Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
જેવા વિવાહ વિધિ
સંકલન સંપાદન ભદ્રબાહુ વિજય
Tatlon
www jainelibrary.org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન વિવાહ સંસ્કાર- વિધિ)
મૂળ સ્રોત રુદ્રપલીય આચાર્ય શ્રી વર્ધમાનસૂરિજી કૃત
આચારદિનકર ગ્રંથ (રચના સમય : વિ. સ. ૧૪૬૮, ઈ. સન્ ૧૪૧૧)
સંકલન / સંપાદન ભદ્રબાહુ વિજય (બી. વિજય)
પ્રકાશક
શ્રતરત્નાકર શારદાબેન ચિમનલાલ એજ્યુકેશનલ રિસર્ચ સેન્ટર
“દર્શન”, રાણકપુર સોસાયટી સામે, શાહીબાગ, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૪.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભદ્રબાહુ વિજય (બી. વિજય) સેલ્ફ સ્ટડી સેન્ટર. C/115 ગગન વિહાર, ખાનપુર, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૧.
ફોન નં. (O) 26860531, (R) 25603716 (M) 09327007432
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
મંગલ નિમંત્રણ
સુજ્ઞ આદરણીય સાધર્મિક શ્રી
સોળ સંસ્કાર ને પ્રગટાવનારા અનેરા એવા લગ્ન સંસ્કાર ના શુભ પ્રસંગે હરખનું તેડુ
ચિ. તન્મય
(દશા ઓશવાલ જ્ઞાતિના વાઘરેશા (બાગરેચા) ગૌત્ર ના શ્રી બીપીનચંદ્ર લીલાચંદજી શાહ તથા કલ્પનાબેન ના સુપુત્ર)
ચિ. રિધ્ધી
(દશા ઓશવાલ જ્ઞાતિના પરમાર ગૌત્રના શ્રી મુકેશભાઈ દેવચંદજી શાહ તથા કલ્પનાબેનની સુપુત્રી )
દાંપત્યજીવનમાં જૈન વિવાહ સંસ્કાર વિધિથી સં. ૨૦૬૨ ફાગણ સુદ-૩ ગુરુવાર ખ્રિસ્તી તા. ૨-૩-૦૬ ના દિને પગરણ માંડશે. નવદંપતિના જીવનની મહેંક ધર્મના પ્રભાવે જીવનભર મઘમઘતી બને એવો હૃદયનો ભાવ છે. આ મંગળવેળાએ આપ સૌનું સાન્નિધ્ય ઝંખતા અમો આપની પ્રતીક્ષામાં રહીશું.
શાહ જયુભાઈ લીલાચંદજી શાહ બીપીનચંદ્ર લીલાચંદજી -: નિમંત્રક ઃ
શાહ પ્રવીણચંદ્ર લીલાચંદજી સ્વ. શાહ કીર્તિભાઈ લીલાચંદજી
સ્વ. શાહ જમુબેન લીલાચંદજી શાહ પરિવાર ‘માતૃછાયા’, મુલ્લાવાડી, વલસાડ – ૩૯૬ ૦૦૧
૦૨૬૩૨ - ૨૫૩૦૬૬
૩૯૪૦૭૭
३
1
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિવિક્રમ:
૧ : મંગલાચરણ.
૨: અમૃત-સ્નાન.
૩: આત્મરક્ષા.
૪: ક્ષેત્રપાળ-પૂજન ૫: ૨૪ તીર્થંકર-પૂજન
૬ : ગણધર-પૂજન.
૭ : આગમ-પૂજન. ૮ : કુલદેવી-પૂજન.
૯ઃ અષ્ટમાતૃકા-પૂજન.
૧૦ : કુલકર પૂજન. ૧૧ : ૨૪ યક્ષ- યક્ષિણીપૂજન.
૧૨ : દદિક્પાલ-પૂજન. ૧૩: ૧૬ વિદ્યાદેવી-પૂજન.
૧૪ : ૧૨ રાશિ-પૂજન.
૧૫: નવગ્રહ-પૂજન. ૧૬ : ૨૭ નક્ષત્ર-પૂજન. ૧૭: શાંતિમંત્ર.
૧૮: ગંધર્વ-વિધિ
૧૯: વૈદિપ્રતિષ્ઠા.
૨૦: તોરણ પ્રતિષ્ઠા.
૨૧ : અગ્નિસ્થાપના.
૨૨: આહુતિ
૨૩: પાણિગ્રહણ મંત્ર (હસ્તમેળાપ)
૨૪: મંગલાષ્ટક.
૨૫ : અભિસિંચન. (આશીર્વાદ)
૨૬: ગોત્રોચ્ચાર.
૨૭ : ગ્રંથિબંધન
૨૮ : ફેરા - ૧.
ફેરા - ૨. ફેરા - ૩.
૨૯: કન્યાદાન.
ફેરા -૪.
૩૦ઃ અભિસિંચન
૩૧ : વિવાહકથન.
૩૨ : કર મોચન.
૩૩ : સાત પ્રતિજ્ઞા.
૩૪ : ગ્રંથિ મોચન. ૩૫ઃ નવદંપતિ દ્વારા પ્રાર્થના.
૩૬ : ગુરુ આશીર્વાદ
૩૭ : મંગલકામના.
૩૮ : ક્ષમાયાચનાવિસર્જન. ૩૯ : સર્વમંગલ.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામગ્રી - સૂચી: ૧: ભગવાનની પ્રતિમા - ફોટો. [૨૩: વાટકી-૨. ચાંદીની, ૨ઃ ગણધરની પ્રતિમા ફોટો. ૧ર૪ઃ દીવો (ફારસ)-કોડિયું. ૩: કુળદેવીની પ્રતિમા - ફોટો. | ૨૫ : ૫દીવાની આરતી, ૪: શાસનદેવીની પ્રતિમાને ફોટો. મંગળદીવો. ૫: આગમ ગ્રંથ - ફોટો. ૨૬ : ધૂપદાણું ૬: અષ્ટમાતૃકા-ચિત્ર. ૨૭: ધૂપ-અગરબત્તી. ૭: દશ દિકપાલ-ચિત્ર. ૨૮: વાસક્ષેપ. ૮: નવગ્રહ-ચિત્ર. ૨૯ઃ ગાયનું ઘી.
૯ઃ ૧૨ રાશિ- ચિત્ર. ૩૦: સોપારી-એલચી. ૧૦: ૨૭ નક્ષત્ર- ચિત્ર. ૩૧ : ચાંદીના સિક્કા -૪. ૧૧ઃ ૧૬ વિદ્યા દેવી - ચિત્ર. ૩૨ઃ ચંદન, અરણી ટુકડા) ૧૨ ઃ કુલકર-ચિત્ર.
૩૩ઃ દશાંગ, ૧૩: ૨૪ યક્ષચક્ષિણી ચિત્ર. ૩૪ઃ કપૂર ૧૪ : બાજઠ.
૩૫ઃ મીઠું-સરસવ. ૧૫ : પાટલા.
૩૬: મીંઢળ - મરડાસિંગ. ૧૬ : કુંડી.
૩૭: તોરણ.
૩૮ઃ લાલ કપડું (૨ મીટર). ૧૭ : કળશ- ૨. ૧૮: હવન-કુંડી.
૩૯ : ચમેલીનું તેલ (અત્તર).
૪૦: જાસુદ ફૂલ ૧૯: કંકાવટી.
૪૧ : લીલું નાળિયેર. ૨૦: લોટા-૨.
૪૨: ચોખા-૧ કિલો. ૨૧ : થાળ-૪.
૪૩: દિવેટ, દીવાસળી ૨૨ : થાળી-૪.
૪૪: લવિંગ.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१) मंगलायरस
नमस्कार मंत्र नमो अरिहंताणं नमो सिद्धाणं
नमो आयरियाणं
नमो उवज्झायाणं नमो लोए सव्व - साहूणं
एसो पंच-नमुक्कारो, सव्व - पाव - पणासो | मंगलाणं च सव्वेसिं, पढमं हवइ मंगलं ॥१॥
मंगलश्लोक
अर्हन्तो भगवन्त इन्द्रमहिताः सिद्धाश्च सिद्धिस्थिता आचार्या जिनशासनोन्नतिकराः पूज्या उपाध्यायकाः । श्री सिद्धान्त-सुपाठका मुनिवराः रत्नत्रयाराधका पंचैते परमेष्ठिनः प्रतिदिनं कुर्वन्तु वो मंगलम् ॥
ॐ ह्रीँ अर्हम् श्री गौतमस्वामिने नमः । ॐ ह्रीँ अर्हम् श्री गौतमस्वामिने नमः । ॐ ह्रीं अर्हम् श्री गौतमस्वामिने नमः ।
७
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
મંગલમય અનુષ્ઠાન પૂર્વે દેહશુદ્ધિ, મનશુદ્ધિ અને આત્મશુદ્ધિના પ્રતીકરૂપે મંગસ્નાન કરવા પૂર્વક અમૃત સ્નાનની કલ્પના કરવાની છે.
(૨) અમૃત મંત્ર સ્નાન
ॐ अमृते अमृतोद्भवे अमृतवाहिनी अमृतवर्षिणी अमृतं स्रावय स्त्रावय ऐं क्लीं ब्लूं द्राँ द्रीं द्रावय द्रावय स्वाहा ।
મંગલ અનુષ્ઠાનના પ્રારંભમાં નેગેટીવ- નિષેધાત્મક આંદોલનોથી ચિત્તને સુરક્ષિત રાખવા માટે આત્મરક્ષાત્મક મંત્રવિધાન કરવામાં આવે છે.
(૩) આત્મરક્ષા મંત્ર- વજપંજરસ્તોત્ર
ॐ परमेष्ठिनमस्कारं सारं नवपदात्मकं । आत्मरक्षाकरं वज्र-पंजराभं स्मराम्यहं ॥१॥ ॐ नमो अरिहंताणं, शिरस्कं शिरसि स्थितं । ॐ नमो सिद्धाणं, मुखे मुखपटं वरं ॥ २ ॥ ॐ नमो आयरियाणं, अंगरक्षातिशायिनी । ॐ नमो उवज्झायाणं, आयुधं हस्तयोर्दृढं ॥३॥
૮
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
ॐ नमो लोए सव्व-साहूणं, मोचके पादयोः शुभे । एसो पंच-नमुक्कारो, शिला वज्रमयी तले ॥४॥ सव्व-पाव-प्पणासणो, वप्रो वज्रमयो बहिः । मंगलाणं च सव्वेसिं, खादिरांगार खातिका ॥५॥ स्वाहांतं च पदं ज्ञेयं, पढमं हवई मंगलं । वप्रोपरि वज्रमयं, पिधानं देहरक्षणे ॥६॥ महाप्रभावा रक्षेयं, क्षुद्रोपद्रवनाशिनी । परमेष्ठिपदोद्भूता, कथिता पूर्वसूरिभिः ॥७॥ यश्चैवं कुरुते रक्षा, परमेष्ठिपदैः सदा । तस्य न स्याद् भयं व्याधि-राधिश्चापि कदाचन ॥८॥
(४) क्षेत्रपाल-पून આ ભૂમિના ક્ષેત્રદેવતાનું પૂજન મંત્રોચ્ચાર પૂર્વક કરવામાં આવે છે.
मंत्र: ॐ क्षाँ क्षी शें क्षौं क्षः अत्रस्थ क्षेत्रपालाय स्वाहा ।
[द्रव्य : यभेदीन तेल, दीj नाणियर, सुदृ८]
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
(५) योवीस तl45२ - पून
लोगस्स (नामस्तव) सूत्र
लोगस्स उज्जोअगरे, धम्मतित्थयरे जिणे, अरिहंते कित्तइस्सं, चउवीसंपि केवली. १ उसभमजिअंच वंदे, संभव-मभिणंदणं च सुमई च, पउमप्पहं सुपासं जिणं च चंदप्यहं वंदे. २ सुविहिं च पुष्पदंतं, सीअल सिज्जंस वासुपूज्जं च, विमल-मणंतं च जिणं, धम्म संतिं च वंदामि. ३ कुंथु अरं य मल्लिं वंदे, मुणि-सुव्वयं नमिजिणं च, वंदामि रिठ्ठनेमि, पासं तह वद्धमाणं च. ४ एवं मए अभिथुआ, विहुयरयमला पहीण-जरमरणा, चउवीसंपि जिणवरा, तित्थयरा मे पसीयंतु. ५ कित्तिय-वंदिय-महिया, जे ए लोगस्स उत्तमा सिद्धा, आरुग्ग बोहिलाभं, समाहि-वर-मुत्तमं किंतु. ६ चंदेसु निम्मलयरा, आइच्चेसु अहियं पयासयरा, सागरवर-गंभीरा, सिद्ध सिद्धि मम दिसंतु. ७ "चउवीसंपि जिणवरा, तित्थयरा मे पसीयंतु." આ પંક્તિનું સમૂહ સ્વરમાં ગાન કરી શકાય.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
(६) गाधर पूरन
ॐ ह्रीँ श्री गणसंपत् समृद्धाय इन्द्रभूति सुधर्मा प्रमुख गणधराय नम: ( सुभांली रवी ) (७) सागम पूठन
ॐ हीँ श्री द्वादशांगीरुपाय श्री आगमपुरुषाय
नम :
(८) डुसहेवी पूठन
ॐ ह्रीँ श्री कुलरक्षणाय स्वकुलदेव्यै नमः
(८) अष्टमातृा पूरन
પ્રાચીન આર્ય પરંપરામાં નિર્દિષ્ટ શક્તિ સ્વરૂપા અષ્ટમાતૃકા, જે માતાની જેમ ૨ક્ષણ, પાલન અને સંવર્ધન કરે છે. મંત્રોચ્ચાર દ્વારા તેમના નામસ્મરણપૂર્વક પૂજા કરવામાં खावेछे.
( १ ) ॐ ह्रीं नमो भगवति ब्रह्माणि, वीणापुस्तक- पद्माक्षसूत्रकरे, हंसवाहने, श्वेतवर्णे, ( २ ) ॐ हीँ नमो भगवति माहेश्वरि शूलपिनाककपालखट्वांगकरे, चंद्रार्द्धललाटे, गजचर्मावृते, शेषाहि
११
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
?
बद्धकांचीकलापे, त्रिनयने, वृषभवाहने, श्वेतवर्णे, ( 3 ) ॐ ह्रीँ नमो भगवति कौमारि, षण्मुखि, शूलशक्तिधरे वरदाभयकरे, मयूर वाहने, गौरवर्णे, ( ४ ) ॐ ह्रीँ नमो भगवति वैष्णवि, शंखचक्रगदाशार्ङ्गखड्गकरे गरुडवाहने कृष्णवर्णे, ( 4 ) ॐ ह्रीँ नमो भगवति वाराहि, वराहमुखि चक्रखड्गहस्ते, शेषवाहने, श्यामवर्णे, (६) ॐ ह्रीँ नमो भगवति इंद्राणि, सहस्रनयने, वज्र हस्ते, सर्वाभरणभूषिते, गजवाहने, सुरांगनाकोटिवेष्टिते, कांचनवर्णे, ( ७ )ॐ ह्रीँ नमो भगवति चामुंडे, शिराजालकरालशरीरे, प्रकटितदशने, ज्वाला - कुंतले, रक्तत्रिनेत्रे, शूलकपालखड्गप्रेतकेशकरे प्रेत वाहने, धूसरवर्णे, ( ८ ) ॐ ह्रीँ नमो भगवति त्रिपुरे, पद्म-पुस्तकवरदाभयकरे, सिंहवाहने, श्वेतवर्णे, इह आगच्छ आगच्छ, इह तिष्ठ तिष्ठ, मम संनिहिता भव भव, गंध, पुष्पं, धूप, दीपं अक्षतान् नैवेद्यं, फलं, गृहाण, गृहाण स्वाहा ॥
१२
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
સૃષ્ટિના પ્રારંભમાં સંસ્કૃતિની સ્થાપના પહેલા યુગલિકોની વ્યવસ્થા દરમ્યાન સાત કુલકર (કુલ-સમૂહના નેતા) થયા હતા. નાભિરાજાની (ભગવાન ઋષભદેવના પિતા) અંતિમ કુલકર હતા. એ કુલકરોની પૂજા મંત્રોચ્ચાર પૂર્વક કરવામાં આવે છે.
(१०) दुबार पून
ॐ नमः प्रथमकुलकराय, कांचनवाय, श्यामवर्णचंद्रयशः प्रियतमासहिताय, हाकारमात्रोच्चारख्यापितन्याय्यपथाय, विमलवाहनाभिधानाय, (२) ॐ नमो द्वितीयकुलकराय, श्यामवर्णीय, श्याम वर्णचंद्रकांताप्रियतमासहिताय, हाकारमात्रख्यापितन्याय्यपथाय, चक्षुष्मदभिधानाय, (३) ॐ नमस्तृतीयकुलकराय, श्यामवर्णाय श्यामवर्णसुरूपाप्रियतमासहिताय, माकारमात्रख्यापितन्याय्यपथाय, यशस्वस्व्यभिधानाय, (४) ॐ नमश्चतुर्थकुलकराय, श्वेतवर्णाय, श्यामवर्णप्रतिरूपाप्रियतमासहिताय, माकारमात्रख्यापितन्याय्यपथाय, अभिचंद्राभिधानाय, (५) ॐ नमः पंचमकुलकराय, श्यामवर्णाय, श्यामवर्णचक्षुः कांताप्रियतमासहिताय, धिक्कारमात्रख्यापितन्याय्यपथाय, प्रसेनजिदभिधानाय, इह
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
विवाहमहोत्सवादौ, ॐ नमः षष्ठकुलकराय, स्वर्णवर्णाय, श्यामवर्णश्रीकांताप्रियत-मासहिताय, धिक्कारमात्रख्यापितन्याय्यपथाय, मरु-देवाभिधानाय (७) ॐ नमः सप्तमकुलकराय, कांचनवर्णाय, श्यामवर्णमरुदेवा-प्रियतमासहिताय, धिक्कारमात्रख्यापितन्याय्यपथाय, नाभ्यभिधानाय, इह विवाहमोत्सवादौ, क्षेमदो भव, उत्सवदो भव, आनंददो भव, भोगदो भव, कीर्त्तिदो भव, अपत्यसंतानदो भव, स्नेहदो भव, राज्यदो भव, इदमयं पाद्यं गंधं, पुष्पं, धूपं, दीपं, उपवीतं, भूषणं, नैवेद्यं, तांबूलं बलिं चर्यां आचमनीयं सर्वोपचारान् गृहाण गृहाण स्वाहा । નીચેના પૂજનો મંગલ માટે છે. સમય, સંજોગો અને વર-કન્યાના भावोठो ने री शाय. (नरीशाय तो जानथी.)
૨૪ તીર્થકર યક્ષ યક્ષિણી ૧૬ વિદ્યાદેવીઓ. - દશ દિક્યાલ - नवग्रह - बार शशि - २७ नक्षत्र
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૧) ૨૪ તીર્થંકર યક્ષ યક્ષિણી પૂજન
क्खा गोमुह महजक्ख, तिमुह जक्खेस तुंबरु कुसुमो, मायंग-विजय-अजिया, बंभो मणुओ सुरकुमारो. छम्मुह पयाल किन्नर, गरुलो गंधव्व तहय जक्खिदो, कुबेर वरुणो भिउडी, गोमेहो पास मायंगा.
देवीओ चक्केसरी, अजिआ दुरिआरि काली महाकाली, अच्चुअसंता जाला, सुतारया-सोय- सिरिवच्छा. चंडा विजयंकुसि, पन्नइति निव्वाणि अच्चुआ धरणी, वईरुट्ट छुत्त गंधारी, अंब पउमावई सिद्धा.
ॐ सर्वेपि यक्ष-यक्षिण्यः इह विवाहविधि उत्सवे आगच्छन्तु, इदमर्थ्य पाद्यं बलिं चरुं आचमनीयं गन्धं, अक्षतान्, फलानि, मुद्रां, पुष्पं, धूपं, दीपं, नैवेद्यं, सर्वोपचारान, गृहणन्तु, शान्तिं कुर्वन्तु, तुष्टि, पुष्टि, ऋद्धि, वृद्धिं, सर्वसमीहितानि यच्छन्तु स्वाहा ॥
(१२) १० हिग्यास पून
ॐ इन्द्र-अग्नि-यम-नैऋत- वरुण- वायु- कुबेर- ईशान - ब्रह्मननाग - इत्यादि सर्वे दिकपालाः इह विवाहविधि उत्सवे आगच्छन्तु, इदमर्थ्य पाद्यं बलिं चरुं आचमनीयं गन्धं, अक्षतान्, फलानि, मुद्रां, पुष्पं, धूपं, दीपं, नैवेद्यं, सर्वोपचारान, गृहणन्तु, शान्तिं कुर्वन्तु, तुष्टिं पुष्टिं ऋद्धि, वृद्धि, सर्वसमीहितानि यच्छन्तु स्वाहा ॥
१५
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१३) १६ विद्यादेवी पूठन
ॐ रोहिणी प्रज्ञप्ति वज्रशृंखला- वज्राकुशी- अप्रतिचक्रापुरुषदत्ता - काली - महाकाली- गौरी- गान्धारी - सर्वास्त्रामहाज्वाला - मानवी वैरोट्या - अच्छुप्ता- मानसी महामानसी इत्यादि षोडश विद्यादेवीभ्यः सायुधाभ्यः सवाहनाभ्यः सपरिकराभ्यः विध्नहरिभ्यः शिवंकरीभ्यः भगवत्यः विद्यादेव्यः इह विवाहविधि उत्सवे आगच्छन्तु, इदमर्थ्य पाद्यं बलिं चरुं आचमनीयं गन्धं, अक्षतान्, फलानि, मुद्रां, पुष्पं, धूपं, दीपं, नैवेद्यं, सर्वोपचारान, गृहणन्तु, शान्तिं कुर्वन्तु, तुष्टिं पुष्टिं, ऋद्धि, वृद्धि, सर्वसमीहितानि यच्छन्तु स्वाहा ॥
>
-
(૧૪) દ્વાદશ રાશિ પૂજન
ॐ मेष- वृषभ - मिथुन- कर्क - सिंह- कन्या- तुला- वृश्चिकधनु- र्मकर- कुंभ - मीना : सर्वे राशयः स्वस्वस्वाम्यधिष्ठिता इह विवाहविधि उत्सवे आगच्छन्तु, इदमर्थ्य पाद्यं बलिं चरुं आचमनीयं गन्धं, अक्षतान्, फलानि, मुद्रां, पुष्पं, धूपं, दीपं, नैवेद्यं, सर्वोपचारान, गृहणन्तु, शान्तिं कुर्वन्तु, तुष्टिं पुष्टिं ऋद्धि, वृद्धि, सर्वसमीहितानि यच्छन्तु स्वाहा ॥
.
१६
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१८) नवग्रह पूग्न
ॐ सूर्य चन्द्र- मंगल बुध गुरु शुक्र शनि राहु केतु इत्यादि ग्रहाः इह विवाहविधि उत्सवे आगच्छन्तु इदमर्थ्य पाद्यं बलिं चरुं आचमनीयं गन्धं, अक्षतान्, फलानि, मुद्रां, पुष्पं, धूपं, दीपं, नैवेद्यं, सर्वोपचारान, गृहणन्तु, शान्तिं कुर्वन्तु, तुष्टिं पुष्टिं, ऋद्धि, वृद्धि, सर्वसमीहितानि यच्छन्तु स्वाहा ॥ (१९) सप्तविशांति (२७) नक्षत्र पून
?
अश्विनी - भरणी कृत्तिका - रोहिणी- मृगशीर्ष- आर्द्रा पुनर्वसुपुष्य- आश्लेषा - मघा - पू. फा. - उ. फा. - हस्त - चित्रा - स्वाति - विशाखा - अनुराधा - जयेष्ठा- मूळ- पू. षा.- उ. षा. - श्रवणधनिष्ठा - शततारका - पू. भा. - उ. भा. - रेवती. इत्यादि सर्वे नक्षत्राणि इह विवाहविधि उत्सवे आगच्छन्तु, इदमर्ध्य पाद्यं बलिं चरुं आचमनीयं गन्धं, अक्षतान्, फलानि, मुद्रां, पुष्पं, धूपं, दीपं, नैवेद्यं, सर्वोपचारान, गृहणन्तु, शान्तिं कुर्वन्तु, तुष्टिं पुष्टिं, ऋद्धि, वृद्धि, सर्वसमीहितानि यच्छन्तु स्वाहा ॥
(१७) शांति मंत्र (आहिनाथ - संसि )
પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાન આદિનાથના સ્મરણપૂર્વક વર-વધૂનું કલ્યાણ થાઓ એવી ભાવના સાથે શાંતિ મંત્રનો પાઠ કરીને ગુરૂ આશીર્વાદ આપે.
"
ॐ अर्हं आदिमोऽर्हन् स एव भगवान् । शांतिं करोतु । तुष्टिं करोतु । पुष्टिं करोतु । ऋद्धिं करोतु । वृद्धि करोतु । सुखं करोतु । सौख्यं करोतु । श्रियं करोतु | लक्ष्मीं करोतु | अर्हं ॐ ।
१७
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
(१८) गंधर्व-विपि
દિીપ - પ્રાગટ્ય ધૂપ – પ્રાગટ્ય ફૂલ - અર્પણ માળા - રોપણ વીંટી - અર્પણ
(१९) ही प्रतिभा मंत्र : ॐ नमः क्षेत्र देवतायै-शिवायै-क्षा क्षी झुं क्षौं क्षः इहविवाहमंडपे-आगच्छ आगच्छ इह बलिपरिभाग्यं गृह गृण्ह, भोगं देहि, सुखं देहि, यशो देहि, संतति देहि, ऋद्धिं देहि, वृद्धिं देहि, सर्वसमीहितं देहि, देहि, स्वाहा ॥
(२०) ती२९५ प्रतिक्षा मंत्र : ____ॐ ह्रीं श्रीं नमो द्वारश्रिये सर्वपूजिते सर्वमानिते सर्वप्रधाने इह तोरणस्थासर्वसमीहितं देहि देहि स्वाहा ॥
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૧) વેદિકા-અગ્નિકુંડ- જ્યોતસ્થાપન મંત્ર :
ॐ रँ राँ रौं रूँ रौं र नमोऽग्नये, नमो વૃદ્ધાનવે, નમોનંતતેનસે, નમોનંતવીર્યાય, નમોનંતનુાય, નમો હિન્ય-તેનસે, નમાનવાહનાય, नमो हव्यासनाय, अत्रकुंडे आगच्छ आगच्छ, अवतर अवतर, तिष्ठ तिष्ठ स्वाहा ॥
(૨૨) આહુતિ - સમર્પણ મંત્ર ઃ (લવિંગ અર્પણ )
અહીં અગ્નિને મુખ્ય રાખીને તમામ ચાર નિકાયના દેવ-દેવીઓ અને અન્ય દિવ્ય તત્ત્વોને આદરપૂર્વક ભાવાંજલિ રૂપે દ્રવ્ય સમર્પણ કરવામાં આવે છે.
(૨૩) પાણિગ્રહણ (હસ્ત મેળાપ ) નો મંત્ર
આ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ ક્રિયા છે. સહજીવનની પ્રતિજ્ઞાની સાથે દરેક વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિમાં વરવધૂ સમાન રુપે સહભાગી બનશે એવી ભાવના સાથે નીચેનો મંત્ર બોલાય છે.
(વર તથા કન્યાના જમણા હાથમાં કંકુનો સાથિયો કરવામાં આવે. મંત્રોચ્ચાર પછી વરના જમણા હાથ ઉપર કન્યાનો જમણો હાથ મૂકીને હસ્તમેળાપ કરાવે.)
ॐ अर्ह आत्मासि जीवोसि । समकालोसि । સચિત્તોશિ । સમાંત્તિ । સમાશ્રયોસિ। સમવેદોત્તિ ।
१९
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
समक्रियोसि । समस्नेहोस । समचेष्टितो सि । समाभिलाषोसि । समेच्छोसि । समप्रमोदोसि । समविषादोसि । समावस्थोसि । समनिमित्तोसि । समवचोसि । समक्षुत्तृष्णोसि । समगमोसि । समागमोसि । समविहारोसि । समविषयोसि । समशब्दोसि | समरूपोसि । समरसोसि । समगंधोसि । समस्पर्शोसि । समेंद्रियोसि । समास्स्रवोसि । समबंधोसि । समसंवरोसि । समनिर्जरोसि । सममोक्षोसि । तदेह्येकत्वमिदानीं अर्ह ॐ ॥
આઠ મંગલ શ્લોકોનાં ગાન પૂર્વક તીર્થંકર, तीर्थंङरना भाता-पिता, गशधरी, महापुरषो, भडाસતીઓ, ધર્મરક્ષક દેવ-દેવીઓ વગેરેનાં સ્મરણપૂર્વક વરવધૂને આશીર્વાદ આપવામાં આવે છે. (२४) मंगलाष्टक
मंगलं भगवान् वीरो, मंगल गौतमः प्रभुः । मंगलं स्थूलभद्राद्या, जैनधर्मोऽस्तु मंगलम् ॥१॥ नाभेयाद्या जिना: सर्वे भरताद्याश्च चक्रिणः । कुर्वतु मंगलं सर्वे विष्णवः प्रतिविष्णवः ॥२॥ नाभिसिद्धार्थभूपाद्या जिनानां पितरः समे । पालिताखंडसाम्राज्या जनयन्तु जयं युवां ॥३॥
२०
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
मरुदेवी-त्रिशलाद्या विख्याता जिनमातरः । त्रिजगज्जनितानंदा मंगलाय भवंतु वः ॥४॥ श्रीपुंडरीकेंद्रभूति-प्रमुखा गणधारिणः ।। श्रुतकेवलिनोऽपीह मंगलानि दिशंतु वः ॥५॥ ब्राह्मीचंदनबालाद्या महासत्यो महत्तराः । अखंडशीलनलीलाढ्या यच्छंतु तव मंगलम् ॥६॥ चक्रेश्वरी-सिद्धायिका-मुख्या: शासनदेवताः । सम्यग्दृशां विघ्नहरा रचयंतु जयश्रियम् ॥७॥ कपर्दिमातंग-मुख्या यक्षा विख्याताविक्रमाः । जैनविघ्नहरा नित्यं दिशंतु मंगलानि वः ॥८॥
__(२५) ममि मंत्र ___ॐ अहँ इदमासनमध्यासीनौ स्वध्यासीनौ स्थितौ सुस्थितौ तदस्तु वां सनातनः संगमः अर्ह ॐ ॥
ગુરૂ મંત્રજળથી વર-વધૂને અભિસિચિંત કરે
(२६) प्यार मंत्र: ॐ अर्ह...गोत्रीय.....इयत्प्रवरः.....ज्ञातीय:पौत्र.....पुत्रः.... गोत्रीयः... इयत्प्रवरः.....ज्ञातीयः.....दोहित्रः.....मात्रीय..... सर्ववरगुणान्वितो इयत्प्रवरः.....ज्ञातीयः.....पौत्री.....
२१
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
પુત્રી... .....गोत्रीयवर्य्या तदेतयोर्वर्य्यावरयोर्वरवर्य्यनिबिडोविवाहसंबंधोऽस्तु शांतिरस्तु तुष्टिरस्तु पुष्टिरस्तु धृतिरस्तु बुद्धिरस्तु धनसंतानवृद्धिरस्तु अर्ह ॐ ॥ મંત્રોચ્ચારપૂર્વક વર-વધૂનું ગોત્ર કહેવામાં આવે.
(૨૭) ગ્રંથિબંધન (છેડા બંધન)
વરના ખેસનાછેડે બાંધેલા સોપારી તથા ચાંદીનો સિક્કાવાળા છેડાને કન્યાના ઘરચોળાના છેડા સાથે કન્યાના માતા બાંધે. अस्मिन जन्मन्येष बंधोर्द्वयोर्वे कामे धर्मे वा गृहस्थस्वभाजि । योगो जात : पंच देवाग्निसाक्षी जाया पत्योरंचलग्रंथिबंधात् ॥
૩ ફેરા દ૨મ્યાન કન્યા આગળ તથા વર પાછળ ચાલે. વરવધૂ મંત્રોચ્ચાર વખતે સ્વાહા સાથે અક્ષતાંજલિ આપે. ઉપસ્થિત સ્વજનો બંનેને અક્ષતના દાણાથી વધાવે.
(૨૮) અગ્નિ પ્રદક્ષિણા (ફેરા)
અગ્નિની પ્રદક્ષિણા- ફેરા ફરતી વખતે જે મંત્રોચ્ચાર કરવામાં આવે છે તેમાં આઠ કર્મોનાં નામોલ્લેખપૂર્વક વિશેષરૂપે મોહનીય કર્મ અને તેના પ્રકારો બતાવીને નવદંપતિ એકબીજાનું અનુસરણ કરતાં પોતાના રાગદ્વેષ, મોહ, ઇચ્છા, આકાંક્ષા વગેરેને ઓછા કરવાની સાથે આત્માને ઉન્નત બનાવતા વીતરાગ પ્રણીત મોક્ષ માર્ગે આગળ વધતા રહે એવી કામના કરવામાં આવે છે.
२२
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
पहेली प्रक्षिशा (रेरा) नो मंत्र :
ॐ अर्हं अनादिविश्वमनादिरात्मा अनादिकालः अनादिकर्म अनादिसंबंध देहिनां देहानुमतानुगतानां क्रोधोऽहंकारछद्मलोभैः संज्वलन प्रत्याख्यानावरणऽप्रत्याख्यानानंतानुबंधिभिः शब्दरूपरसगंधस्पर्शैरिच्छानिच्छापरिसंकलितैः संबंधोऽनुबंध: प्रतिबंधः संयोगः सुगमः सुकृतः स्वनुष्ठितः सुनिवृतः सुप्राप्तः सुलब्धो द्रव्यभाव विशेषेण अर्ह ॐ ॥१॥
:
२ 'तदस्तुवां सिद्धप्रत्यक्षं केवलिप्रत्यक्षं चतुनिकायदेवप्रत्यक्षं विवाहप्रधानाग्निप्रत्यक्षं नागप्रत्यक्षं नरनारीप्रत्यक्षं नृपप्रत्यक्षं जनप्रत्यक्षं गुरुप्रत्यक्षं मातृप्रत्यक्षं पितृप्रत्यक्षं मातृपक्षप्रत्यक्षं पितृपक्षप्रत्यक्षं ज्ञातिस्वजनबंधुप्रत्यक्षं संबंधः सुकृतः सदनुष्ठितः सुप्राप्तः सुसंबद्धः सुसंगतः तत्प्रदक्षिणीक्रियतां तेजोशर्विभावसुः ॥
जीक प्रक्षिशा (इरा) नो मंत्र :
ॐ अर्ह कर्मास्ति मोहनीयमस्ति दीर्घस्थित्यस्ति निबिडमस्ति दुःछेद्यमस्ति अष्टाविंशतिप्रकृत्यस्ति
२३
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
क्रोधोस्ति मानोस्ति मायास्ति लोभोस्ति संज्वलनोस्ति प्रत्याख्यानावरणोस्ति अप्रत्याख्यानोस्ति अनंतानुबंध्यस्ति चतुश्चतुर्विधोस्ति हास्यमस्ति रतिरस्ति अरतिरस्ति भयमस्ति जुगुप्सास्ति शोकोस्ति पुंवेदोस्ति स्त्रीवेदोस्ति नपुंसकवेदोस्ति मिथ्यात्वमस्ति मिश्रमस्ति सम्यक्त्वमस्ति सप्ततिकोटाकोटिसागरस्थित्यस्ति अहँ ॐ ॥१॥
तदस्तुवां निकाचित निबिडबद्ध मोहनीय कर्मोदयकृतः स्नेह सुकृतोस्तु सुनिष्ठितोस्तु सुसंबंधोस्तु आभवमक्षयोस्तु तत् प्रदक्षिणी क्रियतां विभावसुः ॥
ત્રીજી પ્રદક્ષિણા (ફરા) નો મંત્ર:
ॐ अर्ह कर्मास्ति वेदनीयमस्ति सातमस्ति असातमस्ति सुवेद्यंसातं दुर्वेद्यमसातं सुवर्गणाश्रवणंसातं दुर्वर्गणाश्रवणंऽसातं शुभपुद्गलदर्शनंसातं दुःपुद्गलदर्शनंऽसातं शुभषड्रसास्वादनंसातं अशुभषड्रसास्वादनंसातं शुभगंधाघ्राणंसातं अशुभगंधाघ्राणंऽसातं शुभपुद्गलस्पर्शः सातं अशुभपुद्गलस्पर्शोऽसातं सर्वेसुखकृतसातं सर्व दुःखकृदसातं अहँ ॐ ॥१॥
तदस्तुवां सातवेदनीयं माभूदसातवेदनीयं तत् प्रदक्षिणी क्रियतां विभावसुः ॥२॥
२४
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
(२८) उन्याधाननो विधि:
ત્રીજા અને ચોથા ફેરાની વચ્ચે કન્યાના પરિવાર તરફથી મંત્રોચ્ચારપૂર્વક કન્યાદાન કરવામાં આવે. કન્યાદાનનો મંત્ર
ॐ अद्य.....संवत्सरे.....अयने मासे....पक्षे..... तिथौ .... वासरे......मुहूर्ते पूर्वकर्मसंबंधानुबद्ध-वस्त्रगंधमाल्यालंकृतां सुवर्णरौप्यमणिभूषण भूषितां कन्यां ददाम्यहं प्रतिगृह्णीथ ॥
ufagunfa, ufaydlar” (92 se) " सुप्रतिगृह्णास्तु शांतिरस्तु तुष्टिरस्तु पुष्टिरस्तु ऋद्धिरस्तु वृद्धिरस्तु धनसंतान वृद्धिरस्तु " ( गुरु मुंडे ) ૪ થા ફેરા વખતે વર આગળ તથા કન્યા પાછળ ચાલે.
44
योथी प्रक्षिशा (रेरा) नो मंत्र :
ॐ अर्हं सहजोऽस्ति स्वभावोऽस्ति संबंधोऽस्ति प्रतिबद्धो ऽस्ति मोहनीयमस्ति वेदनीयमस्ति नामास्ति गोत्रमस्ति आयुरस्ति हेतुरस्ति आश्रवबद्धमस्ति क्रियाबद्धमस्ति कायबद्धमस्ति तदस्ति सांसारिकः संबंध | अर्ह ॐ ॥
.....
ચાર ફેરા પુરા થયા પછી ગુરૂ મંત્રોચ્ચારપૂર્વક વર-વધૂને વાસક્ષેપ દ્વારા આશીર્વાદ આપે.
२५
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
(30) ममिसिंयन: येनानुष्ठानेनाद्योऽर्हन् शक्रादिदेवकोटिपरिवृतो भोग्यफलकर्मभोगाय, संसारिजीवव्यवहारमार्गसंदर्शनाय, सुनंदासुमंगले, पर्यणैषीत् ज्ञातमज्ञातं वा तदनुष्ठानमनुष्ठितमस्तु ॥
મંત્રોચ્ચારપૂર્વક ગુરૂ વર-વધૂનાં મસ્તકે તીર્થજલનું અભિસિંચન કરે.
वधुवरौ वां पूर्वकर्मानुबंधेन निबिडेन निकाचित्तबद्धेन अनुपवर्तनीयेन अपातनीयेन अनुपायेन अश्लथेन अवश्यभोग्येन विवाहप्रतिबद्धो बभूव तदस्तु अखंडितो अक्षयो अव्ययो निरपायो निर्व्याबाधः सुखदोस्तु शांतिरस्तु तुष्टिरस्तु पुष्टिरस्तु ऋद्धिरस्तु वृद्धिरस्तु धनसंतान वृद्धिरस्तु ।
વર-વધૂના પ્રતિજ્ઞા ઉચ્ચારણ પછી ગુરુ કહે –
सुदायं ददामि । प्रतिगृहाण । (वर-वधू कहे) प्रतिगृह्णामि । परिगृह्णामि । प्रति-गृहीतम् । परिगृहीतम् ॥
२६
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
(गुरु कहे) सुप्रतिगृहीतमस्तु । सुपरिगृहीतमस्तु ॥ शांतिरस्तु तुष्टिरस्तु पुष्टिरस्तु ऋद्धिरस्तु वृद्धिरस्तु धनसंतान वृद्धिरस्तु ॥
ગુરૂ વિવાહ કથન કરે
(३१) विवान अनुष्ठितो वां विवाहो वत्सौ समस्नेही समभोगौ समायुषौ समधर्मों समसुखदुःखौ समशत्रुमित्रौ समगुणदोषौ समवाङ्मनः कायौ समाचारौ समगुणौ भवताम् । મંત્રોચ્ચારપૂર્વક ગુરૂ સાસુનાં હાથે વર-વધૂનું કરમોચન કરાવે.
(३२) भोयन-मंत्र ॐ अहँ जीवस्त्वं कर्मणाबद्धः ज्ञानावरणेनबद्धः दर्शनावरणेनबद्धः वेदनीयेनबद्धः मोहनियेनबद्धः आयुषाबद्धः नाम्नाबद्धः गोत्रेणबद्धः अंतरायणबद्धः प्रकृत्याबद्ध तद्रस्तु ते मोक्षो-गुणस्थानारोहक्रमेण अर्ह ॐ ॥
मुक्त्योः करयोरस्तु वां स्नेहसंबंधो अखंडितः । ગુરૂ કહે છે: "તમારા હાથ ભલે અલગ થયા પણ તમારા હૃદય અને તમારો સ્નેહ સંબંધ સદેહ અખંડિત અને એકમેકમાં ઓતપ્રોત રહે"
२७
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવજીવનનાં મંગલ પ્રારંભે વર-વધૂ બંને સાથે મળીને નીચેની પ્રતિજ્ઞાઓ કરે છે.
(૩૩) સાત પ્રતિજ્ઞાઓઃ - હું સ્વયં સુખી, પ્રસન્ન અને સ્વસ્થ હોવા છતાંયે સમાન રૂચિ-ધ્યેય અને સંસ્કારયુક્ત જીવનસાથી સાથે જોડાઈને જીવનને વધારે સમૃદ્ધ અને સંવાદમય બનાવવાની કામના સાથે હું.. .... તથા...................લગ્નબંધન દ્વારા જોડાઈએ છીએ.
અમે પ્રતિજ્ઞા કરીએ છીએ કે
(૧) અમે બંને પરમાત્મા જિનેશ્વરદેવના ધર્મશાસનને યથાશક્તિ સમર્પિત રહીને મન-વચન-કાયાથી ધર્મ-સંસ્કારમય જીવન જીવીશું.
(૨) અમે બંને પરસ્પર એકબીજા સાથે પૂર્ણ આદર-સન્માન અને પ્રેમભર્યો વ્યવહાર કરીશું.
(૩) અમે બંને એકબીજાના પરિવારના તમામ સદસ્યો સાથે આદર, માન અને ઔચિત્યપૂર્ણ વ્યવહાર કરીશું.
(૪) અમે બંને એકબીજા પ્રત્યે ક્યારેય વહેમ, શંકા કે અપમાનની ભાવનાવાળો વ્યવહાર નહીં કરીએ.
(૫) અમે બંને અમારા વૈચારિક કે વ્યવહારિક મતભેદોને વાદવિવાદનું રૂપ ન આપતા પૂરી સમજદારી સાથે આપસમાં જ મિટાવવાની કોશિશ કરીશું.
(૬) અમે બંને ક્યારેય દુર્ભાવના સાથે એકબીજાની ભૂલો, નબળાઈઓ કે ખામીઓને કોઈનીય આગળ વ્યક્ત નહીં કરીએ.
(૭) અમે અરસ પરસ એકબીજાના પૂરક બનીને જીવીશું.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
छोडावे.
(३४) अंथिमोयन (छेडाछेडी छोडवा)
નીચેના મંત્રોચ્ચારપૂર્વક ગુરુ સાસુ પાસે વર-વધૂનેછેડાછેડી
ગ્રંથિમોચન મંત્રઃ
पूर्व युगादि भगवान् विधिनैव येन ॥ विश्वस्य कार्यकृतये किलपर्यणैषीत् ॥ भार्याद्वयं तदमुना विधिनास्तुयुग्मम् । एतत्सुकामपरिभोगफलानुबंधि ॥ " वत्सौ लब्धविषयौ भवताम्'
(૩૫) નવદંપતિ દ્વારા પ્રભુ પ્રાર્થના शास्त्राभ्यासो जिनपदनतिः संगति सर्वदायै: सद्वृत्तानां गुणगणकथा दोषवादे च मौनम् । सर्वस्यापि प्रियहितवचो भावना चात्मतत्वे सम्पद्यन्तां मम भवभवे यावदाप्तोऽवर्गः ॥
હે પ્રભો, અમે દરરોજ સ્વાધ્યાય કરીએ, જિનેશ્વરોના ચરણોમાં નમન કરીએ, સજ્જનો સાથે ગોઠડી કરીએ, સારી વાતો કરીએ, કોઈની નિંદા ન કરીએ, સહુની સાથે પ્રિય અને હિતકારી બોલીએ, આત્મામાં લીન રહીએ, આ બધું અમને જન્મોજન્મ સુધી - યાવત્ નિર્વાણ સુધી પ્રાપ્ત થતું રહે એવી અમારી આપને પ્રાર્થનાછે.
२९
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૬) ગુરુ- આશીર્વાદ युष्मत्सन्तु निरामया हि वरराट् सामर्थ्यवन्तः सदा, श्रीमन्तो धृतिदानधर्म विनयैर्युक्ता दयाशालिनः । विद्याऽऽचारविवेकनीतिनिरताः शान्तिप्रभाऽऽयुर्युताः, सत्यक्षान्तियशः सुखैरनुगता अस्मिन् विवाहे शुभे ॥
તમારા લગ્નનાં મંગલ પ્રસંગે અમારી કામના છે કે તમે બંને નિરોગી રહો, સક્ષમ રહો, સમૃદ્ધ બનો, વૈર્ય, દાન, વિનય, દયા, વિદ્યા, આચાર, વિવેક, ઔચિત્ય, નીતિ, શાંતિ, દ્રઢતા, સત્ય, ક્ષમા, યશ વગેરે તમને પ્રાપ્ત થાઓ.
"कल्याणमस्तु शुभमस्तु धनागमोऽस्तु, आरोग्यमस्तु, सुतजन्मसमृद्धिरस्तु । वैरिक्षयोऽस्तु वरराज । सदायशोऽस्तु, युष्मत्कुले च सततं जिनभक्तिरस्तु ।"
તમારા પરિવારમાં હંમેશા કલ્યાણ અને શુભનું આગમન હો. શ્રી અને સંપત્તિનું આગમન હો, સમૃદ્ધિ અને આરોગ્યની પ્રાપ્તિ થાઓ, તમને સારી સંતતિ પ્રાપ્ત થાઓ, બધા તમારા મિત્રો બને, બધે તમારો યશ ફેલાય અને તમારા પરિવારમાં સતત પરમાત્માની ભક્તિનું ઝરણું વહ્યા કરે.
'चत्वारि तव वर्धन्ताम्, आयु विद्याशोबलम्' "ચારે વાતો વધતી રહે, આયુ વિદ્યા, યશ અને બળ"
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
(39) मंगलडामना तथा प्रार्थना
शिवमस्तु सर्वजगतः परहितनिरता भवंतुभूतगणाः । दोषाः प्रयांतु नाशं सर्वत्र सुखी भवंतु लोकाः ॥ १ ॥ सर्वेपि सुखिनः संतु सर्वे संतु निरामयाः । सर्वे भद्राणि पश्यंतु माकश्चित् दुःखभाग् भवेत् ॥ ॐ क्षेमं भवतु सुभिक्षं, सस्यं निष्पद्यतां जयतु धर्मः । शाम्यन्तु सर्व रोगाः, ये केचिदुपद्रवा लोके ॥
બધા એકીસાથે સમૂહમાં ગાવાનું છે
क्षेमदुशण हो, सहु कवोनुं सर्वत्र, समुचित वृष्टि हो, ધરતી પર ધન-ધાન્ય વર્ધને ધર્મ સત્યમય સૃષ્ટિ હો, આધિ-વ્યાધિ અને ઉપાધિ દૂર હો સહુના જીવનથી પ્રભુચરણોમાં પ્રભુના શરણમાં રહો સમર્પિત તન-મનથી
३१
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૮) ક્ષમાયાચના અને વિસર્જન
ॐ विसर विसर श्री पंचपरमेष्ठि, गणधर, शासनदेवी, क्षेत्रपाल, सप्त कुलकर, अष्टमातृका, षोडशविद्यादैव्यः, नवग्रह इत्यादि सर्वे स्वस्थानाय गच्छन्तु गच्छन्तु पुनरागमनाय प्रसीदन्तु प्रसीदन्तु स्वाहा । નીચેના શ્લોકો બોલવા પૂર્વક વિસર્જન અને ક્ષમાપના કરવાની છે.
ॐ आज्ञाहीनं क्रियाहीनं मंत्रहीनं च यत्कृतम् । तत्सर्वं कृपया देव क्षमस्व परमेश्वर ॥ आह्वानं नैन जानामि न जानामि विसर्जनं । पूजां चाहं न जानामि त्वं गति परमेश्वरः ॥ भूमौ स्खलित पादानां भूमिरेवावलंबनम् । त्वयि जिनापराद्धानां त्वमेव शरणं मम् ॥
(36)सर्वभंगा. सर्व मंगल मांगल्यं सर्व कल्याण कारणम् । प्रधानं सर्व धर्माणां जैनं जयति शासनम् ॥
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ સંપર્ક સૂત્ર બી. વિજય જૈન રિસર્ચ ઍન્ડ ઇન્ફો સેન્ટર 29-30, વાસુપૂજ્ય બંગ્લોઝ, ફન રિપબ્લિક સામે, રામદેવનગર પાસે, અમદાવાદ-૧૫. ફોન નં. 079-26860531 (M) 9327007432 # # પ્રકાશક શ્રતરત્નાકર શારદાબેન ચિમનલાલ ઍજ્યુકેશનલ રિસર્ચ સેન્ટર “દર્શન”, રાણકપુર સોસાયટી સામે, શાહીબાગ, અમદાવાદ-૩૮૦ 004. Car Platea use only wwwloor