Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
मैनंजपन शासन
1RN
illulu
ગોuru,
Toil"
પુસ્તક ૧ લું.]
[ તૃતિયાંક.
શુક્લ પ્રતિપદા : પિષ, વીર સંવત ૨૪૬૭. - ) 20 / 2 |
શ્રીમદ પન્યાસરત્નવિષ્યજીમહારાજ. તંત્રી :
પ્રકાશક લક્ષ્મીચંદ પ્રેમચંદ શાહ.
ભોગીલાલ સાંકળચંદ શેઠ.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Jain Dharma Vikas (Monthly)
Regd. No. B. કારરરરત5 % F-% રરરરક
તપાગચ્છ પટ્ટાવલી સાહિત્યરસિક જનતાને ખાસ તક
ઉપાધ્યાય શ્રીમદ્ ધર્મસાગરજી વિરચિત તપગચ્છ પટ્ટાવલી:—સંપાદક, ૫૦ શ્રી કલ્યાણવિજયજી મહારાજ. છપાઈને તૈયાર થઈ પ્રસિદ્ધ થઈ ચુકેલ છે, આ ગ્રંથમાં પ્રભુશ્રી મહાવીરદેવની પાટપરંપરાએ થયેલા આચાર્યાદિ સાથે શાસનપ્રસિદ્ધ અન્ય મહાપુરૂષનું એતિહાસિક દ્રષ્ટીએ ઉપયેગી સાહિત્ય આપવામાં આવ્યું છે.
ક્રાઉન આઠ પેજી ૩૫૦ પૃષ્ટના, શોભિત ફટાઓ, અને પાકુ પુડું (જેકેટ સાથે) સાથેના આ ગ્રંથનું મુલ્ય માત્ર રૂા. ૧-૮-૦. પિસ્ટેજ જુદું
લખો-જન ધર્મ વિકાસ ઓફિસ, પાલ ગાંધી રોડ, અમદાવાદ, જૈનાચાર્ય શ્રી વિજયનીતિસૂરિશ્વરજીના ઉપદેશથી ચિતડ-જિનમાં દર
જિર્ણોદ્ધાર માટે મળેલ રકમની યાદી -
| ગતાંક પૃ૦ ૭૯ થી આગળ રૂા. ૧૨૯૩૧–૧૨–૯ સરવાળા
૧પ૧–૦-૦ શેઠ મુળચંદ જોધાજી શીવગંજ. ૧૨૫-૦-૦ શ્રી પાલડીને સંઘ, પાલડી-શીવજ. ૩૫-૦-૦ પરચુરણ.
CROSOS SOLO
કરન%8
રૂા. ૧૩૨૪૨–૧૨–૦ -
ઉપરાંત માગસર સુદ ૯ કુંભસ્થાપના, માગસર સુદ ૧૨ ગ્રહપુજન, માગસર સુદ ૧૩ ના અષ્ટોતરીસ્નાત્ર ઘણા ઠાઠથી ભણાવવામાં આવેલ, તેજ દિવસે ઉપધાનવાળા આદિ છો માણસોનું સામુદાયિક ટીપમાંથી જમણુ કરવામાં આવેલ. સુદ ૧૫ ના રોજ ઉત્સવની સમાપ્તિ કરવામાં આવી હતી, તેજ દિન સવારે માણસા નિવાસી બહેન મણીને ભાગવતી દિક્ષા આપવામાં આવી ને તેમને મહેન્દ્રશ્રીજી નામ આપી સાધ્વીશ્રી કુલશ્રીજીના પ્રશિખ્યા તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યાં. તે
જ પોષ વદી ૧ ના ઉપધાનવાળા, તેમજ બીજાઓ મહારાજશ્રી સાથે નરોડા યાત્રાર્થે ગયેલ, જ્યાં ઘણાજ ઠાઠથી આંગીપૂજા કરવા ઉપરાંત હજારેક માણસનું જમણ સામુદાયિક ટીપમાંથી કરવામાં આવ્યું હતું.
ઉપધાન અંગેના દરેક કાર્યમાં ઝવેરી ડાહ્યાભાઈ સવચંદ ને શેઠ ત્રીકમલાલ ક ડાહ્યાભાઈ આદીએ હૃદયની લાગણીપૂર્વક ખડાપગે અનહદ સેવા આપી હતી.
% % % %EF % % % % % % ટાઈટલ છાપનાર : શારદા મુદ્રણાલય, જુમામસીદ સામે--અમદાવાદ.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
જાન્યુઆરી સને ૧૯૪૦
જૈન ધર્મ વિકાસ.
વીર સં. ૨૪૬૭
પંચાંગ,
વિષય-દર્શન.
સુદ ૭ બે
વ૮ ૬ ક્ષય
થી તિથી
* લ છે તારીખ
૩મંગળen ન બુધ ગઝલ
ગુરૂ |
૮ ૯ + 4
૭ શનિ
પિષ, વિ. સં. ૧૯૯૭. વિષય.
લેખક. મહોપાધ્યાય યશોવિજયને સ્નેહાંજલી મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી श्री कल्याणकरणस्तोत्रम् ( काव्य ) , श्री विजयपासूरीश्वरजी તમના મમ્ (શ્રાવ્ય) બી થી સુરત મુસાફરને!
પં. શ્રી મનહરવિજ્યજી મહત્તા કોની વધારે? [ વાર્તા | મંગળદાસ ત્રીકમદાસ ઝવેરી जैनसमाजमें तिथ्यांदोलन भिक्षु भद्रानंदविजयजी ભાગવતી પ્રવજ્યા મહત્સવ
તંત્રી सच्चा-सुख
मुनिश्री कुशलविजयजी ઉપધાન તપમાળા પરિધાન મહોત્સવ તંત્રી પત્રવ્યવહાર સમાચાર, માળારે પણ મહત્સવ
ટા. ૫. ૩
=
lJI
રે R & R 2
૩ ગુરૂ
|
2 4 6 છે
લમ ગળlર 1
સુદ ૬ શુક્ર શ્રી વિમળનાથકેવળજ્ઞાન વદ ૧ મંગળ-ઉત્તરાણુ સુદ ૯ મંગળ શ્રી શાંતિજિનકેવળજ્ઞાન. વદ ૫ શનિ પદ્મપ્રભુચ્યવનદિન. સુદ ૧૧ ગુરૂ શ્રી અજિતનાથ કેવળજ્ઞાન.
વદ ૧૨ શુક્ર શ્રી શીતલનાથ જન્મદિન
અને દિક્ષાદિન. સુદ ૧૨ શુક્ર રોહિણી
વદ ૧૩ શનિ મેત્રદશી. આદિનાથ 5 સુદ ૧૪ રવી શ્રી અભિનંદન કેવળજ્ઞાન
| મેલદિન. ૧) સેમ રણ સુદ ૧૫ સેમ શ્રી ધર્મનાથ કેવળજ્ઞાન. A B વદ ૦)) સેમ શ્રેયાંસનાથ કેવળજ્ઞાન.
૭૨ % 8 2
ક
*મા દ્વારા વિજયનીતિસૂરિ જૈન પુસ્તકાલય, ગાંધીરોડ, અમદાવાદ,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક
-
-
ર
-
-
કન્નરનાર;
માળારોપણ મહોત્સવ ૫. શ્રી સુરેન્દ્રવિજયજી, પૂ. શ્રી રવીવિજ્યજીના સદુપદેશથી સતીયા કેશવલાલ મનસુખરામ, શેઠ ચુનીલાલ આણંદજીનાં અ. સૌ. સુભદ્રાબ્લેન અને શેઠ નાથાલાલ ૬ હઠીસંગનાં ધર્મપત્ની કુલીન્હન તરફથી ભગુભાઈના વડે ઉપધાન શરૂ કરાવી સં. ૧૯૬ના આશ્વિન સુદ ૧૧ અને સુદ ૧૪ એ બે મુહૂર્તોએ નાણ મંડાવી તપપ્રવેશની છે ક્રિયા કરાવેલ, જેમાં ૨૦૭ પુરૂષ, સ્ત્રી અને કુમારિકાઓ સહિત પ્રવેશ કરેલ જે છે પૈકી ૧૧૯ માળ પહેરનાર હતાં.
પં. શ્રી સુરેન્દ્રવિજયજી દરાજ તપપ્રભાવનું વ્યાખ્યાન આપતા, તેમજ તેત્રાદિ ગણતા હોવાથી તપારાધને શાંતિસહ પરિસમાપ્ત થઈ હતી.
કાર્તક વદ ૮ માળાની ઉછામણી શરૂ થતાં લોકોના અત્યુત્સાહે રકમને આંકડે દશેક હજારે પહોંચ્યો હતો. જે પૈકી ઉછામણીની પહેલી માળ, રૂ. ૭૦૧) થી પહેરનાર શા. રતિલાલ ડાહ્યાભાઈનાં આ સૌ. માણેકહેન હતાં. વળી જીવદયા, ઓચ્છવ, તેમજ સામુદાયિક હાણની ટીમાં સારી રકમ નોંધાઈ હતી. અને તેમાંથી તપારાધક દરેકને કામળી તથા એક સગૃહસ્થ તરફથી “જૈન વાર્ષિક પર્વ” નામક પુસ્તકની લહાણ કરવામાં આવી હતી.
માગશર સુદ ૪ બપોરે ભગુભાઈના વડેથી માળને વરઘોડે ચડાવવામાં આવેલ જેની વ્યવસ્થા પહેલાના ઉપાશ્રયના કાર્યકરોએ પ્રસંશનીય રીતે કરી હતી. વરઘોડામાં હાથી, અને પુષ્પમાળેથી સજ્જિત ચોકડી, બગીઓ, તેમજ મેટરમાં બેઠેલા સાબલાઓ જનતાનું લક્ષ ખેંચતા હતા. વરઘેડે વડેથી આસ્ટોડીયા ચકલે થઈને ચાંદલાઓળ, કંદોઈઓળ, કાપડબજાર, ઝવેરીને ચરે, શાકમારકીટને રસ્તે ફરી ભગુભાઈના વડે પાછો આવતાં માળા અને છાબે ઉતારવામાં આવેલ. અને ત્યાં રાત્રે રાત્રિજાગરણ કરવામાં આવ્યું હતું. - માગસર સુદ ૫ ના ઉગતા પ્રભાતે નાણસમીપ માણસાનાં બાળકુમારી શારદા હેને ભાગવતી દિક્ષા પ. શ્રી સુરેન્દ્રવિજયજીના હસ્તે ભગુભાઈના વડે સ્વીકારી હતી. તેમને સાધ્વી શ્રી તિલકશ્રીજીનાં પ્રશિષ્યા તરીકે સુલોચનાત્રીના નામથી જાહેર કરવામાં આવ્યાં, બાદ સાડા સાત વાગતાં ઉપધાન તપવાળાઓને ક્રિયા કરાવવી શરૂ કરી
સાડા આઠના અમલે સંગીતના સરોદે વચ્ચે માળ પહેરાવવાને પ્રારંભ કર્યો, જેની Rબાર વાગ્યે પૂર્ણાહુતિ થતાં ચતુર્વિધ સંઘ સાથે બેન્ડો સહિત સમેતશિખરજીના મંદિરે છે દર્શન કરવા ગયા જ્યાંથી સૌ પિતતાના સ્થાને વિખરાયા. તેમજ સાતેક જણાએ વ્રત ઉશ્ચરેલ હતાં.
માગસર સુદ ૬ થી ડહેલાના ઉપાશ્રયે અષ્ટાહિકા મહત્સવ શરૂ કરી પાટણથી & ગયા બોલાવી જુદા જુદા પ્રકારની પુજાએ ભણાવવા સાથે નવનવી અંગરચના કરવા
%
%
%E1
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈનધર્મવિકાસ.
પુસ્તક ૧ લું.
પિષ, સં. ૧૯૯૭.
અંક ૩ જે.
મહોપાધ્યાય યશવિજયને– | સ્નેહાંજલી.
(નાગરવેલીએ રોપાવ તારા રાજમહેલમાં –એ લો. ) બીજિન સુત્રના પાઠક, રક્ષક જૈન વાડીના ટેક. મનહર સાહિત્યવાડી ફાલી, કુસુમ ખીલ્યાં ડાળી ડાળી; રોયે રસિક વિહારી જેહ, ગ્રહશે પરિમલએ મતવાલી. શ્રી. ૧ gયે અમૃતરસ મીઠા, ષદર્શન વિવિધ પુરાણે; થાને મસ્ત સદા જે હય, તે વિન પીતાં પ્યાલી. શ્રી. ૨ કમ નિયમના અભ્યાસી, વાગીશ્વરી–ભક્ત પ્રતાપી; થશેવિજય વિદ્વાન, નિર્મળ-સાહિત્ય ઉપવનમાળી. શ્રી. ૩ શોભે જે સૌમ્ય સ્વરૂપે, અષ્ટોત્તર શત શુભ ગ્રંથે; વિદ્યા કાશી નગરે સાધી, ગુરૂની આજ્ઞા હેતે પાળી, શ્રી. ૪ જગમાં જિન ધર્મતણ જે, શુભ સ્થંભ રૂપે વખણાયા; વશ ભરી વાક્પટુતા જગખ્યાત, ઉત્તમજિંદગી સાચી ગાળી, શ્રી. ૫ ને ન્યાય વિસારદ કહાવે, આત્માના મંત્ર ભણાવે; વંદુ સ્મરણ શક્તિ અડ, એવી અન્ય જિનેનવ ભાળી. શ્રી. ૬ રક્ષ અતિ ભાષાના, સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, ગુજરાતી; નયને હર્ષ ધરે હેમેન્દ્ર, નિર્મળ અજિત આત્મવિહારી, શ્રી. ૭
: : ' રચયિતા-મૂનિ હેમેન્દ્રસાગરજી.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ,
॥श्री कल्याणकरणस्तोत्रम् ॥
कर्ता-श्रीविजयपनसूरीश्वरजी महाराज.. लोउत्तरलायण्णं-वंदित्ता पुजदेवगुरुणेमि । कल्लाणकरणथुत्तं-रएमि बहुमाणभत्तीए ॥१॥ जियचकिचक्कभाव-सिद्धियसिरि सिद्मचकमुल्लासा । कुणउ खयं दुरियाणं-जिणसासणभावियजणाणं ॥२॥ वियसियकमलदलस्सं-परिचत्तविहाव मुत्तमाणंदं । सिरिकेसरियाणाहं-पणमंतु पफुल्लहियएणं ॥३॥ कम्मक्खयाइजोगे-दक्खं सिद्धायलं महातित्थं । . तत्थ ठिओ णाभेओ-वसउ सया मज्झ चित्तम्मि ॥४॥ पयडियपरमपयत्थं-गणहरसिरिपुंडरीय मत्तपहुं। पणमंताणंनियमा-पेच्छइ न मुहंपि दारिदं ॥५॥ झाणंतरिए समए-केवलनाणं च जेण लघूर्ण । सह कोडीह मुणीणं-सरेमि सिद्धं कयंवं तं ॥६॥ भरहासा जत्थं-गया-सग्गं झाणाउ आइदेवस्स । मरुदेवीसुयपायं-वंदे तं हत्थिगिरितित्थं ॥७॥ कलियालेऽवि पहावो-अणग्गलो जस्स दिसए तम्हा से सचदेवसुमई-कल्लाणं कुणड़ सध्वेसि ॥८॥ चउभावणावियारो-विप्फुरइ विलोइऊण पहुवीरं । नयरीइ महुमईए-विजयउ जीवंतसामीपह ॥९॥ तियसिंदनरिंदचं-कप्पलयम्भहियपुण्णमाहप्पं । सिरिसंखेसरपासं-धण्णा झाअंति रंगाओ ॥१०॥ वियडामयप्पणासं-संदेसिय मुक्खमग्गपरमत्थं । थंभणपासजिणिंद-थुणंतु पावंतु सिद्धिसुहं ॥११॥ सिरिसेरीसापासो-सेरीसामंडणो महियमोहो। . भव्वजियाणं होजा-वंछियदाणिककप्पयरू ॥१२॥ वंदे जिणबिंबाई-दुहा कसायग्गिमेहसरिसाई। भवजलहिपवहणाई-गामाइठियाइ तित्थाई ॥१३॥
(अपूर्ण
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
તમરણે નાહમલમ. तत्स्मरणे नाहमलम्
ખંડ કાવ્ય
લેશ્રી. વીરસુત. ચમત્કૃતિ. ધર્મવિજય અને કાવ્ય પ્રતિભાના એ સાતમી શતાબ્દીના હર્ષ યુગમાં સંતતિના શ્રાપે થયેલ રક્તકઢને સૂર્યસ્તુતિના સે લેક રચતા નઈ કરી પંડિત મયુરે લોકોને આકર્ષ્યા, એના જમાઈ વિદ્વાન બાણે અંગછેદ કરી ચંડિકાના ગાનમાં પુનઃપ્રાપ્તિ જનતામાં ચમત્કૃતિ ફેલાવવા કરી. અને પછી આ વિદ્વાન પંડિતે અહંતામાં રાજસભામાં જિનેની ઠઠ્ઠા કરવા માંડયા. શ્રાવકસચિને આ ખુંચ્યું. આચાર્ય માનતુંગને એમણે વીનવ્યા. “દેવ ! શાસનની ઠેકડી અટકાવો” સાધના છેડીને આચાર્ય સભામાં આવ્યા. ભૂગર્ભમાં લેહશંખલાએ જડાઈ “ભક્તામર રચ્યું, કરબંધન તોડ્યાં. એ ધર્મપ્રભાવનું આબેહુબ રસમયવર્ણન આ ખંડકાવ્યમાં રજુ થાય છે – અન–યાં છે વર્ચસ્વ જેનોનું, ક્યાં છે ચમકાર કોઈને; પ્રતિભા, જ્ઞાન, પાંડિત્ય, કેવળ છે એક દ્વિજમાં. ૧
વાણારસીને નૃપ આજ ભાખે શ્રાવક ઉભા ત્યાં સુણી કેમ સાંખે? વિદ્વાન બાણ તણી છાતી આજે
ફુલાય હર્ષે વિજયી વિરાજે. અન–હર્ષદવે કીધી આજ્ઞા, પાળવી કહે કેમ રે!
બન્યા સવે વિચારમગ્ન, દ્વિજ દ્વેષી શું ઉચરે? ઉપે– જૈનેતરે બ્રાહ્મણ આજ ઈછે,
પુરે નહિ જૈન નૃપ કૈક વાં છે; નિજધર્મ ઉો પરધર્મ નીચે,
કહી લડે સર્વ કરતા તમાસે. અન–રિદ્ધિ, સિદ્ધિ, નીતિ, બુદ્ધિ, જ્ઞાન સંસ્કાર સંપદા.
કલાર્થીનેય દાનેશ્રી, શેભાવે હર્ષ પર્ષદા. ઉપે– સભામહીં સહન આસનો સહ,
પંડિત, વિદ્વાન થકી ભર્યા બહ; નથી કેઈ જેને મુનિરાજ હાજર, ઉત્તરવાળી સતિષે રાજન.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
જેને ધર્મ વિકાસ
: -
૧૧
અનુ-ઝાંખું છે જિન ઓજસ કે, નિર્ભાગી વીરનું કુલ
સુગંધી સ્વાદહીણો કે, લાગે પાશ્વતપિકુલ. ઉપે– હતે એક મંત્રી જિનાનુરાગી,
રાજાની પાસે જઈ ભીખ માગી;
બે હાથમાં ખેશ દબાવી બોલે, , આ શું બોલવું કાજ, શબ્દને ખેાળે. અન–“દેવ આજે કહો ત્યારે, બોલાવું મુજ સાધને;
* ચમત્કૃતિ થકી તૃપ્તિ, થાશે અદ્દભુત આપને. ઉપે–
“તથાસ્ત, કાલે પધારે સાધુ.” રાપ્તિ સુણે સહુ પોરબંધુ; ઉત્કંઠે નેત્રે જુએ મંત્રી સામે,
સાચું શું થાશે પ્રશ્ન વિરામે. અન–સભાનાં આસને છોડી, જેને જાયે મંત્રી પાસ;
કહે કેણ મુનિ આવી, કાલે તેણે રાજપ્યાસ, *ઉપ– શું નામ છે એ મુનિરાજને, .
કયાંથી વિહારી અહીં આવશે એ શું એમની ભક્તિ કરે હર્ષ દેવ! .
ઉધું થશે તે ન કાશીમાં રહેવ!. અનુ-આનંદી એગ્ય ઉત્તરથી, જેનો જાય ઉપાશ્રયે;
મુનિરાજને વાંદી, કહ્યું સર્વ નિ:સંશયે. માલિની– વદન ગભીર વાણી ઉચરી માનતુંગે,
“મુજ પ્રભુ અનુરાગી આફત ટાળશેને નયન ચમકશે ત્યાં, હર્ષનાં ભક્તિભાવે,
રિખવજિન તણું હું, સ્તુતિ ગાઉં પ્રભાવે.” અન–આવ્યાં બીજે દહાડે સૌ, સભામાં નૃપ આણથી;
માનતુંગ પધારે ત્યાં, દે બાણ ધૃતવાટિકા. ઉપ– “આપે મને કેઈ સળી કે સરખું,
રાખી વચ્ચે, છલ ઘીને ન હેળું; શાસ્ત્રજ્ઞ માનવ સમુચ્ચે સમાઉં,
કંટક તુલ્ય ભલે હો પછી હું”. અન–ફાટી આંખે જુએ દ્વિજ, ભેદ સમજી સાધુને કે ત્યાં ચમત્કારને સારૂ, બેડીઓ હાજર થઈ.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
તમારણે નાહમલમ શિખરિણી-ઉંડા અંધારે ત્યાં ભૂમિતલ મહીં બેઠક લઈ,
- બધા અંગે બેડી નૃપજન સજાવે ખણુકતી, લતા વિંટાયે કે તરૂ થડ, પરે લેહશૃંખલે,
કઠીનને પોલાદી ચતુર્દશ અને બે. વપુ જડયું. અનુવાસીને બારણે તાળું, દ્વિજ ચેકી કરી રહ્યા
તમારે ન્યુન, તે પુરી, ઉભરે પુરક ત્યાં. વસંતતિલકા–આંખ મીંચી મુનિભણે પ્રભુની સ્તુતિ ત્યાં.
ગિણ ગુમ્ફિત પદ સ્વમુખે ઉરચારે;
મામા' પ્રથમ પંક્તિ થકી કડી ત્યાં, પુરી થતાં ખણખણે ખલા તુટે છે. ગાથા એકેકે રચતાં, પદ પૂર્ણ કીધાંએકતાલીશે વા બંધન તોડી દીધાં; ગાથા જ એક વધુ બારણું તેડયું કેડયું, પ્રકાશ થાત મુનિનેત્ર ઉઘાડી આવે. બાકી રહેલ કર બેડી લઈ પધારે. બેલ્યા “કહે નૃપ ! તમે ફરમાવ, તેંડેજે બેડી આખર તણું ચમકાર તેને,
માનું બધે, યશ મળે, હું આકચન થાઉ” ઉપે– ન કેઈ જેનેતર આવી આજે,
બેલે મુખેથી નહીં બેડી ભાંજે; મયુરને બાણુ સહુની જીભેથી,
વાદેવીનું મહામ્ય ઉડી ગયું શું ? વસંત—“જે કોઈને ઝડપતું મુજ વેણ માની,
તે આ પ્રભાવ જિનધર્મ તણે સુજાણે.” અન–આખરે રાજવી અજે, છેલ્લી ગુંથી બે કંડિકાર
તુટી બેડી પગે લાગ્યા, રાજાને સહુ ભદ્રિકે. મયુરની સુર્યસ્તુતિને, બાણુની પુજ્ય ચંડિકા; વિસારી સર્વ સુણે છે, ભક્તામરની પંક્તિઓ. તેર તેર સદી વીતી, અજેય કવન એ, અલ્પ હું તે પ્રસંશુ જ્યાં. તત્તરમાણેનાવા માટેના
૨૭
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ
=
==
मुसाफीरने!
-
લેખક–પં. શ્રી મનહરવિજયજી મહારાજ.
એ પંથી! એ ભવ્ય! તું આમને આમ હજારે, લાખે, કરેડે બલ્ક હિસાબ વગરના ગાઉની મુસાફરી કરી ચુકયા. પણ હે કુલીનાત્મા! તું જરાપણ પાછું વળીને જેતે જ નથી. કે હવે મારી મુસાફરી ક્યાં જઈને અટકશે, ને હું પાછો કયી ગર્તામાં પડીશ? આજ સુધી ચારગતિ રૂ૫ રાશીલાખ જીવાયોનીમાં જન્મમરણ, સાગવિયેગ. સુખદુ:ખની પરંપરામાં મણું રહી નથી. ચાર ગતિમાંથી એવી કોઈ ગતિ નથી કે જેમાં દુઃખને અંત હોય.
મનુષ્યગતિમાં બાલબચ્ચાં, મારામા વિગેરે મળે ન મળે, તેનાં હદપાર દુખે, તિર્યંચગતિમાં ગમે તેટલી ભુખ લાગી હોય પણ પરવશપણે ત્યાં શું ઉપાય? તે અને પરાધીનતા એટલી બધી કે ગજા ઉપરાંત ભાર પણ વહન કરે પડે વગેરે, દેવગતિમાં એકબીજાની અપરંપાર રિદ્ધિસિદ્ધિ જે ઈર્ષાને પારજ ના રહે. ને નારકી ગતિમાં તે જે અસહ્ય વેદના જાણે તેજ જાણે, જેમ પ્રસુતિની વેદના વાંઝણું નજ જાણે તેમ સાતે નારકીની વેદના બસ નારકીના જીવેજ વેદી જાણે. નારકી જીવેને શાસ્ત્રકાર મહારાજે દશ પ્રકારની વેદના કહી છે. જેવી કે-જવર, ઉષ્ણ, શીત, દાહ, ભય, શાક, તૃષા, ખરજ, ક્ષુધા અને પરાધીનતા. આ દશ પ્રકારની પીડા નારકોને નિરંતર હોય છે. ને તેથી રાતદિન એકાંત દુઃખી જ દુઃખી રહ્યા કરે છે. અરે ! મનુષ્ય-પંચેન્દ્રિયજીવના શરીરમાં સાડાત્રણ કરોડ રોમરાજી-રૂંવાડાં હોય છે. એ એકેક રૂંવાડે પણ બબ્બે રોગ સત્તામાં પડેલા છે. તો સાતમી નારકના છને એ સાડાત્રણ કરોડ રૂંવાડાના પિણ બબે રોગ સામટા ઉદયમાં હોય તે તે દુઃખને અનુભવ વિના કોણ જાણે?
આ જીવે પણ નારકી આદિ ગતિથી અનાદિકાલથી ગણ્યા ગણાય નહિ તેટલા દુઃખોની પરંપરા વેદવામાં કાંઈ કમીના રાખી નથી. તો હે પુન્યાત્મા ! તું તારા મનથી આ નશ્વર સંસારના મહરાજાના સૈન્યથી ઘેરાઈ, લાડી, વાડી, ગાડીમાં મસ્તાન બની ઠકુરાઈ તેમ રૂ૫ઘેનમાં અંધ બની, સંધ્યાના રંગ જેવા રંગરાગમાં લેપાઈ, વંધ્યાના પુત્ર જેવા અનિત્ય સંસારમાંથી જેમલેષ્મમાં મક્ષિકા લેપાયા પછી છુટી શક્તી નથી તેમ છુટી શકાતું નથી, તેને વિચાર કર. હે સુશીલાત્મા! ચેત. ચેત. જાગ. જાગ. પ્રમાઈ, વિષય વગેરે રૂપી કાઠીયાને દૂર કરી સાદિ અનંત એવાં શીવસુંદરીનાં સુખને ભકતા આ આત્મા કયારે બને
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુસાફીરંને
તેજ ભાવના સેવ! કેમકે આ સંસારના જીને મેળો જેમ રેલવે ટ્રેનમાં જુદાં જુદાં સ્ટેશનથી બેઠેલા મુસાફરે જ્યાં મુસાફરીનું સ્ટેશન આવ્યું એટલે સાથેના સેબતીઓ સાથે ગમે તેટલે રાગ થયો હેય-સંબંધ થયે હેય છતાં આવજે, આવજે. જુહાર, જુહાર.. કહી છૂટાં પડે છે. જેમ કે
यथा काष्ठं च काष्ठं च, समेयातां महोदधौ।
समेत्य च व्यपेयातां, तद्वद्भूतसमागमः॥ અર્થાત અથાગ મહાસાગરમાં જુદી જુદી દિશામાંથી તરતા આવેલા લાકડાંના કટકાઓ પરસ્પર અથડાઈ ભેગા થાય છે. થોડીવાર સાથે સાથે તરે છે, અને પુન: પાછાં જુદાં પડી જાય છે, તેજ સંસારી અને સમાગમ છે.
છે તેમ છે પંથી ! ભવ્ય મુસાફર ! અંતસમયે વ્હાલાં બાળબચ્ચાં, કુટુંબકબીલો, રાજપાટકે ચક્રવર્તિની રિદ્ધિસિદ્ધિ બધું મુકી હાથપગ ઘસડતા ચાલવું જ પડશે. “સંસાર સમજીએ શાણા! મુસાફરખાના.” યા
“સંધ્યાના જેવા રંગ સોનેરી, વંધ્યાને લાડ લડાવ્યા - - જોબનને ધન તન તેવા, સમજવા પાણીમાંના પડછાયા.” : : : : :
તે હે ભવ્યાત્મા! મારું, તારું જેટલું બને તેટલું ધીમે ધીમે ઓછું કર." નહિ તે બાલ કહેવત છે કે
પિોષહ કરે ડોશે ને, ઉપવાસ કરે આઈ; - હું તો મારે ખાઈને, ચોરાશીમાં જાઈશ.
એ બ્રમણામાં ભૂલી જઈ વિનાશ હરી લઈશ.'
તે બુઝ બુઝ. એ સોપાનાથી! આત્માને વિષે માન, અમાનતા ન લાવતાં શ્રી આનંદઘનજી કળે છે તે ભાવ–
“માન અપમાન બિહુ સમ ગણે, સમ ગણેકનક પાષાણ 1 વંદક નિંદક સમ ગણે, ઈસ્ય હવે તું જાણુરે. . ! સર્વ જગજંતુને સમ ગણે, સમ ગણે તૃણ મણી ભાવ; • મુક્તિ સંસાર બિહુ સમ ગણે, મુણે ભવજલ નિધિનાવરે. “
શાંતિ સ્તવન” ઉ શાન્તિ.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ
* મહત્તા કેની વધારે શાહ કે શહેનશાહની?
મહમદ બેગડા અને ખેમા દેદરાણી.
લેખક-શ્રી મંગલદાસ ત્રીકમદાસ ઝવેરી-થાણા. ચૌહાણ રાજા હમીરના દેહાંત પછી રામદેવે ચાંપાનેરને પોતાની રાજધાનીનું પાટનગર બનાવ્યું હતું. વિ. સં. ૧૫૪૧ માં જેની સામે શ્રીજયસિંહદેવે ભયંકર રણયુદ્ધ ખેલ્યું. આ રાજા જયસિંહદેવ પતાઈ રાવલના નામથી પ્રસિદ્ધ હતે. કે જે પતાઈ રાજા પોતાના પ્રધાન ડુંગરશી સહિત યુદ્ધમાં માર્યો ગયો હતે.* (જેને લગતી નોંધ ટૅડ રાજસ્થાનમાં પંડિત ગૌરીશંકર હીરાચંદ ઓઝાએ પૃ. ૪૦૬ ઉપર લીધી છે.)
આ કાળે ચાંપાનેરમાં જૈનપ્રાસાદ સારા પ્રમાણમાં હતા. તેમજ અહીંનું શ્રીનેમિનાથનું મંદિર પણ સુંદર પ્રસિદ્ધિને પામ્યું હતું. અહીં આ સમયે અઢારે વર્ણના લોકો વસતા હતા.
વિ. સં. ૧૫૪૧-૪૨ ના ગાળામાં સુલતાન મહમદ બેગડાએ આ પ્રદેશ જીતી તે સત્તર હજાર ગુર્જરને ધણું બન્યું. તેના હાથમાં પતાઉ રાવલનું રાજ્ય આવતાં સવાલાખ ઉત્તમ પ્રકારના અશ્વો, દશ હજાર હાથીઓ, સીત્તેર ખાન, બહોતેર ઉમરાવ અને બીજા અનેક રાવ-રાણાઓએ તેની તાબેદારી સ્વીકારી હતી.
આ સમયે નગરશેઠ તરીકે ચાંપશી મહેતા અતિશય સુપ્રસિદ્ધ કીર્તિને પામેલ હતા.
એક દિવસ ચાંપશી મહેતા મહાજનના આગેવાને સાથે દરબારમાં જતા હતા. એવામાં રસ્તામાં સાદુલખાન નામે સુલતાનને માનીતો ઉમરાવ મલ્ય. ખાન અને શેઠ બને વાત કરતા આગળ ચાલતા હતા. અને બીજા શેઠીઆએ પાછળ હતા. રસ્તે જતાં બંબ બારેટની ડહેલી આવી. ડહેલીના ઓટલે બારેટ બેઠો હતો. તેણે ઉઠીને ખાનને આશીર્વાદ આપતાં કહ્યું. “ખાગ્ય, તાગ્ય, નિ:કલંક પ્રધાન.”.(ખગ, શૌર્ય અને ત્યાગદાનમાં નિર્તક પ્રધાન) એ પ્રમાણુની ઉપમાનું બિરૂદ આપ્યું. બાદ બારે મહાજનની સામે આંગળી કરી તેમનાં પણ બિરૂદ કહેતાં તે આગળ કહેવા લાગ્યા.
“બરદ કહે “દકાલ દેહથી, રાયે બંધ છોડર્ણ સમરથ; . રાયે થાપના ચારજ રૂ૫, જી જીવદયા પ્રતિભૂપ.”
આ ઉપરાંત ભંડારમાં કુબેરસમ અને મોટા હાથવાળે ગરૂડ વિગેરે અવતારી તરીકે મહાજનને સંબોધી, બારેટે મહાજનની કિંમત બાદશાહ કરતાં અધિક આંકી બતાવી.
* આ વિષયાંધ પતાઈ રાવલના હાથે પાવાગઢનું પતન કઈ રીતે થયું તેને લગતું વૃત્તાંત અમે હવે પછી રજુ કરીશું.
-લેખક,
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહત્તા કેની વધારે–શાહ કે શહેનશાહની ?
આ બધું ખાનસાહેબે બરાબર સાંભળ્યું.
બાદ સુલતાન પાસે જઈ ખાને તરત જ કહ્યું. “હે, જહાંપનાહ, બારોટ આપણે આપેલો ગરાસ ખાય અને કીર્તિ વણિકની ગાય તેનું કારણ સમજાતું નથી.”
સુલતાને તરતજ બારોટને દરબારમાં લાવી મંગાવ્યું. આથી ખાન તે ખુશી થયો, પરંતુ ચાંપસી મહેતા વિચારમાં પડી ગયા.
બારોટ આવતાં જ નિત્યનિયમ પ્રમાણે ઉપરા સાપરી કવિતે બોલવા શરૂ કર્યા, તેને બેલતે વચમાં જ અટકાવી સુલતાને કહ્યું, “તમે વણિક મહાજનનાં વખાણ કેમ કરે છે.
બારોટે કહ્યું –
“કહે બંબ હમ બરદજ દીઈ, એ તો ઉનકે બડુને કીર્યો.” અર્થાત વણિકેના વડવાઓએ જે કર્યું છે. તેના બિરૂદે હું તે કહી સંભળાવું છું. જેમાં ‘દકાલ દેહથ નું બિરૂદ તો જગડુશાના સમયથી પ્રાપ્ત થયું છે, કે જે સમયે પનોત્તરો દુકાળ પડતાં તેમણે રાવ, રાણા, રંક,–જતી અને સતી વિગેરે સર્વેને બચાવ્યા હતા. પનોત્તર દુકાળે ત્યાર પછી કસમ ખાધા કે “હું હવે પૃથ્વી ઉપર ફરીથી નહિ આવું” અથાત્ એ દુકાળ ફરીથી પડ્યો નથી.
આ સમયે પોતાની હારમાં પણ બારેટને વણિક મહાજનનાં વખાણ કરતો સાંભળી સુલતાનને ક્રોધ ચઢ્યો. અને ક્રોધાવેશમાં સુલતાને તરતજ સભા બરખાસ્ત કરી, અને તે ઈન્દ્રમહેલમાં ચાલ્યો ગયો.
સુલતાનના ગયા બાદ ચાંપશી મહેતાએ બારોટને કહ્યું. “હે બારેટ મેટાઓ સામે બાથ ભીડીએ નહિ.—એમાં હારીએ અથવા જીતીએ તેમાં હાણુજ છે બારોટે કહ્યું:
“કાયર ષણ અને ક્રીપણુ વચન, કાજબ કેટ નિધાન,
જ્ઞાનીદાન ભરવચન, એ ગજદંત સમાન.” એટલાં વાનાં એકતે બહાર નીકળવાં કઠણુ, અને બહાર નીકળ્યાં પછી તે ફરીથી પાછાં સમાવાં પણ કઠણું, તેજ માફક કદી પરમેશ્વર કેપે તો પણ હું મારે બેલ ફેરવી શકનાર નથી. લેડું, રાઈ અને કવિતા એ ત્રણેની કિંમત કદી આંકી શકાતી નથી. જેમ દાતા દાન કરતી વખતે પાત્રકુપાત્ર જેત નથી, તેજ માફક ભાટ ચારણ બોલતી વખતે “આ ફલાણો સાંભળશે” એ જેતા નથી કે તેની બીક પણ રાખતા નથી, તેમજ અમ બારેટને “મરણ” તૃણ સમાન છે.
આ પ્રમાણે ટેકીલા બારોટનાં વચન સાંભળતાં શેઠે તેને સાબાશી આપતાં કહ્યું “તમે ફિકર કરે નહિ. તમારા ટેકીલા વચનને ખાતર બાદશાહ જે કાંઈ માગશે તે અમે આપીશું. “આટલી વાતચીત થયા બાદ સર્વે પોતપોતાના સ્થાનકે ગયા.
(અપૂર્ણ)
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
જેને ધર્મ વિકાસ,
जैनसमाजने तिथ्यांदोलन
__ लेखक-भिक्षु भद्रानंदविजयजी-शीवगंज लिखता हूं तो कलम ध्रुखती है। विचारता हूं कि लिखू या न लिखू ? निदान अनेक संकल्पविकल्पानंतर यही निर्णयात्मक विमर्श हुआ कि कुछ लिखना आवश्यक है। कारण अन्यायका तक्षणं एवं न्यायका रक्षण करना मनुष्यमात्रका कर्तव्य है। वर्तमानमें समाजकी इस डावाडोल. असंतोषजनक परिस्थिति को देखकर मेरा हृदय कंपित हो रहा है। वास्तवमें ऐसा होना नैसर्गिक है; क्योंकि जिससमाजमें हमने जन्म लिया, जिसके रजकण एवं वातावरणसे अपने शरीरको पुष्ट किया उस समाजकी ऐसी सोचनीयदशा प्रत्येक सहृदय व्यक्तिके लिये हृदयद्रावक ही है। जैनआत्मबंधुओ व शासननाथकोंका ध्यान आज मैं इस विषयकी ओर आकर्षित करनेके लिये साग्रह निवेदन करता हैं कि जबसे हमारी जैनसमाजमें तिथ्यांदोलन चला है तबसे साम्य वादियां एवं जैनसिद्धांतके. तत्त्ववेत्त नवयुवकोंके हृदयमें कैसी विचारधारायें प्रवाहित होती रहती है और सरलस्वभावी, शांत समताधारी जैनाचार्यादि मुनिगणोंमें कितना क्षोभ हुआ है और जैनसमाजमें कितना कलह, कंकास, वैरविरोध, द्रोहादि कुसंपका बीज रोपा गया है इसका विमर्श तो धर्मनायक एवं सुज्ञवांचकबंदही कर लेवे। ये सर्व उपद्रवोंके मुखा निमित्तभूत श्रीमद् रामसूरीजीका ही प्रताप है। उनकी बृत्तियों भोले जैनसमाज एवं कितनेक धनाढ्य श्रावकको व्याख्यानकलादिसे द्रष्टिरागी बनाकर पक्षको प्रबल किये बाद इस तिथ्यांदोलन फैलाके नवीन मतस्थापन करनेकी और झुकी है। जैसे थोडेक वर्ष पूर्व श्रीमद् राजेन्द्रसूरिजीने भी तीन थुईका मत निकाल कर अपनीनाम-ख्याती कर मथे है इसी तरह नवीन तिथिस्थापकने भी पूर्वजोंकी परंपरागत तिथिकी सुपद्धतिको उत्थापकर अपनी मनमानी नवीन तिथिका स्थापन किया है और उनके इनने समुदाय व संप्रदाय के साथ संबंध रखनेवाले आचार्यादि मुनिगण व कितनेक लोगोने असमझ व समझते हुए भी इनका अनुकरणं किझा है। ठीक ही श्रीमद् न्यायविजयजी महाराजने कहा है कि
मुमुक्षवोऽवि विद्वांस; साम्प्रदायिक दुर्ग्रहात । - किष्टचेतः परीणामी-सन्तो गज्छन्तिकापथम् ॥
अर्थात मोक्षाभिलाषी विद्वानोंभी संप्रदायके दुराग्रहसें अपनी मनोवृत्तिको कषायकलुषित बनाते है ओर निदान उन्मार्ग चढ जाते है। वास्तवमे मध्यस्थवृत्तिसे मीमांसाकरनी चाहीए कि जिससे समाजमें पारस्पारिक भाइयोंमें कलह एवंरंज हो वैसा
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન સમાજને તિય્યદોલન कर्म करना जैनसाधुके लिये उचित है ? कदापि नहि ऊक तिथ्यांदोलन केवल शासनव्यवस्था एवं समाजशांतिको भंग करनेके लिये है। हां किसी तात्विक विषय यह वाद प्रारंभ होता तो इससे अवश्य समाजका श्रेय हो शकता था किन्तु तिथिसंबंधी अतात्विक एवं परंपरा विरुद्धका कोलाहल मचाना विद्वज्जनों उचित नही । हो शकता है कि सूरिजीने अपने नामख्यातिके अनेक अविद्यमान साधनमेंसे इसेभीएक सरल एवं उत्तम साधन मान रखा हो । किन्तु सूरिजीका उत्क प्रवाहमें प्रवाहित होना मुझे न्यायसंगत प्रतित नही होता क्योंकि यह कोई धार्मिकवाद नही और न यहां आत्मकल्याणका सच्चा साधनरुप ही है । ऐसा वितंडावादसे न तो वस्तु तत्त्वका निर्णय हो शकता है। और न स्वपर कल्याण ही है, प्रत्युत पक्षपुष्टिहेतु अनेक छलबलका अवलंबन लेना पडता है। भला जो तिथि श्रीरामचंद्रसूरिजी महाराज ! आपके गुरु, दादागुरु, एवं परदादागुरु आदि करते आये थे उस तिथिसे उनका कौनसा आत्माका अहित हुआ था और आपके नवीन तिथिद्वारा कौन सा लाभ हुआ ? अथवा कथा वे तत्थ तिथि से अविज्ञ थे और आपही विज्ञ हुवे । हो शकता है कि वह पूर्वजो सरलस्वभावी एवं शांत लघुताधारी होगे जिससे वे नवीन क्रांतिकारक मत नही निकाल शके हो अतः आप इस बादको शांत कर अनुग्रहीत करें । ___मैंने जो कुछ मेरे दग्ध हृदय से उद्गार निकाला है वह निंदा, शिक्षा, उपालंभरुपसे नही पर एक विनंति या अर्जरुपसे है कि शासनदेव उनको सद्बुद्धि दे, ताकि समाजमें संप व शांति प्रसरे यही मेरी अंतिम भावना !
ભાગવતી પ્રવજ્યા મહોત્સવ પાટણમાં ખેતરવસીના પાડાના ગજરા બહેન કે જેમણે ઉપધાનતપ સંપૂર્ણ વીસસ્થાનક તપ, વર્ધમાન તપ, આયંબિલ ઓળી તપ, પંચમી, એકાદશી, ચતુર્દશી આદિ તપો ઉપરાંત ભાસખમણ, સોળ અને અઠાઈઓ આદિ તપ કરી જેમણે તપસ્વીનું બીરૂદ સંસારીપણુમાં પ્રાપ્ત કરેલ તેમને આ અસાર સંસારનો ત્યાગ કરી શ્રમણ સંઘમાં જોડાવાની ઉત્કૃષ્ટ ભાવના થતાં કૌટુમ્બીજનોને સંતેવી અષ્ટાનીકા મહત્સવ કરી માગશર સુદી ૧૧ (મૌન એકાદશી)ના રોજ પ્રવજ્યા ગ્રહણ કરી સંસારીપણામાંથી સાધ્વી બન્યા છે.
સાધ્વી મનહરશ્રીજીના શિષ્યા સાધ્વી વિભળશ્રીજીના તેઓ શિષ્ય બન્યા છે, અને તેમનું નામ ગુણશ્રીજી રાખવામાં આવેલ છે.
તેઓના પતિ અને પુત્રએ આજ પહેલા ચારિત્ર લીધેલ હોવાથી તેઓની પ્રવજ્યા ક્રિયા તેઓના સંસારી પતિ મુનિ મહારાજશ્રી ભાનુવિજયજીએ કરાવી હતી. અને તેઓશ્રીના વરદ હસ્તે વાસક્ષેપ નાખવામાં આવ્યો હતો. સાથે તેણુવાડાવાળા હેન ચંચળે પણ ભાગવતી દીક્ષા લઈ આ દ્રશ્યમાં ઓર ઓજસ પાડ્યું હતું.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ
॥ सच्चासुख ॥
लेखक:--मुनिश्री कुशलविजयजी, अमदाबाद. आधुनिक समयमें प्रत्येक मनुष्य सुखके लिये प्रवृत्ति करते है. सुखको प्राप्त करने के लिये बहुत प्रयास करते है, परन्तु वें सुखकी कल्पना अपनी अपनी बुद्धिसे पृथक पृथक करते है, और वह कौन हेतुका आश्रय करनेसे जीवन में आनंद और आत्माकी पूर्णमस्ती देता है. इस विषयमें बहुत व्यग्र बनते है ।
सुखका स्वरुप स्वसंवेद्य, धर्मकी बाधारहित आत्मानुकुल व्यापारको तत्ववेताए कहते है उनका संपूर्ण अनुभव इच्छाशक्तिसे तटस्थ रहकरके स्वकर्मानुसार प्राप्त होने वाले सुखदुःखादि व्यापारको भोगते हुवे धर्मक्रिया करने से होता है धर्मकी स्खलना न बने और आत्माकी उन्नत्ति सिद्ध हो उनकोसच्चा सुखकहते है
जनता अपने अपने कर्तव्य कर्ममें भी इच्छित पदार्थोका प्राप्त करना और उनका फलका अनुभव करना इस प्रकार शरीरधर्मको केवल बढाने वाली इच्छाको पूर्ण करना उनको सुखरुपसे चहाती है उनमें वे बहुत भ्रमयुक्त हो करके ज्ञानदशामें और जीवनमुक्तिका आनन्दानुभवमें सच्चासुखसे वञ्चित होता है। आजकल हरेक स्थानमें यह ही दृष्टीगोचर होता है की मनुष्ये कोई प्रतिष्टा, कोई मनोरथकी सिद्धि, कोई शरीर धर्मका पूर्णसुख इत्यादिक विविध वासना भंडारसे व्याप्त हो करके सब सुखकी और जा रहे है।
वाशनाको क्षय किये बिना अपनी इच्छाके तरङ्गकी साथ धर्मकर्मको इधर उधर हिलाना उसमें सच्चासुख मनुष्य प्राप्त नही कर शकता सुख आनंदात्मक है वह क्षणिक नहि है सर्वदा सर्वभावमें उसका स्वरुप आनन्दरुप है. अतः महात्माएं सुख प्राप्त करने में कारणभूत समता, निरहंकार, ज्ञान इत्यादिक उदारवृत्तिको बढानेवाले आत्माको उन्नतिमें ले जानेवाले क्रियाकांडको मान्य कीये है।
धर्मकर्म भी आत्माकी उन्नति में कारण है अतः उनमे भी वासनाको मुख्य बनाकर जो कर्म केवल ज्ञानकी प्राप्तिमें और आत्माकी उन्नति में कारण है. उनको मृगजलवत् दुरसे सुखआभ्यंन्तर क्लेशयुक्त पालन करना वो ठीक नहीं है क्योंकि ज्ञानप्राप्ति और आत्माकी उन्नति उनसे सिद्ध नही होती है।
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાચા સુખ
प्राचिन समय में महात्माएं जीवनमुक्तिके कारणभूत कर्मको वासना से वह सूखमूलक है एसा समजने में प्रायश्चित समजते थे क्योंकि संसार में हरेक कर्म जीबननिर्वाह से लेकर धर्मादिक में भी वासनायुक्त पालन करने से कष्ट होता है उससे अभिमान रागद्वेष इत्यादिक नाना प्रकारकी उपाधीयां प्राप्त होती है अतः उन्नति में अंतरायरुप वासनाको हटाकर कर्म करना वह सच्चा सुख है
पदार्थ उपभोग कालमें जीतना आनंद देता है. इस नियमानुसार वासनाको हटाये बिना त्यागकाल में उतना कष्ट देता है अतः मनुष्योंने भी कर्मका फलाफलको उनसे उप्तन्न होनेवाले नये कर्मको विचारे कर पीच्छे उनको कितना ग्रहण करना कितना त्याग देना उनका नियम बनाकर प्रवृति करनी उचित है
कोई लोक समजते है कि इन्द्रियकर्मको त्याग करना, पदार्थ का अमिग्रह धरना उनसे वासनाका क्षय हो जायगा और आनन्दसुखका अनुभव प्राप्त हो जायगा परन्तु यह बाबत भी योग्य नही है. एसी प्रवृत्ति करने में कुच्छ सभय आनन्द मीलता है, चारित्र्यादिक धर्म बढते है परन्तु जब मनोवेग वासनाधीन होकर के बढता है तब आनन्दमय सब क्रिया दुःखरुप हो जाती है
भनुष्यका शरीरधर्म जबतक शरीर रहता है तबतक नष्ट नही होता है, सब पदार्थका त्याग उनमें भी वासना त्याग करना वहही त्याग है बस एसा त्यागसे सच्चा सुख मिलता है
पदार्थ और उनका फलका सुखदुख पूर्णरुपसे समझे बिना त्याग में भी मनुष्य सुख नही पा शकता है अतः त्याग में भी शरीरको वासमायुक्त न बना कर, धर्मकर्मो में मानी हुई, तपश्चर्या, शुद्ध चारित्र इत्यादिक नियम पालन करना, इस. नियमादिसे आत्माको अपना स्वरुपमें स्थापन करना वह सच्चा सुख है इस विषयमें एक कहानी कहते है
पूर्वकालमें एक गृहस्थ था वह सम्पति से पूर्ण सुखी था उनके वहां बहुत नौकरलोक उसकी आज्ञाको उठानेके लिये हरदम हाजर रहते थे खाल साधन से वहपूर्ण सुखी थे परन्तु उसको प्रत्येक कार्यमें चिंता बहुत व्यग्र करती थी, मनुष्यका साथ पूर्ण था तो भी वह हरदम चिंतातुर रहता था उसकी स्त्री पूर्ण प्रातिकत्या धर्मपूर्णा थी और उसके आज्ञावश बनकर हमेश पास रहती थी भोगसाधन और लक्ष्मीकी पूर्णता थी परन्तु कुदरती सुखसे वह वन्चित थे उसके घरकी पास एक कुंभार प्रभुका भक्त था और हमेश अपना उद्यमसे प्राप्त कीये हुए धनसे प्रतिदिन गुजारा करता था. सामको
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
८४
જૈન ધર્મ વિકાસ वह अपने जैसे दो चारको एकठा करके रात्रिमे मस्त होकर ईश्वरध्यान करता था, शेठजी सम्पति और मनुष्य समूह पासमें होते हुवे भी महा कष्ट और चिन्तातुर रहते थे और कुंभार सम्पतिरहित था तो भी जीवन आनंद से पसार करता था. एक दिन रात्रीमें शेठको बहुत कामसे मगज भ्रम बना था और शष्या पर निंदके लिये बहुत जंखना करते थे परन्तु विचारोंसे उसको निन्द आती नहि थी वह समय पर कुंभार अपने मित्रोके साथमें भजन और ईश्वरकी स्तुतिमें मशगुल बना था उसका अवाज शेठको सुनाई पड़ा शेठ थोडा समय अपने विचारोंको भुल गये और उसका भजनतानको सुनते सुनते सो गये. शेठको बहुत दिनके जाग्राहासें शरीर रोंग पूर्ण था वह एकदम अच्छा हो गया प्रातःकालमें शेठ जाग्रत होकर कहने लगे अरे, आज क्या हो गया मेरा बहुत दिनसें शरीर दुःखी था वह अच्छा हो गया तब उसको उन कुंभार का ईश्वर स्तवन याद आया और खुश हो कर उसने कुंभारको बुलाया और उसको दश रुपिया इनाम दिया कुंभार खुशी हो कर घर चला गया कुंभारका मस्तीका अनुभव उन दिनसे कुच्छ कम होने लगा-बस उन दिनसे कुंभारको रात्रीको विचार आया
और घरमें कुच्छ अवाज़ मालुम पडे तो स्त्रीसे पुकार करके कहे देख कोई आया की रूपिया ले गया. वह इसी तरह सारी रात्री स्त्रीपुरूषको रूपियाकी रक्षा करने में पसार हुई सुबह हुई तब वह दोनो स्त्रीपुरूष कार्यमें लगे परन्तु शरीर रात्रीभर जागने से कष्टवाला बना था अतः अपना काम कुच्छ हुआ नही. कुंभार सारा दिन चिन्तातुर बनकर बेठ रहा उसने सोचाकी हमारा आनंद क्यौ नष्ट हुवा तब विचार उत्पन्न हुआ कि रूपियाकी रक्षा और उनमें बाशना बनाने के कारण यह हाल हुआ तब वह दस रूपिये हाथमें लेके शेठ पास आया और उसको कहाकी शेठजी आपही इस रूपियोंको रक्खो हमको नहि चाहिये. शेठी बोले भला क्यौ आप मना करते है तब कुंभार बोला शेठजी इससे हमारी रात्री महाकष्टसे गई इससे पहेले हमको चार आना मिलता था और वह दशामें हमको आनन्द बहत था वह एक दिन में नष्ट होगया अतः हमको पैशाकी जरूर नहि है परन्तु हमारा आनंद नष्ट न होना चाहिये शेठ भी समज गयाकी हमारी सम्पति उतने वैभव में हमको आनंद नही देती है इसका कारण वासना क्षय नही अतः सब उपाधीमें हैरान करती है. वैहे तब लक्ष्मी और सब कर्ममें से आशक्तिको छोडकर इश्वरमें मस्त बना वासनाको हरा कर शुद्ध कर्म करने लगा और जीवनमुक्त बना अतः सच्चासुख केवल वासनाको छोडने से होता है।
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઉપધાન તપ માળા પરિધાન મહોત્સવ ઉપધાનતપ માળા પરિધાન મહોત્સવ.
પં. શાન્તીવિજયજી, પં. કલ્યાણવિજયજી, પં. મનહરવિજયજીના સદુપદેશથી શેઠ મગનલાલ ઠાકરસી તરફથી પોતાના શાહીબાગનાં બંગલે ઉપધાન શરૂ કરાવી સં. ૧૯૬ ના આસો વદી ર અને આસો વદી ૫ એમ બે મુહર્તાએ નાણ મંડાવી ઉપધાન–તપ પ્રવેશની ક્રિયા કરાવેલ જેમાં એક પુરૂષ, સ્ત્રી અને કુમારીકાઓ સહિત પ્રવેશ કરેલ જે પૈકી ૫૭ માળ પહેરનારાં હતાં.
૫. કલ્યાણવિજ્યજી દરજ તપની પુષ્ટીનું વ્યાખ્યાન આપતા તેમજ નવ-મરણ આદિ સ્તોત્ર ગણતા હેવાથી તપની આરાધના નિર્વિધને શાંતિપૂર્વક સમાપ્તી થયા બાદ સૌ સૌના સ્થાને વેરાયા ત્યારે દરેકને સમરત બહેને આગ્રહપૂર્વક એકાસણું કરાવ્યા પછી જવા દીધાં હતાં.
કારતક વદી ૧૪ ના માળાની ઉછામળી બોલાવવાનું શરૂ કરતાં લેકમાં અનહદ ઉત્સાહ હેવાથી માળાની ઉછામળી માત્ર બેજ કલાકમાં પૂર્ણ થવા સાથે રાજનગરના બન્ને સ્થળના ઉપધાનમાં અહીઓ કરતાં બમણી અને ચાર ગણું વધુ માળાઓ હેવા છતાં તે સ્થળે ઉપજેલ રકમની હદ મુદાય જઈ આસરે બારેક હજારની ઉપજ થવા પામેલ છે. જે પૈકીની દ્વીતિય માળા રૂ. ૧૯૫૧ ની ઉછામણીથી પરિધાન કરનાર વાડીલાલ છગનલાલના પત્ની હેન સુભદ્રા હતાં. - આ ઉપધાનમાં નેંધ લેવા લાયક તો એ છે કે માત્ર જીવદયા કે જેમાં આસરે અગીઆરસની રકમ થયેલ તે સિવાય અન્ય કેઈપણ પ્રકારની ટીપ કરવામાં આવી નહોતી, પણ વરઘોડા, રાત્રી જાગરણું, અષ્ટાદ્વીકામહોત્સવ શાન્તીસ્નાત્ર સહિત વિગેરે ઉપધાન મહોત્સવ અંગેના તમામ પ્રસંગે શેઠશ્રીએ પિતાના ખર્ચે કરાવવા ઉપરાંત માળા પરિધાન મહોત્સવના દિવસે માળા પહેર્યા બાદ દરેકને પોતાના તરફથી કાંબળી લ્હાણી તરીકે આપી હતી. -
પિતાની પળના જિનાલય મંદિરે અષ્ટાદ્વીકામહોત્સવ શાન્તીસ્નાત્ર સહિતને માગસર સુદી ૮ થી પ્રારંભ કરવામાં આવતાં દરરોજ જુદા જુદા પ્રકારની પૂજાઓ રાગરાગણીથી ભણાવવા સાથે નવ નવ પ્રકારની પરમાત્માને અંગરચના કરવામાં આવતી. માગસર સુદી ૧૫ ના ઘણાજ ઠાઠમાઠથી શાન્તીસ્નાત્ર ભણાવી પ્રભાવના કરવા ઉપરાંત આખી પિળ અને જિનાલયને સુસોભિત રીતે આકર્ષક આરકાઓ અને વિજયપતાકાઓથી સણગારી તેને ઈલેકટ્રીકના રંગબેરંગી મેળાઓથી ઝળઝળાટ કરી મુકી હતી.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ.
=
=
==
=
માગસર સુદી ૮ના બપોરના માળાઓનો વરઘડે કાઢવામાં આવેલ જેની વ્યવસ્થા ગુસાપરેખની પોળના ઉત્સાહી બંધુઓએ ઘણું જ સુંદર રીતે બજાવી વરઘોડાની ગોઠવણ આકર્ષક બનાવી હતી, વરઘોડામાં હાથી અને ચારડાની ગાડી ઉપરાંત કુલેથી સણગારેલી બગીઓ, અને મોટરમાં બેઠેલા સાબેલાઓ જનતાનું લક્ષ ખેંચી રહ્યા હતાં, વરઘોડામાં શ્રી શ્રમણસમુદાયનું જુથ અનેરી સભા અપી રહ્યું હતું. વડે ગુસાપારેખની પળથી પ્રારંભ થઈ ચાંદલાઓળ, કંદોઈઓળ, રેશમી કાપડ બજાર, સોના-ચાંદી બજાર, જવેરીનેચરે, કાપડબાર થઈ સડક ઉપર ચઢી પાનકોર નાકેથી ઢાલગરવાડા તરફ વળી શ્રી. વીસાશ્રીમાળી ન્યાતની વાડીએ ઉતર્યો હતો, જ્યાં માળાઓ, અને પૂજાદિ ઉપગરણે, મેવા, મીઠાઈ આદિની છાબો લઈ લેવામાં આવી હતી. પાછળના ભાગમાં પ્રભુને ચાંદીને રથ અને તેની પાછળ આભૂષણે અને શણગારથી સજજ થયેલી નારીઓનું વૃંદ હાથમાં ચાંદીના લામણ-દીવડા અને જરિયન રૂમાલથી વિભૂસિત માથા ઉપર છાબે ઉપાડીને ચાલતાં ટોળે ટોળાં જાણે રાજનગરની સમૃદ્ધિ અહીં જ ખીલી ન નીકળી હોય તેમ દેખાતું હતું. રાજનગરની જનતા એકી અવાજે કહેતી હતી કે બન્ને વરઘેડા કરતાં આની વ્યવસ્થા અને શોભા અનેરી હતી. - માગસર સુદી ૧૦ શ્રી વિસા શ્રીમાળી ન્યાતની વાડીમાં માળાઓનુ રાત્રીજાગરણ કરવામાં આવેલ જે સમયે શ્રીફળની પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી. તેમજ પં. કલ્યાણવિજ્યજીએ તે દીવસે રાત્રીએ વાડીમાં રહી માળાઓ મંત્રી હતી. માગસર સુદી ૧૧ (મૌન એકારશી)એ સવારના માળાપરિધાન મહોત્સવ હોવાથી માળા પહેરનારાઓના કૌટુંબીજનોના જુથે વહેલી પ્રભાતથી શ્રી વીસા શ્રીમાળી ન્યાતની વાડીએ આવતા હતા. જેથી નવ વાગતાં તો વાડી ચીકાર ભરાઈ ગઈ હતી, પં. શાન્તીવિજયજીએ નવ કલાકને આડત્રીસ મીનીટે માળ પહેરનારાઓને નાણ સન્મુખ ક્રીયા કરાવવાને પ્રારંભ કરી તરતજ પં. કલ્યાણવિજયજીને કીયા અનુષ્ઠાન કરાવવાનું સુચવતા તેમણે કયા સંપૂર્ણ કરાવ્યા બાદ પ્રથમ માળ શેઠ. મગનલાલ ઠાકરસીનાં પુત્રવધુ બહેન સમરતને સાડાદસના અમલે તેમના ભત્રીજા રાજેન્દ્રકુમારે બેન્ડની સરેદે વચ્ચે પહેરાવવી સરૂ કર્યા બાદ કમવાર એક પછી એક ઉછામણુવાળાઓએ માળ પહેરાવવા માંડી જે માળાપરિધાન વીધી બારેક વાગ્યાં સુધી ચાલ્યા, બાદ શેઠશ્રી તરફથી માળ પહેરનારા આખા સમૂહને વ્યવસ્થીત ગૃપ લેવડાવ્યા બાદ અનેક બેન્ડો સહિત મુનિમંડળ સાથે સકળ સંઘ સમેતશીખરજીના જિનાલયે આડંબર પૂર્વક દર્શન કરી સૌ પિતતાના સ્થળે વાજીંત્રો સાથે વીખરાયાં હતાં.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
શેઠ મગનલાલ ઠાકરસી તરફના ઉપધાનમાં માળા પરિધાન કરનારાઓનું સામુદાયિક દ્રવ્ય,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ
બહેન સમરતને તેમના ભત્રીજા રાજેન્દ્રકુમારે
માળા પહેરાવતા સમયનું દ્રષ્ય.
GMG રોઢ મગનલાલ ઠાકરસી તરફના ઉપધાનની માળાના વરડાના
શ્રમણ-શ્રાવક સંઘનું દ્રષ્ય,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર આચાર્ય દેવ શ્રીવિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી અને ૫. કલ્યાણવિજયજી વચ્ચે
પત્ર વ્યવહાર શાન્ત, દાન, મહત, વૈરાગી, ગુણયુક્ત, શ્રીમાન જિનાચાર્ય શ્રી વિજયસિદ્ધિ સૂરીશ્વરજી મહારાજ તરફથી તા. ૧૫-૧૧૪૦ ના વીર-શાસનમાં “પૂજયશ્રી આણંદવિમળસૂરીશ્વરજી મહારાજના નામવાળું પાનું જે શ્રીતપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાચું છે, એ પુરવાર થઈ જાય તે તેમ માનવા અને કરવા તૈયાર છું, અરે ભાઈ! અત્યાર સુધી અમે આ જે કર્યું તેનું પ્રાયશ્ચિત લેવા પણ તૈયાર છું.” આ પ્રકારનું આચ્છાન થતાં પં. કલ્યાણવિજયજીએ તે પાનું શ્રીતપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સિદ્ધ કરી આપવા તે આવ્હાનને સ્વીકાર કરી તા. ર૩-૧૧-૪૦ થી શરૂ કરેલો પત્ર વ્યવહાર અને પુ. શ્રી સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ તરફથી આવેલા પ્રત્યુત્તરે ક્રમસહ જનતાની વિચારણ અથે અહીં રજુ કરીએ છીએ– તા. ર૩-૧૧-૪૭ અને તા. ર૬-૧૧-૪૭ને લખાયેલ પત્ર
એ પાનું તપગચ્છની માન્યતાનું છે ? આચાર્ય દેવશ્રી સિધ્ધિસૂરિશ્વરજી મહારાજને વિજ્ઞપ્તિ.
[આની એક હસ્તપ્રત તા. ૨૩-૧૧-૪ ના રાજ હાથોહાથ અને એક હસ્તપ્રત રજીષ્ટરથી આચાર્યદેવ તરફ તા ૨૬-૧૧-૪ના રોજ મોકલી આપી છે.]
વીરશાસન તા. રર-૧૧-૪૦ માં આ પ્રમાણે છપાયું છે –
પૂજ્ય શ્રી આણદવિઝાલરીશ્વરજી મહારાજના નામવાળું સોળમી સદીનું પાનું બતાવે છે તે શું?” . . ; .
આ પ્રશ્નને ઉત્તર આપતાં જે પૂ. શાન્તતપતિ, વાવૃદ્ધ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય સિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ વર્તમાને તિથિદિનચર્ચાનો નીવેડો લાવવા માટેનો એક અતિ સરલ અને ઘણું જ સુંદર ઉપાય દર્શાવ્યો હતો. ૫૦ વયોવૃદ્ધ આચર્યદેવનો ઉત્તર એવો હતો કે, ' '
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈનધર્મ વિકાસ
“એ પાનામાં કેવું લખાણ છે. તે તો જુઓ! એની ભાષા જુઓ! આપણું ગચ્છની માન્યતાથી વિરૂદ્ધની ગાથાઓ એમાં છે, પણ એ બધી વાત પછી, આપણે ટૂંકી જ વાત કરીએ, એ પાનું જે શ્રી તપગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાચું છે, એ પુરવાર થઈ જાય તો હું તેમ માનવા અને કરવા તૈયાર છું. અરે ભાઈ! અત્યારસુધી અમે આ જે કર્યું, તેનું પ્રાયશ્ચિત લેવા પણ તૈયાર છું ?
આ લખાણ–આચાર્યદેવશ્રીના આ શબ્દોને અમે વધાવી લઈએ છીએ. તેઓશ્રીમાનના આ મન્તવ્યને રદીઓ ભારે નમ્રભાવે આપવો જોઈએ કે, આ પાનું જે અમાએ બહાર પાડેલ છે તે પાનું તપાગચ્છની માન્યતાનું છે, તેવું શ્રી શ્રમણ સંઘે સ્થાપિત કરેલી નવની કમીટી અથવા-મધ્યસ્થ કમીટી પાસે સાબીત કરી આપવા લેખક તૈયાર છે. તો આ વિજ્ઞપ્તિને સ્વીકારી સં. ૧૯૯૭ ના માગસર સુદ ૧૧ સુધીમાં એ નવની કમીટી યા મધ્યસ્થ કમીટી બોલાવી આ પ્રશ્ન તેમની પાસે રજુ કરવા તેઓશ્રીમાને તૈયારી કરવી જોઈએ. જે માગસર સુદ ૧૧ સુધીમાં આવી એક કમીટી સમક્ષ આ પ્રશ્ન રજુ કરવામાં ન આવે તો જનતાને એ પાનું સાચું છે એમ માનવાને હક્ક રહેશે. - આ પ્રશ્નમાં એકપણ શ્રાવકને સ્થાન ન આપવું જોઈએ. તેમ જ તેમની પાસે ઉહાપોહ ન કરાવવો જોઈએ. આ તિથિનો પ્રશ્ન અને પાનું તપાગચ્છની માન્યતાનું છે કે કેમ એ પ્રશ્નો શ્રમણસંઘે જ વિચારવાના હોવાથી તેમજ તેઓ જ આ પ્રશ્નોનો નિકાલ કરી શકે તેમ હોઈ ગૃહસ્થાને આ પ્રશ્નમાં વચ્ચે ન આવવા દેવા જોઈએ, કમીટી બોલાવવા આપ જ આમંત્રણ મોકલશો.
સમાજમાં વયોવૃદ્ધ આચાર્યદેવ તરીકેનું આપનું સ્થાન અખંડ રાખવા ખાતર પણ મારી આ વિજ્ઞપ્તિ સ્વીકારી કલેશ કંકાસને નાબુદ કરવા તૈયાર થઈ આપ આ પત્રની આપના હસ્તાક્ષરની પહોંચ ભાગસર સુદ ૧૧ પહેલાં મેલી આપશો એવી આશા રાખુ છું. સં. ૧૯૯૭. કાર્તિક વદ ૮ )
લી. તા. ૨૩-૧૧-૪૦
પં૦ કલ્યાણુવિજયજી.
શાહીબાગ–અમદાવાદ. નેટ સદર બને પત્રો એકજ સરખાજ ઉપર મુજબ લખાયેલા, હસ્તષથી કોઈ જગ્યાએ
કાંઈ રહી ગયેલ હેય એ બનવાગે છે. તેમજ તા. ૨૬મીની તા. ક. અનાવ્યસ્વક ગણું આપેલ નહતી.
૫. શ્રી વિજયસિદ્ધિસૂરિજી તરફ
તા. ૨૭-૧૧-૪૦ ને પ્રત્યુત્તર.
પૂ. પરમ ગુરૂદેવ, આચાર્યવચ્ચે શ્રીમદ વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજાની આજ્ઞાથી લિ. તેઓશ્રીને ચરણકિંકર મુનિ ભદ્રકરવિજય. તંત્ર પં.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર
શ્રી કલ્યાણવિજયજી જેગ જણાવવાનું કે “આચાર્ય શ્રી વિજયનીતિસૂરિજીએ લહીયા પાસે લખાવીને પૂ. શ્રી આણંદવિમલસૂરીશ્વરજી મહારાજાની આજ્ઞા અને આચરણ આદિ દર્શાવતું હોય તેવું પાનું કે જેની એક નકલ અને મેકલવામાં આવી હતી તેમજ જે પાનાને “જેન” અને “જૈન ધર્મપ્રકાશમાં તમારી ધારણું મુજબના અર્થ આદિ સાથે તમારા સમુદાયના પંન્યાસ શ્રી સંપતવિજયજીની સહીથી પ્રગટ કરાવવામાં આવ્યું હતું, તે પાનું જે શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પૂરવાર થઈ જાય, તો અમે તે મુજબ માનવા, કરવા અને એથી આગળ વધીને જરૂરી પ્રાયશ્ચિત્ત લેવા પણ તૈયાર છીએ.”—આવા પ્રકારના અમારા ખુલાસાના આધારે તમેએ લખી મોકલાવેલ કાગળ મળ્યો. મજકુર પાનાને તમાએ શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પૂરવાર કરી આપવાની તૈયારી દેખાડી એ આનંદની વાત છે, તે હવે તમે હાલ તૂર્તને માટે નીચે જણાવેલા પુરાવા સાથે તેની નીચે જણાવવામાં આવતી બાબતોના ખુલાસાઓ લખીને મોકલી આપશે.
મજકુર પાનાની શાહી, તેમાંની ભાષા અને તેને કાગળ આદિ સલમી સદીનાં છે કે કેમ?—તેને યથાર્થ નિર્ણય થઈ શકે એ માટે (૧) તે અસલ પાનું (૨) તે અસલ પાનાને લખનારે બીજી જે પ્રતે લખેલી હોય તે પૈકીની એક યા વધુ પ્રતે, (૩) તે વખતમાં આપણું શાસનમાં પ્રચલિત ભાષામાં લખાએલા અન્ય ગ્રન્થ અને (૪) સદરહુ પાનાનો પ્રમાણ તરીકે ઉલ્લેખ કરાયો હોય તેવા જે કઈ પ્રમાણિક ગ્રંથો હોય, તે જરૂરી સ્થલે નિશાનીઓ કરીને પૂરાવા તરીકે મેકલી આપશે.
ઉપર લખેલા પૂરાવાઓ મોકલવા સાથે નીચે લખેલી બાબતોના પણ વિગતવાર ઉત્તરે પ્રતિપાદક લિથી લખી મોકલશે(૧) મજકુર પાનામાં પ્રમાણ રૂપે ટાંક્વામાં આવેલી ગાથાઓ પૈકીની અમુક
ગાથાઓ અંચલગચ્છીય અચાયે તૈયાર કરેલા રત્નસંચય નામના ગ્રન્થમાં છે કે નહિ? જે તેમ છે, તે પછી કયાં કારણોસર મજકુર પાનાને અપ્રમાણિક કહી શકાય નહિ? મજકુર પાનાનો તમારા સમુદાય તરફથી જેન” અને “જેન ધર્મ પ્રકાશ બેમાં જે અર્થ પ્રગટ કરાવવામાં આવ્યો છે, તે બરાબર છે? જે તે અર્થ બરાબર જ હોય, તે તેમાં– (અ) મહિનાના અડધા ભાગે પાખી ગણવી, (અ) સોળમે દિવસે ચતુર્દશીનું આરાધન થઈ શકતું નથી.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
જૈન ધર્મ વિકાસ
(૩)
(૬) આઠમ નવમા દિવસે થઈ શકે નહિ, ( પાક્ષિક પ્રતિક્રમણથી સાડા સાત દિવસ વ્યતીત થયે આઠમ આવે, અને (૩) પખવાડીયાના બરાબર સંધાનમાં જેમ મધ્યભાગે આઠમ તિથિ
આવે છે તેમજ મહિનાના વચગાળે પાક્ષિક પ્રતિકમણ કરવું, તથા (૪) પૂનમ કે અમાસની વૃદ્ધિએ તેરસે તેને અંશ રહેલો હોય છે.
-આ વિગેરે જે જણાવેલું છે, તે તેની આજુબાજુના સંબંધ સાથે જોતાં કેવી રીતિએ શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું ઠરે છે અને અંચલગચ્છની માન્યતા વિરૂદ્ધનું ઠરે છે, તે જણાવશો. રત્નસંચયનું ભાષાન્તર કરનાર ભાવનગરની શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાના પ્રમુખ શા. કુંવરજી આણંદજીએ તે ગાથાઓ અંચલગચ્છની માન્યતાવાળી હોવાનું સં. ૧૯૮૫માં જાહેર કરેલું છે, તો તે બરાબર
નથી? અને બરાબર નથી તો તેનું કારણ શું છે? (૪) તેવી ગાથાઓ બનાવીને તે પ્રક્ષિત કરી દેવાનું શ્રી પ્રવચન પરીક્ષા નામના
ગ્રંથમાં જણાવેલું છે, તે વિષે તમારે શે ખુલાસો છે? પૂ. શ્રી આણંદવિમલસૂરીશ્વરજી મહારાજા અને પૂ. શ્રી વિજયહીરસૂરીશ્વરજી મહારાજાના પટ્ટક આદિની ભાષાથી, મજકુર પાનાની ઉપરના ભાગના લખાણની ભાષા જૂદી પડે છે કે નહિ? જૂદી પડતી હોય તો તે વિષે તમારો શે ખુલાસે છે?
આચાર્ય શ્રી વિજયનીતિસૂરિજીની આજ્ઞાથી લેખક-દયાવિજય ઉપાધ્યાય”—એ રીતિએ તમારા સમુદાય તરફથી સં. ૧૯૯ માં પ્રગટ . થયેલી “પર્યુષણ પર્વની તિથિને વિચાર અને સંવછરીને નિર્ણય' નામની ચેપડીમાં ચોથા પાને લખ્યું છે કે “હવે આ વખતે ભાદરવા સુદ ૫ ને ક્ષય છે, પણ પાંચમ પર્વતિથિ હોવાથી તેને ક્ષય ન થાય માટે તેનું કાર્ય ભાદરવા સુદિ ૪થે કરવું જોઈએ. અને ભાદરવા સુદિ ૪ સૂર્યોદય સમયથી માંડી ચાર ઘડી અને એક પળ સુધી હેવાથી અને તે પ્રધાન વાર્ષિક પર્વરૂપ હોવાથી તેનું કૃત્ય પણ ચતુથીએ કરવું જોઈએ. એટલે વાર્ષિક પર્વના કૃત્યમાં પંચમીના કૃત્યનો સમાવેશ થાય. વળી એજ ચાપડીના એજ ચોથા પાનામાં શ્રી શ્રાદ્ધવિધિના પાઠને અર્થ આપતાં લખેલું છે કે-“સૂર્યોદય વખતે જે તિથિ હોય છે તે પ્રમાણ છે. તેને બદલે બીજી તિથિમાં કરવામાં આવે તે આજ્ઞાભંગ, અનવસ્થા, મિથ્યાત્વ અને વિરાધના
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર
૧
પ્રાપ્ત થાય છે. આ તેમજ સમાપ્તિસૂચક ઉદય માન્ય કરવાના વિધાન આદિને મજકુર પાનાને માન્ય રાખવાથી અ૫લાપ થાય છે કે નહિ ?
જે અ૫લાપ થાય છે, તો મજકુર પાનાને શાથી અપ્રમાણિક માની ન શકાય નહિ? અને જે અપલાપ નથી થતે કેવી રીતિએ અપલાપ નથી થતો?
હાલ તૂતને માટે તમે ઉપર લખેલી બાબતેના ખુલાસાઓ વિગતવાર પ્રતિપાદક શિલિએ લખીને મોકલી આપવા સાથે, તેની ઉપર જણાવેલ અસલ પાનું વિગેરે પૂરાવાઓ મોકલી આપશે. તે આવ્યથી ઈવિચારીને અમને જે વધુ પૂરાવાઓ મંગાવવાની અગર તે વધુ ખુલાસાઓ પૂછાવવાની જરૂર લાગશે, તો તે મુજબ અમે તમને લખી મેકલીશું એટલે તે પણ એકલવાની ગોઠવણ કરશે. અમોને જે એ બધું તપાસતાં ખાત્રી થશે કે-મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું જ છે, તો અમે અમારા ખુલાસામાં જણાવ્યા મુજબ માનવા, વર્તાવા અને પ્રાયશ્ચિત્ત લેવા પણ તૈયારજ છીએ, તેની ખાત્રી રાખશે.
ઉપર મંગાવ્યા મુજબના પૂરાવાઓ અને લેખિત ખૂલાસાઓ તમે તમને આ પત્ર મળેથી કેટલી મુદતમાં મોકલી શકશે, તે આ પત્રની પહોંચ લખવા સાથે જણાવશે તેમજ એ વાત પણ જણાવશો કે–તમો જે સદરહુ પાનાને શ્રીતપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું સાબીત કરી આપવાને માટે જરૂરી એવા પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ આપવામાં નિષ્ફળ નિવડે અગરતો તમો જે પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ આપે તેને વ્યાજબી પૂરવાર કરી શકો નહિ એટલે મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું નથી તથા સાચું નથી એમ કરે, તે તમો અને તમારા ગુર્નાદિક હાલની તમારી માન્યતા અને આચરણું ફેરવીને, હાલ અમે જેને શાસ્ત્રાનુસારિણી માન્યતા અને આચરણ કહીએ છીએ, તેને સ્વીકાર કરવાને તિયાર છે કે કેમ?
હવે તમે એ નવની કમીટી અગર તો મધ્યસ્થ કમીટીની જે વાત લખી છે, તે વિષે જણાવવાનું કે-નવની કમીટીની નીમણુંક તે, ઘણું મુદાઓ રદ કરીને તારવેલા ૧૧ મુદાઓને નિર્ણય કરવા પૂરતી જ હતી, વળી તે નવની કમીટીમાં ઈતરગચછીય આચાર્યાદિ પણ હતા તથા નવમાંના કેટલાક હાલ વિદ્યમાન નથી તેમજ નવમાં જેટલા શ્રી પાર ગચ્છના આચાર્યો હતા તેમાંના હાલ જે વિદ્યમાન છે તે પક્ષકાર બનેલા હેવાથી, તેવી કમીટી સમક્ષ સાબીત કરવાની તમાએ કરેલી વાત અસ્થાને છે. તે
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
જૈનધર્મ વિકાસ
એ સિવાયની સમિતિની તમે વાત કરતા હો, તે ય તેની જરૂર કયારે પડે? મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું સાબીત કરી આપવા માટે જરૂરી પૂરાવાઓ તથા લેખિત ખૂલાસાઓ તમે મેકલી આપે અને તે વ્યાજબી હોય તે છતાં પણ અમે તેના સ્વીકારને ઈનકાર કરીએ ત્યારે ! પણ તેવું કાંઈ છે જ નહિ, કારણ કે–તેવા પૂરાવાઓ તથા લેખિત ખૂલાસાઓ મોકલી આપવામાં આવે અને તે જો વ્યાજબીજ હેય, તો અમે તે સ્વીકારવાને માટે પરિપૂર્ણ રીતિએ તૈયાર છીએ. " તમે કદાચ એમ કહેશે કે-“અમે અમારા પ્રચારેલા પાનાને શ્રી તપગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું સાબીત કરી આપનારા પૂરાવાઓ તથા લેખિત ખુલાસાઓ મેકલી આપીએ અને તે વ્યાજબી જ હોય, તે છતાં તમે નજ સ્વીકારો તે પછી શું કરવું?” એને ખુલાસો એ છે કે તે કોઈ પ્રસંગ આવવાની સ્વપ્ન પણ આશા નથી જ, છતાં તે પ્રસંગ આવી જાય, તે તે વખતે ખૂશીની સાથે પણ સૌને સભ્યત એવી એક નિર્ણયકારિણી સમિતિ નીમી, તે સમિતિ સમક્ષ આપણી વચ્ચે થયેલાં લખાણે પૂરાવાઓ સાથે મૂકો અને તે ઉપરથી તે સમિતિ જે નિર્ણય ઉપર આવે તે નિર્ણય આપણુ સાને બંધનકારક હોય તેવી
વ્યવસ્થા પણ મજકુર સમિતિ નીમતી વેળાએ જરૂરથી કરજો. અમો તેમાં વાંધો લઈશું નહિ તેમ તમે અને તમારા ગુર્નાદિકથી પણ એમાં વધે લઈ શકાશે નહિ.
આથી એજ જણાવવાનું કેહાલ કમીટીની કશી જ પંચાતમાં પડયા વિના, અમેએ આ પત્રમાં મંગાવેલા પૂરાવાઓ તથા લેખિત ખુલાસાઓ મોકલી આપવાની તજવીજ કરશે. આપણું ધ્યેય ગ્ય નિર્ણય દ્વારા સમાજના સંક્ષેભાને દૂર કરવાનું છે અને એ માટે જ આ સહેલામાં સહેલા ઉપાય અમાએ સૂચવે છે, એ વાત હર પળે ધ્યાનમાં રાખશે. હાલ એજ. શ્રી વીર સં. ૨૪૬૭, વિ. સં. ૧૯૯૭ના કારતક વદ ૧૩, તા. ૨૭–૧૧–૪૦ બુધવાર
| (સહી) મુનિ ભદ્રકરવિજય - તા. ક. તમે તમારા કાગળમાં અમારા મજકુર પાના સંબંધી ખુલાસામાંના કેટલાક શબ્દ છેડી દીધા છે તેમજ તમારા કાગળમાં બીજી પણ કેટલીક ભૂલે છે, પણ તેને આગળ નહિ કરવામાં અમારો આશય એ જ છે કે મૂળ મુદ્દા ઉપર આપણે ઝટ આવી શકીએ.
(સહી) મુનિ ભકરવિજય
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
આ પત્રવ્યવહાર
- ૧૦૩
જનતા આ પત્રથી જાણી શકી હશે કે-આ પત્રમાં તેઓશ્રીમાનું જણાવે છે કે. એ પાના અંગેના તમામ ખુલાસાઓ અમારી પાસે રજુ કરે. એ અમો જોઈને પછી જે નવા બીજા ખુલાસા માગીએ તે આપજે, અને પછી જે અમે તેને સ્વીકાર ન કરીએ તે મધ્યસ્થ કમીટી નીમવાનો સવાલ ઉભો થાય, ત્યારે કમીટી નીમવાની વાતમાં ઉતરીશું. વળી વધુમાં તેઓ શ્રીમાનું જણાવે છે. કે-નવની કમીટીમાંના વિદ્યમાન તપાગચ્છના આચાર્યદેવાદિ પક્ષીય હાઈ તેમની પાસે રજુઆત કરવાનું અસ્થાને છે. આ જવાબ વાવૃદ્ધ આચાર્યદેવશ્રી. વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજે વીરશાસન તા. ૧૫-૧૧-૪૦ માં કરેલી માગણી મુજબ ૫. કલ્યાણવિજયજીએ ચર્ચાનો અંત લાવવા ખાતર એ પાનું તપાગચ્છની માન્યતાવાળું સિદ્ધ કરી આપવાની બતાવેલી તૈયારીથી કેટલે જુદે પડી બેશુર અવાજ કાઢી ચર્ચાને લંબાવવાને પ્રયત્ન કરે છે, કે? નહિ?. તેને વિચાર જનતાજ કરી લે. - ખરી રીતે ચર્ચાને અંત લાવવાની ઈચ્છા હતી તે આવી રીતે પ્રશ્નો પુછી ચર્ચા લંબાવવા કરતાં તેઓ શ્રીમાનને નવની કમીટી અસ્થાને લાગતી હતી તો તેના બદલે પં. કલ્યાણવિજયજીએ પિતાના પત્રમાં કરેલ માગણી મુજબ મધ્યસ્થ કમીટી નીમી જણાવ્યું હોત તે આ ચર્ચાને જલદી અંત આવત અને જેનસમાજ તિથિનો વિરાધક બનતે અટક્ત. ૫. કલ્યાણવિજય તરફથી તા. ૨-૧૨-૪૦ ને લખાયેલ પત્ર.
શ્રીમાન આચાર્ય વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજને વિજ્ઞાસિ. શાન્ત, દાન, મહંત, વૈરાગી, ગુણયુક્ત, શ્રીમાન જૈનાચાર્ય વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ ઉપર જે બે પત્ર લખ્યા છે. તેને જવાબ આપે નહિ આપતાં તા. ૨૭-૧૧-૪૭ બુધવાર મુનિ ભદ્રંકરવિજયજીની પાને પાને સહી કરાવી લખેલો પત્ર અને માન્ય છે. તેના જવાબમાં જણાવવાનું કે, તમોએ જે જે પ્રશ્નો પુછેલા છે. તે તે પ્રશ્નોના પ્રત્યુત્તરે અમે તમને આપી શકીએ નહિ. કારણ કે, અમે તે આપને લખેલું કે–શ્રમણુસંઘની નવની કમીટી ચા મધ્યસ્થ કમીટી આગળ સદરહુ તિથિચર્ચાના ઉદ્દેશે તેમજ તેના નિર્ણયનું પાનું વગેરે રજુ કરવા તૈયાર છીએ. અને તમે તમારું મન્તવ્ય તે કમીટી આગળ રજુ કરી શકે છે. વાસ્તે વિશેષ ઉહાપિોહ નહિ કરતાં શ્રમણુસંઘની કમીટીને એકત્ર કરવા પ્રયાસ કરે એજ ફલિતાર્થ..
શ્રમણસંઘ ન્યાયાધીશ છે, તે તે તમારા ધ્યાન બહાર નહિ હોય. . .
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિજ
જૈનધર્મ વિકાસ
- એક બીજાનાં લખાણાથી વિશેષ વૈમનસ્યનાં કારણે વૃદ્ધિ પામતાં દેખાય છે. વાસ્તેજ આ બાબતને માગસર સુદ ૧૧ ભમવાર સુધી ખુલાસો થાય એજ વિજ્ઞપ્તિ.
મી. અગસર સુદ ૩ . લી, પં. કલ્યાણવિજય. $ 1. • સોમવાર. ઈ.
. શાહીબાગ, આવી સ્પષ્ટ વિગતવાળે પત્ર તા. ૨-૧૨-૪૦ ના રોજ મોકલી આપવામાં આવ્યો છે. હજુપણ તિથિચર્ચાના ઉદ્દેશે તેમજ તેના નિર્ણયનું પાનું સાબીત કરી આપવા ૫. કલ્યાણવિજયજી તૈયારજ છે. તેવું તેમના ઉપરોક્ત પત્રથી જેનજનતાને સહેજે વિદિત થાય તેમ છે. એટલે વધુ કહેવાની અહીં જરૂરત રહેતી નથી. ,
લેખીત ચર્ચામાં ઉતરવાથી ચર્ચાને અંત આવવાને બદલે ચહ્નાતકા નૃવા પ્રશ્નો ઉભા થતાં ચર્ચા લંબાઈ વધુ કલેશને ઉદ્ભવ થાય છે. જ્યારે મૌખિક ચર્ચા અને કમીટીના નિર્ણયથી ચર્ચાને ત્વરાથી અંત આવવા સાથે સમાજની એકયતા વધે છે, અને આ પ્રણાલી સમાજની તંદુરસ્તી માટે હિતકર પણ છે. 1. પૂ. શ્રી વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી તરફને.
પ્રત્યુત્તર પૂ૦ પરમ ગુરૂદેવ, આચાર્ય મહારાજ શ્રીમદ્ વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજાની આજ્ઞાથી લિ. તેઓશ્રીને ચરણે કિંકર મુનિ ભદ્રકરવિજય. તત્ર ૫૦ શ્રી કલ્યાણવિજયજી જેગ.
'' . કમીટીની વાતને આગળ કરી તમે જણાવે છે કે “મોએ જે પ્રશ્નો પુછે છે, તે તે પ્રશ્નોના પ્રત્યુત્તરે અમે તમને આપી શકીએ નહિ” એથી એવી કલ્પનાને કારણે મળે છે કે, “મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું નથી એવી તમને ખાત્રી થઈ છે. પણ થઈ ગયેલી ભૂલને સુધારવાની તમારી મરજી નથી” છતાં હજુય હું તે તા. ૨૭-૧૧-૪૦ બુધવારના પત્રમાં જણાવેલી રીતીએ તમે જે મજકુર પાનાને શ્રીતપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પુરવાર કરી આપી શકે, તે તેમ માનવા, કરવા અને તેમ મહિ એ બદલ પ્રાયશ્ચિત લેવા તૈયાર જ છું. કે તમે જરૂરી પુરાવા થા લેખિત ખુલાસા મોકલે અને તે વ્યાજબી હોય છતાં હું માનું તો તમે ખુશીની સાથે સર્વ સમ્મત નિર્ણયકારિણી સમિતિ નીમી સર્વને બંધનકારક નિર્ણય મેળવે તે માટે પણ કબુલ રાખવે, એ વાત તે, તમને પૂર્વે જણાવી દીધી છે. , ,
. .
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર
છે. તમારા સમુદાય તરફથી બે ચોપડીઓ બહાર પડી, પાનું છપાવાયું, લેખ, લખી પ્રસિદ્ધ કરાયા અને હવે આ વાતમાં લેખિત જવાબને ઈનકાર કરે, એ કેમ ચાલી શકે? હાલ એજ. શ્રીવીર સં. ૨૪૬૭. વિ. સં. ૧૯૯૭, માગશર સુદ ૧૦ સેમવાર તા. ૯-૧૨-૪૦ મુનિ ભદ્રકવિજય સહી દા: પિતે. : *
તા. ક. હેન્ડબીલમાં તમે તા. ૨-૧૨-૪૦ સેમવારે રજીછરથી પત્ર મેકત્યાનું જણાવ્યું છે. પણ હજુ સુધી તે મ નથી. છતાં હેન્ડબીલમાં તે પત્રની નલ હઈ તેના આધારે આ જવાબ લખ્યો છે. મુ. ભદ્રંકરવિજય સહી દા.પોતે.
આ ઉપરથી જણાશે કે-ફરી ફરીને એકજ લખાણ વ્યક્તિગત તેઓ શ્રીમાનને પુરાવા બતાવવા અને તે જોયા બાદ વિશેષ પુરાવાની માગણી કરે તે તે પુરા પાડવા અને તેથી તેઓ સંતુષ્ટ થાય છે તે મુજબ આચરણા તેઓ શ્રીમાન ન કરે તે સર્વ સમ્મત નિર્ણયકારી સમિતિ નીમી સર્વને બંધનકારક નિર્ણય મેળવવાનું છે. આલ્ફાન આપવા છતાં વાદી બનવું નથી. પણ પક્ષકાર રહી પ્રતિપક્ષને પિતાને પક્ષ અને અંગત સમજાવી જાઓ તેમ કહેવું, અને જોયા પછી અનુકુળતા હોય તે આચરવું. નહિતર આ પાનાની માફક દુધમાંથી પોરા કાઢી અનેક વિતંડાવાદ ઉભા કરવાનેજ આશય હોય એ સ્વભાવિક જનતા સમજી શકે તેવું છે. અને તેથી જ આ નીચે જે પત્ર રજુ થાય છે, તે સવિસ્તર ઉપરોક્ત પત્રને જવાબ પુરો પાડે છે. ૫. કલ્યાણવિજયજી તરફથી તા. ૧૩-૧૨-૪૦ ને લખાયેલો પત્ર શ્રીમદ્દ જૈનાચાર્ય વિજયસિદ્ધિ સૂરીશ્વરજી મહારાજને
વિજ્ઞપ્તિ. માગશર સુદ ૩ તા. ૨-૧૨-૪૦ ના રોજ આપશ્રીમાન ઉપર રજીસ્ટરપત્ર રસીદ નં. ૭૮૩ વાળા રીચીડ પોષ્ટ ઓફિસેથી રવાના કરેલો તે આપશ્રીમાનને મળેલ નથી. એમ આપશ્રીમાનું તા. ૯-૧૨-૪૦ ના પત્રમાં જણાવે છે. તે જાણું આશ્ચર્ય થાય છે. આપશ્રીમાન શહેરમાં જ હોવા છતાં આઠ દિવસ સુધી સ્થાનિક રજીસ્ટર મલે નહિ, એમ થવામાં પિષ્ટ ડિપાર્ટમેન્ટની ભુલ કે કુદરતની ભુલ તે સમજાતું નથી.
આપશ્રીમાનની આજ્ઞાથી લખાયેલ મુનિ ભદ્રંકરવિજયજીની સહીવાળો પત્ર વાંચી સખેદ લખવું પડે છે કે, ન્યાયાધીશની કેટેમાં વાદી, પ્રતિવાદી હાજર થાય ત્યારે વાદી, પ્રતિવાદીનું રેકર્ડ જેવા માગે તો તે રેકર્ડ પ્રતિવાદી આપી શકે ખરો કે? સર્વમાન્ય નિયમ પ્રમાણે તો બન્ને પક્ષ પોતપોતાના પુરાવાઓ ન્યાયની અદાલતમાં રજુ કરે અને એ પુરાવાઓનું તથ્ય પારખી અદાલતને અધિકારી ચુકાદો આપે. અને તે બન્ને પક્ષને બંધનકારક રહે. .
!
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
થઇ
જૈનધર્મ વિકોર્સ
અમારા સમુદાયે આજ સુધીમાં પ્રકાશનમાં મુકેલી પુસ્તિકાઓ, પાનાની સમીક્ષા કે, ચર્ચાસ્પદ લેખન પુર્વાચાર્યોની સત્યવસ્તુ સમાજને સાચી દોરવણું આપવા ધરેલ છે. પણ આપશ્રીમાનને પૂર્વાચાર્યોની તે સત્ય વસ્તુઓ અસત્ય લાગે છે. એટલું જ નહિ પણ તિથિ અને પાનાની ચર્ચાએ કેટલેયે કાળ થયાં પિપરે દ્વારા ઉહાપોહ મચાવી, વૈમનસ્ય વધારી, કુસંપનું વાવેતર વવરાવી દીધું હતું. ઓછામાં પુરું આ સાલની કાર્તિક બે પુર્ણિમાએ સમાજમાં ભીષણ ઝંઝાવાત ખડા કર્યો. પણ એ અતિ ઉગ્રતામાં આપના શ્રીમુખેથી બેલાઈ ગયેલા, વીરશાસન” તા. ૧૫-૧૧-૪૦ માંના થોડા શબ્દમાં અમે સમાજશાંતિની આશા બધી. એ શબ્દોના મદાર ઉપર પાનાને સિદ્ધ કરી આપવા મેં તૈયારી બતાવી, માગશર સુદ ૧૧ સુધીમાં નવની કમીટી યા શ્રમણસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી નીમવા આપશ્રીમાનને તા. ૨૬-૧૧-૪૦ ના રજીસ્ટરપત્રથી વિજ્ઞપ્તિ મોકલી આ વિજ્ઞપ્તિ સ્વીકારીને કમીટી નીમવાની વાતને અળગી મુકી, આપે તા. ર૭–૧૧–૪૦ ના આપશ્રીની આજ્ઞાથી મુનિ ભદ્રંકરવિજયની સહી વાળો પત્ર મેકલી પાના અંગેના લેખીત પુરાવા માગ્યા. અને એ પછી વધુ પુરાવાઓ જોઈએ તે તેની પણ માગણી રજુ કરી કમીટીની વાતને આગળ ઉપર લંબાવી. આ વાત “વીરશાસન તા. ૧૫-૧૧-૪૦ માંની આપની જાહેરાત અને અમારી તૈયારીથી કેટલી આડે રસ્તે ચડી જનારી છે. તેને આપશ્રીમાને અને જનતાએ જે વિચાર કરી લે જોઈએ. સારાંશમાં તા. ૨૭-૧૧-૪૦ ના પત્રમાં આપે જણાવ્યું. તે પ્રમાણે અમે આપને ખુલાસાએ આપી શકીએ નહિ. એ ખુલાસાઓ તે અમે નવની કમીટી પાસે અને તે આપશ્રીમાનને અસ્થાને લાગતી હોય તો શ્રમણ સંઘની મધ્યસ્થ કમીટી પાસે જ રજુ કરી શકીએ. અને એ પ્રમાણે તે અમે હજુ પણ તૈયાર જ છીએ.
આપ આપશ્રીના માગશર સુદ ૧૦ ના પત્રના પહેલા પારિગ્રાફમાં લખાવો છે કે તમે અમને તા. ૨૭–૧૧–૪૦ નાં પત્રમાં જંણાવ્યા પ્રમાણે ખુલાસાઓ ન આપી શકતો “એથી એવી કલ્પનાને કારણે મલે છે કે મજકુર , પાનું શ્રીતપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું નથી એવી તમને ખાત્રી થઈ છે, પણ થઈ ગયેલી ભુલને સુધારવાની તમારી મરજી નથી.” આવી મનમાની કલ્પના તે આપશ્રીમાન જ કરી શકે. અને એવી કલ્પનાથી આપશ્રીમાન તિથિચર્ચાના નિર્ણયને ખોરંભે ચડાવવા જ માગે છે તેમજ સિદ્ધ થાય છે. અમારી તે પૂવાચાર્યોના કથનમાં સંપૂર્ણ ખાત્રી હોવાથી જ નિર્ણયાત્મક કમીટી પાસે સિદ્ધ કરી આપવા હજુ પણ તૈયારી જ છે. - આટલા ઉપરથી જનતા સમજી લેશે કે. અમે તે તે પૂર્વાચાર્યના પાનાને સાચું જ માનીએ છીએ. અને તેથી જ હિંમતપૂર્વક સિદ્ધ કરી આપવા તૈયાર જ છીએ. પણ આપશ્રીમાન તે પાનાને ખોટું માનવા છતાં નિર્ણયાત્મક કમીટી મારફત તે પાનાને ખોટું સિદ્ધ કરી આપવાની ઈચ્છા પણું દેખાડતા નથી.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર
૧૦૭
એજ દેખાડી આપે છે કે આપ શ્રીમાન આ ચર્ચામાંથી છટકવા માગે છે. અમને તો લાગે છે કે. એથી જ આપશ્રીમાન્ અમારી માગણી મુજબ નવની કમીટી અસ્થાને લાગતી હોય તે શ્રી શમણુસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી નીમવાની અમારી સીધી વાતને સ્વીકાર કરતાં અચકાઓ છે.
લેખીત ચર્ચા પ્રજામત કેળવવા જરૂરી હોવા છતાં એ પરિણામે તે ભાગલા પાડવાનું જ કામ કરે છે. એટલે જે ચર્ચાને અંત લાવવો હોય તે નવની કમીટી યા શ્રમણ સંઘની મધ્યસ્થ કમીટી પાસે મિખિક ચર્ચા કર્યા સિવાય લાવી શકાશે નહિ. બાકી પક્ષકાર પરસ્પર વિવાદ કરી ચર્ચા કરે તેમાં પરિણામની આશા હોય જ નહિ. અને જેમાં ફળપ્રાપ્તિ ન જ હોય એવા પ્રયત્નમાં સુજ્ઞોએ પગલું ભરવું ઘટે નંહિ.
અમેને તે લાગે છે કે આપશ્રીમાને બે પુનમ, બે આઠમ, બે પાંચમ, વિગેરેના ઉલ્લેખથી જનતાને ઉધે રસ્તે દેરી મહાન ભુલ કરી છે. એમ આપને આપના હૃદયમાં પણ સ્પષ્ટ થઈ ચુકયું હશે. છતાં તે ભુલ સુધારવાને બદલે અમારી પાસે પુરાવાઓ માગે છો. ખરી રીતે જે આપની પ્રરૂપણ સાચી હોય તે આપશ્રીમાને જ શ્રમણસંઘની કમીટી નીમાવી આપનું વક્તવ્ય રજુ કરવું જોઈએ. આમ ન કરતાં તા. ૧૫-૧૧-૪૦ ના વીરશાસનમાં આપશ્રીએ આહાન કર્યું છતાં અમે તે આહાનને સ્વીકાર કરી મજકુર પાનાને સિદ્ધ કરી આપવા તૈયારી બતાવી. ત્યારે પણ આવા ખાનગી વ્યક્તિગત ખુલાસાઓ માગે એ કેટલું અયુકત ગણાય ?
અંતમાં અમારી ફરીફરીને વિજ્ઞપ્તિ છે કે આપશ્રીમાને તા. ૧૫-૧૧-૪૦ના વીરશાસનમાં કરેલ આહાન મુજબ પાનું સિદ્ધ કરી આપવા શ્રીશ્રમણ સંઘની મધ્યસ્થ કમીટી પાસે અમો તૈયાર છીએ, એટલા ખાતર ફરીને જણાવીએ છીએ કે, માગસર વદ ૭ સુધીમાં તેવી એક કમીટીને નિર્ણય કરી અમને જણાવશે, તે તે કમીટી સમક્ષ અમે તે પાનું સિદ્ધ કરી આપીશું. તે સિવાય વ્યક્તિગત ખુલાસાઓ તે અમે કઈ રીતે પણ આપી શકીશું નહિ.
ઉપરની હકીકત મુજબ આપશ્રીમાન માગસર વદ ૭ સુધીમાં શ્રી શ્રમણ સંઘની મધ્યસ્થ કમીટી નીમી, અને પાનું સિદ્ધ કરી આપવાનું નહિ જણાવે તે આપશ્રીમાન તે પાનાને સાચું માનો છો, તેમ સમજવાનો સમાજને અધિકાર પ્રાપ્ત થશે. અને આપે જે પ્રરૂપણું શાસ્ત્રના નામે વહેતી મુકી છે. તે શાસ્ત્રાનુસાર નથી એમ માનવાનું સમાજને કારણ મલશે. પૂર્વાચાર્યોએ મૌખિક ચર્ચા કર્યાના ઘણાએ પ્રસંગે આજપૂર્વે બન્યા છે. એથીજ પૂર્વાચાર્યોના પગલે ચાલી અમે મૌખિક્યર્ચાની માગણી કરીએ છીએ માગસર સુદ ૧૪ શુક્રવાર
લી. પં, કલ્યાણવિજયની વંદણું.. - તા. ૧૩-૧૨-૪૦ ઇ લુવારની પોળ-ઉપાશ્રય, અમદાવાદ,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૈ૦૮.
જૈનધર્મ વિકાસ
- તા. કઆમ વારંવાર લખાણોના પ્રત્યુત્તરમાં સમયને વ્યર્થ વ્યય કરી પષ્ટ ખર્ચને સમાજ ઉપર બોજો નાંખવો એ આપશ્રીમાનને પણ હિતકર લાગશે નહિ. જેથી અમો આપશ્રીમાનને સ્પષ્ટ જણાવીએ છીએ કે. શ્રી શ્રમણસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી નીમી તિથિચર્ચાવાળું પાનું સિદ્ધ કરી આપવાનું જણાવ્યા સિવાય અન્ય કોઈ પ્રકારને પત્રવ્યવહાર હવે કરશે નહિં. છતાં આપશ્રીમાન તરફથી તે પ્રત્યુત્તર થશે તો તે પત્રવ્યવહાર જનતા સમક્ષ રજુ કરી આપશ્રી સાથેનો પત્રવ્યવહાર વ્યર્થ સમજી કરીશું નહિ. ઈત્યલમ
- લી. ૫. કલ્યાણવિજયની વંદ. પૂ. શ્રીવિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી તરફને તા. ૧૯-૧૨-૪ ને પ્રત્યુત્તર
પૂ. પરમ ગુરૂદેવ આચાર્ય મહારાજ શ્રીમદ વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજાની આજ્ઞાથી લિ. તેઓશ્રીને ચરણકિંકર મુનિ ભદ્રંકરવિજય. તત્ર પંન્યાસ શ્રી કલ્યાણવિજયજી જેગ.
તમારે તા. ૧૩-૧૨-૪૦ને લખેલે પત્ર તા. ૧૪-૧૨-૪૦ શનિવારે મળે. તે પછીના તા. ૧૬-૧૨-૪૦ સોમવારે તમારે તા. ૨–૧૨-૪૦નો લખેલું પત્ર મળે. આમ થવામાં પિષ્ટ ડિપાર્ટમેન્ટની ભુલ કે કુદરતની ભુલ નહિ, પણ સરનામાની ભૂલ એ જ કારણ જણાય છે. અમે તા. ૩૦-૧૧-૪૦થી વિદ્યાશાળાએ છીએ અને તે પત્ર ઉપર ઠેકાણું પાડીનું કરાએલું.
- તમારા લંબાણ પત્રમાં મૂખ્ય મુદ્દાઓ બે છે: (૧) એક તે નવની કમીટી અગર શ્રમણસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી સમક્ષ જ તમે મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરાવનાર પૂરાવાઓ તથા ખૂલાસાએ આપવા તૈયાર છે, પણ તે સિવાય તે મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરે એ માટે જરૂરી એવા જે પૂરાવાઓ તથા ખૂલાસાઓ તમારી પાસે માગ્યા, તે આપવાને તમે તૈયાર નથી. (૨) અને બીજે મુદ્દે એ કે–તમારી ઈચ્છા મુજબની કમીટી સમક્ષ પણ તમે જરૂરી બાબતેના લેખિત ખૂલાસાઓ આપવાને તૈયાર નથી.
આ બે મુદ્દાઓ પાછળ રહેલા તમારા હેતુને વિચાર કરતાં પહેલાં, તમારા બે મુદ્દાઓને જ વિચાર કરીએ.
નવની કમીટી ઘણું મુદ્દાઓ રદ કરીને તારેલા ૧૧ મુદ્દાઓને તે સમયે નિર્ણય કરવા પૂરતી જ હતી, તેમાં ઈતરગરીય આચાર્યાદિ પણ હતા, તે સિવાયના જે તપાગચ્છાચાર્યો હતો તેમાંના હાલમાં અમૂક વિદ્યમાન નથી અને જેઓ વિદ્યમાન છે તે સેવે આ ચર્ચામાં પક્ષકાર બનેલા છે. આ કારણે નવની કમીટીની વાત અસ્થાને છે એમ મેં તમને જણાવ્યું હતું અને તમે આ વાતની વિરૂદ્ધમાં
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર
૧૦૯
-
એક શબ્દ પણ ઉચ્ચારી શક્યા નથી, એથી તમને પણ આ વાત તે વ્યાજબી જ લાગી હોય તેમ જણાય છે.
હવે તમે જે આ વાતને વધુ ધ્યાન પૂર્વક વિચારી હોત અને મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાચું પૂરવાર કરી આપવાની તમે કાગળમાં દેખાડેલી તમારી તૈયારી સાચી જ હેત, તે તમે “શ્રમણ સંઘની મધ્ય
સ્થ કમીટીને પણ આગ્રહ કરત નહિ. કારણ એ છે કે-નવની કમીટીમાંના જ તપાગચ્છાચાર્યો આ ચર્ચામાં પક્ષકાર બનેલા છે. અને શ્રી તપાગચ્છના અન્ય આચાર્યાદિ શમણે આ ચર્ચામાં કઈ પણ પક્ષથી પર છે એમ તે છે જ નહિ. ન્યાયની અદાલત' જેવી કમીટી નીમવી હોય તે, તે કમીટીમાં એવાઓની જ નિમણુંક કરવી જોઈએ, કે જેઓ ન્યાય તેલવાનું સામર્થ્ય ધરાવતા હેવા સાથે ન્યાય માટે ઉપસ્થિત મુદાના કેઈ પણ પક્ષને માન્ય કરી ચુકેલા ન જ હોય. તિથિદિન–ચર્ચામાં કઈ પણ પક્ષને માન્ય કરી ચુકેલા ન હોય એવા એક પણ આચાર્યાદિ શ્રમણ છે નહિ એમ તે તમે પણ જાણે છે અને તે છતાં “શ્રમણસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી” ન્યાયની અદાલતના રૂપમાં નીમ્યા વિના મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું તેમજ સાચું ઠરાવવા માટે જરૂરી પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ આપવાની તમે સ્પષ્ટ ના જણાવે છે, એ શું સૂચવે છે?
- જ્યારે કોઈ પણ પક્ષને માન્ય નહિ કરી ચુકેલા એવા આચાર્યાદિ ન હોય, ત્યારે શ્રમણસંઘમાંથી જ કમીટી નીમવી હોય તો એવી કમીટી નીમવી પડે કે જેમાં બંને પક્ષે સમાન મતાધિકારનું ધોરણ જળવાઈ શકે. આવી કમીટી ન્યાયના મુદા વિષે એકમતી નિર્ણય ઉપર આવી શકે ખરી ? આવી કમીટી એકમતી નિર્ણય ઉપર ન આવી શકે એમ તમે સમજતા હો છતાં આવી કમીટીને આગ્રહ સેવતા હો, તો એનો અર્થ એ જ છે કે–તમે સમાજમાં શાન્તિ સ્થપાય એવા નિર્ણયના નામે પણ સમાજમાં કલહ વધે એવી જ પ્રવૃત્તિ કરવાનો આગ્રહ સેવી રહ્યા છે. અને તમે જે એમ માનતા હો કે–પરસ્પર વિરૂદ્ધ મતવાળા પણ તેઓ જે સત્ય હોય તેના એકમતી નિર્ણય ઉપર આવી શકે, તો તમે એ જણાવો કે–મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરે એ માટે જરૂરી એવા જે પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ તમે અમને પૂરા પાડે તે વ્યાજબી હોય તે અમે જ તેને શા માટે અસ્વીકાર કરીએ ? તેમ તમને પણ પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ આપતાં આપતાં જ ખાત્રી થાય કે મજકુર પાનામાં શ્રી તપાગચ્છની માન્યતાથી વિરૂદ્ધની ગાથાઓ પ્રમાણરૂપે રજૂ કરાએલી છે. તેમજ પાનામાંની ભાષા સલમી સદીની લાગતી નથી, તો તમે પણ મજકુર પાનાને અપ્રમાણિક માની અમારી શાસ્ત્રસંમત માન્યતા સ્વીકારવાને કેમ તૈયાર થાઓ નહિ?
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈન ધર્મ વિકાસ
=
=
- એ વાત પણ તમારે ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ કે–સામાન્ય રીતિએ અદાલતનો આશ્રય ત્યારે જ લેવાય છે, કે જ્યારે બે પક્ષ પરસ્પર વાટાઘાટ કરીને સમજુતી ઉપર આવી શકતા નથી. આપવાની દાનતવાળા દેણદારો, લેણદારોની સાથે પહેલેથી જ હિસાબ કરવાની ના પાડીને એમ કહે જ નહિ કે-કોટમાં જઈને તારું લેણું સાબીત કર. કોર્ટમાં જ હું બતાવીશ કે તારું મારી પાસે લેણું નથી.” બધા દેણદારે જે પહેલેથી જ હિસાબ કરવાની ના પાડીને કોર્ટનો રસ્તો બતાવવા માંડે, તો જગતનો વ્યવહાર જ અશક્ય બની જાય અને કજીયાઓનો પાર રહે નહિ. ન્યાયની અદાલત જેવી કમીટી વિના મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરાવવાને માટે જરૂરી પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ નહિ જ આપવાને તમારો આગ્રહ આ કોટિને છે. કારણ એ છે કે-મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરે તે માટે જરૂરી એવા જે પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ તમે આપ તે જે વ્યાજબી જ હોય, તો અમે તેને માન્ય રાખીને મજકુર પાનામાં જણાવ્યા મુજબ માનવા, વર્તવા અને તેમ નહિ માન્યા-વત્ય બદલ પ્રાયશ્ચિત્ત લેવા પણ તૈયાર જ છીએ- એમ અમે તમને દરેક વખતે જણાવ્યું જ છે અને તેમ જણાવવા છતાં પણ તમે ન્યાયની અદાલત જેવી કમીટી વિના, માગેલા પૂરાવાઓ અને લેખિત ખૂલાસાઓ આપવાનો સ્પષ્ટ ઈનકાર જ કર્યો છે. આથી તમે સમજી શક્યા હશે કે પહેલેથી જ કમીટી નીમવાને તમારો આગ્રહ ન્યાયના સર્વમાન્ય ધોરણને સમ્મત નથી અને કલહને ઘટાડવા કે નાબૂદ કરવાને બદલે કલહને જ વધારનાર છે.
ખરી વાત એ છે કે તમે મારી વાતના હાર્દને જ સમજી શકયા નથી. ચર્ચા કે વાદવિવાદ માટે મેં એ વાત જણાવી જ નહોતી. જે મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું છે એમ પૂરવાર થઈ જાય, તે મારે તેમ માનવું, વર્તવું અને તેમ નહિ માન્યા–વત્ય બદલ પ્રાયશ્ચિત્ત લેવું. આવું મેં એવી ધારણાથી કહેલું કે-જે મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાચું છે તેવી ખાત્રી થઈ જાય તે માટે તેમની આચરણ સ્વીકારવી અને જે હું જેને શાશ્વસંમત આચરણું માનું છું તેથી વિરૂદ્ધ માનનાર વર્ગ મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પૂરવાર કરી આપવામાં નિષ્ફલ નિવડે તો તે વર્ગ હું જેને શાસ્ત્રસંમત આચરણું માનું છું તેને સ્વીકાર કરે. આમ ગમે તેને ગમે તેની આચરણ સ્વીકારવાને પ્રસંગ આવે, પણ તિથિદિનચર્ચાને અંત આવે. આ હેતુથી જ, તમે પૂરવાર કરી આપવાની તૈયારી જણાવી એટલે મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાચું ઠરે એ માટે જરૂરી પૂરાવાઓ અને લેખિત ખૂલાસાઓની મેં માગ કરી હતી. છતાં તમે શ્રમણસંઘની કમીટી વિના પૂછેલા પ્રશ્નોના પ્રત્યુત્તર અને માગેલા પૂરાવાઓ
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
| + +
4
પત્રવ્યવહાર
આપવાને તૈયાર નથી અને પક્ષકારે પિકીની કમીટી નીમવામાં મને તો કલહ ઘટવાને બદલે વધવાનું લાગે છે, એટલે તમારી સાથે પત્રવ્યવહાર લંબાવવાની મારી પણ ઈચ્છા નથી જ. - તમારા છેલ્લા પત્રમાં કમીટી વિના પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ નહિ આપવાનો આગ્રહ રૂપ પહેલે મુદ્દો જેમ અગ્ય હાઈ અસ્વીકાર્ય છે, તેમ બીજો મુદ્દો પણ અસ્વીકાર્ય જ છે. • શ્રી તપાગચ્છની માન્યતાથી વિરૂદ્ધની ગાથાઓને જેમાં પ્રમાણ રૂપે રજૂ કરેલી છે તેમજ જે પાનાનું મૂળ લખાણું સેળમી સદીનું હોવાનું તેમાં જણાવ્યા છતાં સલમી સદીની ભાષા સાથે મેળ ખાતું નથી, તેવા પણ પાનાને પ્રમાણિક તરીકે પ્રચારનાર કે માનનાર આદિ સાથે મૌખિક વાતચીત કરવામાં જેમ જ છે. વળી તમે જે વાત મુખે કહેવા ઈચ્છે છે, તે વાત લખીને આપવામાં તમને વાંધો હોય જ શાને? લેખિત વાત કરવામાં બંધાઈ જવાના ડરે તમે લેખિતની ના પાડતા હે, તે તે પબ જ અનુચિત ગણાય અને સત્ય પ્રત્યુત્તર આપવાની જે તમારી ઈચ્છા હોય તે, તે તમારાથી લેખિત નહિ આપવાને આગ્રેષ્ઠ સેવાય જ નહિ. - -“લેખીત ચર્ચા પ્રજામત કેળવવા જરૂરી હોવા છતાં એ પરિણામે તે ભાગલા પડાવવાનું જ કામ કરે છે?—એ કારણ આપીને તમે લેખિત પ્રત્યુત્તર આપવાની ના પાડી છે, પણ મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતાથી વિરૂદ્ધનું અને
ટું અગર શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરે એ માટે જરૂરી પૂરાવાઓ અને ખૂલાસાઓ માગનાર અમે તેમજ માગેલા જરૂરી પુરાવાઓઅને લાસાઓ આપનાર તમે–એમ આપણે બનેય જણે નક્કી કરીએ કે--જ્યાં સુધી આપણી વચ્ચે તે બાબતને લેખિત વ્યવહાર ચાલતું હોય, ત્યાં સુધી તેમાંનું કાંઈ પણ છપાઈ જાહેર થાય નહિ એવી આપણે ગોઠવણ કરવી. પછી ‘ભાગલા પડે એવી બીક રાખવાને કારણ જ નહિ રહે. " વળી તમે જયારે–લેખીત ચર્ચા પરિણામે તે ભાગલા પડાવવાનું જ કામ કરે છે એમ સમજે છે, છતાં તમારા સમુદાય તરફથી પુસ્તિકાઓ બહાર પડે, લેખો છપાવાય અને હેન્ડબીલે પ્રગટ કરાવાય, ત્યારે એજ સમજવું રહ્યું ને કેતમને પ્રજામત કેળવવાને રસ છે, પણ તમારી પુસ્તિકાઓ અને લેખો તથા હેન્ડબીલે આદિથી સમાજમાં ભાગલા પડે, એની તે તમને દરકાર જ નથી? - આ બધાં ઉપરથી એજ ફલિત થાય છે કે-શ્રમણ સંઘની મધ્યસ્થ કમીટી નીમ્યા વિના જરૂરી પૂરાવાઓ અને લેખિત ખુલાસાઓ નહિ આપવાને તમારે આગ્રહ અગ્ય જ છે. અને અમારા તા. ર૭-૧૧-૪૦ ના પત્રની વિગતેં સુસમ્બદ્ધ જ છે. તેમાં આડે રસ્તે ચઢી જવા જેવું કાંઈ છે જ નહિ, કારણ કે
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨
જેનધર્મ વિકાસ
મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાચું પૂરવાર થઈ જાય તે અમારે તેમ માનવું આદિ ચોકકસ હેઈને તમે જ્યારે મજકુર પાનાને તેમ પૂરવાર કરવાની તૈયારી બતાવે, ત્યારે તે પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું ઠરે એ માટે જે પુરાવાઓ અને ખુલાસાઓ જરૂરી હોય તે અમારે તમારી પાસે માગવા જ પડે.
તમારા વિષે જે કલ્પનાને સ્થાન મળવા બાબત અમારા છેલ્લા પત્રમાં જણાવાએલું, તે અરથાને નહિ હતું એ સમજવા માટે નીચેનાં કારણેને વિચારવાની જરૂર છે:-(૧) તમારા તા. ૨૩-૧૧-૪૦ ના પત્રમાંની તમારી સહી અન્યના હસ્તાક્ષરની હેઈ બનાવટી હતી.. (૨) તમારા તા. ૨૩ અને ૨૬૧૧-૪૦ એ બેમાંના એકેય પત્રમાં પાનાને “સાચું સાબીત કરવાની વાતને ઉલ્લેખ નહિ હતો, પણ “તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સાબીત કરવાની વાત લખાઈ હતી. જો કે બીજી અશુદ્ધિઓની જેમ તે પણ તમારી એક અશુદ્ધિ જ છે એમ માનીને અમે ચાલ્યા હતા. (૩) તા. ૨-૧૨-૪૦ ના પત્રમાં તે તમે પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પૂરવાર કરી આપવાની વાતને બદલે-“કમીટી આગળ સદરહુ તિથિચર્ચાના ઉદ્દેશ તેમજ તેના નિર્ણયનું પાનું વિગેરે રજૂ કરવા તૈયાર છીએ” એમ જણાવ્યું. તેમજ (૪) કમીટીની વાતને વળગી-“તમેએ જે જે પ્રશ્નો પૂછેલા છે તે તે પ્રશ્નોને પ્રત્યુત્તર અમે તમને આપી શકીએ નહિ”—એમ પણ તમે તા. ૨–૧૨-૪૦ના પત્રમાં જણાવ્યું. આ ચાર કારણોથી તેવી કલ્પનાને સ્થાન મળવાનું જણાવવામાં અમે વ્યાજબી જ હતા એમ વિચક્ષણે સમજી શકે તેમ છે. વળી કમીટી સિવાય જરૂરી પૂરાવાઓ અને ખુલાસાએ આપવાની તમારી ના” થી તેમજ લેખિત પ્રત્યુત્તરો આપવાના તમારા ઈનકારથી પણ એજ કલ્પના વધુ દઢ બને છે કે “મજકુર પાનામાં શ્રી તપાગચ્છની માન્યતાથી વિરૂદ્ધની ગાથાઓ પ્રમાણ રૂપે રજૂ કરાએલી હોવાથી તથા તે પાનામાંની ભાષા સલમી સદીની ભાષા સાથે મેળ વિનાની હોવાથી મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું નથી એમ તમને પણ સમજાયું છે, પણ તમારે તમારી ભૂલ સુધારવી નથી, માટે જ તમે પક્ષકારોની કમીટીન અને લેખિત પ્રત્યુત્તર નહિ આપવાનો આગ્રહ સેવી રહ્યા છો.
મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પૂરવાર કરી આપવામાં તમે નિષ્ફલ નિવડો, તો આચાર્ય શ્રી વિજયનીતિસૂરિજી અને તેમની આજ્ઞામાં વર્તનાર સાધુ-સાધ્વીનો સમુદાય અને જેને શાસ્ત્રાનુસારિણી માન્યતા અને આચરણ કહીએ છીએ, તેને સ્વીકારવાને તૈયાર છે કે કેમ? એ વાતને પણ હજુ તમે ખુલાસો આપતા નથી.'
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહાર
૧૧૩
હવે છેલ્લે એજ જણાવવાનું કે-હજુ પણ તમે જે મજકુર પાનાને શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું પૂરવાર કરી આપવાની સાચી જ તૈયારીવાળા હો તે અમારા તા. ૨૭-૧૧-૪૦ ના પત્રમાં જણાવ્યા મુજબના પૂરાવાઓ અને લેખિત ખુલાસાઓ મોકલી આપે. તમારે તેમ ન જ કરવું હોય, તો તમારી સાથેના પત્રવ્યવહારથી સર્યું, એમ જ માનવું રહ્યું. હાલ એજ, શ્રી વીર સં. ૨૪૬૭, વિ. સં. ૧૯૯૭, માગશર વદ ૫ ગુરૂવાર, તા. ૧૯-૧૨-૪૦. રવાના તા. ૨૦-૧૨-૪૦. મુનિ ભદ્રંકરવિજય સહી દ. પોતે. પૂ આચાર્યશ્રી વિજયસિદ્ધિસૂરિજી પ્રત્યે પં. કલ્યાણવિજ્યજીનું
નિવેદન. ઉપરોક્ત લાંબા લાંબા લખાણમાં પણ ફરીફરીને એક જ વાત લખાય છે કે તમે તા. ર૭-૧૧-૪૦ ના પત્રમાં અમે માંગેલા પુરાવાઓ અને પુરા પાડે તે જોયા બાદ વિશેષ પુરાવા માગીએ તો તે પુરા પાડજો અને તેથી અને સત્ય લાગશે તે તે મુજબ અમે આચરણ કરીશું તેમાં જરા પણ શંકા રાખશે નહિ, છતાં સત્ય નક્કી થાય અને અમે તે મુજબ આચરણ ન કરીએ તે તમે ખુશીની સાથે સર્વ સમ્મત નિર્ણયકારિણી સમિતિ નીમી સર્વને બંધનકારક નિર્ણય મેળવે તે માટે પણ કબુલ રાખવે એમ જણાવી, તેઓ પોતે જ બધા પુરાવાઓ માગે છે. સદર પત્રમાં આગળ વધીને જણાવે છે કે તપાગ૨છાચાર્ય દરેકે દરેક પક્ષકાર હોવાથી જેમ નવની કમીટી પિકી કેટલાક ઈતરગચ્છીય આચાર્યાદિ હતા. અમુક વિદ્યમાન નથી અને જેઓ વિદ્યમાન છે તે સર્વ આ ચર્ચામાં પક્ષકાર બનેલા હોઈ તેઓ ન્યાયમાં કામ આવી ન શકે તેમ કહી, નકામા બતાવવાથી તેને અમે આગ્રહ ન રાખતાં શ્રી શ્રમણ સંઘ મધ્યસ્થ કમીટીની માગણે રજુ કરી ત્યારે તેને પણ તેવી જ રીતે બધાને પક્ષકાર ગણી તેવી કમીટી પણ નીમી શકાય નહિ તેમ કહી કમીટીની આખી માગણે ઉડાવી દઈ સ્વયં પોતાને જ તેમની તા. ર૭-૧૧-૪૦ ની માગણી મુજબ પુરાવાઓ રજુ ન કરે તો તમે પાનું સાચું પુરવાર કરવા અશક્ત છે તેટલું જ નહિ પણ તે પાનામાં શંકા છે તેમ અમે માનીએ છીએ માટે જ તેઓને પુરાવાઓ નથી આપતા તેમ સ્પષ્ટ લખતાં પણ તેઓ અચકાતા નથી. આ તે પગ નીચેનું બળતું દેખવું નહિ પણ બીજે દેખાતા ઉજાસને બળતું બળે છે તેમ કહેવું તેના જેવી વાત નહિ તે શું? અમારી પાનું સાચું કરી આપવાની ખુલ્લી તૈયારી બતાવવા છતાં તેઓ અમારી માગણી મુજબની કમીટી નીમવાનું કે જે કામ અમોએ તે વયોવૃદ્ધ શ્રીમાનને સેંપેલ હોવા છતાં પણ તેવી કમીટી નીમી પાનું સિદ્ધ કરાવી આવી નકામી ચર્ચાને જલદી અંત લાવવાનું કરી શકતા
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪
જૈન ધર્મ વિકાસ
=
=
નથી, અને તેના બદલે લાંબા લાંબાં કાયદાબાજી લખાણ લખી જાણે કે એક ન્યાયની કેટ ન હોય તેમ અમારી પાસે પુરાવાઓ તેમની સનમુખ રજુ કરવાની આજ્ઞાઓ ફરીફરીને કર્યો જાય છે, પક્ષકારો બન્યા પછી કઈ પણ દિવસ બને પક્ષકારોએ ભેગા બેસી વાંધા પટાવ્યા હોય એ બને જ કેમ? અને તેમાં પણ એક બીજાના દઢ અભિપ્રાય બંધાઈ ગયા પછી, તમે અમારી પાસે પુરાવાઓ માગો છો તેમાં પણ ભીંત ભુલે છો, સબબ કે-અત્યાર સુધી તપાગચ્છને સંપ્રદાય જે પ્રમાણે સર્વમાન્ય તિથિ વધઘટના અંગે આચરણ કરતે આવેલ તે મુજબ આપનાં પક્ષ સિવાય બીજો પક્ષ હજુ પણ આચરણ કરી રહેલ છે, એટલે નવું કરનાર આપને પક્ષ છે અને ખરી રીતે આપે જ પ્રતિપક્ષના આચાર્યોની સભા ભરી જે હજુ સુધી દુખાતા મને આપ ચિક્યતા જાળવી રાખવા પ્રરૂપણ કરતા હતા, તેથી વિરૂદ્ધ આપની દ્રષ્ટીએ સાચી પ્રરૂપણું જે આપે નવી કરી તે સિદ્ધ કરી આપી આપના મતનું પ્રતિપાદન કરાવવું જોઈએ, ને તેમ આપ ન કરી શકે તે માટે સમૂહ જે પ્રરૂપણ પ્રાચીન કરતો હોય તે મુજબ જ આપે વર્તન કર સમાજને આ કલેશાગ્નિમાંથી મુક્ત બનાવે જોઈએ. છતાં નવું કરી તે ખોટું સિદ્ધ કરી આપવાની જવાબદારીઓ બીજા ઉપર નાંખવી એ પણ એક કાળયુગને અપ્રતિમ પ્રભાવ નહિ તે શું? સાચી વાત તે એ છે કે જુની પ્રણાલીકા મુજબ પ્રરૂપણ કરનારા નવું કાંઈ કરતા નથી, એથી પક્ષકાર કહેવાય જ નહિ. છતાં તેઓશ્રીમાનને પિતાને જ પુરાવા મેળવવાનો દઢાગ્રહ હોય તો નિરૂપાયે અમારે જણાવવું પડે છે કે અમો પક્ષકાર(વાદી)ને કોઈ પણ સંજોગોમાં અમારી પાસેના લેખીત અને મૌખીક પુરાવાઓ સેંપી શકીયે જ નહિ. બલકે મૌખીક વાર્તાલાપ કરે તે પણ જોખમી ગણાય એટલે વાતાલાપ પણ કરીએ નહિ. વળી તેઓ શ્રીમાન બીજો મુદો એ ઉભો કરે છે કે શ્રી શમણુસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી પાસે પણ અમો લેખીત ખુલાસા આપવા તૈયાર નથી, પણ એ વાત કોઈ પણ જગ્યાએ અમારા પત્રવ્યવહારમાં નથી, પણ કાલ્પનીક ઉપજાવી કાઢેલી છે. અમે તો તે કમીટી પાસે અમારી પાસેના લેખીત અને મૌખીક બધા પુરાવાઓ રજુ કરી પાનું સિદ્ધ કરી આપવા તૈયાર જ છીએ.
અંતમાં જણાવીએ છીએ કે તમેને એક પક્ષકાર (વાદી) તરીકે અમો વ્યકિતગત તમારા તા. ૨૭-૧૧-૪૦ ના પત્રમાં માગેલા પુરાવાઓ પુરા ન પાડીએ તેથી તે “એજ કલપના વધુ દઢ બને છે કે મજકુર પાનામાં શ્રી તપાગચ્છની માન્યતાથી વિરૂદ્ધની ગાથાઓ પ્રમાણ રૂપે રજુ કરાએલી હોવાથી તથા તે પાનામાંની ભાષા સલમી સદીની ભાષા સાથે મેળ વિનાની હોવાથી મજકુર પાનું શ્રી તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું અને સાચું નથી એમ તમને પણ
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
પત્રવ્યવહ
સમજાયું છે, પણ તમારે તમારી ભૂલ સુધારવી નથી માટે જ તમે પક્ષકારોની કમીટીને. અને લેખીત પ્રત્યુત્તરે નહી આપવાને આગ્રહ સેવી રહ્યા છે.” જનતા વિચાર કરી લે કે આવી મનમાની કલ્પનાઓ પિતાની મેળે ઉત્પન્ન કરી બીજાઓ ઉપર ઠસાવવા પ્રયત્ન કરનારની શું મને દશા હશે? અમને તો તે પૂર્વાચાર્યોના પાનામાં સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા છે અને તેથી જ અમે તો શ્રી શ્રમણસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી પાસે રજુઆત કરવાની અમારી મુદત જવા છતાં હજુ પણ તેવી કમીટી પાસે પાનું સિદ્ધ કરી આપવા તૈયાર છીએ, અને તેથી અમે તે મુદતમાં વધારે કરી સં. ૧૯૯૭ ના પાસ સુદી ૧૫ સુધી તે મુદત લંબાવીએ છીએ, માટે તે મુદત દરમીયાનમાં ગમે ત્યારે શ્રી શ્રમણસંઘની મધ્યસ્થ કમીટી નીમી આચાર્યદેવ અમેને જણાવશે, તે તે જ પળે અમે તે કમીટી પાસે અમારા લેખીત અને મૌખીક મજકુર પાનું તપાગચ્છની માન્યતા મુજબનું સિદ્ધ કરી આપવાના પુરાવાઓ સાથે હાજર થઈ તે પાનું સિદ્ધ કરી આપીશું.
મહાન પૂર્વાચાર્યોએ અનેક રાજસભાઓમાં વાદીઓને મૌખીક ચર્ચાઓથી જીતી જિનશાસનને વિજયધ્વજ ફરકાવ્યો છે, તેમજ અનેક પૂર્વાચાર્યોએ જ્યારે સંપ્રદાયમાં મતભેદ ઊભા થવા પામેલ હોય ત્યારે તે સમયના વિદ્વાન આચાર્યોએ એકત્ર થઈ લેખીત પ્રમાણે વિચારી મૌખીક ચર્ચાથી સર્વમાન્ય નિર્ણયે ક્યના પ્રસંગો પણ બનેલા છે. આ પૂર્વાચાર્યોની રસમ સિદ્ધ કરી આપે છે કે લેખીત માત્ર પ્રમાણરૂપ રાખી મૈખીક ચર્ચાથી મતભેદનો અંત આણુ એજ સંપ્રદાય અને સમાજ હિતકર વિશેષ છે. અને તેથી જ પૂર્વાચાર્યોના પુનિત પગલે ચાલવું અને વધુ હિતાવહ લાગવાથી અમો સૈાખીક ચર્ચાને વિશેષ અગ્રસ્થાન આપીએ છીએ,
આ બધા ઉપરથી જનતા કલ્પી શકશે કે પાનું સિદ્ધ કરી આપવાની અમારી પીછે હઠ છે કે શ્રી શ્રમણસંઘની કમીટી નીમાવી પાનું સિદ્ધ કરી આપવાની અમારી માગણી હઠાગ્રહી છે ! કે પૂ. શ્રી વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ પક્ષકાર (વાદી) હોવા છતાં તેઓ સીધા અમારી પાસે પુરાવાઓ માગે છે તે તેમને દુરાગ્રહ છે, એની તુલના કરવાનું જનતાને સોંપી અત્રે વિરમીએ છીએ.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬
જિન ધર્મ વિકાસ
ઠેરઠેરથી પૂ. આચાર્ય દેવ, મુનિરાજે તેમજ સંઘના ચૌમાસી ચૌદશ ગુરૂવારે અને કાર્તિક પુર્ણિમા શુકવારે આરાધવાના મળેલા પત્રો અને
સમાચાર.
વળા–જૈનાચાર્ય શ્રીવિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ, આ. શ્રી. વિજય ઉદયસૂરિજી, આ. શ્રી. નંદસૂરિજી આદિએ સમસ્ત સંઘ સમુદાય સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ તા. ૧૪-૧૧-૪૦ ગુરૂવારે કરી. કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવાર તા. ૧૫-૧૧-૪૭ના રોજ ચાર્તુમાસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
પાલીતાણું–જૈનાચાર્ય સાગરાનંદસુરીજી આદીએ બાબુ પનાલાલની ધર્મશાળામાં જૈનાચાર્ય વિજય મેહનસુરીજી આદીએ સાહિત્યમંદિરમાં, જૈનાચાર્ય વિજ્યપ્રતાપસુરીજી આદીએ નાની ટેળીવાળી બાબુની ધર્મશાળામાં, પં. માનવિજયજી આદિએ મેટીટાળીવાળી ઉજમબાઈની ધર્મશાળામાં, પં. ભુવનવિજયજી આદિએ મેતી સુખીયાની ધર્મશાળાએ આદિ જુદી જુદી ધર્મશાળામાં રહેલા સાધુ સાધ્વી સમુદાયના પંદર આનીથી પણ વધુ ભાગે કારતક સુદી ૧૪ ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ સકળ સંઘની સાથે કરીને કારતક સુદી ૧૫ ને શુકરવારે ચાતુમસ બદલી ગિરીરાજની ફરસના કરી યાત્રા કરી હતી.
સીવગંજ–જેનાચાર્ય વિજયનીતિસૂરીશ્વર, ઉપાધ્યાયશ્રી દયવિજયજી, પં. શ્રી દાનવિજયજી, પં. શ્રી મુકિતવિજયજી, ૫. સંપતવિજ્યજી આદિએ પિોરવાડની ધર્મશાળાઓ તેમજ અન્ય સાધુ સાધ્વીને કે જે આશરે દશેક ઉપાશ્રય છે તે તમામ ઠેકાણે ઐકયતાથી સકળ સંઘ સાથે કારતક સુદી ૧૪ ને ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક સુદી ૧૫ ને શુક્રવારના ચાતુર્માસ બદલી મોટા મંદિરે સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. આજુબાજુના લગભગ બધા ગામના સંઘેએ ઉપર મુજબ જ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવારે કરેલ છે.
| ગુજરાવાલા (પંજાબ)–જેનાચાર્ય શ્રી. વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ આદિએ સમસ્ત સંઘ સમુદાય સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ તા. ૧૪-૧૧-૪૦ ગુરૂવારે કરી કાર્તિક સુદી ૧૫ તા. ૧૫-૧૧-૪૦ શુકવારે ચાતુમસ બદલી પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
બીલીમોરા–જૈનાચાર્ય વિજયજયસિંહસૂરીશ્વરજી આદિએ સકળ સંઘ સાથે કારતક સુદી ૧૪ ને ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ અને કારતક સુદી ૧૫ને શુકરવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન સંઘ સાથે કરેલ છે.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમાચારે
૧૭
પાટણ–વયેવૃદ્ધ પ્રાતઃસમણીય પ્રર્વતક કાંન્તીવિજયજી મહારાજના નેતૃત્વ નીચે સાગરના ઉપાશ્રયે ઝવેરીવાડામાં તેમજ રાજવાડા અને જેગીવાડાના એ ત્રણ ઉપાશ્રયે તેઓ શ્રીમાનના સાધુઓએ અને ખેતરવસીના પાડામાં જેના ચાર્યવિજયહર્ષસૂરીશ્વરજી આદી તથા કન્યાસાના પાડામાં મુનિ ભુવનવિજયજી આદિ સાધુઓએ તેમજ રાજકાવાડામાં મલાતના પાડામાં સાધ્વી મહિમાશ્રીજી આદીથાણ ચાર તથા ચેખાવટીના પાડામાં સાધ્વીજીનશ્રીજી આદીથાણું બે તથા ખેતરવસીના પાડામાં સાધ્વી માનશ્રીજી આદીથાણું ચાર તેમજ મોટા ભાગના ગામના સાધ્વીઓના ઉપાશ્રયેએ કારતક સુદી ૧૪ ને ગુરૂવારનું ચર્તુવિધ સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરેલ માત્ર મંડપમાં અને બેએક સાધ્વીઓના ઉપાશ્રયે બુધવારે થયેલ વળી તે બધા સાધુ મંડળે કારતક સુદી ૧૫ ને શુકરવારના ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટદર્શન કરેલ છે. ગામમાં ચૌદ આની ઉપરાંતના સમૂહે બે તેરસ કરેલ હશે વળી સામુદાયિક પાખી પણ ગુરૂ ને શુકરવારની આખા પાટણ શહેરે પાળી હતી. આજુબાજુના પણ ઘણા ગામમાં બે તરસે કરી ચૌદસ ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ સંઘેએ એકત્રભાવથી ક્યનું પાટણના સમાચાર જણાવે છે.
જામનગર–જૈનાચાર્ય વિજયધર્મસૂરીશ્વરજીના શિષ્ય આચાર્ય ભક્તિસુરીશ્રીજીએ કારતક સુદી ૧૪ ગુરૂવારના રોજ સકળ સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિકમણ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા કરના મંગળ પ્રભાતે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ, ઉપધાન ચાલુ છે.
અમદાવાદ– જૈનાચાર્ય વિજયલાવણ્યસૂરીજી આદિ પાંજરાપોળના ઉપાશ્રયે જૈનાચાર્ય વિજયલલીતસૂરીજી આદિ લુણાવાડાના ઉપાશ્રયે, જૈનાચાર્ય રિદ્ધિસાગરજી આદિ આંબલીપળના ઉપાશ્રયે, આચાર્ય કુસુમસુરીજીએ ચામડાના ઉપાશ્રયે, પં. શાન્તીવિજયજી આદિ ભકીની બારીવાળા ઉપાશ્રયે, પં. રવીવિમળજી આદિએ દેવશાના પાડાના ઉપાશ્રયે, પં. સુરેન્દ્રવિજયજી આદિએ ભગુભાઈના વડે ઉપધાનતપવાળાઓ સાથે, ૫. કલ્યાણુવિજયજી આદિએ શાહીબાગ શેઠ મગનલાલ ઠાકરશીના બંગલે ઉપધાનતપવાળા સાથે, પં. રવીવિજયજી આદિએ ડોસીવાડાની પિળના ડહેલાના ઉપાશ્રયે, મુનિ વિદ્યાવિજયજી આદિએ લવારની પોળના ઉપાશ્રયે, આચાર્ય દેવસુરીજી આદિએ ઊજમબાઈની ધર્મશાળાઓ, મુનિ મંગળવિજયજી આદિએ નાગજી ભુદરની પાળના ઉપાશ્રયે, મુનિ રાજવિજયજીએ વાસણશેરી સરસપુરના ઉપાશ્રયે, મુનિ ચંદનવિજયજી તળીઆની પિળના ઉપાશ્રયે ઉપરાંત
જ્યાં કોઈપણ સાધુ નથી તેવા હરીપુર, રાજપુર, સ્ટેશન ઉપર, પાંચકુવા રસ્તા, આદિ ઉપાશ્રયમાં અને સાધ્વીઓના મોટા ભાગના ઉપાશ્રયેએ કારતક સુદી ૧૪ ને ગુરૂવારનું ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ સકળસંઘ સાથે કરી કારતક સુદી ૧૫ ને
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮
જૈન ધર્મ વિકાસ
શુકરવારના ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન કરવા જમાલપુર ગયાં હતાં, અમદાવાદમાં ચૌદ આની પક્ષ ઉપર મુજબ કરનારે હતે.
લુણાવાડા–આચાર્યદેવશ્રી. વિજયકુમુદસૂરિજી આદિએ શ્રીસંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ તા. ૧૪-૧૧-૪૦ ગુરૂવારે અને ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલપટ્ટ દર્શન તા. ૧૫-૧૧-૪૦ શુક્રવારે કરેલ છે. વળી તેઓશ્રી. અમારા ઉપરના પત્રમાં જણાવે છે કે “ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરાય તેવી પરંપરા જે ચાલી આવે છે. તેનેજ અને માનનારા છીએ. બે પુનમે કે બે અમાસે બે તેરસ કરવી જોઈએ” “વૃદ્ધદેવેન્દ્રસૂરિકૃત યતિદિનકૃત્ય સમાચારીમાં ધર્માધિકારમાં ક્ષયવૃદ્ધિતિથિએ શું કરવું તે પાઠ પુરાવા બુકમાં બહાર પાડેલ છે તે સ્પષ્ટ છે.
ચાણમા–આચાર્યશ્રી મતિસાગરજી, મુનિશ્રી માનસાગરજી-આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ તા. ૧૪-૧૧-૪૭ના રોજ કરેલ. અને ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજપટ્ટદર્શન તા. ૧૫-૧૧-૪૭ના રોજ કરેલ છે. તેજ મુજબ સાધ્વી કમળશ્રીજી આદિઠાણાંએ પણ સ્ત્રીઓ સહિત ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરેલ છે.
ખંભાત–આચાર્યશ્રી. દેવેન્દ્રસાગરજી આદિએ શ્રીસંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિકમણુ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે અને ચાતુર્માસ બદલી ગીરીરાજ પટ્ટદર્શન કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના કરેલ છે.
ઝાલેર (મારવાડ)–જૈનાચાર્ય શ્રી વિજયયતિન્દ્રસૂરિજી મહારાજ આદિએ ચમાસી પ્રતિકમણ તા. ૧૪-૧૧-૪૦ કા. સુ. ૧૪ ગુરૂવારે કરી. તા. ૧૫૧૨-૪૦ શુક્રવાર કા. સુ. ૧૫ના રોજ ચાતુર્માસ બદલી પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
વેરાવળ–આચાર્યશ્રી. વિજયદર્શનસૂરીશ્વરજી આદિએ ચૌમાસી પ્રતિકભણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરેલ અને ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદશન કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે કર્યો છે.
સુરત–આચાર્ય શ્રી વિજયવિજ્ઞાનસૂરિજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
પડવંજ–આચાર્યશ્રી વિજયપધ્ધસૂરિજી મ. આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
નંદનબાર–આચાર્યશ્રી વિજ્યામૃતસૂરિજી મ. આદિએ ચોમાસી પ્રતિકમણ ગુરૂવાર તા. ૧૪-૧૧-૪૦ કાર્તિક સુદ ચૌદશે કરી શુક્રવાર તા. ૧૫-૧૧ -૪૦ કાર્તિક સુદ પુનમે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમાચાર
૧૧૯
ઉદયપુર–જૈનાચાર્ય શ્રી વિજયઉમંગસૂરિજી મહારાજ આદિ ઠાણાએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવાર કાર્તિક સુદ ૧૪ તા. ૧૪-૧૧-૪૦ ના રોજ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા તા. ૧૫-૧૧-૪૦ શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
મેસાણા–આચાર્યશ્રી કીર્તિસાગરજી આદીથાણું તથા જૈનાચાર્ય વિજ્યકનસૂરિજીના શિષ્યો થાણા બે મળી એકંદર થાણા દશે શ્રી સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ તા. ૧૪-૧૧-૪૭ને ગુરૂવારના કરેલ તેમજ કાર્તિક પૂર્ણિમા ને શુકરવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન કરેલ તેજ પ્રમાણે સાધ્વીઓના ઉપાશ્રયે પણ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ નારીદે ગુરૂવારે કરેલ છે. - કરજણ–આચાર્યશ્રી કનકચંદ્રસૂરિજી મ. અને મુનિશ્રી ભક્તિવિજયજી મ. આદિએ સંઘ સમરત સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાતિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી, કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગીરિરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
તાલાણું–(પાલનપુર સ્ટેટ)–આચાર્યશ્રી વિન્યાયસૂરીજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કા. સુ. ૧૪ ગુરૂવાર તા. ૧૪–૧૧–૪૦ ના રોજ કરી. કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
સરીયદ–આ. શ્રીસદયસૂરિજી મ. આદિએ ચામાસી પ્રતિક્રમણ. ગુરૂવાર કાર્તિક સુદી ૧૪ના રોજ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
અજમેર–મુનિરાજશ્રી પ્રેમવિમળજી આદિએ સારા એવા સમુદાય સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ અને કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી શત્રુંજયગિરી પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
ભાવનગર–પં. શ્રીઅવદાતવિજયજી આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રેજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી. કાર્તિક સુદ ૧૫ના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરિરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. ભાવનગરમાં સમસ્ત ચતુર્વિધ સંઘે આજ પ્રમાણે આરાધના કરેલ છે. * માળીયા-મીયાણા મુનિરાજશ્રી હરખવિજયજી આદિએ સમસ્ત સંઘ, સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી. કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
ભુજ (કચ્છ)-મુનિરાજશ્રી. વિદ્યાવિજયજી આદિએ સમસ્ત સંઘ સાથે કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી. શુકવાર કાર્તિક સુદ ૧૫ના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૦
જૈન ધર્મ વિકાસ
જયપુર–મુનિરાજશ્રી. દશનવિજયજી શ્રી. ન્યાયવિજ્યજી, શ્રી જ્ઞાનવિજ્યજીની ત્રિપુટીએ ચૌમાસી પ્રતિકમણુ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવાર તા. ૧૪-૧૧ -૪૦ ના રોજ અને કાર્તિક સુદ ૧૫ તા. ૧૫-૧૧-૪૦ શુકવાર જ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. - હાડેજા–૫. શ્રી કલ્યાણવિમળજી આદિએ શ્રી. સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરેલ. અને ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ કરેલ છે. વધુમાં તેઓશ્રી જણાવે છે કે આરાધક બનવા ઈચ્છનારે કા. સુ ૧૪ ગુરૂવારના પ્રતિક્રમણ કરવું તે વ્યાજબી અને શાસ્ત્રોક્ત છે.
ગેધરા-મુનિશ્રી દશનસાગરજી શ્રી. ન્યાયસાગરજી આદિ એ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાતિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરી ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે કરેલ છે.
દેવા–મુનિશ્રી મતિસાગરજી આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરીને કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદશન કરેલ છે.
રતલામ–(માળવા) ૫. શ્રી મંગળવિજ્યજી આદિએ ગુરૂવાર સુદ ૧૪ કાતિકના રેજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. .
વિજાપુર–ઉ. શ્રી સિદ્ધિમુનિજી, મુનિશ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી આદિએ ચૌમાસી પ્રતિકમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરીને કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રિજ ચાતુમાસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
ચુડા–મુનિર જશ્રી જયંતવિજયજી આદીએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી અને કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન સમસ્ત સંઘ સાથે કરેલ છે.
ખ્યાવર–(રાજપુતાના) ઈતિહાસ પ્રેમી મુનિરાજશ્રી જ્ઞાનસુંદરજી આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા શુકવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
વાંકડીયા વડગામ–પૂ. શ્રી હિંમતવિમળજી મહારાજ પ્રવર્તક શ્રી શાંતિવિમળાજી આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ તા. ૧૪-૧૧-૪૦ ગુરૂવારના રોજ કરી ચાતુર્માસ બદલવાનું અને ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કાર્તિક "પૂર્ણિમા શુક્રવાર તા. ૧૫-૧૧-૪૦ ના રોજ કરેલ છે.
પાલેજ–મુનિરાજશ્રી વર્ધમાન સાગરજી મ. આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. આ
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમાચારો
૧૨૧
જુનાગઢ–પન્યાસજીશ્રી ઉદયવિજ્યજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
મંદસેર–મુનિરાજશ્રી ચરણવિજયજી મ. આદિએ સમસ્ત સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી, ચાતુર્માસ બદલવાનું અને ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ કરેલ છે. આજુબાજુ નજદીકના તમામ ગામના સંઘોએ આ પ્રમાણે ચોમાસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવારે કરેલ છે.
ડભોઈ–મુનિશ્રી ચતુરવિજયજી મ. આદિએ ગુરૂવાર તા. ૧૪-૧૧-૪૦ કાર્તિક સુદ ૧૪ ના રોજ સમસ્ત સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી શુક્રવાર તા૧૫-૧૧-૪૦ કાર્તિક સુદ ૧૫ ના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
અત્રે ચાતુર્માસ રહેલાં આચાર્ય શ્રવિજય મેહનસૂરિશ્વરજીનાં આજ્ઞાવતી સાધ્વીશ્રી કલ્યાણશ્રીજીએ પણ આજ પ્રમાણે આરાધના કરેલ છે.
વાડાશિનેર–મુનિરાજશ્રી મેરવિજ્યજી આદિએ ચોમાસી પ્રતિક્રમણ કારતક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી. કારતક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
કરાંચી–મુનિરાજ શ્રી જયવિજયજી આદિએ સમસ્ત સંઘ સમુદાય સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવાર કાર્તિક સુદ ૧૪ ના રોજ કરી. કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
મહીજ–પન્યાસ શ્રી. તિલકવિજયજીમહારાજ આદિએ ચેમાસી પ્રતિકમણુ કાર્તિક સુદ ૧૪ વાર ગુરૂવારે અને ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારના રોજ કરેલ છે.
ઉજૈન-(માળવા)–પ. શ્રી.ચંદનવિજયજી આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવાર કાર્તિક સુદ ૧૪ના રેજ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. ઈન્દર અને મક્ષીજી બાદ કરતાં સમગ્ર માળવા દેશે આ પ્રમાણે આરાધના કરી છે.
વીસનગર–મુનિરાજ શ્રી ધર્મવિજયજી મ. આદિએ કાઢ સુદ ૧૪ ગુરૂવાર ના રોજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવાર ના રોજ ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
બિહારસરિફ–૫. શ્રી માણેકવિજયજી મ. આદિએ ચોમાસો પ્રતિક્રમણ. ગુરૂવાર કાસુ. ૧૪ના રોજ કરી. કાર્તિક પૂર્ણિમા. શુક્રવારના રોજ ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૨
જૈન ધર્મ વિકાસ
ભુજ (કચ્છ)– મુનિશ્રી જીતવિજયજી મ. આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે ચામાસી પ્રતિક્રમણ કરી. કાર્તિક પૂર્ણિમા શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પદર્શન કરેલ છે.
માસરરેડ–મુનિશ્રી મણીવિજયજી મ. આદિએ ચામાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
ડાભલા–મુનિશ્રી દેવવિમલજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી: કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
સુરત–સાધ્વીશ્રી માણેકશ્રીજી આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કા. સુ. ૧૪ ગુરૂવારે કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
દયાળપુર–પ. શ્રી કીર્તિમુનિજી મ. આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિકમણ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
જામખંભાળીયા—મુનિરાજશ્રી. ન્યાયવિજયજી મ. આદિએ માસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવાર કાર્તિક સુદ ચૌદશે કરી. શુકવાર કાર્તિક પૂર્ણિમાએ ચાતુ મસ બદલી સિદ્ધાચળ પદર્શન કરેલ છે. - વેજલપુર–મુનિશ્રી ધર્મસાગરજી મ. આદિએ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
સાદડી–મુનિશ્રી સુમિત્રવિજયજી મ. આદિ એ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરીને ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કાર્તિક પુર્ણિમા શુક્રવારે કરેલ છે.
દિલ્હી–મુનિશ્રી. રૂપવિજયજી મ. આદિએ ચોમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
માંગરેલી–મુનિશ્રી કનકવિજયજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પદર્શન કરેલ છે.
રાજગઢ (માળવા)–મુનિરાજ શ્રી ભક્તિવિજ્યજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે કરી. કાર્તિક પૂર્ણિમા શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
બીકાનેર–સાધ્વીશ્રી વસંતશ્રીજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી કાર્તિક પૂર્ણિમા શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમાચાર
૧૨૩
ખેરાળ—પન્યાસજી મંગળવિજયજી મહારાજે કારતક સુદી ૧૪ ને ગુરૂવારે સકળ સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક સુદી પૂર્ણિમા શુકરવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન કરેલ છે
વારાહી–મુનિ મહારાજ અમરવિજઇએ કારતક સુદી ૧૪ ગુરૂએ સકળ સંઘ સાથે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક પૂર્ણિમા શુક્રવારે ચાતુર્માસ પરિવર્તન કરી સિદ્ધાચળ પટ્ટદર્શન યાત્રા કરેલ છે. મહારાજશ્રી શાન્ત સ્વભાવના હોવાથી પર્યુષણ આદિ મહોત્સવ ઘણું જ સારો ઉજવાયેલ અને સમયાનુસાર તપસ્યા દશ અઠ્ઠાઈઓ થયેલ. મુનિમહારાજને વેગ લાંબા સમયે થવાથી ધાર્મિક પ્રસંગે ઘણાજ ઉત્સાહપૂર્વક ઉજવાયેલ છે.
મુંબઈ-પન્યાસજી શ્રી પ્રીતિવિજ્યજી મ. આદિએ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ સારા એવા સમુદાય સાથે કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રોજ કરી કાર્તિક સુદ ૧૫ શુકવારે શ્રી જેન વે. કેન્ફરન્સ ઓફિસમાં ચાતુર્માસ બદલાવવામાં આવ્યું હતું. આજે પન્યાસજી શ્રી મોટા સમૂહ સાથે વરઘેડા રૂપે પાયધૂનીથી ભાયખલાના મદિરે સિદ્ધાચલ પદર્શન કરવા ગયા હતા.
- ખંડાલા–પં. શ્રીરંગવિમળજી આદિઠાણુએ કારતક સુદ ૧૪ ગુરૂવારના રેજ ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી સુદ ૧૫ શુક્રવારે ચાતુર્માસ બદલી ગિરીરાજ પટ્ટદશન કરેલ છે.
વઢવાણ-મુનિવર્ય શ્રી પ્રતાપવિજયજી તથા મુનિશ્રી દીપવિજયજી કાર્તિક સુદ ૧૪ ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કા. સુ. ૧૫ શુકવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન કરેલ છે.
મહિજ–પં. તિલકવિજયજી આદિએ સકળ સંઘ સાથે કારતક સુદી ૧૪ ને ગુરૂવારે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ અને કારતક સુદી ૧૫ ને શુકરવારે ચાતુર્માસ બદલી ગીરીરાજ પટ્ટદર્શન આડંબરપૂર્વક સંઘ સાથે કરેલ છે.
મોરવાડા–અહીંના સંઘે ઉપાશ્રયમાં ઐકયતાથી કારતક સુદ ૧૪ ને ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરેલ અને કારતક સુદી [૧૫ ને શુક્રવારના વરખડીજી સિદ્ધાચલ પટ્ટ બાંધી તેના દર્શન કરેલ છે.
ગરાંબડી–અહીંના સંઘે ઉપાશ્રયમાં એકયતાથી કારતક સુદી ૧૪ ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક સુદી ૧૫ ના મેરવાડા વરખડીજીએ બંધાયેલ સિદ્ધાચલ પટ્ટના દર્શન કરવા ગયેલ.
સોઈગામ–અહીંના સંઘે ઉપાશ્રયમાં ઐકયતાથી કારતક સુદી ૧૪ ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક સુદી ૧૫ ના દેરાસરમાં સિદ્ધાચલને પટ્ટ બાંધી દર્શન કરેલ છે.
તીથગામ–અહીંના સંઘે અકયતાથી કારતક સુદી ૧૪ ગુરૂવારના ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક સુદી ૧૫ ને શુકરવારના દેરાસરમાં ગિરીરાજને પટ્ટ બાંધી દર્શન કરેલ છે.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 જેવધર્મ વિકાસ સીપેર–સાધ્વી લાભશ્રીજી આદીએ કારતક સુદી ૧૪ને ગુરૂવારે ચામાસી પ્રતિક્રમણ કરી કારતક સુદી 15 ને શુકરવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન કરેલ છે. વધુમાં જણાવે છે કે આ બાજુમાં વડનગર, ઊમટા, તારંગા, આદિ આજુબાજુના ગામેએ પણ ઉપર પ્રમાણે જ ગુરૂવારે માસી પ્રતિક્રમણ કરેલ છે. રાધનપુર–પન્યાસજી લાભવિજયજી મહારાજે સાગરના ઉપાશ્રયે કારતક સુદી 14 ને ગુરૂવારના ચોમાસી પ્રતિક્રમણ કરેલ તે વખતે ચાલુ હમેશાં તેમની સાથે પ્રતિક્રમણ કરનારાઓ માંડમાંડ પચીસેક થતાં, ત્યારે માસી પ્રતિક્રમણ પુરૂષને કરાવનાર બીજા કેઈ સ્થળે સાધુ ન હોવાથી ઉપાશ્રય આખો ચિકાર ભરાઈ ગયે હતો. જે ચાર ઉપરાંત સંખ્યા હતી, તે દ્રષ્ય રાધનપુરમાં ઉપધાનતપ બે પુનમવાળા સાધુઓના આશ્રયે હોવા છતાં બે તેરસમાં કેટલે મોટો સમુદાય હતો તે પુરવાર કરી આપતું હતું, તે જ મુજબ બૈરાઓના મોટા સમૂહ ગાંધીવાડાના મેંદીવાળા ઉપાશ્રયમાં સાધ્વી વિમળશ્રીજીના આશ્રય નીચે ચામાસી પ્રતિક્રમણ ગુરૂવારના રોજ કરેલ, તે સિવાય ગુર્જરવાડાના આખડીના ઉપાશ્રયમાં, ચિંતામણની પિળ કે જ્યાં ઉપધાનવાળી બહેન હતી અને જે સાધ્વીઓ ઉપધાનની બહેનને ક્રિયા કરાવતાં હતાં છતાં તે સાધ્વી શમાનશ્રીજી આદી થાણા એ એ જ ઉપાશ્રયમાં, ભણસાળી શેરીના ઉપાશ્રયે સાધ્વી પુતળીશ્રીજી આદિ થાણ, તેમજ ધોબીયા શેરીના ઉપાશ્રયે સાધ્વી અમૃતશ્રીજી આદિ ઉપરાંત બીજા પણ સાધ્વીઓના ઉપાશ્રયેએ સુદી 14 ને ગુરૂવારના બૈરાઓના સમૂહ સાથે ચામાસી પ્રતિક્રમણ થયેલ અને તેઓ બધાએ સુદી 15 શુકરવારે ચાતુર્માસ બદલી સિદ્ધાચલ પટ્ટદર્શન પન્યાસજી લાભ વિજયજીની સાથે કરેલ. " પન્યાસ શ્રીલભવિજયજીનું ચાતુર્માસ પારેખ ભેગીલાલ ચુનીલાલના ઘરે બદલવાનું હોવાથી તેના તરફથી સુદી પૂર્ણિમાના મંગળ પ્રભાતે વાગે સાથે સામૈયું આવેલ, લેકોને ઉત્સાહ વધુ હોવાથી સામૈયામાં આજસુધી આટલે બધે સમુહ કેઈએ પણ જોયેલ નથી તેમ કેટલાયના મુખે સંભળાતું હતું, મંગળાચરણ થઈ ગયાબાદ પ્રભાવના થયા પછી સકળ સંઘ સાથે સિદ્ધાચલ પટ દર્શન કરવાનું બમ્પર માટે કહેવાયું હતું, સવાર કરતાં બપોરે વધુ પ્રમાણમાં બાળવૃદ્ધની મેદની જામી રહી હતી કારણકે દર્શન કરવા તે તે દીવસે બન્ને પક્ષ જવાના હોવાથી પન્યાસજી સાથેને ઉમંગી સમુદાય મુળ ઉત્સાહમાં હોવાથી ઘણાજ માટે નરનારીને સમૂહું દશન વખતે હાજર હતો અને તેથી લેમાં આનંદ ઉભરાઈ રહ્યો હતે. મુદ્રક-હીરાલાલ દેવચંદ શાહ, “શારદા મુદ્રણાલય.” જુમાનજીદ સામેઅમદાવાદ, પ્રકાશક:–ભેગીલાલ સાંકળચંદ શેઠ. . “જૈન ધર્મ વિકાસ ઓફિસ. શ્રી જૈનાચાર્ય વિજયનીતિસૂરિશ્વરજી વાંચનાલય. 56/1 રીચીરોડ-અમદાવાદ