Descriptive Catalogue of Sanskrit Manuscripts Asiatic Society Vol 10 Part 02

Author(s): Hariprasad Shastri, Prabodhchandra Sen Gupta
Publisher: Asiatic Society
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020278/1

Page #1

BNP CRMP 22NS ABES SUNG SESUNG. SENS ENG ENG. SUNG. CHNGSUNG
A DESCRIPTIVE CATALOGUE
OF THE
SANSKRIT MANUSCRIPTS
IN THE COLLECTIONS OF
THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL
VOLUME X, PART II ASTRONOMY MANUSCRIPTS
BY
FREE TRES THES Price Rs.5.
MAHAMAHOPADHYAYA HARAPRASĀDA SASTRI, C.I.E., M.A., D.LITT., F.A.S.B.
REVISED AND EDITED BY
PRABODH CHANDRA SEN GUPTA, M.A.
SIR WILLAMJONES
MDCCXLVI-MDCCXCM
ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL
CALCUTTA 1948
Ha a G

Page #2

NOTICES OF SANSKRIT MANUSCRIPTS PUBLISHED BY THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
First Series. Vols. I-IX, by R. L. MITRA, and Vols. X-XI,
by MM. H. P. SĀSTRI. 1870-1895.
2/81
[Vol. I] (No. 1) (1871), pp. 10+108 = 118..
Price Rs.2/8/ , (No. 2) (1870), 4+96 = 100
1/4/ (No. 3) (1871), , 16+134 = 150 .... Vol. II, Pt. 1 (No. 4) (1872), pp. 4+96 = 100
1/4/Pt. 2 (No. 5) (1872), , 4+96 = 100
1/4/ Pt. 3 (No. 6) (1873), „ 4+96 = 100 ....
1/41 Pt. 4 (No. 7) (1874), , 4+12+114 = 130 and 4 plates 2/8/Vol. III, Pt. 1 (No. 8) (1874), , 4+96 = 100 and 1 plate
2/8/Pt. 2 (No. 9) (1875), ,, 2+80+32 = 114 and 2 plates 2/8/Pt. 3 (No. 10) (1876), „ 4+96 = 100 ..
1/4/Pt. 4 (No. 11) (1876), ,, 94+2+12 = 108 and 10 plates 3/12/Vol. IV, Pt. 1 (No. 12) (1877), ,, 96+8 = 104
1/4/Pt. 2 (No. 13) (1878), , 224+16 = 240
3/12]. Vol. V, Pt. 1 (No. 14) (1879), , 152+8 = 160...
2/81Pt. 2 (No. 15) (1880), , 318+16+32 = 366 and 6 plates
6/4/Vol. VI, Pt. 1 (No. 16) (1881), ,, 6+152 = 158 and 1 plate ..
2/8/Pt. 2 (No. 17) (1882), ,, 164+14+12 = 190 .....
2/8/Vol. VII, Pt. 1 (No. 18) (1883), ,, 8+154 = 162
2/8/Pt. 2 (No. 19) (1884), , 168+16 = 184 ....
2/8/Vol. VIII, Pt. 1 (No. 20) (1885), , 8+160 = 168
2/8/, Pt. 2 (No. 21) (1886), , 176+18 = 194 Vol. IX, Pt. 1 (No. 22) (1887), , 10+160 =170.
28/Pt. 2 (No. 23) (1888), , 16+14+28+156 = 214 .
3/12/Vol. X, Pt. 1 (No. 24) (1890), „ 6+120 = 126 ..
2/8/ Pt. 2 (No. 25) (1892), , 8+16+248 = 272 .....
3/12/ Vol. XI (No. 26) (1895), » 20+72+24+138+6 = 260.. 3/12/
2781
Second Series. Vols. I-IV, by MM. H. P. SĀSTRI.
1898-1911.
Vol. I,
Vol. II,
Pt. 1 (No. 27) (1898), pp. 160 Pt. 2 (No. 28) (1898), , 160 Pt. 3 (No. 29) (1900), , 40+112 = 152 Pt. 1 (No. 30) (1898), ) 160 Pt. 2 (No. 31) (1904), , 22+78 = 100 .... Pt. 1 (No. 32) (1904), , 160 Pt. 2 (No. 33) (1907), , 26+14+94 = 134
(No. 34) (1911), » 36+12+264 = 312
Price Rs.2/81
2/8/32 2/8/
2/8/1/4/2/8/2/8/
Vol. III,
Vol. IV
51

Page #3

( 337 )
7161. 1876. प्रश्नभैरवः। Prasnabhairava.
Anonymous. Folia, 14. 8x4 inches. Lines, 7 on a page. Prognostication by means of questions. For the MS. and the work see L. 4179. Beginning :
अथ प्रश्नभैरवप्रारम्भः। शीतांशुलग्नेश्वरवित्तनाथाः परस्परं संयुतबीक्षिताश्च । धनत्रिकोणोदयगा यदा स्युस्तदार्थलाभं प्रवदेन्नराणाम् ॥ १ ॥ लमलाभपती लग्ने लाभे [च] लग्नलाभपौ। लग्ने लाभाधिपो वापि लग्ने लग्नाधिपो भवेत् ॥ २ ॥ एकोऽपि हि यदा योगस्तदा लाभस्वनिश्चितम्। चन्द्रयोगे विशेषेण लाभखामिस्वरूपतः ॥ ३ ॥ लग्नलाभपयोशिलाभे लाभकरा मता। लाभः सर्वखगैर्दयो लाभः पूर्णे भवेत्तदा ॥ ४ ॥
etc. etc. etc. etc. etc. Contents:
लाभप्रश्नः। ऋणलाभप्रश्नः। कार्य भविष्यतीति प्रश्नः। अक्षरमात्राप्रश्नः। मूकप्रश्नः। दृषिप्रश्नः । चिन्ताप्रश्नः। मुक्षिप्रश्नः । वस्तुनिर्णयः। अनागमप्रश्नः। आगमनप्रश्नः। वस्तुनछप्रश्नः । जातिप्रश्नः। नौकाप्रश्नः। आश्रयप्रश्नः। अधिकारप्रश्नः ।
पदनिर्वाहप्रश्नः। etc. etc. There is a colophon in leaf 12B, प्रश्नग्रन्थः समाप्तः । Then there are certain general principles of questioning and obtaining the results of the question with a commentary.
Printed and published in Bombay. Vide Meherchand Laksmandas's Catalogue.

Page #4

( 338 )
7162. 6437. प्रश्नमनोरमा। Prasnamanorand.
By Garga. With an anonymous commentary.
Substance, country-made paper. 9x 6 inches. Folia, 11. Lines, 10 on a page. Extent in Slokas, 154. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. Complete.
The text takes up four leaves and the commentary takes the rest of the manuscript. The text begins :
श्रीगणेशाय नमः । प्रणम्यानन्दरूपं तमानन्दैकनिकेतनम् ।। गर्गो बुद्धिमतां प्रौत्यै प्रश्नविद्यामथाकरोत् ।। वर्गवर्ण प्रमाणश्च सखरं ताडितं मिथः । पिण्डसंज्ञा भवेत्तस्य यथाभागैश्च कल्पयेत् ।।
It ends :
सितरतं तथा पौतष्णचित्रं हरीतकम् ।
शुकमाई तथा दाभ्यां भक्ष्यभक्षमिदं क्रमात् ।। Colophon :
इति गर्गोक्ता मनोरमा समाप्ता ।
The commentary begins in 5A :
नत्वा देवं ढुंढिराज महेशं
देवेन्द्राद्यैः पूजितं पादयुग्मम् ।। दैवज्ञानां सम्मुदेऽनल्पसारं
कुर्वे नूनं प्रश्नविद्यौघटीकाम् ।। अथ सर्वविघ्नविनाशार्थं खेयदेवं नमकरोति प्रणम्येति ।
22B

Page #5

Colophon :
Post-colophon :
(339)
इति प्रश्नमनोरमाटीका समाप्ता ।
काश्यां लिखितमानन्दधरेण ।
7163.
6329 प्रश्नमाणिक्यमाला ।
Praśnamanikyamālā.
By Paramānanda Sarmā, son of Venidatta.
Substance, country-made paper. 102 x 52 inches. Folia, 30 + 128. Lines, 11-12 on a page. Character, modern Nāgara Appearance, new but worm-eaten. Incomplete at the end. Although there are two paginations, there is no gap between them.
The mangalācarana :
श्रीमद्भ्भ्रमभ्रमरराजिविराजमान
गण्डस्थल - स्खलद मन्द-मद-प्रवाहः । प्रत्युइनाशविधये भुवनैकवन्द्यः
पायादपारमहिमा गिरिजात्मजन्मा ॥ १ ॥
....
The author's preceptor and father :
यस्य प्रसादमधिगम्य भवन्ति मूढाः सिद्धान्ततन्त्रकरणैककथाविरूढाः ।
तं श्रीमहाजनि सदाशिवनामधेयं
वन्दामहे निजगुरुं गणकाग्रगण्यम् ॥ ३ ॥ सम्प्राप्तसारखतवैभवस्य
सारखतब्राह्मणपुंगवस्य ।
सारखतार्थप्रतिलब्धिहेतोः
पितुः खकोयस्य पदं नमामि ॥ ४ ॥

Page #6

( 340 )
The object of the work: ..नत्वाचायींश्च गर्गप्रमुखमुनिगणांस्तत्प्रणीतार्थपूर्ण
ग्रन्थान् बुद्ध्वा समग्रान् निजगुरुकृपया प्रश्नचण्डेश्वरादीन् । वेणीदत्तात्मजन्मा ग्रथयति परमानन्दशर्मा प्रशस्तां
प्राचीनैरेव पद्यैर्गयाकगणमुदे प्रश्नमाणिक्यमालाम् ॥ ५ ॥ आलोच्य निखिलान् प्रश्नग्रन्थान् जातकताजकान् ।
उभयोः संग्रहः सम्यक् क्रियते गुर्वनुज्ञया ॥ ६ ॥ After such long introduction the work really begins in 2A:
अथ एच्छाविधिः पुष्यैः फलैः कनकरत्नयुतैः सुभूमौ
नक्षत्रजातिसहितं ग्रहराशिचक्रम् । अभ्यर्च्य भक्तिभववन्धुरकन्धरानः
श्रद्धां विधाय निजचेतसि निर्विकल्ये | etc. etc.
For Praśnacandeśvara---a work on divination by Candeśvara, mentioned by the author as one of his authorities--see H.P.R., Vol. III, p. 193.
1-3.
14A, इति श्रीसारखतज्ञातौयपाठकवंशावतंससमस्तविद्याविशारदमौनमन्तकृत्साग्निकवेणीदत्तात्मजमौनमन्त्रविदैवज्ञपरमानन्दविरचितायां प्रश्नमाणिक्यमालायां संज्ञाप्रकरणं प्रथमम् ; 18B, ०एच्छकचिन्ताज्ञानप्रकरणं दितीयम् ; 24A, सामान्यशुभाशुभष्टच्छाप्रकरणं टती यम् ।
[. 30B, दैवज्ञपरमानन्द तनुभावएच्छाप्रकरणं चतुर्थम्-इति श्रीसारखतज्ञातोय. तनुभावप्रच्छाप्रकरणं चतुर्थम् ।
Second pagination.

Page #7

( 341 )
5.
II. 4B, इत्यर्थभावष्टच्छाप्रकरणे धनलाभाख्यं प्रश्नमाणिक्यं प्रथमम् ।
6.
III. 5B, इति श्रीसारखतटतीयस्थानष्टच्छाप्रकरणं षष्ठम् ।
7.
०
IV. 6B, इति तूर्यभावष्टच्छाप्रकरणे कृषिवाटिकाख्यं प्रश्नमाणिक्यं featयम्; 7A • भूभाटकाख्यप्रश्नमाणिक्यं टंतीयम्; 13B, • कूयोदकाज्ञातकूपखातो(त)दगार्गल(?) -ज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं चतुर्थम् ; 19B, •निधिज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं पञ्चमम् ; 21A, ० शल्यज्ञानाख्यं प्रश्न माणिक्यं षष्ठम् ; 24B, भोजन ज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं सप्तमम् - इति सारखत० चतुर्थस्थानष्टच्छा प्रकरां सप्तमम् ॥
8.
V. 36A, इति पञ्चमभावष्टच्छाप्रकरणे सन्ततिलाभाख्यं प्रश्नमाणिक्यं प्रथमम् ।
9.
०
VI. 37A, इति षष्ठस्थानष्टच्छाप्रकरणे नित्याख्यं प्रश्नमाणिक्यं द्वितौयं (the first not found ) ; 39A, • स्वामिभ्टत्यचतुष्पादाख्यं प्रश्नमाणिकां तृतीयम् ; 45A, इति षष्ठ स्थानष्टच्छाप्रकरणे रोगिणां शुभाशुभज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं चतुर्थम् ; 48B, इति षष्ठ स्थानष्टच्छाप्रकरणे देवदोषज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं पञ्चमम् - इति श्रीसारखत० षष्ठस्थानष्टच्छाप्रकरणं नवमम् ॥
10.
VII. 57B, इति सप्तमस्थानष्टच्छाप्रकरणे विवाहाख्यप्रश्नमाणिक्यं प्रथमम् ; 58B, • क्रयविक्रयाख्यप्रमाणिकां द्वितीयम्; 59A, ०भागनिर्वाहाख्यं प्रश्नमाणिक्यं तृतीयम्; 60B, • धातुवादाख्यं प्रश्नमाणिक्यं पञ्चमम्; 74A, • चौर्यादिज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं षष्ठम् - इति श्रीसारखत० सप्तमस्थानष्टच्छाप्रकरणं दशमम् ।

Page #8

(
342 )
11.
VIII. अथ अष्टमस्थानएच्छाप्रकरणे जीवितज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं दशमम् ; 82A, इति अटमस्थानटच्छाप्रकरणे वन्धमोक्षादिप्रश्नमाणिक्यं द्वितीयम् ; 85B, नौकागमाख्यं प्रश्नमाणिक्यं टतीयम् ।
12. IX. 96B, इति नवमस्थानएच्छाप्रकरणे गमनादिपुरप्रवेशान्तं प्रश्नमाणिक्यं द्वितीयम् ; 100B, देशान्तरादागमनाख्यं प्रश्नमाणिक्यं टतीयम् ; 104B, राज्ञो दिखिजयाख्यं प्रश्नमाणिक्यं चतुर्थम् ; 106B, • परचक्रागमाख्यं प्रश्नमाणिक्यं पञ्चमम् ; 109A, . स्थायिजयपराजयाख्यं प्रश्नमाणिक्यं षष्ठम् ; 112B, सन्धिविग्रहाख्यं प्रश्नमाणिक्यमरामम् ; 114B, • युद्धज्ञानाख्यं प्रश्नमाणिक्यं नवमम् ; 122B, • दुर्गभङ्गाख्यं प्रश्नमाणिक्यमेकादशम् ।
Besides Candeśvara, it quotes (84B) Praśnapradīpu of Pitāmbara and (89B) Bhūpālavallabha.
7164.
7832. प्रश्नरत्नम् । Prasnaratna.
By Nandarāma. With the author's own commentary.
Substance, country-made paper. 104X5 inches. Folia, 4. Lines, 18 on a page. Character, modern Jaina Nāgara. Appearance, frosh. A fragment, up to the 33rd sloka.
On divination according to the method of Kevalācārya. Composed in 1768. See Bik. 234.
Beginning : (Commentary):
तं नत्वा श्रीहरिं योऽदात् ज्ञानमादौ खयम्भवे । खकृतप्रश्नरत्नस्य टिप्पणी क्रियते मया ॥

Page #9

( 343 )
ग्रंथकृत्
निर्विघ्नपरिसमाप्तिकामो मंगलमाचरति॥
पर देवतास्मरणपूर्वक
(Text):
यमक्षरं ब्रह्म वदंति विज्ञा सिद्धाखरौयं यमकर्तसांख्याः ।
तं सत्यमानंदनिधिं स्मरामि श्रौनंदसूनुं श्रुतिभिर्विम्टग्यम् ॥ The object of the work: 2. ज्योतिःशास्त्रे पंचशाखाप्रतानाः
सद्यस्तेषां यश्चमत्कारकारी। श्रीरुदोक्तः केरलिस्तंतु सम्यक्
जानातौशस्तत्प्रसादाज्जनोऽन्यः ॥ 3. 2A, ज्ञात्वा किंचित्तत्र कुर्वे प्रबंध
श्रीगोपालप्रेरणात्पश्चरत्नम्। खारत्तैर्भातु कंठे निघानात्
नित्यं क्षौणोपालविदत्म(श)भासु । यद्यपि बहुप्रबंधाः शुक्लपटैः पंडितमन्यैः । रचितास्तेन हि रम्या अतो मयायं समासतः क्रियते ॥
7165.
4414. प्रश्नरत्नम् । Prasnaratna.
By Nandarāma. With a commentary by the author himself.
Substance, country-made paper. 191 x 41 inches. Folia, 43. Lines, 7 on a page. Extent in ślokas, 1,200. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
This relates to divination by question,

Page #10

(
344 )
Beginning : (Commentary):
ॐ गणेशाय नमः॥ तं नत्वा श्रीहरिं योऽदाद ज्ञानमादौ स्वयम्भवे । खकृतप्रश्नरत्नस्य टिप्पनी क्रियते मया ॥ निर्विघ्नपरिसमाप्तिकामो ग्रन्यकृत्पर देवतास्मरणपूर्वकं मङ्गलमाचरति ।
(Text):
यमक्षरं ब्रह्म वदन्ति विज्ञाः
सिद्धास्तुरौयं यमकर्तसांख्याः । तं सत्यमानन्दनिधिं स्मरामि ।
श्रीनन्दसूनुं श्रुतिभिर्विम्टग्यम् ॥ १ ॥ ज्योतिःशास्त्रे पञ्चशाखाप्रतानाः
सद्यस्तासां यश्चमत्कारकारौ । श्रीरुद्रोक्तः केरलिस्तस्य सम्यक्
जानातौशस्तत्प्रसादाज्जनोऽन्यः ॥ २ ॥ ज्ञात्वा किञ्चित्तत्र कुर्वे प्रबन्ध
श्रीगोपालप्रेरणात् प्रश्नरत्नम् । खर्णारत्तैर्भातु कण्ठे बुधानां
नित्यं भूमौपालविदत्मभासु ॥ ३ ॥
.... ॥४॥ श्रीमच्छिवेनोक्तमिदं रहस्यं
तत्वं परं ये श्रुतितत्वहीनाः। बौद्धादयो वा यवनादयो ये
तेभ्यो न दद्याद्यदि धर्मकामः ॥ ५ ॥

Page #11

( 345
)
The author and the date of the composition of the work:
अथ ग्रन्थसमाप्तिमाह चतुर्भिः ॥
रचितोऽयं संक्षेपात् केरलि ........ ज्ञता भ्रमाभ्यां ......
कुकृतं तच्छोधनीयं ज्ञैः ॥ ५४ ॥ Commentary :
सन्दर्भः प्रबन्धः कुकृतं कुत्सितं कृतं शेषं स्पष्टम् ॥ ५४ ॥ आस्ते यहसुधाविभूषणमणौ श्रीमद्वजे सव्रजे
(१) श्रीमद्द्वीपचन्द्रमन यो यो नन्दरामाभिधः
तेषां संस्कृतवान् प्रवन्धममलं सत्पश्चरत्नाह्वयम् ॥ ५६ ॥ वसुधाया विभूषणं मणिस्तस्मिन् सतां ........ यस्मिन् तस्मिन् श्रीमव्रजे यदम्यं काम्यवनं आस्ते तस्मिन् त्रय्या धृतानि मलानि यः ते विजा वसन्ति तेषां मध्ये यो नन्दरामाभिधोऽस्ति स अमलां निर्दूषणं प्राञ्जलं वा सत् अन्येभः समौचौनं प्रश्नरत्नाच्वयं प्रबन्धं सम्यक्प्रकारे कृतवान्। कीदृशः श्रीकृष्णो मन्दसूनुराश्रयो यस्य स चासौ हौपचन्द्रश्च श्रीकृष्णाश्रयो दौपचन्द्रस्तस्य सूनुरौरसः । ५६ ॥
.... .... .... .... ॥ ५७ ॥ अथ समाप्तिफलं ग्रश्यसंख्यां चाह। सिद्धायचन्द्रवर्षेश्वियुजः सितपक्षसप्तम्याम् । पूर्तिमगमग्रन्थोऽयं शून्याब्धिदिप्रमीत्तैः ॥ ५८ ॥
अश्वियुजः आश्विनस्य शेषं स्पष्ठम् ॥ ५८ ॥ The commentary ends :
ईघदौषदिह संरचितेयं
टिप्पनी एथुभयेन मनोज्ञा। दत्तदृग्बुधजनोऽत्र दृति
+ + + वदतु सर्वजनानाम् । अत्र भावप्रधानो निर्देश इत्याख्यातपथुभयेन ।

Page #12

( 346
Here the MS. breaks off. There are two stray leaves of a certain work on Jyotişa.
7166.
7253. प्रश्नरत्नम् । Prasnaratna.
By Nandarāma. With the author's own commentary.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 19, of which the first four are missing. Lines, 17, 18 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Defective in the beginning.
The work relates to divination by questions in accordance with the method of Kevala. It was composed in 1768.
The author and his date, etc.: 19B, आस्ते यहसुधाविभूषणमणौ श्रीमदले सव्रजे
___ रम्यं काम्यवनं त्रयौधुतमला यस्मिन् वसंति विजाः । श्रीकृष्णा + यदौयचंदतनयो यो नंदरामाभिधः
तेषां संस्कृतवाक् प्रबन्धममलं सत्यनरत्नावयम् । प्रोक्तं चंडोन्मीलनं शुक्ले वस्त्र
स्तच्चाशुद्ध विज्ञनिंद्यसमेतात् । । वाच्यं तज्ज्ञै पक्षपातं विहायो
त्याता भविष्येस्मिन्न तेषां त्रयाभूत् ॥ (?) सिद्धायचंद्र [१८२४] वर्षेऽश्वियुजसितपक्षसप्तम्याम् ।
पूर्तिमगादग्रंथोऽयं शून्याब्धिद्विप्रमैत्तैः ॥ The end of the commentary :
सप्ताछेदुवर्षस्य [१८२०] भाद्रशुक्लशिवातियौ । टिप्पनीयं मया क्लाता संक्षिप्तार्थप्रकाशिनी ॥

Page #13

( 347 )
Colophon :
इति श्रौमिश्रनंदरामेण विरचितं केरलिशास्त्रांतर्गतं सारं प्रश्नरत्ननामेदं ग्रंथं समाप्तिमगमत् ।
इति खकृतप्रश्नरत्नस्य टिप्पिणी संपूर्ण ।
7167. 7921. A. प्रश्नविद्या। Prasnavidyā.
Substance, country-made paper. llx43 inches. Folia, 3. Lines, 6-9 on a page. Extent in ślokas, 63. Character, Nägara. Date, Samvat 1923. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति प्रश्नविद्या भ्टगुसंहितायां भ्टगुशुक्रसंवादे प्रश्नाध्यायः ॥ न मुहूर्ते न सिद्धान्ते ताजके जातके न वा। संहिता मम वाक्येषु चादरेत् पार्थिवः शुभाः ॥
Post-colophon :
संवत् १८२३ मिति भाद शुक्ल द्वादशौ शुक्रवासरः
Beginning :
__ श्रीगणेशाय नमः ॥ मया शोभितवामाथे नत्वा मार्तण्डभैरवम् । महादेवः प्रश्नविद्यामालिखत् मुनिसम्मतम् ॥ खरेब्वे कमुखा अङ्काकादौ त्रिप्रतिक्रमात् । प्रश्नवर्णखरैक्यं हि तत्र राशिप्रकीर्त्तिता ।
7921 includes another manuscript which is called here 7921A-सुधौरञ्जनौ by Kesava-a work which is known as Karaña in Hindu astronomy.

Page #14

( 348 )
Substance, country-made paper. llx44 inches. Folia, 11. Lines, 10 on a page. Character, Nagara. Extent in slokas, 81. Date, Samvat 1937, Māgha Sukla 13. Appearance, fresh.
Begins thus :
गिरीशं दिनेशं गणेशं निजेशं
रमाकान्तनाथं वा गुरुं वैद्यनाथम् । प्रणम्याग्निमा... . स्परौति ब्रुवेऽहं
सुधौरञ्जनौं केशवः संमुदे हि ॥ १॥ अशुद्धमत्र शोध्यन्तां विलोक्य हे द्विजोत्तमाः । विचार्यतामियं त्वसम्यगुक्तिरुत्तमा नवा ॥ २ ॥ न मेधौतिः शब्दे न च नयगणेऽलंकृतिगणम्
तथागद्यपद्यसुकविजयदैवादिभणितौ । न कोशे नो काव्ये कृतमिह गुरोरेव कृपया ___ []मध्वं भो विज्ञाय मचपक्षता वैजनकवत् ॥ ३ ॥ etc. etc. etc.
Last Colophon :
संवत् १९३७ माघशुक्ल १३। शुभमस्तु ।
7168. 9808. प्रश्नविद्या सटौका। Prasnavidyā.
(With a commentary.)
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 5. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 120. Character, Nagara. Date, Samvat 1857. Appearance, tolerable. Prose and verse. Incorrect. Complete.
A treatise on divination of question that is sought to know from an astrologer. The text and the commentary entitled *AITA both are by Gargācārya.

Page #15

(
349 )
Beginning of the text :
प्रणम्यानन्दरूपंच मानन्दैकनिकेतनम् । गर्गो बुद्धिमतां प्रौत्यै प्रश्नविद्यामथाकरोत् ॥ वर्गवर्णप्रमाणञ्च सखरं ताडितं मिथः । पिण्डसंज्ञा भवेत्तस्य यथा भागैस्तु कल्पना । सिद्ध्यसिद्धिक्रमाब्दाभ्यां लाभालाभौ तथैव च । विज्ञानमभिर्भक्त शेषतः परिकल्पयेत् ॥ गर्भे त्रिभिः क्रमा देया नरनारौनपुंसकाः। लोकज्ञानेऽपि वै तहत् कालज्ञानेऽपि वै तथा ॥ धातुमलं तथा जौवं मूलं जीवञ्च धातुकम् ।
कालक्रमगुणत् पिण्डात् विज्ञेयं ब्रह्मकोविदैः॥ इत्यादि । End :
प्रश्नविद्या मया प्रोक्ता देया शिष्याय साधये । उक्तञ्चैव विशेषेण दुशाय न ददौ क्वचित् ॥ उक्तेऽप्यनुक्ते मूलाङ्के तहत् क्षिप्त तथा बुधैः । खानुभू सचत्वारिंशत् भक्ष जत् शेषं तत्कमेण ॥ कोरस्थाने ज्ञातव्यः । वसुपक्षवसुश्चन्द्र नभक्तखारामौ रवीः। संज्ञा हिंदु पतिस्थाने सरदचन्द्रद्युतिच्छविः । १ ।
संवत् १८५७ मितिका The commentary begins : श्रीगणेशाय नमः। अथ पिण्डोत्पत्तिमाह ।
वर्गवर्णेति वर्ग व्यछौ कादिक्षान्तास्तवर्णाः सप्तत्रिंशत् तेषां
यत् प्रमाणं वर्णा मात्रा प्रमाणं सादिकास भूतखरयुक्तं। इत्यादि। End :
ततः प्रश्नाक्षरविचारः। ईश्वरमध्ये मे पदक्षिणां अथ खरचतुठयं अहादशाक्षरपर्यन्तं प्रश्नाक्षनियमः।

Page #16

( 350 )
Colophon:
इति लोकमनोरमा समाप्तम् ।
7169. 2698. प्रश्नविद्याविधानमार्गः। Prasnavidyāvidhānamārga.
Substance, country-made paper. 98x4 inches. Folia, 3. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 50. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
इति श्रीकेरलौये कैवल्यरूयसांवसदाशिवकृता प्रश्नविद्या
विधानमार्ग संपूर्णम् । Three lines more ending with इति कालचक्रम् and four diagrams. It begins :
प्रणम्यानन्दरूपत्वं आनन्दैकनिकेतनम् । गार्गो बुद्धिमतां श्रेष्ठ प्रश्नविद्यामथाकरोत् ॥ वर्गवर्णप्रमाणं यत्सखरं ताडितं मिथः । पिण्डसंज्ञा भवेत्तस्य यथाभागैस्तु कल्पना । सिद्धसिद्धी क्रमाद्दाभ्यां लाभालाभौ तथाक्रमात् । विज्ञानमयभिर्भक्ते पशेषतः परिकल्पयेत् ॥ गर्भे त्रिभिः क्रमा ज्ञेया नरनारौनपुंसकम् । लोकज्ञानेऽपि वै तहत् कालज्ञानेऽपि वै तथा ॥
7170. 9472. प्रश्नवैष्णवम् । Prasnavaisnaeu.
By Nārāyanadāsa.
Substance, country-made paper. 9x51 inches. Folia, 37. Lines, 17 on a page. Extent in slokas, 1,258. Character, Nagara. Date, Samvat 1838. Appearance, old. Verse. Generally correct. Complete.

Page #17

(
351 )
Beginning :
खस्ति श्रीगणेशाय नमः। नारायणं परं पुरुषमादिदेवं
ज्योतिर्मयं शुभकरच चराचरेशम् ।। शान्तं प्रणम्य शिरसा विजपुङ्गवानां
प्रश्नार्णवप्लवमहं प्रकरोमि शास्त्रम् ॥ १ ॥ श्रीब्रह्मदासन यजातनयः सुविद्वान्
श्रीमान् गोसायिनृपतिर्यदुनाथभक्तः वाराहताजिकमुकुन्दमतं समोच्य
नारायणः परमशास्त्रमिदं चकार ॥२॥ प्रठा प्रणम्य हरिमिन्द्रककुम्मखस्यो
ज्योतिर्विदं सकलशास्त्रकलाविदग्धम् । साहूय सद्भुवि हितं फलपुष्यरत्न
हस्तः प्रसन्नवचनैः सकृदेव एच्छेत् ॥ ३ ॥ लग्ने चरेत हृतलाभऋणास्पदार्थ
नाशो गदक्षयगमागमबन्धमोक्षाः। प्रर्भवन्ति पर चक्रमुपैति शीघ्र
कल्याणद्धिकल होपशमाश्च न स्युः ॥ ४ ॥ End:
महाकछेन संसिद्ध दिव्यज्ञानं जगद्धितम् । विष्णुना सत्कृतं शास्त्रं पठेयत्नेन पालयेत् ॥ ५६ ॥ कायस्थवंशाम्बुनिधेः पृथिव्यां
श्रीब्रह्मदासः शशलाञ्छनोऽभूत् । तारेव -- + नयजा च ताभ्यां
नारायणज्ञो हरिभक्तिरासौत् ॥ ५७ ॥ Colophon :
इति श्रीब्रह्मदासात्मजश्रीनारायणदाससिद्धविरचिते प्रश्नवैधावे पञ्चदशोऽध्यायः समाप्तः।

Page #18

( 352 )
लिखितमपि पुस्तकीयं राजधानौं प्रविश्य कोटद्वयं परितज्य मेघलनाल्लिखेत् क्रमात् ॥
यत्र कोठे लमम्बा तत्र द्रव्यं विनिर्दिशेत् । .. यादृशं पुस्तकं दृठा तादृशं लिखितं मया।
यदि शुद्धमशुद्ध वा मम दोषो न दीयते ॥
संवत् १८३८ शाके १७०८ कार्तिक अमावास्यां ३० लिखितं
सुखानन्देन खपठनार्थं । लोकसंख्या ७२० पत्र ३७। । It is an elementary treatise on astrology, accompanied by an index.
See L., Vol. II, p. 189. Printed and published in Benares and Bombay.
7171. 55. प्रश्नवैष्णवम् । Prasnavaignatur..
By Nārāyaṇa Gosāiñ. The MS. is noticed in L. 784.
The MS. is incomplete, and comes abruptly to an end when dealing with Koțacakra. Divination by means of questions, by Nārāyaṇa, son of Brahmadāsa and Nayaja. He consults Vārāt, Tajika and Mukunda.
The same as MS. 9472 of this Society.
7172. 1281. प्रश्नवैष्णवम् । Prusnasaisnava..
By Nārāyanadāsa Siddha.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia,54. Lines,9 on a page. Extent in slokas, 1,150. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, tolerable. Generally correct. Complete.

Page #19

( 353 )
For beginning and description see L. 784. It ends :
जयति जयति विष्णोर्भक्तधर्यक्रियावान्
प्रशमितभवभौतिब्रह्मदासात्मजोऽयम् । निखिलकलपहन्त्री मोहदात्री च यस्य ___स्फरति रुचिकरोक्तिः सिद्धनारायणस्य । श्रीसिद्धनारायणदासग्रन्थ . ये वैद्यकं वाथ ज्योतिषं वा । विलोकयिष्यन्ति नृपाङ्गने ते
पूज्या भविष्यन्ति हरिजंगाद ॥ हरिजीदत्त (हरजौवदत्त MS. 5546) माशीर्वाद'लोक
षट्कसिद्धयेऽस्तु । Colophon :
इति श्रीब्रह्मदासपुत्रश्रीनारायणदाससिद्धविरचिते वैषणवशास्त्रे
पञ्चदशोऽध्यायः। समाप्तोऽयं ग्रन्थः । Post-colophon :
पुस्तकमिदं श्रीकृष्णसुतस्य । On the blank page of the first leaf appears the following :
पुस्तकमिदं दिवेदौश्रीकृष्णसुतस्य यज्ञेश्वरभट्टसोमेश्वरेण मौल्ये
रहौतम्। वैष्णवप्रश्न ग्रन्थसंख्या (१०५४) सहसमेकं ५४ This is very interesting--53A:
ननु मनुष्यपरमेश्वरयोः संवादः कथमासीत् ॥ संप्राप्तमन्तगुरुभानुभट्टात्
जवा मुहुः सूर्यशशिग्रहेषु । हुत्त्वा दिजान् भोज्य हरेः प्रसादात्
सिद्धोऽहमत्रैव मुकुन्ददशौं ॥ ५४ ॥
الليا
1

Page #20

(354 )
समन्त्रो मयात्मनो वैद्यकशास्त्रे वैधावसंज्ञे सपुरश्चरणलिखितस्त्रत्र 'लोकः ॥ आयाति मन्त्र जपतो भगवान् सधानः
प्रत्यक्षवद् वदति कपतिदर्शनञ्च । खप्ने जपे स्थिरमनोस्थथसाधकानां
नेज्याव्रतार्चनतपश्रुतिनैष्ठिकानाम् ॥ ५५ ॥ महाकऐन संसिद्धं दिव्यं ज्ञानं जगद्धितम् । विष्णुना यत्कृतं शास्त्रं पठेयत्नेन पालयेत् ॥ ५६ ॥ कायस्थवंशाम्बुनिधेः पृथिव्यां
श्रीब्रह्मदासः शशलांछनोऽभूत् ।। तारेव देवौ नो चचार ताभ्यां
नारायणो ज्ञो हरिभक्त आसीत् ॥ ५७॥ हरजोशर्मा नारायणदासायाशौर्वादमिमं ददौ ।
Of six arutatę ślokas two are quoted at the end. Already published.
7173.
, 5546. प्रश्नवैषणवम् । Prasnavaisnaru. By Gosāiñ Nārāyaṇadāsa Siddha, son of Brahmadāsa.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 34. Lines, 14 on a page. Extent in ślokas, 1,150. Character, Nāgara. Date, Samvat 1939. Appearance, old and soiled. Complete.
See our number 1281.
This is followed by Angavidyā of Nārada in 15 verses of the Anuştup metre.
23B

Page #21

It begins thus :
Colophon :
355)
विद्यां प्रवच्यामि नारदेन खयं कृता । व्यङ्गस्पर्शनमात्रेण ज्ञातव्यञ्च शुभाशुभम् ॥ स्पर्शमानः शिरः प्रक्षेन्महालाभो भविष्यति ।
हिरण्यधनधान्यञ्च सद्यस्तस्य न संशयः ॥
इत्यङ्गविद्या नारदोक्ता ।
Post-colophon Statement :
संवत् १९२८
ज्यैष्ठमासे कृष्णपक्षे अष्टम्यां भौमवासरे ।
लिखितं पुस्तकं देवीदास खार्थं परार्थं वा ।
काश्यांमध्ये प्रह्लादघाटसमीपे |
Blessings in six verses of Harajiva on the author:हरि शर्मा नारायणदास आशीर्वादमिमं ददौ श्रीब्रह्मदासतनयजातनयेन येन
गोविन्दपादसर सौरुहषट्पदेन ।
प्रवार्णववमिदं रचितं हि शास्त्रं
+
नारायणोऽख भुवने सुखभाक् स एव ॥ एके काव्यविलासमात्रनिपुणाः शास्त्रानभिज्ञाः परे
विद्वांसो न कवित्वमात्ररचनां कर्त्तुं परे जानते ।
+ + faष्णुभक्ताश्रयः कायस्थः कविभक्तपण्डितपतिजयाञ्च नारायणः ॥
हृत्पङ्कजे यस्य सदैव विष्णुः
वादेवता यदने विभाति ।
गोविन्द + नयनेन सिद्धो (?) नारायणः सोऽस्तु श्रिया समेतः ॥

Page #22

( 356 )
श्रीमदगुसाइन्नृपतेः + सदैव
लक्ष्मौविनोदयतु भक्तजनाग्रगण्य । येनाखिलागमविदां द्विजपुणवानां
सानायशास्त्रममलं गदितं पृथिव्याम् ॥ जयति जयति विष्णोक्तधूर्यः क्रियावान्
प्रशमितभवभौतिर्ब्रह्मदासात्मजोऽयम् । निखिलकलुष हन्त्री मोहदात्री च यस्य
स्फुरति रुचिकरोक्तिः सिद्धनारायणस्य ॥ श्रीसिद्धनारायणदासग्रन्यं ये वैद्यकं ज्योतिषिकं + + । विलोकयिष्यन्ति नृपाङ्गने ते पूज्या भविष्यन्ति हरिजंगाद ॥ हरजीवदत्तमाशौर्वादघटकमिदं सिद्धयेऽस्तु ।
The manuscript includes a commentary on the Praśnavaisnava-styled प्रश्नभावार्थदीपकः in 21 folia.
7174. 5546A. प्रश्नवैषणवटौका। Prasnavaisnarakiki.
Substance, country-made paper. 104x41 inches. Folia, 20. Lines, 10 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.
Beginning :
श्रीगणपतिं नत्वा। श्रौढुण्डिस्तस्य जननी तत्तातस्तत्मखाऽस्यदृक्(?) । करोतु विघ्नसंहारं त्वरित प्रश्नदोधितौ ॥ प्रश्नवैषावशास्त्रस्य गठभावार्थदीपिका । उच्यते दौधितिय॑क्तो नवरत्ननिबन्धने ॥ इत्यादि।

Page #23

( 357 )
7175. 6330. प्रश्नमार्गः। Prasnamārga.
____By Murarisuta.
Substance, country-made paper. 14x51 inches. Folia, 162. Lines, 9 on a page. Extent in ślokas, 5,150. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
Mangalācarana :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीगुरुभ्यो नमः । मध्याटव्यधिपं दुग्धसिन्धुकन्याधवं धिया । ध्यायामि साध्वहं बुद्धेः शुद्ध्यै रद्ध्यै च सिद्धये ॥ गुरुभ्यश्च ग्रहेभ्यश्च मया वद्धोऽयमंजलिः | प्रसन्नमनसस्ते मे सत्यां कुर्वन्तु भारतीम् ॥ नमः श्रीमंगलश्रेणिनिवासाय महात्मने । सर्वं जानन्ति दैवज्ञाः यदुक्तं(?) श्रुतिचक्षुषः ॥ . चित्पुरीश्वरमानम्य शैलजावल्लभं मया । शिष्याय देशिकायांतं प्रशयद्योयलक्ष्यते ॥ ... ... ... ... ...
The works recommended for a soothsayer : 3A, खल्या तथार्थबहुला च वराहहोरा
तस्याः पुनः पटुधियामपि दुर्गमोऽर्थः । भट्टोत्पलादिरचिता विकृतीविलोक्य
स्पलं करोतु हृदि दैवविदर्थमस्य ॥ होरां वराहमिहिरस्य विनिर्गतां ये
मालामिवादधति दैवविदः खकण्ठे । कृष्णौयशास्त्रमपि भर्तमतीव सूत्र
तेषां सभास भवति महतीव शोभा ॥

Page #24

( 358 )
होरायास्तु दशाभ्यासं क्रियतां दैववित्तमः(?) । दैवज्ञो हि विशेषेण फलमादेशुमिच्छता ॥ दशाध्याय्यां विशेषेण श्रमो नैव कृतो यदि । दुष्करः फलनिर्देशस्तदिदां त्वन्यथा वचः ॥ व्यदृष्ट्वा यो दशाध्यायौं फलमादेछुमिच्छति । इच्छत्येव समुद्रस्य तरणं स प्लवं विना । इति जातकप्रश्नयोविषयमिदमुच्यते ।(?) खर्गाद्यनुभवक्षौणशिष्टप्राचीनकर्मणाम् ॥ भोगाय जननं नृणां मोहभाजां मुहुर्मुहुः ।
अत्र हि विविधं कर्म प्राक् कर्म निजयत्नतः ॥ etc. etc. The author does not give his own name, introducing himself simply as the son of Murāri. 158B, सुतो मुरारेर्लुब्धोदये मध्यवनानोयनायनाथान् । (?)
स प्रश्नमार्गाख्यमकार्षमेतच्छास्त्रं सुखं बोधयितुः खशिष्यान् ॥ The contents of the work: 158B, अध्याय आद्ये प्रथमं खरूपं
शास्त्रस्य पश्चादुदितोऽधिकारी। दैवज्ञलक्ष्मापि समानता च
तथैव एच्छा जनुषः (यो) फलेषु ॥ दैवज्ञकृत्यं प्रथम द्वितीये
प्रास्तथारूढविधेर्विचन्तनम् । प्रश्नसमानकालं + + + (?)
कालादिभिस्तत्ममयोद्भवैश्च ॥ प्रस्थानकाले पथि पच्छकाय
प्रवेशने चिन्त्यमथो टतीये । चतुर्थके चक्रविलेखनादिकं
पूजां तमारूढविलेखनान्तिमम् ॥

Page #25

( 359 )
लग्नादिरानौतिरथेपि(?) पञ्चमे
मूत्र तथास्ति स्फुटमर्थवठके। तथाशमङ्गल्यफलानि सप्तमे
आरूढलग्नेन्दुफलानि चारमे ॥ अध्याय न्यायव्यययो ( आयर्विपदां) निरूपणं
प्रश्नग्रहाद्यैर्नवमेपि जन्मिनाम् । तथैव पूर्व दशमे तु जन्मनां
प्रश्न पश्चान्मतिकालचिन्तनम् ॥ एकादशे माम + + + + +
जन्यां तथा प्रश्नवशाच्च मृत्योः । उदाहृतं प्रागथ जातकेन
पश्चादिहोक्तो मरणस्य देशः ॥ व्याधेर्भेदं गात्रभेदं रुजां वा
प्रोक्ताः काश्चिद् द्वादशे (का)चिकित्माः । रोगारम्भस्यावसानस्य कालो
विश्वाध्याये कारणं कर्मशान्त्यै ॥ भावश्च भावगतखेचरकादिकालं
प्रोक्तं फलं मुनियुगे तिथितुल्यसंख्ये । दैवानुकूल्यमुखवैरिनिपौडनान्तं
तत्रोचितप्रतिनिधितशान्तिएच्छा ॥ क्षौणौशसंख्ये खलु लग्नतोक्तिः
प्रश्नो विवाहस्य पिवेन्दुसंख्ये(?) । अष्टादशे प्रश्न इहात्मजस्या
थैकोनविंशे जनुषस्य(?) चिन्ता । भार्याथ चिन्ता जनुषास्य विशे
पुत्रानुकूल्यं पुनरेकविंशे।

Page #26

( 360 )
हाविंशके चारफलं ग्रहाणां
ततःपरे कर्मविपाक उक्तः। देवैविपत्तिं गरमठविशे
नछप्रश्नो नछजन्माथ ऊ? ॥ एकत्रिंशे खप्नचिन्ता विचिन्त्या
द्वात्रिंशोऽस्मिन्नष्टवर्गः प्रदियः। हाभ्यां चैव त्रिंशता प्रश्नमार्गः
पूर्णोऽध्यायः संप्रदियोऽयमासौत् । There are two ślokas more of the Indravajrā metre, one in praise of the merits of the work and the other in denunciation of the faultfinders, after which we have the colophon:
इति प्रश्नमार्गे हात्रिंशोऽध्यायः (fol. 158)
Then follow 36 ślokas of long metres on the determination of auspicious moments for the different sacraments, with the following introduction :---
प्रत्यहप्रतिहन्तारं प्रणिपत्य गणाधिपम् ।
मुहावगमे मार्गम्जुं कर्तुं यतामहे ॥ With this the work comes to an end:
इति प्रश्नमार्गः समाप्तिमगमत् ॥ Published in the Chowkhamba Sans. Series.
7176.
9337. प्रश्नसंग्रहः। Prasnasangraha.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 11. Lines, 7on a page. Extent in slokas, 132. Character, Nagara. Date, Samvat 1867. Appearance, tolerable. Prose and verse. Generally correct. Complete.

Page #27

(
361
)
It is an astrological treatise on the divination of one's questions and their answers.
Beginning :
श्रीरामो विजयतेतरां श्रीगणेशं नमस्कृत्य श्रीगुरुं गिरिजापतिम् । दैवज्ञानां हितार्थाय क्रियते प्रश्नसंग्रहः ॥ १ ॥ समा प्रभो न वक्तव्यः कुटिलानां तथा निशि । नापराहे अविश्वस्तां त्वरितं न वदेत् कदा ॥ फलपुष्यप्रयुक्तो हि दैवज्ञ परिएच्छति । तस्यैव कथयेत् प्रश्नं सत्यं भवति नान्यथा ॥ ३ ॥
आदौ चिन्तापरिज्ञानं कृत्वा प्रश्न विचारयेत् । व्योमदृष्टिर्भवेज्जीवो मूलं भूम्यवलोकने ॥ ४ ॥ समावलोकने धातुः चिन्ताया लक्षणं स्मृतम् ।
शिरःस्पर्णे जीवचिन्ता पादस्पर्शे तु मूलकम् ॥ ५ ॥ It ends thus :
द्वादशभिर्भागो देयः लब्धं शेषं मासः ४ लब्धं मूले द्वादशभाज्ये युतं १० त्रिंशद्भागो देयः। लब्धं शेषो १० पञ्चदशैर्भागं लब्धं १
पक्षसंज्ञं शुलपक्षे गुरुतः कृष्णपक्षे शुक्रतस्यादिति स्पष्ठार्थः । Colophon :
इति प्रश्नसंग्रहः समाप्तः।
7177.
10165. प्रश्नसारः। Prasnasāra. By Jīva Jyotirvid, son of Yājñika Narahari.
Substance, country-made paper. 11 x 41 inches. Folia, 5. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 120. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.

Page #28

( 362 )
Colophon :
इति श्रीयाज्ञिकनरहरिसुतजीवज्योतिर्वित्कृतप्रश्नसारं समाप्तम् । There are three lines more after the colophon. For the beginning of the work see fol. 309 (?). Begins thus :
वन्दे श्रीवगलामुखौं शशिकलाकोटिप्रभाभासुरां
वीणापुस्तकधारिणीमभयदां मुक्ताफलेभूषिताताम् । यन्नामस्मरणेन मूकजडधौः काव्यादिकं प्राप्नयात् __ कर्पूरवा गारुचन्दनादिकुसुमैदैवैः सदा चर्चिताम् ॥ १॥ नरहरेरग्निचितस्तनयः कविः सकलप्रश्नम्ममुं कुरुते हि सः ।
निखिलकाव्यमिव प्रकटौकृतं रसमितं बहुशास्त्रविनिर्मितम् ॥ २ ॥ Topics :
1A, च्यथ पिण्डानयनम् ; अथाभिधमितवेलाप्रश्नः; अथ दग्धवेलाप्रश्नः ; अथ प्रश्नफलम् ; 2A, इति द्विपदादिभेदः; इति चतुष्पदभेदः; 2B, अथ चोरनाम ; अथ धातुभेदः ; 3A, इति मूलानां भेदः; अथ मूलचिन्ता ; इति मुरिचिन्ता ; अथ नए वस्तुप्रश्ने विशेषः; 3B, इति नामबन्धः ।
The Fl. MS., referred to above, ends with the topic: अथ चोरनाम। It ends :
पलाक्षरं खरसंयुक्तं वहिभिर्भागमाहरेत् । शेधे समे कन्यास्याविषमे पुत्रफलं क्रमात् ॥
7178. 5221. प्रश्नसारचूडामणिः । Prasnasāracidāmani.
By Maheśa. A work on divination.
Substance, country-made paper. 12x21 inches. Folia, 11 by counta ing. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh.

Page #29

( 363 )
These leaves relate to divination. The first six leaves are not marked, but the next two are numbered 7 and 8. The 8th leaf breaks off abruptly. The 9th leaf-beginning अथ पटचक्र—bears no leaf-mark. Then there are two leaves marked 2 and 3 with the colophon:
इति विज्ञसन्तोषा) श्रीमहेशविरचितं प्रश्नसारचूडामणिसारसमाप्तम् ।
7179.
7900.
Substance, country-made paper. 11x44 inches. Folia, 5. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 125. Character, Nāgara. Date, Samvat 19.37. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
4B, इति श्रोनिकधाराक्षसौरचिता प्रश्नसारकेरलौ समाप्ता ।
Every leaf is marked with the letters के or केरलो. Beginning : The mangalācaraña and the object of the work:
नराणां प्रश्नवाक्येन यथा वक्ति शुभाशुभम् । तामर्थरूपिणों वंदे भारतौं परमेश्वरीम् ॥ १ ॥ विना लग्नं विना भावं विना ग्रहविचारणम् । अदृश्यदर्शनादर्णः ब्रह्मज्ञानं निरूप्यते ॥ २॥ सर्वेषाप्रक्षवर्णनामाद्याक्षरस्य मुख्यत्वम् । अभिभाववशात् क्वापि यदृच्छां खरतां त्यजेत् ॥ ३ ॥ अइ र उव्वशाज्जौवं आ ई ऐ ऊ च मूलकम् । ओ औ अं अस्तथाधातुः प्रश्नाक्षरवशावदेत् ॥ ४ ॥

Page #30

( 364 )
अथाक्षरपिण्डः ।
अकारे दशकं १० ग्राह्य दशरद्धोत्तरोत्तरम् । अकारादिक्षकारान्तमेकमेकमुदौरयेत् ॥ तद्यथा। अ १० आ २० १३० etc. etc.
There are 67 ślokas.
The colophon quoted above is followed by 10 ślokas, which begin :
कफलमधियागस्त्यश्चातौको युककः । (१)
चंडेश्वरन्टपाश्चापि घडेते सुखदायकाः ॥ After these, there is one śloka under the heading अथ रोगौशुभाशुभज्ञानम्, which again is followed by six lines under the heading अथ चौराणां नामाक्षरान यनं and with the colophon इति चौरादिप्रश्नः।
Then comes the date:
सं १९३७ भा० कृ. ८ शनि. लो. शिवसहाय ब्राह्मगा शुभम्भयात् ॥
B
चैलोक्यदीपकप्रश्नः। Trailokyadipukuprasna.
By Ādinātha.
Substance and the measure are the same as in A. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1937. Appearance, fresh.
See our No. 7840.
The 4th colophon is in 6B: इति आदिनाथकृतौ दण्डज्ञानगोटौ चतुर्थोऽध्यायः ।
A. अथ लग्ननवांशचक्रतः वस्तुप्रकासं लिख्यते (with the diagram given in the next leaf).

Page #31

( 365 )
There are 33 slokas under this heading, with the colophon (9A) इति केरलमतेनांशफलम् ।
B. अथ कालज्ञानचक्रं म्रत्युनिर्णयार्थम् ।
There are 11 ślokas under this heading (ending in the last-but-one line of 9B).
C. 2 jutartadtfefada: with two ślokas. Then comes the date:
संवत् १९३७ श्रावण शुक्ल सप्तमौ ७ रहस्पतिवाशरे शुभं भूयात् । लिखाऽनुमान शाकौन वड़ागणेश महल्ले नागपुराने प्रतिष्ठितं। पुस्तकं अंविकादत्तपण्डितस्येदम् ।
7180.
5012. प्रश्नसारसमुच्चयः। Prasnasārasamuccaya.
By Yādavānanda Šarmā. Substance, foolscap paper. 12 x 4 inches. Folia, 40. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 950. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete. Beginning :
प्रणम्य कामदं रामं जगतामौश्वरं हरिम् ।
सृरिस्थितिविनाशः स्यात् यस्य खेच्छानुरूपतः ॥ The author and the object of the work:
सर्वज्ञचूडामणिना यादवानन्दशर्मणा ! सारमुद्धत्य क्रियते प्रश्नसारसमुच्चयः ॥ राशिग्रहखरूपं यत् चिन्ताप्रकरणे पुरः । विस्तारात् संप्रवक्ष्येऽहं ग्रहमैत्री प्रचक्षते ॥ मित्राणि सूर्यात् शशिभौमजीवः
सूर्येन्दुजौ सूर्यशशावजौवाः । व्यादित्यशुक्रौ रविचन्द्रभौमाः
बुधार्कजी चन्द्रजभार्गवो च ॥

Page #32

(
366
)
End: .
एवं क्रमेण परिकल्य वर्णन यथाक्रमं योगमुशन्ति सन्तः। पुराणिकोक्तं यवनेश्वरेण वर्णेऽन्यथा त्वं कथितं हितेन ॥ तत् शाकुन्तलविद्यायां वराहेणापि सूचितम् । अज्ञानानतु विस्तारो न ज्ञातमभिमन्युना ॥ नामाद्यक्षरबन्धस्य पधुर्न कृतवान् शुके । उत्पलो नैव जानाति भोजराजेन दृश्यते ॥ एवमत्याकुलं वौच्य कृपाविशेन यन्मया । भूपचण्डेश्वरेणात्र कृतं त्रैलोक्यदीपनम् ॥ नामबन्धविधिरत्र निर्मितः
संशयापनयकामयन्मया (?) तत्मदा तमधिगत्य पण्डिताः
भूपतेः सदाहि सन्तु वल्लभाः ॥ Colophon :
इति प्रश्नसारसमुच्चये नामबन्धस्त्रयोदशोऽध्यायः ।
7181. 10345. प्रशार्या। Prasnāryā.
By Bhattotpala. Substance, country-made paper. 9x 4 inches. folia, 8. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 104. Character, Nagara. Date, Samvat 1851. Appearance, fresh. Complete. Colophon :
इति भट्टोत्पलविरचिता प्रश्नार्या संपूर्णा । Post-colophon :
संवत् १८५१ आश्विन कृष्षा ८ भौमे लिखितं चन्द्रेश्वरेणा स्वार्थ परोपकारार्थं च ॥

Page #33

(367)
A work on divination by questioning in 69 verses of the āryā metre.
Beginning:
The work ends :
रविशशिकुजबुधगुरुशुक्ररविजगणेशान् प्रणम्य भक्त्यादौ ।
वक्ष्येहं स्पष्टतरं प्रश्नज्ञानं हिताय दैवविदां ॥ दशभेदं ग्रहगणितं जातकमवलोक्य निरवशेषमपि । यः कथयति शुभमशुभं तस्य न मिथ्या भवेद्दाणी ॥ रम्यतले भूभागे संपूज्य ग्रहगणं सनक्षत्रम् | पश्चात् प्रश्नविधानं कुर्याद्येनाप्नुयात् सिद्धिम् ॥
भट्टोत्पलेन शिष्यानुकम्पयालोक्य सर्वशास्त्राणि । [ ऊन ? ] सप्तत्येवं प्रश्नज्ञानं समासतो रचितम् ॥
7182.
6958.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 13. Character, Nágara. Appearance, discoloured.
On the obverse of the last leaf we have : पोथी प्रश्नोत्तरी की पत्र १४ ॥
But there are at present 13 leaves. These leaves contain simply astrological diagrams, under the headings युद्धप्रश्नः, दुर्गप्रश्नः, उद्धमप्रश्नः and so on.
7183.
5491. पाशककेरली । Pāsakakerali.
By Gargācārya.
Substance, country-made paper. on a page. Extent in slokas, 220. 1879. Appearance, old and discoloured. Complete.
91x43 inches. Folia, 12. Lines, 8 Character, Nāgara Date, Samvat

Page #34

( 368 )
Begins thus :
अथ गर्गाचार्यकृता प्रश्नावलौर्लिख्यते। ॐ नमो भगवति कुष्मंडिनि सर्वकामार्थसाधिनिः सर्वकार्य निमित्तप्रकाशिनि वरदे मातङ्गिनी मम चिन्तितं कार्य सत्यं ब्रूहि खाहा । सत्येन धार्यते पृथ्वी सत्येन तपते रविः । सत्येन वहते वायुः सर्वं सत्ये प्रतिष्ठितम् । यत्सत्यं त्रिषु लोकेषु यत्सत्यं ब्रह्मवादिषु । यत्मत्य लोकपालेषु शके वैश्रवणे यमे ॥
सत्येनैवात्र सकलमिदं ज्ञानं प्रसिध्यतु । गर्ग उवाच ।
महादेवं नमस्कृत्य केरलज्ञानभाकरम् । वक्ष्ये सदरुणादिलं ज्ञेयं येन शुभाशुभम् ॥
etc. etc. etc. Colophon :
इति गर्गाचार्यविरचिता पाशकेरलो समाप्ता । Post-colophon Statement :
संवत् १८७८ पौष शुक्ल १० चान्द्रवार । For the work see L. 973.
7184. 7839. पाशककेरलौ (गौतमोप्रोक्ता)। Pāšakakerali (as cited by Gautamī).
Substance, country-made paper. 111x4 inches. Folia, 4. Lines, 8-10 on a page. Extent in slokas, 80. Character, Nagara. Date, Samvat 1876. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति श्रीगौतमोप्रोक्तं पाशाकेरलौ संपूर्ण ।

Page #35

( 369 )
Post-colophon:
चैत्रकृयानवम्यां शनिवासरे। संवत् १८७६ लिखितमिदं पुस्तकं
नंदनोपाध्या मानिकपुरे ॥ Cleromancy or divination by the cast of the dice. Beginning :
अथ पाशाकेरलौ विचारोच्यते ॥ श्रीगौतमौवाच । १११। .
लक्ष्मौलाभस्तथारोग्यमर्थलाभस्तथा भवेत् । पुत्रलाभो जयञ्चैव कथितं गणकोत्तमैः ॥ ११२ ॥ भो प्रच्छक भवे सिद्धि भयनाशो धनागमः । गनसम्माननं तस्य चिन्तितं सकलं भवेत् ॥ ११३ ॥
ind:
विलम्बन सिध्यते कार्य हेला भोगधनागमः । चिन्तितं सकलं कार्य विवादे न कदाचन । महालाभो भवेत्तस्य धनधान्यं च संपदाः ॥ ६ ॥
7185. 5490. पाशावलौ। Pisatrah.
Substance, country-made paper. 91x5 inches. Folia, 7. Lines, 14 on a page. Extent in slokas, 215. Character, Nägara of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete.
A treatise on divination by the cast of the dice. It begins thus :
ॐ गणपतये नमः। ॐ नमः सरस्वत्यै । ॐ महादेवं नमस्कृत्य केवलं ज्ञानसागरम् । वक्ष्ये सद्गुरुणा साद यथा ज्ञेयं शुभाशुभम् ॥ मुहुर्ते शुभवेलायां पाशकं कारयेच्छुभम् । श्वेतार्क गजदन्तं वाऽम्वाङ्गलञ्च यवाधिकम् ॥
24

Page #36

( 370 )
अङ्गुष्ठमानं विस्तीर्णं चतुरखं शुभावहम् । यत्मत्यं त्रिषु लोकेषु यत्सत्यं ब्रह्मचारिषु ॥ यत्सत्यं लोकपालानामिन्द्रे वैश्रवणो यमे । यत्मत्यं वारुणयन्त यत्सत्यं चन्द्रसूर्ययोः ।
End :
राजसम्मानसौख्यच्च वस्त्रालङ्कारभूषणम् । ऐश्वर्यधनधान्यानि चिन्तितं सकलं भवेत् ॥
Colophon :
इति श्रीगर्गमुनिप्रणीताकुनोपयोगिनी पाशावलौ सम्पर्णा ।
7186.
268. बादरायणप्रश्नः सटौकः (प्रश्नशास्त्रम्)।
Bādarāyaṇapraśna. ___With the commentary 'Prasnasāstra'. For the manuscript see L. 1522.
Post-colophon Statement :
इदं पुस्तक मेद इत्यपनाम गोविन्दात्मजनारायगोन लेखि ।
संवत् १९३१ शके १७८६ व्ययनामसंवत्सरे दक्षिणायने । In the introduction to his ţikā, Utpala says that this is a Vedanga. [कस्य अस्मिन् शास्त्रेऽधिकार उच्यतेः दिजस्यैवायतस्तेन घडङ्गो वेदोऽध्येयो ज्ञेयश्चेति । कानि तान्यङ्गानि इत्युच्यते शिक्षा कल्यो व्याकरण निरुक्तं छन्दो ज्योतिघमिति छन्दोविरञ्चि इत्येतैः घडङ्गो वेद उच्यते । प्राचार्यवादरायणः स्वसंहितायामेकमध्यायं लोकानुग्रहार्थं चिकीर्घः तत्रादौ एव तत्पयोजनदर्शनार्थं सार्यमाह पूर्वमिति ।
The same as MS. No. 18026.
248

Page #37

(
371 )
7187.
6385. बादरायणप्रश्नविद्या। Bidarāyanaprasnaridyi.
With Bhattot pala's commentary.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 25. Lines, & on a page. Extent in ślokas, 400. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh, but mouse-eaten. Complete.
The text consists of 76 verses of the āryā metre, relating to divination.
It begins : (Commentary) :
श्रीगणेशाय नमः। अथ बादरायणिप्रश्नविद्यायां प्रारम्भः । (?)ব্দমালালিমালিনিনিন্সীবাসিলা
विघ्नेशं स्वगुरुं प्रणम्य शिरसा देवौच्च वागो(ग)श्वरौं (रिं) । प्रश्नेऽस्मिन् मुनिबादरायणकृते स्पष्ठार्थसम्प्रत्यये
शिष्याणां हितकाम्यया दिजवरठौकां करोत्यत्पलः ॥
कानौर शास्त्रे सम्बन्धाभिधेयप्रयोजनानि भवन्तीत्यच्यते । आब्रह्मादिविनिःस्टतमिदं वेदाङ्गमुपायो वाच्यवाचकलक्षणो नाम सम्बन्धः। उपायः उपेय[:] ज्ञानं वाचकः शास्त्रं वाच्यो ज्ञानं लमतन्नवांशकग्रहयोगेक्षणवशात् लाभालाभसुखदुःखजयपराजयजोवितमरगणादिज्ञानमभिधेयम् । सत्यातु(?) विषये सत्यकथनादिहलोकपरलोकसिद्धिरिति प्रयोजनम् ।
... ... ... ... ... ...
प्राचार्यबादरायणः स्वसं(?)हितार्था(?)मेकमध्यायं चिकीर्घः तत्रादावेव तत्प्रयोजनदर्शनार्थमा माह:

Page #38

( 372 )
(Text):
पूर्व पगैक्ष्य जौ(जि)वितमन्यत् पुंसां शुभाशुभं पश्चात् । जगदभ्युद्यतमखिलं करोति किं प्राप्तकालस्य ।
It ends : (Commentary):
अथान्यत् प्रश्नार्थमाह।
(Text):
लग्नैकादाद मे यो यो वा एच्छकस्य धनभवने । तिठति शुभसहितश्चेत्तदा तदापि वृद्धिं वदेन्महतीम् ॥ ७६ ॥
(Commentary):
लग्नादेकादशमे(?) यच्च दशमं लग्नैकादशदशमं ततः द्वितीयस्थाने यदि पापग्रहः शुभसहितस्तिष्ठति तदा प्रयुर्टद्धिं वदेत् । अत्र वृद्धिशब्दो मङ्गलार्थ इत्यर्थःइति बादराय गाप्रश्नविद्या संपूर्णा( ) दृष्ट्वा गर्गवशिष्ठदेवल++पाराशरी[] यावनौं अन्या[ न् ] चापि हि बादरायणमुनि(नौ) या ']
प्रश्नविद्या व्यधात्। तेषां विद्व(द)दभौययोगजनि(नौ)तप्रेमानुसंप्राप्तधौः (धिः) शि(सि)व्याणां हितकाम्यया विवरणं चक्रे दि(द्दि)जानोत्पलः ! बादरायणदृष्टेस्मिन् प्रश्नशास्त्रमहोदधौ। अर्थानामुत्पलश्च+++++++++॥ चिंतामणी (गि)ति वि(वी)ख्याता टी(टि)कयं शास्त्रवल्लभा । अनुभां शतान्यस्या च++मुदिसौतम् ॥
Colophon :
इति श्रीउत्पलाचार्यकृता बादरायगा प्रश्नटौ (टि)का संपूर्णा(गण) ।

Page #39

( 373 )
Post-colophon :
इदं पुस्तकप्रश्नय बालकृस्नेन लेखितम् । परोपकारार्थ करके शवाय मया तं ॥ १ ॥ श्रीगुरु समर्थ ।
7188. 1(0026. बादरायणप्रश्नविद्या । Badarāyanaprasnavidya.
With Bhattotpala's commentary. Substance, country-made paper. Ilx5 inches. Folia, 9. In Tripatha form. Character, Nägara. Date, Samvat 1859. Appearance, old and worn-out. Complete.
Colophon : (Text):
इति श्रीबादरायणप्रश्नविद्या समाप्ता ॥ (Commentary):
इति श्रीउत्पलाचार्यविरचिता बादरायणप्रश्नटौका समाप्ता ।
Post-colophon :
श्रीसंवत् १८५८ मिति पौषशुक्ल ६ गुरुवारे लिखित
श्रीकाशौजौ मध्ये ईश्वरीप्रसाद गौडब्राह्मणा। शुभं भूयात् । An authoritative work on divination by means of questions in 76 kārikās. See L. 1522. The same as MS. No. 6385.
7189. 6412. बादरायणी यात्रा। Badarayani Yatri.
Substance, country-made yellow paper. 91x41 inches. Folia, 4. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 50. Character, Nāgara. A recent copy. Copied from Samvat 1891. Appearance, fresh. Complete.

Page #40

( 374 )
Interpretation of prognostications in a journey.
Colophon :
इति बादरायगौ यात्रा संपूर्णा ॥ Post-colophon :
अथ वेला। उद्देगस्तपने मतं पाशधरे रोगो महीनन्दने
लाभश्चन्द्रसते गुरौ च शुभदा शुक्रे बलं च ध्रुवम् । कालः सूर्यसुते गतागतविधौ दुधादिदोषापहा
रात्रौ पञ्चभिरहि षड्भिरुदिता वेला चतुर्नाडिका ॥ इति वेला। संवत् १८९१ ।
It begins :
श्रीगणेशाय नमः । यल्लग्नं यात्रासमये वर्त्तते तत्रस्थितग्रहवशात्तात्कालिक शकुनानि लिख्यन्ते। , गाहुयाजदिवाकरेन्टरविजैः सम्प्रस्थितो लग्जैः
क्षच्छत्रानिलतस्कराग्निभय रोगाश्च नानाविधाः । जौवः सोमसुतस्तथैव भ्टगुजो यात्रोदयस्थे टगां
मा यात्रा धनधान्यभोगसुखदा पुण्यैः कृतैर्लभ्यते ॥ There are 24 slokas of various metres.
The last sloka :
पुत्रान्विता स्त्री विधवा याश्च
रिक्तो घटो वेदनिनादवौणा। कृच्छ्रेण कार्य समुपैति सिद्धि
वर्षेण यात्राविनिवर्त्तनं च ॥

Page #41

( 375 )
7190.
8719. बालबोधः। Bilabodha.
By Muñjāditya.
Substance, country-made paper. 81 x 3} inches. Folia, 44. Lines, 6 on a page. Extent in ślokas, 500. Character, Vāgara. Dated, Samvat 1864. Fresh. Complete.
श्रीभगुवासरे। लिखितं श्रौद्दारकानाथदेशे वास्तव्यदैवज्ञा उपाध्या ज्येष्ठरामजीपठना) भट्टगोविन्द राम अर्थे जौवो चेतेने नमस्कारछेने सम्भारज्यो ।
It begins :
विघ्नराजं नमस्कृत्य देवौञ्चैव सरखतीम् । गु[रूपां] देवतानाञ्च प्रसादादुद्धतो मया ॥ नानाशास्त्रमधिस्मृत्य क्रियते बालबोधकम् । मुञ्जादित्येन विप्रेण शिष्या) सारमुद्धतम् ॥ विदुषां ब्राह्मणानाञ्च गुणकानां तथैव च । एतेषां कर लग्नेऽस्मिन् बालबोधञ्च विस्तरे ॥ उदयाचलपर्यन्तं व्यस्ताचलमहिमिमाम् । विक्षातो बालबोधोयं मुञ्जादित्येन कारयेत् ॥
7191.
7001.
Substance, country-made paper. 6 x 44 inches. Folia, 92. Lines, 10 on a page. Character, moderm Marwari. Appearance, discoloured. Bound in Marwari fashion.
A miscellaneous collection of Marwari songs and prayers and of astrological matters. There are two definite works on astrology.

Page #42

Post-colophon :
I
इति बालबोधदीपका समाप्ता ।
( 376 )
लिखितं राजनंदनेन संवञ्चविवखाद्रिष्काब्दे (?) ग्रौषमरितौ द्वितौयवैसाषमुदि १४ भूतेष्टादिने ॥ अस्मिन् संपूर्णे खंधू ।
Beginning :
It consists of 24 stanzas; the name of the author and the object of the work are thus stated at the end :बालानां शुभकर्मशस्तसमयज्ञानं किलै + + +
श्लोकादिविति संकलय्य ( लिज्य ) नियमान् श्लोकांश्चतुर्विंशतिः । पूर्वाचार्यकृतान् विलोक्य बज्डशो ज्योतिर्निबन्धान्
( ज्योक्कवध्वौन् ) बहून्
एष श्रीपतिपादपद्ममधुपः श्रीनहिदत्तो दिजः ॥
II
or aट्पंचाशिका लिख्यते ॥
प्रण (प्रण ) पत्य रविं मूजी
वराहमिहिरात्मजेन सद्यशसा ( सज्जससा ) |
प्रश्न कृतार्थगहनं परार्थमुद्दिश्य
पृथुयशसा ( प्रथक् जसा ) ॥ १ ॥
This portion is defective and has five leaves.
7192.
6445. बुद्धिविलासः | Buddhivilāsa.
Substance, country-made paper. 103 x 5 inches, Folia, 35.
8 on a page. Extent in slokas, 550. fresh. Complete.
A compilation on common topics of astrology.
Lines,
Date, Samvat 1899. Appearance,

Page #43

( 377 )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । सिद्धिबुद्धिसमास्वियं(?) दशदोर्दण्डमण्डितम् । महागणपतिं वन्दे शुण्डामण्डल शोभितम् ॥ भद्रार्डयामकुलिकव्यतिपातपात
चण्डायुधं ग्रहणाभं परिधाईमाद्यम् । एकार्गलं जडनभं(?) खलु पायहोरां
गण्डान्तजन्मदिनधैधृतिजन्ममासम् ॥ 2A, इति बुद्धिविलासे त्याज्याभिधानं प्रथमम् ; 6A, ०दोषाभिधानं नाम द्वितीयोऽध्यायः; 9B, टहप्रवेशो नाम टतीयोऽध्यायः; 10A, देवप्रतिष्ठा नाम ४; 18B, मिश्रप्रकरणाम् ; 20A, गोचरप्रकरणम् ; 25A, व्रतबन्धविचारसंस्कारप्रकरणम् ; (last colophon) इति बुद्धिविलासे बहुमते विवाहप्रकरणम् । Post-colophon :
संवत् १८९८ । It ends :
वाग्दानान्तरं यत्र कुलयोः कस्यचिन्मतिः । तद्विवाहो नैव कार्यः स्वपक्षक्षयदोषतः ॥
7193.
8074. A Marwari translation of Vrddhayavanajātaka, under the patronage of Mohanadāsu, said to be minister of
Mānasimha. By
Substance, country-made paper. 12x5 inches. Folia, 187. Lines, 16 on a page. Extent in slokas, 8,400. Character, Marwari of the 18th century. Appearance, discoloured.

Page #44

( 378 )
It opens with Sanskrit verses, in praise of the patron with his ancestors.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। खस्ति श्रीमहागणपतये नमः ॥ श्रीमुक्तिदं नतजनप्रियकृत्यरक्त
तेजोमयं त्रिगुणमूर्तिमचिन्त्यमस्मि । सर्वागमप्रणिहितं जगदीश्वरं च
श्रीभास्करस्य चरणं प्रति चञ्चरीकः ॥ १ ॥ सूर्योदग्रप्रतापः प्रणतरिघुगणाजौविविस्पटमूर्तिः
सामन्तानन्त्ययुक्तः क्षितिपकुलमणिर्मानसिंहो महीपः । आसौदासौमभूमौवललयविभूतासंयुतः(?) ख्यातकीर्तिः
स श्रीमान् वीरसिंहः प्रणतरि पुगणाः खण्डितारातिमुण्डः ॥ २ ॥ तेजोराशिः सुदान्तो निजकुलकमलोद्बोधने सूर्यरूपः
संघातायव्ययानां प्रथितगुणगया क्षेत्रसिंहः समूहः । शूरो दाता कृपावान् प्र[ति कृतिरपरा मानसिंहस्य वैश्यः
बासौदुद्दामकौत्तौ रिपुवनगहनध्वंसने धूमकेतुः ॥ ३ ॥ धन्वी जियारिवोग्ररोषसमये वैवखतो मूर्तिमान
दाता कर्गा इव प्रसादसुमुखो धर्मोऽयमेवापरः । श्रीजैनेन्द्रपदारविन्दयुगलध्यानकरातात्मकः
देवेन्द्रो वरवाजिवारणगणावेयं(?)प्रतापी रविः ॥ ४ ॥ तस्यापत्यमभूत् सतां शुभगतिः सञ्जायमानोदयः
नानाकाव्यकलाविचारचतुरः शास्त्रार्थविद्यार्मिकः । नाम्ना मोहनदाससंज्ञक इति श्रौरोहणोलिसता(?)
त्रैगुण्ये निपुणो दिनिघ्नदवसः(?) श्रीमानथो वाक्पतिः ॥ ५ ॥ शूरो दाता गभौरः प्रणतरिपुगणावेक्षणे सुप्रवीणः
त्यागौ दाक्षिण्य युक्तो नियमितकरणः संप्रतीतोद+ +न् । संख्यावत् संगशक्तः समरविजयिभिर्भूभृतां तुल्यरूपै
नामातंगसंधैरनवरतशुभः से वित+नरैश्च ॥ ६ ॥

Page #45

( 379 )
राज्ञः समंत्री जयसिंहनाम्रो
महाप्रतायो विजितारियक्षः । अनेक सत्शास्त्रविचारदक्षो
जौयात शतं मोहनदास एषः ॥ ७ ॥ तेनोर्जितग्रहगुणांश्च निरीक्ष्य होरा
शास्त्रे विचार चतुरेण परोपकृत्यै । ज्ञानार्णवं यवन जातकनामधेय
मानीय वार्तिकरतोयंरचौह मुख्याः ॥ ८ ॥ संग्रामसंज्ञपुरवासिविचारदक्षं ___ज्योतिर्विदं गणितशास्त्रकलाविदग्धम् । होरागमज्ञममलं परियूज्य गंगा
रामाभिधं त्वकथयज्जनसंग्रहार्थम् ॥ ६ ॥ जातकं यवनप्रोक्तं मया दृवं सुविस्तरम् । यजज्ञाने सर्वजीवानां कर्मज्ञानं प्रजायते ॥ १० ॥ यद्यस्य भाषा जायेत लोकानां सुहितं भवेत् । मम चापि प्रियं विद्यन्नेवं ज्ञात्वा समाचर ॥ ११ ॥ तेनोक्तं तत् तथा भावि यद्याज्ञापयसि प्रभो । गुणिनां गुणवैशियमीश्वराज्ञानुपालनम् ॥ १२ ॥ ततो यवनसंप्रोक्तः जातकस्य महाम्बुधेः । भाषेयं क्रियते मुख्या तस्यैवानुग्रहात् प्रभोः १३ ॥
सर्वे सर्वज्ञतां यान्ति ग्रन्थज्ञानादसंशयम् । • तथा मया कौर्त्तिरियं प्रारब्धा लोकसौख्यदा ॥
इह खलु करुणावरुणालयो.......... यवनाचार्यः. ग्रंथमुपनिवन्धन् प्रत्यहव्यूहनिवारणार्थं . . . . . . मंगलमाचरितः । __ अग्रे तु भाषा लिखतं । लोक ॥ (The first sloka of Vrddhayavanajātaka : zofaure, etc., etc.) etat प्राचार्य कहै छै जु तुभ्यं अमलभास्कराय नमः ॥ तुहै सदा निर्मल जु सूर्य तिनको स्थारौ नमस्कार हो।

Page #46

( 380 )
The last colophon in the incomplete MS.:
186B, इति श्रीवृद्धयवनभाषाटीकायां संग्रही जो श्री मोहनदासजौकारितायां शनैश्चारचार संपूर्ण ।
7194.
8072. बृद्धयवनजातकम् OF मौनराजजातकम् । Brddhayavanajataka or Mīnarājajātaka.
Last Colophon :
Substance, country-made paper. 132 x 43 inches. Folia, 110. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 3,300. Character, Nagara Date, Samvat 1895. Appearance, fresh. Complete.
Post-colophon :
इति श्रवनेश्वराचार्यविरचितं मौनराजजातकं समाप्तं ।
संवत् १८६५ ।
A comprehensive work on horoscopy and prognostics. See IO. Catal. No. 3073.
7195.
3141. वृद्धयवनः | Brddhayarana.
For the manuscript and the work see L. 4103. The MS. is incomplete at both ends and is in very much damaged condition. The writing in places is also effaced.
Beginning from the 8th folio:
इति यवने
युहीयाध्यायः ।
आयुर्यथा
+ + + गुणैर्विचिन्त्या दोषैश्च तज्ज्ञेः फलनिर्णयार्थम् । नवां मित्र खगृहोपस्य स्वभावपुद्धाहि दशा ग्रहस्य |

Page #47

( 381 )
अ + + पापफला प्रदिया द्वाभ्यां फलं वच्मि मतं मुनौनां । स्वेर्दशायामतितक्ष्णमोजः प्राप्नोति मानोपवर्य + + + धनानि चामौकरताम्रास्त्र संजायते बन्धसुखं शुभानाम् । ___etc. etc. etc. etc.
Ends thus :
सूर्यभारशुक्राष्टमगामनुष्यं कुर्वन्ति शौचप्रणयेन हौनम् । नितान्तमस्निग्धमुरुप्रभावं भयाकुलं कीर्तिविवर्जितं च ॥ २६ ॥
बुद्धयवनाख्यो ग्रन्थः खण्डितः । Topics:
आयुर्दायः। दशाः। अन्तर्दशाः। रवेरवर्गः। चन्द्रस्यायवर्गः । भौमारवर्गः। बुधारावर्गः। जौवायवर्गः। शुक्रस्यायवर्गः। शनेरएवर्गः । सूर्यदर्शनचारः। चन्द्रदर्शनचारः। भौमदर्शनचारः। बुधद निचारः। गुरुदर्शनचारः। शुक्रदर्शनचारः। शनिदर्शन चारः। श्रादित्य चारः। चन्द्रचारः । भौमचारः। बुधचारः। लहस्पतिचारः। शुक्रचारः। शनैश्चरचारः । मिश्रकाध्यायः। तनुस्थानचिन्ता। धनस्थानचिन्ता। सहजस्थानचिन्ता । सुतस्थानचिन्ता। रिपुस्थानचिन्ता। कलत्रस्थानचिन्ता। मृत्यस्थानचिन्ता । धर्मस्थानचिन्ता। कर्मस्थानचिन्ता। लाभस्थानचिन्ता। व्ययस्थानचिन्ता । इति द्धयवने स्थानचिन्ता ।
लग्नदर्शनचारः। अनफायोगाध्यायः। शुनकाध्यायः। दुरुधरायोगाध्यायः । लग्नाश्रययोगाध्यायः। धनाश्रययोगाध्यायः। सहजाश्रययोगाध्यायः। सुखाश्रययोगाध्यायः। सुताश्रययोगाध्यायः। शत्रुश्रययोगाध्यायः। कामाश्रययोगाध्यायः।
7196.
5939. बड्वयवनः । Brddhaguruns.
Substance, country-made paper. 9. X 44 inches. Folia, 144. Lines, 7 on a page. Character, Nāgara by a modern hand. Appearance, fresh. Incomplete at the end.

Page #48

( 382 )
A comprehensive work on horoscopy and on prognostication. The author is Minarāja Yavanācārya.
See 10. Catal. No. 3073. The last topic dealt with in the incomplete MS.:
144A, इति बद्धयवने सुखस्थानचिन्ता ।
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। स्टर्विधात्रे जगतां शिवाय संहारकाले स्थित येऽच्यताय । तुभ्यं नमः सर्वगतापनित्यं त्रयीमयायामलभास्कराय ॥ १ ॥ यदुक्तवान् पूर्व मुनिस्तु शास्त्र होरामये लक्षम ये लक्षमयं मयाय । तं मौनराजो निपुणं स्वबुझ्या विचिन्त्य चक्रेऽशसहसमात्रम् ॥३॥ यापूर्वकर्मप्रभवस्य धात्रौ धात्रा ललाटे लिखिता प्रशास्तिः । तां शास्त्रमेतत् प्रकटं विधत्ते दीयो यथा वस्तु घनेऽन्धकारे ॥३॥
Ends :
मित्राश्रयस्थो यदि तीक्ष्क्षारमिः सुतान् प्रसूते पुरतः सुतौणान्। मित्रांशकस्थस्तु सुशीलवृत्तान् वर्गोत्तमस्थो व्यसनाधिकांश्च ॥ ३ ॥
7197.
7939A. बृहज्जातकम् । Brhajjataku.
By Varāhamihira.
Substance, country-made paper. 77 x 44 inches. Folia, 7-43, of which foll. 10, 11, 19, 22, 24-33 are missing. Lines, 12 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1750. Appearance, discoloured and old. Very defective.
Colophon :
इति श्रीवराहमिहिरकृतौ बहज्जातके उपसंहाराध्यायो नाम घड्विंशतिमः।

Page #49

( 383 )
Post-colophon :
संवत् १७५० शाके १६१५ श्रावणमासे कृष्णपक्षे ८ शनी
लिखितं वंशीधरमिश्रेण काशीनिवासिना । A published work on astrology.
7198.
7939B. वृहज्जातकम् । Brhajjātaka.
By Varāhmihira.
Substance, country-made paper. 7x4 inches. Folia, 10, of which foll. 2, 7, 9 are missing. Lines, 8 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
It treats of the common topics on Jyotişa. But there is no colophon or nothing of the kind to show even the name of the book.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। मूर्त्तित्वे परिकल्पितः शशभतो वा पुनर्जन्मना
मात्मेत्यात्मविदां कतुर्यजतां भामरज्योतिषाम् । लोकानां प्रलयोद्भवस्थितिविभुश्चानेकधा यः श्रुतौ
वाचं नः स ददात्वनेककिरणास्त्रैलोक्यदीयो रविः ॥ The object of the work:
भूयोभिः पटुबुद्धिभिः पटुधियां होराफलज्ञप्तये
श + न्यायसमन्वितेषु बहुषु शास्त्रेषु दृष्टेवपि । होरातन्त्रम हार्णवप्रतरणे भद्मोद्यमानामहं
खल्पं उत्तविचित्रमर्थबहुलं शास्त्रं नवं प्रारभे ॥
It ends abruptly.

Page #50

( 384 )
7199.
6387. TETAPI Brhujjātuku.
By Varahamihira. With Mahīdhara's commentary.
Substance, country-made paper. 12 x 6 inches. Folia, 42, Lines, 13 on a page. Character, modern Vāgara. Date, Samvat 1892 = Saka 1757. In Tripātha form.
The text is complete, with an additional chapter, called Upasamhārādhyāya.
The commentary is incomplete, going up to VIII. 17 only.
Both for the text and the commentary see L. 2453. The text has been published in the Bibliotheca Indica by Prof. H. Kern.
7200.
1836. det i Brhujjūtuku.
By Varāhamihira.
With Mahīdhara's commentary. For the MS. and the work see L. 2453, and for the work see IO. Catal. No. 3064.
Post-colophon :
संवत् १८७२ फाल्गुणवदौ १४ ।.. इटं पुस्तक लौलेखोयं भव नरामहौजोत्तमः ॥
श्रीरामायनुजाय नमः etc. etc.

Page #51

( 385 ),
7201.
10538. बृहज्जातकटौका। Brhajjātakataka.
By Mahīdhara.
Substance, country-made paper. 9 x 4 inches. Folia, 80. Lines, 10 on a page. Foll, 11, 12, 15-27, 73, 74 are missing. Character, Nāgara of the 17th century. Appearance, old, worn-out and discoloured.
Copied from a MS. defective in the beginning.
It begins :
__ अथ सूतिकाध्यायः। तत्र पितुरसान्निध्ये पितुरिति etc. For the beginning of the commentary see L. 2453. Last Colophon :
इति श्रीमहीधरकृते रहनात कविवरणे उपसंहाराध्यायः
घड्विंशः ॥ २६ ॥ Post-colophon :
लिखितं काश्यां मध्ये पिटकुण्डसमीपे ।
7202.
10537. बृहज्जातकटौका। Brhajjātakatika. Text by Varāhamihira and commentary by Mahīdhara.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 93. In Tripatha form. Character, Nagara of the 18th century. Incomplete at the end.
The commentary begins :
श्रौसिंहं गणेशश्च सारदां गुरुपङ्कजम् । नत्वा संक्षेपतो वच्मि सहज्जातकटिप्पनम् ॥

Page #52

The text begins:
( 386 )
शिष्टाचार परिपालनाय ग्रन्थनिर्विघ्नसमायै चावन्तिकाचार्यो वराहमिहिरो लब्धवरो गणितस्कन्धानन्तरं होरास्कन्धं चिकीर्षुरकस्यासिद्धेः शार्दूलविक्रीडितेनाच मूर्त्तित्त्व इति
मूर्त्तित्वे परिकल्पितः शशभ्टतो वर्मा पुनर्जन्मना -
मात्मेत्यात्मविदां क्रतुश्च यजतां भत्तीमरज्योतिषाम् । लोकानां प्रलयोद्भवस्थितिविश्वानेकधा यः श्रुतौ
वाचं नः स ददातु अनेककिरणस्त्रैलोक्यदीपो रविः ॥
The MS. contains commentary on the first 16 chapters only.
Colophons of the commentary:
7B, इति श्रीमहीधरकृते बृहज्जातक विवरणे प्रथमोऽध्यायः ; 90A. इति श्रीमहीधरकृते बृहज्जातक विवरणे राशि
शोलाध्यायः । १६ ।
Last Colophon :
7203.
7746. बृहज्जातकम् । Brhajjātaka. By Varahamihira.
Substance, country-made paper. 10x 4 inches. Folia, 67, of which foll. 24, 30-40 (both inclusive) are missing. Lines, 5 on a page. Character, modern Jaina Nagara. Date, Samvat 1874. Appearance. fresh.
Post-colophon :
इति श्रवरा[ह]मिहिरोक्त बृहज्जातक संपूर्ण ।
संवत् १८७४ वर्षे लिः । यादृशं पुस्तकं etc. etc.

Page #53

( 387 )
संवत् १८७४ वर्षे शाके १७३८ प्रवर्त्तमाने माघमासे कृषा पक्षे तिथौ ३ रविवारे लिपीकृत्वा ऋघिरतनचंदपूज्यश्री १०८ श्रीभगवान्दासजीतशिष्यऋषिश्रौइंद्रमणिजी ऋषिज्योतिरुपगिरधारोमल वैरागौ लालजीमलपठनार्थं ।
Often noticed and often printed.
7204.
10050. वृहज्जातकटौका। Brhajjatakutiki.
By Gadādhara Misra.
Substance, country-made paper. 11x41 inches. Folia, 13. Lines, 9-14 on a page. Character, Nägara of the 19th century. Appearance, old and discoloured. To the end of the second adhyāya.
Beginning :
प्रशाम्य भास्करं देवं स्वसुतप्रतिपत्तये ।
हज्जातकतन्त्रस्य व्याख्यानं क्रियते मया । क्व वराहकृतिः क्वैवं गदाधरमतिश्च मे । क्षम्यतां साहसः सद्भिः पदद्योतनिकाभिधः ॥ . तत्र तावच्छौवराहमिहिराचार्यो ग्रन्थनिर्विघ्नपरिसमाप्तये खाभौरदेवं प्रार्थयते ।
8A, इति श्रीवराहमिहिरकृती रहज्जातके राशिभेदाध्यायस्य गदाधरमिश्रकृतं व्याख्यानं (प्रथमोऽध्यायः)
13A, इति श्रीवराहमिहिरकृतौ बहज्जातके गदाधरमिश्रकृतोद्घाटने ग्रन्थभेदाध्यायो द्वितीयः । अथ वियोनिजन्माध्यायः।
There are only eight lines of the third adhyāya.

Page #54

( 388
)
7205. 439. बृहज्जातकम्। Brhajjataka. For the MS. see L. 1376.
Rajendralala's Pandita says “अष्टौ पत्राणि न सन्ति", while Rājendralāla says the manuscript is “wanting the first seven leaves". But I see the first nine leaves are missing; the MS. commences from the 11th leaf and the 6th verse of the 8th chapter, and ends in the 26th chapter.
Post-colophon :
संवत् १७३८ कार्तिकमासे कृयो पक्षे द्वितीयायां लिखितमिदं ज्योतिर्वित् जगन्नाथेन । शुभमस्तु लेखकपाठकयोः ।
7206.
2286. बृहज्जातकम्। Brhajjātaka.
By Varāhamihira.
Substance, country-made paper. 101X41 inches. Folia, 60. Lines, 7 on a page. Extent in Slokas, 840. Character, Nagara. Date, Samvat 1915. Appearance, fresh, worm-eaten. Verse complete.
Colophon :
इति आवन्तिकाचार्यवर्यवराहमिहिरविरचिते बहज्जातकोपसंहाराध्यायः समाप्तः।
Post-colophon :
शुभमस्तु माघमासे शुक्ले पक्षे २ शनिवासरे संवत् १८१५
काश्यां लिखितं मुकुन्दरामेण । For a description of an incomplete copy see L. 1376, Vol. IV, p. 11.
Often printed.

Page #55

(389
)
7207.
2794. TE CITTACH I Bịhajjātaka.
By Varāhamihira.
Substance, country-made paper. 94 x 4 inches. Folia, 7. Lines, 12 on a page. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, discoloured.
A fragment containing chapters XIX to XXVII.
The last colophon :
इति श्रीव्यावन्तिकाचार्यश्रीवराहमिहिरविरचिते बहज्जातके उपसंहाराध्यायः ।
Often printed and often noticed.
7208.
5553. ETA OH | Byhajjātaka.
By Varāhamihira
with जगच्चन्द्रिका, वृहज्जातकवितिः । Jagaccandrikā, Byhajjātakavivrti.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 10} x 5 inches. Folia, 251. In "Tripātha form. Character, Nāgara. Date, Samvat 1923 and Saka 1788. Appearance, fresh. Complete.
For the text see IO. Catal. No. 3064 and for the commentary see IO. Catal. No. 3066 and L. 759.
Colophon of the commentary :
gfa sitgicheiat crnaæfaafa: HAITI

Page #56

( 390)
Post-colophon Statement :
संवत् १६२३ शाके १७८८ वैशाखशुक्लतिथौ घश्यां भृगौ
विद्याधरेण लिखितं खा) परार्थश्च । Already published.
7209. 10089. oldafaefa: 1 Byhajjātakavivrti.
(With the text.) Being a commentary on Varāhamihira's Brhajjātaka.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 14x 54 inches. Folia, 212. Lines, 10 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
Last Colophon:
इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां बहज्जातकविकृती उपसंहाराध्यायः समाप्तः। घडविंशोऽध्यायः समाप्तः ।
The well-known commentary Brhajjātaka, composed in 966 A.D.
on Varāhamihira's .
10061.
7210. Euthafagfa: Byhajjātakavivsti.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 104 x 54 inches. Folia, 354. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, old and discoloured.
To the end of the 24th adhyāya. It ends abruptly in the 25th.
Well-known, often noticed and already published.

Page #57

(391)
7211. 10090. geslaafaefa: 1 Brhajjātakavivrti.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 39. Lines, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
It ends abruptly in the 20th adhyāya.
7212 3719. El 1892 tot uiti Byhajjātakatīkā
Harşakurā.
By Bhattotpala. Substance, country-made paper. 154 x 24 inches. Folia, 91 by counting. The leaves are not numbered. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 3,250. Character, Bengali of the early 18th century. Appearance, old and injured, specially the last few leaves of which the right-hand side has gone off. Complete. Generally the writing is effaced.
Bhattotpala's commentary on Bịhajjātaka, which is entitled Jagaccintāmaņi, and his commentary on the abridgement of the work, which is called Sisyahitā, are well known. But the present commentary, entitled Harsakarī, by Bhattotpala is to be differentiated from them. The commentary is a compressed one on Byhajjātaka with all the 25 chapters. The 26th, Upasamhārādhyāya, is generally omitted and is omitted in the present MS. too. It somewhat agrees in the beginning with the Sisyahita commentary on Laghujātaka. But it is evidently a distinct work. Laghujātaka is complete in 13 chapters only. It begins :
प्रणिपत्य महादेवं भुवनगुरुं भास्कर लोकेशम् । भट्टोत्यलेन लघुतरां जातकटीका करोति हर्षकरीम् ॥

Page #58

(
392 )
सतामयमाचारो यत् शास्त्रप्रारम्भेष्वभिमतदेवतानमस्कारेण प्रस्तावनया तदुक्तिविशो + + + + अभिप्रेतसिद्धिं वाञ्छन्ति + + + + वराहमिहिरोऽर्क + + लब्धप्रसादाज्ज्योतिःशास्त्र संग्रहं + + + + + + + + + चिकीर्षु + + + भगवतो + + + + + अभिवाञ्छन्नाह मूर्त्तित्वेन विकल्पित इत्यादि।
Colophon :
इति श्रीभट्टोत्पलविरचि + + + + + + + ध्यायः पञ्चविंशतितमः समाप्तः ॥ ० ॥ इति सहज्जातकटौका समाप्ता ।। शुभमस्तु ॥ शकान्दा + + + + + + + + (Here the MS. breaks off).
7213. 5647. बृहज्जातकलघत्तिः । Brhajjatakalaghurthi.
By Bhattotpala.
Substance, palm-leaf. Itx21 inches. Folia, 2 to 99, of which the Ist, 9th, 10th, 12th, 13th, 15th, 16th, 20th, 23rd, 26th, 27th, 30th, 31st, 36th, 37th, 39th, 42nd, 44th, 48th to 50th,54th, 55th, 60th to 69th, 73rd, 76th, 77th, 81st, 84th, 86th, 88th, 90th, 91st, 93rd,96th are missing. Lines, 6, 7, 8 on a page. Character, Newari. Appearance, old. A mere fragment.
There are eight stray leaves.
7214.
7910. वृहस्पतिकाण्डः । Brhaspotikānda..
Substance, country-made paper. 10x 44 inches. Folia, 2. Lines, 9 to 12 on a page. Extent in slokas, 60. Character, modern Nāgara, Appearance, fresh.

Page #59

( 393 )
Forecasts of rain, crops, etc. from the movement of Jupiter from one sign of the Zodiac to another, being in a dialogue between Hara and Pārvati, in Sanskrit of a sort.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ रहस्पतिकांड लिख्यते । मेघराशि गुरुगत्वा यथा एच्छसि पार्वती । सुर्भिक्षं यारोग्यं च अन्नसंग्रह कर्त्तव्यम् ॥
End:
गुजरातिदेशमरोयरौ पौष माघ दिन ५ फाल्गुण ७ मालवदेशविग्रह अन्नमहगोहायसी कंकन । पौर ॥ कालावस्त सर्वलैनौमहगोहोयसौ ॥
Colophon :
इति मौनराशि बहस्पतिकांड समाप्त।
Post-colophon :
सं १८८८।
7215.
4800. भावकुतूहलम् । Bhavakutthala.
By Jivanātha.
Substance, Nepalese paper of yellow colour. 12x4 inches. Folia., 60. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 1,000. Character, Newari of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
Printed and published in Bengal and Bombay.

Page #60

(
394 )
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः । महासेतुं हेतुं सकलजगतां संकुलतया
सदाशम्भोरम्भोभवभवभयत्राणजनकम् । अहं वन्दे तस्यासुरसुरमनोमोदनिकरं
चिदानन्दं पादामलकमललावण्यमधिकम् ॥ विचारसञ्चारचमत्कृतं स
न्मतं मुनीनां प्रविलोक्य सारम् । श्रीजीवनाथेन विदां हिताय
प्रकाश्यते भावकुतूहलं तत् ॥ धावोदितं यवनकर्कश सङ्ग + + ___दाधिव्यथाविदलितं परमं फलं यत् । सत्कोमलामलरवाम्तराशिधारा
स्नानं करोतु जगतामपि मोदहेतोः (?) । अथ द्वादशभावाः। इत्यादि ।
अन्तवाक्यम् ।
अथ टषितखगदशाफलम् । दृषितखगदशायामङ्गिमङ्गमध्ये ?
भवति गदविकारो दुयकार्याधिकारः । निजजनपरिवारादर्थहानिः कृशत्वं
खलकृतपरितायो मानहानिः सदैव ॥ आसोच्छौकरुणाकरो बुधवरो वेदाङ्गविद्याकर
स्तत्मनुः क्षितिपालवन्दितपदः श्रौशम्भुनाथः कृतौ। . विज्ञवातकृतादरो गणितवित्[ ज्योतिर्विदां ] तज्जो विदां प्रीतये
चक्रे भावकुतूहलं लघुतरं श्रीजीवनाथः सुधौः ॥

Page #61

( 395
)
पुष्पिका।
इति श्रीमन्मैथिलशम्भुनाथगगाकात्मजजौवनाथविरचिते भावकुतूहले गर्वितादिदशाफलकथनाध्यायः समाप्तः । नवनवाङ्गगते वर्षे मुकुटानन्देन लिखितं । भमएछकटिग्रोव अधोदृटिरधोमुखः । करेन लिखितं ग्रथं पुत्रवत्पतिपालयेत् ॥
अपि महाराजा सुरेन्द्रविक्रम साहदेव पायालौ जुल शुभ। विषयः ।
इति भावकुतूहले संज्ञाध्यायः । इति. द्वितीयोऽध्यायः। इति० टतीयोऽध्यायः । इति. अरिएाध्यायश्चतुर्थः । इति० अरिएभङ्गाध्यायः पञ्चमः । इति० पुत्रभावनिरूपणाध्यायः घटमः। इति राजयोगदरिद्रयोगाध्यायः सप्तमः । इति० सामुद्रिकाध्यायोऽयमः । इति० स्त्रीजातकाध्यायो नवमः । इति० स्त्रीलक्षणाध्यायो दशमः । इति० स्थानव शेनावस्थाफलकथनाध्यायः एकादशः । इति. रव्यादीनां शयनादिहादशावस्थाफलकथनाध्यायः हादशः। इति० द्वादशभावविचाराध्यायस्त्रयोदशः । इति० दशाफलकथनाध्यायश्चतुर्दशः। इति गर्वितादिदशाफलकथनाध्यायः ॥
7216.
10184. भावप्रकाशः। Bhavaprakāsa.
By Govindarāma Tripāthī.
Substance, country-made paper. 9 x 6 inches. Folia, 14. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 182. Character, Nagara. Date, Samvat 1871. Appearance, fresh. Complete.

Page #62

( 396 )
Colophon :
इति श्रौत्रिपाठिगोविन्दरामकृतो भावप्रकाशः ।
Post-colophon :
संवत् १८७१। लिखितं श्रीमथुराजिमध्ये । शुभम् । A treatise on astrology.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । कामोरं बालभान्वातपसदृशतमं या दधाना ललाटे
तन्वीराजं कराळेशुमदुपलजयखग्धरानिर्जराचा । . श्वेताम्भोजासनस्था हिमकरविलसत्कान्तिशुभ्रा गुणाच्या
सा मे कण्ठे प्रसन्ना निवसतु सततं शारदा शर्मदात्री । खराशिगः खोच्चगतोऽथ वा स्यात्
तयोर्नवांशेऽथ ग्टहे खसख्यः । वक्रास्तनौचादिकदोषहीनः
खेटो यदा स्यात् फलदस्तदा स्यात् ।
It ends :
ग्रन्थान् पुरात[न]कृतान् परिभाव्य रीत्या
ज्योतिर्विदां मुद उमारमणप्रसादात् । सूर्यादिभावफलदिक्कथिता मयेयं ___ मौरमञ्जुरणिताहृतकामि+चेत् ॥ कलानिधिर्धवलयन् कीर्त्तिचन्द्रिकया दिशः । त्रिलोकचन्द्रो गौडाग्यस्त्रिपाठी सिद्धवागभूत् । मनोजवः कृष्णरामस्तस्मादाविरभूङ्गवि ।
जातो गोविन्दरामोऽस्मात् कृतिस्तस्येयमुत्तमा ॥ Printed and published in Benares.

Page #63

( 397 )
7217.
6425. भावमाला। Bhāvamālā.
By Pandita Harivansa.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 22. Lines, 18 on a page. Written lengthwise. Extent in slokas, 250. Character, Nägara. Date, Samvat 1913 = Saka 1778. Appearance, discoloured. Complete.
Last Colophon :
इति श्रीमत्पंडितहरिवंशविरचिता भावमाला संपूर्ण ।
Post-colophon :
संवत् १९१३ शके १७७८ विभवनामसंवत्सरे माघस्य शुक्लपक्षे
द्वादश्यां गुवासरे हस्तसंज्ञकनक्षत्रे सम्पूर्णमगमत् । A metrical treatise on horoscopy.
It begins :
प्रणाम्य पंडितान् भन्या तत्तणोतं विभाव्य च । हरिवंशदिजेनेयं भावमाला विविच्यते ॥ भवति ना जनने तनुनातुरः
खपरजातिविरोधपरश्वरः। नयनरोगयुतस्तनुपौडनं
तनुगते तरणावरुणाकृतौ॥ The author gives, at the end of his work, an account of his family:
ज्येष्ठः श्रेष्ठगुणैः पराशरकुले दैवज्ञरत्नाकरः
आसौदाशारामईश्वरपर(?)स्तस्यानुजः सप्रियः । तत्पुत्रो हरवंशपंडित इति श्रीभावमालामिमा
चक्रे ग्रंथमतं विलोक्य सुधियां कण्ठार्थमान्विताम् ।

Page #64

( 398 )
7218. 8722. भावविचारः। Bhāravicira.
Substance, country-made paper. 8x41 inches. on a page. Extent in slokas, 180. Character, complete.
Folia, 9. Linos, 11 Nagara. Fresh. In.
Nine leaves only.
Begins thus :
अथ तन्वादिद्वादशभावविचारः प्रसूयते। उक्तं च । मूर्त्यादयः पदार्था ज्ञायन्ते सर्वजन्तुना । तदहमधुना (प्र)वक्षे भावाध्यायं विशेषेणेति ॥ etc.
etc.
7219.
10208. भावचिन्तामणिः । Bhāvacintamani. (Otherwise called सन्तानदीपिका Santānadipika.)
(The sixth patala only.)
Substance, country-made paper. 7x4t inches. Folia, || only. Extent in slokas, 150. Character, Nāgara. Date, Samvat 1872. Appearance, old, discoloured and repaired.
Colophon :
... इति भावचिन्तामणौ पुत्रभारनिरूपणाध्यायो [नामषष्ठपटलः॥
Post-colophon :
___सं १८७३ वर्षे ज्येष्ठ कृष्णाचतुर्थौ । It relates to expiations for causes which prevent the birth of a son.
See L. 1520.

Page #65

( 399 )
Begins thus :
अथ प्रागिानां पूर्वजन्मशापद्योतकम् । देवदेव जगन्नाथ शूलपाणि दृषध्वजः । केन योगेन मर्त्यानां बालाख्यशिशुनाशनम् ॥ १ ॥ तत्सर्वं यत्र योगौनां ब्रुहि मे शशिशेखरः । शापमोक्षच कृपया प्राणिनामल्पमेधसाम् ॥ २ ॥
etc. etc. etc. etc. Ends thus :
पुत्राधिपे रखौ लग्ने पुत्रस्थौ शनिसोमजौ। पुत्राधिपे बलयुते दत्तपत्रात्सुखं लभेत् ॥ लग्नाधिपे बुधे पुत्रे कुजदृष्टिसमन्विते । कारके लमराशिस्थे दत्तलग्नाधिपे गुरौ ॥ पुत्रे शनिदृटिसमन्विते पुत्रेशे भौमराशिस्थे दत्तपुत्रात् सुतावहः ।
7220. 8717. भुवनदीपकम् । Bhuvanadipaka.
__By Bhattotpala.
With a commentary by Śrīdatta. Substance, country-made yellow paper. 93x4 inches. Folia, 8 only. Lines, 13, 18 on a page. Extent in Slokas, 450. Fresh. Complete.
Complete in eight leaves. The text is in 70 verses, the first of which is :
रविशशिकुजबुधगुरुसितरविजगणेशान् प्रणम्यादौ ।
वक्ष्येऽहं स्पछतरं प्रश्नज्ञानं हिताय दैवविदाम् ॥ and the last:
भट्टोत्पलेन शिष्यानुकम्पयालोक्य सर्वशास्त्राणि । प्रार्यया सप्तत्या प्रार्ज्ञानं समाल्पतो रचितम् ॥ इति भट्टोत्पलविरचितो भुवनदीपकः प्रश्नग्रन्थः समासः ।

Page #66

( 400 )
The commentary begins:
यत् प्राहोत्यलभट्ट उत्तमयशाः प्रश्नस्य विज्ञापनं दैवज्ञस्य हितेच्छया बज्डमतं गुप्तं विनाध्यापकम् । तत् सत्तार्किक चक्रपूजितनगेशात्मप्रसूतः खयं
श्रीदत्तो विवृणोति विष्णुविनतो विज्ञाय बुद्ध्याधुना ॥
7221.
1844. भुवनदौपकम् or ग्रहभावप्रकाशः । Bhuvanadipaka or Grahabhavaprakāśa. By Padmaprabhu Sūri.
Substance, country-made paper. 82x44 inches. Folia, 16. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 160. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, old.
Post-colophon :
For the work see L. 850 and IO. Catal. Nos. 3038 and 3039.
In the present manuscript the work contains 157 verses. The last verse, 157th, marked 156 in IO. 3039,
and there are four verses more.
इदं पुस्तकं मनौरामब्राह्मणदक्षिणी ब्रह्मसुखानन्दसुत लव
पुरस्थित ।
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः |
सारखतं नमस्कृत्य महः सर्वतमोपहम् । ग्रहभावप्रकाशेन ज्ञानमुन्मील्यते मया ॥ १ ॥ गृहाधिपा उच्चनीचा अन्योन्यं मित्रशत्रवः । राहोर्योचनीचानि केतुर्यावतिष्ठति ॥ २ ॥

Page #67

Press.
(401)
खरूपं ग्रहचक्रस्य वाच्यं द्वादशवेश्मसु । निर्णयोऽभौष्टकालस्य यथा लग्ने विचार्यते ॥ ३ ॥ ग्रहो विनष्ठो यादृक्स्याद्राजयोगचतुष्टयम् । लाभादौनां विचारः स्यात् लग्नेशावस्थितेः फलम् ॥ ४ ॥ etc. etc. etc.
etc.
Printed and published in Bombay at Venkateswar
7222.
68. भुवनदीपः | Bhuvanadipa.
By Brahmaprabha Sūri.
With a commentary by Daivajña Siromani.
This MS. is noticed in L. 850.
Written in Nagara with a very bad hand, hardly legible.
7223.
8146. भुवनदौपकम् or ग्रहभावप्रकाशः ।
Bhuvanadipaka or Grahabhavaprakāśa.
Substance, palm-leaf. 8x1 inch. Folia, 2-16 of which the 8th is missing. Lines, 4 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Written in a neat, small hand. Appearance, old and worn-out. A fragment.
The only colophon found is in fol. 6A, इति श्रीभुवनदीपके ग्रहखरूपवर्णनम् ।
For a commentary on the work see L. 850 and 762. It is mainly a Praśnagrantha. Aufrecht gives the author's name as Padmaprabha Sūri, but in L. 850 the name is given by Rajendralala as Brahma prabha.
26

Page #68

(402)
7224.
66. भुवनदौपकम् otherwise called भावप्रकाशः ।
Bhuvanadipaka or Bhāvaprakāśa. By Padmaprabhu Sūri
With an anonymous commentary.
26B
Substance, country-made paper. 13 x 6 inches. Folia, 13. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 200. Character, Nagara. Date, Samvat 1907, Vaiśākhasudi 10. Appearance, tolerable. The commentary in prose, and the text in verse. The commentary above and below the text. Complete. Incorrect.
The beginning of the text:
सारखतं नमस्कृत्य महः सर्वतमोपहम् ।
ग्र (ट) भावप्रकाशेन ज्ञानमुन्मील्यते मया ॥ १ ॥ ग्रहाधिपोचनौचा अन्योन्यं मित्रशत्रवः । राहोहोचनीचानी केतुर्यत्रावतिष्ठति ॥ २ ॥ स्वरूपं ग्रहचक्रस्य वोच्य दादशवेश्मसु । निर्णयोऽभिष्टकालस्य यथालसं विचार्यते ॥ ३ ॥ ग्रहो वितुष्टो यादृक् स्यात् राजयोगचतुष्टयम् 1 लाभादौनां विचारच लग्नेशावस्थितेः फलम् ॥ ४ ॥ गर्भस्य क्षेममेनस्य गुर्विण्याः प्रसवो यदा । व्यपत्ययुग्मप्रसवो ये मासा गर्भसम्भवाः ॥ ५ ॥
विवाहिता भार्या विषकन्या यथा भवेत् । भगान्तगो ग्रहो यादृक् विवाहादिविचारणा ॥ ६ ॥ व्यक्तव्यत्वा विवादस्य सङ्कीर्ण यदा निर्णयः । निश्चयो दीप्ति + + सुपथि कस्य गमागमम् ॥ ७ ॥ म्टत्युयोगो दुर्गर्भं चोर्यादिस्थानसप्तकम् । कृपाणकार्यविज्ञाननौपतिबन्धनात्रयम् ॥ ८ ॥

Page #69

( 403 )
लाभादयो दिनेतोते फलं मासस्य लग्नपात् । डेक्काणादिफलं सर्वदोषज्ञानं महामृतम् ॥ ६ ॥ दोनचर्या पादीनां गर्भेऽस्मिन् किं भविष्यति ।
घट्त्रिंशदथ द्वाराणि शास्त्रे भुवनदीपके ॥ १० ॥ The end of the text :
ग्रहभावप्रकाशाख्यं शास्त्रमेतत् प्रकाशितम् ।
जगनावप्रकाशाय श्रौपद्मप्रभुसूरिभिः ॥ १५१ ॥ The colophon runs :
इति श्रीपद्मप्रभूसूरिभिर्विरचितं भुवनदीपकं सम्पूर्णम् ॥ The beginning of the commentary :
___श्रीगणेशाय नमः। सरखत्याः सम्बन्धिनं सारखतं महस्तेजः नमस्कृत्य ज्ञानमुन्मौल्यते प्रकटौक्रियते केन ग्रहाः सूर्यादयो भावास्तत्त्वादयस्तेषां प्रकाशेन प्रकटीकरणेन अस्मिन् भुवनदौपके शास्त्रे नव फूलोकः षट्त्रिंशद्वाराणि सन्ति तान्याह ग्रहाणां मेषादीनां अधिपाः खामिनः । १ । उच्चनीचाः । २। अन्योन्यं मित्रशत्रवः राहोहोच्चनीचानि । ४ । केतुर्यत्र राशौ तिष्ठति । ५। ग्रहचक्रवरूपं । ६। दशग्रहेषु कुत्र किं विलोकनौयम् । ७। अभौए । ८। कालस्य निश्चयः
लमविचारः । ८ । विनछो ग्रहः कीदृश उच्यते । १० । The end of the commentary :
भागं दत्त्वा पद्येक शेषः तदा पुत्रो वाच्यः द्वाभ्यां सुताः खेन शून्येन नपुंसकमिति अन्यत्रोक्तं पुंवर्गे लग्नगते ग्रहदृरे बलान्विते
पुरुषः स्त्रिवर्गे लग्नगते स्त्रीग्रहदृरे बलान्विते कन्या । १५० । Last Colophon :
इति श्रीभुवनदीपकटीका समाप्तिमगात् । संवत् १९०७ वैशाखसदि । १० । इदं पुस्तकं लिख्यते लक्ष्मण ।

Page #70

(
404 )
7225. 5556. भुवनदीपः। Bhuranadipa.
By Padmaprabhu Sūri. With the commentary by Daivajña Siromaņi. Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 21. In Tripātha form. Character, Nāgara in a very modern hand. Appearance, fresh. Complete.
A short treatise on planetary influences. For the description of the work and the commentary see L. 850.
The original manuscript, from which this was copied, was evidently defective, as it leaves lacunae; the other side of the 21st leaf is left blank. Consequently we have not, in the present manuscript, the end of the text.
See our No. 68 for the author's name.
The commentary ends thus :
ग्रहभावप्रकाशाख्यं शास्त्रमेतत् प्रकाशितम् । जगद्भावप्रकाशाय श्रौपद्मप्रभुसूरिभिः ॥ यद्यप्यत्र सविस्तरा बहुतराः सन्तौरटीकाः पुरः
संक्षेपस्पृहया तु बालकृपया सेयं तथाप्यमृता । श्रीपद्मप्रभुसूरिराजरचिते विश्वप्रदौपे मया
टीका वर्त्तिरिवोदिता प्रगुणितस्नेहेन तेजस्विनी ॥ विश्वे श्रीजनराजधर्ममहिमा यावद्रवीन्द+ +
तावत् कौर्त्तिमियं विभर्ति नन्दनवनं यावच्च हेमाचले । यावत्तुङ्गतरङ्गभङ्गसुभगा गङ्गापरा नौयते
तावन्नन्दतु बुद्धिदूषणगुणैः विस्तार्यमाणा बुधैः ।
युग्मसमतिथाचेयं । Colophon :
इति श्रीभुवनदीयशास्त्रस्य टीका।

Page #71

( 405 )
Post-colophon :
ग्रन्याग्रस्थस्यास्य गणनया मानमेवं विनिश्चितम् । पलोकपञ्चशतान्यत्र पञ्चषध्यधिकानि च ॥ + ++++ इति भुवनदौपटौका समाप्ता।
श्रीः संवत् १९०७ आश्विनकृष्णतिथौ १४ भगौ विद्याधरदिवेदेन लिखितं खा) परार्थच। शुभमस्तु ।
7226. 6334. भुवनदीपकरत्तिः । Bhuranadipakaertti.
By Sinhatilaka, pupil of Bibudhacandra. Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 50. Lines, 11 on a page. Extent in ślokas, 1,650. Character, Nāgara. Copied in Saka 1860. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
इति श्रीविबुधचन्द्रसूरिशिष्यश्रौसिंहतिलकसूरिविरचिता श्रीभुवनदीपकवृत्तिः समाप्ता।
Post-colophon:
संवत् १८६० शाके मिति श्रावणसुदौ बार बहस्पति। लिखितं
वैजनाथ ब्राह्मण देश वालोटोकाना राजमंदौर । For the beginning of the commentary see L. 850. The present manuscript is larger, fuller and more informing. It gives the name of the author of the text as Padmaprabha and the commentator's name as Sinhatilaka. The commentary was written at Vijapura in Samvat 1326.
It ends :
श्रीपद्मप्रभसूरीन्द्र शास्त्रं भुवनदीपकम् । कृतं विशेषितं वृत्त्या मया शोध्यं बहुतैः ॥

Page #72

( 406 )
श्रीविबुधचंद्र गणपतिशिष्यः श्री सिंह तिलकसरिरिमाम् । वृत्तिं विदधे देवीप्रसादसाहादविशदमनाः ॥ रसयुगगुणेन्दुवर्षे १३२६ शास्त्रे श्रीभुवनदौपके वृत्तिः । युवराजवाटकादिह वौशोध्य (?) वीजापुरे लिखिता ॥
7227.
6501 भुवनदौपकम् | Bhuvanadāpaka.
By Padmaprabha.
With the commentary by Sinhatilaka, disciple of Bibudhacandra Suri.
Last Colophon :
Substance, country-made paper. 101 x 51 inches. Folia, 96. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 1,500. Character, Nagara. Date, Samvat 1827. Appearance, old and discoloured. Complete.
95A, इति श्रविबुधचन्द्रसूरिशिष्यसिंह तिलकसूरिविरचिता श्रीभुवनदीपकवृत्तिः समाप्ता ।
The rest of foll. 95 and 96 written on one side only contains notes, at the end of which comes the date: संवत् १८२७ ।
See our No. 6334.
7228.
7917 भृगुसंहिता | Bhrgusamhitā.
Substance, country-made paper. 14 x 52 inches. Folia, 4+2+7+5. Lines, 10-15 on a page. Character, modern Nagara. Appearance, fresh.
Four extracts, relating to some astrological topics and to the worship of gods and goddesses, from Bhrgusamhitā.

Page #73

।
( 407 )
I.
Beginning:
पूटणु सूत प्रवक्ष्यामि देवरूपविनिर्णयम् । यत्राधारामृता देवदाने पूर्वफलप्रदा ॥ विघ्नराज प्रकर्त्तव्यो गजवक्रश्चतुर्भुजः ।
शूलं तथाक्षमालाश्च मूधिकोपरिसंस्थितम् ॥ 1, इति गणेशनिरूपणोऽध्यायः; 2A, इति गुसंहितायां सरखतीरूपनिर्णयोऽध्यायः ; इति ०लक्ष्मौखरूपनिर्णयोऽध्यायः ; 2A, सूर्यस्वरूपं ; 3A, इति स्मृत्युञ्जयपूजाप्रकरणोऽध्यायः; 3B, इति मृत्युञ्जयप्रयोगः; इति चण्डीखरूपपूजानिर्णयोऽध्यायः; 4A, • पूजाविधिः; 4B, इति भृगुसंहितायां पूर्वकर्मविधिनाध्यायः समाप्तः ।
Post-colophon :
श्लोक ६ दिमहल्ल ५० ४००६ सं १८५४ चै० शु० ३ चन्द्रे । (In English) Benaickdhur Dubey, 3rd April, 1907, Benares.
. II. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । शुक्र उवाच
देवदेव दयासिन्धो त्रिकालज्ञो महेश्वरः। . धनेश्वरो धनहीनश्चोत्तमा मध्यमाधमाः ॥ ज्ञायते केन योगेन खेटेन साम्प्रतं वद ।
वद विस्तरतो देव त्रिकालाश्रयमद्भूतम् ॥ There are 44 ślokas in these two leaves.

Page #74

( 408 )
III (in 7 leaves).
1A, इति भ्ट० प्रजापतिस्वरूप निर्णयोऽध्यायः ; इति भ्ट० विष्णुरूप निर्णयोऽध्यायः; इति गरूडखरूपनिर्णयोऽध्यायः ; 2A, इति भ्ट० लक्ष्मीनारायणवि ० इति ८० गायचीजपः ; 2B, इति गायल्या यथोक्तविधिः and so on.
Beginning :
भ्भृगुरुवाच ।
The leaves are marked, on the left-hand upper margin,
भ० प्र० ।
Colophon :
पूर्वजन्मपरिज्ञानं कथं भवति मानवः ।
देवदेव कृपालु त्वं वद विस्तरतोऽधुना ॥
IV (in 5 leaves).
Post-colophon :
इति श्रीकुण्डलीप्रकाशे व्यायुर्दायाध्यायः भृगुसंहितायाम् ।
श्रीसम्बत् १९५३ चैत्रकृष्णैकादश्यां चन्द्रे लिपितविनायकधरशर्मा काश्यां गोवर्द्धनपुरे ( Then in English) March 29th, Monday, 1897, Benares city.
Printed and published in the Chowkhamba Sanskrit Series at Benares.
7229.
6442. भृगुसंहिता | Bhrgusamhitā.
(Ten batches of leaves, containing fragments.)
Bhṛgusamhita is an elaborate treatise on astrology, being an interlocution between Sukra and Bhṛgu.

Page #75

( 409 )
See L. 1905 and 2635. In Ulwar 1887, the following parts of the work are mentioned: Yogādhyāya, Yogaphalādhyāya, Varşakundalivicāra, Mithunakuņdalīvicāra and Karkakuņdalīyicāra.
Substance, country-made paper. 15x6 inches. Folia, 56. One side of fol. 44 is left blank. Lines, 14 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. The original was defective and in the present manuscript lacunae are left in many places.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। भ्गुरुवाच ।
स्थानत्रये यदा सौम्यास्त्रय स्थाने च पापका ।
तदा चानुभवो योगो षोडशाब्दश्च यावतः ॥ 5B, इति भृगुसंहितायां मिथुन लग्नस्य फलम् ; 7B, इति शुक्रन्टगुसंवादे योगफलम् । 8A begins :
श्रीगणेशाय नमः। प्रणम्य शिरसा देवौं केवलज्ञानकारिणीम् ।
यथातथ्यं प्रवक्ष्यामि सर्वज्ञेन च भाषितम् ॥ 20B, इति शुक्रन्टगुसंवादे संहितायां कर्मविपाके योगफलं समाप्तम् ।
श्रीगणेशाय नमः । शुक्र उवाच ।
कन्यालग्नोदये जन्मस्तथाङ्गे च दिवामणिः ।
बुधसौम्यौ द्वितीयस्थौ चन्द्रराहौ च षष्ठमौ ॥ 21B, इति श्रीन्टगुभार्गवसंवादे योगफलं समाप्तम् ।
23B, भगुभार्गवसंवादे योगफलं समाप्तम् ; 25A, the same colophon; 31B, इति शुक्रयोगफलं समाप्तम् ; 32B, इति झगुसंहितायां योगफलं

Page #76

( 410 )
समाप्तम् ; 33B, इति श्रीशुक्रन्टगुसंवादे योगफलं समाप्तम् ; 44B, इति भगुभार्गवसंवादे योगफलम् ; 48B, इति शुकभ्टगुसंवादे योगफलम् ; 52B, the same colophon.
II.
Substance, country-made paper. 14x6 inches. Folia, 65-80. Lines, ll on a page. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, old and worm-eaten.
65A, इति श्रीभ्टगुसंहितायां श्रीमदाचार्यविरचितायां मेरीयोगकथनं नाम ; 67A, इति श्रीभ्टगुसंहितायां भ्गुशुक्रसंवादे समात्यमेषलग्रोदये जन्मत्वग्रसोत्सूर्यसं(?); 69B, इति श्रीभ्टगुसंहितायां योगफलम् ; 70B, • योगफलम् ; 71B, the same colophon ; 73A, the same colophon ; 75B, the same; 77B, the same ; 78A, the same.
III.
Substance, country-made paper. llix5 inches. Folia, 13. Lines, 13 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
11B, इति श्रीमद्भगुसंहितायां श्रीभ्टगुशुक्रसंवादे सर्वाका ११।६ धराक्षेपान्तरे योग+फलम् ॥
____Substance, country-made paper. 14x5 inches. Folia, 64-78. Lines, 11 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
68B, इति गुसंहितायां योगफलम् ; 75B, the same ; 76B, the same.
VI.
Substance, country-made paper. 154 x 64 inches. Folia, 2–30. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. ___2A, इति मलोन्ययोगफलम् ; 2B, इति वैभवयोगफलम् ; 3A, इति सौम्ययोगफलम् ; 3B, इति यातुधानयोगफलम् ; 4B, इति भौग्मयोगफलम् ; 5A, इति जौमूतयोगफलम् ; 5B, इति जययोगफलम् ; 6A, इति आनन्द

Page #77

( 411 )
योगफलम् ; 7A, इति महोदधियोगफलम् ; 7B, इति पैशाचिकयोगफलम् ; 8A, इति दामिनीयोगफलम् ; इति चक्रदामिनीयोगफलम् ; 8B, इति क्रूरयोगफलम् ; इति गजयोगफलम् ; इति अद्भुतसागरयोगफलम् ; 9A, इति निपातयोगफलम् ; इति विलासयोगफलम् ; 9B, इति शक्रयोगफलम् ; इति देवेन्द्रयोगफलम् ; 10A, इति राजयोगफलम् ; इति शूलयोगफलम् ; 10B, इति भास्करास्तयोगफलम् ; इति भास्करयोगफलम् ; 11B, इति चन्द्रोपरागयोगफलम् ; 12A, इति चतुःसागरयोगफलम् ; 12B, इति सागरयोगफलम् ; 13A, इति मारहायोगफलम् ; 14A, इति छत्रयोगफलम् ; 15A, इति चक्रयोगफलम् ; इति वक्रयोगफलम् ; इति गजयोगफलम् ; 15B, इति नाशकयोगफलम् ; 16A, इति कलापयोगफलम् ; 16B, इति मानसयोगफलम् ; 17A, इत्यनुभवयोगफलम् ; इति शुभयोगफलम् ; 18A, इत्यतयोगफलम् ; 18B, इति शून्ययोगफलम् ; इति नन्दयोगफलम् ; इति जौवयोगफलम् इति श्रीयोगसागरे महाचीनदेशे शुक्रन्टगुसंवादे मनोज्ञयोगादिपञ्चाशयोगा समाप्तम् ।
__19A, इति प्रयोगफलम् ; इति कामुकयोगफलम् ; 19B, इति अन्नयोगफलम् ; 20A, इत्यर्द्धयोगफलम् ; 20B, इति आकुत्ययोगफलम् ; इति विगतयोगफलम् ; 21B, इति कव्ययोगफलम् ; इति मुदितयोगफलम् ; 22A, इति साधारणयोगफलम् ; 22B, इति विलासयोगफलम् ; 23A, इति श्रीवत्सयोगफलम् ; इति राक्षसयोगफलम् ; 23B, इत्युद्भवयोगफलम् ; इति भौषणयोगफलम् ; 24A, इति सौरयोगफलम् ; इति नहुपयोगफलम् ; 24B, इति केन्द्रयोगफलम् ; 25A, इति क्रूरयोगफलम् ; 25B, इति मातङ्गयोगफलम् ; 26A, इति पावकयोगफलम् ; 26B, इत्याकूत्ययोगफलम् ; 27A, इति विगतयोगफलम् ; 28A, इति कर्वनयोगफलम् ; 29A, इति मुदितयोगफलम् ; 30A, इति वत्स योगफलम् ।
See L. 905 with which this portion agrees to a large extent.
VII.
Substance, country-made yellow paper. 14x6 inches. Folia, 10 (by counting), marked 3, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 13 and two without leaf-marks. Character, modern Nagara. Appearance, fresh.

Page #78

( 412 )
9A, इति श्रीम्टगुसंहितायां भ्गुभार्गवसंवादे पूर्वजन्मांश इहजम्मांशकथनं पञ्चमोऽनः; 12A, इति निशाकरयोगः; इति कल्पद्रुमयोगः । In one of the leaves without leaf-mark:
इति गुसंहितायां योगफलं समाप्तम् ।
VIII.
Substanee, country-made paper. 14x5 inches. Folia, 10. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the early 19th century. Appearance, fresh.
Beginning:
श्रीगणेशाय नमः। इति भ्टगुसंहितायां गुभार्गवसंवादे प्रथमोदाहरणम् । 2A, • पूर्वजन्मांश इहजन्मांशकथनं च नामा पञ्चमो...; 6A, इति निशाकरयोगः ; 6B, इति कल्पद्रुमयोगः ; 7A, इति शकटयोगः; 8A, इति कमलाकरयोगः।
IX.
Substance, country-made paper. 141x51 inches. Folia, 2-7. Lines, 12 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
2B, इति गुसंहितायां भ्टगुभार्गवसंवादे प्रथमोदाहरणं नाम षष्ठोऽङ्कः; इति धराधरयोगः; 3B, इति निशाकरयोगः; 4A, इति कल्पद्रमयोगः ; इति शकटयोगः; 5A, इति कमलाकरयोगः; इति प्रजापतियोगः ।
Substance, country-made paper. 14x53 inches. Folia, 16 (by counting), marked 116, 118-122, 124-126, 133. The remaining six have lost their leaf-marks.
120B, इति श्रीभ्टगुसंहितायां योगफलं समाप्तम् ; 121B, इति श्रीन्टगुसंहितायां श्रीमदाचार्यविरचितं अधोक्षयोगकथनं नाम चतुःपञ्चाशत्तमोऽध्यायः; 124A, ०योगफलं समाप्तम् ।

Page #79

( 413 )
IV. Substance, country-made paper. llx5 inches. Folia, 14-26. Lines, 14 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
15B, इति श्रीमदभ्टगुसंहितायां श्रीगुशुक्रसंयोगफलम् ; 18B, क्षेपान्तरे योगफलम् ।
There is another batch containing stray leaves.
7230. 8168. I. भृगुसंहिता। Bhrgusamhitā.
A.
Substance, country-made paper. 14xbl inches. Folia, 107(Mesa)+39 (Vrsa)+56 (Mithuna)+49 (Karkata)+85 (Sinha) (of which only one leaf is
marked 26, 27 and 28, while two leaves are marked 37)+58 (Kanya) (of which fol. 52 is missing, while two leaves are marked 57) +49 (Tula) +59 (Vrscika)+49 (Dhanu)+120 (Makara. Fol. 57 is missing, while two leaves are marked 74, and only one leaf is marked 57, 58, 59. Foll. 18–27, 52-53 and 99-105 are restorations).
A comprehensive work on horoscopy.
Beginning : भ्गुरुवाच ।
अथातः संप्रवक्ष्यामि कुंडलौस्थानमुत्तमम् ।
येन विज्ञानमात्रेण त्रिजन्म ज्ञायते बुधैः ॥ शुक्र उवाच ।
अहो तात महाभाग महदाश्चर्यप्रत्रकृत् ।
अधुना ब्रूहि मे तात मेषादीनां फलाफलम् ॥ गुरुवाच ।
मेघलग्ने समुत्पन्ने लग्नेशो वापि संस्थितः ।
तूर्ये रात्रिपतिश्चैव पञ्चमे दिनमणिसुतः ॥ Samvat 1925 is given as the date of copying at the end of the section on Vịşa :
संवत् १८२५ मौ च इभ सुदि ५ वार सोम। श्रीराम ॥

Page #80

( 414
)
Another fragment of Bhrgusamhitā. Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 226. Lines, 8 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Foll. 2, 6-10, 22, 35, 114, 144 are missing. One leaf is marked 164 and 165. Beginning :
परमानंदरूपाय विश्वभारधराय च । सर्वसाक्षी त्रिलोके शस्तस्मै सूर्याय वै नमः ॥ पूर्वात्र प्ररिज्ञानं कथयामि न संशयः। अहं वररुचिर्नाम तत्वं भार्गवभाषितम् ॥ येन वाक्येन शुक्रेण प्रोच्यते भ्टगुणां (?) प्रति ।
तानि वाक्यानि सर्वाणि कथयामि न संशयः ॥ Last Colophon :
इति श्रीभ्टगुसंहितायां गुशुक्रसंवादे श्रीमदाचार्यविरचित + + + + + समाप्तम् ।
___II. Fragments of Yogasāgara.
Substance, country-made paper. 121x51 inches. Folia, 25 of which the 3rd is missing. Lines, 13 on a page. Character, Nagara of the early 19th century. Appearance, fresh.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। प्रणम्य केशवं शम्भ ब्रह्मागां गणनायकम् । पूर्वोक्तं मनसा ध्यायन् क्रियते योगसागरः ॥ शतवर्षसहस्राणि ससलक्षणतत्रयम् ।
त्रेतायुगे गते वर्षे योगसागरसम्भवः ॥ भगुरुवाच ।
युगे वेदाश्रुतिसंख्या जन्मतः प्रश्नतोऽपि वा। ग्रहयोगप्रमाणेन ज्ञायते पूर्वकर्म कृत इति ॥

Page #81

( 415 )
B.
Substance, country-made paper. 121 x 34 inches. Folia, 55-82. Lines, 8 to 10 on a page. Character, modern Nägara. Appearance, fresh.
Substance, country-made paper. 13 x 57 inches. Folia, 88-143. Lines, 10 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Beginning :
79 Autorataifa for har ज्ञानिनां च हितार्थाय कविएवं भगूदितम् ॥ यस्य ज्ञात्वा प्रभावेन ज्ञायते च शुभाशुभम् ॥
D.
Substance, country-made paper. 13 x 54 inches. Folia, 1-42 of which the 5th is missing. Lines, 11 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
E.
Two batches of stray leaves belonging to a MS. of Yogasāgara--the first containing 11 leaves and the second 7 leaves.
7231. 3064. मनुष्यजातकम् or कर्मप्रकाशिका
or ताजिकतन्त्रसारः। Manuşyajātaka or Karmaprakāśikā
or Tājikatantrasāra. By Samara Sinha, son of Kumāra Sinha. Substance, country-made paper. 94x4 inches. Folia, 16. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 576. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.
A versified treatise on horoscopy.

Page #82

( 416 )
The last colophon :
इति प्राग्वाटान्वयकुमारसिंहात्मजस्मर(?)सिंहसमुद्धतताजिकतन्त्रसारे कर्मप्रकाशिकापरनाम्नि मनुष्यजातके प्रकीर्णकनिर्णयाधिकारो विंशतितमः प्रकाशः ॥ २०॥ समाप्तः ग्रन्थः ।
Though the first leaf is marked l, it is not . the beginning of the work. The first verse in the MS. is the llth verse of the third chapter. ___1B, इति कुमारसिंह(?)विरचिते मनुष्यजातके षोडशयोगाध्यायस्ततीयः; 2A, इति समरसिंहकृते मनुष्यजातके सहमाधिकारः ४ ; 2B, इति कुमारकृते मनुष्यजातके निषेकाध्यायः; 3B, इति मनुष्यजातके अरियाध्यायः षष्ठः; 4A, इति जीवितनिर्णयाध्यायः; 4B, शारीराधिकारोऽटमः; 5B, आयु
याधिकारो नवमः ; 6B, ०दशाधिकारी दशमः, निधनाधिकार एकादशः; 9A, इति समरसिंहविरचिते मनुष्यजातके शरीरदोषाधिकारी द्वादशः; 10A, इति कुमारकृते मनुष्यजातके प्रकृत्यध्यायः त्रयोदशः ; l1B, कर्मप्रकाशाधिकारः; 13A, कुमारकृते मनुष्यजातके हस्तकर्माधिकारः; 14B, इति कुमारे सहजाधिकारः; 15B, इति कुमारकृते पिटमाटकशाध्यायोऽटादशः; 16A, इति कुमारकृते स्त्रीजातकाध्यायः; 16B, इति कुमारसिंहकृते मनुष्यजातकेऽध्यायः।
So in the present MS., some of the colophons attribute the work to the father and some to the son. According to Aufrecht it is by the son. It is quoted by Nīlakantha in Praśnakaumudī, IO. Catal., p. 1088. It ends :
गुरुशुक्रौ म्टतापत्यौ भूमिजो गर्भविच्युतिः । लग्ने व्यये च पाताले जामित्रे चारमे कुजे ॥ भार्या निहन्ति भर्तारं भर्ता भाजां हनिष्यति ।

Page #83

( 417 )
7232. 7859. मिहिरजातकम् । Mihirajātaka.
Substance, country-made paper. 11x4 inches. Folia, 5. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 100. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete. Copied in Samvat 1930.
A short work on horoscopy. Colophon :
इति श्रौमिहिराचार्यविरचितायां मिहिरजातकं संपूर्णम् । Post-colophon :
श्रीसंवत् १९३० वैशाख शुक्ल तिथौ ५ गुरौ विद्याधरेण
लिखितं काश्यां । Beginning :
दशमे शनिशुक्रश्च पञ्चमे च बहस्पति । अश्मे च भवेट्रीमो बालकः स्यात् घडङ्गुलः ॥
7233.
7892. मुष्टिज्ञानचिन्तामणिः । Mustijnānacintamani.
By an unknown author. Substance, country-made paper. 111 x 54 inches. Folia, 3. Lines, 16 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. A work on astrology and divination.
I. 3A, इति श्रीमुरिज्ञानचिन्तामणिः समाप्तः । Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। महादेवं नमस्कृत्य सर्वशास्त्रविशारदम् । ज्योतिषं रूपकं दृरं लग्नस्य पतिरुच्यते ।

Page #84

( 418 )
मन्त्रश्च धातुकचव फलमूलं सुभाषितम् । कर्पूरादिषु वा सस्यं लग्नस्थाने विधीयते ॥ शुक्र केन्द्रसमायुक्ते गुरुश्चैव यदा भवेत् ।
जीवचिन्तां विजानीयात् श्रीराजवचनं यथा ॥ etc. etc. Topics:
2A, अथ लाभप्रश्नः, मम कार्य भविष्यतीति प्रश्ने; मनसि धृतं कार्य भविष्यति नवेति प्रश्ने ; 2B, अमुकं कायें भविष्यति नवेति प्रश्ने; अथ नए प्रश्नः ।
Begins :
अथ नवग्रहदानपूजाविधिलिख्यते । Eight lines only above the colophon:
इति श्रीवाराहीसंहितायां सूर्यादिनवग्रहदानपूजाविधिः समाप्तः।
7234. 101. मुकुन्दविजयः। Mukundavijaya.
___By Parama, son of Yadumani. Composed in 1535 A.D. under the patronage of Raja Mukunda Sen, son of Rudra Sen, grandson of
Chandra Sen, great-grandson of Rūpnārāyaṇa. Post-colophon Statement :
संवत् १६०६ ॥ शाके शालिवाहन ॥ १७३४ मासोत्तमे मासे सखानिमासे शुक्लपक्षे तिथौ पूर्णिमायां बुधवासरेषु लिखितमौदं पुस्तकम् कालौदीन खा) परार्थ वा॥ श्रीकृष्णाय नमः ।
शुभमस्तु । सिद्धिरस्तु। Printed and published by Venkatesvara Press, Bombay.
27B

Page #85

( 419 )
7235. 4287. मुकुन्दविजयप्रशस्तिः । Mucundavijayaprasasti.
Substance, palm-leaf. 15xl inch. Folia, 136. Lines, 4, 5 on a page. Extent in slokas, 2,500. Character, Udiyā of the early 18th century. Appearance, old and mouse-eaten. Written with a style. Complete.
Beginning :
श्रीसूर्याय नमः । यो रामचन्द्र इव भाति पुरा मुरारे
रात्मार्थितेकविभवोऽद्भुतकीर्तिराशिः । भूमासुरानसुरकल्पतुरस्कसंघाद्
उद्धर्तुमैहत बभूव स रामचन्द्रः ॥ ततोऽभवत् श्रीपुरुषोत्तमाख्या
विख्यातकीर्तिर्वसुधाधिनाथः । ततोऽधिजातो बलभद्रभूपो
निवारितानेकदुरन्तभूपः ॥ तस्मान्मुकुन्दो नृपतिः प्रजातो
बाल्यान्मुकुन्दैकसखोग्रकौतिः । दुठाभिनाशार्पितचित्तवृत्तिः
भूमासुराराधनभाववृत्तिः ॥ The object of the work:
तस्य श्रौविजयप्रशस्तिरचना कत्तु मुरारेः पदौ
नत्वा कोऽपि कुतूहलात् कृतितरो होराविदां प्रोतये । दृष्ट्वानेकविचित्र + + बहुलान् ग्रन्थान् खरज्ञप्तिकान्
भूयोऽल्यैर्वचनैर्विचित्रबहुलैराहखरे पद्धतिम् । विराजन्ते वौरा रणशिरसि तावद् बलयुता
युतास्तारिण्याख्ये न यदि निजनामाखसहिताः (?) । अथो चाटौ नामः खरसमुदयान् कालसहितान् प्रवक्ष्ये ग्रन्थादौ तदनु सकलांश्चक्रकविधान् ॥

Page #86

( 420 )
A work on prognostication, written by an anonymous author under the patronage of Mukundadeva from whom, possibly, the Udişyā territory was wrestled by Suleman Kirani.
The MS. contains also a translation of the work, in the vernacular of Uạişyā.
Last Colophon :
इति कोटिचक्रं समाप्तम्।
7236. 6436. मुग्धबोधं ज्योतिषम्। Mugdhabodha Jyotisa.
By Sankara.
Substance, country-made paper. 81x4 inches. Folia, 35 of which foll. 29-30 are missing. Lines, 6 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
An elementary treatise on astrology.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । अथ मुग्धबोधं ज्योतिषं लिख्यते शंकरेण । गणेशं भारतौं रामं वैदेहौं नौमि पावनीम् । निर्विघ्नस्फूर्तिविज्ञानश्रेयोविक्रमलब्धये ॥ अशेषशेषाननवाग्विलास
मेकेन वक्त्रेण दधार यस्तम् । विद्याविशेषोत्तमरत्नसिन्धु
श्रीमन्नसिंहं प्रणमामि नित्यम् ॥

Page #87

( 421 )
भद्रानामा पार्वति यच शंभुः (?) सिद्धेशाख्यः शौलरूपी हनुमान् । पद्माक्षी क्षोणि कण्यास्ति यस्मिन्नंध्र ? ) तस्मिन् गोतमौ दक्षिणेषु ॥ (?)
संप्रार्थिता [क]रपार्वतीभ्यां
यत्रास्ति सौ ( स ) ता दशवक्त्रभौता । तस्यां हनुमहिगरिवय्यपूय
विद्दत्समु हैन्ती द्योप्रसिद्धः ॥ ४ ॥
मत्तः पूर्वः सप्तमो वेंवटाद्रिः
सिहाद्रिस्तद्राजराजेशनाम | श्रीरामस्तद्रामयोगी नितस्य (?)
ह्यासन् पुत्राः पंच तेषां चतुर्थः ॥ ५ ॥
गोपालनामा गुणसंघधामा
श्रीमानको ( कि ) तस्य तु धर्मपत्नी । ताभ्यामभू (भु ) वामिह शंकरो गण्यः
श्रीरामनामावरजः सुविद्दान् ॥ ६ ॥ वैदेही (हि) चरणांभोजमभौष्ठार्थप्रदं हृदि । निधायार्भक (वा) बोधाय मुग्धबोधं करोम्यहम् ॥
4A, इति पंचांगमर्यादा -अथ तिथिर्निरूप्यते ;
4B, इति तिथि - व्यथ वारः - अथ नक्षत्रम् । 5A, काथ योगः
6A, इति श्रमुग्धबोधे पंचांगस्वरूपनिरूपणं नाम प्रथमोऽध्यायः- काथ सकलव्यवहारोपयोगि शुभाशुभमुहूर्त्त वच्यते ।
17A, ० विलक्षणयोगो नाम द्वितीयोऽध्यायः-- व्यथ लग्नसाधनमुच्यते । 27A, इति लग्नसाधनराशिगृह + + नाम तृतीयोध्यायः ।
32B, इति ग्रहाणामुत्तमफलम् । 33A, इति मध्यमफलम् । 34A, इति अधमस्थानफलम् । 34B, इति दुष्टराशि स्थितग्रहफलम् । 35A, इति शुभग्रहफलम् समाप्तम् । अथ ग्रहाणां राशिस्थितिमादा

Page #88

( 422
)
7237. 11096. मुहर्त्तचिन्तामणिः । Muhurtacintamani.
By Rāma Daivajña. Substance, country-made paper. 10xb inches. Folja, 43. Lines, 12 on a page. Extent in blokas, 1,100. Character, Nāgara. Date, Samvat 1880. Appearance, fresh. To the end of the 13th chapter.
इति श्रौदैवज्ञानन्त(न्द)सुतदैवज्ञरामविरचिते मुहर्त्तचिन्तामणि
गृहप्रवेशप्रकरणं त्रयोदशम् । १३ Post-colophon :
संवत् १८८०। आसौद्धर्मपुरे घडङ्गनिगमाध्येटदिजैर्मण्डिते ___ ज्योतिर्वितिलकः फणीन्द्ररचिते भाष्ये कृतातिश्रमः । तत्तज्जातकसंहितागणितकृन्मान्यो महान् भूभुजां
___ तर्कालङ्कतिवाक्य + + विलसद्भुद्धिः स चिन्तामणिः ॥१॥ ज्योतिर्विशणवन्दिताविकमलस्तत्सूनुरासीत् कृती
नानानन्त इति प्रथामधिगतो भूमण्डलाहकरः । यो रम्यां जनिपद्धति + + करोदुष्टाशयोइंसनौं
टीका चो। Here ends the MS. Well-known, often noticed and printed in Bengali and Nagara.
7238. 11189. महतचिन्तामणिः । Muhurttacintamani.
By Rāma Daivajña. Substance, country.made paper. 11x6 inches. Folia, 20.--44. Lines, 9 on apage. Character, modern Nagara. Date, Samvat 1886. Appearance, fresh. Defective in the beginning. Colophon :
इति श्रौदैवज्ञानन्तसुत-दैवज्ञरामविरचिते मुहर्तचिन्तामणो ग्रहप्रवेशप्रकरणं त्रयोदशम् ।

Page #89

( 423 )
Post-colophon :
संवत् १८८६ मी ज्येष्ठे मासि शुक्ल पक्ष द्वादश्यां रविवासरे। Well-known and often printed. Three stray leaves, marked with the letters T. Hi.
7239. 1993. मुहर्तरचना। Muhurttaracanā. Substance, country-made paper. 94 x 54 inches. Folia, 11. Tabular statements. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, old. It begins :
माघ]फाल्गुनचैत्रेधु वैशाखे श्रावणे तथा । नभस्यमासि वाराणां मुहर्तरचनोच्यते ॥ रखौ नभः केशवदानवेन्यो गोविन्दनामा नभदैत्यपुत्रः । रवि दिने
वै
वि
त
त
24
.
3.०
र वि रात्र
सा
रौ
त
त
त
त
स
स
On the reverse of the last leaf:
शिवालिखितं समाप्तम् ॥

Page #90

( 424 )
7240
6360. महतसारसंग्रहः। Muhurttastarasamgraha.
By Lālamani.
Substance, country-made paper. 10x6 inches. Folia, 98 of which foll. 88-91 are left blank. Lines, 29 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete. In book-form.
A vade-mecum of an astrologer. There are two colophons, one in fol. 43B and the other in fol. 51A, calling the work Muhūrttasārasamgraha and giving the compiler's name as Lālamaņi; while in fol. 64B the work is simply called Sārasamgraha.
Beginning :
गणं गुणपरिवार चारकेयरहारं
गिरिवरधरसारं योगिनौचक्रचारम् । भवजलपरिवारं दुःखदारिद्राहारं
गणपतिमभिवन्दे वक्रतुण्डावतारम् ॥ श्रीसरखत्यै नमः। श्रीगुरुभ्यो नमः। श्रीसहसा नाय नमः। तिथ्यादिदिक्कालावयवस्वरूपां
जगत्प्रसूत्यादिकहेतुभूताम् । कालत्रयज्ञानविधायिनौं तां
वन्देऽहमाद्यामिह शास्त्रदेवीम् ॥ बुद्धिदं विघ्नहर्तारं सिद्धिदं पार्वतीसुतम् । नत्वा लालमणिब्रूते मुहूर्तसारसंग्रहम् ॥ मुनिनिर्मितशास्त्रेभ्यः सारमादाय स्सृज्यते फलग्रन्थविदां प्रौत्यै बलथं खल्पमुत्तमम् ॥

Page #91

( 425 )
Colophons :
P. 43B, इति लालमणिविरचिते मुहूर्त्तसारसंग्रहे यात्राप्रकरणं संपूर्णम् ; 51A, इति ज्योतिर्वित् लालमणिविरचित( तायां ) मुहूर्त्तसारसंग्रहे ग्रहप्रवेशप्रकरणम् ; 64B, इति सारसंग्रहे मुहर्तप्रकरणम् ।
II.
II. 64B, अथ नक्षत्रम् । अश्विनौ रोहिनी etc., etc.; 65A, अथ संक्रान्तिप्रकरणम् ; अथ संक्रान्तिपुण्यकालः; 65B, अथ मकरसंक्रान्तिफलम् ; 66A, अथ संक्रान्तिवारफलम् ; इति नक्षत्रसंक्रान्तिफलम् ; 67A, इति चन्द्रदर्शनफलम् ; 70A, इति मूलक्षविषये त्याज्यफलम् ; 71B, इति ज्येष्ठानक्षत्रजातकफलम् ; 72A, इति अश्लेषाघटीफलम् ; 72B, तिथिगण्डफलम् ; 73B, इति सप्तनाडौचक्रम् ; 74A, इति लग्नोपरि दोषज्ञानम् ।
Subsequent leaves up to the 81st are taken up with diagrams.
82A begins :
श्रीगणेशाय नमः । त्रिपुरवधमुहूत्तं केन दृठं श्रुतं वा _____ सकलमपि हि दृएं शम्भुना भूतहेतोः । यदि शुभमशुभं वा यादृशं तादृशं वा
त्विदमपि हि सुरेन्द्रैः सेवनौयं शिवस्य ॥ १ ॥ नित्ये त सर्वज्ञेन तु भाषितम् । (?) तस्य सन्दर्शनादेव ज्ञायते च शुभाशुभम् ॥ २ ॥ न तिथिर्न च नक्षत्रं न योगः करणं शशौ। न शूलयोगिनिरपि न होरा न तमोगुणः ॥ (?) ३ ॥ व्यतीपाते च संक्रान्तौ भद्रायामशुभे दिने । शिवालिखितमालोक्य सर्वविघ्नोपशान्तये ॥ ४ ॥

Page #92

( 426 )
तत्रादौ कथयिष्यामि मुहूतानि च षोडश । गुणत्रयप्रयोगेण चालनौयान्यहर्निशम् ॥ रौद्रं ततः श्वेतमतः परं यत्
मैवायं चावटकं तथा च । जैदेव वैरोचनकं मुहूर्त
तुरदेवक (?) चाभिजितं [त ]तश्च ॥ रावणं वालवं चैव विजयं चैव नन्दनम् । यमं सौम्यं ततो ज्ञेयं भासावित्रमित्यपि ॥ रौटे रौद्रकरं कार्य श्वेते वै गजबन्धनम् ।
स्थानदानादिकं मैत्रे चार्वाटे स्तम्भकं तथा ॥ etc. etc. 86A, अथान्तर्दशाफलम् ; मंगलदशाफलम् ; 86B, पिंगान्तर्दशाफलम् ; 87A, भ्रामरोदशायामन्तर्दशाफलम् ; 87B, भद्रायामन्तर्दशाफलम् ; 87B, उत्कटायामन्तर्दशाफलम् ; 88A, योगिनोदशाकर्त्तव्यता लिख्यते; 97B, इति रत्ननातके पूजाविधिः समाप्तम् ।। Post-colophon :
१७७१ (?) भाद्रवदि १३ गुरौ शुभ।
7241.
7106. मूकप्रश्नः। Makaprasna.
Attributed to Lallācārya.
Substance, country-made paper. 101 x 5 inches. Folium, l. Lines, 12. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Written on one side only.
This leaf contains the following lines :ॐ नमः ॥ राजदारे सभामध्ये कलाकौतुकहेतुना ।
विरच्यते मूकप्रश्नं लल्लेन प्रयत्नतः ॥ १ ॥ उद्देशः ॥ स श २ शत ३ ।

Page #93

( 427 )
अन्नं काळं टणं धातुं मुक्तासूत्रं च विद्रुमम् । कांच कांचनकर्पूरपाणियात्रेस्थितावकैः ॥ २ स । पत्रं पुष्पं फलं चमें मलं चास्थिवत्तिका । भस्म सिंदूरकं तस्मादूरौकुति सज्जनम् ॥ ३ र । खपरं लोपवौजानि पक्षजीवसिलस्तथा । मणिश्च नखरा दंता तत्सर्वं कथय स्फुटम् ॥ ४ त । दंता सिंदूरकर्पूर खपरा भस्म कांचनम् । कां च मणिम्त्तिका च विद्रुमं पाणिसंस्थितम् ॥ ५ स । पाषाण अस्थि सूत्रं वा जौवो विमलमुक्तिकम् । यक्षचर्म च धातुधा तन्मे ब्रूहि यथा तथा ॥ ६ र । वीजा टणं फलं चैव लोमपुष्पाणि काठकम् । नखपत्र च अन्नं वा तत्सर्वं कथय स्फटम् ॥ ७ त । अन्नं १ चैव तथा धातु २ विद्रुमं ३ पत्र ४ चर्मणि ५ । त्तिका ६ वीजयो ७ पक्षे ८ मणि रित्यभिधीयते ॥ ८॥ का;१ मुक्तापि २ कांचस्य ३ पुष्यं ४ मल ५ समन्वितम् । भस्म ६ लोमानि ७ जीवस्य ८ खपरा कथ्यते मया ॥ ६ ॥ नृणां १ सूत्रं २ कर्पूरं३ फल 8 अस्थि ५ सिंदूरं६ प्रति ।
नखपाषाणयोचैव दंतुराः कथ्यते मया ॥ १० ॥ Colophon :
इति लल्लाचार्यविरचितं मूकप्रश्नं समाप्तं । सत १ सर २ सस ३ रत ४ र५ रस ६ तत ७ तर ८ तसः |
7242. 1841. यवनजातकम्। Yavanajātaka. For the manuscript see L. 2452.
It seems to be a fragment of Vrddhayavanajātaka. It contains three chapters about females.

Page #94

( 428 )
For Vrddhayavanajataka. see I0. Catal. No. 3073 and Oxf. Cat. No. 781. In the 10. manuscript there is a section called Striyavana-jätaka.
Post-colophon :
शुभं भूयात् । संवत् १८०६ शाके १६७४ वैषाख कृष्ण २ शुक्रवासरे।
Begins thus :
अथ स्त्रौनक्षत्रफलं लिख्यते । जाताश्विनौषु प्रमदा विनौता प्रभूतकोपा प्रियदर्शना च । प्रियंवदा सर्वसहातिरामा बुझ्यान्विता देवगुरुघु सक्ता ॥ १ ॥ स्त्रीवर्गयुक्ता भरणीषु जाता भवेन्नशंसा कलहप्रिया च । सुदुरचित्ता विभवैविहोना हतप्रतापा सततं कुले च ॥ २ ॥
Ends thus :
अश्लेषा मान्दे टतीयायां सप्तमौभौमवारणो। कृत्तिकाद्दादशौसूर्ये जाता स्थादिषनारिका । इति श्रीविषकन्यालक्षणं समाप्तम् ।
Printed and published in Benares . Chowkhamba Sanskrit Series.
7243. 8407. यवनपारिजातः। Yarunapārijata.
Substance, country-made paper. 74 x 4 inches. Folia, 27. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 500. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Incomplete at the end.
A work on horoscopy.

Page #95

( 429 )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ दोषविवक्षा लिख्यते ।
वक्ष्यामि भावानुगतग्रहेभ्यो दोषो नराणामगजन्मजाण्डः ।
ज्ञानं चमत्कारकरन्तु यस्मै स याति लोके पदवौं गुराणाम् ॥ वंशदोषलक्षणं।
शनियंदा दुराग्रहं प्रयातो दुशेक्षितः पापयुतो विशेषात् ।
शुक्रेक्षितं स्याद्धनतप्तचेतद्दिजस्य शापः प्रवदन्ति सन्तः ॥ 5B, इति कर्मविपाके दोषप्रकरणं ; 7B, इति यवनपारिजातके कर्मविपाके दोषप्रकरणं; 14A, इति श्रीयवनपारिजातके सर्वसम्मतकर्मविपाके दोषकथने तृतीयं प्रकरणं समाप्तं ; 20B, इति श्रीयवनपारिजातके सर्वसम्मते कर्मविपाके दोषकथनं समाप्तं ।
7244.
6345. यानयोगार्णवः। Yānayogārmara.
Substance, country-made paper. 101x43 inches. Folia, 24. Lines, 9 on a page. Extent in ślokas, 350. Character, Nāgara. Dated, Samvat 1841. Appearance, discoloured. Complete.
An interlocution between Śiva and Parvati, relating to the conjunctions of stars and planets born under which one comes to possess different forms of conveyance, such as horse, elephant, litter; one comes to be a king; one becomes master of great fortune; one becomes poo: and so on.
It is broadly divided into five sections, nainely, Yānayoga, Rājayoga, Lakşmiyoga and Sarvayoga. At the end of the MS., however, the whole of it is inaccurately called Yānayoga-yāna means simply conveyance. The

Page #96

( 430 )
last section, Sarvayoga, ends with a question by Pārvati, regarding Samjñārņava.
I. Begins :
देवदेव महादेव गजानामधिपो भवेत् ।
योगैर्वद तं क्षिप्रं गजयोगार्णवाभिधम् ॥ 7A, इति यानयोगार्णवे गजयोगार्णवः ।
अथातः सम्प्रवक्ष्यामि यदुक्तं शम्भना पुरा ।
कैलासशिखरे रम्ये शैलराजात्मजां प्रति । 12A, इति अश्वयोगार्णवाध्यायो द्वितीयः । श्रीरविरुवाच ।
अथातः संप्रवक्ष्यामि शिविकायोगमालिकम् ।
यस्य विज्ञानमात्रेण दैवज्ञत्वं प्रपद्यते ॥ पार्वत्युवाच ।
भगवन् देवदेवेश एच्छाम्येकं वदख तत् ।
शिविकायोगजफलं वदाशु प्रियसत्तम । 16B, इति शिविकार्णवः । 17B, इति रथयोगार्णवः समाप्तिमगमत् ।
II.
अथातः संप्रवक्ष्यामि राजयोगार्णवाभिधम् ।
पुरा देवारितः शम्भुरुक्तवान् कमलेक्षणः ॥ 20A, इति राजयोगार्णवः।
III. अथातः संप्रवक्ष्यामि लक्ष्मीयोगार्णवाभिधम् ।
यस्य विज्ञानमात्रेण सर्वज्ञत्वं प्रपद्यते ॥ 22A, इति लक्ष्मीयोगार्णवः।

Page #97

( 431 )
IV. अथ दारिद्रयोगार्णवः । अथातः संप्रवच्यामि दारिद्रयार्णवसंज्ञकम् ।
यस्य विज्ञानमात्रेण दारिद्यान्मुच्यते सदा ॥ 23A, इति दरिद्रयोगार्णवः ।
अथ सर्वयोगार्गवो लिख्यते । अथातः संप्रवक्ष्यामि सर्वयोगार्णवाभिधम् ।
यस्य विज्ञानमात्रेण सर्वज्ञत्वं प्रपद्यते ॥ ईश्वरोवाच ।
चातुर्मास्यव्रतं कृत्वा चतुराशौति-संज्ञकम् ।
योजयेत् का संज्ञोयं जतौ भवति निश्चितम् ॥ (?) It ends : पार्वत्यवाच ।
महादेव महादेव कृतार्थास्मि तवोक्तितः ।
मोहध्वान्तमणिं हि संज्ञार्णवमथो पुनः ॥ Colophon :
इति यानयोगार्णवः संपूर्णतामगात् (?) Post-colophon :
श्री संवत् १८४१ फाल्गुन मुदौ दुयोजः ।
7245. 9434. यात्रायोगः। Yatrāyoga.
By Sivā.
Substance, country-made paper. 71x5 inches. Folia, 8. Character, Nāgara. Date, Samvat 1914. Appearance, tolerable. Generally correct. Complete.

Page #98

( 432 )
It is an astrological treatise dealing with muhūrttas auspicious for particular undertakings.
It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। अथ शिवमुहूर्ताः।
सागराः शुष्कतां यान्ति वहिर्वा याति शौतता । निश्चलो वा भवेदायुः शिववाक्यं न चान्यथा ॥१॥ तत्रादौ कथयिष्यामि मुहूर्तानि च षोडश ।
गुणत्रयविभागेन चालनौयान्यहर्निशम् ॥ २॥ इत्यादि । Colophon :
इति श्रौशिवालिखितयात्रायोगः समाप्तः ।
7246.
6754. योगसूत्रम्। Yogasutra.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 6. Lines, 15 on a page. Extent in slokas, 240. Character, Nagara. Date, Samvat 1912. Appearance, fresh. Complete.
A treatise on horoscopy.
Beginning :
श्रीमद्भ्यो नमः । अथ योगताजकोक्तेन लिप्यते।
सारुधार ग्रन्थाभिधान (?) . लग्राधिनाथो यदि पञ्चमस्थो
सौमस्य युक्ते यदि वौक्षितो वा। हरन्ति रिएं सकलग्रहाणां
तथापि चाश्वह(?) यदि नौचखेटं ॥

Page #99

( 433 )
1A, त्रैलोक्यताजके ; ताजकलतायां (तजकमत्रायां); 1A, समुच्चये (समूचये) ताजके ; वामनताजके ; IB, ताजकसमुच्चये ; 2A, ताजकतन्वे ; 3B, ताजकसारे; 3A, यवनताजके ; 5A, ताजकरोमे ।
It ends :
जन्मेशतनुनाथको यदि भवेत् केन्द्रेऽथवा पञ्चमे
दृष्ट्वा सौम्ययुते करोति सततं सर्वार्थसौख्यप्रदम् । नानाभूषणहेमवस्त्ररत्नं पुत्लार्थलाभप्रदं स्त्रीणां सौख्ययुतं करोति सततं सर्वार्थसौख्यप्रदम् ॥
Colophon :
इति योगसूत्रं सम्पूर्ण ।
Post-colophon :
सं १८१२ मिती चैत्र शुक्लपक्ष ११ गौर्पतिवारे लिः वाः श्रीकृष्णां ।
7247. 10539. योगयावाविवरणम् or वृहदयावाविवरणम् । Yogayātrāvivaraña or Byhadyātrāvivaraņa.
By Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 7 marked 124, 131, 145, 146, 147, 148, 149. Lines, 10 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, old, worn-out and discoloured. A new fragment.
The text Yogayātrā is by Varāhamihira. See our No. 1279, I0. Catal. No. 2990 and L. 47.
145B, भट्टोत्पलविरचितायां यक्षे(?)श्वमेधौययात्राविरतौ देहस्पन्दनाध्यायः ; 148A, सद्योरिएलक्षणाध्यायः; 149B, विवतौ ।
28

Page #100

( 434 )
7248. 10023. योगयात्रा। Yogayātrā.
By Varāhamihira. With Bhattotpala's commentary.
Substance, country-made paper. 12 x 5 inches. Folia, 16. In Tri. pātha form. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. A mere fragment.
8A, (?)इति श्रीयोगयात्रायां प्रथमोऽध्यायः । Commentary :
इति श्रीभट्टोत्पलविरचितयोगयात्राविवरणे दैवपुरुषकारः
प्रथमोऽध्यायः। 15A, इति श्रीभट्टोत्पलकृते योगयात्राविवरणे याचाराध्यायो द्वितीयः ॥ See L. 47 and our No. 1279.
7249.
6386. योगयाचा। Yogayātrā.
By Varāhamihira.
Substance, country-made paper. llxb inches. Folia, 21. Lines, 7, 9 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. A mere fragment.
A treatise on prognostics, relating to military expedition.
2B, इति योगयात्रायां दैवपुरुषकाराध्यायः प्रथमः; 5A, अाचाराध्यायो द्वितीयः; 7A, अभियोज्याध्यायस्ततीयः; lIB, ० योगाध्यायश्चतुर्थः;
28B

Page #101

( 435 )
14B, मिश्रकाध्यायः पञ्चमः ; 18B, इति योगयात्रीयां स्वप्नाध्यायः घष्ठः ।
Then there are the first twenty-six ślokas of the 7th chapter.
See L. 47 and IO. Catal. No. 2990, and my Nep. Cat., p. 234. The Nep. MS. goes up to the 15th chapter and is still incomplete.
7250. 1279. योगयात्रा (सटौका)। Yogagātrā. Text by Varāhamihira, commentary entitled Vivarana
by Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 61. Lines - text 2 in the middle, commentary 8 above and below. Character, Nāgara, Date, Samvat 1854. Appearance, fresh, Generally correct. Complete.
For the MS. see No. 47.
Rājendralūla in his No. 47 quotes the beginning of the text and the end of the commentary and attributes the whole to Bhattotpala.
The text begins thus :
यश्चक्षुर्जगतः सहसकरवद्धानां च धामार्कव
मोक्षद्वारमयावृतं च रविवर्द्धान्तान्तकृत् सूर्यवत् । आत्मा सर्वशरीरिणां सविटवत्तिग्मांशुकालकृत्
साध्वौं नः स गिरं करोतु सविता योन्यैरतुल्योपमः ॥ १ ॥ वक्ष्यामि भूपमधिकृत्य गुणोपपन्न
विज्ञातजन्मसमयं प्रविभक्तभाग्यम् । अज्ञातसृतिमथवा विदितैष्यभाग्यं
सामुद्रयात्रिकनिर्मितशतैः पृथक् तैः ॥ २ ॥

Page #102

( 436 )
The commentary begins thus :
___ य इति । सविता भगवान् आदित्यः नः अस्माकं साध्वौं
श्रेष्ठां गिरं वाचं करोतु यदहं वच्मि तं तथैव । कीदृशः सूर्यः । योन्यैरतुल्योयमः। येन्यैरपरैर्विशेषणैरतुल्योपमः। अतुल्या
असदश्युयमायस्य सः। etc. etc. Last Colophon of the text :
इति श्रीभट्टोत्पलकृते योगयात्राविवरणे नक्षत्रकैटभनामाध्यायो
नवमः॥
7251. 2304. योगार्णवः। Yogarnasu.
By Venkatesa.
For the MS. and the work see L. 3205.
Colophons :
इति योगार्णवे अटमोऽध्यायः। समाप्तोयं ग्रन्थः। संवत्
१८१५।
3A, इति योगार्णवे चइ योगाध्यायः प्रथमः ।
The chapter names are not given in any other section.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। नत्वा तं मनसा मतं ग]वदनं श्रौवेङ्कटेशः सतां
श्रीमानथथ[प्यय भूसुरात्मजवरो होराविदां प्रौतये । ज्योतिःशास्त्रमहार्णवे प्रतरणे संग्राह्य शास्त्रान्तरात्
वक्ष्ये जातकशास्त्रमार्गफलदं योगार्णवाख्यं प्लवम् ॥ १ ॥

Page #103

( 437 ) उहापोहविशारदः पटुमतिः श्रौतुण्डदेशोद्भवः
श्रीमत्काश्यपवंशजो गुरुकृपालब्धप्रसादो भुवि । त्रिस्कन्धार्थविदां विनायकपुरे जातः प्रसिद्धः कविः
जम्बनाथ-पदारविन्दरसिकः स्कन्धत्रयौमर्मभित् ॥ २ ॥ दितये दादशे पार्श्वद्दये खेचरसंयुतेः । पोतांशो सुनफायोगस्वनफायोग ईरितः ॥ ३ ॥
etc. etc. etc. Ends thus :
आचार्यवर्योतिगमांगशास्त्रे
विनिश्चितार्थः सुमतिः सुशीलः | श्रीवेङ्कटेशो भुवि मानवानां
चकार योगार्णवमत्र भूमौ ॥
7252.
7825. योगिनोदशाफलम् । Yoginidasāphala.
Substance, country-made paper. 114x4} inches. Folia, 7. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 120. Character, Nāgara. Date, Samvat 1879. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
इति योगिनोदशाफलम् । Post-colophon :
संवत् १८७८ आश्विन शुक्लप्रतिपदायां चंद्रेषु लि० नंदनोपाध्या
माणिकपुरे गङ्गासमीपे। An astrological treatise, relating to the influence of yoginis on human destiny. They are eight in number : Mangalā, Pingalā, Dhanyā, Bhrāmari, Bhadrikā, Ulkā, Siddha, Sankata.

Page #104

( 438
)
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। नत्वा गणेशं गुरुमजयोनि
विष्णुं शिवं सूर्यमुखान् ग्रहेन्द्रान् । वक्ष्ये स्फुटं रुद्रकृताजशास्त्रात्
दशाक्रम तत्किल योगिनीनां ॥ आदौ जनस्य विधिवत् प्रसवं विचार्य
संवत्सराद्ययनमासदिनःकालः । अस्मिन् भवेद्दिवसभे जननं जनस्य
तद्भू पिनाकनयनैः सहितं विधेयम् ॥ गिरीशमूर्त्या विभजेच्च पोषं
तत्संख्यका पौवदशाजनम्य । यज्जायते कर्मफलस्य पंक्तिः
शुभाशुभस्य स्फरणामुपैति ॥ मंगला विविधमंगलप्रदा
पिंगला सकलरोगकारिणौ । धन्यका धनसुखप्रदायिनी
भ्रामरी भ्रमणकारिणी मता ॥ भद्रिका भवति भोगदोल्का
यशोद्रविणहारिणी मता । सिद्धिदा भवति सिद्धसंज्ञका
संकटा मरगारोगदा नृणाम् ॥ न भवेन्मरणमेव संकटा
मंतरेण गदितं पिनाकिना। योमती शिवशिवा विवात+
स्तत्फलं खचरमातस्विमा ॥
End:
उत्माहो विविधं पुंसां निजपुण्यसुखोदयः । मनः प्रसन्नतामेति सिद्धा चेत् संकटं गता ॥

Page #105

( 439
)
The name of the former owner of the MS. is written on the top of the last leaf :
पोथि अम्बिका प्रसाद पंडित् कि है।
7253. 72. योगिनोदशा। Yoginidasi.
For a notice of this MS. see L. 857. This is an astrological work compiled from Tantras.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। अथ योगिनोदशा लिख्यते । अथातः संप्रवक्ष्यामि यदुक्तं आदियामले । कथयिष्याम्यतो देवि ग्रहाणां चादि योगिनीम् ॥ तासां दशाक्रमे चैव पलं प्रत्येकसंस्थिते । अन्तर्दशा च सर्वासां सर्वदा परिपूजनम् ॥ विशेषेण विरूद्धानां पूजनं तन्मनूनपि । नातः परतरा रक्षा कश्चित् त्रिभुवनेश्वपि ॥ एतासु च विरुद्धासु न ब्रह्मा न च शङ्करः । न विघार्न लोकेशः ग्रहा अपि न रक्षकाः ॥ तासां दशाविशेषेण कर्त्तव्यं परिपूजनम् । विद्याकीर्तिर्धनारोग्यराज्यसौभाग्यमिच्छता ॥ मङ्गला पिङ्गला धन्या भामरौ भद्रिका तथा ।
योगिन्ययौ समाख्याता उल्का सिद्धा च संकटा ॥ Ends thus :
इति श्री योगिनोदशाफलं समाप्तं शुभमस्तु । दशाभिश्च दशां हत्वा घटकृत्या भागमाहरेत् । एवमन्तर्दशा ज्ञेया(दया) तथैव विदिशदिशं। प्रथमं विंशतिः सूर्यस्ततीये दश चन्द्रमाः। चतुर्थे

Page #106

( 440 )
चारभौमश्च घछे बुधचतुर्थकं । सप्तमे शनिदिक्संख्या नवमे गुरुरयक। दशमे विंशतिराहु शेषाः शुक्रदशाः स्मृताः। इति मासदशा समाप्तं ॥ इति योगिनोदशाफलं समाप्तं। शुभमस्तु ।
सूर्य चन्द्रमाः | मङ्गल बुध | शनि गुरु
शुक्र
| २८
५६ । ३६
५८ । ४२
7254.
7876. रत्नोद्योतः। Ratnoddyota.
By Hanumat Kimkara.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 8. Lines, 14, 16 on a page. Extent in slokas, 350. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.
A work on Jyotişa on diverse topics. Beginning :
नत्वा रामं गणपतिं समौरतनयं शिवम् ।
रत्नोयोतमहं वक्ष्ये बालानां हितकाम्यया ॥
तबादौ वरकन्ययोमैत्रीविचारः। 1A, इति नाडौवेधः; 2A, इति भमेलकं, इति गणः; 2B, इति योनिः, इति तारा, इति वर्णः; 3A, इति गुरुफलं, इति चन्द्रबलं, विवाहनक्षत्रमासौ, इति दशा; 3B, इति दग्धा तिथिः, इति दिनघटीज्ञानं; 4A, इति लग्नज्ञानं ; 4B, इति यामार्द्धराजः, इति नवसंगमः ; 4B, इति पुंसवनसौमन्तौ, इति प्रसूतास्नानं ; 5A, इति मूलस्थितिः, इति दृशिविचारः; 5B, इति रिभंगः, अथ राजयोगः ; 5B, अथ नक्षत्रपातः, अथ शनिचक्रं, नामकरणं ; 6A, इति निष्कासनं, इति प्रथमान्नप्राशनं, इति चूडाकरणं, इति कर्णवेधः, व्रतबन्धः ; 6B, इवि भद्रा, इति कर्कचायोगः, इति नक्षत्रशूलं, इति घातचन्द्रः, इति योगिनी,

Page #107

( 441 )
गजारोहणं ; 7A, अथ ग्रहप्रकरणं; 7B, नूतनताम्बलभक्षणं, इति हलचक्रं, इति वौजोप्तिः, इति विद्यारम्भः, इति ग्रहदानं, इति पञ्चखरचक्रं, इति त्रिनाडौचक्रं ; 8A, इति रोगिस्नानं । Last Colophon :
इति श्रीहनुमकिंकरविरचितं रत्नोद्योतम् । Post-colophon: After two lines :
संवत् १८७० पौषमासे शुक्लपक्षे पूर्णिमायां गुरुवासरे दुर्गादत्तेन लेखितं॥
7255. 7926. रत्नद्योतः। Ratnadyota. Being a work on general astrology.
By Gangārāma.
Substance, country-made paper. 81x3 inches. Folia, 16-25 of which the 24th is missing. Lines, 8, 9 on a page. Character, Nāgara written in a scribbling hand. Appearance, discoloured.
17B, इति श्रीमद्दिवेदगंगारामविरचिते रत्नद्योते यात्राप्रकरणं टतीयं ।
22B, टहप्रकरणं चतुर्थं समाप्त। अथ गोचरफलं । Last Colophon :
पंचमं प्रकरणं समाप्तं। रत्नद्योतः समाप्तः । Post-colophon :
शुभमस्तु ॥ पौषस्यासिते पक्षे द्वितीयायां शनिवासरे लिख्यते
व्यात्मार्थं च भगवानो(?) विशेषतः॥ संवत् १३८ । Printed and published in Benares in the Chowkhamba Sanskrit Series.

Page #108

( 442 )
7256.
7937. रत्नमाला | Ratnamālā.
Being a work on general astrology of an unknown author. With a commentary by Divakara (Mahādeva).
Substance, country-made paper. 91×41 inches. Folia, 65 of which foll. 1, 35 and 64 are missing. Lines, 10 on a page. Character, Nagara of the 17th century. Appearance, discoloured. A fragment.
27B,
61B, शश्वद्दाक्य etc.
शश्वद्वाक्यप्रमाणप्रवणपदुम तेर्वेदवेदाङ्गवेत्तुः
वनुः श्रोलूनिगस्याच्युतचरणरतिः श्रौमहादेवनामा | तत्प्रोक्ते(?) रत्नमाला रुचिर विवरणे सज्जनाम्भोजभानौ स्वर्भानौ दुर्जनेन्दौः प्रकरणमगमद्यात्रिकं पञ्चचन्द्रम् ॥
अथ राज्ञो विजययात्राय शारदादिषु ऋतुषु व्यकुतोभयत्वात्
प्रजानामुत्सव प्रस्तावः ।
तत्प्रोक्ते रत्नमाला रुचिरविवरणे सज्जनाम्भोजभानौ स्वर्भानौ दुर्जनेन्दोः प्रकरणमगमद्दस्वस + + + + arr देवप्रतिष्ठा प्रकरणमारभ्यते ।
46A, • खर्भानुदुर्जनेन्दोः प्रकरणमगमत् घो[ड]शं सद्विवाहं ॥
व्यथ विवाहसन्निधौ निर्णौते साम्प्रतं नवपरिणीतयोः वधूवरयो पृथक् गृहे निर्माणमुचितं । व्यतः प्रस्तावायातं वास्तुप्रकरणमारभ्यते । तत्रादावेव वास्तुप्रारभमाणेन यदवलोक्यं तदुपजात्याह ।
व्ययव्ययक्षांशक चन्द्रतारा
बलानि शास्त्रादवलोक्य सम्यक् ।
व्यायुर्धनारोग्ययशोऽभिडी
गृहस्थो हि विधापयत 11

Page #109

(
443 ).
Printed and published in Benares in the Chowkhamba Sanskrit Series.
7257.
3502.
Substance, country-made paper. 7] x 3] inehes. Folia, 83 by counting. Lines, 10 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured.
An astrologer's vade-mecum.
· Beginning:
श्रीगणेशाय नमः। रत्नमालायां यानि समीचौनानि पद्यानि तानि लिख्यन्ते ।
2A, इति आषाढौदिवसे वायनिर्णयः, भद्रानिर्णयः, गोर्खाल्यासादि(?)व्यवस्थामाह, व्यथ नक्षत्रध्रुवस्थिरादिना, अथ जातकर्म, अथ मूलादिगन्तान्तविचारः, अथ ताम्बलभक्षणा, अथ नवान्न, अथ कर्णवेध, अथ विद्यारम्भ, अथ रोगिणां भेषजस्तानम्, अथ व्रतबन्ध, अथ रात्रिघटौज्ञानम्, इति तडागचक्रम्, इति कूपचक्रम्, इति वाटिकारोपणम्, अथ होममुहूर्त्तम्, अथ नौकागठनम्, अथ यात्राप्रकरणम्, अथ दिक्शूलम्, अथ ललाटयोगः, इति सर्वाङ्कविचारः, इति दिग्दारनक्षत्रम्, अथ भद्रकालानलचक्रम्, अथ वास्तुचक्रम्, अथ ग्रहप्रकरणोद्धारनिर्गायः, इति गण चक्रम्, अथ अथ चन्द्रघातक, इति घट्पञ्चाशिका समाप्ता or 56 verses from Ratnamālā.
अथ गोर्खाल्यास्तादिव्यवस्थामाह ; अथ रिएभङ्गः, साधकानां सिद्ध्यसिद्ध्यै मन्त्रशुद्धिमथ अवे। This portion is illus. trated by figures.

Page #110

( 444 )
7258. 6963. रत्नदीपः। Ratnadipa.
By Ganapati.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 18. Lines, 13 on a page. Extent in ślokas, 600. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
Last Colophon :
इति गणपतिकृते रत्नदीपे निर्वाणयोगः समाप्त संपूर्ण । Beginning:
अथ योगाधिकार लिख्यते । प्रणम्य शारदा देवौं गणेशं शिवनंदनम् । ब्रह्मविष्णुमहेशादि वक्ष्येहं जन्मजं फलम् ॥ १ ॥ विलोक्य नानामुनितामतानि सर्वार्थदं जन्मफलं प्रकाशम् । नत्वा गुरोः पादयुगं च मातुः करोमि रम्यं किल रत्नदीपम् ॥ श्रीमद्रायकबालवंशविभवो श्रीरामसेवारतः
श्रौतस्मार्त्तविशेषधर्मनिरतो विद्यादयावारिधिः । बुद्ध्या वै जितचंद्रजोऽर्जितयशा विद्याजितो वाक्पतिः
कात्या वै जितचंद्रमा भुवि तले गोपालनामा गुरुः ॥ तस्य प्रसादात् खलु रत्नदौयं चक्रे हिजोऽयं किल नामदेवः । देवद्विजानां परिदाशभूतः सौम्याल्पबुद्धिजिदेवभक्तः ॥ अथ प्रवक्ष्याम्यथ वर्णभावं रूपं खभावं खलु उच्चनौचम् ।
सूर्यादिकानां मदु वा कठोरं तेनैव भावे[न] नरो हि योज्यः ॥ End:
श्री गोपालं गुरुं नत्वा रत्नदीपाख्यजातकम् ।
चक्रे गणपतिश्चैव सुगम गणकः प्रियम् ॥ So the author calls himself in one place Namadeva and Ganapati in another.
The last leaf is full of marginal notes in a smaller hand.

Page #111

(
445 )
7259. 6359. रत्नप्रदीपः or रत्नदीपकः । Ratna pradīpa or Ratnadīpaka.
___By Ganapati. Sulbstance, country-made paper. 91x41 inches. Folia, 34. Lines, 8 on a page. Extent in ślokas, 550. Character, Nāgara. Date, Samvat 1869. Appearance, discoloured. Complete. Last Colophon:
इति श्रीगणपतिविरचिते रत्नप्रदीपे त्रयोविंशोऽध्यायः । Post-colophon :
श्री संवत् १८६८ मो० चैत्र सुदी ११ पूर्ण दोहा। यो प्रोत देषा सो लिखा मको दोसन नाहि। वौरचरणसिरनायकै लौषा ।
दंडव माहि। राम। राम। राम । It relates to horoscopy. See L. 713.
7260. 5563. रमलचिन्तामणिः । Ramalacintāmani.
By Daivajña Cūdāmani.
Substance, country-made paper. l1 x 61 inches. Folia, 9. Lines, 16 on a page. Extent in slokas, 500. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh. Complete.
A Tantrika work on divination.
It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। अथातः शिवे प्रश्नजालं प्रवक्ष्ये
यतो लोकचित्तेषु विश्वासमोच्छे। (?) कृपापूरपूर्णे क्षणे शुक्लपक्षे
निरीक्षख मातर्महादानदक्षे ।

Page #112

(
446 )
शकुनमूलमिहोच्यत ईश्वर
प्रकरणे प्रथमेन च नामतः । स्वविधिजीवितदेहनौरोगता
तनुगताः शकुनाच विशेषतः ॥ ज्ञातुं खकीयसद्भाव रमलच्च विलोक येत् । तत्र चेत् प्रथमस्थाने लब्धानादिनवेषु च ॥ यत्किञ्चिच्छकलं यत्स्यात् पुनः पञ्चदशे रहे ।
तदा शुभतरं क्षेयं तथा पञ्चमके पुनः ॥ 2A, अथ प्रश्नतन्त्र लिख्यते ; कथं भविष्यतीति प्रश्ने ; खामिसेवकमुखदुःखप्रश्ने ; इति प्रथमशकलफलम्-अथ २ शकलम् ; द्रव्यलाभप्रश्ने; अथ मासलाभप्रश्नाः; 2B, इति द्वितीयम्, समीपगमनप्रश्नः ; अथ उद्यमप्रश्नः ; अथ नूतनम्टहग्रहणप्रश्नः ; 3A, अथ पिटगतसुहृदागमनप्रश्नः; अथ सम्बन्धिनां कार्यपरिणामप्रश्नः; अथ गर्भिण्याः सन्तानप्रश्नः ; देशान्तरगत पुत्र प्रश्नः ; 3B, अथ दुःखार्त्तप्रश्नपुत्रः; कार्यार्थं दूतप्रेषणप्रश्नः ; अथ रोगिप्रश्नः ; अथ रोगिजीवनमरणप्रश्ने; 4A, अथ दुःखी वर्तते न वेति प्रश्ने; 4A, अथ दासौदासादिक्रयस्य प्रश्नः ; अथ दासौदासादिविक्रयप्रश्नः ; 4B, अथ चतुष्पदानां क्रयप्रश्नः ; 5A, स्त्री पुरुषवियोगप्रशः; 5B, अथ धनमपहारितवान् इति प्रश्नः ; HA, अथ भयप्रश्नः ; अथ भयादःखं भविष्यति न वेति प्रश्नः ; अथ विद्याप्रश्नः ; GB, अथ समुद्रागमननौकारोहणप्रश्नः ; 7A, अथ कार्याकार्यप्रश्नः; अथ सन्नाासस्य नियमप्रश्नः ; 7B, अथ शत्रसकाशाज्जयप्रश्नः; अथ चतुष्पद प्रश्नः; अथ बन्धनमोक्षप्रश्नः; 8A, व्यथ समाधान प्रश्नः ; अथ वर्षाप्रश्नः ; 8B, स्त्रियां गर्भो वा नवेतिप्रश्ने ; अथ रोगिजीवनमरणप्रश्ने ; अथ सर्वप्रश्नः । End:
पापोद्भवं यदा पापमाद्यन्तं दुःखदं भवेत् ।
पायोद्भवं यदा सौम्यं त्वाद्यन्तं मिश्रितं भवेत् ॥ Colophon :
इति श्रीदैवज्ञचूडामणिविरचिते ज्योतिःशास्त्रे प्रश्नतन्त्रे रमल
शास्त्रं समाप्तम्। Printed and published in Bombay and Benares.

Page #113

Colophon :
( 447 )
7261.
7777. रमलप्रश्नतन्त्रम् | Ramalaprasnatantra. By Cintāmani.
Substance, country-made paper. 117x52 inches. Folia, 21. Lines, 14 on a page. Extent in slokas, 580. Character, Jaina Nāgara. Date, Samvat 1901. Appearance, discoloured. Complete.
Post-colophon :
इति श्रचूडामणिदैवज्ञ श्रीमन्महाराजपदाम्बुजशिष्यजनानन्ददायक सर्व विद्याकुशलसर्वशास्त्रेषु कृतश्रमचिन्तामणिपंडितविरचिते ज्योतिःशास्त्रे रमले प्रश्नतन्त्रं सम्पूर्ण । समाप्तमिदं प्रश्नतन्त्रम् ।
प्रथमशकल चतुष्टयं तु महांतसंज्ञं द्वितीयं चतुष्टयं वरातसंज्ञं astragष्टयं सुत्तवल्लिदादसंज्ञं चतुर्थचतुष्टयं जवापदादसंजं
चतुर्दशं मतल्लसंज्ञं—
द्युतेनीक्ताक्षरा ये खलु दशगुणिता राशिचक्रेण युक्ता क्षौणीभूतैर्हता वै निकटजनयुता सप्तभागावशेषे ।
सोम १ वहि ३ रा ५ द्रि ७ विषमपदगते नास्ति लाभो नराणां नेत्रैः २ वैदैः ४ रसैः ६ वा यदि भवति तदा कार्यसिद्धिः
-
सलाभः ॥ १ ॥
संवत् १९०१ वर्षे मिति वैशाख सुद ६ शुक्ल ष caryaमध्ये |
Ramala is a mode of divination by means of casting dice, borrowed from the Arabs and Persians.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥
गजास्यं सिंदूरारुणितवदनं विघ्नदमनं
स्वकार्ये वृंदारैर्नमितचरणं शीर्षकमलैः ।

Page #114

End:
व्ाथ पाशतः साधनम् ।
( 448 )
तथा देवौं वंदे सुजनसुखदात्रौं त्रिभुवने द्युदीयं चक्रस्यं सकलदुरित प्रार्दनमजम् ॥ १ ॥
विलोक्य यवनं शास्त्रं रमलप्रश्नसंग्रहम् । चिन्तामणिस्तनोम्येवं रमलोत्कर्षमद्भुतम् ॥ २ ॥
सायने मेघगे सूर्ये पाशान् धातुमयान् कुरु |
शयने खेषु शून्यानि कर्त्तव्यानि यथोदितम् ॥
are कचिद् गृहे वर्त्तते नवेति प्रश्नः । चतुर्थे खारिजे खंडे गृहे नास्तीति संवदेत् । चतुर्थे दारिदले खंडे वर्त्तते नात्र संशयः ॥ fadti पुनरुक्तं च द्रव्यमाश्रित्य तिष्ठति । षष्ठे रोगयुतश्चैव सप्तमे स्वौयुतो भवेत् ॥ एवं सर्वेषु खंडेषु पुनसक्तफलं वशात् । तत्तत् स्थानभवं तेभ्यो रमले च विचक्षणैः ॥
7262.
6435. रमलशास्त्रं ( यवनोक्तम्) | Ramalaśāstra. (Cited by Yavana.) By Rāma.
Substance, country-made paper. 92 x 4 inches. Folia, 13. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 150. Character, Nagara of the early 19th century. Appearance, discoloured, worn-out and damaged by damp. Complete.
Ramala-a mode of divination by the casting of dice-borrowed from the Arabs and Persians.

Page #115

( 449 )
Beginning:
श्रीगणेशाय नमः । श्रीमच्छिंद्रनाथाय नमः।वन्दे तत्पदपङ्कजं गणपतेयंदवौक्ष्य रक्ताम्बुजं
गण्डस्थभ्रमरावली मधुधिया भाति स्पृशंतो मुहुः । मंजीरध्वनिदत्तचित्तजमहात् प्रोड्डीय किंचित्यदात्
मंजूलप्रतिशब्दितां विधचित्ते (?) सत्ताण्डवे कालिका ॥१॥ परं वरं तज्ज[]गणादियुक्त
न विश्वसयो दिवि चंद्रयुक्तः। आगारमाद्यं विजयाय भूमौ
करोति पद्यंतरगो शिवं वः ॥ कुर्वे रमलशास्त्रस्य वैचित्र्यं सुमनोहरम् । रामो दैवविदां प्रौत्य पुरोक्तं यवनैर्यथा ॥ आदावभौटकुलदेवगणं प्रणम्य
पश्चादिधिज्ञमपि दैवविदां वरिष्ठम् । सम्यक् त्यजेत् स्वसुखकशविनिर्णयार्थं
पाशद्दयं रमलशास्त्रविदन्तु एच्छेत् ॥
An account of the author's family, given at the end of the work :
भारद्वाजकुलावतंसतिलकः श्रीरुद्रनामावयः
तत्पुत्रो गणकाग्रणौः एथयशाः श्रीरामनामाह्वयः । तत्सूनुर्मतिमान् महाविधिविदां श्रेष्ठस्तु कृष्णाकरः
पुत्रस्तस्य बभूव सद्गुणगणैर्युक्तस्त रामाभिधः ॥ चक्रे रमलवैचियं बद्धं शशकलषोडशैः । (१) दृष्ट्वा यवनशास्त्रोक्तं बद्धं गौर्वाणभाषया (गौर्वाणभणभाषया)।
29

Page #116

( 450 )
Last Colophon :
इति रमलशास्त्रं यवनोक्तं समाप्तं सम्पूर्णम् । औरस्तु । श्रीकाशीविश्वेश्वराय नमः ॥
7263.
622. रमलसारः। Ramalasāra.
By Sripati, son of Laksminrsinha Bhatta. Substance, country-made paper. 8x5 inches. Folia, 17. Lines, 11 on a page. Character, Nāgara.
Divination by the throw of dice. For the MS. see L. 1479. Begins thus :
मञ्जुलारणविस्तीर्णकरपुष्करसंयुतम् । शिवोद्भवंतभावन्तं कमलामोददं भजे ॥१॥ यः प्रश्नशास्त्रनिघ्नातो रस्लशास्त्रप्रवर्तकः । ज्योतिर्मदासारेण तमाचार्य नतोऽस्म्यहम् ॥ २ ॥ गुरोगोविन्दरायस्य क्षात्रवर्णशिरोमणेः । प्रसादात् क्रियते रस्नः सारः श्रीपतिना मया ॥ ३ ॥ रमलशास्त्रस्य पालकप्रधानत्वात् प्रथम पालकनिर्माणविधिरच्यते ।
etc. etc. etc. etc. Post-colophon :
भूतो भविष्यदथ वर्तमानं शुभाशुभकार्यविचारमत्र । लिपौकृतं स्यात् दिजवलरामे निजपराज्ञानविवईनाय ।
संवति त्रिसप्ततिगजेन्दुमिते मासे बाहुल्ये कृष्णपक्षे एकादश्यां भृगुवासरे भमप्रतापगडमध्ये इदं पुस्तकं लौखित्वा। श्रीरस्तु कल्याणमस्तु । पांजानाथजौ तस्यात्मज लखतरामेण ।
29B

Page #117

(
451 )
7264. 10592. रमलेन्दप्रकाशः। Ramalenduprakasa. By Vālmīki Kavicakravartin, son of
Gaudatripāthin Bhagavat.
Substance, country-made paper, 12 x 41 inches. Folia, 24. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 720. Character, Nāgara. Date, Samvat 1841. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
समाप्तोऽयं रमलेन्दप्रकाशः। Post-colophon :
श्रीजगदम्बार्पणमस्तु ।
संवत् १८४१ । A treatise on geomancy, apparently adapted from some Persian work. For a description of the work see IO. Catal. No. 3130.
End :
निर्बलकेन्द्रदिशा वै कोटविभंगाय कीर्त्तिता यवनैः । बहुबहुविस्तरभयतो न मया लिखितोऽत्र बुद्धितो ज्ञेयं ॥ नवनगतिथि १५७६ शकसम ये जातोऽयं पृच्छकवागानिद्यक्षर चतुथ्यइस्यवशकलेभ्यः । प्रस्तारं वा कुर्यादिधिना तेनैव पाशकाभावे ॥ मानसोपवने योयं कृयाकल्पलताकुरः।
स स्नेहाम्रतसारिण्या शतशाखा विधीयतामिति ॥ The MS. of India Office gives the real name of the author as Tripāthī Rudramaņi. The author would seem to have been born in 1658. There is a verse at the end of the 10. MS., which mentions Rāmacaritra as another work by the author.

Page #118

(
452 )
7265.
6428. Two fragments of horoscopy.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 3-6. Lines, 13 on a page. Extent in slokas, 190. Character, Nāgara. Copies in Samvat 1818. Appearance, discoloured. Incomplete in the beginning.
Colophon :
इति राशिप्रदीपिका समाप्तो(त)। Post-colophon :
संवत् १८१८ मासोत्तममासे वैशाखे मासे शुक्ल पक्षे टतीया
बहस्पतिके पुस्तकं समाप्तं। शुभमस्तु । End:
द्वादशस्थे यदा चन्द्रः यायः स्याद्दशमे रहे। चैकमासे भवेन्मृत्युस्तस्य बालस्य निश्चितम् ॥
II.
Substance, etc. the same as above.
Folia, 11-18. Lines, 9 on a page.
Topics :
___12A, अथ सूतिकाध्यायः ; 18B, अथ सूर्यपुरुषाकारनक्षत्र सूर्यनक्षत्र-गणनायां 19A, अथ जन्मभाननीयं शनिनक्षत्रः ; अथ रेखादाग्रहः ।
7266. 5557. लग्नचन्द्रिका। Lagnacandrika.
By Kāšīnatha.
Substance, country-made paper. 104 x 44 inches. Folia, 47. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 1,080. Character, Nagara. Date, Samvat 1894. Appearance, fresh. To the end of the 7th chapter.

Page #119

It begins thus :
( 453 )
An astrological treatise on the casting of nativity. See our No. 71, a description of which is to be found in L. 856.
स जयति सिन्दुरवदनो देवो यत्पादपङ्कजस्मरणम् । वासरमणिरिव तमसां राशिं नाशयति विघ्नानाम् ॥ तमिखाजगरग्रस्तं(स्तो) यो जीवयति भूतलम् (लो) । तं वन्दे परमानन्दं सर्वसाक्षिणमीश्वरम् ॥ तनुर्धनं च भ्राता च सुहृत्पुत्ररिपुस्त्रियः । धर्मकर्मायव्ययभावाः परिकीर्त्तिताः ॥
Colophons :
मृत्युख
विषमोऽथ समः पुंस्त्रौ क्रूरोऽक्रूरश्च नामतः । चरस्थिरो द्विस्वभावो मेषाद्या राशयः स्मृताः ॥
Last Colophon :
22A, इति लग्नचन्द्रिकायां प्रथमपरिच्छेदः ; 28A, ० ( ? ) तृतीयः परिच्छेदः ; 40B, इति त्रिग्रहपरिच्छेदः ; 43A, इति पञ्चग्रहपरिच्छेदः; 43B, ॰ षड्ग्रह परिच्छेदः ।
इति श्रीसर्वशास्त्रविशारदश्रीकाशीनाथकृतौ लग्नचन्द्रिकायां सप्तमः परिच्छेदः समाप्तः ।
Post-colophon Statement :
शुभमस्तु संवत् १८८४ व्याश्विनकृष्णातिथौ ६ बुधे विद्याधरद्विवेदेन काश्यां लिखितम् ।
Printed and published in the Chowkhamba Sanskrit Series.

Page #120

(
454 )
7267.
4303. लग्नचन्द्रिका | Lagnacandrika.
By Kāśinātha.
Substance, country-made paper. 102x44 inches. Folia, 34. Lines 14 on a page. Extent in slokas, I,000. Character, Nagara. Date, Samvat 1846. Appearance, fresh. Writing very modern. Complete.
Post-colophon Statement :
संवत् १८४६ वर्षे शाके १११ प्र१ माघ शुक्ल नवम्यां रवौ दिने एतद्न्यं पूर्णीकृतम्।
The date seems to be that of the original of which the present MS. is a copy.
See L. 856.
Begins thus :
तमिसाजगरग्रस्तं यो जीवयति भूतलम् । . तं वन्दे परमानन्दं सर्वसाक्षिणामीश्वरम् ॥१॥ तनुर्धनं च भ्राता च सुहृत्पुत्रो रिपुस्त्रियः । मृत्युश्च धर्मकर्मायव्ययलाभाः प्रकीर्तिताः ॥ २ ॥ etc. etc. etc.
Colophon:
इति श्रीसर्वशास्त्रविशारदश्रीकाशीनाथविरचितं च लमचन्द्रिकामेतत् पूर्णीकृतवान् ।
Post-colophon :
. सं १८४६ वर्षे शाके १७११ माघशुक्लानवम्यां रवौ दिने एतद्न्यं पूर्णीकृतम् ॥

Page #121

13 on a page. Samvat 1921.
7268.
7775. लग्नचन्द्रिका । Lagnacandrikā.
By Kāśīnātha.
Colophon :
Substance, country-made paper. 103 x 5 inches. Folia, 36. Lines, Extent in slokas, 1,600. Character, Jaina Nagara.
Date,
Appearance, fresh. Complete.
(455)
Post-colophon :
इति सर्वशास्त्रविशारदश्रीकाशीनाथविरचितं लग्नचन्द्रिकामेतत्
पूर्णीकृतवान् ।
संवत् १९२१ शके १७८६ प्रवर्त्तमाने मासोत्तममासे मार्गशीर्ष - मासे कृष्णपक्षे तिथौ २ भौमे लि० । व्यार्या (the name is blurred over with ink) खहेतवे ॥
A well-known work relating to astrology and Jyotiga as applied to Smrti. See L. 856.
Last Colophon :
इति
समाप्ता ।
7269.
9897. लग्नचन्द्रिका | Lagnacandrikā. By Kāsinātha.
Substance, country-made paper. 12 x 52 inches. Folia, 6. Lines, 12 on a page. Extent in Ślokas, 200. Character, Nāgara. Date, ( ? ). Appearance, old and decayed. Generally correct.
A fragment comprising the last six leaves.
सर्वशास्त्रविशारदश्रौकाशीनाथकृतौ
लग्नन्द्रिका

Page #122

( 456 )
7270.
9277. लग्नचन्द्रिका । Lagnacandrikā. By Käsinātha.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 20. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 720. Character, Nagara. Appearance, tolerable. Verse. Generally correct. Incomplete.
This is an astrological treatise. To the end of the chapter on “ द्विग्रहयोग ".
See L., Vol. II, p. 257, No. 856.
7271.
71. लग्नचन्द्रिका । Lagnacandrikā. By Käsinatha.
For a notice of this manuscript see L. 856.
Post-colophon Statement:
संवत् १९१८ भाद्रपद कृष्णपक्ष तिथौ दशम्यां मन्दवास रे समाप्तोऽयं ग्रन्थः ।
7272.
9616. लग्नवाराहौ । Lagnavārāhi.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 9. Lines, 6, 7 on a page. Extent in slokas, 80. Character, Nagara. Date, Samvat 1893. Appearance, tolerable. Verse. Generally correct.
This is an astrological work, treating of hours evil or auspicious for a journey and wedding, the chapter on journey ending in leaf 6B, and that on wedding in 9A.

Page #123

Beginning :
End :
(457)
श्रीगणेशाय नमः ।
अथ यात्रात्तग्नवाराही लिख्यते । राही भौमदिवाकरेन्दर विजे सम्प्रस्थिते लगे
शस्त्राद्मिविषज्वरा रिपुभयं रोगाश्च नानाविधाः । जौवे सोमसुते तथैव भ्टगुजे यात्रोदयस्थे नृणां
सा यात्रा धनधान्यभोगसुखदा पुण्यैः कृतैर्लभ्यते ॥ कोषस्थाने नराणामसुरसुरगुरुधर्मकामार्थलाभः
Colophon :
पुत्रोत्पत्तिश्च सौम्यो धनसुखमतुलं शत्रुपक्षक्षयश्च । मन्दो बन्धुश्च दीर्घं क्षितिसुत यरिणं कोषहानिञ्च भानुः चन्द्रः कुर्यान्नरेन्द्रं प्रियजनमहितं राजसम्मादयुक्तम् ॥ १ ॥
ते गुरुर्धनवत दिनकृतद्दरिद्रां
साध्वीं भ्भृगुः शशिसुतो बहुपुत्रपौत्रौं
चन्द्रो धनक्षयकरों कुलरच्च राजः ।
यान- प्रसक्त- हृदयां रविजः कुजश्च ॥ १२ ॥
इति विवाहलग्नवाराही समाप्ता ।
Printed and published in the Chowkhamba Sanskrit
Series.
7273.
7771. लघुजातकम् । Laghujātaka. By Varahamihira.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 21. Lines, 8 on a page. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1880. Appearance, discoloured. Complete.

Page #124

(
458 )
Colophon:
इति श्रौलघुजातके नएजन्माध्यायस्त्रयोदशः संपूर्णः । Post-colophon :
संवत् १८८० रा शाके १७४५ प्रवर्त्तमाने मासोत्तममासे फाल्गुनमासे शुक्लपक्ष प्रतिपदातिथौ निशापतिवासरे श्रीमदहनागपुरोयलुंकागणे शिरोमणीनां पूज्यपरमपूज्यधर्यगाम्भीर्यपूज्याचार्यजौ श्रीश्रीश्रीश्रीश्रीश्रीश्री १०८ श्रीलक्ष्मींचंद्रसूरजौ तशिक्षऋषशंभुरामजीतशिक्षसंतोषचंदेन घटितं खवाचनाय हेतवे श्रीमेदिनीपुरे वरे चतुर्मासस्ये नमिदं पुस्तकं प्रतिरियं लिखितासौ
पठनार्थमानसिंघजिदाजेत् ॥ १ ॥ A short manual of horoscopy. See Berlin Cat. Nos. 858-860.
The work has been published from the Berlin MSS. (with a German translation) by A. Weber, Ind. Stud., II, 277 seqq., and by H. Jacobi, De Astrologiæ indicæ Horā appellate orginibus (Bonn, 1872).
Also printed and published by the Venkateswara Press, Bombay.
7274.
2868. लघुजातकम्। Laghujataku.
By Varāhamihira.
Substance, country-made paper. 91x4t inches. Folia, 14. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 260. Character, Nagara. Date, Samvat 1818. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
इति श्रीवराहमिहिराचार्यविरचिते लघुजातके नएजातकाध्यायः षोडशः समाप्तः।

Page #125

Post-colophon :
( 459 )
संवत् १८१८ फाल्गुन शुक्ल १० गुरौ ग्रन्थमाप्तं लिखितं जीवन
रामेणा पठनपाठनार्थं ।
शुभं भूयात् ॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥
श्रीगणेशाय नमः ॥
The chapters are wrongly numbered and wrongly marked.
Last Colophon :
7275.
7780. लघुजातकम् । Laghujātaka. By Varahamihira.
Po'st-colophon :
Substance, country-made paper. 102 x 43 inches. Folia, 7. Lines, 16 on a page. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1851. Appearance, old and discoloured. Complete.
इति श्रवराहमिहिराचार्यविरचिते लघुजातके नष्ठजातका
ध्यायः पञ्चदशमः समाप्तः ।
०
संवत् १८५१ वर्षे ज्येष्टस्य शुक्लपक्षेतराष्टम्यां सुराचार्यै दिने लि ऋषिनगराजेन || श्रीविक्रमपुरमध्ये लिपिकृतं ॥ श्ररख ॥
7276.
10541. लघुजातकम् । Laghujāta.ka.
By Varāhamihira.
With the commentary by Bhattotpala.
Substance, country-made paper. 11 3 x 5 inches. Folia, 42. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 840. Character, Nagara. Date, Samvat 1747. Appearance, discoloured. Complete.

Page #126

(
460 )
The text, a shorter manual of horoscopy in 13 adhyayas, is well known. See IO. Catal. No. 3069. The present MS. has an introduction to the commentary which the IO. Catal. has not.
The commentary begins :
श्रीगणेशाय नमः ॥ प्रणिपत्य महादेवं भुवनगुरुं दिनकरञ्च लोकेशम् । भट्टोत्पलो लघुतरां जातकटौकां करोति शिष्यहिताम् । सतामयमाचारो यत् शास्त्रपारम्भेष्वभिमतदेवतानमस्कार कुर्वन्ति। तदयमप्यावन्तिकाचार्यो वराहमिहिरोऽर्कवरलब्धप्रसादो ज्योतिःशास्त्रसंग्रहं कृत्वा तदेव विस्तरग्रन्थभीरूणां कृते संक्षिप्त गणितशास्त्रं कृत्वा होराशास्त्रं वक्तुकामोऽशेषविघ्नशान्तये भगवन्तं
सूर्यमादावेव प्रणमति (प्रनवाव) यस्योदयास्तसमये । The commentary ends :
मया संक्षेपतचोक्ता टौका शिष्यहिताभिधा ।
गुरुदेवप्रसादेन भारत्याश्च विशेषतः ॥ Last Colophon :
इत्यावन्तिकाचार्यश्रीमहराहमिहिरकृतौ लघुजातके भट्टोत्पलविरचितायां विस्तौ शिष्यहिताभिधानायां नरजातकाध्यायः समाप्तः।
Post-colophon :
शुभमस्तु । संवत् १७४७।
After this we have four lines in a very small hand, at the end of which we have the date:
सं १८०७ भा० प. कृ ५ बुधे रामचन्द्रालिखितमिदं । औरामाय नमः॥

Page #127

( 461 )
7277.
76. लघुजातकम् सटोकम् | Laghujātaka.
(With the commentary.)
The same manuscript is noticed in L. 813. But Rajendralala's description is very misleading. He attri buted the text to Bhattotpala, and he could not find the name of the commentator in the codex before him'. But, as a matter of fact, the name of Bhaṭṭotpala as the commentator is to be found in every colophon. And the text is by no less a personage than Varahamihira. The colophon of the chapter in leaf 57A runs thus:
इति व्याचार्य वराहमिहिर विरचिते सूक्ष्मजातके भट्टोत्पलfaxfaarai fazat fqqfgalfuuraruız yatufuna: zan:
समाप्तः ।
So the work is also called See IO. Catal. Nos. 3067 and 3070. As will be seen in IO. Catal. No. 3070 the present work is complete in 13 chapters. The present MS., however, comes abruptly to an end in the The next leaf
12th chapter after
eat in leaf 74.
bears no page-mark and begins with a
ta
a, etc.
7278.
5554. लघुजातकम् । Laghujātaka. By Varahamihira.
With Bhattotpala's commentary and Laghujātaka Dipika' by Isvara.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 34. In Tripatha form. The text of Laghujātaka is in the middle, above and below which there is the commentary of Isvara. Character, Nagara. Date, Samvat 1914. Appearance, fresh.

Page #128

(
462 )
Last Colophon : T. 32A:
इति श्रीवराहमिहिराचार्येण कृतलघुजातके नछाध्यायः १३ समाप्तः । Bh. 32B: __इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां संक्षेपजातकटौकायां निर्वाणा
ध्यायः। Is. 34B:
इति ईश्वरकृतायां लघुजातकटौकायां नछजातकाध्यायः । Post-colophon Statement :
संवत् १८१४ माघ ति० ७ बुधे विद्याधरेण लिखितम् । See IO. Catal. Nos. 3069, 3070 and 3071.
7279. 10393. लघबोधः। Laghubodha. Being a vade-mecum of astrology.
Substance, country-made paper. 9x5 inches. Lines, 27 on a page. Folia, 179. Written lengthwise and with red borders. Character, Nägara of the 18th century. Appearance, discoloured. Incomplete, both ends.
The name of the work is to be found in fol. 3A :
इति लघुबोधे करणप्रकरणम् ॥
7280. 5318. लोलारमणम् । Lilāramana.
By Bālakršņa.
Substance, country-made paper. 181x4 inches. Folia, 2 to 21. Lines, 8 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Apnoarance, fresh. Incomplete both ends.

Page #129

( 463 )
Colophons :
2B, इति श्रीमत्पण्डितवेदरक्षकुलोद्भवत्रीबालकृष्णारचिते लोलारमणे संज्ञानिरूपणं नाम प्रथमं कौतुकम् ; 4A, संज्ञान्तरनिरूपणं नाम हितोयं कौतुकम् ; 5A, इति श्रीमत्पण्डित श्रीज्योतिःस्वरूपात्मजीवालकृष्णविरचिते लोलारमणे किश्चित् संज्ञाफलनिरूपणं नाम टतौयं कौतुकम् ; 6B, जौवमूलधातुनिरूपणं नाम चतुर्थं कौतुकम् ; 8A, जौवभेदनिरूपणं नाम पञ्चमं कौतुकम् ; 8B, धातुभेदनिरूपणं नाम घठं कौतुकम् ; 9A, मूलभेदनिरूपणं नाम सप्तमं कौतुकम् ; 10A, व्यतीतादिमनुजायुर्निरूपणं नामारामं कौतुकम् ; l1A, • वस्तुनामोड्वाटनं नाम नवमं कौतुकम् ; 11B, कार्यावधिनिरूपणं नाम दशमं कौतुकम् ; 12B, कार्यावधिनिरूपणं नाम दशमं कौतुकम् ; 13A, खरनिरूपणं नामैकादशकौतुकम् ; 14B, पञ्चनिरूपणं नाम द्वादशकौतुकम् ; 16B, सुभिक्षादिनिरूपणं नाम त्रयोदशं कौतुकम् ; 17B, शल्योद्धार नाम चतुर्दशकौतुकम् ; 18B, गर्भनिरूपणं नाम पञ्चदशकौतुकम् ; 20A, दिनचर्यानिरूपणं नाम षोडशकौतुकम् ; 21A, ०वर्षादिनिरूपणं नाम सप्तदशकौतुकम् ; 21B, • चौरप्रश्ननिरूपणं नाम सप्तदश(?) कौतुकम् ।
7281. 9889. लोकमनोरमा। Lokamanoramā.
___By Gargācārya.
Substance, country-made paper. IIx5 inches. Folium, 1. Lines, 13 in all. Extent in slokas, 26. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, fresh. Verse. Generally correct. Complete. Written on one side only.
It runs :
ॐ खस्ति श्रीगणेशाय नमः। प्रणम्यानन्दरूपं तं यानन्दैकनिकेतनम् । गर्गो बुद्धिमतां प्रौत्यै प्रश्नविद्यामथाकरोत् ॥ इत्यादि ।
Colophon :
इति श्रीगर्गसंहितायां लोकमनोरमा समाप्ता ।

Page #130

( 464 )
7282.
9473. लोकमनोरमाटीका | Commentary on ' Lokamanoramā'.
Substance, country-made paper. 8x4 inches. Folia, 2. a page. Extent in slokas, 45. Character, Nāgara. Date, ( ? ). tolerable. Prose. Generally correct. Incomplete.
It seems to be a commentary on the chapter of गर्गसंहिता, which treats of divination by questions. Anonymous.
Beginning :
Lines, 15 on Appearance,
श्रीगणेशाय नमः ।
व्यथ लोकमनोरमाटीका लिख्यते प्रणम्येति । अथ अनन्तरं गर्गसंहितायां मुहतीदौनुक्का गर्गमुनिः प्रश्नविद्यामकरोत् चकारेत्यर्थः । कि कृत्वा व्यानन्दभुतं गणेशं नत्वा कथम्भूतं व्यानन्दैकनिकेतनं नन्दग्टहं ॥ व्यथ पिण्डोत्पत्तिमाह गर्गेति ॥ वर्गा अष्टौ तेषां यत् प्रमाणं वर्णा वर्गसम्बन्धिनस्तेषां च प्रमाणं पृथक्प्टथक्खरयुक्तं तत्सम्बरं वर्गप्रमाणं ॥ सम्बरं वर्णप्रमाणमुभयं मिथः परस्पर गुणितं कर्त्तव्यमित्यर्थः तस्य पिण्ड इति संज्ञा ।
7283.
3079. लोकमनोरमा or प्रश्नमनोरमा ।
Lokamanoramā or Prasnamanoramā. By Gargācārya. With a gloss.
Substance, country-made paper. 9×4 inches. Folia, 3. Lines, 16 on a page. Character, Nāgara. Date, ( ? ). Appearance, discoloured. Complete.
The mangalacarana and the object of the work: प्रणम्यानन्दरूपं तं व्यनन्दैकनिकेतनम् ।
ग बुद्धिमतां प्रौत्यै प्रश्नविद्यामथाकरोत् ॥

Page #131

( 465
)
वर्गवर्णप्रमाणं च सखरं ताडितं मिथः ।
पिण्डं सत्ताभवत्तस्य यथाभागैस्तु कल्पना । Commentary :
नत्वा देवं ढुंठिराजं महेशं
देवेन्द्राद्यैः पूजितं पादयुग्मम् । दैवज्ञानां सम्मतेनाल्पसारं
कुर्वे नूनं प्रश्नविडुकटौकाम् ॥
अथ सर्वविघ्नविनाशार्थं खेटदेवनमस्कारं करोति प्रणम्येति । The text has altogether 28 verses of the anuştup metre. The 27th and 28th verses :
इत्येकमेव विंशद्भिः पूलोकैः प्रश्नमनोरमा।
प्रश्नविद्या मया प्रोक्ता देया शिष्याय साधवे ॥ २७॥ तथाच विशेषेण- उक्तेऽप्यनुक्ते मूलं च तत्क्षेप्यं सदा बुधैः ।
खानुभूत्या विशेषोऽयं मोहनेन विचारिता ॥ Colophon :
इति श्रीगर्गाचार्यविरचिता लोकमनोरमा प्रश्नविद्या समाप्ता। After the colophon there are a few lines more on the same subject and a figure with the letters of the alphabet.
7284. 8443. लोमशजातकम् । Lomasajataka.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 16. Lines, 11 on a page. Character, modern Nagara. Date, Samvat 1937. Appearance, new, but torn and pasted.
This number contains two works. 30

Page #132

( 466 )
The first is a short work, consisting of 75 ślokas, called Lomasasamhitā, and like that large, comprehensive work of the same name, noticed in the previous number, MS. No. 8442, is in the form of a dialogue between Lomaśa and Sujanmā.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः॥ सुजन्मा नाम विप्रो वै संतोषि + + वान् सुधीः(धि)। खधर्मनिरतो नित्यं ब्रह्मज्ञानेन तत्परः ॥ एकदा जन्मलग्नेन फलज्ञानं चिकीर्घ सः। फलज्ञानस्य हेत्वयं गत्वा वदरिकाश्रमे ॥ तत्र दृष्ट्वा शुभस्थानं लोमशस्याश्रमं शुभम् । गत्वा तु निकटे तस्य निर्लोभः शुद्धचेतनः ॥
कृताञ्जलिपुटो भूत्वा विप्रः प्रोवाच तं प्रति । विप्र उवाच ।
जन्मलग्नेन भो ब्रह्मन् किं चिकीर्षामि फलाफलम् । ममोपरि कृपां कृत्वा कथ्यतां मुनिसत्तम ॥ ४ ॥ 5A, इति श्रीब्रह्मात्मजलोमशमुनिविरचितं लोमशसुजन्मविप्रसंवादे लोमशसंहिता समाप्ता ।
1
नातक॥
आयुर्दायमथारिठभागारिएं फल + +। +++न्तर्दशा चैव चोदाहं पुत्रमेव च ॥ १ पिता माता च भ्रातादि सुखदुःखम्रतादिकम् । प्रवासं तीर्थया+++++नां गोचरं फलम् ॥ २ ॥
औषधिश्च तथा जाप्यं दानं + वस्तुधारणम् । ग्रहाणां शान्त्यरिहार्थं वद कोविद शार्दू + ॥
30B

Page #133

( 467 )
Some letters from the right-hand side of every leaf are lost in patching.
There are eight adhyāyas in this second work.
End:
भो विप्र++++हा कथिता खक्षरा मया । अतःपरं एच्छसि(शि) किं तबदख ममाग्रतः ॥
Last Colophon :
इति लोमशजातके ग्रहदानजपादिपू+++थनं नामा
एमोऽध्यायः ॥ Post-colophon :
इति लोमशजातक समाप्तम् ॥ संवत् १८६७ फाल्गुण सुक्लपक्षे ६ रविवासरे॥
7285. 7860. लम्पाकशास्त्रम् । Lampākasāstra.
____By Sadisicra. With a commentary in Tripātha form.
Charac
Substance, country-made paper. 101x43 inches. Folia, 15. ter, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
A treatise on horoscopy, illustrated by diagrams.
The text begins :
श्रीगणेशाय नमः ॥ अध्यासीनं महादेवं महापद्मे दिघट्दले । विघ्नराजं नमस्कृत्य वक्ष्ये लम्पाकमुत्तमम् ॥ १ ॥ नमस्ते शूल हस्ताय चन्द्राईकृतशेखर । त्वत्प्रसादात् प्रवक्ष्यामि लम्पाकं लोकभूषणम् ॥ २ ॥

Page #134

व्यन्यच्च
( 468 )
दादशारं लिखेचक्रं चतुरखमथापि वा । मेषादियुग्मं पूर्वादौ कोनेषूउभयराशिकान् ॥ ३ ॥
मण्डलं चतुरखं वा लिखित्वान्तः प्रपातयेत् । दिग्विदिषु प्राणस्रत्रं दिग्विदिग्वेधमालिखेत् ॥ ४ ॥ मेषो वृषो न्टयुक्कर्क सिंहकन्या तुला तथा । वृश्चिकचापमकरौ कुम्भो मौनश्च राशयः ॥ ५ ॥
[] इमेषशब्दाः दादशानां दलात्मनाम् । पदानि द्वादशैतानि तद्रूपाणि ते विदुः ॥ वृषादि षट् दक्षभागे वामे स्युर्वृश्चिकादि षट् । अंशाधिकुक्षिवक्षोदोशिरांस्युक्षादि दक्षिणे ॥
The commentary begins:
श्रीगणेशाय नमः ॥
गणनाथं रविमुख्यखेश्वरान् कुलदेवौं विधिविष्णुशंकरान् । प्रणिपत्य सदाशिवः खमूर्ध्ना लम्पाके तिलकं करोति सम्यक् ॥ व्यरुपल्युपनामकोऽथ कर्णाटकमुख्योऽजनिरस्य शौनकाख्ये । बहुशास्त्रविचारसारभूतं गिरिजेशमुदे विदां च तुष्यै ॥ २ ॥
व्यथ लम्पाकशास्त्रस्य प्रारम्भनिमित्तं नमस्कारात्मकं मङ्गलमाह-- अध्यासीनमिति ।
1A, अथारूढाङ्गान्याह ; 24, व्यथ राशिदृष्टिं प्रकटयति ।
There are 67 slokas with no colophon. The 67th sloka is in a later hand.
7286.
3101. वर्णशकुनम् | Varnasalcuna.
Substance, country-made paper. 82 x 37 inches. Folia, 5. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 60. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured and mouse-eaten. Complete.

Page #135

( 469 )
It begins :
अकारे लभते कार्य पूज्यं धान्यं तथैव च । कल्याणं चैव सर्वत्र प्रकारे नात्र संशयः ॥
आकारे सो+संतापं भयं कल हमेव च ।
विरोधं च विनासं च व्याधिर्भवति दुःसहः ॥ इत्यादि । It ends :
इकारे पुत्रलाभं च शुभकार्य शुभाशुभम् । यस्यते लभते कार्य हकारे न संशयम् ॥ ४६ ॥ क्षकारे++सम्मानं अशुभं चैव नहीष्यते । लभते नात्र सन्देहो हक+++++ ॥ शुभं भवतु
7287. 6414. वर्षतन्त्रम् । Vargutantra.
By Vāmana Jyotirvid.
Substance, country-made paper. 91x4 inches. Folia, 25. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 460. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Complete.
Colophon :
इति ताजिकतन्त्रोक्तपण्डितश्रीवामनविरचितं वर्षतन्त्रं संपूर्णम् । The object of the work is given in the following couplets :
यदुक्तं यवनाचार्यस्ताजिकस्य मतान्तरम् । तत्सर्वं कयिष्यामि++लमाशुभाशुभम् ॥ १ ॥ वर्षे मासे दिने पुंसां फलं भिन्नं शुभाशुभम् । तत्कारणाच्च वर्षाद्यं वक्ष्येऽहं++लम् ॥ २ ॥ नान्यत्र ताजिकं मुक्ता दृश्यते वर्धनिर्णयः । तेन ताजिकशास्त्रोक्तो मया सो++पते ॥ ३ ॥

Page #136

It ends :
( 470 )
संग्टह्य सर्वशास्त्रेभ्यः सारं वर्षफलं कृतम् ।
श्री वामन ज्योतिर्विदा जनबुद्धिविवृद्धये ॥
व्यादौ नरपतिप्रोक्तशास्त्रात् (ताजिकशास्त्रात्) ताजिकशास्त्रतः । चंडौश्वरस्य तन्त्राच्च सारमादाय निर्मितम् ॥
7288.
250 वर्षतन्त्रम् | Vargatantra. By Nilakantha.
Substance, country-made paper. 92 x 4 inches. Folia, 33. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 576. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, tolerable. Verse. Generally correct. Complete.
Nilakantha's Tajika is a well-known manual of general astrology, of which, as Rajendralāla Mitra says in 2754, Varṣatantra forms the second part, the first part being Samjñātantra.
It begins thus :
श्रीमहागणपतये नमः । स्वस्वाभिलाषं नहि लब्धुमौशा निर्विघ्नमीशानमुखाः सुरौषाः
I
विना प्रसादं किल यस्य नौमि
तं दुराजं मतिलाभ हेतोः ॥
जातको दिनदशाफलं यतः
स्थूलकालफलदं स्फुटं नृणाम् ।
तत्र न स्फुरति दैवविन्मति
स्तब्रुवेऽब्दफलमादि ताजकात् ॥

Page #137

( 470 )
The MS. was transcribed in Saka 1632 from a manuscript dated Saka 1582 = 1660 A.D., and the work was compiled in 1587 A.D. So the present manuscript can be said to be an authoritative one, being a copy of the oldest manuscript known of the work. The scribe's note contains also at the beginning a short genealogy of Nilakantha.
It runs :
यासौदसौमगुणमण्डितपण्डिताग्रो
व्याख्यजङ्गमगवौश्रुतिवित्मवृत्तः । साहित्यरीतिनिपुणो गणितागमज्ञ
श्चिन्तामणिविपुलगर्गकुलावतंसः ॥ १॥ तदात्मजोऽनन्तगुणोऽस्त्यनन्तो
योध+दुक्ताः(?) किल कामधेनुम् । सन्तुराये जातकपद्धतिं च
न्यरूपयदुश्मतं निरस्य ॥ २ ॥ पद्माम्बयाऽसावि ततो विपश्चित्
श्रीनीलकण्ठः श्रुतिशास्त्रमियः। .. विद्वच्छिवप्रीतिकरं व्यधासीत्
तदर्थतन्त्र म्टगयादियुक्तम् ॥ ३॥ शाके दौभतिथि १५८२ प्रमे सुकृतिना राज्ञोदिते याम्यगे
भानौ मार्गशिरेऽसितेऽत्र दशमी मन्दे च काशीपरे । यौदीच्यान्वयसम्भवदिजनुषा गङ्गाधरेण स्वयं
ज्ञातुं ताजिकमेतदाशु लिखितं पुस्तस्थयादृक् तथा ॥ ४ ॥
Colophon :
इति श्रीनीलकण्ठौयवर्षतन्त्र समाप्तम्।

Page #138

( 472 )
संवत् १७६७ शके १६३२ आश्विनकृष्णादशम्यां गुरुवासरे लिखितं
ताटकोयनामकढुण्डिराजेन । The work has been repeatedly published in India.
7289. 7928. वर्षफलम् । Varsaphala.
By Mahidāsa Bhatta.
Substance, country-made paper. 97x34 inches. Folia, 7. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 112. Character, Nagara. Date, Samvat 1653. Appearance, old and discoloured. Complete.
Colophon:
इति श्रीभट्टमहिदासकृतं वर्षफलं समाप्तम् । Following the colophon, there are four slokas, added by a later hand. After these comes the date:
___ संवत् १६५३ वर्षे आश्विनसुदि १५ रवौ लि.उ। पीतांबर
सुतभागजी। A treatise on horoscopy, written in a simple style. Beginning:
प्रणम्य लक्ष्यों हरिं गणेशं गुरुमम्बिकाम् । मणिच्छादिकसम्मत्या न वक्ष्ये वर्षोत्थितं फलम् ॥ जन्मतो गतवर्षाणि चतुर्दास्तापयेद्बुधः।
हन्यात् क्रमासवा घसै(१५) गुणैः(३१) खगुणै(३०)रपि ॥ It ends :
अनेकमुनिशास्त्राणि विलोक्य खधिया मया । व्यलेखि बालसंबुद्ध्यै खयं हायनजं फलम् ॥ लक्ष्मी नृसिंहो विश्वेशो गणेशः कालभैरवः । पठता दिजमुख्यानां दद्युमंगलसंपदः॥

Page #139

( 473 )
7290. 6362. वर्षफलम् or मणित्यताजिकम् ।
Varşaphala or Maạitthatājika.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 5. Lines, 10 on a page. Extent in blokas, 130. Character, Nāgara. Date, Samvat 1856. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon:
इति श्रीमणिस्थाचार्यकृतं वर्षफलं समाप्तम् । Post-colophon :
संवत् १८५६ शके १७२१ आश्विन शुक्ल २ भौमे लिपौकृतम् ठाकुरदासेन स्वार्थ परार्थश्च । औरस्तु ।
समाप्तं मणित्यताजिकमिदम् । A work on horoscopy.
Manittha (Manetho) is a well-known name in astrology, quoted by Varāhamihira. For the work see 10. Catal. No. 3061. In the 17th verse of the I0. manuscript, the work is clearly stated to embody the views of Maạittha ; but in that of the present manuscript, it is rather attributed to Maņittha himself. It runs :
वृथा फलं हायनजञ्च यस्मात्
न जौवनं हायनरिणयोगात् । रियाणि यस्मात् प्रथमं प्रवक्ष्ये
पूर्वैर्विधिज्ञैः कथितानि यानि ॥ १७ ॥ The IO. MS. has afucqar in the place of yatafusi i
The 16th verse in the present manuscript is also not the same as in the IO. MS.

Page #140

( 474 )
It runs :
कहाधिके पूर्णशशाङ्कहीने
सुमन्दसंज्ञं दशतो गरिछे। कठात्तथा कटतरं निरुक्तं
युक्तं दशायां यवनैः पुराणोः ॥ १६ ॥ In the IO. MS. the work consists of seventy and a half upendravajrā stanzas. Here we have one more of the mālinā metre. It runs :
रवि-गु-शनिशुक्रेज्येन्दुसौम्यावनौशाः
शनिकुजगुरुचन्द्रानामकाहि त्रिराशौ । गुरुशशिबुधभौमादित्यदै त्येज्यसौरा[:]
सितशनि-कुजदेवेज्येन्दवो रात्रिलग्ने ॥ ७१ ॥
7291. 6420. वसन्तराजशाकुनम् । Vasantarajasakund.
With the commentary of Bhānucandra Gaņi. Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 40. In Tripatha form. Foll. 2-5 are missing. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. To the end of Varga IV and the first 21 slokas of the next varga.
For a manuscript of Vasantarājasākuna to the end of Varga XIX, see H.P.S., Vol. IV. It begins :
श्रीगणेशाय नमः। खस्ति श्रीसदनं यदीयवदनं वेधा विधायामृतं
वौक्ष्याश्चर्यमवाय सस्पहतया सम्मायन् वाससा । क्षिप्रं यश्च तथाविधैर्गुणगौप्यस्य(?)मापादितं
मन्ये सम्पति लक्ष्यते ++++ शौतातेमंगलम् ॥ १ ॥

Page #141

( 475
)
आनन्दत्रिदशेन्द्रमौलिमुकुटप्रोदामरत्नांशुभि
यत्पादद्वितयं विचित्ररचनामङ्गोभिरङ्गीकृतम् । दिनागैश्च यदौयकीर्तिरतुला कर्णावतंसीकृता
स श्रौवीरविभुर्दधातु भवतां शश्वन्मनोवाञ्छितम् ॥ २ ॥ यस्त्रैलोक्यरमाभिरस्पशतया सानन्दमालोकितः ___ तीक्ष्णैः स्वर्गविधु[]कटाक्षविशिचर्ये लक्ष्यतां नागमत् । ज्ञानः खात्मसमुत्थितैश्च निखिलान् भावान् समावेदयन् ____ स श्रीमान् भुवनावतंसकमणिः पायादपायात् प्रभुः ॥३॥ प्रादुर्भूता पदाग्रात् प्रसरति भुवने भारती भव्यरुपा
वक्तुं यः सृटिजाता नहि विभुरविभुः सदिशेषान ++ ॥ यद्वक्त्रं स्फोतिभावं दधदहिमरुचां न्यकतिं निर्मिमौते
ज्ञानादेतत्प्रकाशः स भवतु भवतां भूतये नाभिजातः ॥ ४ ॥ नमः सुकृतसंदोहशालिने परमात्मने । शम्भवे सर्ववेदार्थाविदिने भवने दिने ॥ ५ ॥ ज्ञानज्योतिरकच्छरक्षतिपतेरभ्यर्णमातस्थिवान्
सिद्धाने करमोचनादिसुकृतं योऽकारयन् सज्जिनान् । जीवानामभयप्रदानमधिकं सर्वत्र देशस्फुट
श्रीमहाचकपुंगवः स जयतां श्रीभानुचन्द्राभिधः ॥ ६ ॥ तच्छिष्यः सुकृतकभूर्मतिमतामग्रेसरः केशरी
साहिखान्तविनोदनकरसिकः श्रीसिद्धचन्द्राभिधः। पूर्व श्रोविमलाद्रिचैत्यरचनादूरीकृता साहिना ___ विज्ञाप्यैवमुहुर्मुस्तमधिपं योऽकारयत्ता पुनः ॥ ७ ॥ यावन्या किल भाषया प्रगुणितान् ग्रन्थान शेषांश्च तान्
विज्ञाय प्रतिभागुणैस्तमधिकं योऽध्यापयत् साहिराट् ।
Here ends the first leaf. Foll. 2-5 are missing.

Page #142

( 476 )
The first and the last colophons in the incomplete manuscript :
9B, इति श्रीशत्रुजयकरमोचनादिसुकृतकारिभिर्महोपाध्यायश्रीभानुचन्द्रगणिभिर्विरचितायां वसन्तराजविरतौ द्वितीयो वर्गः ।
38B, इति श्रीवसन्तराजटौकायां पोतकौरते शुभ + + प्रकरणं चतुर्थं ।।
Printed and published by the Venkatesvara Press, Bombay.
7292.
5817. विंशोत्तरोदशा। Vimsottaridasa. Being an interlocution between Maheśvara and Gaurī.
Substance, country-made paper. 101x4 inches. Folia, 6. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 120. Character, Nāgara by a modern hand. Appearance, fresh. Complete.
Beginning :
ॐ नमो विघ्नहर्त्रे पार्वत्युवाच ।
हिताय सर्वसत्त्वानां जातकं हि शङ्कार । आयुर्दायविधानेन दशाफलक्रमेण च ॥ एवमुक्तस्तु पार्वत्या शङ्करः प्रत्यभाषत । उवाच वचनं प्रौत्या टणु पार्वति निर्णयः ॥ नवग्रहा इमे ख्याताः सूर्यसोममहोसताः । राजः सुरगुरुः सौरिः सौम्यः केतुः सितस्तथा । एते प्राणतामायुः प्रयच्छन्ति वरानने । श्रेष्ठं च मध्यमं वापि कनिठं वा कदाचन ॥

Page #143

( 477 )
2B, इति आयुर्दायाध्यायः ; 3A, इति रविदशा; 3B, इति चन्द्रदशा ; 4A, इति भौमदशा; 4B, इति राहुदशा ; 5A, इति गुरुदशा; 5A, इति शनिदशा ; 6B, इति शुक्रदशा- इति माहेश्वरगौरीसंवादे विंशोत्तरी दशा । After the colophon the following verse is given :
केन्द्रार्कसंख्या त्रिगुणी च कार्या
शुभग्रहैः स्थानकमकयुक्तम् । पापग्रहैः स्थानकमत्रहीनं
शेषं भवेदायुर्वदन्ति तज्ज्ञाः ॥ १ ॥
7293.
2910. विंशोत्तरौदशाफलम् । Vimsottaridasāphala.
Substance, country-made paper. 10x44 inches. Folia, 13. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 400. Character, Nagara. Date, Samvat 1785 and Saka 1650. Appearance, discoloured. Complete.
An astrological treatise on horoscopy, taking a human life as consisting of 120 years.
It begins :
प्रणम्य सर्वज्ञमनन्यतेजसं लसत्तमज्ञानमनोमहोदधिम् । दशाफलं वच्मि महर्षिभाषितं सुबोधरूपं सुगुरूपदेशतः ॥ १ ॥ रवीन्दुभौमादितिजेज्यभानुजाः ससौम्यकेतूशनसो नवग्रहाः । दशाक्रमेण प्रथयन्ति देहिनां फलं सदैवोत्तममध्यमाधमम् ॥ २ ॥ यत्र जन्म मनुजस्य जायते कृत्तिकादिकभसप्तविंशतो।
तत्पुरःसरतया वदेदुधो भास्करादिकदशास्त्वनुक्रमात् ॥ ३ ॥ It ends :
जीवात्मजयशोहानिः धनधान्यपरिच्छदः । त्यागभोगधनानि स्युः शुक्राणगते ध्वजे ॥

Page #144

( 478 )
Colophon :
इति शुक्राणदशा। इति शुक्रदशापञ्चकम् । इति विंशोत्तरीदशाफलं समाप्तम् ।
Post-colophon :
संवत् १७८५ शके १६५० सम ये पौधे मासि शुक्ने पक्षे चतुर्थोंसोमे लिखितं समाधानमिश्रेण । श्रीकृष्णाय नमः॥ शुभमस्तु । समाप्तोऽयं ग्रन्थः॥
7294.
1840. विवाहवृन्दावनम् । Vivdharrndivana.
By Keśavārka.
For the manuscript and the work see L. 2454.
It is a treatise on auspicious times and seasons for marriage in 17 adhyāyas. See IO. Catal. No. 3037 and Oxf. Catal. No. 791. The present manuscript contains 16 adhyāyas.
Adhyāya XVII gives an account of the author's family. He was the son of Daivajña Raņiga, grandson of Šriyāditya, and great-grandson of Janārdana. They be. longed to the Bharadvāja gottra.
Post-colophon :
संवत् १६८६ के १५५३ फाल्गुनवदि वार बुधे काश्यां लिखितमिदं पुस्तकम् ।
Printed and published by the Venkatesvara Press, Bombay.

Page #145

( 479 )
7295. 249. विवाहसन्दावनमिश्राध्यायः ।
Vivāhavrndāvanamiśrādhyāya.
Substance, country-mado paper. 10 X 43 inches. Folia, 12. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 220. Character, Nāgara. Date, (?). Ap. pearance, tolerable. Prose. Incorrect. Incomplete.
For the full text see L. 2454. The author's name is given there as Keśavārka, and the present commentary is by Ganesa Sāmvatsara, the son of Keśava Sāmvatsara who seems to be the same as Keśavārka.
The MS. begins with the colophon of the chapter on Grahayoga:
इति श्रीसकलागमाचार्यश्रीकेशव-साम्बत्मरात्मज-गणेशसाम्बत्मरविरचितायां विवाहबन्दावनटीकायां विवाहदीपिकायां
ग्रहयोगाध्यायः ॥ Then commences the Misra chapter :
अथ स्त्रीपुंसयोः सामुद्रकलक्षणाणि पूर्वको(?) मिसाध्यायमारभ्यते।
तत्रादौ तत्कारणमाह । .
Text :
उल्लिख्य सामुद्रिकलक्षणाणि
वर कुमारौं शृणुयानिमित्तैः। एवं कुमारौं ववमप्युदर्को ?
नोकधारं निरधारधारैः ॥१॥ Commentary :
उपजातिका वरः कुमारौं कृणुयात् कैर्निमित्तैः यलिङ्ग बालकेशादिना वक्ष्यमाणैः किं कृत्वा सामुद्रिकलक्षणानि उल्लिख्य प्रकटौकृत्य

Page #146

( 480 )
समुद्रेण प्रणीतानि लक्षणानि सामुद्रिकाणि स्त्रीपुंसयोः शुभाशुभलक्षणानां मुख्यः प्रवर्तकः समुद्र एव यथा व्याकरणस्य पाणिनिः छन्दस्य पिङ्गलः अतस्तानि सामुद्रिकाण्यच्यन्ते। कुमार्या सामुद्रिकलक्षणैः प्रश्नकालनिमित्तादिभिश्च अशुभं ज्ञात्वा तं वरयेत इत्यर्थः । एवं वरमपि कुमारी वरयेत् । वरस्थापि शुभं ज्ञात्वा तं वरं कुमारी वृणयादित्यर्थः। एवञ्चेत्तईि प्रायुक्तेन फलसन्दर्भेण किमित्याशङ्खायामाइ उदर्क इति हि यस्मात् कारणात् उदः उत्तरकालोनं फलं धौरैगर्गादिभिरेकधा एकप्रकारं अयं निश्चितं न निरधारि न निर्धारितम् । भाविफलमनेनैव प्रकारेण ज्ञेयमिति न निश्चितमिति भावः। तदेव प्रपञ्चमाह ।
Then begins the second verse.
7296.
10595. वौरवरचिन्तामणिः । Viravaracintamani.
By Yasodhara Miśra, son of Kamsāri Misra.
Substance, Nepalese paper. 12x5 inches. Folia, 34-79. Lines, 14 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, repaired with paper. But the letters are scarcely visible.
37A, इति श्रौनिजप्रचण्डदोर्दण्डकुण्डलितकोदण्डनिःसरत्काण्ड[धाराखण्डिता] रातिसौमन्तिनीसमूह-नेत्रोत्पल द ल बहलधारापूरप्लवमानप्रतापराजहंस-श्रीमन्महाराजाधिराजवीरवर का रिते कंसारिमिश्रात्मजमिश्रयशोधरविरचिते वौरवरचिन्तामणो प्रभवादिसंवत्मरकथनो नाम पञ्चमः प्रकाशः । 43A, नवमः प्रकाशः।
This appears to be a fragment of what is generally known by the name of Daivajñacintāmaņi.

Page #147

( 481 )
7297. 1121. व्यवहारप्रदीपः। Vyavahārapradipa.
By Padmanābha Miśra.
Substance, country-made paper. llx5 inches. Lines, 10 on a page. Extent in ślokas, 160. Character, Nāgara. Date, Saka 1703. Appearance, old. Prose and verse. Generally correct. Complete in 256 leaves of which 51 to 100 are missing.
A treatise on astronomy in five chapters called śikhā, composed in Saka 1434.
The author Padmanābha was son of Krşnadeva, son of Gangādāsa, son of Sivadāsa who lived in Yamunāpura. At the end, the manuscript gives contents of all the five sikhās. Beginning:
श्रीगणाधिपतये नमः। अशेषजगदज्ञानतिमिरोघरविप्रभा । तनोतु शारदा सिद्धिमुद्यमे विदुषां सदा ॥ यमुनापुराभिधानं नगरं भूलोकविश्रुतं जयति । मातलमिवावतीर्णः खर्गः साक्षाद विलोक्य ते मनुजैः। तत्राभवद्दिजवरः परमप्रतिष्ठा
पात्रं यशोनिधिरशेषगुणानुरागौ । विद्यातपोविनयकीय॑तुलः एथियां
सन्तोषकृत् गुणवतां शिवदासनामा ॥ शिवदासात्मजः श्रीमान् गङ्गादासो गुणावधिः ।
आसौद्दिजवरः पृथ्वौपालमालार्चितः सदा । गङ्गादासः सुमतिरमितख्यातिवेदादिविद्या
नित्याचारव्रतंनियमवान् श्रीनृसिंहाद्रिभक्तः । पुत्रः पृथ्वग्रामखिलगुणिनां माननीयः स्वपुण्यै
राप्तो येन प्रथितयशसा कृष्णदेवाभिधानः ॥

Page #148

( 482 )
कृष्णदेव इति नामसमेतं प्रापयस्तन यमेव निधानम् । वेदशास्त्रमुकृतोपकृतीनां यः सदास्ति हृदये सुकृतीनाम् ॥ ज्ञात्वाखिलं ब्रह्म विहाय मिथ्यां यः केवलं ब्रह्मनिविष्टबुद्धिः । ज्ञात्वा खकायं जपयज्ञपूतं तत्याज काश्यामतुलप्रभावः ॥ तच्चरणाम्बुजरेणोः प्रसादमासाद्य तत्सुतो गुणवान् । किल पद्मनाभनामा कुरते व्यवहारप्रदीपाख्यम् ॥ मतान्यालोक्य पूर्वेषां मुनौनां शास्त्रचेतसाम् । व्यवहारप्रदीपाख्यग्रन्थोऽस्माभिर्विरच्यते ॥ न मेऽस्ति चापलं सन्तो वचनानि विचिन्वतः ।
विदुषां गर्गभ्टग्वादिकृतग्रन्थार्थसारताम् ॥ इत्यादि । It ends thus (F. 252):
भुवनदीपकेभागं वारिधिवारिराशिविधुषु १४४ प्राइमगाद्ये बुधाः - घट्के वाणकृयौटयोनिविधिषु १३५ स्यात् कर्कटाद्ये पुनः । पादैः सप्तभिरन्वितं प्रथमकं मुक्तादिनाद्ये दले
हित्वैकां घटिका परे च सततं दत्वेटकालो भवेत् ॥ Colophon : .
इति श्रौमिश्रकृष्णदेवात्मज-पद्मनाभविरचिते 'पञ्चमशिखायां प्रश्नचर्चायां + गोन्नतिभयप्रश्ननछाप्राप्ति-चौरज्ञान- नौका- नद्रव्यमिश्रकाध्यायदिनज्ञानप्रकरणं ॥ पञ्चमशिखाप्रकाशः समाप्तः ॥
ग्रन्थोऽयं व्यवहारप्रदीपोऽस्तु भूतये विदुषां शाकेऽब्धिवहिवेदक्षपाकरैः संमिते रचितः १४३४ शाकेऽस्मिन् कृतः ॥
अथ समाप्तौ मङ्गल'लोकाः॥ आतनोतु शिवमीशसुन्दरी
पर्वताधिपमुताखिलेश्वरी। यत्प्रसादपदवी सुरैरपि
ब्रह्मशङ्करमुखैरपेक्ष्यते ॥ १ ॥
3IB

Page #149

प्रकाशः समाप्तः ।
( 483 )
बालभानुरुचिरौशवल्लभा बिभ्रती भुजचतुष्टयं तथा । पाशमङ्गशमथो धनुः शलोचनत्रययुतास्त भूतये || राजा नन्दतु सादरं प्रकुरुतां सम्यक् प्रजापालनं
भक्तिः श्रीकमलाधिनाथचरणदन्द्वे नृणां वर्द्धताम् । विप्राः सन्तु पुरस्कृता वसुमतौ पूर्णा फलैर्जायतां ग्रन्थोऽयं सदसद्विवेककृतीनां दृग्गोचरे तिष्ठतु ॥ ग्रन्थसंख्या श्लोकास्टसहस्राः ८००० ।
The colophons :
5A, इति श्रौमिश्र पद्मनाभविरचिते व्यवहारप्रदीपे देवज्ञप्रशंसायां
प्रथमं प्रकरणम् ।
110A, इति श्रीपद्मनाभविरचिते व्यवहारप्रदीपे द्वितीयशिखायाः
112A, इति व्यवहारप्रदीपे तृतीयशिखायां नामकर्मप्रकरणम् ।
114A, इति तृतीयशिखायामन्नप्राशनप्रकरणम् ;
119A, ०टतौयशिखायां कर्णवेधप्रकरणम् ;
120B, •विद्यारम्भप्रकरणम् ; 128B, • व्रतबन्धप्रकरणम् ; 151B,
०
• विवाहप्रकरणम् ; 180B, ०गृहप्रवेशप्रकरणम्, समाप्तेयं तृतीयशिखा ;
०
203A, • चतुर्थशिखायां यात्राप्रकरणम्; 205B, • काकरुते सूर्योदये दिक्प्रकरणम् ; 210A, इति शिवाखरप्रकरणम् ; 216B, ० चाषखञ्जरीटकरायिकावान गजाश्वगोवृषभ व्यजोध्र्वानर + जलम्टगव्याघ्रसिंहशार्दूलनखीशशन कुलपूटगालारख्यपशुशकुन प्रकरणम् ; 225B, • उत्पातकथने चतुर्थशिखा
०
प्रकाशः ।
The last colophon is given above. The authorities quoted and consulted: १ व्यत्रि । २ व्याससंहिता | ३ वशिष्ठ । ४ भीमपराक्रम | ' गर्गमहर्षि । ६ प्राचार्य विष्णुगुप्त । ७ राजमार्त्तण्ड |
रत्नमाला । ६ वराह

Page #150

( 484 )
संहिता। १० लल्ल। ११ विवाहपटले वराहः। १२ वार्षिक महातन्त्र । १३ हज्जातक। १४ सारावलि । १५ जातकशेखर। १६ दीपिका । १७ लोमशसंहिता। १८ देवल। १६ शौनक। २० वादरायण। २१ माण्डव्य । २२ ज्योतिस्तन्त । २३ व्यवहारचण्डेश्वर। २४ वायुपुराण। २५ ब्रह्मसिद्धान्त । २६ नारद। २७ व्याघ्रपाद। २८ व्यवहारोच्चय। २६ पराशर । ३० गुरु। ३१ सारसंग्रह। ३२ भुजबलभौम। ३३ श्रीपतिनिबन्ध । ३४ कालविधान । ३५ च्यवन । ३६ भरद्वाज। ३७ मार्कण्ड । ३८ चण्डेश्वर। ३६ जगन्मोहननिबन्ध । ४० मुक्तावलि । ४१ काश्यपसंहिता। ४२ मनु । ४३ शातातप । ४४ विषापुराण। ४५ महाभारत । ४६ सामुद्रिक । ४७ चाणक्य । ४८ सारसागर। ४८ दुर्गादित्य । ५० दौपिका। ५१ ज्योतिःपराशर। ५२ वात्म। ५३ यमन । ५४ मत्स्यपुराण । ५५ वृद्धवशिय । ५६ वामनपुराण। ५७ शिवातन्त्र । ५८ समाससंहिता। ५८ शत्रुपराभव । ६० रुद्रयामल। ६१ चन्द्रिका। ६२ भट्टोत्पल । ६३ पृथयशाः। ६४ भुवनदीप । ६५ वृत्तिकृत् ।
7298.
8725. शकुनार्णवः। Sakunārnasa. By Vasanta, son of Sivarāja, younger brother of Vijayarāja, wrote under the patronage of Vangadeva, that is,
King of Bengal.
Substance, country-made paper. 131x6 inches. Folia, 24. Lines, 12 on a page. Extent in ślokas, 950. Character, Nāgara. Appearance, old. Fresh. Incomplete.
Incomplete, leaves l-24.
Begins thus :
ॐ विरिचिनारायणशंकरेभ्यः शचौपतिस्कन्दविनायकेभ्यः । लक्ष्मीभवानीपतिदेवताभ्यः सदानवेभ्योऽपि नमो ग्रहेभ्यः ॥१॥

Page #151

( 485 )
बुद्धिं वो नवपक्षिणो विचरणा यच्छंतु हस्तादयो । माहात्मं च चतुष्पदारतिसखं भ्टङ्गादयः षट्पदाः ॥ २ ॥ उत्साहं शरभादयोऽष्टचरणाः खर्जुरकाद्यास्तथा । श्रेयोऽनेकपदामदोतसपदा भोगं भुजङ्गादयः ॥ ३ ॥
Aufrecht says, in p. 556A, 'वसन्तराजभट्ट", son of Vijayarāja, younger brother of Śivarāja, wrote by request of Candradeva, king of Mithila.
The present MS., however, says :
66
Colophon :
भट्टश्रीशिवराजोद्रेण खोर्जितमूर्त्तिरस्ति तेजखी । सूर्य इव सत्यवत्याः समजनि सुनुर्विजयराजः ॥ पूर्णकलोऽप्यकलङ्को जातो वसुधातले सुधारिणः । तत्पादसमुपजौवो वसन्तराजोऽनुजस्तस्य ॥
व्यभ्यर्थितोऽतियत्नात् कृतबहुमानेन वङ्गदेवेन । व्यरचयत् व्यसौ तदर्थे शाकुनमन्योपकृतये च ॥
7299.
7879. शकुनशास्त्रम् । Sakunaśāstra.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 2. Lines, 11 on a page. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. Leaves are marked with the letters पा० के० on the left-hand upper margin.
इति लाष्ट (?) वादकृतं सकुन शास्त्रं संपूर्णम् ॥
After the colophon, there are two lines, then comes the
date :
सम्बत् १८८४ माघ वदी ११ ॥
संपूर्ण ॥
वार व्यतवार के पोथी

Page #152

( 486 )
Beginning :
यादौ फलं ज्योतिषीकेन चिन्त्य
era unigonna fumya(?) ततः फलं ज्योतिषिकेन चिन्त्यं
aan: anti W 1 3 etc. etc.
7300. 2856. Tetailua: Šakunārņava.
By Vasantarāja. Substance, country-made paper. 12 x 63 inches. Folia, 2 to 39 of which 22 to 24 are missing. There is a page marked 24 which does not belong to the MS. at all. Lines, 15 on a page. Character, Nāgara of the early 18th century. Appearance, discoloured. Badly written.
In the 4th line of 2A ends the chapter on the contents of the book, called yuntat: by mistake, but marked 2 in figure. The colophon of the third is omitted. The 19th varga or the last but one chapter comes to an end in leaf 38. The last chapter is not complete, but it comes very nearly to an end.
The MS. being incomplete both ends, the name of the work is not to be found. But after comparing TO. Catal. No. 3106 and W. Nos. 896 and 897 it turns out to be or ugarda, a work on omens and divination by Vasantarāja who wrote it at the request of Vangadeva. L. 535 also describes the work, but very meagrely.
7301. 6952.
Substance, country-made paper. 101 x5 inches. Folium, one. Written on one side only. Lines, ll. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.

Page #153

( 487 )
On augury. ___I. अथ उपश्रुतिशकुनः (four verses under this heading).
गणाधिपं प्रपूज्यादौ कार्य तस्मै निवेद्य च ।
साक्षतं सकलं तोयं पात्रमादाय संब्रजेत् ॥ १ ॥ etc. ___II. अथ वारविशेषे (two verses under this heading).
चांडालिभवने सूर्ये चंद्रे नापितमंदिरे। रजक्या मंदिरे भौमे बोधने वैश्यमंदिरे ॥१॥ ब्राह्मण्यां मंदिरे जौवे भार्गवे पण्ययोषितः ।
दास्या दारि शनी यायाच्छ्रोतुं चोपश्रुतिं शुभाम् ॥ २ ॥ III. अथ रघुवंशादिशकुनाः (three verses under this heading).
रघवंशस्य दुर्गायाः पाठस्य निगमस्य वा । पूजितं पुस्तकं पुष्परक्षतेश्च पलादिभिः॥ etc. etc.
7302. 5558. शम्भहोराप्रकाशः। Sambhuhorāprakasa.
By Puñjarāja Horācārya.
Substance, country-made paper. 104 x 5 inches. Folia, 46. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, good, except the leaves 42-46 which are badly worn off on the written portion for the fault of ink. Incomplete at the end.
The beginning of the work :
श्रीगणेशाय ॐ नमः शिवाय । सानन्दं परमं शिवं सगिरिजं भक्ताभिलाषप्रदं
गौर्वाणार्चितपादपद्मयुगलं श्रोरेणुकासिद्धिदम् । सिन्दूरोदर (हसितं 5723)सितं(?)गजेन्द्रवदनं मार्तण्डमुख्यग्रहान्
वन्देऽहं गाडध्वजच्च शिरसा श्रीमाधवाख्खं गुरुम् ।

Page #154

( 488 )
ब्राह्मं सूर्यसमुद्भवं शिवशिवासंवादजं हौरिकं श्रीमद्गर्गवशिष्ठशौनक शुकव्यासादिभिः कौर्त्तितम् ।
शास्त्रं सत्यवराहरेणुकमणित्याद्यैश्च यद्विस्तुतं
9
तत्सारं परिगृह्य कोमलपदैः श्रीमच्छिवानुज्ञया ॥
शिवमुखैर्गदितञ्च निजागमे
भगणजं गगनेचरजं फलम् ।
ललितनिर्मल कोमल सत्यदैः
सुमतिना कृतिना हि विरच्यते ॥
( विगi 5722 ) खेटलीलावितासं होराचार्यः मुञ्जराजः करोति ।
होरासारं शम्भुहोराप्रका रम्यैर्वृत्तैः शम्भुभुषालतुच्यै ॥
or ज्योतिःशास्त्रप्रशंसा ।
चतुर्भूतमिदं श्रुतेश्च विधिना ज्ञातुं प्रवृत्तं रवेः
होराख्यव्यवहारकच्च गणितं स्वन्धत्रयं ज्योतिषम् ।
तत्सूर्येण मया सुराय कथितं प्रत्यक्पुरे रोमकेऽप्यध्येतव्यमिलामरैश्च परमं पुण्यं रहस्यं यतः ॥
व्याद्यः सिद्धान्तः स्मृतः सोमसंजो
यो वै दुर्गाशम्भुना सम्यगुक्तः ।
बन्यो धात्रा निर्मितो ब्रह्मसंज्ञः
सूर्येणोक्तः सौरसंज्ञस्तृतौयः ॥
वासिष्ठाख्यः पौलिशो लोमशश्च
पाराशर्यः सांप्रताचार्यसंज्ञः ।
प्रोक्ताः सिद्धान्तास्त्वमौ सप्तसंख्याः व्यक्ताव्यक्तैर्भूरिभेदैः समेताः ॥

Page #155

( 489 )
अथ दैवज्ञलक्षणम् । होरापारसमुद्रपारगमने नूनं समर्थो महान्
पायाख्ये गणिते च वीजगणिते यो दर्भगर्भारधीः । सिद्धान्ते स्फुटवासनाप्रकथने भेदैरनेकैर्युते
गोले स्यात् कुशलः स एव गणको योग्यः फलादेशके । 4B, विदरम्ये खेटलोलाविलासे
सम्यग्बोधे पुञ्जराजोदिते च । होरासारे शम्भ होराप्रकाशे
राशेर्भेदाध्याय आसीत् सपूर्णः ॥ इति राशिभेदाध्यायः । 7B, faggao etc. etc.
ऽध्यायस्वासौत् खेटभेदः प्रपूर्णः ।
इति शम्भुहोराप्रकाशे ग्रहभेदाध्यायः सम्पूर्णः । 10B, विद्वद्रम्ये• etc.
गर्भाधानाध्याय यासीत् प्रपूर्णः ।
इति गर्भाधानाध्यायः । 14B, fagga etc. etc.
जन्माध्यायः पञ्चमः पूर्ण आसीत् ॥
इति शम्भुहोराप्रकाशे जन्मप्रभेदाध्यायः । 25A, विद्रम्ये ० etc.
भार्याध्यायः षष्ठ एघ प्रपूर्णः ।
इति शम्भुहोराप्रकाशे दादशभावफलाध्यायः । 28A, इति शम्भुहोराप्रकाशे पञ्चविधमायुः साधनम् ।
अथ शम्भुहोराप्रकाशोक्ताछवर्गाध्यायो लिख्यते ।

Page #156

(490)
31A, &fa aratata yasza:; 34B, afa fuardauf
greatetszne: ; 35B, zeren zatetszura / The leaves 42 to 46 can hardly be read.
Printed and published by the Venkatesvara Press, Bombay.
7303.
5723. TRIETTTYAT: Sambhuhorāprakāśa.
By Puñjarāja.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 10+21 of the latter of which the 12th, 13th are missing. Lines, 9, 10 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
The original of the manuscript was evidently defec. tive, as it leaves lacunæ; for instance, the 61st leaf is left entirely blank.
See our No. 5558. Though the present MS. is incomplete, it is better and fuller than the MS. No. 5558 of which the colophons have been given up to the 3rd adhyāya of Aştavarga.
50A, উনি মুছীমা অন্তৰৰ অনুঘs . The leaf after the 100th is marked 111. Then we have 21 leaves marked from 1.
Colophon :
18A, fa para sfarfeà WHICHTE Trautma: ; 19B, afa HEITERTE + + startभङ्गाध्यायः॥
The 21st leaf ends with the colophon :
sfa la THTUTATEHETITEMUUA |

Page #157

(
491
)
7304. 7923. शिवामुहर्तम् । Sivāmuhārtta.
By Sivā.
Substance, country-made paper. 9 x 5 inches. Folia, 10. Lines, 11 on a page. Character, Nägara. Date, Samvat 1869. Appearance, discoloured. Complete.
No colophon. Post-colophon :
संवत् १८६७ आपाठेऽसिते पिक्षे सप्तम्यां मंदवासरे। लेषको ब्राह्मणो याच पाठको ब्राह्मणो यदौ । सवाइरामेन लेघे सा पाठक शुषलालयः॥ वसितो भिलडामध्ये पलटणो यदी आगतः ।
सो परस्य मुकामोयं नदौतौरेषु वासितम् ॥ This is a work on Jyotişa relating to the ascertainment of auspicious moments by means of diagrams, which take up practically all the leaves from 3A to the end. See W., p. 272.
7305. 10432. शिशुबोधिनी। Sisubodhini. Being a commentary on Nilakantha's "Tājika '. Substance, country-made paper. 114x5 inches. Folia, 36. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 550. Character, Nāgara. Date, Samvat 1706. Appearance, old and discoloured.
It contains the commentary on Samjñāviveka only. Last Colophon :
इति श्रीविद्ददैवज्ञमुकुटभूषणगोविन्दज्योतिर्वित्रनुमाधवज्योतिर्विहिरचिता शिशुबोधिनीनाम्रो संज्ञाविवेकविवृतिः संपूर्णभवत् ।

Page #158

( 492 )
Post-colophon :
औरत ॥ संवत् १७०६॥ It begins :
भालेन्दुमिन्दीवरचारकांचिं गोविन्दसंज्ञं पितरं च नत्वा ।
श्रीमाधवोऽहं विवृतिं करोमि दैवज्ञतुथ्यै सहसत्रजस्य (?) । See 10. Catal. No. 3053 and L. 1898, which contain descriptions of MSS. with a different beginning :
विद्ददिधिज्ञगणसे वितपादपद्म
गोविन्दसंज्ञसुतमाधवनिर्मितायाम् । संज्ञाविवेकविरतौ शिशुबोधवत्यां
पूर्ति ह्यगात् प्रकरणं सहस + तजस्य ॥(?) 32A, इति श्रीविद्यदैवज्ञमुकुटभूषणगोविन्दज्योतिर्वित्मनुमाधवज्योतिर्विविरचितायां संज्ञाविवेकटौकायां शिशुबोधिन्यां सहमप्रकरणं सफलं समाप्तिमगात् । अथ संज्ञाध्यायषोडशयोगाध्यायसहमाध्यायरूपप्रकरणत्रयात्मकस्य संज्ञाविवेकाख्यस्य ताजिकग्रन्थस्य संघत्ति क कामो नौलकण्ठदैवज्ञस्तत्मनु + तालधारभूतं खपितामह
दैवज्ञचिन्तामणिवर्णनं वसन्ततिलकच्छन्दसाह आसौदिति ॥ The MS. ends with a genealogy of the commentator which begins in 35A. It appears from the 5th śloka, quoted below, that Madhava's grandfather, Nilakantha (the author of Tajika), wrote the part on Jyotisa, of Todaramalla’s encyclopædic work, Todarānanda.
अस्ति प्रशस्तधरणौसरसंघमेष्यो
गोदावरीजलपवित्रितभूमिभागः । নানাৰিঘাষি(?)
হাজ্জ ___ देशो विदर्भ इति दैवतहर्म्ययुक्तः ॥ १ ॥ तत्र धर्मनगरौति राजते पूर्णजाश्वजनतारथोद्धता । खौयपूर्वजनिवासभूमिका शैवमन्त्रपति(?)मुक्तिदा ॥ २ ॥

Page #159

( 493 )
तत्राभूद्गार्ग्यवंश्यो विविधविधिविदां मूर्द्धहीरोह्यतत्तः (?) श्रीमद्दैवज्ञचिन्तामणितनयवरोऽध्यापितानेक शिष्यः । भूमीन्द्राधीशमान्यो व्यवनुत विबुधानन्ददां जातकीयां
पद्यां यो वाईसावकृत सुरसरिच्चारुकाशीनिवासम् ॥ ३ ॥ तस्मात्पद्माख्यपत्नयां समजनि विधिविन्नीलकण्ठः श्रुतिज्ञः
खाचारात्यन्तनिष्ठाविजितमुनिगणः शब्दशास्त्रप्रवीणः । त्रिस्कन्धं ज्योतिषं यः समकृत विशदं टोडरानन्दसंजं
साहित्यज्ञानपूर्णः स्मृतिषु च निपुणोऽकव्वर मेशमान्यः ॥ ४ ॥ गोविन्दश्चन्द्रिकायां समभव + सुतो दैवविदन्द्यपादो
विश्वप्रख्यातकीर्त्तिः स्मृतिनिपुणमतिर्गाग्यवंशाव[तं] सः । त्रिस्कन्धज्योतिषज्ञः प्रचुरगुणनिधिः श्रीमहाभाष्यवेत्ता
ज्योतिर्ग्रन्थकर्त्ता पतिवर जहांगीर शाहातिमान्यः ॥ ५ ॥ श्रीहेरम्यपदाम्बुजन्मविलसद्भक्तिः श्रुतिः स्मृति
जाभा (१) पाणिनिशास्त्रविदुरुकृपासंप्राप्तविद्यागणः । ज्योतिःशास्त्रविचारणापटुमतिदैवज्ञचूडामणि
गोमतां सम्मू (?) क्षितौश्वर + न ( १ ) तस्मात्सुतो माघवः ॥ ६ ॥ श्रीमत् पितामहतस्य स ताजिकस्य
सच्छिष्यसंघविहितार्थनया
प्रणुन्नः । खल्पामुदाहृतियुतां शिशुबोधिनौं तां
संज्ञाविवेकविवृतिं सुगमाम [का]र्षौत् ॥ ७ ॥
...
The date of writing the commentary:
अक्षवाणशरभू (मु) १५५५ मितशाके शुक्लपक्षगशुचौ (शै) शिवपूर्याम् ।
ग्रन्थपूर्त्तिसुकृतार्पणतः + + (?)
+ ह्यमिष्टफलदो गणनाथः ॥ ८ ॥
...

Page #160

( 494 )
7306.
212. f raferait Sisubodhini.
By Vandyaghatīya Siva Cakravartī. For the MS. see L. 420.
An elementary treatise on judicial astrology, dated Saka 1579. Aufrecht says it was written in Saka 1658, and refers only to Rājendralāla who noticed the present MS. bearing the following chronogram about the date of the work:
Talgatura mai fe fuaphou
aranyatea fua furgatferatu It means 1579. So Aufrecht is evidently wrong in his date.
Rājendralāla also gives the date of the work as that of the manuscript, which is really dated 1684, as appears from the following chronogram :
युगेभषट्चन्द्रमिते शकाब्दे कश्चिन्मुकुन्दाह्वयसार्वभौमः ।
प्रणम्य गौरीचरणारविन्दं लिलेख यत्नान्निजपुस्तकं द्रुतम् ॥ The authorities quoted are:
(1) Dīpikā, (2) Nārāyaṇa, (3) Șadvargaviveka, (4) Samketakaumudi, (5) Sārārnava, (6) Cintāmaņi, (7) Golasamhitā, (8) Bhimaparākrama, (9) Ratnamālā, (10) Rāyamukuta, (11) Rājamārtanda, (12) Jyotistattva, (13) Svarodaya (14) Śrīpativyavahūrasamuccaya, (15) Jagadānanda, (16) Nārāyaṇa, (17) Smārta, (Raghunandana?), (18) Jyotīrahasya, (19) Hārīta, (20) Devala, (21) Jyotīratnākara, (22) Kệtyakaumudī, · (23) Jyotiḥsārasamgraha, (24) Bhujabalabhīma, (25) Gobhila, (26) Cūdāmaņi, (27) Cakravartī, (28) Bhojarāja, (29) Yājña

Page #161

(
495 )
valkya, (30) Krtyakaumudyām, (31) Mārkaņdoya, (32)
Tithitallva, (33) Parāśara Bhāsyam, (34) Samayarahasya, (35) Krtyacintamani, (36) Krtyatattvāmrta, (37) Parasara, (38) Ratnākara, (39) Västusāra, (40) Vāstunirņaya, (41) Bhojarāja, (42) Yogayātrā.
7307. 3955. शौघ्रबोधः। Sighrabodha.
A work on astrology by Kāšīnātha. Substance, country-made paper. 8x4} inches. Folia, 55. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 650. Character, Nagara. Date, Samvat 1802. Appearance, old and discoloured. Complete. Colophon :
इति श्रीकाशीनाथकृतौ शौघ्रबोधग्रन्थः सम्पूर्णः । Post-colophon :
संवत् १८०२ वर्षे आषाढवदौ ७ चन्द्रवार लिखतं मथुरामध्ये
मिश्रसीताराम। Often noticed. Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। भासयन्तं जगङ्गासा नत्वा भाखन्तमव्ययम् । क्रियते काशिनाथेन शीघ्रबोधाय संग्रहः ॥ रोहिण्युत्तररेवत्यो मूलं खाति म्हगो मघा । अनुराधाश्च हस्तश्च विवाहे मङ्गलप्रदः ॥ इति विवाहनक्षत्राणि । माघे धनवती कन्या फाल्गुने सुभगा भवेत् । वैशाखे च तथा ज्यैले पत्यरत्यन्तवल्लभा ॥
आषाढेकुल वृद्धाश्चद(?)न्ये मासाच वर्जिता । मार्गशीर्षमफो(?)क्षन्ति विवाहे केऽपि कोविदाः ॥
इति विवाहमासः ।

Page #162

( 496 )
Ends thus :
प्रजाहानिर्भाद्रपदे सर्वात्र शुभमश्विने । कार्त्तिके धवृद्धिस्यात् मार्गशीर्ष शुभप्रदम् ॥ पौधे तु ज्ञानहानिः स्यात् माधे मेधाविवर्धनम् ।
फाल्गुने सर्वसौभाग्यमाचार्यपरिकीर्तिताः ॥ २६५ ॥ Printed and published by the Chowkhamba Sanskrit Series.
7308. 8441. शुद्धप्रबोधकः। Suddhaprabodhaka..
Substance, country-made paper. 10 x 44 inches. Folia, 13. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Incomplete at the end.
An elementary treatise on general astrology. Mangalācarana and the object of the work:
श्रीगणेशाय नमः॥ यच्छास्त्रं वराहमिहिरं शुद्धबोधहितेक्षणम् । ददौ वाराहमिहिराय सवितारं नमस्ततः ॥ शुद्धं प्रबोधनार्थाय सम्यग्(द)ज्ञानप्रबोधकम् । हिताय सर्वलोकानां ख्यातं शुद्धप्रबोधकम् ॥ पूरोधाश्चिकित्सको मन्त्री दैवज्ञचतुर्थकः । एते राजा[राक्षां] सदा प्रोक्ता कृच्छ्रेणापि यथाप्रियम् ॥ (१)
7309. 8341. शुद्धसमयकौशलम् । Suddhasamayakausala.
Substance, country-made paper. 101 x 5 inches. Folia, 12. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 324. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old, decayed and repaired. Complete.

Page #163

Beginning :
32
श्रीदेव्युवाच ।
ॐ नमो भगवते वासुदेवाय । गणनाथसरस्वत्यौ रविशुक्रबृहस्पतीन् । पञ्चैतानुस्मरेत्तस्य दिव्यवाणी प्रवर्त्तते ॥
( 497 )
जनार्द्दन उवाच ।
जयाजय जगद्दन्द्य त्रैलोक्यस्यैकनायकम् । परानन्दपरंज्योतिः सृष्टिसंहारकारकम् ॥ व्यादिमूर्त्तेर्ह्यनन्तात्मा परापरविवर्जितः । शेष प्रस्तुतं देव विश्वभ्टत् पुरुषोत्तम ॥ ३ ॥ सुरासुरनराः सर्वे दैत्यदानवपन्नगाः । तत्परं गुह्यकं देव नास्त्येव सचराचरम् ॥ ४ ॥ ५ । ६ ।
देव्युवाच ।
एकाकौ समरे मध्ये दन्द्वे शत्रुसमागमे । दुर्द्धरं च जयेत् सत्यं तद्बलं वद मे परम् ॥ ७ ॥
...
एकाकी सकलं सैन्यं को वा नेतात्र सुन्दरि । को देवि त्रियुगे देवि गणानां त्वर्च एव वा ॥ ८ ॥
व्यनेकान् कौरवान् सर्वान् एकोऽप्येव धनञ्जयः । उपायेन जयेत् सर्वान् व्यञ्श्चर्यं मधुसूदन ॥ ८ ॥
2A, साधु साधु महादेवि चानुकार्यं च पृच्छसि । षट्कर्णं नैव कर्त्तव्यं दुर्लभं सचराचरम् ॥
...

Page #164

( 498 )
त्रिपुरान्तकरः शम्भुरंधकासुरनिर्जितः । ददौ ममोपदेशं च सत्यभावेन शहर ॥ नास्ति नाम-वयो-वर्णो खो दीर्घस्तथैव च । गुरुर्लघुर्दिशश्चैव खराक्षरविवर्जितः ॥ ब्रह्मादियामलादेवि विष्णुयामलमध्यतः । रुद्रयामलतोऽप्येतत् संसारं शम्भुनिर्मितः ॥ सहजः शास्त्रसंयुक्तः शरीरो मध्यमो भवेत् । नौचः शकुनसंजातस्त्रिविधो ज्ञानसम्भवः ॥ शास्त्रखरशकुनानां मन्त्रयन्त्रमनेकधा । कौशलं तु बलं देवि सर्वशास्त्रस्य पारगम् । चतुराशौतिचक्राणां सप्तयामलमध्यतः | चतुर्लक्षज्योतिषां च चक्रं कौशलमद्भुतम् ॥ तावत्तारा विराजन्ते यावन्नोदेति चन्द्रमा । उदिते तु सहस्रांशो न तारा न च चन्द्रमाः ॥ विज्ञानं राजते तावद्यावत् ज्ञानं न विन्दति ।
कौशलं तु बलं सिद्ध्येन विज्ञानं न चापरम् ॥ So it treats of auspicious moments for military expedition, as determined from the three sources-Šāstra, Svara and Sakuna. End: यामले
हे भड़े शुक्लकृष्णदिवसे चन्द्रोदये तत्मदो
__ तत्काले दीपचन्द्र मिश्रमम्तं तिथ्यन्तनाद्यन्तरम् । बक्षत्र-विष-नाडिका-विरहिता खेटाग्रवेधस्तदा
चक्र कौशलवासेरठिकमलं गोप्यं महादुर्लभम् ॥ ३१५ ॥ Colophon :
इति श्रीलक्ष्मीनारायणसंवादे सत्यादिगुणारम्भे यायिस्थायिशुद्धसमये कौशलं समाप्तम् ।
32B

Page #165

( 499 )
7310. 8429. श्रीपतिपद्धतिटोका। Sripatipaddhatitika.
(With the text.)
Substance, country-made paper. 13x6 inches. Folia, 152. Lines, 10 on a page. Character, modern Nāgara. Date, Samvat 1910. Appearance, fresh.
Copied from a manuscript, the first seven leaves of which were missing—as stated in the beginning of the manuscript:
पहिलेसे ७ तक नही ८ से प्रारंभ । 122A, इति श्रीसूर्यादिलग्नांतर्बल संपूर्ण ॥
इति श्रीश्रीपतिपद्धतौ चतुर्विंशति २४ बलाधिकारटीका समाप्ता ॥ अथाटकवर्गकरणाविधिलिख्यते।
End:
इति श्रीसंध्यापाचक दशाफ+ + + + + + मस्तो संवत् १०१०।
7311. 3950. भावार्थमञ्जरी (श्रीपतिपद्धतिटीका)। Bhāvārthamañjarī (Śrīpatipaddhatitīkā).
By Mihirācārya Acyuta Bhatta. A commentary on Jātakapaddhati by Srīpati.
Substance, country-made paper. 11x31 inches. Folia, 63. Lines, 10 on a page. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, old. Incomplete at the end.
Beginning :
नमो उन्दावनचन्द्राय । कमलवदनाराणनयनं परमं परमार्थविदां रघणाम् । ससलिलजलदश्यामं रामं सहलक्ष्मणं वन्दे ॥

Page #166

( 500 )
श्रीमहामनभट्टशेखरमणेः सत्कर्मवारां निधेः
सूनुः सागरचन्द्रमाः समजनि प्रख्यातकीर्तिच्छटः । नो दोषाकरतामुपैति न जडो नाले वयं लक्ष्यते
पूर्णस्चारकलाभिरत्र कमलास्नेहं दधन्नामृतम् ॥ व्याख्याता काव्यसिन्धोरभिनवकवितापद्मिनीनां विकाशे
भाखानुच्चैर्नभखान् भानभौ(?) प्राकृतानां कृतानाम् । न्याये व्यासकृतौ कृतौ कृतधियामुच्चैविधाने विधिः
भक्तः श्रीरघुनाथपादयुगले श्रीसागरः सद्दिजः ॥ भावाभावविचारजातकविहितेन + + + + तत्सूनुः
ज्ञानी श्रीपतिटौकां कुरुते भट्टाच्युतः श्रीमान् ॥ श्रीपतिवाक्यतरोरच्युतविहितालता नवीनापि । ___ भावार्थमञ्जरीयं दयिता भावार्थविदो भविता ॥ श्रौमिहिराचार्याच्युतभट्टेन श्रीपतिकृतजातकपद्धतिविवरणमारभ्यते ... ... ... ... ... ... ... ... . . . .
नत्वेति । 57B, इत्थं गौतमगोत्रेण श्रीयुताच्युत शर्मणा ।
कृतं श्रीपतिपझ्यत्यां षष्ठाध्यायाभिवर्णनम् ॥ The commentary on the 7th is not complete.
7312. 7927. षोडशयोगाध्यायः। Sodasayogādhyāya. Being a chapter of Nilakantha's Tajika (Samjna Tantra). With Vyākhyodāhști, a commentary on it by Viśvanātha,
son of Divākara.
Substance, country-made paper. 6x5 inches. Folia, 33. Lines, 13 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, dis. coloured.

Page #167

( 501 )
Colophon:
इति दिवाकरदैवज्ञात्मज-विश्वनाथदैवज्ञविरचितनीलकण्टज्योतिवित्कृतसंज्ञातन्वे षोडशयोगाध्यायस्य व्याख्योदाइतिः समाप्ता ।
7313. 10407. सद्दवज्ञकलानिधिः । Saddaivajmakalānidhi.
By Vaňśīdhara, pupil of Tulasīdāsa.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 34 of which the 2nd, 3rd, 5th, 14th, 33rd are missing Lines, 10 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, discoloured. The 6th leaf is burnt on the right-hand end. Incomplete at the end.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीसूर्याय नमः ॥ भवानीसम्भवं भव्यं भोगिभूषणभूषितम् । भद्रेभमुखमत्यग्रं भजे भवभयाय हम् ॥ रामं रमापतिं रम्यं रावणारिं रणोद्भटम् । भवानीशप्रियं भानुभूषणं भावयेदहृदि । श्रीखामितुलसीदासं नत्वा स्मृत्वा सरखतौम् । करोमि बालबोधार्थं सदैवज्ञकलानिधिम् ॥ ब्रह्माचार्यो वशिष्ठोऽत्रिमनुः पौलस्त्यरोमशौ। मरीचिरङ्गिरा व्यासो नारदः शौनको भृगुः ॥ च्यवनो यवनो गर्गः कश्यपश्च पराशरः । अष्टादशैते गम्भीरा ज्योतिःशास्त्रप्रवर्तकाः ॥ एतेषां सारमादाय पद्यैहृद्यैरदाक्षरैः।
संग्रहः क्रियते खल्पस्तीर्थराजप्रसादतः ॥ 10B, इति वंशीधरकृतौ विकल(?) 15A, इति वंशोधरकृतौ सदैवज्ञकलानिधौ ।
वैष्णवी सर्वतः पुण्या ढतीयेयं कला शुभा ॥

Page #168

(502)
21B, afo (at)antacent reasohlfatenti
galomat tall gute war gaT 29B, odaeto amater net nåthat I
7314. 5642. qTfAfeten haudata i
Saptaśatītākā. By Varāhamihira.
Substance, palm-leaf. 114x2inches. Folia, 54 of which eight leaves are missing. Some of the missing leaves cannot be exactly located, as many of the existing leaves have lost their leaf-marks. Lines, 5 to 8 on a page. Character, Nāgara, having the nearest approach to Bengali. Ap. pearance, old and worn-out.
There are two stray leaves also.
It contains an abbreviated recension of Bhattotpala's commentary on his Brhajjātaka, which is described here simply as Saptaśatī. The Brhajjātaka contains altogether 400 verses. But as some of the verses are long, their extent would be 700 ślokas of 32 letters each. The present manuscript contains 12 chapters from XIV to XXV. But in the printed edition the same portion of the work is distributed into 14 chapters, XIV to XXVII.
See the Bombay edition, 1886.
Colophons in the present manuscript :.
3B, Fauztatui faueutragen:; 5B, Hauetari yaorta: ao + + + + + + + + ; 15A, fauetatai tifyateria: steu#52177: ; 18B, siauetatai afe467221*: HAFT ; 25A, siaustHUTHIHUTUTU safánfa ; 27A, izuetatari yaitu 41219: faulfat: ; 31B, Figuetatui xfaat:14 Tufaufa:; 36B, figa

Page #169

( 503 )
टोकायां स्त्रीजातकाध्याय द्वाविंशतिमः; 41B, संक्षेपटौकायां निर्याणिकाध्यायः प्रयोविंशतिमः; 47B, इति संक्षेपटौकायां नरजातकाध्यायश्चतुर्विंशतिमः । अथातो काणाध्याय व्याख्यायते । Last Colophon :
भट्टोत्पलविरचितायां वराहमिहिरकता सप्तशतानां टौकोयं समाप्तमिति ॥
शुभमस्तु। सर्वदा शिवं शुभं ।
7315. 9161. सप्तनाडौचक्रम्। Saptanādicakru.
ve
Substance, country-made paper. 14x6] inches. Folia, 2. Lines, 11, 12, 13. Extent in slokas, 50. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, tolerable. Verse. Incorrect. Complete.
enema mata
It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। अथ सप्तनाडीचक्रम् ॥ अथातः सम्प्रवक्ष्यामि यच्चक्रं सप्तनाडौकम् । येन विज्ञानमात्रेण दृष्टिज्ञानातिसाधकम् ॥१॥ कृत्तिकादि लिखेत् भानि साभिजितिक्रमेण च । सप्तनाडौव्यधस्तत्र कर्त्तव्यः पन्नगाकृतिः ॥ २॥ ताराचतुष्क-वेधेन नाडिकैका प्रजायते । तेषां नामान्यहं वक्षे तथा चैव फलानि च ॥ ३ ॥
इत्यादि । The end :
उदयास्तगते मार्गे चक्रयुक्त च संक्रमे । जलनाडौगता खेटा बहुराष्टिप्रदा मता ॥ ३४ ॥ भौमचारे यदा काले गण्डान्ते चैव चन्द्रमाः। कुम्भे सिते यदा-गुल्लदा चैकार्णवौ महौ ॥ ३५ ॥

Page #170

( 504 )
The last colophon runs thus :
इति खरोदये सप्तनाडौचक्र ।
7316. 5261. समाविवेकटौका। Samāvivekatika. Samāviveka or Varşa-tantra being the second part of
Nilakantha's Tajika.
Substance, country-made paper. 141x31 inches. Folia, 9. Lines, 8 on a page. Character, Bengali of the early 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
Beginning :
अथ समाविवेकप्रोक्तं वक्ष्यमाणं वा फलं सत्यरिठयोगे तथैवेत्याह । वृथाफलं हायनजं । हि यस्मात् न जौवनं हायनरिष्ठयोगात् । अयादशभिरनुछुप्छन्दोभिररिथ्योगान् वक्तुकामं प्रथमपद्येन লন্তিনা যত্ন নি।
7317. 7901. सायनवर्षः or सायनाब्दफलोहमः । Sāyanavarşa or Sāyanābdaphalodgama.
By Ranganātha, son of Sivānanda.
Substance, country-made paper. 101x51 inches. Folia, 2. Lines, 11 on a page. Extent in ślokas, 70. Character, Nāgara. Date, Samvat 1897. Appearance, fresh. Complete.
Colophon :
इति सायनवर्ष समाप्तः ।
Post-colophon :
संवत् १८९७ शाके १७६२ आषाढ कृष्णतिथौ बुधे शुभं भूयात् । इदं पुस्तकं ईश्वरीप्रसाद द्विवेदोके ।

Page #171

( 505 )
The mangalācaraña and the object :
नमस्कृत्य गुरून् सर्वान् महाजनिसदाशिवान् । क्रियते रंगनाथेन सायनाब्दफलोद्गमः ॥ श्रीरोमवशिष्ठाद्यैः सायनात् फलमौरितम् । रहस्यमेतन्मुनिभिरुदाहृतमतोऽखिलैः ॥ तज्ज्ञानाच्च श्रमाधिक्यात् लोकाचारानुरोधतः । केवलैः स्फुटखेटैर्यदाब्दिकं फलमौरितम् ॥ तदसद्येन तत्ताजद शजं पूनपारगैः। मुनिवग्रंथकारैस्तु रोमकाद्यार्घसम्मतम् ॥ ग्रहलमादिकं कृत्वा फलमुक्तं खभाषया । तान् सर्वान् प्रविलोक्याथ वाशिमं रोमकं तथा ॥ ५ ॥ नित्यानन्दकृतं श्रीमदगोविन्दाचार्यसम्मतम् । शिरोमणौ मरीच्यादिटिप्पन्यखिलकान्यपि ॥ ६ ॥ सिद्धान्तान् पौरपानार्षानुपलभ्यान् खकालिकान् ।
आदेशान् विविधान् दृष्ट्वा सायनायन हौनितान् ॥ ७ ॥ वर्षमासादिनावेश प्रश्नाचं सायनाच्छुभम् । सद्यः प्रत्ययदं चाईं सम्मतं ताजिकोदितम् ॥ ८॥ अतो नत्वा गणाधीशं गुरुं श्रीमत्मदाशिवम् । श्रौशिवानन्दपुत्रेण रामनाथेन तन्यते ॥ ६॥ . अब्दवेशादिसत्कालफलादेशविनिर्णयः । कु १ शक १४ दन्ता ३२ द्रि ७ सुरा ३३ गताब्दैः निघ्ना जनैरिघटीपलाक्ष्याः ॥ १० (?) औरोमकाचार्यमतानुसारं
वारादिकं मानव[व]पवेशे । श्रीसाहजानीकरणे ग्रहाब्द
सौरोद्भवा वायनयुक्तवार्याः ॥ ११ ॥

Page #172

( 506 )
7318. 6369. सारावलो। Sārāvah.
By Kalyāņa Varman. Substance, country-made paper. 104x44 inches. Folia, 91 of which foll. 24, 25, 28, 29, 54-57 are missing. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the 15th century. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.
1A, इति श्रौटत्कल्याणवर्मविरचितायां सारावल्या शास्त्रावतारः; 2A, • होराप्रशंसा द्वितीयः; HA, ग्रहयोनिध्यायः(?); 8B, आधानाध्यायः; lIA, • सूतिकाध्यायः; 13A, वियोनिजन्माध्यायः; 15B, हात्रिंशनामसंयोगाध्यायः; 18A, रिएभङ्गाध्यायः; 19A, चन्द्रारिएभङ्गाध्यायः ; 20A, इति सुनफाप्रकरणं ; 20B, इति धुरुधुराप्रकरणं ; 20B, चन्द्रयोगाध्यायः; 21B, इति श्रीम्टत् वोसिवेसिउभयवरौचित्ताध्यायः; 22B, दिग्रहयोगाध्यायः; 26B, • पञ्चग्रहयोगाध्यायः; 26B, • घड्ग्रहयोगाध्यायः; 41A, शुक्रग्रहदृष्टिः; 41B, चन्द्रग्रहदृष्टिः; सिंहदृष्टिः; 42A, इत्यङ्गारचारः; 62A, + + ध्यायः(?); 66A, भाग्यचिन्ताध्यायः; 68B, कर्मचिन्ताध्यायः; 82B, राजयोगाध्यायः समाप्तः; 84A, रश्मिजातकाध्यायः; 88A, राजयोगभङ्गाध्यायः ; 89A, • आयुर्दायाध्यायः।
The object of the work-an improvement on Varāhamihira :
राशिदाद[श]वर्गो भूपतियोगायुदायगो[च]रदशादीनाम् । विषयविभागः स्पष्ठौ(च्य)कत्तुं न शक्यते यतस्तेन ॥ २ ॥ अतएव विस्तरेभ्यो यवननरेन्द्रादिरचितशास्त्रेभ्यः ।
सकलमसारं त्यक्त्वा तेभ्यः सारं प्रवक्ष्यामि ॥ For other MSS. see L. 337, Bik. Cat., p. 335, and IO. Catal. No. 2898. Eggeling thinks it to be a systematic work on astronomy ’, and has put it among astronomical works. But it is distinctly a treatise on horoscopy in different metres and should go under that division.

Page #173

( 507 )
It is an old authoritative work, quoted by many authors (see Aufrecht's Cat. Cat., Vol. I); the oldest known MS. of which is dated 1286 A.D. It is a Nepalese manuscript, the first leaf of which has been reproduced in Plate XXXII of the Oriental Series of the Palæographical Society's publications.
The author and the place of composition :
देवग्रामपयःप्रपोषणबलाद्ब्रह्माण्डसत्पञ्जरं
कौतिः सिंहविलासिनीव सहसा यस्येह भक्ता गता। होर व्याघ्रतटीश्वरो रचयति स्पष्ठां स सारावलौं
श्रीमान् शास्त्रविनिर्मलीकृतमनाः कल्याणवर्मा कृतौ ॥
What is Jātaka ?
P. 2A, जातकमिति प्रसिद्ध यल्लोके तदिह कोर्त्तते होरा ।
अथवा दैवविमर्शणपर्यायः खल्वयं शब्दः ॥ अर्थार्जने सहायः पुरुषाणां यापदणवे पोतः । यात्रासमये मन्त्री जातकमपहाय नास्त्यपरः ॥
7319.
8150. सारावलौ। Sārāvali.
By Kalyāņa Varman.
Substance, country-made paper. 10x4] inches. Folia, 155. Lines, 10 on a page. Extent in Slokas, 3,100. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, old and discoloured. Complete.
A comprehensive work on astrology. For the beginning of the work see L. 337.

Page #174

( 508 )
The author : Fol. 1, देवग्रामपयःप्रपोषणबलाद्ब्रह्माण्डसत्पंजरं
(१) कौतिः सिंहविलासिनीव सहत्या(?) भक्त्या गता(?)। (१) होरां व्याघ्रजटौश्वरोरवपतिस्पटा ससारावलौं ।
___ श्रीमान् शास्त्रविनिर्मलौकृतमनाः कल्याणवर्मा कृतौ ॥ होराटणार्तानां शिष्याणां स्फुटतरार्थशिशिरजला । कल्याणवर्मशैलानदीव सारावली प्रसृता ॥
इति श्री[भू भत्कल्याणवर्मविरचितायां सारावल्या शास्त्रा
वतारो नाम प्रथमोऽध्यायः । 2A, इति सारावल्यां द्वितीयोऽध्यायः; 5A, वाशिद्रभेदाध्यायस्ततीयः; 8A, ग्रहयोनिभेदाध्यायश्चतुर्थः ; 11A, मिश्रकाध्यायः पञ्चमः; 11B, इति श्रीकारकाध्यायः षष्ठः; 15B, आधानाध्यायः समाप्तः; 18B, मृतिकाध्यायोऽष्टमः; 22A, अरियाध्यायो नवमः; 24A, अरियभंगाध्यायो दशमः; 26A, सुनफानकाटुरु धराधकेमद्रमादिचन्द्रयोगाध्याय एकादशमः; 27A,
वाशिवशिउभयवरिनामाध्यायो द्वादशमः(?); 28B, विग्रहयोगः; 29A, दिग्रहयोगाध्यायः; 31B, त्रिग्रहयोगाध्यायः; 33B, चतुर्ग्रहयोगाध्यायः पञ्चदशमः etc. etc.
Last Colophon :
इति श्रीकल्याणवर्मविरचितायां सारावल्यामरामवर्गाध्यायः ।
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। यस्योदये जगदिदं प्रतिबोधमेति
मध्यस्थिते प्रसरति प्रकृतिक्रियासु । अस्तं गते स्वपिति वोत्मसितैकमात्र
भानुः स एष जगति प्रकटप्रभावः ॥ १ ॥

Page #175

( 509 )
विस्तरकृतानि मुनिभिः * रिहत्य पुरातनानि शास्त्राणि । होरातन्त्र रचितं वराहमिहरेणा संक्षेपात् ॥ २ ॥ राशिदादशवर्गे भूपतियोगायुर्दायगो दशादौनां । विषयविभागः स्परः कत्तुं न शक्यते यतस्तेन ॥ ३ ॥ अतएव विस्तरेभ्यो यवननरेन्द्रादिरचित शास्त्रेभ्यः । सकलमसारं मुत्कान्तेभ्यः सारं समुद्धत्य ॥ ४ ॥ देवग्रामपयःप्रयोजनबला (प्रपोषणाबला) ब्रह्माण्ड सत्पञ्जरं
कौतिः सिंहविलासिनीव सहत्यापस्येह भक्ता गता। होरां व्याघ्रजटीश्वरो रचयति स्पा सत्मारावलौं
श्रीमान् शास्त्रविनिर्मलौकृतमनाकल्यानवर्मा कृतौ ॥ ५ ॥ Ends thus :
रविरुधिरौ भवनं प्रविशन्तौ गुरुभ्टग्जौ ग्रहमध्यसमेतौ । शनिशशिनौ खलु निर्गमकाले शशितनयः फलदस्तु सदैव ॥
इति श्रीमत्कल्यागावर्मविरचितायां सारावल्यां अष्टमवर्गाध्यायः।
समाप्तः। शुभमस्तु । कल्याणमस्तु । श्री विश्वेश्वर ॥ राम । Printed and published by (1) Chowkhamba Sanskrit Series, Benares, (2) Nirņaya Sāgara Press, Bombay.
7320.
10762.
Substance, Nepalese paper. Character, Newari. Folded in the Chinese fashion. The folds not marked. Contains astrological works.
Obverse side.
Beginning :
दिवाकरं प्रणम्यादौ ज्योतिषां ज्ञानदीपकम् । नानाशास्त्रमतं दृष्ट्वा कृतेयं सारयनिका ॥

Page #176

( 510 )
वारो निहन्ति दुःखनं नक्षत्रं पापनाशनम् । तिथिर्विवर्द्धयेदायुः करणं श्रियमावहेत् ॥ योगो बुद्धिकरः ख्यातः चन्द्रः सौभाग्यकारकः । व्यंशा बलप्रदास्तेषां श्रूयन्ते च दिने दिने ॥ हस्त्यश्वयाने रथमार्गकाष्ठे पाषाणानौकाव्यसनेषु शक्तः । उच्छिष्टरूपो निशि वा दिनान्ते पूटण्वन्त्यवाप्नोत्यशिवं स मर्त्तः ॥ Topics treated of:
इति सारपञ्जिकायां वारनिर्देशो नाम प्रथमः ; इति सारपञ्जिकायां दशक्रियाधिकरणो नाम द्वितीयः ; ० संग्रामादिकारो नाम तृतीयः ; • यात्रानिर्देशो नाम चतुर्थः ; गृहनिर्देशो नाम पञ्चमः ; • इति श्री ज्योतिषसार पञ्जिकायां नानाक्रियाविधानं षष्ठमः समाप्तः ; इति सप्तनाडीचक्र समाप्त |
Beginning :
Then we have 14 pages or folds on the obverse side, without a colophon.
II.
वामे भद्रा भवदानि दक्षिणे सुखसंपद ।
पृष्ठे भद्रा भवेत् पुष्टि सन्मुखे च शुभं भवेत् ॥ etc. अरिष्टग्रहाध्याय यथा ।
III.
In the 11th fold we have the beginning of another work, which ends without a colophon :
ॐ नमः श्रीनवग्रहेभ्यः । आदित्यपीडामासाद्य दादशेन तु संस्थिता । मेघनादो महावीरः संग्रामे विलयं गतः ॥ व्यादित्यखदशायान्तु रावणोऽपि विपद्यते । ब्यादित्य चाष्टमे यस्मिन् वलिराजोऽपि बन्धनम् ॥

Page #177

( 5ll
)
Reverse side. (Many of the folds on the reverse side are left blank.)
IV. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। सारखतं नमस्कृत्य महं सर्वतमोपहम् । ग्रहभावप्रकाशेन ज्ञानमुन्मौल्यते मया ॥ एहाधिपा उच्चनीचा अन्योन्य मित्रशत्रवः । राहो रहोच्चनौचानि केतुयत्रावतिष्ठति ॥
A Buddhist work on Karmavipāka in Nepalese dialect. Beginning :
ॐ नमः श्रीमदार्यावलोकितेश्वराय । श्रीलोकेश्वर उवाच । ' आर्यावलोकितेश्वरयाके सूर्यगर्भबोधिसत्त्व न ++ ख हे भगवन् पूर्वजन्मसंयोग कर्म या फलन इहजन्म स अतिकष्ट दुःखन पौडाभपौडभपातीतवः हे विभो खथाय स शुभ अशुभ सिद्धि
fafs etc. etc. Colophon :
इति श्रौआर्यावलोकितेश्वर सूर्यगर्भबोधिसत्त्वसंवादे प्रश्नं समाप्तः।
7321. 6429. सुखबोधः। Sukhabodha.
By Sukhadeva Pandita. Substance, country-made paper. 101 x 43 inches. Folia, 9. Lines, 15
on a page. Extent in slokas, 300. Character, Nāgara. Copied in Samvat 1890. Appearance, fresh. Complete. Very incorrect.

Page #178

( 512 )
Forecasts from celestial phenomena. The ślokas are all from Agama. It begins :
प्रणम्य देवौं शिरसा सरखतौं
पद्मासनस्यां च कृतहारशोभाम् । जाड्यापहां बुद्धिप्रदां सुरेश्वरौं
विप्रः समदेवः शरणं व्रजामि। ग्रन्थस्य आदौ स्मरणं विनायकः
कृत्वा सुद्धा सुखदायकं सदा । सुखप्रबोधं कुमतिविनाशं
करोति विप्रः सुमदेवसंज्ञः॥
अथ प्रथमतो वर्षाविचारः... ... ... ... etc. etc. 2B, इति वैशाखनिर्णयः-अथ ज्येष्ठनिर्णयः (number of slokas =49); 3A, इति ज्येष्ठनिर्णयः (the number of slokas=17); 4B, इति
आघाठफलम् (the number of slokas = 51); इति श्रावणफलम् (the number of slokas=7); 5A, इति भाद्रपदफलम् (number of slokas=7); इत्याश्विनफलम् (number of slokas=5); कार्त्तिकफलम् (number of slokas=10); 5B, इति मार्गफलम् (number of slokas=10); 6B, इति पौषमासनिर्णयः (number of slokas=43); 7A, इति माघमासफलम् (number of slokas=31); अथ फाल्गुननिर्णयः (number of slokas=67). Colophon :
इति श्रीनेमात्मज सुख(ज)देवपंडितकृते सुखप्रबोध आगमोक्तशास्त्रमते दृष्टिरपिसुभिक्ष-दुर्भिक्षदेशवास्थाउपद्रवनक्षत्रराशी
स्थानग्रहयोगविचारेणागमोक्तं समाप्तम् । Post-colophon :
शुभं भूयात् ॥ श्रीसंवत् १८८८(?) मि० फ० शुलदशम्यां पुस्तक समाप्तम् ।

Page #179

( 513 )
7322. 6399A. सुदर्शनचक्रम् । Sudarsanacakra.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 3. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 60. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
Foretelling by means of a diagram, called Sudarsanacakra, an illustration of which is given at the end of the manuscript. It begins : अथ सुदर्शनचक्रम् ।
विश्वचक्र कालचक्रं दिव्यचक्रं सुदर्शनम् । विष्णोः कराम्बुजावासमोडे तज्ज्ञानमद्भुतम् ॥ १ ॥ सुदर्शन["] द्वादशारं जन्मभेन्वर्कराशितः।
केन्द्रकोणाटगो राज पापात्त्य च(?) शुभाशुभे ॥२॥ It ends :
जन्मलग्ने गतवर्ष संयोज्य द्वादशभिहरेत् । शेषलग्नं वर्तमान वर्षलग्नं ज्ञेयम्। अस्मिन् चक्रे इति गुरूपदेशः ॥ इति समाप्तः ॥
7323.
6399.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 4. Lines, 7 on a page. Character, modern Nāgara. Copied in Samvat 1904. Appearance, discoloured.
The contents of this are the same as those of the preceding manuscript. Date :
श्रीसंवत् १९०५ शाके १७७० श्रावणमासे कृष्णपक्षे प्रतिपदा चन्द्रवासे।

Page #180

Contents :
Beginning :
( 514 )
वर्षे त्रिपताकौचक्रम् । चिपताकीचक्रविचारः ।
33B
Mangalācarana :
7324.
4110. सुप्रकाशः or स्वप्रकाशः । Suprakāśa or Svaprakāśa. By Bhagavadananda.
Substance, palm-leaf. 143×1 inch. Folia, 137. Lines, 4, 5 on a page. Extent in slokas, 4, 425. Character, Udiyā written about a hundred years back. Incomplete at the end.
वरदमूर्त्तिः शरणम् |
The object of the work:
श्रीसूर्याय नमः ॥
यस्मिन् स्मृते चन्द्रगणेश पूर्वा
स्वष्टा भवन्ति खलु मङ्गलहेतुभूताः । सर्वज्ञमार्द्रहृदयं हृदि शौर (?) देशं
दुर्गासखं स्मितमुखं स्मर माधवन्तम् ॥
पूर्वं पूर्वमुनिः ससर्ज विविधं यज्ज्योतिषं विश्वस्टक् सारोद्धारपरैस्ततोऽप्यभवतां दैत्येन्द्रयोर्मन्त्रिणौ । तस्माद्गर्गपराशरादिमुनिभिः प्रोच्छन्नकल्पं पुनः
संक्षिप्तं कृतिनां वराहमिहिरोऽकींशावतारोऽखिलाम् ॥ तस्माद्रहस्यमुद्धृत्य कृते महधियामहं (?) । तदाशयविदां सारं ग्रन्थेभ्योऽपि प्रयत्नतः ॥ होरासिद्धान्तसर्वखं सारं यत् संहितागतम् । संशयध्वान्तरहितं सुप्रकाशमतो ब्रुवे ॥

Page #181

( 515 )
ज्योतिषि यावत् प्रचरति शास्त्रं खल्पेऽपि विद्यमानमिह । पश्यन्तु शान्तमनसः सकलं मुकुरस्य विम्ब इव ॥ श्रुतिपथगमनादमुनाप्यखिलेषु निरादरोऽल्पेन । करतलगतेऽसते अम्भोनिधिजलमथनं यथालोके ॥ अथ शास्त्रस्य सम्बन्धप्रयोजनाभिधानार्थं व्याचछे । वेदा हि यज्ञार्थमभिप्रवृत्ताः कालानुपूर्वा विहिताश्च यज्ञाः ।
तस्मादिदं कालविधानशास्त्रं यो ज्योतिषं वेद स वेद सर्वम् ॥ मिहिरः।
किंवातःपरमन्यत् शास्त्रं ज्यायोऽस्ति यदिदित्वैवम् ।
प्रध्वंसिन्यपि काले त्रिकालदर्शी कलौ भवति ॥ Colophons :
6B, इति श्रीभगवदानन्दविरचिते सुप्रकाशे राशिशौलाख्यः प्रथमोऽध्यायः ; 19B, मिश्रामिश्राध्यायः समाप्तः; 25A, खप्रकाशे चन्द्रताराशुद्धिप्रधानो नाम चतुर्थोऽध्यायः; 35A, सुप्रकाशे उत्सर्गसंज्ञकः पञ्चमोऽध्यायः समाप्तः; 48A,
खप्रकाशे विवाहनिर्णयः षष्ठोऽध्यायः; 96A, जातकनिर्णयोऽयमोऽध्यायः; 119A, कर्मयोगो नवमोऽध्यायः ; then there is no colophon, the manuscript being incomplete.'
7325. 5611. संकेतकौमुदी। Samketakaumudi.
By Harinātha.
Substance, country-made paper. 101x43 inches. Folia, 24. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 300. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Date, Samvat 1900. Complete.
An elementary work on astrology. Colophon :
इति श्रीहरिनाथाचार्यविरचिता संकेतकौमुदी समाप्ता ।

Page #182

( 516 )
Post-colophon Statement :
खखावामितिचन्द्राब्दे विक्रमादित्यवत्सरे। आश्विने चासिते पक्षे त्रयोदश्यां गुरुवासरे ॥
लिखितं जानकौरामे लोकानां सुखहेतवे ॥ It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः। अमृतसागरे।
ग्रहाणां षट्वभावाश्च राभुणा गदिताः पुरा । एतत सर्व प्रयत्नेन लिख्यते च मयाऽधुना। लज्जितो गर्वितश्चैव क्षुधितस्तषितस्तथा ।
मुदितः क्षोदितश्चैव ग्रहभावाः प्रकीर्तिताः ॥ The same as MS. No. 5559.
7326. 5559. संकेतकौमुदी। Samketakaumudi.
__By Harināthācārya.
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 9. Lines, 11 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. In: complete at the end.
The work begins :
श्रीगणेशाय नमः। अमृतसागरे।
ग्रहाणां घढ् च भावाश्च शम्भुना गदिताः पुरा । एतत् सर्व प्रयत्नेन लिख्यते च मयाधुना ॥ १ ॥ लज्जितो गर्वितश्चैव क्षुधितस्तृषितस्तथा । मुदितः क्षोभितश्चैव ग्रहभावाः प्रकीर्तिताः ॥ २॥ लज्जितो यथा-etc.

Page #183

( 517 )
7327.
1842. संज्ञातन्त्रम् । Samjnatantra.
___By Nilakantha. For the manuscript and the work see L. 2451. Post-colophon :
संवत् १७२१ कार्तिक शुक्ल ८ भट्टराधवसूरिसूनुभट्टमहादेव
सुतेन वैद्यनाथेनालेखि पठनार्थम् । In the India Office Catalogue No. 3050, a commentary on the work is described. Begins thus :
श्रीवरदमूर्ति यति । प्रणम्य हेरम्बमथो दिवाकरं
गुरोरनन्तस्य तथा पदाम्बुजम् । श्रीनीलकण्ठे विविनिक्ति सूक्तिभिः
स्तत्ताजिकं सूरिमनःप्रसादकृत् ॥
etc. etc. etc. The same as Tājika Nilakanthi in another name.
7328.
6403. संक्रान्तिपटलम् । Samkrāntipatala.
Substance, country-made paper. 94X5 inches. Folia. 9. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 140. Character, modern Nagara. Appearance, fresh. Complete.
Beginning :
श्रीगणाधिपतये नमः। अथ संक्रान्तिपटलम् । तत्रादौ वाहनफलम् ।

Page #184

( 518 )
केशरिवाहनं प्रोक्तं नृपाणां सुखदायक[काः] ।
अफलौ विटया सर्वा(?) महापौडा चतुष्पदाः ॥(?) 1B, इति वाहनफलम् ; 2B, इति वस्त्रफलम् ; 3A, इति आयुधफलम् ; 3B, इति भक्ष्यफलम् ; लेपफलम् ; 4B, इति जातफलम् ; इति तिलकफलम् ; 5A, इति कंचोकाफलम् ; 6A, इति पुष्यफलम् ; 7A, इति अवस्थाफलम् ; 7B, इत्याभरणफलम् ; 9A, अथ वारफलम् ;- सौमफलम् ।
7329.
6402. संक्रान्तिप्रकरणम् । Sankrantiprakarana.
By Śiva Jyotirvid. Substance, country-made paper. llxb inches. Folia, 8. Lines, 12 on a page. Extent in slokas, 300. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
On the influence, on human destiny, of the sun passing from one sign of the Zodiac to another. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥ नागज्योतिर्विदं नत्वा गुरुविद्यानिधिं परम् । सत्संक्रान्तिफलोद्देशं कुर्वे शिष्यहितेच्छया ॥ श्रीमत्पक्ष जिनौपतिर्यदि भवेत् पञ्चाननाधिश्रितः
पौडापर्वतचारिदुर्गवनभूसंग्रामभाजां नृणाम् । सिंहा यान्ति विनाशमाशु हिमभद्देशाधिपा युध्यतो
भङ्गं राज्यविनाशमन्यन्टपतित्रातक्षतमातलाः ॥ There are one hundred and eighty ślokas in all. The end :
नागेशदैवज्ञसुतः शिवः समकरोदिदम् । आकोटग्रामसंस्थेन देवज्योतिर्विदार्थि(र्ति)तः ॥

Page #185

Colophon :
( 519 )
नागज्योतिर्वित्त शिवज्योतिर्विदविरचितं
समाप्तम् ।
Then there are four lines added by the scribe.
See Bik., p. 334, No. 723.
Topics are :
(1) वाहनफलानि ; ( 2 ) विपफलानि ; ( 3 ) पुष्पफलं ; (4) भोजनफलानि ; (5) जातिफलानि ; ( 6 ) वयोवस्थाफलानि ; ( 7 ) भूषणफलानि ; (8) घोरादिफलम् ; (9) दिनरात्रिफलम् ; (10) गमनफलानि ; ( 11 ) दृष्टिफलानि ; ( 12 ) संवत्सरफलम् ; (13) तिथिफलम् ; ( 14 ) लभफलम् ; ( 15 ) रव्यादिकारतः संक्रान्तिसंज्ञाः; (16) संक्रान्तिदानविधिः ; ( 17 ) संक्रमफलम् ।
7330.
7884 संक्रान्तिफलादेशः । Samkrāntiphalādeśa.
Substance, country-made paper. 10 x 41 inches. Folia, 8. Lines, 12 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Incomplete at
the end.
संक्रान्तिप्रकरण
A forecast from the passing of the sun from one sign of the Zodiac to another in a mystic language.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥
श्रीगुरुं गणनाथं च वाग्देवीं च सरखतौम् । प्रणम्य व्यर्कसंक्रान्तिफलादेशो निगद्यते ॥ १ ॥ सिंहव्याघ्रवराहाच खरेभमहिषावकाः । सारमेयाश्च वृषभाः कुक्कुटो वाहनं भवेत् ॥ २ ॥ इति मुख्यवाहनानि ;
इत्युपवनानि ।

Page #186

( 520 )
वाहनं चेद्भवेत् सिंहः पौडा पर्वतवासिनाम् । सिंहा विनाशमायांति हिमभद्देशवासिनः ॥ भानुर्व्याघ्राधिरूढश्चेत् व्याघ्रा मृत्यु प्रयान्ति हि ।
अरण्ये विपुलं सौख्यं यान्ति वारिका सुखम् ॥ etc. etc. 2A, इति वाहनफलं; इति वस्त्राणि ; 2B, इति वस्त्रफलानि ; 3A, इति लेपनफलं; 3B, इति पुष्यफलानि ; 4A, इति भोजनफलानि ; इत्यायुधानि ; 5A, इति जातिफलानि; 5B, इत्यवस्थाफलानि ; 6A, इति भूषणफलानि ; 6B, इति कामफलानि ; 7A, इति समयफलानि; इति मुप्तादिफलं; 7B, इति गमनफलं; 7B, इति दृष्टिफलं; इति संवत्सरफलं ; 8A, इति पक्षफलं ; इति तिथिफलं; इति योगफलं ; 8B, इति लमफलं- अथ वाहनोपवाहनफलं प्रकारांतरेण ।
So a forecast is made from the different vāhanas, clothes, ornaments, etc., which the Sungod uses at the time of Samkrama.
7331.
6443. संवित्प्रकाशः। Samvitprakasa. By Govinda Kavīśvara, son of Kāhna Kavīśvara.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 17. Lines, 20 on a page. Extent in Slokas, 1,000. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete.
A work of Pịcchātantra or Praśnaśāstra—the science of divination by means of questions. It is an authoritative work on the subject. Aufrecht says, 'Extracted in the Praśnasudhākara of Lālamani'.

Page #187

( 521
)
Mangalācarana :
श्रीगणेशाय नमः । श्रीमहिष्णुममेयशक्तिमखिलाकल्प किरीटाङ्गाद
द्योतत्कुण्डलमुद्यदाचिरं पीताम्बरं हारिणम् । पद्मस्थं हृदयस्थकौस्तुभमणिं हस्तस्थचक्रोल्लस
छहाम्भोजगदं मुदं विदधतं भक्या भजेऽभौरदम् । १ ।। The object of the work :
पृच्छातन्त्रमनेकमाद्यमहितानन्तोल्लसद्धौधरै
राद्यैधर्मपरैर्विनिर्मितमहं विज्ञाय सुज्ञार्थितः । कुर्वे सत्करणापरः परकृते संवित्प्रकाशं परं
प्रोक्ताशेषसमाजयादिकमुपादाय प्रसिद्धीकृतः । Then it goes on :
मुक्ताविद्रुमरत्नहोरकनकोपेतोत्तमक्षौमयुक्
सत्पुष्पप्रकराक्षतार्त्तवफलैस्तद्राशिचक्रं मुदा । श्रद्धाभक्तिसमन्वितो विकपटः संपूज्य पूजोचितं
दैवज्ञं विविधाहणादिमुदितं एच्छेनिजाभौभितम् ॥ 3A, इति श्रीकाहकवीश्वरनन्दनगोविन्दकवीश्वरेण निर्दिछ ।
संवित्प्रकाशकाव्ये प्रथमः सर्गोऽभवद्भव्यः ॥ 3B, काहकवी.
करमितसर्गो विचिन्तितः प्रश्ने । 6A, काइकवौ.
गुणमितसर्गोऽर्जनाद्युक्तं ॥ 7B, काहकवीश्वर.
तूर्यसर्गोऽङ्गानाप्रश्ने । 8B, • पञ्चमः सर्गः सुतप्रने ॥ 10B, षष्ठः सर्गो गमागमप्रश्ने । 1IA, • सप्तमः सर्गो जलादिकप्रश्ने ।

Page #188

( 522 )
11B, वसुमित-सर्गी निधिप्रश्ने । 13A, • नवमोऽरिबलादिके सर्गः ॥ 14A, दशमः सर्गो गदितः प्रश्ने । 15A, काहकवीश्वरसंख्यो मुरवित् सर्गः ॥ (?) 15B, काहकवी. सर्गोऽयं हादशेनावि + + (?) (?) 17A, ०क्रयणादिविदि त्रयोदशः सर्गः ॥
17B, (last colophon) •विजयादिविदा चतुर्दशः सर्गः ॥ Then we have the following concluding verse :
श्रीगोविन्दकवीशमौशमजनप्राप्तं कवौशाग्रणीः
श्रीमत्काहकविः सुतं प्रसुसुवे श्रीकर्मदेवी च यम् । वेदान्ताम्बुजभाखतार्थबहुलं संवित्प्रकाशाभिधं
काव्यं तेन कृतं समाप्तिमगमत् विद्वज्जनानन्दनम् ॥
. Colophon:
इति श्रीसंवित्प्रकाशः समाप्तः । श्रीकृष्णार्पणमस्तु ।
7332.
8252. संवित्प्रकाशः। Samvitpraka.in. By Govinda Kavīśvara, son of Kāhna Kavīśvara.
Substance, country-made paper. 91x41 inches. Folia, 17. Lines, 18 on a page. Extent in slokas, 1,200. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh. Complete.
An authoritative work on divination by questioning in 14 chapters.

Page #189

( 523 )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीमद्विष्णुममेयशक्तिमखि[लं] कल्पं किरौटाङ्गद
द्योतत्कुण्डलमुद्यदरुचिरं पीताम्बरं हारिणम् । पद्मस्थं हृदयस्थकौस्तुभमणिं हस्तस्थचक्रोल्लसत्
शङ्खाम्भोजगदं मुदं विदधतं भक्त्या भजेऽभौरदम् ॥
The object of the work:
एच्छातन्त्रमनेकमाद्यसहितानंतोल्लसद्धौवरै
धोरेधर्मपरैर्विनिर्मितमहं विज्ञाय सुज्ञार्थितः । कुर्वे सत्करणापरः परकृते संवित्प्रकाशं परं
प्रोक्ताशेषसमाह्वयादिकमुपादाय प्रसिद्धादृतः ॥ २ ॥
It goes on :
मुक्ताविठुमरत्नहोरकणकोपेतोत्तमक्षोमयुक्
सत्पुष्पप्रकराक्षतार्त्तवफलैस्तद्राशिचक्रं मुदा । श्रद्धाभक्तिसमन्वितो विकपटः संपूज्य पूजोचितं
दैवज्ञं विविधाहणातिमुदितं एच्छेनिजाभौप्मितम् ॥ ३ ॥ 2B, इति काहकवीश्वरनन्दगोविन्दकवीश्वरेण निर्मिते संवित्
प्रकाशकाव्ये प्रथमः सर्गोऽभवद्भ्यः । The colophons are not descriptive.
It ends :
छिद्रे शुक्रे चेन्टू चेदतिसारः २५ सूर्यभौमयोरस्त्रम् ।
जोवे दोषत्रितये कुजभ्रवोरबलता शनौ रोगः ॥ Last Colophon :
विजयादिविदा(?) चतुर्दशः सर्गः यादृशं पुस्तकम् ।

Page #190

( 524 )
7333.
8718. संवित्प्रकाशकाव्यम् । Samvitprakāsakāvya.
By Govinda Kavi, son of Kāhnu Kavīśvara. Substance, country-made paper. 94x3} inches. Folia, 41. Lines, 8, 10 on a page. Extent in slokas, 650. Character, Nagara. Fresh. Com. plete.
Complete in 14 cantos and 41 leaves. Though called a Kavya, it is really a work on astrology. Not in Cat.
Cat.
It ends :
छिद्रे शुक्रन्दुचेतिसारः सूर्यभौमयोरस । जीवदोषत्रितयं कुजटग्वोरबलता शनौ रङ्गः ॥ জানুরূৰীস্বলনৗবিহুৰীস্বয্য লিযীন। संवित्प्रकाशकाव्ये विजयादिविदा चतुर्दशः सर्गः ॥ श्रीगोविन्दकवीशमौशम जनप्राप्तं कवीनाग्रणी
__ श्रीमत्कान्हकवीः सुतं प्रसुमुवे श्रीकर्मदेवी च यम् । (?)वेदान्ताभुजमाखतार्थबहुलं संवित्प्रकाशाभिधं
काव्यं तेन कृतं समाप्तिमगमत् विश्वग्जनानन्दनम् ।
7334. 8077. स्त्रीजातकम् । Strijataka. Being an extract from Vrddhayavanajātaka. Substance, country-made paper. 121x4 inches. Folia, 10. Lines, 13 on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1886. Appearance, fresh. Complete.
2B, इति स्त्री(श्री)जातके स्त्रीणां नक्षत्रगुणाध्यायः ; 6A, इति दृद्धयवनजातके स्त्रीग्रहभावाध्यायः; 6B, इति वृद्धयवनाचार्यविरचिते यवनजातके स्त्रीराजयोगाध्यायः अथ स्त्रीजातकाध्यायः; 7B, वृद्धयवने स्त्रीजातके चन्द्रराशिगुणाध्यायः; (last colophon) इति श्रीयवनजातके स्त्रीजातके योगाध्यायः समाप्तः।

Page #191

( 525 )
Post-colophon Statement :
संवत् १८८६ माघ १० कृष्ण भौमे लि• नन्दराम उपाध्या खा) परार्थं वा।
7335.
8073.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 24. Lines, 13 on a page. Character, Jaina Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Complete.
An astrologer's compilation relating to horoscopy for females.
12A, इति यवनाचार्यविरचितायां स्त्रीजातके ग्रहभावाध्यायः समाप्तः । अथ प्रसङ्गाश्चमत्कारचिन्तामणिर्लिख्यते ; 27A, इति स्त्रीजातके चमत्कारचिन्तामणि संपूर्ण ; 22A, इति श्रीयवनाचार्यविरचितं स्त्रीजन्म(न) पत्रिकाध्यायः संपूर्णः। अथ ग्रहाणां दानं ; 22B, इति श्रीदैवज्ञढंढराजविरचिते जातकाभरो दानविधानाध्यायः; 23B, इति वशिष्ठोक्तकुंडलिका; 24A, इति वृद्धयवने स्त्रीजातकं फलं समाप्तं । Begins thus : अथ स्त्रीजातकपद्धति लिख्यते । तत्रादौ पञ्चांगफलम् ।
श्रीइटदेवताभ्यः नमः। सुशीला धर्मकर्माच्या चित्रिणी च पतिव्रता । पुत्रसंतानजनका स्त्रीणां जन्मोत्तरायणे ॥१॥ कार्कश(') लोशकर्ता[ौं] मलिना नौचसंश्रिता । कुटुम्बद्देषिणौ चैव नाता स्त्रौ दक्षिणायने ॥ २ ॥
7336. 3066. स्त्रीजातकम्। Strijataka.
From the Yavanajātaka.
Substance, country-made paper. 91x41 inches. Folia, 14. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 330. Character, Nāgara of the early 19th century. Appearance, discoloured. Complete.

Page #192

( 526 )
A section of the Yavanajātaku, relating to female horoscopy. The Last Colophon :
इति श्रीयवनजातके स्त्रीजातके योगाध्यायः समाप्तः । The first leaf of the MS. begins abruptly from the end of a verse marked 8, with
चापोदये या वनिता सुजाता _सा युद्धशौण्डा पुरुषानुकारा। शास्त्रेषु साध्या विधवा कठोरा
. निस्नेहचिन्ता प्रणयेन होना ॥१॥ It ends :
सौभाग्ययोगेनुरिहां गता चेत्तदा भवेत् सज्जनधर्मपत्नौ ।
+ + + + + + + सारा जयन्तौ जनिता पुरन्धौ । Printed and published by the Chowkhamba Sanskrit Series, Benares.
. सौभाग्यवान
7337.
9887. स्त्रीजातकम् । Strijātaka.
Substance, country-made paper. lixb inches. Folium, l. Lines, 16 in all. Extent in slokas, 20. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, fresh. Verse. Generally correct. Complete.
Beginning :
ॐ नमो नवभ्यो ग्रहेभ्यः। अथ स्त्रीजातकं मूतौ करोति विधवां दिनकृत् कुजश्च
राहुर्विनसतनयां रविजो दरिद्राम् । शुक्रः शशाङ्कतनयश्च गुरुश्च साध्वी
मायुःक्षयं प्रकुरुते नयनाभिरामः ॥ १॥ इत्यादि ।

Page #193

( 527 )
End :
अन्ते गुगर्धनवतौं दिनकृद्दरिहां ___चन्द्रो धनव्ययकरां कुलटाञ्च राजः । शुक्रः शशायातनयस्तु करोति वल्कयां
___ म्रत्युप्रसक्तहृदयां रविजः कुजश्च ॥ २ ॥ Colophon: इति स्त्रीजातकलवाराही समाप्ता ।
ॐ नमः।
7338. 4106. सर्वार्थचिन्तामणिः । Sarvārthacintamani.
(Second part only.)
By Haladhara.
Substance, palm-leaf. 12xlm inches. Folia, 18. Lines, bon a page. Character, Udiya of the early 19th century. Appearance, good.
This contains eight chapters. Beginning :
श्रीमच्छेष(?)घिरेस्तदाधिनिलयं श्रीवेङ्कटेशं गुरु
नत्वा वेवाटनायकं त्वनुदिनं जातोप्ययाय(?) सुधीः । ज्योतिशास्त्रमहाब्धिपारगमने वक्ष्यामि पोतात्मकं
ज्योतिशास्त्रविवेकपारविदुषां सर्वार्थचिन्तामणिम् ॥ नौलाम्बुजरुचिं देवं सकृद्यन्ति मनोरथम्। देवाः प्रणम्य यं सर्वे तं नमामि गजाननम् ॥ वागविभूतिपदा देवी या श्वेताम्बुरुहस्थिता । कर्पूरधवलाकारा सेयं नृत्यतु वाचि मे ॥ मेषादिराशयः सर्वे दिनेशप्रमुखा ग्रहाः । ये च लोकोपकर्तारः पातु मामिह ते सदा ॥

Page #194

( 528 )
यज्जातके निगदितं भुवि मानवानां
तत् प्रश्नतोऽपि सकलं कथयन्ति तज्ज्ञाः । प्रश्नोऽपि जन्मसदृशो भवति प्रभेदः
प्रश्नस्य चात्र जनकस्य न कश्चिदस्ति । The leaves are not marked. The colophons are given below:
इति हलधरगणिते पालकादिनिर्णयो नाम प्रथमोऽध्यायः; इति श्रीहलधरगगिते अर्गणनिर्णयो नाम दितीयोऽध्यायः;
मध्याध्यायस्ततीयः; • स्फोटाध्यायश्चतुर्थः ; तिथध्यायः पञ्चमः ; •वक्राध्यायः षष्ठः; सप्तमोऽध्यायः; चन्द्रग्रहणं नामाठमो
ऽध्यायः। This is called on the title-page the second part of Sarvārthacintāmaņi. It relates to astronomy.
Printed and published by (1) Chowkhamba Sanskrit Series, and (2) Venkateswara Press.
7339. 4105. सर्वार्थचिन्तामणिः । Sarvārthacintamani.
(The first part only.)
By Haladhara.
Substance, palm-leaf, 12x11 inches. Folia, 35. Lines, 5 on a page. Character, Udiyā of the early 19th century. Appearance, good. Incomplete at the end.
Mangalācaraña runs thus :
कटौतटपटीकृतायतगजाजिनो धर्जटिः
जटापटलमण्डितस्त्रिपुरखण्डने पण्डितः । (?)दुरुत्तरभरातुरावनिकृतावनो मे मनो
विनोदभरभूर्विभुः सपदि सग्निधत्तां हृदि ।

Page #195

AG
( 529 )
The object of the work:
वराहरचिताधाने ज्योतिषामयने घने । यथा यथार्थबुद्धिः स्यात्तथानुज्ञापय प्रभो ॥ असुवमुवत दुःखे सम्पत्तेऽपि सन्तः
परकृतमपराधं सर्वदा यत् क्षमन्ते । खपररचितपद्यैः कर्तुकामस्य तन्मे गणितमखिलमत्तुं(?) क्षन्तुकामा भवन्तु ॥
... ... ... ... . . ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
ननु सन्ति ज्योतिःशास्त्रेषु बहूनि पुस्तकानि। अत्र तव श्रमेणालमित्याशङ्याहशास्त्रयास्ते वाक्यगुरुता शब्दार्थगुरुतापि च ।
अस्मत्कृतेन पद्येन सुगमन्तविधीयते ॥ The author's name :
तस्मादिह मनो देयं परार्थध्रुवविग्रहाः ।
सारासारविवेकाय श्रमे हलधरस्य मे ॥ Colophons :
इति सर्वार्थचिन्तामणै संज्ञाध्यायः प्रथमः; इति सर्वार्थचिन्तामणौ द्वितीयोऽध्यायः; इति श्रीसर्वार्थचिन्तामणौ टतीयो
ऽध्यायः। The fourth adhyaya is not complete. On the title-page it is called the first part of Sarvārthacintāmaņi. It relates to general astrology.
7340. 8721. सर्वार्थचिन्तामणिः ।
Sarvārthacintamani.
• Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 82. Lines, 8, 9 on a page. Extent in ślokas, 1,900. Fresh. Incomplete.
34

Page #196

( 530
)
Incomplete, leaves 1-82. The same work as 193.
7341.
4294. Fateffamtafu: 1 Sarvārthacintāmaņi.
(On Astronomy.) By Vyankateśvara.
Blokat,
Substance, country-made paper. 11 x 5 inches. Folia, 47 of which the first five, 34th and the 35th are missing. Lines, 13 on a page. Extent in blokas, 1,880. Character, Nägara. Date, Samvat 1804 and Saka 1669. Appearance, discoloured.
el and the sound paper
Colophon:
vi fulHOT Stati Urd
नीचभागादियोगार्थ राजयोगादिजं फलम् ॥ Post-colophon :
यादृशं पुस्तकं etc. etc. संवत् १८०४ शके १६६९ वैशाखकृष्णा : बुधे लिखितमिदम् ।
36A, æfa HaféfqTIH PUTEHS2212: 1 For the work see L. 2870.
7342. 8366. Hafiffamtafu: 1 Sarvārthacintāmani.
By Vaňkařarāja. With the commentary by Rādhākysna.
Substance, country-made paper. 14x7 inches. Folia, 127. In Tripātha form. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete. (Now worm-eaten.)
34B

Page #197

( 531 )
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः । (Commentary):
संप्राप्यापि विवेकबोधचतुरां सर्वार्थचिन्तामणिं
___ सन्तो नैव गताः परं पदमथो ब्रह्मादयं यं न विना । तं नत्वा गुरुतातपादयुगलं खाभौरसिद्धिप्रदं
तत्रादेशविधेर्विधानमखिलं सम्यग् ब्रुवे स्पसतः ॥ (This sloka of the commentary is commented
upon.) (Text):
श्रीमत् शेषगिरेस्तटाब्धिनिललयं श्रीवंकटेशो गुरु
नत्वा वंकटनायकं त्वनुदिनं जातोप्ययायात् सुधीः । ज्योतिःशास्त्रमहाब्धिपारगमने वक्ष्यामि पोतात्मकं
ज्योतिःशास्त्रविवेकयुक्तिविदुषां सर्वार्थचिन्तामणिम् ॥ नौलाम्बुजरुचिं देवं सकृद्यान्ति मनोरथम् । देवाः प्रणम्य य सर्वे तं नमामि गजाननम् ॥ २॥
... ... ... ... ... ... ... ... ... 2B, मेषादिराशयः सर्वे दिनेशप्रमुखा ग्रहाः।
ये च लोकोपकर्तारः पातु मामिह ते सदा ॥ ४ ॥ यज्जातके निगदितं भुवि मानवानां
तत्यानिकेऽपि सकलं कथयन्ति तज्ज्ञाः । प्रश्नोऽपि जन्मसदृशो भवति प्रभेदः
प्रश्नस्य चात्र जननस्य न किंचिदस्ति ॥ ५ ॥ The first colophons : .. 33B, संज्ञाध्यायो वर्णितः सर्वशास्त्रसारं बुद्ध्वा सर्वलोकोपकारम् ।
यत् यत् सर्वं वंकटेशेन बुद्ध्या तत्तत्याके योजयेत् तन्फला + ॥ इति सर्वार्थचिन्तामणौ संज्ञाध्यायः ।

Page #198

( 532 )
(Comm.) इति श्रीमज्ज्योतिर्वित्तिलकमिदिवानचन्द्रात्मजराधाकृष्णा
कृतसर्वार्थचिन्तामणौ संज्ञाध्यायार्थावगतिः प्रथमा ।
The text ends :
एवं चिन्तामणौ प्रोक्तं वंकटेशेन धीमता । नीचभंगादियोगार्थं राजयोगादिजं फलम् ॥
The commentary ends :
वितस्तकापत्तनपिण्डदेशेऽवदन्मगेन्द्रः क्षितिपालमुख्यः । तदग्रणीभूसुरपूजिताविः सुव्यूठमल्लोऽर्थदमन्त्रिमुख्यः ॥ म्टगेन्द्रराट् सार्थकनामधेयः
समूलतोन्मूलितवैरिवर्गः। तदात्मजोऽभूत् रणकर्मवेत्ता
__ महान् महासिंहवरोऽतिदक्षः ॥ श्रौचूडमल्लात्मजतां प्रपन्न श्रीमद्दिवानेन्दुरिति प्रसिद्धः । यदाज्ञया दुर्गमदुर्गसंघ जित्वाहवेऽभूत् स महामगेन्द्रः ॥ दत्त्वान्यवर्ग जलसन्निरोधे तेने दिगन्तेषु यशोवितानम् । ज्योतिर्विदां पूजितपादपद्मः स राजते वै कुरवालपुर्याम् ॥ माटवधाय निमित्तं तव मरणमवेक्षितुं न शक्रोमि । इत्युक्त्वा सन्नुपेन्द्र काश्यामब्दं चकार संवासम् ॥ श्रीमत् महासिंहकुलार्णवेन्दुन॒पेन्द्रवन्द्यो रणजिन्मृगेन्द्रः । व्याज्ञां यदीयां शिरसा वहन्ति सर्वे तदीयाङ्घ्रियुगं नमन्ति ॥ काश्मीरवासं संविधायाङ्कमब्दं सर्वस्खेनाप्यर्चयामास विप्रम् । दैवं शास्त्रं पाठयामास तत्र गर्ने पत्नी कल्पिता बाहुजस्य । विनिश्चित्यायुषः शेषं राज्ञा सम्मानितः पुनः। टतीयवारं धन्मासानुषित्वा मुक्ततां ययौ ॥ राधाकृष्णस्तत्सुतः सर्वशास्त्रवेत्ता दृष्ट्वा मोचयोगौ यजठां(?) । चक्रे तस्यार्थावगत्यै प्रयत्नं प्रज्ञाप्रात्यै चिन्तितार्थप्रदां ताम् ॥

Page #199

( 533 )
न सन्ति शास्त्राणि किर्मदानि(?)
कलौ तु चिन्तामणिरिएदोऽस्ति । अतस्तदथावगतौ प्रयत्नः
यतो विदां तत्र महान् प्रयत्नः ॥ Last Colophon :
इति श्रीमल्लवपुरनिवासिज्योतिर्वितिलकमिश्रदिवानचन्द्रात्मजपण्डितवर्यराधाकृष्णकृतसर्वार्थचिन्तामण्यर्थावगतौ पञ्चाङ्गादिसंज्ञेया
विगतिट्त्रिंशत्तमोऽध्यायः । Post-colophon :
समाप्ता चेयं सर्वार्थचिन्तामण्यर्थावगतिटीका निर्मिता राधाकृष्णोन विदुषा विक्रमार्कराजप्रति संवत्सरं १८८५ अन्तर्गत
मिथनार्कतो गताहे १० । For other MSS. of the text see Rājendra Lal Mitra's Notices ; Notices, VIII, p. 304 ; Bhandarkar, Cat. Deccan MSS., pp. 241, 406 ; Burnell, Tanjore MSS., p. 78B and IO. Catal. No. 3108.
It is an authoritative work on omens and astral influences.
7343.
8712. सर्वार्थचिन्तामणिः । Sarvārthacintamani.
By Venkatanāyaka. ___Substance, country-made paper. 101x4 inches. Folia, 70. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 1,100. Character, Nagara. Date, Saka 1765 (?). Appearance, old. Complete.
Complete in 70 leaves and eight chapters. The number of sloka-8 "मनुछुप ११५५".

Page #200

( 534 )
Post-colophon :
सङ्गवैरिधनसम्मिते शके श्रावणे ज्वलतिथौ वसून्मिते ।
हौरिकदिजो लोलखत् कुजदिने हर्ललापुरे ॥ It begins :
श्रीमच्छेषगिरेस्तटाधिनिलयं श्रीवेङ्कटेशं गुरुं .
नत्वा वेङ्कटनायकस्वनुदिनं जातोऽप्यथा-त् सुधीः । ज्योतिःशास्त्रभवाब्धिपारगमने वक्ष्यामि पोतात्मकं
___ ज्योतिःशास्त्रविवेकपापविदुषां सर्वार्थचिन्तामणिम् ॥ १ ॥ Verses 2 and 3 are salutations to Ganesa and Sarasvati :
यज्जातके निगदितं भुवि मानवानां
तत्यानिकेऽपि सकलं कथयन्ति तज्ज्ञाः । प्रश्नेऽपि जन्मसदृशो भवति प्रभेदः
प्रश्नस्य चात्र जननस्य न भेदलेशः ॥ ४ ॥ भौमाप्तविच्चन्द्ररविज्ञशुक्रवक्रेज्यमन्दार्कसुतामरेज्याः । मेषादिभानामधिपाः क्रमेण तदंशकाणामपि ते भवेयुः ॥
7344.
1059D. सुश्लोकशतकम् । Suslokasataka.
By Miththana Sukla.
Substance, country-made paper. 12x5 inches. page. Extent in Slokas, 168. Character, Nagara. Appearance, discoloured. Complete. Worm-eaten.
Folia, 7. Lines,7ona Date, Samvat 1906.
A short treatise on horoscopy. Beginning : The mangalācarana and the object of the work:
महेशं प्रणिपत्यादौ स्फुटं पाराशरं मतम् । करोमि सुखबोधाय सुश्लोकशतकं मुदा ।

Page #201

( 535
)
But actually there are not 100 ślokas.
2B, इति श्रीमच्छकलमिट्ठनशर्मरचिते संज्ञाध्यायः प्रथमः (number of slokas, 33); 5B, इति सुश्लोकशतके द्वितीयोऽध्यायः (32 slokas) ! 6B, इति टतीयोऽध्यायः (18 slokas). Last Colophon :
इति श्रौमिट्ठनशुलविरचितं सुश्लोकशतं (number of
ślokas, 13). Post-colophon :
संवत् १६०६ चैत्र शुक्लदशमी सोमे ॥ .. The work ends :
भारद्वाजकुले रामदेवो देव इवापरः । होलस्तस्य कुले जातस्तत्सुतौ द्वौ बभूवतुः ॥ उदयो भैरवश्वापि तदग्रस्य सुतास्त्रयः । देऊश्च तिलकश्चापि गोवर्द्धन इति श्रुताः ॥ तिलकस्य कुले शुक्ल शिगुलामेति विश्रुतः ।
तत्सतो मिट्टनो येन कृतं पाराशरं स्फुटम् ॥ १० ॥ Bengali Edn. by Pandit Ksetranath Jyotiratna of Nadia, published in 1893 A.D.
7345.
10525. सन्तानदौपिका। Santānadipika.
Substance, foolscap paper. llx2 inches. Folia, 8. Lines, 6 on a page. Extent in Slokas, 160. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh. Complete.
Colophon:
इति सन्तानदीपिका समाप्ता(तः) ।

Page #202

Mangalācarana :
It ends :
( 536 )
गुरुनाथं नमस्कृत्य गणनाथं प्रणम्य च । वाग्देववन्दनं कृत्वा स्मृत्वा तं कमलोद्भवम् ॥
The object of the work:
वासुदेवं गुरुं ध्यात्वा वच्ये सन्तानदीपिकाम् ॥
वाराह होरामालोक्य तथा जातकपद्धतिम् । सारावलिं तथा दृष्ट्वा पाराशरमतं तथा ॥ प्र शास्त्राणि चान्यानि समालोक्य मुज्हुर्मुहुः । तत् तत् सारं समुद्धृत्य वच्छे सन्तानदीपिकाम् || अजातमल्पबुद्धीनां हितार्थं वध्यते मया । सन्तानदीपिकाशास्त्रमुपदेशार्थदर्शनम् ॥
सन्तानदीपिकाशास्त्रमेकविंशोत्तरं शतम् ।
हृद्यैः पद्यैश्च (हृत्पद्यैश्वर्यं ) यत् प्रोक्तं तज्जनः परिग्टह्यताम् ॥
Aufrecht in his Cat. Cat. I registers Santanadipikā by the three authors, namely, Keśava, Mahādeva and Harināthācārya.
The present MS. does not give the author's name.
7346.
10785. सोमसिद्धान्तः । Somasiddhānta.
A book on astrology.
Substance, country-made paper. 16 x 31 inches. on a page. Extent in Ślokas, 462. Character, Bengali. Appearance, old and discoloured.
Complete.
Folia, 22. Lines, 6 Date, Saka 1777.

Page #203

( 537 )
Colophon :
इति सोमसिद्धान्तः । After a line and a half :
. लिपिरियं श्रीमोहनदेवशर्मणः पुस्तकञ्च ॥ शकाब्दा २७७७ ॥
तारिक २६ व्याश्विन । श्रीरामः शरणं । A work on horoscopy, different from Somasiddhānta, as described in L. 1904.
Beginning :
ॐ नमो नवग्रहेभ्यो नमः । अथ क्षेत्रादिफलं ।
कुजशुक्रबुधेन्दुकसौम्यशुक्रावनिमुवाम् । जौवार्किभानुजेज्यानां क्षेत्राणि स्युरजादयः ॥ दक्षस्त्यागौ शुचिः शूरो मेधावी गुणमन्मथः । नानाशास्त्रैः समायुक्तो रविक्षेत्रे प्रजयत ॥ भौमक्षेत्रे नरो जातः क्रोधनौ मत्तचेष्ठकः ।
मिथ्यावादौ प्रमादौ च स भवेद्भूमिमण्डनः ॥ 1, इति क्षेत्रफलं ; 2A, इति होराफलं ; अथ डेक्कानफलं ; 3A, अथ नवांशफलं ; 3B, अथ द्वादशांशफलं ; 4A, त्रिंशांशफलं; 4B, अथ वारफलं ; 6B, इति नक्षत्रफलं ; 8A, इति राशिफलं; इति लमफलं ; 9AL इति तुङ्गफलं ; 9B, अथ मासफलं ; 11A, अथ केन्द्रफलं; 13A, इति तनुस्थानफलं ; 21B, इति राजयोगः । It ends :
म्गे सौम्यार्कशुक्रस्थे मन्दे मेघे विलमगे । कौटे विधो कुजे चापि योगः ख्यातो हुताशनः ॥ दारिद्यदुःखानलतप्तदेहः चिरप्रवासी फलमूलभोक्ता । नौरं पयोधेरपि शोषका स्याडुताशने + मनुजोनुजातः ॥ ..

Page #204

( 538 )
7347. 8217. स्वप्नचिन्तामणिः । Swapnacintāmani.
By Jagaddeva, son of Durlabharāja. Substance, country-made paper. 81x3 inches. Folia, 7. Lines, 16, 17 on a page. Character, Nagara of the 18th century. Appearance, old and discoloured. Complete.
On the interpretation of dreams. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। कविभिः करकलितमिव त्रैलोक्यमिदमालोक्य सद्यः । यासाद्य यत्प्रसादं सा जयति सरखती देवी। कृतिभिः कृतानि संज्ञोद्देशेन वप्रलक्षणा + + ।
तान्येकस्थानि शुभानि संक्षेपतो वक्ष्ये ॥ 4A, इति महत्तमश्रीदुर्लभराजात्मजगद्देवविरचिते खप्नचिन्तामणौ शुभखप्राधिकारः समाप्तः।
There are 152 ślokas above the colophon. Last Colophon :
इति श्रीमहत्तमदुर्लभराजात्मजजगदेवविरचिते खप्नचिन्तामणौ
दुःखप्ताधिकारः। There are 158 ślokas above the colophon.
7348.
5255. स्वप्नफलम् । Svapmaphala.
Substance, country-made yellow paper. 17x31 inches. Folium, 1. Lines, 11 in all. Character, Bengali in a modern hand. Appearance, fresh.
On the interpretation of dreams.
इति खप्नफलम्। Described as an extract from the Matsya Purāņa.

Page #205

( 539 )
7349. 7783. हंसचक्रम् । Hamsacakra.
Substance, country-made paper. 10x5 inches. Folia, 9. Lines, Il on a page. Extent in slokas, 190. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Left incomplete.
A work in a dialogue between Śiva and Durgā, on divination. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। अथ हंसचक्रप्रश्नः । पार्वत्युवाच ।
देवदेव महादेव त्रिकालज्ञ महेश्वर ।
ब्रुहि मे हंसचक्रस्य प्रकारं पूर्वसूचितम् ॥ श्रौशिव उवाच।
हंसचक्रं प्रवक्ष्यामि पूटणु व खस्थमानसः । पूर्वाणां तु बालमुखात् पुष्पनामं तु ग्राहयेत् ॥ मध्यान्हे युवतिमुखात् फलनामं तु ग्राहयेत् । अपराहे वृद्धमुखात् सक्षनामं तु कारयेत् ॥ अकारादिहकारांताः वर्णानां ध्रुवका टणु ।
अर्क १२ प्रकृति २१ ईशान ११ ति १८ पंचदशैस्तथा । जाति २२ रडादश १८ रदा ३२ तत एकोनविंशतिः ॥
7350. 2928. हायनरत्नम्। Hāyanaraina.
(Being a work on horoscopy.)
By Balabhadra, son of Dāmodara. An astrological work. For the MS. and the work see L. 4090.

Page #206

( 540 )
See W., pp. 264, 265. After the end of Weber's MS., our MS. has two verses more at the end.
Aufrecht gives the date of the composition of the work as 1656 A.D. But his source of information is not ascertainable. The work was composed at Rajmahal when Shah Suja, the son of Emperor Shahjahan, was the governor of Bengal.
It ends thus :
पृथ्वीपतिमहावीरश्रीमत्माहिसुजान्तिके। श्रीराजमहलस्थेन मया ग्रन्थं विनिर्मितम् ॥ योगो मासकृतैः समः कर(२)हतो योगस्तिथिः स्यात् । तिथिस्त्रिघ्नावारमितिस्तदधं सदृशं भं सर्वयोगे पुनः ॥ भूवाणाक्षि (१५५१) कुभिर्भवेष्वमिति ग्रन्थस्थ x x
इति श्रीदेवज्ञवर्यपंडितदामोदरात्मजबलभद्रविरचिते हायनरत्ने मासप्रवेशादिविचाराध्यायोऽयमः समाप्तः॥ शुभं भूयात् ।
Post-colophon :
आश्विने कृष्णपक्षस्य दादश्यां गुरुवासरे। लिखितं विष्णुमित्रेण दिलीपपुरवासिना ॥ संवत् १८७६ शाके १७४४ ॥
7351. 10461. हिल्लाजदीपिका। Hillajadipika.
_By Nrsimha.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 5. Lines, 14 on a page. Extent in slokas, 210. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.

Page #207

( 541 )
This is a work on horoscopy, according to the Yavana school. See L. 4095.
In the third sloka (the second, quoted by Rājendralāla) the present MS. has हिल्लाजजातक instead of हिल्लाजताजिक in the MS. of R. Mittra.
After the ślokas quoted by Rājendralāla, as the beginning of the work, we have :
ब्राह्मं वशिष्ठगदितं शिवजं मया यत्
प्राक् सौरमर्ककथितं मुनियोलिशं च । म्लेच्छेषु रोमकमतं त्वनुभूतिसिद्धं
स्याज्ज्योतिषं रसविभेदमितिक्रमेण ॥ केशविष्णुमुखनिर्गतशापान्म्लेच्छताधिगततिग्ममरौचेः । रोमकेण पुरि लब्धमशेषं तद्विजातिभिरतोऽध्ययनीयम् ॥ यन्त्रैः स्फुटोऽत्रसमयो जनुयोऽत्र खेटाः
वेद्या यथा गणितदृक् समतास्फुटाश्च । लग्नं स्फुटञ्च चलयुक् तनुतोभजाताः
खं षड्युगानि कुयुगानि पुनश्च मेषात् ॥ etc. etc. 1B, गणेशगुरुतः प्राप्तसम्मतिः कृतवान् द्विजः ।
हिल्लाजदीपिकाख्यायां नृसिंहो भावसाधनम् ॥ 1B, हिल्लाजदीपिकाख्यायां नृसिंहो दृटिसाधनम् ॥ 2A, नृसिंहो भावसाधनम् ॥ 2B, स्तहिल्लाजकम् ॥
गो० बलनिर्णयम् ॥ 3A, गणे. दायसाधनम् ॥
गणे० पाकसाधनम् ॥ 3B, गणे० रिफनिर्णयम् ॥ 4A, गणे० रिएनाशनम् ॥ 4A, गणे० परमायुधम् ।

Page #208

4B, गणे० दशाफलम् । 4B, गणे• रिष्टभंगकौ ॥ .
5A, गणे० स्त्रंशजं फलम् ।
5B, गणेश० सदसत्फलम् ॥
( 542 )
5B, गणेशगुरुतः प्राप्तसम्मतिः कृतवान् दिजः ।
हिल्लाजदौपिकायाख्यायां नृसिंहश्चेष्टदायकम् ॥
After this there are only two lines and a half. The MS. ends abruptly.
7352.
2912. हिल्लाजदौपिका । Hillājadipika.
For the MS. and the work see L. 4095.
In the following verses, the author justifies the study of the Tajika, although coming from foreigners:
ब्राह्मं वशिष्ठगदितं शिवजं मयाय प्राक् सौरमर्ककथितं मुनिपौलिशं च । म्लेच्छेषु रोमकमतं त्वनुभूतसिद्धं
स्याज्ज्योतिषं रसविभेदमितिक्रमेण ॥ ५ ॥ केशविष्णु (?) मुखनिर्गतशापान्
म्लेच्छताधिगततिग्ममरीचेः ।
रोमकेण पुरि लब्धम शेषं
Contents of the book:
तद्विजातिभिरतोऽध्ययनीयम् ॥ ६ ॥
यन्त्रैः स्फुटोऽत्र समयो जनुषोऽत्र वेद्याः खेटाः प्रथा गणितदृक् समतास्फुटाच्च ।
लग्नं स्फुटं चलनयुक् तनुतो भजाङ्काः
खं षड्युगानि कुयुगानि पुनश्च मेषात् ॥ ७ ॥

Page #209

(543)
भागादिकात् क्षयश्वयेन हतात् खरामैः लब्धेन हौनसहितः क्रमशः पलैस्तैः ।
रात्यर्द्धकं चलनयुक् तनुतः पदेऽत्र
युक्त समे च विषमे वियुतं तदंशैः ॥
Ends thus :
7353.
2258 हिल्लाजताजिकम् | Hillājatajika.
Substance, country-made paper. 11 x 42 inches. Folia, 15. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara. Complete.
For the MS. and the work see L. 4096.
Begins thus :
श्रीगणेशाय नमः | वर्षलमपः रन्ध्रेशो चतुर्थो निधनान्तगैः । मुन्थेशो यत्र गोत्र[पः] तद्दर्षे मरणं ध्रुवम् ॥ १ ॥ चन्द्रो पापान्वितो रन्ध्रे लग्ने शौरिगतेऽस्त । तद्दर्षे च भवेन्मृत्युः रक्षिता यदि शङ्करः ॥ २ ॥ मुथेोऽ त्रिके स्थाने जन्मलग्नाधिपेऽस्तगे । तद्दर्षे च भवेन्मृत्यु पुत्रमानाधनादिकम् ॥ ३ ॥
etc.
etc.
etc.
etc.
Post-colophon :
वर्षे चार्कपुत्रे निजभवनगते खोच्चगे वाचकेन्द्र
कर्मे वीर्ययुक्ते शुभग्रहसहिते भूपतुल्यं खवंशे । नूनं शत्रोर्विनाशो विविधसुखकरं पुत्रपौत्रादिकं च
भूपार्थलाभं सकलग्रहकृतं रिष्टयोगादिनाशम् ॥ २२७ ॥
इति श्रौहिल्लाजाताजिकं संपूर्णम् । संवत् १९१५ मिति चैत्रकृष्ण २ चन्द्रवासरे शुभं भूयात् ॥

Page #210

(544)
7354.
9427. होराचक्रम् | Horācakra.
Substance, country-made paper. 9 x 52 inches. Folia, 15. Lines, 10 Extent in slokas, 210. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, very old. Prose and verse. Generally correct.
on a page.
Complete.
It is an elementary treatise on astrology.
Colophon :
इति होडाचक्रं सम्पूर्णं ।
Printed and published by the Venkateswara Press, Bombay.
End :
7355.
9253. होराचक्रम् | Horācalra.
Substance, country-made paper. 10x 5 inches. Folia, 3. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 42. Character, Nāgara. Date, ( ? ). Appearance, tolerable. Prose. Generally incorrect. Complete.
It begins thus :
ॐ श्रीगणेशाय नमः । व्यथ होडाचक्रं लिख्यते ।
प्रणम्य भारतौं भक्त्या गणेशञ्च गजाननम् । समाहृत्यन्यग्रन्थेभ्यो होडाचक्रं विरिच्यते ॥ १ ॥ आदित्य ॥ १ ॥ चन्द्र ॥ २ ॥ मङ्गल ॥
उवा वृष ॥ २ ॥
साला मेघ ॥ १ ॥ डाचा कर्कट
मोठा सिंह ॥ ५ ॥
॥
राता तूला ॥ ७ ॥ नया वृचिक ॥ मकर ॥ १० ॥ सोदा कुम्भ ॥ ११ ॥ संक्षेपराशि |
इत्यादि ।
काका मिथुन ॥ ३ ॥
पाता कन्या ॥ ६ ॥
गोसा
इति
घाधा धनु ॥ ९ ॥
दोषा मौन ॥ १२ ॥

Page #211

( 545 )
Colophon :
इति होराचक्रं सम्पूर्ण।
7356. 8514. होराप्रकाशः (सारसिद्धान्तः)।
Horāprakāśa (Sārasiddhānta). A work on Jyotişa in the form of a dialogue between
Ravi and Aruna.
Substance, country-made paper. 104x5 inches. Folia, 55. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 780. Character, Nagara. Date, Samvat 1690. Appearance, old and discoloured.
To the end of the 10th chapter.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः। श्रीसूर्याय नमः ।
अरुण उवाच ।
आनन्दयन् बुधमनः सकलं स्वभाभिः
प्रध्वंसयन् सकलदुर्दिनमन्तरस्थम् । कल्पान्तरोपचितकर्मविलोकहेतुः
स ज्ञानभास्कर उदेतु हृदम्बरे मे ॥ १ ॥ तुभ्यं नमः सकललोकहितोदयाय
संसारसागरसमुत्तरणप्लवाय । दुःकर्मधर्ममयरोगतमोनुदाय
ब्रह्मो एणन् मुनिगणैरुपसेविताय ॥२॥ अनुग्राह्योऽस्माहं देव भवता परमेष्ठिना। यत्पादपद्मशरणं शरण्योऽस्माहं यतः प्रभो ॥ ३ ॥ होराशास्त्रं परं ब्रह्म व[वे]दचक्षुस्तमोऽन्तकृत् । विज्ञानं सर्वजन्तूनां व्यण्डजास्थिरजङ्गमाः ॥ ४ ॥

Page #212

35B
( 546 )
एकनक्षत्रजातानां एककर्मनिषेविणाम् । एककुलसम्भूतानामेकदेशनिवासिनाम् ॥ ५ ॥ नानात्वं दृश्यते वत्स पूर्वकर्मवशादिह । काणों च वधिरो वापि जडोन्मत्तो मदम्भ्रमौ ॥ ६ ॥ धनो निर्धनो वापि कथं जाये तमोऽन्तकृत् । चतुरशीतिसमं संख्या जीवानां जातिनिर्णयः ॥ ७ ॥ व्यण्डजो ह्युद्भिजो वाघ जरायुः खेदजोऽथवा । एवं कामक्रमेणैव कालाद्रेतः प्रजायते ॥ ८ ॥ रेतसोत्पत्तिजन्तूनां नानाजीवजरायुजाम् । एवमण्डजजातीनां खेदजां खेदतः प्रभो ॥ ६ ॥ नानाकालक्रमेणैव नानाकर्मप्रणोदितम् ।
इदमेव सुनिष्पन्नं परं ब्रह्म परात्परम् ॥ १० ॥ चराचरमिदं विश्वं स्थित्युत्पत्तिविनाशकृत् । स एव भगवान् कालः सर्वात्मा जगदीश्वरः ॥ ११ ॥ स्थित्युत्पत्तिकरा देवी परा भगवती हि सा । तयेदं वासितं विश्वं भुवनत्रयचराचरम् ॥ १२ ॥ केन कर्मविपाकेन कस्य केनापि मित्रवान् । ऋणवैरवशादेव व्यवतीर्णो जनः पुरा ॥ १३ ॥ पुत्रमित्रकलत्राद्याः खजनाः सर्वसंगताः । नानाकर्मवशादेव खटशालखसाथव वा ॥ १४ ॥ बन्धवो रिपवो मित्राः कुटुम्बऋण वैरगाः । ते सर्वे यद्दशाः खामिन् तादृशाः कथ्यतां मम ॥ १५ ॥ अथवापि पशूनां च पक्षिणां विलवासिनाम् । सरीसृपाणां जन्तूनां नानाभूमि निवासिनाम् ॥ १६ ॥ कथयस्व दिवानाथ लोकानां हितकाम्यया । त्वं सर्वदेवदेवानां पुराणपुरुषोत्तमः ॥ १७ ॥ श्रीसूर्य उवाच ।
सर्वं कालक्रमेणैव कालात्मा क्रियते विभुः । भावयति सर्वभूतानां नानाकर्मभुजामपि ॥

Page #213

( 547 )
6B, इति श्रीहोराप्रकाशे ज्ञानसमूहदीपके रविविरचिते लग्नविचारो नाम प्रथमोऽध्यायः ।
14B, इति श्रीहोराप्रकाशे रविविरचिते रोमकनगरे यवनपदव्यां प्राप्ते जन्मजातिप्रकाश इहलोकप्रकाशः समाप्तस्तुतीयोध्यायः।
25B, इति श्रोहोराप्रकारे रविविरचिते सारसिद्धान्ते रोमकनगरे यवनपदव्यां प्राप्ते बन्धुवर्गे सत्यकौतुके सर्वजीवकर्मप्रकाशके कथितमिदं प्रकरणं चतुर्थम् ।
29A, श्री.सत्यकौतुके प्रकरणं पञ्चमम् । 33A, इति श्रीहोराप्रकाशे रविविरचिते ज्ञानसमूहदीपके रोमकनगरे यवनपदव्यां प्राप्ते प्रातिवेश्माकारक ज्ञानसूचके कथितमिदं प्रकरणं षष्ठम् ।
38A, इति श्रीहोराप्रकाशे रविविरचिते खजनार्थसत्यकौतुके ज्ञानदीपके रोमकनगरे यवनपदव्यां प्राप्ते प्रकरणं सप्तमम् ।
46B, इति श्रीहोराप्रकाशे रविविरचिते सारसिद्धान्ते रोमक० सर्वजीवकर्मज्ञाने इहलोकतत्कालसूचकदीपके प्रकरणमएमम्।
51A, इति श्री. बन्धवर्गसत्य कौतुके सर्वजीवकर्मप्रकाशे कथितमिदं प्रकरणं नवमम् ।
Last Colophon :
इति होराप्रकाशे रवि० बन्धुवर्गसत्यकौतुके प्रकरणं दशमम् ।
Post-colophon :
संवत् १६६० वर्षे यापाठमासे कृष्णपक्षे १३ रविदिने । For another part of the work see our No. 1785. .

Page #214

( 548
)
7357.
1785. होराप्रकाशः ज्ञानसमूहदीपकः ।
Horāprakāśa Jñānasamūhadīpaka.
Substance, country-made paper. 10x51 inches. Folia, 35. Lines, 16, 17 on a page. Extent in slokas, 1,200. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, tolerable.
Colophons :
IB, इति श्रोहोराप्रकाशे ज्ञानसमुहदिवके इह प्रत्यक्षसुचक्रे दाविंशोऽध्यायः । 4A, इति श्रोहोराप्रकाशे अपत्याधिकारः । 5A, इति होराप्रकाशे रविविरचिते सारसिद्धान्ते रोमकनगरे यवनपदव्यां प्राप्ते इह प्रत्यक्षसूचके लमफलम् । 6A, . म्रतपुत्रत्वे प्रायश्चित्ताध्यायः । 7A, तापत्यत्वे प्रायश्चित्तोऽध्यायः । 8B, अपत्याधिकारे ३५ अध्यायः । lIB, • पांडुरोगाध्यायः । 12, (written on one side) ३६ अध्यायः । 15B, म्टतापत्यत्वकर्मप्रकाशोऽध्यायः । 17B, तापत्याधिकारे पंचमोऽध्यायः । 16B, मतापत्याधिकारप्रायश्चित्तः । 18A, तापत्यत्वकर्मप्रकाश ३६ अध्यायः । 18B, • गर्भपातेघुपत्तौ न पत्यत्व कर्मप्रकाशः ६० ध्यायः । 19B, अन्ययत्याधिकारप्रायश्चित्ताध्यायः ५७ समाप्तः । 20B, भार्याया अनपत्यकर्मप्रकाश अटमोऽध्यायः । 21B, इति श्रीहोराप्रकाशे अपत्याधिकारे प्रायश्चित्ताध्यायः। 22B, • पञ्चदशमोऽध्यायः । 23A, . होराप्रकाशिके अपत्याधिकारे प्रायश्चित्तोऽध्यायः ।

Page #215

( 549 )
23B, • यवनयातिप्रकाशदशमोऽध्यायः ।
०
24B, एकविंशमोऽध्यायः ।
25B, • पञ्चमोऽध्यायः ।
26B,
It begins:
ध्यायः ।
27A, इति श्रीहोराप्रकाशे प्रथमोऽध्यायः ।
28A, इति श्रीहोरा प्रकाशे रविविरचिते सार सिद्धान्ते रोमकनगरे यवनपदव्यां प्राप्ते इह प्रत्यक्षसूचके कन्यालग्नविचारः ॥ ३५ अध्यायः ॥
29A, तृतीयांशविचारः ।
31A, इति श्रीहोराप्रकाशे ज्ञानसमूहदीपके रवि० कानपत्याधिकारे मृतपुत्रत्वे प्रायश्चित्ताध्यायः ॥ ५७ ॥
०
• एकपुत्रपुत्रवतौस्त्रीव्यात्मघातकर्म प्रकाशप्रायश्चित्ता
31B, इति श्रीहोराप्रकाशे पुत्राशुषानन्तरं ३२ ध्यायः ॥ श्रीः ॥ 32A, इति श्रीहोरा प्रकाशिके नेत्ररोगाध्यायः ।
33A, इति श्रीछोराप्रकाशिके अपत्याधिकारे प्रायश्चित्ताध्याय || ३५ ॥
34A, इति श्री होराप्रकाशे व्यपत्याधिकारः ॥ ३६ ध्यायः ॥ 34B, इति श्रहोराप्रकाशे ० पञ्चषष्ठितमोऽध्यायः ।
35A, इति श्रीहोराप्रकाशे ज्ञानसमूहदीपके यवनपदव्यां प्राप्ते श्रीसूर्यारुणसंवादे बह्मोच्छेदोत्तारायां
द्यधिकारप्रकाश ६
अध्यायः । (?)
श्रीसूर्योवाच ।
मोहाक्षिजगन्नाथ सर्वकर्मसु साक्षिण । किमिदं सर्वजीवानां ज्ञानं श्रुतिसमन्विदम् ॥
नारि वा पुरुषो वापि भुंजते कर्मणः फलम् । तथैवाहं प्रवक्ष्यामि गर्गाद्या श्रुतिसंश्रयात् ॥

Page #216

( 550 )
टण पुत्र नराणां वै नारिणां च यथा ध्रुवम् । पाप पुण्य वत्स + + + + + +॥ एक एकत्र तं पापं पुराभिर्बहुभिर्जनैः । तथैव पुण्यपापानां भुञ्जते कर्मणेरिताः ॥ अतिसुक्ष्मतरं ज्ञानं नानाजन्तुजयार्णवम् । + + योगसमाप्त + पूटण धे + वरः प्रभोः ॥ मया ख्याता पुरा होरा जन्तुकर्मप्रकाशौका । येन विज्ञानमात्रेण त्रिकालो + + ज्ञानिनाम् ॥ सोयं योग भूटा खामिन् कर्मणां हेतुपूर्वकम् ।
शुभांशे शुभलग्ने वा प्रश्नतत्कालसंभवम् ॥ It is a very corrupt and defective manuscript. It contains thirty-two chapters of Horāprakāśa, a work which is stated in the colophons to have been obtained in Ramaka, the country of Yavana (Rome). The colophons are full of blunders in numbering the chapters.
The chapters dwell upon expiations for those who give birth to short-lived issues, who are issueless, who have disorders of the eyes, who are suffering, in short, from diseases and mental agonies which come from unfavourable situation of planets.
7358. 6499. होरामकरन्दः। Horāmakaranda. Being a work on horoscopy in 31 adhyāyas by Guņākara.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 74. Lines, 8 on a page. Extent in ślokas, 1,100. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.
Last Colophon:
इति होरामकरन्दे गुणाकरविरचिते नएजातकाध्यायः एकत्रिंशः।

Page #217

Post-colophon :
( 551 )
शुभमस्तु ॥
वसतौ रौद्रके यस्य पुरे भूदेवसंकुले ।
तेनेदं कृष्णनाम्ना वै लिखितं पुस्तकं वरम् ॥ ज्योतिर्विद्रामस्य पुस्तकमिदम् । श्रीरस्तु ॥
For the beginning and the chapter-names of the work see IO. Catal. No. 3099.
The present manuscript has, at the end, an account of the author's family:
ग्रामोवन्तिविभूषणैक तिलकः सर्जूरनामाञ्जयः
तस्मिन् सद्गुणकेलिसद्म समभूत् कौण्डिन्यगोत्रोद्भवः । श्रीनारायणसंज्ञको द्विजवरो विद्यावधूवल्लभः
श्रौतो येन विधिः कलौ कृतयुगोत्कर्षं परं प्रापितः ॥ तस्मादभूदमलसद्गारत्नसिन्धोः
श्रीश्रीपतिर्गणककैरवशौतरश्मिः ।
गोचक्रवालममलं सुमनश्चकोरा
यस्यानिशं श्रवणचञ्चुपुटेः पिवन्ति ॥
श्रीब्रह्मगुप्तार्यभटोत्पलाख्य
वराहललेषु दिवं गतेषु ।
निराश्रया यं समवेक्ष्य वाणी
विलासवासं रचयाञ्चकार ॥
दृष्ट्वा यदुयशसेन्दुपादमहसा शुक्लं त्रिलोकीतलं
ज्योत्स्नापाधिया धयन्ति परितो मुग्धाचकोराङ्गनाः ।
तत्पुत्रेण गुणाकरेण गणकानन्देन्दुना जातकं श्रीहोरामकरन्दसंज्ञमरचि ज्योतिर्विदां प्रीतये ॥

Page #218

(552)
यदज्ञानाद्ग्रन्थे कुकृतमिह यद्वाल्यमतितो
विदोषं तत् कत्तुं खयमपि यतन्ते सुमनसः । विनाशे दोषाणामभिलपति या वातसविता(?)
न पर्जन्यः सम्यक् सजनपदनिदाघक्षयकृते ॥ According to Prof. Bhandarkar, Rep. 1882-83, p. 30, the work is quoted in Keśava's Jātaka paddhati.
Printed and published by the Chowkhamba Sanskrit Series.
7359.
6554A. ITG: 1 Horāratna.
By the same author.
Substance, country-made paper. 10x4 inches. Folia, 1-77. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old, discoloured and worm-eaten. A mere fragment.
Printed and published by the Chowkhamba Sanskrit Series.
7360.
6554. TTG: | Horāratna. By Balabhadra, son of Dāmodara (a commentator on
Bhāskara’s work), son of Caturbhuja Miśra, son of Nārāyaṇa (whose elder brother's name was Khemakarņa), son of Devīdāsa (a commentator on Śrīpatipaddhati), son of Lāla of Kānyakubja, of the Bhāradvāja family.
Substance, country-made paper. 13 x 5 inches. Folia, 126. Lines, 11 on a page. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured. Incomplete at the end.

Page #219

( 553 )
A treatise on horoscopy in 31 chapters. The author wrote also Varșaratna and a commentary on Bījagamita.
For a description of the work see Peters, Rep. IV, Extr. 63. The last colophon in the incomplete manuscript:
100B, इति श्रीमदैवज्ञवर्य पण्डितदामोदरात्मजबलभद्रविरचिते होरारत्ने नाभसयोगाध्यायः घष्ठः ।
Begins thus :
अथ होरारत्नं लिख्यते । होरापाथोनिधेः पारं दुःपारं तर्तुमिच्छति । महागणपतेः शुण्डोऽवलम्बाय प्रजायताम् ॥ १ ॥ अस्ति श्रीमत्कान्यकुलाभिधानं ____सद्विप्राणां सम्भवे यनिदानम् । तत्रैवाभूत् श्रीभरद्वाजवंशे
श्रीमलालः कौतिविद्याविशालः ॥ २ ॥ तदात्मनोऽभूत् कृतिदेविदासो
विद्यारमाकीर्तिमुखैकवासः । सत्पद्धतौ श्रीपतिनिर्मितायां
व्यक्ते च टीकामकरोद्दिचित्राम् ॥ ३ ॥ तस्माल्नघुर्कोतिषशास्त्रविज्ञः
श्रीक्षेमकर्णः समभूदिधिज्ञः। नारायणोऽभूच्च ततः कनिष्ठः
___ सर्वाधियोक्तौ सुतरां पटिष्ठः ॥ ४ ॥ ततोऽभवन्मिश्रचतुर्भुजाख्यः
सतर्कवेदान्तविदग्रगण्यः । समस्तभूमिपतिलब्धमान
श्रीरामभक्तो विठितैकतानः ॥ ५ ॥

Page #220

( 554 )
ततोऽभवद्भूपसभाखजेयः कृतौ च दामोदरनामधेयः 1
श्रीभradata करोन्मनोज्ञां
टीकामपूर्वां बुधवृन्दभोग्याम् ॥ ६ ॥ दामोदरस्य पुत्रौ जातौ बलभद्रहरिरामौ | बलभद्रेण कृत प्राक् सरासनटिप्पनं च मकरन्दे ॥ ७ ॥
ततटिप्पनं भास्करीये च वौजे
कृतं ताजिके वर्ष रत्नन्त्वपूर्वं ।
गुरीपादयो प्रसादात्मतो
जातकसन्निवद्धं करोमि ||
7361.
10536. होराषट्पञ्चाशिकावृत्तिः । Horāsatpañcāśikāvrtti.
The text by Prthuyasas, the son of Varahamihira, and the commentary by Bhatta Utpala.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 36. Lines, 9 on a page. Extent in slokas, 650 Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.
Colophon of the commentary:
इति भट्टोत्पलविरचितायां षट्पञ्चाशिकावृत्तौ मिश्रकाध्यायः
समाप्तः ।
Post-colophon :
arr श्लोकानुक्रमणिका लिख्यते देवतानमस्कारं, केन्द्रादिविचारः २ । द्वादश
भावशुभाशुभं ३ । लाभादौ शुभाशुभं 8 । नष्टलाभः ५ ।
हृतनष्टमुष्टिगतानां
धातुमूलजीवं ६ । ७ । इति होराध्यायः, गमागमाध्यायः, स्थानवृद्धिगमागमाध्यायः स्थानवृद्धिगमागमजीवितमरणरोगशान्तिपराभिभवं
शत्रो सम्मार्ग
निवृत्तिः ९० । ११ । अध्वयायिनां शुभाशुभं १२ । शत्रोरपि गमागमं १३ ।

Page #221

( 555
)
शत्रुनिवृत्तिः १४ । गमागमनं १५ । १६ । १७ । १८ । १८ ।२०। धातुनिवृत्तिः २१ । २२ । २३ । शत्रोरागमनदिनप्रमाणम् २४ । इति गमागमाध्यायः, जयपराजयाध्यायः २५ । नागरयाने कस्य विजयो भवति । २६ सन्धिविरोधः २७ । २८।२६। इति जयपराजयाध्यायः शुभाशुभलक्षणाध्यायः शुभाशुभं ३० । लाभालाभं ३१ । ३२। शुभाशुभं ३३ । रोगार्तस्य शुभाशुभं ३। इति शुभलक्षणाध्यायः प्रवासचिन्ताध्यायः आगमनं ३५ । ३६ । ३७ । ३८। प्रवासिन आगमने कालः ३६। इति प्रवासचिन्ताध्यायः। नरप्राप्ताध्यायः चौरं 8० । स्थानं ४१ । लाभालाभं ४२। दिगध्वनः प्रमाणं ४३। इति नछप्राप्त्यध्यायः । ६ । मिश्रकाध्यायः। गर्भिण्याः पुत्रकन्याध्यायः। वरस्य स्त्रीलाभालाभज्ञानं ४४ । विवाहज्ञानं ४५। वर्षासमये दृष्टि ४६ । ४७। गर्भिन्याः किं जातमिति ४८ | प्रयुः किदृशौ स्त्री चेतसि वर्त्तते ४६ । प्रष्ठा पृच्छति कस्य सम्बन्धिनौ चिन्ता मम मनसि वर्त्तते ५० । ५१ । प्रवासचिन्ता ५२। प्रष्टा पृच्छति कीदृश्याः स्त्रिया सह सम्भोगः ५३ । रोगार्त्तस्य परदेशस्थितस्य मृत्युः ५४। कश्चित् पृच्छति मम पिता अन्यदेशस्थः तत्र किं अद्यापि तिष्ठति अन्यथा देशान्तरं गत इति ५५। हृतस्यार्थस्य खरूपं तास्करकालदिग्देशतस्करवयोवश्यज्ञानम् ५६ । इति मिश्रकाध्यायः इति लोकानुक्रमणिका समाप्ता शुभमस्तु ।
Text begins :
प्रतिपत्य रविं मूर्धा वराहमिहिरात्मजेन एथुयशसा । प्रश्ने कृतार्थगहना परार्थमुद्दिश्य सत् यशसा ॥
Commentary begins :
अथ षट्पञ्चाशिका प्रारम्भः । केशाजार्कनिशाकरक्षितिजवित् जीवास्फुजित् सूर्यजां
विघ्नेशं खगुरुं प्रणम्य शिरसा देवीच्च वागीश्वरीम् । प्रश्नज्ञानविधौ वराहमिहिरायत्यस्य सद्बुद्धिमान्
लोकानां हितकाम्यया दिजवरो टोकां करोत्युत्पलः ॥

Page #222

( 556 )
प्रश्नविद्यां स्वपद्यैः कर्त्तुकामः व्यादावेव भगवतः श्रीसूर्यस्य नमस्कारं खनामाख्यापनं व्यार्यया चाह श्लोकः प्रणिपत्य etc.
Printed and published by (1) the Chowkhamba Sanskrit Series, Benares, ( 2 ) the Venkateswara Press, Bombay.
7362.
2279. होराषट्पञ्चाशिका or simply षट्पञ्चाशिका |
Horāṣaṭpañcāsika or simply Saṭpañcāśikā.
By Prthuyasas, son of Varahamihira, with the commentary by Damodara.
Substance, country-made paper. 12 x 52 inches. Folia, 12. Lines, 10-13 on a page. In Tripaṭha form. Character, Nagara. Date, (?). Appearance, fresh but worm-eaten. Complete.
Colophon of the text: इति
श्रीव्यवन्तिकाचार्य वराहमिहिरात्मनष्टथुयशोऽभिधानेन
विरचितायां षट्पञ्चाशिकायां सप्तमोऽध्यायः ।
Colophon of the commentary:
इति श्रीदामोदर देवविरचितायां षट्पञ्चाशिकायां सप्तमोऽध्यायः ७ समाप्तोऽयं ग्रन्थः ।
For the text see IO. Catal. No. 2992.
The commentary begins :
मणिकर्णिकृतावासं नत्वा सिद्धिविनायकम् । अग्नौश्वरकृतावासदामोदरविनिर्मिता ॥
वराहसुत दैवस्येयं प्रकाशिका |
सिद्धान्तः सुगाकैईटव्यौ शिवतुष्टये ॥
अथेह वराहमिहिराचार्यात्मजः प्रनं विवक्षुरादौ निर्विघ्नतापरिसमाप्त्यर्थं मङ्गलं कृत्वा संबंधाद्यनुबंधचतुष्टयमाह प्रणिपत्येति ।

Page #223

(557 )
The parentage of the commentator: जानकौरघुनाथाभ्यां जातो दामोदरः कृतौ । तेनेयं रचिता टीका सुप्रश्नस्य प्रकाशिका ॥
It ends :
नवबाणद्दयमितो खनुष्टुव्वत्तसंख्यया । नामिक्रमेण लिखितो मया खनव ( वं) विष्णुभिः ॥
7363.
10027. होराषट्पञ्चाशिका | Horāsatpañcāśikā. By Prthuyasah.
Post-colophon :
With the commentary by Damodara.
Substance, country-made paper. 12 x 5 inches. Folia, 15. In Tripātha form. Character, Nagara. Date, Samvat 1865. Appearance, decayed and repaired. Complete.
Last Colophon :
(Text) :
इति श्रीव्यवन्तिकाचार्यवराहमिहिरात्मजष्टथुयशसा ( यमिलातेन) विरचितायां षट्पञ्चाशिकायां सप्तमोऽध्यायः ।
( Commentary) :
इति श्रीदामोदरविरचितायां षट्पञ्चाशिका [ प्रकाशिका ] यां सप्तमोऽध्यायः ।
संवत् १८६५ माघमासे शुक्लपक्षे विधौ ३ गुरुवासरे लिखितं रामेश्वरखपठनार्थम् ।
The commentary begins:
मणिकर्णीकृतावासं नत्वा सिद्धिविनायकम् । व्यमश्वरकृतावासदामोदरविनिर्मिता ॥

Page #224

( 558 )
वाराहसुतदैवज्ञप्रश्नस्येयं प्रकाशिका ।
सिद्धान्तः सुगणकैटव्या शिवतुराये ॥ The commentary ends :
जानकीरघुनाथाभ्यां जातो दामोदराकृतिः । तेनेयं रचिता टोका सुप्रश्नस्य प्रकाशिका ॥ नवबाणदयमितो ह्यनुष्टुप्शतसंख्यया । नाभिक्रमेण लिखितोऽन्यथा खनन विष्णुभिः (?) ।
7364.
10540. (होरा)षट्पञ्चाशत्प्रश्नहोराटोका । (Horā)satpañcāśatpraśnahorātīkā.
By Śrīdhara.
Substance, country-made paper. llx5 inches. Folia, 11-37. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearanco, fresh. Incomplete at both ends.
The text (commonly called होराषट्पञ्चाशिका or simply पञ्चाशिका) by Prthuyasas is well known. The commentary is a new one. • 14A, इति श्रीरथयशःकृतघट्पञ्चाशत्यनशास्त्रे श्रीधरविरचितटीकायां शत्रोरागमनाध्यायो द्वितीयः; 16B, इति श्रौषट्पञ्चाशत्यनशास्त्रे जयापजयो नाम टतीयोऽध्यायः; 18B, इति श्रौषट्पञ्चाशत्प्रश्नहोराशास्त्रे शुभाशुभयोगो नाम चतुर्थोऽध्यायः ; 21B, इति श्रौषट्पञ्चाशदन्थे प्रवासि-यागमनं पञ्चमोऽध्यायः ; 25B, इति श्रीरथुयशःकृत(सुत) छपन्न प्रश्नहोराशास्त्रस्य श्रीधरविरचितटीकायां नएप्राप्ति म षष्ठोऽध्यायः; 27B, इति पृथयशःकृतषट्पञ्चाशदन्थे स्त्रीपुरुषलाभालाभाध्यायो सप्तमः; 28B, घट्पञ्चाशत्पनशास्त्रे वर्षप्रश्नाध्यायोऽयमः; 32B, घट्पञ्चाशत् होराशास्त्रे सुरताध्यायो नवमः ।

Page #225

( 559 )
7365.
6590. होराषट्पञ्चाशिका | Horāsatpañcāsikā.
By Prthuyasas, son of Varahamihira.
With an anonymous commentary.
Substance, country-made paper. 162x52 inches. pātha form. Character, Bengali. Date, Saka 1704. Complete.
Last Colophon of the text:
इति मिश्र काध्यायः समाप्तः ।
The commentary has no colophon.
End :
The commentary begins:
Post-colophon :
इति आश्विन शकाब्दाः १७०४ | श्रीश्रीगोपालाय नमः |
&
Folia, 7. In TriAppearance, fresh.
ॐ नमः शिवाय ॥
टघुयशोनाम्ना प्रश्न (स्व) विषये इयमर्थेन गहना प्रश्नषट्पञ्चाशिकात्मका विद्या छात्रादीनां प्रयोजनमुद्दिश्य कृता शोभनं कौर्त्तिलक्षणं यस्या ॥ १ ॥
केन्द्रस्थानपरिभाषामाह । स्थानपरिभ्रंशः दृष्टे चक्षुर्न भवतीति व्यविभ्रंशः चतुर्थस्थानात् वृद्धिः मध्याद् दशमस्थानादस्तमयात् सप्तमस्थानात् प्रवान्निव सेवनपश्यन् किं करोति वर्त्तनं कथमे [त] त् इत्युच्यते चरस्थिरयात्मके यदुक्तं चरराशौ गते खामिना युक्ते दृष्टे च शुभग्रहाणामन्यतमेन च प्रयुक्तेऽन्यथा भवतीति ॥ २ ॥
कर्कटचिक-मौनैरुत्तरस्यां गतमिति वाच्यं । देशो यथा पृच्छाकाले मेषलग्ने प्रचारदेशे स्थितं वाच्यं । वृषे गोष्ठे मिथुने नृत्यगीतसंग्रामादौ । कर्कटजलसमीपे | सिंहे अरण्ये | कन्यायां

Page #226

( 560 )
नौसमीपे । तुलायां खरहे रणे वा। वृश्चिके क्षेत्रभूमौ ।
धनुषि संग्रामे ॥ ॥ The text is often printed and often noticed.
7366.
10025. होराषट्पञ्चाशिका। Horāsalpancāsika.
___By Prthuyasa, son of Varāhamihira. With a Hindi commentary by Narmadā Giri.
..
.
Substance, country-made paper. 13xb inches. Two batches of leaves : I. 11x4 inches; II. 13x5 inches. I contains, in ll leaves, the first adhyāya with its commentary. II, in 37 leaves, contains the adhyāyas 2-7, with their commentary. Character, Nagara. Date, Samvat 1912.
I. इति श्रीनर्मदागिरिणा अवधूतेन कृतायां बालबोधिन्यां षट्पञ्चाशिकाटीकायां संक्षेपहोराध्यायः प्रथमः ॥
II. Folia 10 and 21 missing. 9A, गमागमाध्यायो द्वितीयः। 13B, जयपराजयाध्यायस्ततौयः । 16B, . शुभाशुभलक्षणाध्यायश्चतुर्थः । 20A, प्रवासचिन्ताध्यायः पञ्चमः । 23B, नरप्रास्यध्यायः षष्ठः। Last Colophon :
मिश्रकाध्यायः सप्तमः॥ Post-colophon :
संवत् १८१२ चैत्रमासे कृष्णपक्षे दशम्यां तिथौ चन्द्रवासरे इदं पुस्तकं समाप्तमगात् ॥

Page #227

Colophon :
( 561 )
Post-colophon :
7367.
10342. होराषट्पञ्चाशिकास्वत्रम् । Horaṣaṭpañcāsikāsūtra.
By Prthuyasas.
Substance, country-made paper. 9 x 4 inches.
Folia, 7. Lines, 7, 8
on a page. Character, Nagara. Date, Samvat 1786. Appearance, old and discoloured. Complete.
36
इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां षट्पञ्चाशिकासूत्रं समाप्तम् ॥ १ ॥
शुभं भवतु ॥ संवत् १७८६ वर्षे शाके १६५१ ॥ समये नाम वैशाखे शुक्ले पक्षे ॥ मन्दवासरे ॥
लिपिकृतं ब्राह्मण + रजौ ।
तारादं० ।
On the reverse of the last leaf नीलकण्ठस्य पुस्तकम् । The same occurs also on the obverse of the first leaf.
7368.
9x4 inches.
Substance, country-made paper. page. Extent in slokas, 84. Character, Nāgara. tolerable. Verse. Generally correct. Complete.
9315. होराषट्पञ्चाशिका | Horāsatpañcāsilca.
The last colophon runs thus:
Folia, 7. Lines, 8 on a Date, ( ? ).
Appearance,
इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां होराषट्पञ्चाशिकाया मिश्रका -
ध्यायः ।

Page #228

( 562 )
7369. 4304. Tuzu EtfXeIT or sellinu424*1fIFT I
Horāşatpañcāśikā or Jyotişaşatpañcāśikā.
By Pythuyaśas, son of Varāhamihira.
Substance, country-made paper. 10 x 5 inches. Folia, 3. Lines, 15 on a page. Extent in slokas, 100. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured. Complete.
A well-known work of astrology. See IO. Catal. No. 2992.
7370. 7864. Tuzu 1f91917 | Horāşatpañcāśikā.
By Pịthuyaśas, son of Varāhamihira.
Substance, country-made paper. 9 x 5 inches. Folia, 6. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara. Date, Samvat 1868. Appearance, discoloured. Complete.
Colophon :
इति श्रीवराहमिहिरात्मजेन विरचिता घट्यंचाशिका] संपूर्ण । Post-colophon :
संवत् १८६८ वैशाख सुदि १५ बुधवासरे। शुभं ददातु ।
7371. 7821. ITU?q=TfFT I Horāşat pañcāśikā.
By Pythuyaśas.
With Bhattotpala's commentary. Şubstance, country-made paper. 108 x 41 inches. Folia, 31. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 425. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Complete.
36B

Page #229

( 563 )
Last Colophon :
इति श्रीभट्टोत्पलविरचितायां घट्पञ्चाशिकावृत्तौ मिश्रकाध्यायः
सप्तमोऽध्यायः समाप्तः। Post-colophon : .
वैशाखमासे सिते पक्षे प्रतिपत्शनिवासरे । पञ्चकोशे च पूर्व स्यात् पुस्तकं लिखितं मया ॥
संपूर्ण सुभमस्त। See IO. Catal. Nos. 2992 and 2994 respectively for the text and the commentary.
7372.
8177. होराषट्पञ्चाशिका। Horāsatpaicāsika.
____By Prthayasas. With Bhattotpala's commentary.
Substance, country-made paper. 9x51 inches. Folia, 20. In Tripātha form. Character, Nāgara of the 17th century. Appearance, discoloured. Complete.
The commentary begins thus :
काजेशार्कनिशा करक्षितिजविज्जीवस्फुजित्सूर्यजान्
विघ्नेशं च गुरूण प्रणम्य शिरसा देवौं च वागीश्वरीम् । प्रश्नज्ञानविधौ वराहमिहिरापत्यस्य सत्यत्यये
शिष्याणां हितकाम्यया दिजवरटीका करोत्यत्पलः ॥ १ ॥ कानौह शास्त्रे सम्बन्धाभिधेयप्रयोजनानि भवन्तीत्युच्यते । प्राब्रह्मादिनिःस्तमिदं वेदांगमिमिति। उपायो ये च लक्षणो
वाच्यवाचकलक्षणो वा संबन्धनुपायः etc. etc. Text begins thus :
प्रणिपत्य रविं मुर्धा वराहमिहिरात्मजेन सयशसा। . प्रश्ने कृतार्थगहना परार्थमुद्दिश्य एथयशसा ॥ १ ॥

Page #230

( 564 )
च्युतिर्विलमाद्धिबुकाच्च वृद्धिर्मध्यात्प्रवासोऽस्तमयान्नित्तिः ।
वाच्यं ग्राहैः प्रश्नविलमकादहं प्रविष्टो हिबुके प्रवासी ॥ २ ॥ Text ends thus :
अंशकाद् ज्ञायते द्रव्यं डेक्काणे तस्कराः स्मृताः । राशिभ्यः कालदिन्देशा वयोजातिश्च लग्नपात् ॥
7373.
10847. होराशास्त्रम् । Horāsāstra. Being an interlocution between Sürya and Aruna.
Substance, Nepalese paper. 12x31 inches. Folia, 14. Lines, 6 on a page. Extent in slokas, 252. Character, Newari of the 19th century. Appearance, discoloured. Complete.
Beginning :
श्रीमहागणपतये नमः ॥ श्रीसूर्याय नमः॥ अरुण उवाच ।
इह जन्मान्तरे खामिन् चिहादौनां कथं भवेत् ।
सुखदुःखैाधिभिः पुत्रै बन्धुवावंधुते ब्रुवन् । Last Colophon :
इति श्रीसूर्यारुणसंवादे होराशास्त्रे दादशभवनफलं संपूर्ण । The MS. is hopelessly incorrect and cannot be properly described.
Printed and published by the Chowkhamba Sanskrit Series.
7374.
1603. होरासारः। Horāsāra.
Substance, country-made paper. 111x4 inches. Folia, 52. Lines, 11 on a page. Extent in slokas, 1,400. Character, Nāgara. Date, Samvat 1865. Appearance, tolerable. Generally correct.

Page #231

( 565 )
Post-colophon :
श्रीः पुस्तकमिदं ... ... ... ... ... ... स्य ज्योतिर्वित् । लोलखान्तोऽत्यन्तसंजातकायः ।
चञ्चत्देहस्नेहकृन्मित्रवर्गे । मस्यैरम्भः सप्रसंभवै पुरुसदंभः (?)
कुंभश्चेत्स्यात्संभवे यस्य लग्नम् ॥ संवत्-१८६५ शाके १७३० मौतौफाल्गुणशुक्ले चतुर्थों शनिवार
श्री। It begins as in Bik. No. 639 :
जयन्ति जगदेकहेतुर्विश्वात्मा लोकप्रियकरः । अनु(भु)दिनमुदयविनाशस्थितिकर्ता भास्करो दिनाधीशः ॥ निमिषादिव वत्मरान्तं कालं राशिप्रयाणमेकैकम् । गणितस्कन्धे प्रोक्तं पूर्वं ग्रहचारलक्षणैः सार्द्धम् ॥ होरास्कन्धे सम्यग्दशाविभागं पुरा विनिर्दिछम् । विस्तारशास्त्रमानैः नाशक्यते मन्दबुद्धिभि तुम् ॥ तस्यात्प्रयोगसिद्धिराचार्यत्फलं सुसिद्धम् । तविस्पार्थं वक्ष्ये होराशास्त्रार्णवे सारम् ॥ मेघरघमिथुनकर्कटकाः सिंहकन्यातुलावृश्चिकास्था ।
धनुरिह मकरकुम्भ-मौना इति राशिनामानि ॥ Colophons : No colophon for the 1st chapter. 3B, इति होरासारे ग्रहलक्षणं नाम द्वितीयोऽध्यायः । 5A, ग्रहबलनिरूपणाध्यायस्ततीयः । 6A, निषेकजन्माध्यायः चतुर्थः । 6A, सद्यमरणयोगाध्यायः पञ्चमः । 10B, योगायु(ता)ज्ञानाध्यायः षष्ठः ।

Page #232

( 566 )
13B, आयुर्दायविधानं नाम सप्तमोऽध्यायः । 14B, • दशाफलाध्यायोऽयमः । 15B, सूर्यदशाफलज्ञानाध्यायः नवमः । 17A, • चन्द्रदशाफलाध्यायो दशमः । 18A, भौमदशाध्याय एकादशः । 19A, ° बुधदशाफलज्ञानं दादशः। 20A, जीवदशाफल त्रयोदशाध्यायः । 21A, चक्रदशाफलं चतुर्दशाध्यायः । 22A, शनिदशाफलं पञ्चदशाध्यायः । 23B, प्रकीर्णध्यायः षोडशः । 28A, अपवर्गदशाफलज्ञानाध्याः सप्तदशः । 31A, अन्तर्दशा अष्टादशोऽध्यायः । 33B, • योगायोग एकोनविंशत्तमः । 35A, ० (राजयोगः) विंशतितमोऽध्यायः । 37A, भावफलाध्यायः एकविंशतिः । 37B, कर्माजीवाध्यायो दाविंशतिमः ॥ 39A, विशेषयोगफलाध्यायः। 41B, दोषाध्यायश्चतुर्विशत्तमः । 43A, • स्त्रीजातकम् । 46A, निर्वाणाध्यायः घड्विंशः । 47B, नएजातकाध्यायः । २० । 48B, नक्षत्रपुरुषलक्षणाध्यायः । २८ । 50A, राशिपुरुषलक्षणाध्यायः । २६ । 51A, नवांशफलं । ३० ।। 52A, नक्षत्रजातकनिरूपणाध्याय एकत्रिंशत्तमः ।

Page #233

( 567 )
Authorities consulted:
Leaf 10B.
ग्राह
मययवनसिद्धसेनप्रबोधमाण्डव्य विष्णुगुप्ताद्यैः । व्यायुर्दायविभागो न्नृणां सम्यक् पुरातनैः कथितः ॥
7375.
10404. होरासारसुधानिधिः । Horāsārasudhānidhi.
By Nārāyaṇa, son of Samudrika Madhava.
Substance, country-made paper. 12 x 52 inches. Folia, 17. Lines, 11 on a page. Extent in Slokas, 600. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.
A work on horoscopy.
Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रशाद्यैः सहितं गजेन्द्रवदनं श्रीशारदालङ्कृतं पात्रं सोदकपूर्णमौड्यकलसं पासाक्षसूत्रं भुजैः । बिभ्राणं शुचिनागसम्भवलसत्कायं सहखार्कभं
वन्दे मूषकवाहनं गणपतिं त्रैलोक्यचिन्तामणिम् ॥ श्रीग्रामोद्भवकश्यपान्वयनिधिः सामुद्रिकज्ञः सुधीः
श्रीमान् माधवसंज्ञको द्विजवरो विघ्नेशसेवारतः । दादाभाङ्गति तस्मादजनि गुणगणैः पूजितस्त्वत्त्ववेत्ता
सिद्धान्तानां च + + मुनिजन विदितस्तत्समः कोऽपि नान्यः
॥ २ ॥
तस्माल्लब्धवरानुजोऽल्पमतिमान् नारायणोऽहं ब्रुवे होरासारसुधानिधिं गणितवित्तुष्टयै चमत्कारिकम् । श्रीगर्गादिमताविशिष्टमखिलं संगृह्य सारं परं
यस्य ज्ञानलवेन मोक्षपदवीं प्राप्नोति निःसंशयम् ॥ ३ ॥

Page #234

( 568 )
राशिव्योमगयोनिभेदकथनं व्यक्तिर्वियोनेस्तथा __धानं जन्मतदिएरियविविधायुः खेचराणां दशा । तशादएकवर्गयोगकलनं भूपालयोगादिकं ।
सर्वं यत्र निगद्यते तनुभृतां स्कन्धः स होराभिधः ॥ ४ ॥ आद्यन्तवर्णलोपाडोरास्माकं भवत्य होरात्रात् । तत्प्रतिबद्धः सर्वो ग्रहभगणश्चिन्त्यते यस्मात् ॥ ५ ॥ यदुपचितमन्यजन्मनि शुभाशुभं तस्य कर्मणाः पंक्तिम् ।
व्यञ्जयति शास्त्रमेतत्तमसि द्रव्याणि दौप इव ॥ ६ ॥ 4A, इति श्रीहोरासारसुधानिधौ राशिप्रभेदाध्यायः; 6B, इति श्रीश्रीग्रामकशेप(?) नामकमाधवात्मजनारायणकृते होरासारसुधानिधौ ग्रहयोनिभेदग्रहदानाध्यायः; 8A, इति सामुद्रिकोपनामकनारायणकृते निधेकाध्यायः ; 10A, [सामुद्रिकोपनामकनारायणकृते होरासारसुधानिधौ सूतिकाध्यायः; 12A, इति श्रीहोरासारसुधानिधौ माटपिटरियाध्यायः; 17, इति श्रीसामुद्रिकोपनामकमाधवात्मजनारायणकृते होरासारसुधानिधौ अनिछाध्यायः अथ दीर्घायुर्योगः-the MS. is left incomplete.
MISCELLANEOUS.
7376. .
2782.
Substance, country-made paper. 13x5 inches. Folia, 5. Lines, 10 on a page. Extent in slokas, 83. Character, Nägara of the 17th century. Appearance, fresh.
It begins :
शन्यर्कराहुकेत्वाराः क्रूराः शेषाः शुभग्रहाः ।
क्रूरयुक्तो बुधः क्रूरः क्षीणचन्द्रस्तथैव च ॥ 83rd verse:
वेधोवर्णादिके यावत् स्थानवेषोपि यावतः । दृष्टिस्तदनुमानेन वाच्या वि० शोषका बुधैः ॥
एवं विंशोपका।

Page #235

Post-colophon :
Substance, country-made paper. 102 x 42 inches. Date, Samvat, 1836.
9 on a page.
Character, Nāgara
Complete.
A manual of horoscopy.
No colophon.
Begins thus:
( 569 )
7377.
8078.
etc.
संवत् १८३६ वर्षे पोष वदि ७ दिने गुरुवारे |
Ends thus :
श्रीगुरुभ्यो नमः ।
स्वस्ति श्रीऋद्धिवृद्धिर्जयो मङ्गलमभ्युदयोऽस्तु । विमलजन्मपत्रिकाप्रारम्भे सदारप्राप्तनयाकावाक् । स्वान्तकृतमङ्गलेनारब्धकर्मा समाप्यते । अग्रे राजयोगादीनि फलानि प्रचौ [गौ]यन्ते | तत्रादौ व्योमचारविचारशास्त्रत्वात् । तन्नमस्कारात्मका मङ्गला
माचरामितिः ।
यदित्याद्या ग्रहा सर्वे नक्षत्राः सराशयः । सर्वान् कामान् प्रयच्छन्तु यस्येयं जन्मपत्रिका | जम्भारातिभकुम्भोद्भवमिव दधतः सान्द्रसिन्दूर रेणु
रक्तात्सिक्तैरिवोघैरुदयः गिरिनदी धातुधाराद्रवस्य । व्ययान्त्या तुल्यकालं कमलबलरुचो वारुणा वो विभूत्यै भूयासुर्भासयन्तो भुवनमभिनवा चानवीया ॥ २ ॥ etc.
etc.
Folia, 148. Lines, Appearance, fresh.
etc.
व्यायुर्द्रोणसुते श्रियं दशरथे शत्रुक्षयं राघवे
ऐश्वर्यं नहुषे गतिश्च पवने मानं च दुर्योधने | शौलं शान्तिववे(?) बलं हलधरे सत्यं च कुन्तीसुते विज्ञतां विदुरे भवन्ति भवतां कीर्त्तिश्च नारायणे ॥ ३६ ॥ इति श्रीप्रशस्ति ।

Page #236

Topics :
( 570 )
प्रशस्तिः । जन्मकुण्डली । फलानि । संवत्सरफलम् । युग
फलम् । गोलफलम् । व्ययनफलम् । ऋतुफलम् । मासफलम् । पक्षफलम्। विथिफलम् । नक्षत्रफलम् | योगफलम् । करणफलम् | वर्गः । वर्णफलम् | योनिफलम् | राशिफलम् । etc. etc. etc.
Beginning :
7378.
10069.
Substance, country-made paper. 6 x 42 inches. Folia, 21. Lines, 14 on a page. Extent in ślokas, 280. Character, Nāgara of the 18th century. Appearance, old and discoloured.
A metrical work on astrology with a Hindi com
mentary.
श्रीगणेशाय नमः |
स जयति सिन्दुरवदनो देवो यत्पादपङ्कजस्मरणात् ।
दासरमणौ च तमसां राशिं नाशयेदिघ्नानाम् ॥ न षष्ठी न च दादशौ नाष्टमी नोसितासु । तिथिपूर्णमास्यनुरक्ता ॥ (?)
इयदिसमैनेंदुजीवांत हस्तनवो (?)
arrata रेव जात्रा प्रसस्ता | (?)
Topics :
2A, इति यात्रा; 2B, व्यथ प्रवेशः; 3A, अथ रोगिस्नानवर्ज्या ; 4A, arr विवाहार्थे कन्याशुभाशुभम् ; 7A, इति वारप्रवृत्तिः; 14B, इति राजचक्र ; 16A, नवांशचक्र; 17B, सर्वात योग; 18B, व्यथ चूलामुहूर्त्त ; इति चुलाचक्र ; 19A, व्यम्टतसंजीवनीविद्याव्याख्यास्यं; जारजाविकश्लोक ( end).

Page #237

( 571 )
7379.
10588.
A work on horoscopy.
Substance, Nepalese paper. 10 x41 inches. Folia, 15-158. Lines, 9 on a page. Foll. 20, 21, 22, 33, 34, 52-55, 63, 64, 75, 77, 83-85, 86-90, 93, 95, 100, 111, 113, 145-148, 150, 153, 154 are missing. Character, Nagara in a Nepalese hand. Appearance, old and worn-out. Repaired with transparent paper. Letters mostly invisible. Incomplete at both ends.
The title of the work is found nowhere in the body of the manuscript.
The last owner of the MS., on the top of the first leaf, writes :
sentfagalea-heteuaeta-Almata-azı fHERHETT: |
7380.
7396.
Substance, country-made paper. 103 x 5 inches. Folia, 3. Lines, 13 on a page. Character, modern Jaina Nāgara. Appearance, fresh.
A collection of ślokas on horoscopy marked from 16 to 100.
7381.
7116.
Substance country-made paper. 10 x 41 inchos. Folium, 1. Lines, 15, 12. Character, modern Jaina Nāgara. Appearance, fresh.
This leaf contains rules (in Sanskrit of a sort and sometimes also in Marwari) for restoring a lost horoscope.
On the left-hand upper margin of the reverse of the leaf we have :
नएपत्रिकाविचारसंपूर्ण।

Page #238

( 572 )
The scribe's name:
मुनि अमर सागर लिषतं ।
7382.
10100. aaTaeTGIETAT Nawābkhānkhānā.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 27. Lines, 10 on a page. Character, Nāgara of the 17th century. Appearance, old and repaired.
It contains the horoscope of Nawāb Mahavat Khān Khānkhānān, from his 28th year.
___2A, श्रीमन्नपविक्रमादित्यराज्यसमयातीतसंवत्सरेषु १६६८ शालिवाहनशकवत्सरस्तु १५६३ यावन शकपातवर्षेषु १०५० श्रीमत्मार्वभौमसाहजहां पातिसाहराज्यातीत सामास्तु १३ गुरुमानेन विकृतवत्सरे ... ... ... ... ... ... ... वसन्तत्तौ महामाङ्गल्यप्रदे विष्योत्तरभागे वैशाखे मासि बहुले पक्षे तिथौ दर्णे ३० घटी ११ घल ३७ सिते बुधवासरे ... ... ... ... श्रीमन्नवाव-महावतिखान-खानखानानन्दस्य निखिललोकानन्दस्य युवतिजनमनोरञ्जनस्य सुरत्राणपूर्णकृयाभाजनस्य ... ... ... ... ... ... ... श्रीमन्नवावलुहराशि ... ... वर्यस्य अष्टाविंशोवर्ष २८ प्रवेशः ।
7383.
6348. जन्मपत्र लिखनक्रमः। Janmapatralichanakrama.
By Viśvanātha.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 29. Lines, ll on a page. Extent in slokas, 725. Character, Nagara. Date, Samvat 1845 = Saka 1714. Appearance, discoloured. Complete.

Page #239

( 573 )
It gives the form of a horoscope, and takes, as a specimen, that of Khuram, who became emperor under the name of Sājāhān. The author's name is Viśvanatha and speaks of Jahāngīra, the father of Sājāhān, as the reigning monarch.
The mangalacarana and the object of the work: श्रीगणेशाय नमः |
सिन्दूरारुण सिन्धुरास्यचरणाम्भोजं प्रणम्यादरात् दैवज्ञार्यदिवाकरस्य तनयः श्रीविश्वनाथावयः ।
Then it goes on :
दिवं लोचन - जन्मपत्रलिखन प्रस्तावविस्तारधौविस्तीर्णं विदधाति तत्कुममिह ज्योतिर्विदां तुष्टये ॥
स्वस्ति श्रौर्जयमङ्गलमभ्युदयञ्चास्तु । माशीर्वादपद्यानि लिख्यन्ते ।
व्यथास्य दौर्घमायुःसूचनार्थ
5A, व्यथ स्वस्ति श्रमन्नृपतिविक्रमार्क राज्यगत संवत् १६४८ वर्षे शालिवाहन शके १५१३ प्रवर्त्तमाने शर्वरीनाम्नि संवत्सरे उत्तरायणस्थे भास्करे शिशिरर्त्ती माघे मासि ले पक्षे प्रतिपदि बुधवासरे घटी ३ प्रमितायां उपरि द्वितीयायां श्रवणनक्षत्रे घटो ५४ पल २ प्रमिते वच्चायोगे घटी ५ पल 8 प्रमिते उपरि सिद्धियोगे यत्र समस्त दिने घटौ २५ पल २२ गते रात्रिगतघटी १२ पल ३१ समये कन्याल ने बुधक्षेत्रे चन्द्रहोरायां शनिद्रेकाणे शुक्रसप्तांशे भौमनवांशे शनिद्वादशांशे बुधत्रिंशांशे एवंविधशुभाषिकवर्गेऽस्यां कल्याणवतीवेलायां समस्तसामन्तसौमन्तिनौसिन्दूरपूर-दूरीकरणकारणं .
(The epithets cover more than a page.)
5B, श्रोमज्जहाङ्गौरसार्वभौमस्तस्मात् तत्तुल्यगुणः श्रीमत्खुरम- सुलतानाभिधः कुमारः समजनि प्रदोषादिव दौपः etc. etc. etc.

Page #240

( 574 )
It ends :
वंशो विस्तारमायातु कौर्तिर्यातु दिगन्तरम् ।
आयुर्विपुलतां यातु यस्यैषा जन्मपत्रिका ॥ अव्याधिना शरीरेण मनसा च निराधिना ।
पूरयन्नर्थिनामाशास्त्वं जौव शरदां शतम् ॥ Colophon :
इति विश्वनाथविरचितजन्मपत्र लिखनक्रमः । Post-colophon :
शुभं भूयात् श्रीरस्तु सर्वजगतां संवत् १८४५ शके १७१४ ज्येष्ठ
कृष्णाटम्यां रवौ लिलेख ठाकुरदत्तः काश्यां खार्थम् । Then there are four lines about the hearing of one's horoscope from the lip of the astrologer.
7384.
7938.
Substance, country-made paper. 7x51 inches. Folia, 10. Lines, 6 on a page. Extent in ślokas, 70. Character, Nāgara. Date, Samvat 1646. Appearance, old, discoloured and faded. Complete.
A work on Jyotişa, relating to auspicious and inauspicious moments for religious observances and ceremonies. Beginning :
श्रीगणेशाय ॥ रेवत्युत्तररोहिणीम्टगमघामूलानुराधाकर
खातौ + + + + तुलामिथुनयोलग्ने विवाहः शुभः । मासाः फाल्गुनमाघमार्गशुचयो ज्येष्ठस्तथा माधवः
शस्ताः सौम्यदिने तथैव तिथयो रिक्ता कुहवर्जिता ॥

Page #241

( 575 )
9B, बालानां शुभकर्मशस्तसमयज्ञानं किलैकैकशः
पलोकाद + ति संकल + + + + लोकाश्चतुर्विंशतिं । पूर्वाचार्यकृतान् विलोक्य बहुशो ज्योतिष्यमथ संवधान् बहून(?)
एष श्रीपतिपादपद्ममधुपः श्रौलाद्रिदत्तोऽकरोत् ॥ No colophon. Post-colophon :
शुभमस्तु ॥ संवत् १६४६ समये वैशाखसुदिपूर्णिमा रविवासरे After the date there are two lines, containing stray verses, written in a much later hand.
7385. 11257.
Substance, country-made paper. 11x41 inches. Folia, 6. Lines, 9 on a pago. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
There is no colophon, nor does the title of the MS. appear anywhere. It relates to Jyotişa, as applied to Smrti. Beginning :
अथ दितिय प्रकरणं लिष्यते। धाटयुग्मं दयो मैत्रं श्रुतियुग्मं करत्रयम् ।
पुनर्वसुद्दयं पूषा मूलं चाप्युत्तरात्रयम् ॥ etc. 2A, इति निकासनं ; 2B, इति चूडाकर्म ; इति विद्यारम्भ ; 3A, इति कर्णवेध; 4A, इति रहप्रवेश ; इति दिक्शूलं and so on.
7386.
10409.
Substance, country-made paper. 101 x 41 inches. Folja, 11. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh.

Page #242

The work begins:
( 576 )
Every leaf is marked with the letters मंत्रसा० ; foll. 1-7 contain a work on astrology. The rest of the leaves, 8–11, give various incantations and mystic diagrams.
मेघे संक्रमते सूर्ये तुले भवति चन्द्रमा |
संग्रहे सर्वधान्यानि द्विमासे द्विगुणं भवेत् ॥ etc.
2A, इति संक्रान्तिफलं ॥ संवत् १८४० शके १७६१ (?) । 7B, इति श्री लघुजातके मतेन श्रीगर्गादिऋषिभाषितं दादशराशिको विचार समाप्तं
शुभमस्तु ॥
Then begin the incantations :
वजरी वजरौ वच्चके वार etc.
7387.
6448.
Two tracts on the general topics of astrology, both of which are defective.
I.
Substance, country-made paper. 102 x 42 inches. Folia, 1-45. Lines, 9, 12 on a page. Character, Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. Incomplete at the end.
Written by two different hands. The first hand writes foll. 1-35 and 44, 45 the last two leaves. The second hand writes the rest.
The contents of the work, as given in the beginning of the work :
ग्रहतिथ्यादिकानयनमुदयास्तौ शीघ्रवक्रौ । शत्रु मित्रसमाखेटा राश्याधीशाबलाबलम् ॥

Page #243

( 577 )
उच्चनीचाश्च मध्यस्था दृष्टिस्थानानि यानि च । गोचरं गोचरे वेधं दशाखंतर्दशा पुनः ॥ चारफलं तथा संधिं + + वेधमुपग्रहान् । शुभाशुभफलं वक्ष्ये तिथिधिष्णप्रगुणाश्रितम् ॥ ३ ॥ चंद्रताराबलं चैव भद्रां त्रिदिनपुष्करम् । यमघटं यमदंष्ट्रां क्रकचैकार्गलो तथा ॥ पार्योर्ध्वाधोवकादेवरक्षो नृणांशकाः । बालः कुमारको दृद्धः शूलानि शूलयोगको। परिघं धिष्णप्रशूलं च वारशूलं च योगिनीम् । दिगभद्रां कालयाशं च राऊं वत्सं च भार्गवम् ॥ एच्छाज्योत्पत्तिं त्रिधा वक्ष्ये बिघुमध्यं दिनेशगाम् । लग्मोदयं खदेशीयं दिनमानं दिनं गतम् ॥ कालवेलां तथा होरां यामाई कुलिकं तथा । वक्ष्ये कंटकवेधं चोपकुलिकं तथैव च ॥ लग्नं लग्नाधिपं होरां खद्रेक्काणनवांशकान् । द्वादशांशांश्च त्रिंशांशानुदयास्तांशसाधनम् ॥ लग्नाच्छुभाशुभं प्रश्ने जातकोवाहनिर्णयम् । देवतानां प्रतिष्ठानं यात्राप्रवेशसाधनम् ॥ वास्तुद विन्यासं कालविंशोपकांस्तथा। जलयोगांश्चार्वका + वर्षमासाहनिर्णयम् ॥ तिथादिखेचराचंद्रस्तत्कालज्ञः स्फुटः । (?) अवस्थानटमुटौ च लूकाभेदं वदाम्यहम् ॥ ज्योतिरंगमिदं सर्वं ये जानन्ति मनीषिणः । दौपवत्तान् विजानीयान्मोहांधकारनाशने ॥
T1.
Substance, etc. the same as above. Folia, 20 marked from 45 to 64. Incomplete at both ends.
37

Page #244

( 578 )
Topics:
45A, इति मुहूर्त्तप्रकरणम् ; 45B, इति संक्रान्तिफलम् ; 46B, इति वारतिथिनक्षत्रयोगे शुभाशुभदिनानि; 47A, इति पातः; 47B, इति कुमारयुवद्धयोगाः; इति शूलयोगातिशूलयोगी; 48A, इति योगिनौ; इति वारशूलं; इति वारकालः; इति कालवेला ; इति कालहोरा; इति अहर्यामः ; 48B, इति कुलिका ; इति कंटकद्दयं; इत्यपकुलिकाः; 49A, इति दशान्तर्दशाफलम् ; 49B, इति चारफलम् ; 49B, इति ग्रहसंधिः; इति पंचशालाकाफलम् ; 50A, इति उपग्रहाः; इति शीघ्रवको ; '50B, इति गोचरवेधः ; 51A, इति विवाहकुंडलिका; इति प्रतिष्ठाकुंडलिका; 52A, इति दीक्षाकुंडलिका; 52B, इति यात्राकुंडलिका; 53B, इति वास्तुप्रकरणम् ; 54A, इति कालविशोधकाः; 54B, इति प्रतिमासं वर्षविशोधकाः; 55B, इत्यर्घकांडं; इति तात्कालिकपंचांगं; 56A, इति तात्कालिकदिशाग्रहाः; 58B, इति तात्कालिकचंद्रशुभाशुभम् ; इत्यंगस्पंदः ; 59A, इति म्रत्य; 58B, इति छायापुरुषः ; 61, इति खरोदयेऽनिएफलानि ; 61B, इति सोममंत्रः; 62A, इति भौममंत्रः; इति बुधमंत्रः; इति गुरुमंत्रः; इति शनिमंत्रः; इति राङमंत्रः; इति केतुमंत्रः; 63A, इति ग्रहपूजा ; 63B, इति ग्रहहोममंत्राणि ; इति ग्रहहोमविधिः; 64B, इति अभिषेकमंडलविधिः।
7388.
2661.
Substance, country-made paper. 5x31 inches. Folia, 64. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 440. Character, Nāgara of the 19th century. Date, (?). Appearance, discoloured and worn-out.
Notes of an astrologer. Topics:
2B, इति होरामुपरि पूलोकाः; 3A, अथ शकुनोपरि श्लोकाः; 4B, इति लाभपर्च; 5B, इति ग्रहविंशोत्तरी दशा; 7A, इति सप्तवार उपरपलोकाः; 7B, इति वारतिथिदग्धा ; (11B, इति लमवाराही); llB,
378

Page #245

( 579 )
16A, अथ
अथ जीवयोगः ; 12B, इति लसन उपरि श्लोकाः; 14A, इति फारसीप्रकाशे ; 15A, इति सूर्यचतुष्पदः ; 15B, इति चन्द्र चतुष्पदः ; विश्वा ; 16B, व्यथ दिनमान उपरि श्लोकाः; 17B, व्यथ लग्नानि ; 18B, इति लग्नप्रमाण ; 21B, इति गोचरफलम् ; 25B, इति नवग्रहाणां दानानि ; अथ नवग्रहाणां दानानि द्वितीयग्रंथांतरे ; 27B, इति नवग्रहदान समाप्तम्; 28A, काथ भद्रा उपरि श्लोकाः ; 29B, इति सूर्यादिग्रहघातक; 30A, इति चन्द्रमा नक्षत्रघातः; 30B, इति चन्द्रघातः; अथ चन्द्रघातः द्वितीये ग्रंथांतरे; 31B, इति स्वौघातः; 32A, इति चन्द्रघातः; 32B, इति जन्म चन्द्रफलम् ; 34B, इति चन्द्रमा व्यङ्गफलम्; 34B, व्यथ चन्द्रग्रहवेधः ; 35B, इति चन्द्रस्नेहवेधाः; 35B, इति चन्द्रमावदशाफलम् ; 36A, इति चन्द्रवर्णफलम् ; 36B, इ चन्द्रफलम् ; 36B, इति दिक्शूलम्; 37A, इति नक्षत्र शूलम्; 37B, इति नक्षत्रकालः; 38A, इति व्यार्द्रा नक्षत्रकालः ; 38A, इति कालवासो ( ? ) ; 39A, संक्रान्तिमुहूर्त्तम् ; अथ पञ्चाङ्गोपरि श्लोका ; ; 39B, इति योगनी को आर्या ; योगिनोफलम् ; 40A, इति सिद्धियोगः ; इति तसिद्धियोगः ; 43A, इति यमद्राठयोगः ; 43B, इति गमनमुहूर्त्तम् ; 45B, इति चतुर्दिशयाचाविचारः; काथ गमनमुहूर्त्तम् ; 47B, व्यथ संक्रान्तिउपरि श्लोकाः; 48A, अथ पञ्चाङ्गोपरि श्लोकाः; 48B, व्यथ संक्रान्तिपुण्यकालनिर्णयः; 50A, जन्मनामफलम्; 50B, व्यथ छटोको मुहर्त्तः; 51A, इति हस्तौ लेने को मुहूर्त्त ; 51B, इति पृथ्वीयोवण विचार; 52A, इति गुर्वादित्य; 52B, इति वर्षा उपरि श्लोकाः; 53B, इति वस्त्रपरिधान; 54A, इति प्रच्छालन ; व्यथ वर्षदशोपरि श्लोकाः; 54B, इति नवग्रहदशाफलम् ; 56A, इति जन्मपायाफलम् ; 56B, इति दठणस्नानम् ; 59B, इति चन्द्रघातफलम् ।
इति मृत्युयोगः ; 41A,
7389.
1096.
Substance, country-made yellow paper. 162 x 22 inches. Folia, 28 in all, 2 to 18+ ष् to ऋट + क to ग. Lines, 6 on a page. Character, Bengali of the 18th century. Appearance, fresh.

Page #246

( 580 )
A fragment of an astrological work, possibly a note
book of an astrologer.
The first 18 leaves begin with
af and end with fast. The second batch, to, begins with astrological calculation of rainfall and ends with the auspicious moments for undertaking a journey. The third batch to relates to horoscopes.
जन्मकालग्रहस्थित्या फलं वच्ये शुभाशुभम् ॥
7390.
10789.
Substance, country-made yellow paper. 13x5 inches. Folia, 35. Lines, 9, 10 on a page. Character, modern Bengali. Appearance, fresh.
A vade-mecum of astrology, mainly as applied to Smrti. Beginning:
अथ वारः । रवि सोम मङ्गल बुध बृहस्पति शुक्रः शनि । अथ तिथिः । प्रतिपत् । द्वितीया । तृतीया । चतुर्थी etc.
etc.
No colophon.
Post-colophon:
लिपिरियं श्रीयुक्त राम चाँद देवशर्मणः पु (पू) स्तकमिदं पठनायें इदं पुस्तकं समाप्तं । इति सन १२५८ तारिख २० माष्ट[र्ग ] ।
7391.
10349.
A.
Substance, country-made paper. 8x4 inches. Folia, 4. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 144. Character, Nagara. Appearance, discoloured. Complete.

Page #247

( 581
)
On divination by mystic processes. Beginning :
श्रीगणेशाय नमः ॥ मात्रिकचकं लिख्यते ॥ (The calera is drawn on the right-hand side of the leaf.)
चिलि चिलि मातङ्गी नाम सिद्धिकारिणी प्रसिद्धि दर्शय स्वाहा ॥ अनेन नेत्रे घटिका सप्तवारेणाभिमन्वयेत् । कुमारीकन्याहस्ते दातव्यं । धृत्वा शुभाशुभं विचारयेत् ।
अकारस्य तु ऐश्वर्यं नृभोग्यं चार्थसम्पदः।। समुड्याप्नोति सततं अकारेणैव संशयः ॥ १ ॥ आकारे लभते शोक सन्तापं याधिमेव च ।
मनसः(?) कलहं चैव वियोगं सह बान्धवैः ॥ २ ॥ There are 1-47 ślokas. The work is not complete.
B.
This number also contains the last leaf of Praśnajñāna, the same work as Praśnāryā, noticed in No. 10345. The Aryās contained are marked 63–71. Colophon :
इति श्रीउत्पलभट्टविरचितं प्रश्नज्ञानं समाप्तम् ॥ Post-colophon :
शुभमस्तु ॥ संवत् १६५२ समये भाद्रवदि घरि सुक्रवासरे॥ श्री विश्वेश्वराय नमः॥ धर्मदासलिखितं पुस्तकम् ॥
7392.
7887.
Substance, country-made paper. 101x41 inches. Folia,6. Lines, 15 on a page. Character, Nagara of the 19th century. Appearance, fresh.
Contains astrological tables.

Page #248

( 582 )
7393.
3521. कोष्ठौप्रदीपः। Kosthipradipa.
Substance, country-made yellow paper. 16x31 inches. Folia, 33. Lines, 8 on a page. Character, Bengali in a modern hand. Appearance, fresh. Incomplete at the end. Without the author's name.
Beginning:
ॐ नमः श्रीसूर्याय। ॐ नमः पार्वतीशाय । अथ कोष्ठौपदीयं लिख्यते । श्रीसूर्यचन्द्रकुजचान्द्रिसरेज्यशुक्र
पातङ्गिराजशिखिनो दिगधीश्वराश्च । आयुः श्रियं ददतु तस्य नरस्य कोठी ___+ + + + + विचार्य गणयामि गुरोः प्रसादात् ॥
इत्यादि। Another book on horoscopy. It gives also the form in which the nativity is to be cast.
7394.
3520. कोष्ठीप्रदीपः। Kosthipradipa.
Substance, country-made yellow paper. 16x3 inches. Folja, 18. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 700. Character, Bengali. Date, Saka 1751. Appearance, fresh. Complete.
Colophon:
इति कोठीप्रदीपः समाप्तः। Post-colophon :
शकनरयतेरतौताब्दाः १७६१ कार्त्तिकस्यैकादशदिवसीया लिपिरियम्।

Page #249

( 583 )
धराजिम्भगाजौन्दुमाने शकान्दे
गुरोर्वासरे कार्तिक शुक्लपक्षे । प्रणत्येशदेवं दिजो रामचन्द्रो
लिलेखादरात् पुस्तकं ज्योतिषीयम् ॥
शिवमस्तु लेखके। A book on horoscopy. Beginning :
ॐ सूर्याय नमः। इएदेवं नमस्कृत्य गोपालकुलदैवतम् ।
कोठीप्रदीपमेतञ्च वक्ति श्रीरघुनन्दनः ॥ अथ गण्डयोगः।
अश्विनीमघमूलानां तिसो गण्डाद्यनाडिकाः ।
अन्ते पौष्णोरगेन्द्राणां पञ्चैव यवना जगुः ॥ End :
ऋप्फेस्थिते सोमरिपौ मनुष्यः
धर्मार्थहीनो बहुदुःखतप्तः । कान्तामुखं त्यज्य विदेशवासी
दम्भान्वितः पिङ्गलचक्षुरोगी । राहुवत् केतुफलं सर्वत्र ज्ञेयम् ॥
7395.
7289.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 5. Lines, 22 on a page. Character, Jaina Nāgara of the 18th century. Appearance, discoloured.
A vade-mecum of an astrologer. वर्षमासदिनफलकालनिर्णयार्थे जातकार्णवे त्रिपताकाचक्रं etc.

Page #250

Post-colophon :
( 584 )
7396.
6824.
Substance, country-made paper. 9x42 inches.
Folia, 2. Lines, 13
on a page. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1827. Appearance, old and discoloured.
A note-book of an astrologer.
1B, इति व्यंगफुरकवारो विचारः ।
काती हृदी संवत् १८२७ लिपकु हरकरणभोपावरमध्ये हरकर्णपठनार्थं ।
2B, इति घटिकालग्न संपूर्णम् ।
Beginning :
7397.
7219.
Substance, country-made paper. 9x42 inches. Folia, 5. Lines, 7-12 on a page. Character, Jaina Nāgara of the 19th century. Appearance, fresh. (Worn-eaten in 1941.)
Three astrological treatises in Sanskrit.
I.
इति श्रीपुरुष जन्मकुण्डलिकाफलम् |
लग्नस्थितो दिनकरः कुरुतेऽगपीडां
पृथ्वौसुतो वितनुते रुधिरप्रकोपम् ।
छायासुतः प्रकुरुते बहुदुःखभाजं
जौवेन्दुभार्गवबुधाः सुखकांतिदाः स्युः ॥
II.
इति श्रीजन्मकुंडलिकाफलम् ।

Page #251

( 585 )
Beginning :
मूर्तः करोति विधवां दिनकृत् कुजन्मा
राहोरभौयतनयां रविजो दरिद्राम् । शुक्रः शशांकतनयो धिषणश्च साध्वौं व्यायुष्मतौं प्रकुरुतेऽथ विभावरौशः ॥
III. इति श्रीटूटकश्लोकाः। Beginning :
सुतानां गुरु पंचकं वा चतुष्कं
सितो दारिकाषट्ककं वा । शनिस्वेकपुत्रः सुता युग्मकं च
प्रवाच्यं ग्रहाणां युते वीक्षणे वा ॥
7398.
7166.
Substance, country-made paper. 101x5 inches. Folia, 6. Lines, 4 on a page. Character, Jaina Nāgara of the early 19th century. Ap. pearance, fresh. Complete.
A treatise on horoscopy with an interlineal commentary in vernacular.
Beginning:
लग्ने स्थितो दिनकरः कुरुतेऽङ्गयोडां ____पृथ्वीसुतो वितनुते रुधिरप्रकोपम् । छायासुतः प्रकुरुते बहुदुःखभाज
जौवेन्दुभार्गवबुधाः सुखकांतिदाः स्युः ॥ 3B, इति श्रीपुरुषजन्मकुण्डलीफलं ; 6B, इति स्त्रीजन्मकुण्डलिकाफलं ज्ञेयम् ।

Page #252

( 586 )
There are three lines more with the text after the colophon.
7399.
7593.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 3. Lines, 7 on apage. Character, Jaina Nagara. Date, Samvat 1752. Appearance, discoloured.
It relates to horoscopy.
Beginning :
लमस्थितो दिनकरः कुरुतेऽङ्गपीडां
पृथ्वीसुतो वितनुते रुधिरप्रकोपम् । छायासुतः प्रकुरुते बहुदुःखभाज
जीवेन्दुभार्गवबुधाः सुखकांतिदाः स्युः ॥ I. 2A, इति पुरुषजन्मकुंडलिकाफलम् ; II. 3A, इति स्त्रीजन्मकुंडलिकाफलम् ; II. छूटक प्रलोकाः । Post-colophon :
संवत् १८५२ रा वर्षे मिति माघकृष्णटतौयायाम् ७ तिथौ बुधे
लिखितं श्री मेडडानयरे ॥ Two lines of Marwari at the end of which we have: सं १८०३ मिती माहा सुदलि। भोरुंदामध्ये ॥
7400.
6636.
Substance, country-made paper. 11x5 inches. Folia, 302 (by counting). Jaina handwriting. Appearance, discoloured.
These leaves contain mostly astrological tables.

Page #253

( 587 )
7401.
7252.
Lines,
Substance, country-made paper. 101x41 inches. Folium, 1. 12, 13. Character, modern Marwari. Appearance, fresh.
The notes of an astrologer. Beginning : अथ तावत्तनुभावविचारमाह । रूपं तथा वर्णविनिर्णयश्च
चिहानि जातिर्वयसः प्रमाणम् । सुखानि दुःखान्यपि साहसं च
लग्ने विलोक्यं खलु सर्वमेतत् ॥ 1B, इत्यादयः पदार्थाश्चिंतनीया ; इति दिग्शूलं ; इति घटऋतुनामानि ।
PALMISTRY AND BODILY PECULIARITIES.
7402.
5081. सामुद्रकम् । Samudraka.
Substance, country-made paper. 17 x 4 inches. Folia, 4. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 100. Character, Bengali. Date, Saka 1701. Appearance, old and discoloured. Complete.
Beginning :
श्रीराम । कीदृशः पुरुषो धन्यः निन्दितः कीदृशो भवेत् ।
कन्यका कौदृशौ धन्या वर्जिता वापि कौदृशौ भवेत् ॥ नारद उवाच ।
प्टणु कृष्ण प्रवक्ष्यामि सामुद्रेण यथोदितम् । लक्षणञ्च मनुष्याणामेकैकेन वदाम्यहम् ॥

Page #254

( 588 )
Colophon :
___ इति सामुद्रकं समाप्तम् । Post-colophon Statement :
इति श्रीकाशीनाथदेवशर्मणः खाक्षरं पुस्तकच्च। शकाब्दा १७०१ । १ । १४ ॥८॥
7403. 9566. सामुद्रिकम् । Samudrika.
Substance, country-made paper. 13x4 inches. Folia, 9. Lines, 7,8 on a page. Extent in slokas, 252. Character, Nāgara. Date, (?). Appearance, fresh. Prose. Generally incorrect. Incomplete.
This is a treatise on palmistry.
It begins thus :
श्रीगणेशाय नमः । श्रीभोजपसुमन्तप्रतिमग्रतोपि विद्यन्ते । सामुद्रिकशास्त्राणि प्रयोगगहनः नौतानि परम् ॥ १॥ खण्डीभूतानि पुनः पिण्डीकृत्य अखिलानि तान्यधुना । सामुद्रिकं शुभाशुभमिह किञ्चित् वच्मि संक्षेपात् ॥ २ ॥ सामुद्रमङ्गलक्षणमिति सामुद्रिकमिदं हि देवतां ॥ प्रथममथवा समुद्रः कृतवानिति कौर्त्यते कृतिभिः ॥ ३ ॥
इत्यादि । Printed and published by the Venkateswara Press, Bombay.
7404.
11107. सामुद्रिकम् । Samudrika.
Substance, country-made paper. 9x4 inches. Folia, 3-15. Lines, 7 on a page. Extent in slokas, 180. Character, Nagara. Date, Samvat 1832. Appearance, fresh.
• 10B, इति श्रीसामुद्रिके पुरुषलक्षणं समाप्तम् ।

Page #255

( 589 )
It ends :
वामाले भ्रमरं यस्य तिलकं मस्तकोपरि। वामा) लक्षणं भव्यं समुद्रवचनं यथा ॥ शिरसः स्फुरणे राज्यं वाह्वोच्च प्रियमेलकः । दक्षिणे चक्षुषः प्रौति[:] अधरः प्रियभोजनम् ॥
इति सामुद्रिके स्त्रीलक्षणं समाप्तम् । (The even letters in the colophon are in red.) Post-colophon :
शुभं भूयात् । संवत् १८३१ देव्यै नमः॥ गोपाल सहायोस्तु । राम॥
मासे चैत्र असिते च पक्षे तिथयः ईश्वरेति संख्यान्विते । वारे वा भ्गुनन्दने याम साईद्वितीये गतः ॥ ऋक्षे राक्षसलग्न सिंह भवतु अर्के च नके भवेच्छात्राय शिवद आलसर्थ लिखितं काय सदा आत्ममे ।
7405.
10112. सामद्रप्रकाशः। Samudraprakāsa.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 18. Lines, 8 on a page. Extent in slokas, 250. Character, modern Nāgara. Appourance, fresh. Complete.
The mangalācaraña and the object of the work:
आदिदेवं प्रणम्यादौ सर्वज्ञं सर्वदर्शनम् । सामुद्रिकं प्रवक्ष्यामि शुभांगं पुरुषस्त्रियाम् ॥ पूर्वमायुः परीक्षेत पश्चालक्षणमुत्तमम् । वायुहीना नरा नारी लक्षणैः किं प्रयोजनम् ॥ वामभागे तु नारीणां दक्षिणे पुरुषस्य च । निर्दिछं लक्षणं तेषां सामुद्रवचनं यथा ॥

Page #256

( 590 )
Colophon :
इति सामुद्रप्रकाश समाप्तमस्तु ॥
7406.
10150.
Substance, Nepalese paper. 111 x 4 inches. Folia, 11, of which the 7th is missing. Lines, 9 on a page. Character, Nāgara in a Nepalese hand. Appearanco, discoloured.
Extracts from work on palmistry.
1B, इति सामुद्रिकलक्षणे द्वादशोऽध्यायः पुरुषलक्षणं समाप्तम् ; 2B, इति सामुद्रिके प्रमाणलक्षणे प्रथमाध्यायः; 3B, इति सामुद्रिके पाद अङ्गलीयलक्षणे द्वितीयाध्यायः ; इति सामुद्रिके नखलक्षणं टतीयाध्यायः; 4A, इति सामुद्रिके पार्णिलक्षणे चतुर्थोऽध्यायः; इति सामुद्रिके गतिलक्षणे पञ्चमाध्यायः ; 4B, इति सामुद्रिके जानुलक्षणे घष्ठाध्यायः; 5A, इति सामुद्रिके लक्षणे सप्तमाध्यायः; 5A, अएमाध्यायः; 5B, इति सामुद्रिके नवमाध्यायः; 6A, • दशमाध्यायः ; 7A, एकादशोऽध्यायः ; 8B, इति सामुद्रिके भगलक्षणे प्रथमाध्यायः; 9B, इति सामुद्रिके लक्षणे द्वितीयाध्यायः ; 10A, टतीयाध्यायः; 11A, • चतुर्थाध्यायः ; (last) 11B, इति सामुद्रिके लक्षणे पञ्चमाध्यायः- इति श्रीसारंगसाधुवचनाम्तेन भट्टश्रीलक्ष्मणाचार्यविरचिते जगन्मोहने स्त्रीपुरुषयोः सामुद्रिकलक्षणाध्यायो नाम सप्तपरितितम |
___7407.
10067. हस्तसंजीवनम् । Hastasamjirana.
By Meghavijaya Gaņaka.
Substance, foolscap paper. 10x5 inches. Folia, 5-69. Lines, 6 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh. Defective in the beginning.

Page #257

( 591 )
27A, इति हस्तसंजीवने सिद्धज्ञाने तिथिवारनक्षत्रलमवेलादिवर्णगन्धरसस्पर्शकारादिहस्तखरूपवर्णनाधिकारः ।
64B, हस्तसंजीवने रेखाविमर्शनं नामाध्यायः ; 68B, इति वामहस्तरेखाविमर्शने चतुर्थोऽधिकारः।
Last Colophon :
इति श्रीहस्तसंजीवने हस्तसिद्धज्ञाने महामहोपाध्यायौमेघविजयगणकविरचिते हस्तसंजीवनं सम्पूर्णम् ।
It ends :
श्रीसामुद्रिकभावममृतरसं गम्भौरमाध्यासितं
नानाकारमहार्थभासुरमणिं ज्योतिर्भिरत्कासितम् । साकल्येन परिग्रहीतुमचिरादत्ता न शक्ता जनाः
तद्धस्ताम्तजीवनेन सुहितास्ते सन्तु शुद्धाशयाः ॥ किञ्चिछास्त्रसमीक्षणागुरुमुखादन्चौक्षणाल्लक्षणा
भ्यासादत्र समुचितं(?) ज्ञेयं मया वाड्मये । तद् दूष्यं विदुषां न किञ्च सुहृदां सम्भावनौयं करे
यस्मानिर्मलतामुपैति सकलं शास्त्रं सतां संग्रहात् ॥ ग्रहे ठिस्तस्य स्फुरति कनकर्मेधविजयात्
विदित्वा यः पाणिग्रहणविधिमीक्षेत निपुणः । समुद्रादुद्रुता(?) सदय वङ्गं बंधमधुना (?)
महालक्ष्मीः मुदिता तेव रमते (?) । प्रेष्यस्तया गच्छन्नृपालिचक्रिणश्चक्रे गुरोः श्रीविजयप्रभः प्रभुः । शिष्यकृपादेविजयस्य धीमतः शास्त्रं स मेघाहिजयाद्यवाचकः ॥ अनुछुभा स पादात्र ज्ञेया पञ्चशरी ध्रुवम् । ग्रन्थे सतां प्रसादाच्च श्रेयः औरस्तु शाश्वती ॥
Printed and published in the Chowkhamba Sanskrit Series, Benares.

Page #258

( 592)
7408. 10066. हस्तसंजीवनम् । Hastasamjivana. Being a treatise on palmistry by (as Aufrecht gives the name)
Jainācārya. Four batches of leaves.
1.
Substance, country-made paper. 10x41 inches. Folia, 6. Lines, 13 on a page. Character, modern Nāgara. Appearance, fresh.
It contains the beginning of the work. See L. 1514. Folio 5 A begins thus :
अथ नाममाला। हस्तनाम- हस्तः करः शमः पाणिः शयः पञ्चाङ्गलिः शलः ।
पञ्चशाखः पञ्चशिखः पञ्चाननवरप्रदः ॥ १॥ महाब्रह्मानन्तवीर्यो महादेवश्च सिद्धिदः ।
सिंहासनः शक्तिशाली महावीरः सुरायुधः ॥ २ ॥ अथाङ्गछनाम- अगष्ठश्चाङ्गलो हंसः शिरो राजा चतुः प्रियः ।
भोगी गणपतिर्विष्णुमरसूर्योऽक्षयो वटः ॥ ३ ॥ अङ्गुलोनाम- अङ्गुल्यः करशाखाः स्युर गुर्यः करपल्लवाः ।
त्रिपुराकरजाम्बाश्च मायाकामदुधा मताः ॥
etc. etc. etc. etc. 2B, इति हस्तसंजीवने शास्त्रपौठिका; 3A, इति हस्तसंजीवने सिद्धज्ञाने पुण्यापुण्यसाधनध्यानविधानम् ; 4B, इति हस्त० हस्तविलोकनविधिः।
II.
Substance, etc. the same as above. Folia, 6 marked 9-13, 15. Lines, 1-14 on a page.

Page #259

धिकारः ।
(593)
11A, इति हस्तसंजीवने सिद्धज्ञाने तिथिवारनक्षत्रवेलादिलग्नवर्णन धरादर्शनाधिकारः; 13B, • हस्तस्पर्शा
शस्यशाकारादिहस्तखरूपवर्णनादिना
III.
Substance, etc. the same as above. Lines, 12 on a page. Two leaves not numbered.
2A, हस्तसंजीवने रेखाविमर्शनं नाम तृतीयोऽधिकारः ।
IV.
Substance, etc. the same as above. Folia, 5 (marked from 1). Lines, 11 on a page.
1B, इति हस्तसंजीवने ऊर्द्धरेखाविमर्शनम् ; 2A, इति स्त्रीरेखाविमर्शनम् ; 2B, इति सामुद्रिकं वचः ; 4B is left blank.
Batch I begins thus:
38
Folio 6B ends thus :
श्रीगणेशाय नमः ।
ॐ शङ्क्तेश्वर पापश्यं [पावैं ] प्रणम्य [प्रणमन् ]
हस्तप्रशस्त [प्रश्नस्य] लक्षणपरीक्षणे दक्षतां वक्ष्ये ॥ १ ॥ श्रीनाभेयः प्रभुजौयात् सर्वज्ञो जगदीश्वरः ।
येन लाक्षणिको विद्या निर्दिष्टा भुवनश्रिये ॥ २ ॥ वर्धमानो जयतु सर्वज्ञानशिरोमणिः । पञ्चहस्तोत्तरो वौरः सिद्धार्थन्नृपनन्दनः ॥ ३ ॥ अङ्कविद्यानिमित्तानामष्टानामपि गौयते ।
मुख्या शुभाशुभज्ञाने नावदार्थनिवेदिता ॥ ४ ॥ etc. etc. etc.
etc.
ध्यायंस्तमेव वृजिनवृषभम् ।
वृषादिन्यासो यथा इति वृषणशिकस्य मेषचन्द्रदिने राशि -
कुण्डलौकाचक्रे वृषादिन्यासः ॥

Page #260

( 594 )
7409. 4413. जातकसुधाकरः ( सामुद्रिकोदितः)।
Jātakasudhākara (Sāmudrikodita). Substance, country-made paper. 18 x 34 inches. Folia, 9. Lines, 5 on a page. Character, Bengali of the 19th century. Appearance, fresh. A fragment containing the first four adhyāyas and the beginning of the fifth of the first avatamsa.
8B, इति श्रीसामुद्रिकोदिते जातकसुधाकरे प्रथमावतंसे चतुर्थोऽध्यायः ॥
Then there is a leaf more, containing the beginning of the fifth chapter. Begins thus :
ॐ गणेशाय नमः। यन्नामधेयं सकलार्त्तिभञ्जनं
यत्कीर्तिसंघः कलिकल्मषनः । यो वै गुणानां (रसानां) यशसा सुरुपो
देवः स पायात् करुणानिधिः ॥ १ ॥ यं देवदेवं मुनिसिद्धसंघा
स्तुवन्ति गायन्ति च सामगौतैः । तं वन्द याद्यं शशि लेखचूडा
विराजितं शम्भु ( मुमाईदेह) मुहुर्दधेऽहम् ॥ २ ॥ यज्जातकं व्यासपराशराख्य
श्रीसूर्यकात्यायनछागलेयैः। कृतं तदेवार्थमहं ब्रवीमि
युक्तं सुसामुद्रिकयुक्तिभेदैः ॥ ३ ॥ रेखावशात् (कुत्र)कृत्स्न च जन्मकाले
चण्डालं तथा तत् फलसाधनञ्च । वक्ष्ये नराणां भूमिधरेन्द्र कन्या
प्रियं नमस्कृत्य गुरुं खकञ्च ॥ ४ ॥
38B

Page #261

( 595 )
तत्राथ वक्ष्यामि करान्तराल
रेखागणानां किल नाम संज्ञम् । याभिः फलं वासरजन्मवेला
संजातज्ञानं विबुधा वदन्ति ॥ ५॥
etc. etc. etc. etc. Folio 9B ends thus :
सौराज्यपददात्यां पछी सा+दामा प्रतिपत् । साम्राज्यप्रदायां शुद्धायां षष्ठीति ॥
7410. 1837. जातकसुधाकरः। Jatakasudhākara. An anonymous treatise on palmistry. For the manuscript and the work see L. 2450.
Colophons :
2A, इति श्री सामुद्रिकोदिते जातकसुधाकरे प्रथमावतंसे त्रिरेखासंज्ञाविभागनिर्णय नाम प्रथमोऽध्यायः ॥
2B, इति श्री० जातकसुधाकरे प्र. जन्मकालशाकविनिर्णयो नाम द्वितीयोऽध्यायः ॥ अथ मासनिर्णयः क्रियते ॥
3A, इति श्री० जातकसुधाकरे प्र० मासनिर्णयो नाम टतीयोऽध्यायः । अथ पक्षनिर्णयः क्रियते ।
3B, इति श्रीजातकसुधाकरे प्र० पक्षनिर्णयो नाम चतुर्थोध्यायः। अथ तिथिनिर्णयः क्रियते ।
4B, इति श्रौ० जातकसुधाकरे प्र. जन्मतिथिनिर्णयो नाम पञ्चमोऽध्यायः । अथेएकालनिर्णयः।
5A, इति श्री० जातकसुधाकरे प्र० इएकालनिर्णयो नाम षष्ठोऽध्यायः । अथायुः प्रमाणमुच्यते । .. 5B, इति श्रीसामुद्रिकोदिते जातकसुधाकरे नदरेखाप्रणयनं नामाठमोऽध्यायः।
The next chapter is incomplete.

Page #262

( 596 )
So it appears to be an elaborate treatise on casting nativities by means of palmistry, of which the present manuscript contains the first few chapters of the first section only.
7411.
349. रेखाजातकसुधाकरः। Rekhajalakasudhākara.
By an unknown author. For the manuscript see L. 1517.
This manuscript gives the complete text of the work named रेखाजातक or रेखाजातकसुधाकरः, which extends up to 66 folios ; lines on a page, 9-14, written by three scribes.
The beginning of the work has been given in the description of the MS. No. 4413. Ends thus :
व्यर्थं लक्ष्मज्ञानं क्षीणायुषां यस्मात् । यलक्ष्म पुनः शुभमपि कररेखाप्रभृतिकं च संवदन्ति । वाह्याभ्यन्तरमपरं तत्र समुद्रेण निर्दियम् ॥
इति श्रौौरेखाजातकसुधाकरः सम्पर्णातामगमत् । Topics :
करान्तत्रिरेखानिरूपणम् । रेखाद्वारा जन्मकालशाकनिर्णयः । रेखाहारामासनिर्णयः। पक्षनिर्णयः। तिथिनिर्णयः। इसकालनिर्णयः। यायुःप्रमाणम् । नदाख्यरेखाफलम्। नएजातकम् । इति पूर्वार्धम् ।
स्त्रौदेहचिह्नवर्णनम्। पुरुषदे हचिहवर्गानम्। राजचिन्हवर्गानम् । धनिचिहवर्णनम् । दरिद्रचिहवर्णनम् । लौवादिलक्षणम् । अङ्गप्रत्यङ्गादिलक्षणैः शुभाशुभफलकथनम्। हस्तरेखादारा आयुर्गणानादिः। पुरुषपादतनध्वजारेखाद्याकाररेखाभिः फलकथनम्। हस्तपदाङ्गल्यादिलक्षणानि । ग्रीवास्कन्धादिलक्षणानि दन्तजिह्वाताल्वादौनां लक्षणानि च ।

Page #263

GENERAL INDEX.
Page 152
___
153
अङ्कचडामणि अभौरसारणी अष्टवर्गफलाध्यायः यायनतत्त्वम् अायुःप्रबोधिनी भारम्भसिद्दि चार्यभटसिद्धान्तः पार्य सिद्धान्तः दूरशोधनम् उड़दायप्रदौपः उडदायप्रदौपोद्योतः करणकुतूहलम् करण कुतूहलटौका करणकुतूहलभाष्यम् करणकुतूहलतिः करणभूषणम् कर्मप्रकाशत्तिः कर्मप्रकाशिका शत्तिः कालचक्रजातकम् कृष्यारम्भव्यवस्था केतूदयफलम् केरली केरलजातकम् कोठीप्रदीपः कौतुकलीलावती खवायनम् खेचरसिद्धान्तः गणितनाममाला गणितावलौ गर्गमनोरमा गर्गसंहिता गहनार्थप्रकाशिका गुरुशुक्रास्तादिनिषिदम् ग्ररविचारः मौतमजातकम् गौरीजातकम्
Name of Work.
Ankacūņāmani Abhistasārani Astavargaphaladhyāya Āyanatattva Ayuh prabodhini Arambhasiddhi Aryabhatasiddhānta Aryasiddhānta Istasodhana Ududāyapradīpa .. Ududāyapradipodyota Karanakutuhala .. Karaṇakutūhalatīkā .. Karaṇakutūhalabhāsya Karanakutühalavrtti .. Karanabhusana .. Karmaprakāśavrtti .. Karmaprakāśikāvrtti Kālacakrajätaka Kysyārambhavyavasthā Ketūdayaphala Kerali .. Keralajātaka Koşthapradīpa Kautukalālāvati Khavayana Khecarasiddhānta Ganitanāmamālā Gaņātāvali Gargamanoramā Gargasamhita Gahanārthaprakāśikā.. Guruśukrāstādinisiddha Grhavicāra Gautamajātaka Gaurījātaka
154 155
2 3-4
155 157-63
159 7-13
12 12 13
6
163 164,415 166-68
169 111 169 170 582
113
14 15
80 101 172 101 173 173 174 178.

Page #264

( 598 )
Page
18
179,399
179
ग्रहकल्पतरुः ग्रहज्ञाभरणम् पहभावप्रकाशः ग्रहभावफलम् ग्रहमणिः ग्रहणपर्वद्दयदौपः ग्रहणपर्वप्रबोधः ग्रहणमाला ग्रहणाधिकारः ग्रहणावली (चन्द्रग्रहणसूर्यग्रहण
पर्वाधिकाराः ग्रहलाघबम् ग्रहलाघवः ग्रहलाघवटौका ग्रहलाघवोदाहरणम् ग्रहलाघवलघसारणिका ग्रहलाघव सिद्धान्त
रहस्योदाहृतिः ग्रहलाघवसिद्धान्त
रहस्योदाहरणम् ग्रन्यसंग्रहः चतुरक्षरपाशकेवलः चमत्कारग्रन्थः चमत्कारचिन्तामणिः चन्द्रार्को चन्द्राभराहोरा चन्द्रोन्मौलनम् चन्द्रोन्मौलनदीपिका चूडामण्यपदेशः जगचन्द्रिका जम्मपत्र लिखनक्रमः जातकपद्धतिः जातकपद्धनिटौका जानकपडत्युदाहरणम् जानकपारिजातः जातकवल्लभः जातकविवरणम् जातकाभरणम्
Name of Work.
Grahakalpataru Grahajñābharana Grahabhāvaprakāśa .. Grahabhāvaphala Grahamani Grahanaparvadvayadipa Grahanaparvaprabodha Grahanamālā Grahaņādhikara Grahaņāvali Candragrahana-suryagrahana-par
vādhikara Grahalāghava
Do. .. Grahalāghavatika .. Grahalāghavodāharana Grahalāghavalaghusāranikā Grahalāghavasiddhānta-rahasyo.
dahrti. .. .. Grahalāghavasiddhānta-rahasyo
dāharana Granthasamgraha .. Caturaksara pāśakevala Camatkāragrantha .. Camatkāracintāmaņi Candrārki Candrābharanahorā .. Candronmilana .. Candronmilanadipikā Cūdāmanyupadeśa Jagaccandrikā Janmapatralikhanakrama Jātaka paddhati Jatakapaddhatitika .. Jatakapaddhatgdaharana Jātakapārijāta Jatakacallaba Jātakavivarana Jätakābharana
181-86
188
192 189-91
31 137 193 194 195 196
572 197-203
200 201 204 205
256 206-07
Umkupuaanati
..

Page #265

( 599 )
Page 209-15 213-15
208 118 111 120 223
220 219
32
Name of Work. जातकालङ्कारः
Jāta kālankāra जातकालङ्कारटोका
Jātakālankāratīkā जानकेन्दः
Jātakendu जैमिनिसूत्रकाशिका
Jaiminisūtrakāśikā .. जमिनिसूत्रकारिका
Jaiminisūtrakārikā जैमिनिसूत्रव्याख्या
Jaiminisūtravyākhyā.. ज्ञानप्रदौपटौका
Jnanapradipatikā .. ज्ञानप्रदोपचिन्तामणि
Jñāna pradipacintāmani-praśnaप्रश्नतन्त्रम्
tantra ज्ञानानन्दतरङ्गिणौ
Jñānānandatarangini ज्यासाधनप्रकारः
Jyāsādhanaprakāra .. ज्योतिःशास्त्रसंक्षेपः
Jyotihśāstrasamksepa ज्योतिःशास्त्रसमुच्चयः
Jyotihśāstrasamuccaya ज्योतिःसंग्रहः
Jyotiḥsamgraha ज्योतिःसागरः
Jyotihsāgara ज्योतिःसागरसारः
Jyotihsāgarasāra ज्योतिःसारः ।
Jyotihsāra. ज्योतिःसारसंग्रहः
Jyotihsārasamgraha ज्योतिःसारसागरः
Jyotiņsārasāgara ज्योतिर्निर्णयः
Jyotirnirnaya ज्योतिर्निबन्धः
Jyotirnibandha ज्योतिर्निबन्धसर्वख
Jyotirnibandhasarvasva ज्योतिर्विदाभरणटीका
Jyotirvidābharaṇatīkā ज्योतिमतौ
Jyotişmatī ज्योतिषकल्पतरुः
Jyotisakalpataru ज्योतिषकौमुदी
Jyotisakaumudi ज्योतिषकौस्तुभटीका
Jyotisakaustubhatīkā ज्योतिषचन्द्रिका
Jyotişacandrikā 'न्योतिषमञ्जरी
Jyotişamañjarī ज्योतिषमणिमाला
Jyotīşamanimālā ज्योतिषवचनम्
Jyotīsavacana ज्योतिषशास्त्रफलग्रन्थ
Jyotişaśāstraphalagrantha-samucसमुच्चयः
caya .. ज्योतिषरत्नम्
Jyotişaratna ज्योतिषरत्नमाला
Jyotisaratnamālā ज्योतिषसंग्रहः
Jyotisasamgraha ज्योतिषसारग्रहबालबोधः Jyotişasāragrhabālabodha ज्योतिषसारः
Jyotişasāra ज्योतिषसारोद्धारः
Jyotisasāroddhāra ज्योतिषौनाममाला
Jyotisīnāmamālā
226 225 228
227 236-37
229 230 231 238 238 238 240 261
241
242
243 244-45 246-47
248
250
250 254 251 253
254 256-57
255 15

Page #266

( 600 )
Page 274
262-66
4l1 268
266 269-71
272 273-82 282, 284
284
36
287
288 290,364
290
292 293 293
37
Name of Work. ताजकीयारिष्टविचारः Tājakīyāristavicāra .. ताजिकम्
Tājika नाजिकतन्त्रसारः
Tajikatantrasāra ताजिकदर्पणः
Tājikadarpaņa ताजिकभूषणम्
Tajikabhūşana ताजिकरत्नम्
Tajikaratna नाजिकरत्नाकरः
Tājikaratnākara ताजिकसारः
Tūjikasära ताजिकसारसुधानिधिः
Tājikasärasudhānidhi ताजिकालङ्कारः
Tājikālankāra तिथ्यादिपत्रम्
Tithyādipatra तोडलानन्दः
Todalānanda त्रिकालज्ञानाक्षरचिन्तामणिः Trikālajñānākşaracintāmaņi त्रैलोक्यदीपकप्रश्नः
Trailokyadīpakapraśna दण्डज्ञानगोष्ठी
Dandajnanagosthi .. दशापञ्चकम्
Daśāpañcaka दशाफलम्
Daśāphala दशाशुबोधः
Daśāśubodha दिनचन्द्रिका
Dinacandrikā दिव्यचडामणिः
Divyacūļāmaņi देवकृत्पश्नः
Devakrtpraśna देवजचिन्तामणिः
Daivajñacintāmaņi .. दैवज्ञबान्धवः
Daivajñabāndhava .. दैवज्ञवल्लभा
Daivajñavallabha दैवज्ञालंकृतिः
Daivajñālamkrti दादशभावफलम्
Dvādaśabhāvaphala .. नक्षत्रचूडामणिः
Nakşatracūdāmaņi .. नवरोजाप्रकाशः
Navarojāprakāśa .. नवरोजाफलविचारः
Navarojāphalavicāra नवाबखानखाना
Navābakhānkhānā . नारचन्द्रज्योतिषम्
Naracandrajyotisa .. नारसंहिता
Nāradasamhita निषेकाध्यायविशतिः
Nişekādhyāyavivrti .. पराशरसिद्धान्तः
Parāśarasiddhānta पराशरहोरा
Parāśarahorā पाराशरोहोरा
Pārāśarīhorā पञ्चपक्षिशकुनम्
Pañcapakşiśakuna पश्चखरः
Pañcasvara पञ्चखरा
Pañcasvarā पश्चखरापन्थः
Pañcasvarāgrantha
: :: :
296 298
299 38, 302
30] 303 297
308
305-06
307 572
310 148-51
310 122 313
312
314-18
318 320 319
. .

Page #267

( 601
Page 186 321 39
40
42
Name of Work. पश्चखराख्यग्रन्थसंग्रहः
Pañcasvarākhyagranthasamgraha पञ्चखराटिप्पनम्
Pañcasvarātippana .. पञ्चविंशतिका
Pañcavimšatikā पञ्चाङ्गमणिमञ्जरी
Pañcāngamanimanjarī पश्चाङ्गसाधनम्
Pañcāngasādhana पद्मकोषः
Padmakosa पाशककेरली
Pasakakerala पाशावली
Pāśāvali पृच्छाज्ञानम्
Prcchājñāna प्रश्नकल्पद्रमः
Praśnakalpadruma प्रश्नकल्पलता
Praśnakalpalatā प्रश्नकौमुदी
Praśnakaumudi प्रश्नकौमुदौसारोद्धारः
Praśnakaumudīsāroddhāra प्रश्नचण्डेश्वरः
Prašnacandesvara प्रश्नज्ञानम्
Praśnajñāna प्रश्नप्रकाशिनी
Praśnaprakāśinī प्रश्नप्रदीपः
Praśnapradipa प्रश्नभरवः
Praśnabhairava प्रश्नमनोरमा
Praśnamanoramā प्रश्नमाणिक्यमाला
Praśnamānikyamālā प्रश्नमार्गः
Praśnamärga प्रश्नर नम्
Praśnaratna प्रश्नविद्या
Praśnavidyā प्रश्न विद्याविधानमार्गः
Praśnavidyāvidhānamärga प्रश्नविद्या (सटीका)
Praśnavidyā with tīkā प्रश्नवैष्णवम्
Prasnavaisnava प्रश्नवैष्णवटीका
Prasnavaisnavatikā .. प्रश्नशास्त्रम्
Praśnaśāstra प्रश्नसंग्रहः
Praśnasamgraha प्रश्नसारः
Praśnasāra प्रश्नसारकेरली
Praśnasārakerali प्रश्नसारचूडामणिः
Praśnasāracūdāmani प्रश्नसारसमुच्चयः
Praśnasārasamuccaya प्रश्नार्या
Praśnāryā बादरायणप्रश्नः
Bādarāyaṇa praśna .. बादरायणप्रश्नविद्या
Badarāyaṇapraśnavidyā बादरायणौयात्रा
Bādarāyaṇīyātrā बालबोधः
Bālabodha बीजगणितम्
Bijagamita बीजविरतिकल्पलतावतारः Bījaviurtikal palatāvatāra
322-23
367 369 323 325 326 329 330
327 331,334
333 335 337 338 339
357 342-46 327,347
350
348 350-56
356 331 360 361 363 362 365 366 370
371
373
375 47, 49

Page #268

बुfsfवलासः
हज्जातकम् बृहज्जातकटौका
जातकविष्टतिः वृहत्संहिता
बृहत्संहिताविष्टतिः
वृहस्पतिकाण्डः
ब्रह्मतुल्यम् ब्रह्मसिद्धान्त:
भावकुतूहलम्
भावप्रकाशः
भावमाला
भावविचारः
भाखतौ
भाखतीकरणम्
भास्वतौविष्टतिः
भुवनदीपः भुवनदीपकम् भुवनदीपकटत्तिः ifear
मकरन्दकारिका
मकरन्दटिप्पनम्
मकरन्दभाष्यम्
मकरन्दविवरणम्
मकरन्दोदाहृतिः
मनुष्यजातकम् मन्त्रावली
मयूर चित्रकम्
महासिद्धान्तः
मिहिरजातकम्
मुकुन्द विजयः
मुकुन्द विजयप्रशस्तिः मुग्धबोधं ज्योतिषम् मुष्टिज्ञानचिन्तामणिः
मुहरचना
मुह चिन्तामणिः
मकप्रश्नः
ܬ
यन्त्रचिन्तामणिः यन्त्र चिन्तामपिटीका
यन्त्र प्रकाशः
( 602 )
Name of Work.
Buddhivilāsa
Bṛhajjātaka
Brhajjātakaṭikā
Bṛhajjātakavivṛti
Bṛhatsamhita
Bṛhatsamhitavivṛti Bṛhaspatikanda
Brahmatulya
Brahmasiddhanta
Bhāvakutuhala
Bhāvaprakāśa
Bhāvamālā
Bhāvavicāra
Bhāsvati
Bhasvatikarana
Bhāsvativivṛti
Bhuvanadipa
Bhuvanadipaka Bhuvanadipakavṛtti
Bhrgusamhita
Makarandakārikā
Makarandaṭippana
Makarandabhäṣya
Makarandavivarana
Makarandodahṛti
Manuṣyajātaka
Manträvali
Mayuracitraka
Mahasiddhanta
Mihirajataka Mukundavijaya
Mukundavijayaprasasti
Mugdhabodhajyotişa
Muṣṭijñānacintamaṇi Muhurtaracanã
Muhurtacintamani Mukapraśna Yantracintamani Yantracintamaniṭīkā Yantraprakāśa
Page
376
382-92
385, 87, 91
390, 91, 92
130-33
133-34
392
9-11
45
393
395
397
398
49-50
51
53
401-04
399, 401, 402, 406
405 406-14
53-55
55-56
58
57
57
415
256
135
3-4
417
418
419
420
417
423
256, 422, 423
426 63-65
65
59

Page #269

( 603 )
Page 61-62
427
428 429
431 434-35
433 431 436 439 437 444 445 441 440
442
यन्त्ररत्नावलौ यवनजातकम् यवनपारिजातः यानयोगार्णवः याबायोगः योगयात्रा योगयावाविवरणम् योगसूत्रम् योगार्णवः योगिनौदशा योगिनोदशाफलम् रत्नदीप: रत्नदीपकः (प्रदीपः) रत्न द्योतः रत्नोद्योतः रत्नमाला रमलचिन्तामणिः रमलप्रश्नतन्त्रम् रमलशास्त्रम् रमलसारः रमलेन्दुप्रकाशः रविसिद्धान्तमञ्जरी रामविनोदः रामविनोदोदाहरणम् रोमकसिद्धान्तः लनचन्द्रिका लगबोधनम् लग्नवाराही लघजातकम् लौलारमणम् लौलावतो लोलावतौटीका स्तौलावतौविवरणम् लौलावत्यदाहरणम् लोकमनोरमा लोमशजातकम् लोमशसंहिता लम्पाकशास्त्रम् वर्णशकुनम् वर्षतन्त्रम्
Name of Work.
Yantraratnāvalī Yavanajātaka Yavanapārijāta Yanayogārņava Yātrāyoga Yogayātrā Yogayātrāvivarana Yogasūtra Yogārņava Yoginidaśā Yoginīdaśāphala Ratnadipa Ratnadipaka (pradipa) Ratnadyota
Do. Ratnamālā Ramalacintamani Ramalapraśnatantra .. Ramalaśāstra Ramalasära Ramalenduprakāśa .. Ravisiddhāntamanjari Rāmavinoda .. Rāmavinododāharana Romakasiddhānta Lagnacandrikā Lagnabodhana Lagnavārāhi Laghujātaka Lālāramana Lālāvati .. Lilāvatītākā Lilāvatīvivarana Līlāvatyudāharana Lokamanorama Lomašajātaka Lomasasamhita Lampākaśāstra Varnasakuna Varşatantra
445 447 448 450 451 102 66-67
68
113 452-56
69
456 457-62
462 75-79 - 70-71 72-73
74 463-65
: :: :::
___465
: : : : : : :
140-47
467 469-70
468

Page #270

(
604 )
Page
82
472-75
474
83
476 295,477
478
479
: : : : : : : : : : : :
84 479
84 127 128
44
:
:
:
Name of Work. वर्षपद्धतिः
Varsapaddhati वर्षफलम्
Varsaphala वसन्तराजशाकुनम्
Vasantarājasākuna वाक्यकरणम्
Vākyakarana विंशोत्तरी दशा
Vimsottarīdasā विंशोत्तरौदशाफलम्
Vimsottaridasaphala .. विवाहहन्दावनम्
Vivāhavrndāvana .. विवाहसन्दावनमिश्राध्यायः Vivāhavrndāvanamiérādhyāya वौरमित्रोदयः
Vīramitrodaya वौरवरचिन्तामणिः
Viravaracintamani .. वेदाङ्गज्योतिषम्
Vedāngajyotişa .. वृद्धगर्गसंहिता
Vrddhagargasamhitā .. दवशियसंहिता
Vrddhavašişthasamhita हद्दवशिष्ठसिद्धान्तः
Vrddhavasisthasiddhānta वृदयवनः
Vrddhayavana दृदयवनजातकम्
Vrddhayavanajataka .. व्यवहारप्रदीपः
Vyavahārapradipa व्याससिद्धान्तः
Vyāsasiddhānta व्यासस्मृतिः
Vyāsasmrti शकुनशास्त्रम्
Sakunaśāstra মুলাঘবঃ
Sakunārņava शम्भुहोराप्रकाशः
Sambhuhorāprakāśa शिवामुहर्तम्
Sivāmuhūrta शिशबोधिनी
Śisubodhini शौघ्रबोधः
Śīghrabodha शुद्धप्रबोधकः
Suddhaprabodhaka .. औपतिपद्धतिटौका
Sripatipaddhatitikā .. षोडश्योगाध्यायः
Sodasayogādhyāya .. षोडशाध्यायौव्याख्या
şodaśādhyāyīvyākhyā संकेतकौमुदी
Samketakkaumudi .. संक्रान्तिपटलम्
Samkrānti patala संक्रान्तिप्रकरणम्
Samkrāntiprakarana संक्रान्ति फलादेशः
Samkrāntiphalādeśa .. संज्ञातन्त्रम्
Samjñātantra संवित्यकाशः
Samvitprakāśa सदैवज्ञकलानिधिः
Saddaivajñakalānidhi सन्तानदौपिका
Santānadipikā सप्तनाडौचक्रम्
Saptanādīcakra सप्तशतौटौका
Saptaśatītākā समाविवेकटौका
Samāvivekatīkā
:
:
:
380-81 377-80
481 139 136
485 484, 486 487-90
491 491,494
495
496 499-500
500 256 516 517
:
:
:
518
519
517 520,524
501 535 503 502 504

Page #271

(
605 )
सर्वार्थचिन्तामणिः सामुद्रकम् सामुद्रप्रकाशः सामुद्रिकम् सायनवर्ष मारावलौ सिद्धान्तमञ्जरौ सिद्धान्तमनोज्ञमञ्जरी सिद्धान्तरत्नावली सिद्धान्तशिरोमणिः सिद्धान्तसुन्दरः सुस्वबोधः सुदर्शनचक्रम्
Name of Work.
Sarrārthacintamani .. Sāmudraka Samudraprakāśa Samudrika Sāyanavarşa Sārāvali .. Siddhāntamañjari Siddhāntamanojñamañjarī Siddhāntaratnāvali .. Siddhāntasiromaņi Siddhāntasundara Sukhabodha Sudarśanacakra Suprakāśa Suślokaśataka Süryaspastikarana Sūryasiddhānta Süryasiddhāntabhāsya Süryasiddhāntavivarana Somasiddhānta Svapnacintamani Svapnaphala Svapnādhyāya Strījātaka Hastasamjīvana
Page 527-34
587 589 588
504 506-07
102
103 88-89 90-91 91-93
511 512 514 534
94 94-97
सप्रकाश:
98
99-100
सुश्लोकशतकम् सूर्यस्पष्टीकरणम् सूर्यसिद्धान्तः सूर्यसिद्धान्तभाष्यम् सूर्यसिद्धान्तविवरणम् सोमसिद्धान्तः खप्नचिन्तामणिः खनफलम् खनाध्यायः स्त्रीजातकम् हस्तसंजीवनम्
our
536
538 538
151 524, 526 590-92

Page #272

Page #273

EULIUND NEMANNs.
The complete Descriptive Catalogue of the Sanskrit Manuscripts on Jyotisa, in the Library of the Royal Asiatic Society of Bengal, is now made available to the public in two parts, of which Part I was published in 1945 and Part II, with the Editor's Remarks and a General Index, is now going to be published. The complete catalogue was made by the late MM. Dr. Haraprasad Sastrī, C.I.E. The task of revising and editing it was entrusted to me. The complete catalogue has been divided into the four following sections:
I. Ganita (Astronomy and Mathematics) II. Samhita (Natural Astrology)
III. Hora (Horoscopy, Divination, etc.) IV. Palmistry and Bodily Peculiarities
Pages
1-110
111-152
153-587
583-592
As to the first section, Ganita, the manuscripts comprise works on Hindu Astronomy and Mathematics. The most notable ones in astronomy are the Vedangajyotisa, the Aryabhaṭīya called the Aryabhaṭasiddhānta, and the other Siddhantas or the Hindu scientific works in astronomy, and books of astronomical tables. The Vedangajyotiṣa has a tradition true for about 1400 B.C., and the Aryabhaṭīya is to be dated at 499 A.D. In the interval of about 1900 years there is no extant history of the development of the science in India. On this point the editor wants to draw the attention of the new researchers.
The Vedangajyotiṣa gives us an astronomy of fiveyearly luni-solar cycle. A peculiar lunar month of Magha,1
1 P. C. Sen Gupta, On Solstice Days in Vedic Literature, in J.R.A.S. Bengal, Vol. IV, pp. 419-21.

Page #274

( 608)
of which there were the three pronounced characters, viz. (i) the beginning with the New-Moon at the beginning of the Delphinis or the Dhanisthā cluster, (ii) the Full-Moon conjoined with Regulus or Maghā, and (iii) the last quarter conjoined with Antares or Jyesthā, was discovered. This month or Dhanisthādīkāla was agreed upon when Rohinī or Aldebaran was the first of asterisms, the time of which was about 3000 B.C. It was in reference to this month that the Vedic astronomical calendar starting from the day following the winter-solstice used to be reckoned. The year-long sacrifices were often begun 60 or 61 days later, i.e. from the beginning of the Indian spring. The Vedic calendar for any sacrificial year consisted of 12 lunations which began from the new-moon day, or the day of the last quarter or the full-moon day according to the phase of the moon on the winter-solstice day. The Vedic Hindus could accurately find the solstice day of either description by observation.
The Vedāngajyotişa says that the year was of 366 days. In a quinquennium or five years, there are 62 lunations or 2 intercalary months, one lunation being added to 30 lunations formed the length of 21 years. We have evidence that the five-yearly luni-solar cycle was newly started from a fresh determination of the winter-solstice day. The Vedic Hindu thus found that there were 1
क्षयं संवत्सरानां च मासानां च तथा क्षयं पक्षक्षयं तथा दृष्ट्वा the loss of years, months and half lunations. The long period Yajñas lasted sometimes 3 years and 12 years. A period of 3 years is a fairly correct luni-solar cycle and here there was a loss of 2 years; the period of 8 years is also a fairly correct luni-solar cycle, here also there was a loss of 2 years of two luni-solar cycles.
Again they had to reckon the length of 12 years. We are now to explain how this was achieved.
1 MBh., śānti, 301, 46-47.

Page #275

( 609 )
In 31 years, there was one intercalary month. In 5 years there were two intercalary months.
In 8 years there were three intercalary months, ... in 4 years there were 1į intercalary months, or in 122 years they reckoned 41 intercalary months.
In reckoning 12 years they had thus to count 148.5 lunations. Now 148.5 lunations = 4,385 days nearly ;
.. the year = 365.42 days nearly. Thus in a period of 12 years, the length of the year was more accurate than that of the Vedāngajyotişa. Here if the period 12 years was begun from a new-moon day it had to be terminated on the full-moon day. Thus we see how these came to be the loss of half a lunation or a paksaksaya as it is expressed in the Mahābhārata statement quoted above.
The problem of finding the length of the period of 13 years would be solved by counting 5 extra-lunations. In its place we find in the Mahābhārata 3 that this period, e.g. the period of the Pāņdavas' exile, was estimated according to Bhīşma's statement, by counting 5 intercalary months plus twelve nights. It must be understood that the period was already over by twelve nights.
The next point in Vedic calendar that seems incongruous is the statement that in the Gavāmayana sacrifices the two wings of the year are of equal duration. It means that the time for the sun to pass from the winter-solstice to the summer-solstice is equal to that of its passing from the summer-solstice to the winter-solstice. The two halves of the year would be of equal duration only when the beginning of the year is taken with the sun at one of the ends of the apse-line, i.e. with the sun either at the apogee
1 त्रिसंवत्सरं षष्टिदौक्षम्। कात्यायनत्रौतसूत्रम् २४ । १६८। 2 द्वादश सांवत्सरं प्रजापतेः। कात्यायनौतसूत्रम् २४ । १७५ । 3 MBh., Virāța, 52, opening verses.

Page #276

( 610 )
or at the perigee. The editor has worked out the halfyears from the winter-solstice as the beginning of the year.
Half-year from Half-year from Year.
W. solstice to S. solstice to
S. solstice. W. solstice. 4000 B.C...
187 days 178.24 days 3000 B.C... .. 186.75 days
178.49 days 2000 B.C. ..
.. 186.10 days 179.14 days 1000 B.C...
. 185.20 days 180.04 days That these two halves were taken as of equal duration is also repeated in the Vedāngajyotisa, where it states the tithis of the first days of the sun's northerly and southerly courses. If the winter-solstice day was correctly determined, the summer-solstice day could never be estimated correctly and vice versa. The fact that the sun's motion is unequal was not discovered by the Vedic Hindus, still less were they aware of the circumstances which produce these inequalities. This is a brief survey of the knowledge of astronomy which the Vedic Hindus cared to develop among themselves. The Vedic calendar was purely of a luni-solar character. The other planets were also discovered by the Vedic Hindus which were perhaps Jupiter and Venus or Venā. In the Pāndava times (about 2449 B.C.) Mercury was discovered as the son of Moon, Mars known as a paruşa or cruel planet but not given a name, Saturn was also discovered about the same time but perhaps sometimes confounded with Jupiter. In the Vasisthasiddhānta, as summarized by Varāhamihira in the last chapter of his Pañcasiddhāntikā, are given the courses (cāras) of the five planets Venus, Jupiter, Mars, Saturn and Mercury. It describes some methods for the calculation of the
1 There was no knowledge among the Vedic Hindus about the moon's nodes and no idea of the inequalities in the motion of the moon.
39B

Page #277

( 611 )
positions of these planets, but it would be hardly possible to say that these cāras were discovered in India.
The astronomy, as developed in India from times immemorial down to the time of Aryabhata I (499 A.D.), was very crude and was in an amorphous state. It knew how to determine the solstice days and to form some sort of calendar for the Vedic sacrifices. The five starlike planets were discovered and regarded as producers of omens of coming events good or bad.
The scientific Hindu astronomy of the Siddhāntas was started by Aryabhata I and his pupil Lāțadeva, and Bhāskara I and others of unknown name. Aryabhata I's work, the Aryabhatīya, was the first Siddhānta. In it we have both the eccentric circle and the concentric cum epicyclic constructions for planetary motions. We have an entirely new Hindu astronomy developed under more than one foreign systems-both the Babylonian and the Greek systems are in clear evidence. The Sūryasiddhānta, originally of Babylonian source, was developed into the epicyclic cast by Aryabhata's pupil Lāțadeva, as Alberuni records it. He was also the expounder of the systems of Pauliśa and Romaka siddhāntas, as we have it on the authority of Varāha. The astronomical constants, as they came from the foreign sources, were all revised and improved, but no improvement is evidenced in the theory. The Indian astronomers developed their own methods in spherical astronomy which are now admitted as original. The first time in the history of this science, it was Muñjāla (932 A.D.) who gave the evection equation of the moon in the form in which it was given at a much later date by Copernicus (1473–1548 A.D.).
In Mathematics, however, the Hindu mathematicians showed great advancement. They invented the decimal system of notation, with a symbol for the vacant place by means of a dot, which has now taken the form of an

Page #278

( 612 )
elongated O. This was a most important achievement which in later ages has been in use among all the nationalities. This system of notation was carried by the Arabs from Sind after its conquest by them, and from them it passed to the whole of Europe. Dr. B. B. Dutt in his Science of Sulva has shown how Geometry was developed in India from about 600 B.C. He has also shown that the beginnings of many topics in later Hindu mathematics had been made in this period. In the solution of Indeterminate Equations of the first and second degrees, the achievements of the Hindu mathematicians are also very remarkable. The method employed in solving Indeterminate Equations of the first degree is called Kuttaka or pulverizer. This method in the complete form is found in the Aryabhatiya (499 A.D.) while in Bhaskara II (1150 A.D.) we have a full treatment of all classes of Indeterminate Equations of the first degree. The lemma of Brahmagupta (628 A.D.), called by him Vajrabadha, was rediscovered by Euler (1707-1783). The use of this lemma is made by Brahmagupta in solving Indeterminate Equations of the second degree of a comparatively easy type.
The Indian method of cakravāla or the 'cyclic' rule for the general solution of all Indeterminate Equations of the second degree follows as a corollary to the lemma of Brahmagupta. Who invented this beautiful method has yet remained a riddle. The rules are found in Bhaskara II's work, the Bijaganita.
==
In Trigonometry, the Hindu mathematicians and astronomers used generally the functions of 'sine', 'cosine' and 'versed sine' in analysis. The tubular differences of 24'sines' in a quadrant are first found in the Aryabhatiya calculated by the most elementary methods. The most accurate Hindu value of л is also found in the same work 104×8+62000 20000
as given
3-1416. Further, in Hindu

Page #279

( 613 )
mathematics we find the beginnings made of the Infinite simal Calculus. The idea of Differentiation developed from the attempt of the Hindu astronomers to find the instantaneous daily motion of planets, and the idea of integration to find the surface and volume of a sphere, etc. So far as we can see, in Differentiation the idea of limits was recognized from the pupils of Aryabhata I to Bhaskara II (1150 A.D.). We have further in Bhaskara II an equation which is equivalent to d sin = cos odo.
In the Khandakhadyaka of Brahmagupta we find that Brahmagupta gives rules for using the Second Difference in Interpolation. This was the first step in the Calculus of Finite Differences and taken by the celebrated mathematician-astronomer Brahmagupta.
We now pass on to make a few remarks on the works in the section on Natural Astrology.
The most prominent and important of the Samhitas is undoubtedly the Bṛhatsamhita of Varahamihira, enriched by the commentary of Bhaṭṭotpala. Varaha was the author of a shorter treatise of this section named Samasasamhita from which Bhattotpala (or Utpala) makes ample quotations. In spite of auguries which the Samhitas treat of, the Bṛhatsamhita is itself a mine of information as to the culture of the Hindu India in the sixth century A.D. We have here an account of architecture, iconography, making of swords, and other technical sciences. We can have an idea of the geographical knowledge current in India about this time from this work. The editor of this catalogue suggests that steps should be taken to publish the Vṛddhagargasamhita, of which there is an almost complete manuscript in the Library of the R.A.S. Bengal, viz. the Fort William College manuscript I-D-20. This would throw ght on the nature of Hindu astronomy
40

Page #280

(614)
of the first century A.D., and also on many points of ancient Indian history.
Next we turn to the manuscripts on Horoscopy, etc., which are included in astrology. Astrology is faith and as such is distinct from established truth. A child is born at a particular instant, at a particular place: the astrologer finds the longitudes of his 'nine' planets, the ascendant and the culminating points of the ecliptic at the place. By certain rules of astrology he makes up his predictions as to the child's future life as a whole. Here science recognizes the influence of sun, moon and the earth on the life of man of the earth as a whole. The influence of other planets on the earth are infinitesimals of the second, third or of higher orders. How their influences affect the life of man born on the earth is hard to discover. The coincidence of a particular situation of planets and a particular event or events on the earth may have been merely accidental and not invariable concomitants.
To the professional astrologers Section II would be most interesting. R.A.S. Bengal has a very rich collection in this section; out of 596 pages of this descriptive catalogue, pp. 111 to 596 are devoted to manuscripts on astrology, divination, augury and palmistry and other cognate topics. It is the professional astrologers who should raise funds for the publication of the interesting and unpublished works of this section and arrange for it with the R.A.S. Bengal.
P. C. SEN GUPTA.

Page #281

SHORT LIST OF BIBLIOGRAPHICAL WORKS RELATING
TO SANSKRIT AND ALLIED LITERATURES PUBLISHED BY THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
. 1. A Catalogue of Palm-Leaf and Selected Paper
Manuscripts belonging to the Durbar Library, Nepal, Vol. 1. By H. P. Sāstrī. With a Historical Intro
duction by C. Bendall, 1905. (Issued as
an extra No, to the Notices of Sans. MSS.) Rs. 3-0-0
Vol. 2. By H. P. Šāstri, 1915 .. .. Rs. 3-0-0 2. Descriptive Catalogue of Sanskrit MSS. in the
Library of the Asiatic Society of Bengal. Part 1. Grammar. By R. L. Mitra, 1877. X, 172, 58. Boards..
Rs. 4-0-0 3. The Sanskrit Buddhist Literature of Nepal. By R. L. Mitra, 1882
Rs. 5-0-0 4. Report on the Search of Sanskrit Manuscripts.
By H. P. Šāstri. Report for 1895 to 1900 (1901)
Rs. 0-8-0 Report for 1901/2 to 1905/6 (1905)
Rs. 0-8-0 Report for 1906/7 to 1910/11 (1911) ..
Rs. 0-8-0 5. Notices of Sanskrit Manuscripts. By R. L. Mitra
and H. P. Šāstri. [First Series] Vols. I-XI, 1870-1895. Second Series) Vols. I-IV, 1898-1911.
Issued in 34 parts at varying prices. 6. An Alphabetical List of Manuscripts noticed by
the late Rājā Rājendralāla Mitra. By H. P. Šāstri, 1895. (Issued as Vol. XI of the Notices of Sans. MSS.) (Available only in complete sets of Notices of Sans.
MSS.) 7. Catalogue of Inscriptions and Copper-plates in
the collection of the Asiatic Society of Bengal. By Rakhal Das Banerjee (1910).
(Reprinted from J.P.A.S.B., VI, 9, 1910) .. Rs. 0-6-0 8. An Alphabetical List of Jaina Manuscripts belong
ing to Government in the Oriental Library of the Asiatic Society of Bengal. Compiled by Kuñjavihāri
Nyāyabhūsaņa (1908). (J.P.A.S.B., IV, 8, 1908) . Rs. 1-8-0 9. Catalogue of Printed Books and Manuscripts in
Sanskrit belonging to the Oriental Library of the
Asiatic Society of Bengal. (Fase. 1-4, 1904) .. Rs. 8-0-0 10. Preliminary Report on the Operation in Search of
MSS. of Bardic Chronicles. By H. P. Šāstrī, pp. 52 (1913)
.. Rs. 1-8-0 11. Bardic and Historical Survey of Rajputana.
A Descriptive Catalogue of Bardic and Historical Manuscripts. By L. P. Tessitori. Sec. I. Prose Chronicles, pt. 1 (Jodhpur State),(1917) Rs. 1-4-0 Do. do. pt. 2 (Bikaner State), (1918) Rs. 1.4.0
Sec. II. Bardic Poetry, pt. 1 (Bikaner State), (1918) Rs. 1-4-0 12. A List of Kharoşthi Inscriptions. By N. G.
Majumdar. (From Journal and Proceedings, A.S.B., Vol. XX, No. 1, 1924.)
· Rs. 1-2-0

Page #282
DESCRIPTIVE CATALOGUE OF THE SANSKRIT MANUSCRIPTS IN THE COLLECTIONS OF THE ROYAL ASIATIC SOCIETY OF BENGAL BY MM. HARAPRASADA SASTRI, C.I.E., M.A., D.Litt., F.A.S.B. .. Rs. 3-0-0 Rs. 17-8-0 Volume I. Buddhist Manuscripts Volume II. Veda. Volume III. Smrti. Volume IV. History and Geography Volume V. Purana Volume VI. Vyakarana Volume VII. Kavya . Volume VIII. Tantra (in two parts) Volume IX. Vernacular Manuscripts .. Rs. 15-0-0 .. Rs. 2-8-0 . Rs. 15-0-0 Rs. 12-8-0 Rs. 10-0-0 Rs. 16-4-0 . Rs. 10-0-0 Volume X. Astronomy, Part I .. Rs. 5-0-0 THE FOLLOWING VOLUMES ARE UNDER PREPARATION: Volume XI. Philosophy. Volume XII. Jaina. Volume XIII. Vaidyaka. Volume XIV. Miscellaneous. Volume XV. Addendum, Supplement. For Private and Personal Use Only