________________ 446 ] આપવામાં ગ્યાયોગ્ય, પાત્રા પાત્રને ખૂબ ઊંડાણથી વિચાર કરતા હતા. અપાત્ર કે અયોગ્યને વિદ્યા ન આપવી, તે પણ તે અપાત્ર જીવો ઉપર મહત્તમ ઉપકાર હત; કારણ કે અપાત્રને અક્ષરજ્ઞાને આપવાથી વિદ્યા, સરસ્વતી કે શ્રુતજ્ઞાનની અક્ષમ્ય ઘેર મહાઆશાતના થાય છે. વિદ્યાની આવી ઘેર કદથના એ તે વિદ્યાનું અક્ષમ્ય ઘેર અપમાન અને તેને અનાદર છે. વિદ્યાને એ કોટીને અનાદર કરવાથી તે અપાત્ર જીવને તીવ્રતમ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ, ગાઢ મહામહનીય કર્મ, તીવ્રતમ સાત વેદનીય કર્મ, પ્રબળ અશુભ નામ કર્મ એવાં એવાં અનેક તીવ્ર મહાપાપ બંધાય અને પરમ્પરાએ ઉત્કૃષ્ટથી અનન્તી ચોવીશી જેટલાં એ મહાપાપની આકરામાં આકરી શિક્ષા ભેગવતાં હાડકાં ઓગળી જાય, તો પણ આપણાથી નકારી શકાય તેમ નથી. એ અપાત્ર છેને એવી અનન્ત યાતના અનન્ત કાળ પર્યન્ત ભેગવવી ન પડે એવા ભાવદયાપૂર્વકના શુભ આશયથી જ તે સન્ત અને સર્જનો અપાત્રને વિદ્યા આપતા ન હતા. વિદ્યા અને અવિધાની ઓળખ : વિદ્યા સમ્પાદન કર્યા પછી જીવાત્મા નમ્ર, સરળ, ગુણાનુરાગી, ગુણગ્રાહી, પરેપકારી, કૃતજ્ઞદયાળું, સત્યનિષ્ઠ,
