકાસણા, નવકારસી કે પ્રભાવના આદિ કરવાનું કયા શાસ્ત્રનું વિધાન છે? તેને પાઠ આપવા વિનમ્ર નિવેદન.

Page #298
આયબિલ આદિ નિમિત્તે ટીપા કરવી ઉચિત ગણુય ? આયંબિલ મહામાંગલિક તપ છે. એકાસણું આદિ પણ તપ છે. સાધર્મિક વાત્સલ્ય, પ્રભાવના આદિ શ્રાવકશ્રાવિકાની ભક્તિ છે. મહામાંગલિક તપ અને સાધર્મિક ભક્તિ નિમિત્તે ટીપ કરવી એ ઉચિત ગણાય? ટીપમાં ન લખાવે કે ઓછી રકમ લખાવે, તો દબાણ કરીને અનિછાએ પણ તેમની પાસેથી અધિક રકમ નેધાવવી એ ઉચિત ગણાય ? મહામાંગલિક તપ આદિ નિમિત્તે ટીપ કરવી એ અનંત મહાતારક શ્રી જિન આજ્ઞાથી વિહિત ખરી ? આધુનિક થતી ટીપમાં રકમ અર્પણ કરનાર ધર્મ સમજીને અર્પણ કરે છે, તેથી એકત્રિત કરાયેલ એ રકમ ધર્મભાવનાથી અંકિત થયેલ હોવાના કારણે શ્રાવક શ્રાવિકા શી રીતે વાપરી શકે ? એ જ મને સમજાતું નથી. પ્રસન્નતાનો પમરાટ : ઘરે આયંબિલ કરતાં હતાં, ત્યારે તપને આદર અને ધર્મ - આરાધનામાં જેમ કોઈક જુદા પ્રકારનું હતું. અમુક અતિપરિમિત દ્રવ્યોથી આયંબિલ કરતાં હતાં. ઈચ્છા અને રસાસ્વાદ ઉપર નિષેધનાં - નિગ્રહનાં પ્રત્યક્ષ દર્શન થતાં હતાં, અને ચિત્તમાં પ્રસન્નતાને પમરાટ પ્રસરતે.

Page #299
282 ] આધુનિક આયંબિલ શાળાઓની અર્વાચીનતા : આધુનિક ચાલતી આયંબિલશાળાઓનું અસ્તિત્વ લગભગ 100 વર્ષના અંદરના ગાળાનું હોવાથી અતિ અર્વાચીન છે. ટીપ–ટપોરા કરીને આયંબિલ-એકાસણાનવકારસી, સાધર્મિક વાત્સલ્ય કે પ્રભાવના આદિ કરવાનું વિધાન કે ઉલેખ મને એક પણ ગ્રંથમાં જોવા મળેલ નથી તેમ જ કોઈ પણ પરમ પૂજ્યપાદપ્રવર શ્રી ગીતાર્થ ગુરુમહારાજશ્રીજીના મુખેથી શ્રવણ કરવા પણ મળેલ નથી. આયંબિલ, એકાસણું, નવકારસી, સાધર્મિક વાત્સલ્ય કે પ્રભાવના આદિ નિમિત્તે કરાતી આધુનિક ટીપ આદિની રકમ શ્રાવક-શ્રાવિકાને માટે અકય હોય, તો પરમા પૂજ્યપાદપ્રવર શ્રી ગીતાર્થ ગુરુમહારાજ સાહેબથી એવી ટીપ કરાવવાને સદુપદેશ અપાય? એ અંગે મારા ઉપર અસીમ કરુણુ કરીને શ્રી જિનશાસનના પૂરણ મૂર્ધન્ય તારક પૂજ્ય પુરુષ એગ્ય માર્ગદર્શન આપે એવી મારી પરમ વિનમ્રાતિવિનમ્ર વિજ્ઞપ્તિ આરાધનામાં જોઈએ તે આનંદ નથી ? આજે મહદશે નથી આરાધનામાં જોઈએ તે આનંદ, નથી ઉત્સવમાં ઉમંગ, નથી આચારમાં આદર,

Page #300
[ 284 નથી ધર્મરક્ષામાં ધગશ, નથી શાસનરક્ષામાં શૌર્ય, નથી શીલામાં સાહસ, નથી ૫ડરક્ષામાં પૌરુષ, નથી જાતરક્ષામાં જોમ, નથી સમ્યકત્વની સુવાસ, નથી શ્રતને સત્કાર કે નથી પાપને પ્રતિકાર, આ બધું જોતાં વિચાર છૂરે છે કે ધાર્મિક સંપત્તિ” પેટમાં જવાથી તે એવી. કારમી દયનીય દશા થઈ નથી ને? પૂર્વકાળમાં નવકારસીઓ, સાધર્મિક વાત્સલ્ય અને પ્રભાવનાઓ બહુમાનપૂર્વક પુણ્યવંતે વ્યક્તિગત કરતા હતા. મારા પરમ ઉપકારક બહુશ્રુત આગમેદ્ધારક આચાર્યપ્રવર શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ(હુલામણું નામ પ. પૂ. સાગરજી મ.)ને સૂરતમાં આચાર્યપદથી વિભૂષિત કરવાને પુણ્ય પ્રસંગ વર્તમાન જૈન-જગતમાં અજોડ, ઐતિહાસિક અને અવિસ્મરણીય છે. તે પુણ્ય પ્રસંગે એકધારે વીશ (20) દિવસ પર્યન્તને શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવ ઉજવાયેલ. તેમાં પ્રતિદિન અનેકવિધ ઉત્તમ કોટિનાં અવનવાં મિષ્ટાન્નોથી સમસ્ત સૂરત જેના સંઘના સાધર્મિક વાત્સલ્યરૂપે નવકારસીઓ થતી હતી. વીશ દિવસ પછી જૈન સંઘે કાર્યકરેને નિવેદન કર્યું કે, એકધારા વિશ દિવસ મિષ્ટાન વાપરતાં કંટાળ્યા છીએ,

Page #301
284] હવે નવકારસીઓ બંધ રાખે. એ હતું તત્કાલીન સૂરત અને સુરતીઓની ઉત્કટ ગુરુભક્તિ અને સાધર્મિક ભક્તિ. મારવાડ-રાજસ્થાનમાં તે આજે પણ શ્રી અંજનશલાકા પ્રતિષ્ઠા આદિના પુણ્ય પ્રસંગે 10-12 દિવસના મહત્સવ પર્યન્ત આખા દિવસની નવકારસીઓ થાય છે. નવકારસીઓ 10-12 પરિમિત, અને નવકારસી કરવાને લાભ લેનારા પુણ્યવંતે સેંકડોની સંખ્યામાં હોવાથી શ્રી સંઘ પાસે નવકારસીને આદેશ લેવા માટે ચઢાવા બોલાય છે અને તેમાં પ્રતિષ્ઠા દિવસની નવકારસીને ચઢાવે તો સાડા ચારથી પાંચ લાખ રૂપિયા સુધીનું બેલને આદેશ લેનારા આજે પણ વિદ્યમાન છે. ધન્ય છે એ મારવાડ-રાજસ્થાનના પુણ્યવતને. ભક્તિના અતિરેકમાં અજ્ઞાનવશ થતી મહાહિંસા : પર્વાધિરાજરાજેશ્વર શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વના આરાધક તપસ્વીઓના પારણને આદેશ લેનાર કે વાર્ષિક તપની આરાધકોની ભક્તિ નિમિત્તે બિઆસણુની ટોળી કરનાર પુણ્યવંત તાધર્મને મર્મ અને મહિમા સમજ્યા નહિ હોય, એમ એમની રીતભાત ઉપરથી જણાય છે. શ્રી સાંવત્સરિક મહાપર્વ જેવા પવિત્ર આરાધનાના દિવસે જ મgબંધ લીંબુ, અને ટનબંધ મોસંબીના કરંડિયા આવે. કચુંબર માટે

Page #302
[ ૨૮મ લીલાં મરચાં અને પપૈયાં આવે. કેળાવડાં, કચેરી કે ખરખડિયા માટે ખાસડિયાં કાચાં કેળાંય આવે. અને તે જ દિવસે અને રાત્રે લીંબુ, પપૈયાં અને મરચાં આદિ સમારાય. તેમાં ઈયળ આદિકપાય તેય ના નહિ. રાત્રે પાથરણું અને પાટલા પથરાય, થાળી વાડકા ગલાસ આદિ ગોઠવાય. તેની નીચે કીડી આદિ ત્રસ જતુએ કચડાય તેય ના નહિ. પારણા કે ટોળીમાં જે જે વાનગીઓ થવાની તેની સૂચિપત્રિકા અર્થાત્ નિર્દેશિકા મુદ્રિત કરાવીને પ્રત્યેક થાળી ઉપર મૂકવામાં આવે છે. એ સૂચિ-નિર્દેશિકા આડી-અવળી કાય, પગ નીચે આવે, મળ-મૂત્રાદિવાળાં અપવિત્ર સ્થાનેમાંય ફેંકાય. અને આ વ્યવસ્થા કરવા આવનાર વર્ગને રાત્રે હા-પાણી અને નાસ્તો કરાવવો પડે. વળી, રાઈ મોટી દેગે જેવાં તપેલાં ચૂલા ઉપર ચઢાવીને તેમાં પાણી હારી રાખે, અને વહેલી સવારે સાડાત્રણ-ચાર વાગે ભઠ્ઠીઓ સળગાવે. રાત્રે ભરેલ અણગળ પાણી ગરમ થાય, ત્રણ ઉકાળા આવ્યા વિના અમુક પ્રમાણમાં ઉણું થાય, એટલે ઉતારીને માંજ્યા વિનાની પરાતમાં ઠારવામાં આવે. પરાત નીચે કીડી આદિ ત્રસ જીવેની વિરાધના અને ઠારેલા ઉખણ જળમાં મચ્છર આદિ સમ્માતિત છ પડવાથી તે જેની ઘોર વિરાધના થાય, તે પણ ના નહિ.

Page #303
286 ] કેટલાંક સ્થળે જમણવારની વાડીના અભાવમાં આ બધે જ મહાઆરભ નિ સંકેચપણે રાત્રે ઉપાશ્રયમાં થાય છે. આ તપસ્વીઓની ભક્તિ કે ત્રસાદિ હાલતાચાલતા જીવની ઘેર હિંસા, જ્ઞાનાદિની ઘેર આશાતના અને રાત્રિભેજનાદિ દ્વારા આચાર-વિચારનું ઘેર દેવા. ટૂંકમાં કહું, તે લેહની તાતી તપાવેલી કષથી દેવાતા ડામની જેમ ગાંઠના ગોપીચંદ ખર્ચને અનન્ત મહાતારક શ્રીજિનઆજ્ઞાની ઘેર વિરાધનાનું અક્ષય મહાપાપ લમણામાં ઝીંકવા જેવી મહામૂર્ખતા ગણાય. ધર્મના નામે અજ્ઞાનવશ આ મહાપાપ ક્યાં જઈને અટકશે એ જ મને સમજાતું નથી. ઉપધાન તપ : | શ્રી ઉપધાન તપનું રસોડું તે લગભગ 54-55 દિવસ ચાલે. ત્યાં પણ મહદંશે એ જ દશા હોય છે. રસોડાનું એંઠું પાણી કાઢવા માટે માટી ખેદાવીને કરાવેલ ઊંડા ખાડા કે કુંડમાં સવારે પાંચ વાગ્યાથી એંઠું પાણી પડે, તે રાત્રે 8-9 વાગ્યા સુધી ચાલે. રાત્રે પાણી નિકાલ કરવામાં આવે છે. રાત્રે પાણી નિકાલ કરતાં જીવ-જયણું કેટલી સચવાય ? તે તે જ્ઞાન ભગવન્ત જ જાણે. એ ખાડા અને કુંડમાં ઘીની ચિકાશના થર ચારે બાજુ એટલા

Page #304
[ 287 બધા જામેલા હોય છે કે તે ખાડા-કુંડે બાર-બાર મહિના સુકાતા નથી. કીડીઓ ખદબદે. વર્ષાઋતુમાં પાણી ભરાવાથી ખાડા કુંડમાંથી અસહ્ય દુર્ગન્ય આવે. કડા આદિ જીની ઉત્પત્તિમાં ઘણું જ વધારે થાય. ત્રસ જીવોની અને અનંતકાયની વિરાધના થતી રહે. એવાં ઉપધાને શ્રી જિનઆજ્ઞા વિહિત ગણાય? તે માટે પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ ગુરુવર્યોને સ્પષ્ટતા કરવા પરમ વિનમ્ર વિનતિ કરું છું. હિમશિલા(બરફ)ને ઉપગ કરી શકાય ? - આજે મહદંશે અંજનશલાકા-પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવો કે ઉઘાપનાદિના મહત્સવ વૈશાખ-જ્યેષ્ઠ માસમાં ઊજવાય છે. તે દિવસોમાં ઉષ્ણતાનું પ્રમાણ વિશેષ હેવાથી ઠંડું પાણી કરવા માટે હિમશિલા(બરફ)ને ઉપગ નિસંકેચપણે ખૂબ જ છૂટથી થાય છે. હિમશિલા અભક્ષ્ય હોવાથી અનંતાનન્ત પરમ ઉપકારક પરમતારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માએ સર્વથા વર્જવા જણાવ્યું છે, ત્યારે આધુનિક મહત્સવ સંયેજ કે નવકારસી આદિના જમણવારમાં નિઃસંકોચપણે બરફને છૂટથી ઉપગ કરવા લાગ્યા છે. મોટરબસના યાત્રા પ્રવાસને સંઘ કહેવાય? મોટરબસમાં યાત્રા પ્રવાસ જીને, તેને પણ સંઘ કાત્યાનું સ્વરૂપ આપે છે. સંઘવી તરીકેની તીર્થમાળ પહેરીને

Page #305
288 ] સંઘ કાલ્યાને આત્મસંતોષ અનુભવે છે. તે યાત્રા-પ્રવાસના દિવસોમાં પણ સંઘવી તરીકેની માળ પહેરવાનાં ગલગલિયાં સેવનારામાં નથી રાત્રિભેજનને ત્યાગ, નથી નવકારસી આદિનું વ્રત પચ્ચખાણ ! તે પછી એકાસણા-આયંબિલની તે વાત જ ક્યાં કરવી? નથી સામાયિક પ્રતિક્રમણ, નથી અભક્ષ્ય અનંતકાયને ત્યાગ; નથી આઠમ-ચૌદશ જેવી પર્વતિથિએ પણ લીલા શાકભાજીને ત્યાગ, નથી ફાગણ માસી પછી પણ ભાજીપાલે કે મેવા ત્યાગ, અને સ્થાને પહોંચતાં પહેલાં મહાઅભક્ષ્ય આઈસકીમની પાર્ટી જીને યાત્રા પ્રવાસમાં આવેલ યાત્રિકોને અભક્ષ્ય ભક્ષણના પાપનાં સહભાગી બનાવીને મહાદાભગ્ય ઉપાર્જન કર્યા છતાં, આત્મસંતોષ અને પ્રસન્નતા અનુભવે. એવાઓનું હૈયું કેવું કાળમીંઢ હશે, અને એમની ચામડી કેવી જાડી હશે એ જ સમજાતું નથી. કર્માદાન : કર્માદાનમાં બે શબ્દોનો સમાવેશ છેઃ કર્મ + આદાન = કર્માદાન. આદાન એટલે ગ્રહણ કરવું. ઘધમાર કે ઘોડાપૂર અશુભ કર્મોનું આત્મામાં આગમન થાય, તેવાં અનિષ્ટ સાધને ઊભાં કરવાં તેનું નામ કમદાન. અનંત જ્ઞાનીઓએ એવાં કમદાન પંદર (15) જણાવ્યાં છે, તેમાં યંત્રવાદને

Page #306
[ 289 પણ ભયંકર કર્માદાનનું કારણ ગણાવ્યું છે. આધુનિક ચલચિત્રોને સમાવેશ પણ યંત્રવાદ અને કુટ્ટણખાના જેવા અસંયતિ પિષણરૂપ કર્માદાનમાં જ થાય છે. સર્વ મહાપાપની અવધ્ય જનેતા ? ચલચિત્રોમાં પ્રવેશ અને અભિનેત્રીઓમાં અગ્રિમતા પામવાના દિવાસ્વમમાં રાચતી અનેક મહાઅ કન્યાઓને અભિનેત્રી થતાં પહેલાં, તનની વાસનાના ભૂખ્યા વરુઓને ઈચ્છા કે અનિચ્છાએ પણ એનું તન અર્પણ કરવું પડે છે. આ ચલચિત્રના મહાપાપે અનાચાર, વ્યભિચાર, દુરાચારે, અપહરણે, બળાત્કાર, ચેરીલંટે, ઘુત, માંસાહાર, મદ્યપાન, પશુવધ આદિ અનેક મહાપાપો ભાદરવા માસના ભીંડાની જેમ કલ્પનાતીત ફાલ્યાંકૂલ્યાં છે. હજીયે ચલચિત્રોનાં મહાપાપ કેવા ઘોર અનર્થો સર્જશે તેની અટકળ કરવી પણ અતિદુષ્કર છે, અર્થાત્ ચલચિત્રે એ સર્વમહાપાપની અધ્ય-જનેતા છે જેમને ચલચિત્રોને કે ચલચિત્રગ્રહ( સિનેમા)ને વ્યવસાય હેય, તેઓ તો મહાકર્માદાનના અધિકારી થયા જ ગણાય. એ મહાકર્માદાનથી આવેલ ધનનું અન્ન ખાવાથી પણ આપણું મન અને તન બને બગડે. મન અને તનની જિ-૧૯

Page #307
290 ] દેડ પાછળ ધનને તો દેડવાનું જ રહ્યું. અર્થાત્ મન બગડે એટલે તન એ અકથ્ય મહાપાપ કરવા પ્રેરાય અને એ અકણ્ય પાપોથી મન તથા તનને તરબોળ કરવા માટે ધનને લખલૂટ દુર્વ્યય કરવો જ પડે છે. કેટલી શાન્તિ ? એમના કુટુમ્બને કેટલી શાન્તિ ? અને એ ધન જેમની જેમની પાસે જાય, એમને કેટલી શાન્તિ ? એ તે અનન્ત જ્ઞાની જ જાણે. હું તે જાડી સમજવાળે એટલું સમજું છું, કે એમના વ્યવસાયની કે એમની ધનસમ્પત્તિની સ્વસમાં પણ અનુમોદના થઈ જાય, તેય મહાચીકણાં કર્મ બંધાય, અને એ બંધાયેલ કર્મ નિર્જરી ન જાય, તો ભાવિકાળે કર્મરાજાની આકરી શિક્ષા ભેગવવા તત્પર રહેવું પડે. એ અંગે વિશેષ સ્પષ્ટતા તે પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ ગુરુભગવંતે કરે એ જ સત્ય. દેવાધિદેવ સમક્ષ શ્રી દશદિપાલ આદિનું પૂજન કરવું યુક્તિયુક્ત ગણાય? - છઠ્ઠા-સાતમા ગુણસ્થાનકે વર્તતા પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજ આદિ પૂજ્ય સાધુસાધ્વીજી મહારાજાએ પણ અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા સમક્ષ વંદન નમસ્કાર કરાવતા

Page #308
નથી. દેવાધિદેવ સમક્ષ વંદન નમસ્કાર કરાવવામાંય છઠ્ઠાસાતમા ગુણસ્થાનકવાળા શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની મહા આશાતના અને ઘર અનાદર માનતા હોય, તે પછી ચતુર્થ ગુણસ્થાનકે વર્તતા શ્રી દશદિપાળ-નવગ્રહ-ષડશવિદ્યાદેવી આદિ દેવદેવીઓનું પૂજન દેવાધિદેવ સમક્ષ કરવું શી રીતે સંભવે ? અને એવાં પૂજને શી રીતે અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાથી વિહિત ગણાય, એ જ મને સમજાતું નથી. એટલે દેવદેવીઓનું પૂજન કરવું કઈ રીતે ઉચિત કે વિહિત નથી. | મારા પરમ ઉપકારક ગુરુદેવેશ પરમ પૂજ્યપાદ આચાર્યપ્રવર શ્રી કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબજીની પાવન ઉપસ્થિતિમાં અદ્યાવધિ 31 શ્રી અંજનશલાકાપ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ, ઉપધાન - ઉઘાપન આદિ તથા શ્રી અષ્ટાદ્દિકા જિનેન્દ્ર ભક્તિ મહત્સવ પ્રસંગે લગભગ એકસે આઠ(૧૦૮)થી અધિક શાન્તિસ્નાત્રાદિ ભણાવાયાં. તે તે પુણ્ય પ્રસંગે શ્રી દશદિપાલ, નવગ્રહાદિના પૂજનમાં હું ઉપસ્થિત રહેતો હતો, અને આજે પણ ઉપસ્થિત રહું છું, તથાપિ શ્રી દશરિફ પાલ આદિનાં પૂજન અંગે હું ચિંતિત હતો અને હું જ.

Page #309
292 ] હેમ-હવન એ તાંત્રિક અનુષ્ઠાને છે ? અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માએ યજ્ઞયાગાદિ કે હોમહવન - તર્પણનું ક્યાંય વિધાન કર્યું હેય, એવું મારી જાણમાં નથી. જ્યારે હું ચાર-પાંચ વર્ષને હઈશ, તે સમયે મારા સાંસારિક પિતાશ્રીજી તથા કાકાશ્રીજી જણાવતા હતા કે, હોમહવન કે યજ્ઞયાગાદિ જિનશાસનમાં છે જ નહિ. હોમહવન એ તે વામમાગી તાત્રિકોનાં અનુષ્ઠાને છે. શ્રી રાવણ મહારાજે યજ્ઞ-યાગાદિમાં હેમાતાં પશુઓને વધ બંધ કરાવવા માટે પિતાના રાજ્યમાં યજ્ઞયાગાદિ બંધ કરાવ્યાં હતાં. હે મહવનાદિ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મક્ત હતા તે શ્રી રાવણ મહારાજા એને કદાપિ બંધ કરાવે જ નહિ. અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા સમક્ષ થતાં દેવદેવીઓનાં આધુનિક પૂજને અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞા વિહિત ન હવા ઉપરાંત દેવાધિદેવશ્રીની મહાઆશાતના અને ઘેર અનાદરરૂપ હેવાથી દેવદેવીઓના પૂજનની અવિહિત પ્રથા ક્ષણાર્ધના વિલંબ વિના સર્વથા બંધ કરીને, જેટલું વિહિત, ઉચિત કે ગ્ય વિધાન હોય, તેટલું જ આચરણ શા માટે ન કરવું?

Page #310
( 283 આહાન કરીને માત્ર સ્થાપના જ કરવી ? ચતુર્થ ગુણસ્થાનકે વર્તતા શ્રી દશરિફાલ આદિ દેવદેવીએ અનંતાનંત પરમ તારક દેવાધિદેવશ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માનાં પરમ ભક્ત હોવાથી તેમ જ અચિંત્ય મહાશક્તિનાં ધારક હેવાથી, શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માની ભક્તિના પુણ્ય પ્રસંગે શ્રી દશદિપાલ આદિ દેવદેવીઓને પરમ તારકશ્રીની ભક્તિનો અપૂર્વ લાભ લેવા, અને શ્રી જિનેન્દ્ર ભક્તિ મહોત્સવમાં કઈ વિજ્ઞસંતોષી કે તેણી આસુરી શક્તિવાળા વિદ્મ કે ઉપદ્રવ ન કરે, અથવા તે કઈક તેજોષી આસુરી શક્તિએ ઉપદ્રવ આદિ ક્ય હોય, તે તેનું સદંતર નિવારણ કરે, જેથી શ્રી જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવના પરમ ઉત્કટ મહાપ્રભાવ પ્રત્યે જનસમુદાયનું શ્રદ્ધાબળ અટળ બને અને પ્રભુ-ભક્તિ આદિ ધર્મ આચરણ પ્રબળ બને અને મહોત્સવ પરમ ઉલ્લસિત ભક્તિપૂર્વક નિધિ પૂર્ણ થાય, તે શુભ આશયથી પૂજન પ્રસંગે બહુમાનપૂર્વક દેવદેવીઓનું આહ્વાન મુદ્રાએ આહાન કરીને, પછી સ્થાપના મુદ્રાએ માત્ર તેમની સ્થાપના જ કરવી. પરમપૂજ્યપાદ પ્રતિષ્ઠાચાર્ય મહારાજ સ્થાપનારૂપે શ્રી દશરિફપાળ, નવગ્રહાદિ ઉપર વાસક્ષેપ કરે. દેવદેવીઓ માટે એટલું જ કરવું પર્યાપ્ત અને ઉચિત છે. એ અંગે વિશેષ માર્ગદર્શન પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ તારક ગુરુમહારાજાએ આપે

Page #311
294 ; એવી એમને કરબદ્ધાંજલિ નતમસ્તકે પરમ વિનમ્રાતિવિનમ્રભાવે વિજ્ઞપ્તિ કરું છું. - કેસર, ચંદન કે ઓરસિયા શ્રી જિનેન્દ્ર ભક્તિ નિમિત્તને હોય, તો શ્રાવક-શ્રાવિકા પિતાના ભાલપ્રદેશ (કપાળ)માં તિલક કરવામાં તેનો ઉપયોગ ન કરી શકે. જીવનયાત્રાને ઘેર અન્યાય : પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના કાળધર્મ પામ્યા પછી તેઓ શ્રીજીની જીવનયાત્રા નામે પ્રકાશિત થયેલ પુસ્તિકા કેટલાક સમય પછી મારા વાંચવામાં આવી. તેમાંનું કેટલુંક લખાણુ પરમ પૂજ્યપાદશ્રીજીના જીવન-પ્રસંગોથી સર્વથા વેગળું અને અસંગત છે ત્યારે કેટલાક વિશિષ્ટ પ્રસંગે સ્પર્શયા જ નથી. કેટલાક પ્રસંગો નથી સ્પેશયા તે તો ક્ષમ્ય ગણી લઈને તે અંગે કંઈ લખવું નથી, પરંતુ અસંગત અને સત્યથી સર્વથા વેગળાં છે તે લખાણ દાદ માગી લે તેવાં છે. વાસ્તવિક વિકૃતરૂપે અર્થાત અસંગતરૂપે નિવેદન થાય, એ જ જીવનયાત્રાને ઘેર અન્યાય છે. એથી વિશેષ શી સ્પષ્ટતા કરું ? ધર્મદેશના કે વ્યાખ્યાન કેણુ આપી શકે ? અનંતાનંત પરમ ઉપકારક પરમ તારક દેવાધિદેવ શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્મા સાક્ષાત વિચરતા હોય, ત્યારે

Page #312
( 295 પ્રથમ પ્રહર અને ચતુર્થ પ્રહરમાં તીર્થંકર પરમાત્મા ધર્મદેશના આપે, અને બીજી પિરિસિ અર્થાત બીજા પ્રહરમાં પરમ પૂજ્યપાદ શ્રી ગણધર મહારાજ ધર્મદેશના આપે, એ કેમ હોય છે. અને જ્યારે સાક્ષાત્ તીર્થંકર પરમાત્મા અને ગણધર મહારાજ ન હોય, ત્યારે પરમપૂજ્યપાદ પૂર્વધર આદિ ગીતાર્થ ગુરુમહારાજ સાહેબને જ ધર્મદેશના કે વ્યાખ્યાન વાંચવાનો અધિકાર હોવાથી તેઓશ્રીજી ધર્મદેશના આપે. ધર્મદેશના પ્રવચન કે વ્યાખ્યાન વાંચવા (આપવા)ની પરંપરાગત એ જ વિશુદ્ધ પ્રણાલિકા છે. અણિશુદ્ધ અખંડ પંચમહાતપાલક, પંચસમિતિથી સમિત, અને ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત તેમજ પંચાચારપાલક 50-60 વર્ષ જેટલા દીર્ઘકાલીન સંયમ પર્યાયવાળા ત્યાગી તપસ્વી મુનિરાજ હોવા છતાં ગીતાર્થતા પ્રાપ્ત ન થઈ હેય, તો દીર્ઘકાલીન સંયમ પયયવાળા હોવા છતાં તે પરમ પૂજ્યપાદ મુનિવરને ધર્મદેશના, વ્યાખ્યાન કે અનંતમહાતારક શ્રી જિનશાસનને સ્પર્શતા કઈ પણ ગૂઢ રહસ્યભર્યા પ્રસંગ કે પ્રશ્ન અંગે એક અક્ષર જેટલે અભિપ્રાય આપવાને અધિકાર નથી. અધિકાર છે એકમાત્ર જેમને હૈયે નિરંતર અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનની રક્ષા, આરાધના અને પ્રભાવના સાગરની વેલાની જેમ ઊભરાતી હેય, એવા પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ ગુરુમહારાજને અર્થાત્ જેના

Page #313
296 ] અચિન્ય મહાપ્રભાવે અણુપરમાણુ જેટલુંય શ્રી જિનશાસન ઘવાય તેવી કેઈક ગૂઢ ચાલ કેઈક વિદ્મસંતોષી દ્વારા રમાતી હોય તે પણ તે જ ક્ષણે તેમના લક્ષમાં આવી જાય અને તે અંગે પણ તેમના સુકોમળ મૃદુ હૈયે જાણે તાતી ધારવાળી દંતાળી કરવત ફરતી ન હોય તેવી તીવ્રતમ મને વ્યથા સહજ થતી હોય, તેવા શ્રી જિનશાસનના પરમ હિતચિંતક પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ ગુરુમહારાજને જ ધર્મદેશના, પ્રવચન, ધર્મોપદેશ, વ્યાખ્યાન કે અભિપ્રાય આપવાને અષિકાર છે. એ વિહિત આજ્ઞા ઉપરથી એટલું સ્પષ્ટ થાય છે, કે દીર્ઘ સંયમપર્યાયવાળા અગીતાર્થ મુનિવરને ધર્મદેશના, વ્યાખ્યાન કે અભિપ્રાય આપવાનો અધિકાર જિનાજ્ઞા નથી આપતી તે પછી પૂન્ય સાધ્વીજી મહારાજ વ્યાખ્યાન શી રીતે આપી શકે? વ્યાખ્યાન આદિ ન જ આપી શકે. તો પછી ગૃહસ્થોએ તે વ્યાખ્યાન આપવાની વાત જ ક્યાં રહી? તારક વાણુંની ઘેર ઉપેક્ષા અને અક્ષમ્ય અનાદર : સર્વજ્ઞ ભગવંતના જ્ઞાનમાં પણ અવિભાજ્ય એવા એક સમય જેટલા સૂફમાતિસૂક્ષમ કાળ પૂરતાયે ગૃહસ્થ અનંતા જીની હત્યાના મહાપાપથી વિરમી શકતા નથી, તો પછી કયા મુખે તે ધર્મોપદેશ કે વ્યાખ્યાન આપવાની

Page #314
( 297 મહાબાલિશ અનધિકાર ચેષ્ટા કરતા હશે ? એમાં પણ જેને પૂર્વને પાપાનુબંધિ પદયે બોલવાની કળા ઉપર સારું પ્રભુત્વ પ્રાપ્ત થઈ ચૂક્યું હોય, તે તે એમ જ માને કે પરમ પૂજ્યપાદ ગુરુમહારાજ કરતાં તે મેં ઘણું સારી બેલવા-લખવાની કળા સિદ્ધહસ્ત કરી લીધી છે અર્થાત પ. પૂ. ગુરુમહારાજ કરતાં તે હું બોલવા-લખવામાં ઘણે સારે એક્કો છે, એટલે પ. પૂ. ગુરુમહારાજના વ્યાખ્યાનમાં શું જવું? તેઓશ્રીના વ્યાખ્યાનમાં મજા આવતી નથી. એટલે પ. પૂ. ગીતાર્થ ગુરુમહારાજ સાહેબજીના શ્રીમુખેથી અનંત મહાતારકશી જિનવાણના શ્રવણના અપૂર્વ લાભથી વંચિત રહેવા ઉપરાંત એ તારક વાણીની ઘોર ઉપેક્ષા અને અક્ષમ્ય અનાદરના મહાપાપથી લેપાઈને પાપકર્મથી ભારે થવું એ વધારામાં ! છે કેઈ અનધિકાર ચેષ્ટાની સીમા ? જે વર્ષે પર્વાધિરાજરાજેશ્વર શ્રી પર્યુષણ મહાપર્વમાં વ્યાખ્યાન વાંચવાનું કઈ પણ ગામનું આમંત્રણ ન આવે, એટલે ભાઈ સાહેબને ચટપટી ચઢે. આ વર્ષે કેમ કોઈ ગામનું પયુંષણનું વ્યાખ્યાન વાંચવા માટે આમંત્રણ ન આવ્યું? આ વર્ષે મારાં પર્યુષણ નિષ્ફળ ગયાં એવું તે ભાઈ સાહેબ માને. પર્યુષણનાં વ્યાખ્યાન વાંચ્યા પછી

Page #315
ર૮૮ ]. ભાદરવા શુદિ 5 કે ૬ને દિને વિદાય લેતી વેળાએ કંકુનું તિલક, શ્રીફળ, રોકડ રકમ, વસ્તુ આદિ જે આપે તે જુદું. આ બધું સ્વીકારીને એ આત્મસંતોષ માને કે મેં પર્યુષણમાં કેવાં રેનકદાર વ્યાખ્યાન આપીને રંગ રાખ્યો ? છે કંઈ નફટાઈ, ધિટ્રાઈ અને મહાબાલિશતાભરી અનધિકાર ચેષ્ટાની સીમા ? શ્રી જિનશાસનના હિતચિત્તક કે ઘેરદ્રોહક : વ્યક્તિ કે સંસ્થા ગૃહસ્થને વ્યાખ્યાન વાંચવા મેકલાવવાને પ્રબંધ કે વ્યવસ્થા કરે, અથવા વ્યક્તિ સ્વયં જાય તે તે સર્વસ્વને અનંત મહાતારક શ્રી જિનશાસનના હિતચિંતક કહેવાય, કે શ્રી જિનશાસનના ઘેર દ્રોહક કહેવાય તેને નિર્ણય સુજ્ઞ વાચકવર્ગે મને મન કરી લેવો ઉચિત લેખાશે. પરમાત્માનાં પૂજન સમયે અર્થ-વિવેચન થાય? પરમાત્મપૂજનનાં અનુષ્ઠાની ગુરુગમ દ્વારા સમજ કે તલપશી બોધ લીધા વિના “સૂંઠના ગાંગડે ગાંધી થઈ બેઠેલાની જેમ પોતાની જાતને સ્વયં વિધિકાર માનતા એવા વિધિકાર પૂજનનાં અનુષ્ઠાન કરાવતી વેળાએ ધ્વનિવર્ધક યંત્ર તે હોવું જ જોઈએ એવો હઠાગ્રહ અને દાગ્રહ રાખનારા વિધિકારોએ વિનિવર્ધક યંત્રમાં મન્ચ

Page #316
- કાબે અને ઢાળે બોલીને તેના અર્થો અને વિવેચન કરવાની કુપ્રથા છેલ્લાં 35-36 વર્ષથી ચાલુ કરી છે. તે રીતે અર્થો અને વિવેચનો કરવાથી પૂજકનું પૂજ્ય પ્રત્યેનું પ્રણિધાન જળવાય ખરું? પરમાત્મા પ્રત્યેનું પ્રણિધાનપણું (એકાગ્રતા) ન જળવાતું હોય, અને તે પ્રણિધાનને ભંગ થતો હોય, તે જે પરમાત્માનાં પૂજનથી શ્રી સમ્યગદર્શનની લબ્ધિ, શુદ્ધિ અને વૃદ્ધિ થવાની હોય, તે કેટીના અચિત્ય મહાલાભથી તે વંચિત રહેવા સાથે, પરમાત્મા સાથેનું પ્રણિધાન તૂટવાથી પરમ તારક પરમાત્માનો ઘોર અનાદર અને આશાતના કરી ગણાય કે નહિ? તે અંગે પરમ પૂજ્યપાદ ગીતાર્થ આચાર્યપ્રવરાદિ તારક ગુરુવર્યો મારા જેવા પરમ પામર મહાઅ ઉપર અસીમ કૃપા કરીને પરમ પથપ્રદર્શક બનવા પરમ કરુણું કરશે એવી વિનમ્ર હાર્દિક અભ્યર્થના. જેની સ્વપ્નમાં પણ દેઈ કલ્પના ન કરી શકે ? બાલ્યકાળના બે મિત્રોનાં અઢાર વર્ષની વય-અવસ્થાએ પહોંચતાં તેમનાં માતાપિતા દ્વારા સુકુલીન કન્યાઓ સાથે લગ્ન થાય છે. વિશમા વર્ષે એક મિત્રને ત્યાં પુત્રીને જન્મ થાય છે, અને બીજા મિત્રને ત્યાં પુત્રનો જન્મ થાય છે પંદરેક વર્ષના ગૃહસંસાર પછી એક સમયે બને મિત્રપત્નીઓની એક ત્રીજી સહિયર(બહેનપણી)ની વર્ષગાંઠ

Page #317
300 ], (જન્મ દિવસ)ની ઉજ, ગામથી પાંચેક કિલોમિટર દૂર એક અતિ અદ્યતન કલબમાં રાખવામાં આવેલ તે પ્રસંગે બને મિત્રપત્નીઓને ઉપસ્થિત રહેવા માટે એમની ત્રીજી સહિયરનું અત્યાગ્રહપૂર્ણ નિમંત્રણ હોવાથી, બન્ને મિત્રપત્નીઓ એક જ મોટરકારમાં બેસીને કલબમાં જવા પ્રયાણ કરે છે. ગાડી પૂરઝડપે દોડતી ત્રણેક કિલોમિટર પહોંચતાં સામેથી પૂરઝડપે માલવાહક ટ્રક આવે છે. ટ્રક-સંચાલક સમતુલા ન જાળવી શકવાથી મેટરગાડીને તૂકથી જીવલેણ અકસ્માત થતાં, ગાડી ભાંગીને ભૂક્કો થાય છે. ગાડીને ડ્રાયવર અને બન્ને મિત્રપત્નીઓ સ્થળ ઉપર જ મૃત્યુ પામે છે. મહિયરને જન્મદિવસ મિત્ર-પત્નીએ માટે ગોઝારે નીવડ્યો. જેની વર્ષગાંઠની ઉજાણ થઈ રહી હતી તે સહિયરે બને મિત્રપત્નીઓની ઉજાણીની અંતિમ ક્ષણ પર્યન્ત પ્રતીક્ષા કરવા છતાં તે બન્ને સખીઓ ઉપસ્થિત ના રહેવાથી તેમના પ્રત્યે ત્રીજી સહિયરને ખૂબ ખોટું લાગ્યું. આરક્ષક(પોલીસ) દ્વારા ત્રણેક કલાકે આ જીવલેણ અકસ્માત અંગેની ગતિવિધિ પૂર્ણ થયા પછી અને મિત્રપત્નીઓના પતિઓને આ જીવલેણ અકસ્માતના અતિ વસમા દુઃખદ સમાચાર આપવામાં આવ્યા. બન્ને પતિએ આ સમાચાર સાંભળતાં ક્ષણભર તે પોતાની પત્નીઓના મૃત્યુ અંગે વિશ્વાસ જ ન કરી શક્યા. પતિઓ શુદ્ધ-બુદ્ધ

Page #318
_n 31 ગુમાવી બેઠા. ભયંકર રોકકળ વચ્ચે વાતાવરણ અતિ ગમગીન બન્યું. કવિઓ અને અનુભવીઓ કહે છે, કે “દુખનું ઔષધ દા'ડા” એમ બેએક વર્ષનાં વહાણું વીતતાં પત્નીઓના મૃત્યુને આઘાત વિસારે પડે છે. બન્ને મિત્રો આર્થિક રીતે અતિ સમૃદ્ધ હોવા છતાં તેમને પિતાનાં ઘર ખાલી અને સૂનાં સૂનાં લાગે છે. બીજા લગ્ન કરવાના કેડ જાગે છે. ઘણા પ્રયત્ન કરતાં અને બીજાં બે વર્ષનાં વહાણાં વીતવા છતાં કોઈ કન્યા માથું ધરતી નથી, અને લગ્નને ક્યાંય મેળ પડતું નથી. આખરે બને મિત્રે થાકીને એક એવો ગોઝારો નિર્ણય લીધે કે જેની સ્વમ કે મૂર્શિત અવસ્થામાં પણ કોઈ કલ્પના ન કરી શકે. એ ગોઝારે નિર્ણય નીચે પ્રમાણે હતું : એક મિત્રે બીજા મિત્ર આગળ પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે મારી પાસે યુવાવસ્થાના ઉંબરે પગ મૂકી ચૂકેલી કન્યા છે. એને હું તમારી સાથે પરણાવું, અને તમારી મા ત્રણેક વર્ષ પહેલાં વિધવા થયાં છે, તેને તમે મારી સાથે પરણાવે; જેથી આપણું બનેનાં ઘર મંડાય. પેલા મિત્રને પણ લગ્ન કરવાની ઈચ્છા તે હતી જ, એટલે પહેલા મિત્રે મૂકેલ પ્રસ્તાવને સ્વીકારીને બીજા મિત્રે પોતાની મા પહેલા મિત્રને અને પહેલા મિત્રે પોતાની કન્યા બીજા મિત્રને એક જ લગ્ન મંડપમાં, એક જ લગ્ન-વેદિકા ઉપર, એક જ સમયે પરણી પરણવીને બન્ને જણા ઘર મંડાયાને સંતોષ અનુભવવા લાગ્યા.

Page #319
302 ] આ દષ્ટાંત અહીં એટલા માટે આપવું જરૂરી બન્યું કે, આજે દેવાધિદેવશ્રીના અનંત મહાતારક જિનશાસનમાં દેટું, ડબલ કે મૂળ રકમ જેટલું દેવદ્રવ્ય અર્પણ કરીને તેના બદલામાં શ્રી સંઘના સાધારણ ખાતાના ખર્ચની પૂર્તિ માટે સામેવાળા પુણ્યવતે જિનમંદિર નિર્માણ ખાતે કાઢેલી પિતાની રકમમાંથી અથવા માત્ર સાધારણ ખાતે કાઢેલ રકમમાંથી લેવાની અક્ષમ્ય ગેઝારી કુપ્રથાના પગરણનાં મંડાણ ક્યાંક ક્યાંક દેખાવા માંડ્યાં છે. પુણ્યવંત વ્યક્તિએ અનંત મહાતારક શ્રી જિનમંદિર નિર્માણના સંક૯પથી જુદી કાઢેલી રકમ ભલે વ્યક્તિગત હોય. પણ શ્રી જિન મંદિર નિર્માણના સંકલ્પથી જુદી કાઢેલ હોવાથી તે દ્રવ્ય દેવદ્રવ્યનું જ ગણાય અને તે દ્રવ્યને સદ્વ્યય માત્ર શ્રી જિનબિંબ જિનમંદિર નિર્માણ કે જીણોદ્ધારાદિ પ્રભુભક્તિના અનંત મહાતારક માંગલિક પ્રસંગમાં જ થાય. શ્રી જિનમંદિર નિર્માણના સંકલ્પથી કઢાયેલું વ્યક્તિગત દ્રવ્ય પૂજ્ય માતૃસ્થાનીય દેવદ્રવ્ય જ ગણાય. એવા સંક૯પવા દ્રવ્ય સાધારણ ખાતે આપીને શ્રી સંઘના જિનમંદિરનું દેવદ્રવ્ય સ્વીકારવું એટલે પૂજ્ય મા અર્પણ કરીને સામેથી મા સ્વીકારવા જેવું કર્યું ગણાય. અને માત્ર સાધારણ ખાતે વાપરવાના સંકલ્પથી કાઢેલું વ્યક્તિગિત દ્રવ્ય દીકરી તુલ્ય ગણાય. એ દ્રવ્ય અર્પણ કરીને

Page #320
( 303 સામેથી દેવદ્રવ્ય સ્વીકારવું તે દીકરી આપીને મા સ્વીકારવા જેવું અક્ષમ્ય ગોઝારું ગણાય દીકરી તુલ્ય સાધારણ દ્રવ્યના બદલે માતાતુલ્ય દેવદ્રવ્યાદિ લેવાના વિકલ્પ વિના શ્રી સંઘને પરમ સબહુમાન અર્પણ કરવામાં તે પિતાનું સાધારણ દ્રવ્ય અર્પણ કરનારને શ્રી સંઘને દેવદ્રવ્યાદિના દેષ મુક્ત રાખવામાં અપૂર્વ મહાલાભ છે. સાધારણ દ્રવ્ય અર્પણ કરીને પૂજ્ય માતૃસ્થાનીય દેવદ્રવ્ય સ્વીકારીને તેની પરમ પૂજ્યતા જળવાય તે રીતે શ્રી જિનમંદિર નિર્માણ, જીર્ણોદ્ધાર કે શ્રી જિનેન્દ્ર પરમાત્માનાં આભૂષણાદિમાં ઉપગ કરવાથી દેવદ્રવ્યાદિ ભક્ષણને દોષ સાધારણ દ્રવ્ય અર્પણ કરનારને નથી; પણ શ્રી સંઘ દીકરી તુલ્ય સાધારણ દ્રવ્ય સ્વીકારીને પૂજ્ય માતૃસ્થાનીય દેવદ્રવ્ય અર્પણ કરીને દેવદ્રવ્યના માધ્યમથી પિતાના શ્રી સંઘના સાધારણ ખાતાના ખર્ચની પૂર્તિ કરે છે તે અક્ષમ્ય મહાદોષ છે. અને એ મહાદેષમાં નિમિત્ત બને છે પિતાનું કાઢેલ શુદ્ધ સાધારણ ખાતાનું દ્રવ્ય અર્પણ કરનાર - જે જિનમંદિરમાં થોડો ઘણે દેવદ્રવ્યને વધારે છે તેઓ દેવદ્રવ્ય અર્પણ કરીને વ્યક્તિએ કાઢેલ દ્રવ્ય સાધારણ ખાતે સ્વીકારીને સંતોષ માને છે, પણ શ્રી જિનમંદિર આદિના નિર્માણથી કઢાયેલ દ્રવ્ય તે દેવદ્રવ્ય જ છે. જે તમારી પાસે દેવદ્રવ્ય ન હોત તે તમે શું કરત? તેને

Page #321
304 ] પ્રત્યુત્તર તે તમારી પાસે એક જ છે, કે શ્રી સંઘમાંથી, શ્રાવકો પાસેથી જ રકમ એકત્રિત કરવી પડત. દેવદ્રવ્યના માધ્યમથી શ્રી સંઘની સાધારણું ખર્ચ– ખાતાની જરૂરિયાત પૂરી કરવાનું સ્વીકારનારને અને એ રીતે કરવામાં અનુમતિ આપનારને કેવાં તીવ્ર ચકણું કર્મને બન્ધ થતું હશે ? તેની સ્પષ્ટતા તે અનન્ત મહાજ્ઞાની સર્વજ્ઞ ભગવન્ત જ કરી શકે. આ સમીક્ષા કરવાને માત્ર એક જ શુભ આશય છે કે એવું અક્ષમ્ય ગેઝારું મહાપાપ જે કઈ સંઘે કર્યું હોય જે કેઈએ એ ગેઝારા મહાપાપ અંગે જાણે અજાણે અનુમતિ આપી હેય તેઓ દેવદ્રવ્યાદિની રકમ વ્યાજના વ્યાજ સહિત દેવદ્રવ્ય ખાતે અર્પણ કરી-કરાવી પ્રાયશ્ચિત્ત કરી આત્મશુદ્ધિ કરે એ જ એક હાર્દિક શુભ અભિલાષા.. પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણ વિષયક સમીક્ષા કરતાં અનંત મહાતારક શ્રી જિનાજ્ઞાથી વિપરીત વિચારાયું કે આલેખાયું હોય તે વિવિધ વિવિધ મિચ્છામિ દુક્કડં દેવાપૂર્વક ક્ષમા યાચું છું. શ્રી વીર સંવત 2511 આસો વદિ 6 - કલ્યાણસાગર શ્રી સીમંધરસ્વામિ જિનમંદિર મહાતીર્થ મહેસાણા (ઉ. ગૂજ)

Page #322
મુઢણુરથાન : હાથમુદ્રા ૧પ૮, જીજમાઇડીસી., મહેસાણા-૨