Book Title: Agam Satik Part 09 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009000/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda G anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 9 mAM che.. bhagavatI-1 ) -: anuvAda-zreNInA sarjaka : o "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA... -0- zataka-1 muni dIparatnasAgara - - zataka-2 tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa 0- zataka-3 Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 [9/1] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Du Fa Bu Jing 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga | 9 | nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI che devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina zve mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUpU kriyArUcivaMta, prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya AcakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavaMtI zramaNIvarsAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdhvIthI saumyajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe - (1) zrI kArelIbAga, zvempU jainasaMgha, vaDodarA. (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. * (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jainasaMgha, amadAvAda. - - 2- suvizALa parivArayuktA sAdhvIzrI bhAvapUrNAzrIjI manI preraNAthI zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavartI pa.pU. sAdhvIzrI dhyAnasAzrIjI tathA sAdhvIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina zve ta50 saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH jaO-9(5) bhagavatI-aMgasUtra/1 anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana * bhUmikA : "bhagavatI" sUmano krama pAMcamo che. aMgasUtromAM "bhagavatI" e pAMcamuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te nAme prasiddha che, te vitha gafsa'' ke fthaTi nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra kAvatI ke sthApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUtra nAme ja prasiddha che. A sUtranuM eka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41 zataka che. [adhyayanane zataka nAme oLakhe che.) A zatakamAM peTA varga ke peTa zataka paNa che, tenA peTA udezAo paNa che. "bhagavatI" sUtrano mukhya viSaya svasamaya, pasamayanI vicAraNA che. IndrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti, keTalAMka devo, zrAvaka-zrAvikA Adi anekanA pUchelA prazno ane tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe anuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samuThThAta, astikAya, kriyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASA Adi aneka viSayo ahIM samAviSTa che. A AgamanA mULa sUtrano pUrNa anuvAda ame noMdhela che. vivecanamAM "TIDAnusArI vivecana' zabda ame pasaMda karyo che, paraMtu temAM vRttinI sAthe kavacit bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAe vRttino anuvAda, kayAMka cUrNinA aMza, kayAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSo vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che te sthAne A nizAnI - X - X - karela che. aneka Adhunika vidvAnoe bhUmikAmAM vidvatApUrNa ullekha abhinava kALe noMdhyA che, ame A viSayamAM mauna rahevuM ucita mAnIe chIe - bhagavatI sUtra anuvAda pAMca bhAgomAM che. [9/2] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 d bhagavatI-aMgasUtra-TIkAsahita anuvAda - X - X - X - X - X - X - X - * bhUmikA : sarvajJa, Izvara, anaMta, asaMga [, dhanAdi rahid], agya [pradhAno sarvane hitakara, vedodaya rahita, anIza (svayaMbuddhatvathI Iza rahita) anIha [RA ke vikalparahid] tejasvI, siddha, ziva, zivakara, nirupayogatvane kAraNe Indriyo rahita, jitaripu, zrImAna jinane prayatnathI praNamuM chuM. zrI vardhamAna svAmIne, zrI sudharma gaNadharane, sarvAnuyoga vRddhone, sarvAnI vANIne namIne, A TIkA- cUrNi ane jIvAbhigamAdi vRttinA aMzone saMyojI kaMIka vizeSathI paMyama aMgasUtrane huM vivaruM chuM. samavAya" nAme cothA aMganI vyAkhyA karI, have avasathI Avela vivAhapannati" vyAkhyApApti ke bhagavatI] nAmanA pAMcamAM aMganuM vivaraNa karIza. A paMcama aMga uttama jayakuMjara nAmaka [hAthInI jema che. te lalita caraNonI padhdhatithI prabuddha lokonuM manaraMjana karanAra che. te uparma [zabukRta ke devAdi athavA viro], no nipAta [Agamana thavA chatAM vyava [anazvara svarUpa che. [svarUpathI avicalita che.] jenA zabdo ghana ane udAra che hAthIno svara meghava4 gaMbhIra che. je liMga ane vibhaktithI yukata che. [hAthI pare puruSa cila racacliNI yukta] sadAkhyAta, satalakSaNa yukta, devatAdhiSThita che. suvarNa maMDita uddezako che [hAthI pakSe teof avayavo suvarNa AbharaNa yukta che.) jenuM cAritra vividha prakAranuM, adbhuta, zreSTha che. 36,000 prathanAtmaka sUtra deha sahita che. [hANInA pakSe sUmojA lakSaNa deha che.) cAra anuyoga rUpa cAra caraNa che, jJAna ane sAtri rUpanayanayugala che, dravyAstika ane payayAstika nAme be nayarUpa be daMtazULa che, nizcaya-vyavahArarUpa be samunnata kuMbhasthaLa che. jene prastAvanAnI vayanacunArUpa pracaMDa zuMDha che, nigamana vacanarUpa atuccha puccha che, kALa Adi ATha prakAre pravacana-upacArarUpa manohara parikara che. utsargaapavAdarUpa uchaLatA be atuccha ghaMnA ghoSayukta che. cazarUpa paTaka anya chUTa pratidhvanithI di maMDaLane pUrela che, syAdvAdarUpa vizad aMkuzathI vazIkRta che, vividha heturUpa zastra samUhathI yukta che, zrImad mahAvIra mahArAje mithyAtva, jJAna ane aviramaNarUpa gu sainyane nAza karavAne niyojela che, sainya niyukata kapa gaNanAyakanI matithI prakazita che. tenA svarUpane munirUpa yoddhA sugamatAthI jANI zake e mATe pUrvanA munirUpa ziSIoe vRtti ane cUNirUpa nADikA spelI che. bahuzreSTha guNayukta chatAM saMkSipta che ane tethI matimAnanA vAMchita ati sAdhI ApavAmAM samartha che mATe jIvAbhigamAdi vivigha vivaraNa sUkAMzonA saMghanathI bRhatara, mATe ja aAjJone paNa upakArI nADikA jevI A vRtti, pUrva munirUpa zikSinA kULamAM janmelA amo hastinAyakanA Adezatulya gurujananA vacanathI AraMbhIe chIe, e rIte zAstra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA 20 prastAvanA thaI. o have vijhApati no zabdArtha kahe che - vividha - jIva, anuvAdi payuratara padArtha viSayaka, mA - abhividhithI, kathaMcit sarva ya vyAptithI maryAdA vaDe athavA paraspara asaMkIrNa lakSaNa kathanarUpa, rasthAnAni - bhagavaMta mahAvIrane gautamAdi ziSyoe pUchelA padArthonA pratipAdana karelI vyAkhyAo, je sudhamasvAmIe jaMbUsvAmIne prarUpI che te. athavA - vividhatAthI vizeSa prakAre kahevAyela te vyAkhyA. eTale kahevA yogya padArthonI vRtti ane tenuM prajJApana te vyAkhyA prajJapti. athavA - artha pratipAdanAonAM prakRSTa jJAno jemAM che te. athavA * vyAkhyA eTale arthakacana, prajJA-arthakathananA heturUpa bodha. te ubhayanI jenAthI prApti te vyAkhyA prajJapti. athavA-vyAkhyAomAM prajJAnI prApti je parathI maLI Ave te vyAkhyA prApti ke Atti - jethI grahaNa thaI zake te vyAkhyApajJAti. athavA vyAkhyAprajJa - bhagavat pAsethI gaNadharone jenuM grahaNa thayeluM te vyAkhyA prApti ke vyAkhyApajJAti. - athavA - vivAda eTale vividha ke viziSTa arca pravAha ke nayapravAha tenuM prarUpaNa ke prabodhana jemAM che te athavA vivAha eTale viziSTa vistAravALI ke abAdhita prajJAo jemAMthI maLI Ave che te vivAha prApti ke vibAdha prajJapti. A enA pUjayapaNAne lIdhe 'bhagavatI' ema kahevAya che. 0 vyAkhyAnakatao zAstra vyAkhyAnanA AraMbhe phaLa, yoga, maMgala, samudAyArtha Adi dvAronuM varNana kare che. te ahIM vyAkhyAmAM vizeSa Avazyaka Adi sUgothI nirNAta karI levA. zAstrakAro vidanavinAyakanA upazamana nimite, ziSyonA pravartana mATe athavA ziSTa janonA siddhAMtanA pAlana mATe maMgala, abhidheya, prayojana ane saMbaMdha kahe che. - temAM sakala kalyANanuM kAraNa hovAthI prastuta zAstra zreyarUpa hovAthI vidana saMbhave che. mATe tenA upazamanArthe bIjA maMgalo na letAM bhAvamaMgalanuM grahaNa karavuM joIe kemake bIjA maMgalo anaikAMtika ane anAtyaMtika che. bhAvamaMgala to tenAthI viparItapaNe hoI Icchita artha sAdhavAmAM samartha hovAthI pUjaya che. vaLI viziSTa zuM che ? jethI abhighAnAdi anaikAMtika ane anAtyaMtika che, bhAvamaMgala thI viparIta hovAthI te vizeSe pUjya che. bhAvamaMgala tapAdibhede anekadhA che. che zataka-1 che. bhAvamaMgalamAM paMca parameSThi namaskArarUpa bhAvamaMgala vizeSathI upAdeya che. parameSThimAM maMgalava, lokottamatva, zarAkhyatva raheluM che kahyuM che - "maMgala cAra che" Adi. teno namaskAra sarva pApano nAzaka hovAthI sarva vina upazamano hetu che. kahyuM che ke- "e paMca namaskAra sarva pApano nAzaka che, sarva maMgalomAM prathama maMgala che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 "tethI sarva zrutaskaMdhanI AdimAM tenuM grahaNa thAya che, tethI sarvazrutaskaMdhAvyaMtara kahe che. tethI zAstranI AdimAM parameSThIpaMcaka namaskArane dazavi che. $ zataka-1, uddezo-1 - "calaNa" che - X - X - X - X - X - * sUtra-1 : * arahaMtone namaskAra thAo, siddhone namaskAra thAo, AcAryone namaskAra thAo, upAdhyAyone namaskAra thAo, sarva sAdhune namaskAra thAo. * vivecana-1 - ahIM nama: e naipAtika pada dravya-bhAvanA saMkoca arthe che. * X - X - nama: eTale hAtha, paga, mastaka vaDe supraNidhAnarUpa namaskAra. kone ? te kahe che - arahaMtone. Indra nirmita azokAdi mahApAtihAryarUpa pUjAne yogya che te ahaMnta. kahyuM che ke - vaMdana, namaskArane je yogya che, pUjA sarakArane je yogya che, siddhi gamanane je yogya che, tethI te ahaMtu kahevAya che athavA jene sarvajJatAne lIdhe sarva vastu samUhagata pracchannatAno abhAva hoI rahasuM eTale ekAMtarUpa deza nathI, giriguhAdino madhya bhAganacI temane namaskAra thAo. athavA sarva parigrahopalakSaNarUpa sthA nathI ane vRddhAvasthAdi upalakSaNa bhuta aMta nathI te "arayAMta', athavA "arahaMtANaM" eTale kSINarAgatAne lIdhe je thoDI paNa Asakti rAkhatA nathI tene. athavA ara thaM: - prakRSTa rAganA kAraNabhUta manojJa ane amanojJa viSayanA saMparka chatAM paNa vItarAgatArUpa svabhAvane tyAgatA nathI temane namaskAra ho.] frddhatA ema pAThAMtara che. tethI karma zatrune haNanAra. kahyuM che - sarve jIvone ATha prakAre karma gurUpa che, te karmabhune haNanAra te arihaMta kahevAya che. * * * kahetA evo paNa pATha che. eTale karmabIja kSINa thavAthI jene pharI utpatti nathI, kahyuM che - bIja ati baLI gayA pachI jema sarvathA aMkura phUTato nathI, tema kamabIja baLI jatAM bhavAMkura ugato nathI. bhayaMkara bhavAraNyanAM bhramaNathI bhayabhIta prANIne anupama AnaMdarUpa paramapada nagaranA mArga darzAvavArUpa teonA parama upakArIpaNAne lIdhe teonI namakaraNIyatA che. [A rIte 'gara ta' zabdanA sAta rUpAMtara che - ahaod, arahonAra, araNIect, ahaad, arahAta, arikaard, arujA. A ane AvA viziSTa atho kiMmaraNa paVI, AvazyakamAM paNa jovA.) 0 no sidvAii - ATha prakAranA karmarUpa iMdhanane zukla dhyAna agnithI jeNe bALI nAMkhyA che, te niruktavidhithI siddha che. athavA gatyarthaka vadhu dhAtu upasthI siddha" eTale apunarAvRttithI jeo nivRttipurImAM pahoMcyA te siddha. athavA niSacarthaka sidha dhAtuthI siddha - jemanA artha niSpanna thayA che te athavA zAstra ane mAMgabhAI sidhu dhAtuthI, jeo zAsanakartA thayA athavA jeo maMgalatvanA svarUpane anubhave che, te siddha. athavA siddha eTale nitya, kemake temanI sthiti avinAzI che. athavA bhavya jIvone jemano guNasamUha upalabdha hovAthI je prasiddha che, te siddha. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/1 kahyuM che - jeNe bAMdheluM prAcIna karma dagdha karyuM che, je nivRttirUpa mahelanA zikhare pahoMcyA che, je khyAtA che, anuzAstA che ane kRtArtha che, te siddha mAre kRtamaMgala thAo. AthI temane namaskAra karyo che, teo avinAzI jJAna-darzana-sukha-vIyadi guNayuktatAthI svaviSaya AnaMdotkarSanA utpAdanathI bhavya jIvonA apratima upakArIpaNAne lIdhe temanI namaskaraNIyatA che. | 0 no mAthafthA - ma - maryAdApUrvaka, te viSaya-vinayarUpatAthI sevAya arthAt jinazAsananA arthanA upadezaka hovAthI tenI AkAMkSA rAkhanArAo vaDe jeo sevAya te 'AcArya', kahyuM che - - sUtrArthane jANanAra, lakSANayukta, gacchanA nAyaka, gaNanA tApathI vimukta, arthanA vAyaka te AcArya che. athavA jJAnAcArAdi pAMca prakAranA AcAra athavA mA - mayadAthI, vAra - vihAra, te AcAra, temAM svayaM karavAthI, kahevAthI, darzAvavAthI je zreSTha che, te AcArya. kahyuM che - paMcavidha AcArane AcaratA, kahetA, darzAvatA te AcAryo kahevAya. athavA ba - kaMIka apUrNa, cAra - dUta, te AcAra arthAt dUta jevA, yuktAyukta vibhAganuM nirUpaNa karavAmAM je catura ziSyo, te ziSyomAM yathArtha zAstrArthanA upadezathI jeo nipuNa che te AcArya. mATe te AcAryone namaskAra thAo. teo AyAropadezaka hovAthI upakArItvathI namaskaraNIya che. 0 no kavAtha - 35 - jeonI samIpa AvIne bhaNAya te upAdhyAya. athavA gatyaka [ dhAtu parathI dha - adhikatAthI * jinapravacana jemanAthI jaNAya te upAdhyAya athavA smaraNArtha ' dhAtuthI adhikapaNe jemanAyI sUtra vaDe jinapravacana marAya te upAdhyAya, kahyuM che - jinakathita dvAdazAMgarUpa svAdhyAya paMDitoe kahyo che, teno upadeza kare teo upAdhyAya che. athavA sapAdhAna eTale upAdhi, arthAt saMnidhi, te saMnidhithI ke saMnidhimAM zrutajJAnane lAbha thAya te upAdhyAya athavA upAdhino eTale zobhana vizeSaNono lAbha jemanI pAsethI maLe te upAdhyAya athavA 3rfdha - sAmIpyaAya - daivajanitatAthI ISTa phaLa rUpa hovAthI lAbharUpa che athavA jemanuM sAmINa, gAya - ISTa phaLanA samUhano mukhya hetu che, te 'upAdhyAya' athavA mafdha - mananI pIDAno lAbha te AdhyAya athavA ubadhI zabdamAM nakAsvAmI ' te kutsita arthamAM che, tethI kubuddhino lAbha te adhyAya athavA vAdhyAya eTale ma + gai arthAta durgAna, jenAthI AdhyAya ke madhyAya nAza pAmyo te upAdhyAya. tene namaskAra thAo. susaMpradAyathI AvelA jinavayanonuM adhyApanA karAvI bhavya jIvone vinayamAM pravatavi che, te upakArIpaNAthI temanI namaskaraNIyatA che. 0 no maLaHI[vi - jJAnAdi zakti vaDe mokSane sAdhe te sAdhu athavA sarva pANImAM samatvane dhAre te niktithI sAdhu che. kahyuM che - nirvANa sAdhaka yogane jeo sAthe ane sarva prANImAM je sama hoya te 'bhAvasAdhu che. athavA saMyama karanArane sahAya Ape te nirathiI 'sAdhu' che. madhya - eTale sAmAyikAdi vizeSaNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yukta, pramatta Adi, pulAka Adi, jinakalika - pratimAkabhika - yathAlaMdakalika, parihAravizaddhikalika, sthavikalika, sthitakalika, svitAsthitakazika, kapAtIta bheTavALA, pratyekabuddha, svayaMbhuddha, buddhabodhitAdi bheTavALA tathA bharata Adi phoma bheTavALA, athavA suSama-duHSamAdi kALa bheTavALA sAdhu. sarva sAdhu, ahIM 'sarva'nuM grahaNa sarva guNavAnonI avizeSe namanIyatA pratipAdanArthe che. A 'sarva pada ahadAdi padomAM paNa jANI levuM. kemake nyAya samAna che athavA sarva jIvonA hitakara te sAva tevA sArva sAdhune athavA sAthe eTale buddhAdinA nahIM paNa ahAnA ja sAdhu te sArva sAdhu athavA sarve zubhayogone sAthe che, athavA sarva - anto, temanI AjJA pramANe vartIne ArAdhe thavA durnaya no nAza karIne ahaMtone pratiSThApe te sAva sAdhu. athavA zravya eTale zravaNa yogya vAkyomAM athavA savya eTale anukULa evA kAryomAM nipuNa te zravyasAdhu ke saba sAdhu. kyAMka namo no savvasAhUne evo pATha che. temAM sarva zabda dezasarvatAno vAcaka hovAthI aparizeSa sarvatA darzAvavAne noi zabda lIdho che. 'lokamAM' eTale manuSya lokamAM, gacchAdimAM nahIM evA sarve sAdhuone namaskAra. teo mokSamArgamAM sahAyakata hovAthI te upakArIpaNAne lIdhe namaskaraNIya che. kahyuM che ke - saMyama karanAra mane asahAyane sahAyakata hovAthI sarva sAdhuone huM namaskAra karuM chuM. [zaMkA ne namaskAra saMkSepathI hoya to siddha ane sAdhuone ja yukta che. kemake siddha, sAdhunA grahaNazI ahetu AdinuM grahaNa thaI jaze -x * ane vistArathI namaskAra karavo 'RSabha' Adino nAmoccAraNathI karavo joIe. (samAdhAna ema nathI, tethI sAdhu mAtranA namaskArathI hetu Adi namaskAranuM phaLa na maLe. jema manuSya mAmanA namaskArathI rAjAdinA namaskAranuM phaLa na maLe. tethI ahIM vizeSathI karavo. paNa patyeka vyaktine nAmoccAraNapUrvaka zakya nathI. | [zaMkA] yathApradhAna nyAyane aMgIkAra karIne siddha Adi krama yogya che. kemake siddho sarvathA kRtakRtya hovAthI teo sarvamAM pradhAna che. [samAghAnavuM evuM nathI. ahaMnA upadezathI siddho oLakhAya che. tathA tIrtha pravartaka hovAthI ahato ja parama upakAraka che. mATe A krama yogya che. zaMkA- jo ema hoya to AcAryane ja prathama mUkavA joIe, kemake koI vakhate AcArya dvArA ahaM AdinuM oLakhAvavApaNuM che. mATe teo ati upakArI che... samAdhAna-evuM nathI. ahaMnA upadezathI ja AcAryanuM upadezadAna sAmarthya che. AcAryone svataMtrapaNe upadezathI artha jJApakatA nathI. paramArthathI ahaeto ja sarva arthanA jJApaka che. vaLI ahaMtanI sabhArUpa ja AcAryo che, tethI AcAryone namaskAra karI ahatone namaskAra karavo ayukta che. kahyuM che - koIpaNa vyakti parSadAne namaskAra karI rAjAne ta name. e rIte parameSThIne namaskAra karI hAlanA manuSyone zrutajJAna atyaMta upakArI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-01 /1 hovAthI tenA dravya-bhAva zrutarUpavathI ane dravyazruta, bhAvadyutanuM kAraNa hovAthI saMjJAkSara rUpa dravyazrutane namaskArArthe kahe che - 23 [. Avazyaka niyukti Adi, vizeSAvazyakamAM A artho jovA.] * sUtra - brAhmI lipine namaskAra thAo. * vivecana-2 : lipi-pustikAdimAM akSaranI racanA, te 18-bhede che, te RSabhajine potAnI putrI brAhmIne batAvI. tethI "brAhmI" kahevAya che. kahyuM che - jinezvare jamaNe hAthe lekharUpa lipividhAna brAhmIne darzAvyuM. zaMkA - A zAstra ja maMgalarUpa che, to anya maMgala zA mATe ? tethI to anavasthAdi doSa prApta thAya.. [samAdhAna] satya che, paNa ziSyonI matinA maMgalanA grahaNa mATe, maMgalanA svIkAra mATe athavA ziSTapuruSonA AcAranA paripAlana mATe che, tethI yukta ja che. A AgaLa paNa kahela che. vaLI vyAkhyA prajJapti evA nAmathI ja abhidheyAdi sAmAnyathI kahevAI gayA che, tethI pharIthI kahetA nathI. tethI ja zrotAnI pravRtti Adi ISTa phaLanI siddhi thaze. tethI kahe che - bhagavaMte artha vyAkhyA abhidheyatAthI kahI che. tenuM prajJApana ke bodha anaMtara phaLa che, paraMpara phaLa to mokSa che. A zAstra AptavacanarUpa hovAthI phaLapaNe siddha che, kemake AptapuruSo je sAkSAt ke paraMparAthI mokSAMga na hoya, tene kahevAmAM utsAhita na hoya. kemake tema karavAthI anAptatvano prasaMga Ave. A ja zAstraprayojana che. A zAstra eka zrutaskaMdharUpa che, temAM sAdhika 100 adhyayano [zatako] che, 10,000 uddezako che, 36,000 prazna pramANa che, 2,88,000 5da samUhavALA A zAstranA maMgalAdi kahyA. have paheluM 'zataka' je graMthAMtara paribhASA mujaba 'adhyayana' kahevAya che, tenA 10-uddezA che. uddezaka eTale adhyayana [zatakanA arthane kahenArA vibhAgo. "tuM adhyayananA ATalA vibhAgane bhaNa.' ema upadhAnavidhithI AcArya vaDe ziSyane uddezAya te uddezaka. te uddezakonuM sukhe dhAraNa karavA, smaraNAdi nimite AvatAM prathama nAmonA kathana dvAre A saMgraha gAthA kahe che - *sUtra-3 H rAjagRhImAM - calana, duHkha, kAMkSapadoSa, prakRti, pRthvI, yAvat nairayika, bAla, guruka ane calaNA [A daza uddezako kahyA.] * vivecana-3 : A gAyAno artha have kahevAnAra daza uddezakanA jJAna pachI svayaM ja jaNAya che, to paNa bALajIvonA sukhAvabodha mATe kahIe chIe - temAM rAyaii - 4 - "rAjagRha nagaramAM vaDhyamANa daza uddezakanA artho bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhagavaMta mahAvIre darzAvyA" - e pramANe vyAkhyA karavI. - 4 - (1) danA - calana viSayaka pahelo uddezo, 'cAlatuM e cAlyuM' ItyAdi artha nirNayane mATe che.. (2) du:vacce - duHkhaviSayaka bIjo uddezo, svayaMkRt duHkhane jIvo vede che ? ityAdi praznanA nirNaya mATe.. (3) pote - mithyAtva mohanIyanA 24 udayathI utpanna ane anya darzananA grahaNa karavArUpa jIva pariNAma te kAMkSA, te ja moTuM duSaNa te kAMkSA pradoSa, tenA viSayavALo trIjo uddezo. he bhagavan ! "jIve kAMkSA mohanIya karma karyu che ?'' ityAdi arthanA nirNaya mATe che.. (4) prakRti-karmanA bhedo, cotho uddezo che. he bhagavan ! karmanI prakRttio keTalI che ?" ityAdi. (5) pRthvIo - ratnaprabhAdi pRthvIno pAMcamo, he bhagavan ! pRvI keTalI che ? ityAdi sUtro.. (6) yAvaMta - yAvat zabdathI upalakSita chaTTho. he bhagavan ! jeTalA avakAzAMtathI sUrya ItyAdi e sUtro che.. (7) nairayika - zabda upalakSita sAtamo. he bhagavan ! nakamAM utpanna thato, ityAdi sUtra che.. (8) bAla-zabdathI upalakSitane AThamo. he bhagavan ! ekAMtabAla manuSya, ityAdi sUtra che.. (9) guruka viSayaka navamo, he bhagavan ! jIvo bhArepaNuM kema pAme che ? ityAdi sUtra.. (10) calaNA bahuvacana nirdezathI "calana" Adi dazamAM uddezAnA artho che. tenuM sUtra - he bhagavan ! anyatIrthiko Ama kahe che - cAlatuM cAlyu nathI, ityAdi. e rIte zAstranA uddezamAM maMgalAdi kAryo karyA, to paNa pahelA zatakanI AdimAM vizeSathI 'maMgala'ne kahe che - - sUtra-4 : zrutane namaskAra thAo. * vivecana-4 : dvAdazAMgIrUpa arhat pravacanane namaskAra thAo. [zaMkA] ISTa devatAne karelo namaskAra maMgalArthe thAya che, paNa 'zruta' ISTa devatA nathI, to te kevI rIte maMgalArje hoI zake ? kahe che - 'zruta' e ISTa devatA ja che. kemake te ahaMtone namaskaraNIya che. "tIrthane namaskAra ho' ema kahIne ahaMto zrutane namaskAra kare che. saMsArasAgarane tavAmAM mukhya kAraNa hovAthI zruta e tIrya che, tIrtharUpa zrutano AdhAra hovAthI saMgha, tIrtha vaDe vAcya che tathA maMgala mATe arhato siddhone paNa namaskAra kare che. kemake - abhigraha to te siddhone namaskAra karIne te arhat grahaNa kare - e vacana che. A pramANe pahelA zatakanA uddezakano thoDo artha pahelAM darzAvyo. pachI "jevo uddeza tevo nirdeza' e nyAyathI pahelA uddezAno vistAra kahevo joIe. teno guru parvakrama lakSaNa saMbaMdha darzAvatAM sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne AzrIne Ama kahe che - * sUtra-5 : te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. [varNana] te rAjagRhanI bahAra nagaranA IzAna khUNAmAM guNazIla nAme caitya hatuM. zreNika rAjA, yellaNA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1 /5 rANI hatAM. 25 * vivecana-5 : - have A kaI rIte nizcita thaI zake ke sudharmAsvAmIe jaMbusvAmI prati A saMbaMdhagraMtha kahyo che ? sudharmAsvAmInI vAcanA ja anuvartelI che. kahe che "sudharmAsvAmIthI tIrtha pravartya, bAkInA gaNadharo ziSyarahita hatA. vaLI jaMbUsvAmI, sudharmAsvAmInA mukhya ziSya hatA. tethI tene AzrIne vAcanA pravartelI che. tathA chaTThA aMgamAM upodghAta A pramANe dekhAya che. - jemake - jaMbU, sudharmAsvAmIne kahe che - he bhagavan jo bhagavatI nAmaka pAMcamAM aMgano A artha bhagavaMta mahAvIre kahyo, to chaTThA aMgano zo artha che ? tethI jaMbU pratye sudharmAsvAmIe jarUra upodghAta kahelo hovo joIe. mUlanI TIkA karanAre A upodghAta graMtha vyAkhyAna AkhA zAstrane uddezIne karela che, ame te mAtra A uddezA paratve karyu che, kemake zAstramAM aneka prakAre upodghAta thayelo che. ahIM pUrve kahela namaskArAdi graMthanI koI paNa kAraNe vRttikAre vyAkhyA karI nathI. te nagara hatuM - 4 - 4 - kALa - A avasarpiNInA cothA bhAga rUpa, temAM jyAM A bhagavat dharmakathA karatA hatA. samaya-kALano viziSTa vibhAga. - 4 - te kALe, te samaye ke hetubhUta te kALe - te samaye. rAjagRha nagara hatuM. - x - [zaMkA] hamaNAM paNa te nagara che, chatAM hatuM kema kahyuM ? [samAdhAna] nagaranA varNana graMthamAM yukta vibhUti tyAre ja hatI, sudharmAsvAmI vAcanA detA hatA te kALe nahIM. kemake avasarpiNIpaNAne lIdhe, kALanA azubhabhAvathI sArA padArthonI hAni thavAthI, tema kahyuM. vaLo - ahIM nagaranuM varNana kahevuM. graMtha gauravabhayathI ahIM te lakhela nathI. te A rIte - puranA bhavanAdi vaDe moTuM, sva cakrAdi bhayarahita hovAthI sthira, dhana dhAnyAdithI samRddha. - x - pramoda kAraNa vastunA sadbhAvathI AnaMdita nagarajano ityAdi uvavAIthI jANavuM. te rAjagRhanagaranI bahAra IzAna khUNAmAM - dizA bhAgamAM ke gaganamaMDalanA digrupa bhAgamAM guNazilaka caitya hatuM. leyyAdi vastunA cayanane 'citi' kahe che, tenuM citipaNuM ke citinuM karma te caitya. te saMjJA zabda hovAthI caitya eTale devapratimA ke tenA AzrayatvathI devagRha. ahIM vyaMtarAyana artha levo paNa arhat caityaAyatana nahIM. ahIM na kahevAyela zabdo prAyaH sugama hovAthI kahyA nathI. - sUtra-6 : te kALe, te samaye Adikara, tirthaMkara, sahasaMbaddha, puruSottama, puruSasiMha, puruSavarapuMDarIka, puruSavaragaMdhahita, lokotama, lokanAtha, lokapradIpa, lokapradyotakara, abhayadAtA, samudAtA, mArgadAtA, zaraNadAtA, dharmadezaka, dharmasArathI, dharmavaracAturaMta cakravartI, apatihata vara jJAnadarzanadhara, chAtArahita, jinajJApaka, buddha-bodhaka, mukata-mocaka, sarvajJa, sarvadarzI, ziva-acala-maruta-anaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 akSaya-avyAbAdha-punarAvartaka siddhi-gati nAmaka sthAnanI prAptinI IcchAvALA yAvat samosaraNa, evA zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA. * vivecana-6 : 26 zrama ane kheda arthavALA ' m' dhAtuthI je tapa kare te zramaNa. athavA zobhana manathI varte te samana, stava nA prastAvathI mananuM zobhanapaNuM kahevuM. athavA manomAtra satvanuM astavapaNAthI, saMgata eTale jevuM hoya tevuM bole, athavA sarva prANImAM tulya pravarte te, zramaNa che. maLavat - aizvaryAdiyukta, pUjya.. mahAvIra - zUra ane vIra dhAtu uparathI zatrunuM nirAkaraNa karavAmAM vikrAMta. te to cakravartI Adi paNa hoya, tethI vizeSathI kahe che - mahAna evA duya evA aMtarzatrunA nirAkaraNathI vIra eTale mahAvIra. A guNaniSpanna nAma deve kareluM che kahyuM che - bhaya, bhaivamAM acala ane pariSaha, upasargomAM kSAMtikSama hovAthI devoe A nAma karyuM - "zramaNa bhagavaMta mahAvIra." mAviSTha - prathamathI AcArAdi graMtharUpa zruta dharmanA arthanA praNayanazIla hovAthI 'Adikara' che. Adikara hovAthI tIrthaMkara - je vaDe saMsAra samudra tarAya te tIrtha arthAt pravacana, tenAthI abhinna hovAthI 'saMgha' tIrtha kahevAya. tene karanAra hovAthI tIrthaMkara kahyA. temanuM tIrthaMkaratva anyanA upadezapUrvaka nathI, mATe kahe che - sahasaMbuddha - anyanA upadeza vinA AtmAnI ja sAthe heya, upAdeya ane upekSaNIya vastu tatvane yathAvat jANe te sahasaMbuddha, temanuM sahasaMbuddhatva puruSottamatvathI che-- puruSottama - puruSo madhye te te rUpAdi atizayothI ucca hovAthI uttama hoya te puruSottama kahevAya. temanuM puruSottamatva siMha Adi traNa upamAo vaDe samarthana karatA kahe che siMha samAna puruSarUpa je siMha te puruSasiMha arthAt zauryAdi guNo vaDe siMhAmAna. zauryane lIdhe siMhanI upamA ApI. bAlyapaNAmAM zatru deve bIvaDAvyA chatAM DaryA nahIM, devanA moTA thatAM jatAM zarIrane vajra samAna muSTi prahArathI kubja karI dIdhuM hatuM. varaputturI - pradhAna dhavala sahasapatra. puruSa samAna vapuMDarIka te puruSavara puMDarIka, bhagavaMtanuM valatva sarva azubha malarahita hovAthI ane sarva zubhAnubhAvathI zuddha hovAthI athavA puruSa eTale potAnA sevakarUpa jIvo, tenA saMtAparUpa tApane nivAravAmAM samartha hovAthI tathA zobhAnuM kAraNa hovAthI puruSavarapuMDarIka, tathA puruSa mAphaka varagaMdhahastI te puruSavara gaMdhahastI jema gaMdhahastInI gaMdha vaDe bIjA badhAM hAthI nAzI jAya che, tema bhagavaMtanA te dezonA vihAra vaDe Iti, paracakra, durbhikSa, Damara, marakI Adi durito naSTa thAya che, mATe bhagavaMta paNa puruSavara gaMdhahasti kahevAya. 1 te mAtra puruSottama ja nathI. paraMtu lokanA nAtha hovAthI lokamAM paNa uttama che, mATe kahe che - saMjJI bhavya prANIonA svAmI, yoga ane kSema karanAra te nAtha" e vacanathI lokanAya. aprApta je samyak darzanAdi, tenI prApti tathA tenA paripAlanathI lokanAthatva che. te lokanAthatva yathAvasthita vastu samUhane pradIpanA karavAthI ja che Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/1/6 - lokapradIpa, tiryaca-nara-devarUpa viziSTa lokanA aMtara aMdhakArane dUra karanAra hovAthI prakRSTa prakAzakArIthI pradIpa samAna. A vizeSaNa dekhAtA lokane AzrIne kahyuM, have dezya lokane AzrIne kahe che - dekhAya te loka, A vyutpattithI sakalavastu samUharUpa lokAloka svarUpane akhaMDa, sUryamaMDalanI peThe badhAM padArthonA svabhAvano prakAza kasvAmAM samartha kevalajJAnarUpa AlokapUrvaka pravacanaprabhA samUhane pravatavivAthI prakAzane kasvInA svabhAvavALA hovAthI loka pradhotakara, ukta vizeSaNayukta to sUrya, hari, hara, brahmAdi paNa, te-te tIrthikanA mate che, to bhagavaMtanI zI vizeSatA ? tethI vizeSe kahe che - ujavava * prANano nAza karavAmAM sika tathA upasargone karanArA prANIne bhaya denAra na hovAthI abhayadAtA athavA sarva prANInA bhayane haranAra dayA jene che che. A vizeSatA hari, harAdimAM nathI. bhagavaMta apakArI tathA anya prANInA anarthano mAtra parihAra ja kare che, eTaluM ja nahIM, paNa teone padArthanI prApti paNa kare che, mATe kahyuM pAya - zubhAzubha padArthanA vibhAgane dazavinAra hovAthI zrutajJAna caNA samAna che. kahyuM che - zrutajJAnarUpI cakSu vaDe heyopAdeyane jANe te ja cakSavALA che. tene denArA hovAthI cakSudaya che. aTavImAM gayelA, cora vaDe luMTAyelA dhanavALA, pATA vaDe jemanI AMkho bAMdhelI che, evA manuSyone cA ughADI ISTamArgamAM batAvanAra jema upakArI che, tema bhagavaMta paNa saMsAra-araNyavartI, rAgAdi cora vaDe jeonuM dharmadhana luMTAI gayuM che, sajJAna locano kuvAsanAcchAdita che tene khaseDI zrutacakSu ApIne nivaNimArgane batAvatA upakArI che - mArgadAtA, mAna - samyagadarzanajJAna cAstriAtmaka mokSarUpa nagaranA mArgane ApanAra hovAthI mArgadaya che. jema lokamAM cakSu ughADI, mArga batAvI, caurAdithI luMTAyelane nirupadrava sthAne pahoMcADanAra parama upakArI thAya, tema bhagavaMta paNa che, te dazavi che - zaraNadAtA, zaraNa - vividha upadravothI du:khI jIvane zaraNa-eTale paramArthathI nivaNine Ape te zaraNadaya che. bhagavaMtanuM zaraNadAyakapaNuM dharmadezanA vaDe che tethI kahe che - zratayAtrigdha dharmane kahe che mATe dhamadizaka che. pAThAMtarathI - cAritradharmanA dAtA hovAthI bhagavaMta dharmadaya che. dharmadazaka to mAtra dharmanI dezanAthI kahevAya che, mATe kahe che - dharmarUpa thanA pravartaka bhagavaMta sArathi samAna che. jema rathanA sArathI rathamAM besanAra ane rathane laI janAra ghoDAonuM rakSaNa kare che. tema bhagavaMta paNa cAstri dharmanA saMyama, AtmA ane pravacanarU5 aMgonA rakSaNanA upadezAtmapaNAthI dharmasArathI che. anyatIrthiko paNa temanA bhagavaMtane dharmasArathI kahe che, tethI vizeSathI kahe che - dharmavacAturaMtacakravartI. traNa samudro ane cotho himavaMta, e cAra pRthvInA aMta che, te cAre cheDAno svAmI te cAturaMta che, te rUpa cakavartI, vara - zreSTha, te vara cAturaMta cakravartI - atizayavALo rAjA, bhagavaMta dharma vize cAturaMta cakravartI samAna che. jema pRthvImAM bIjA rAjA karatAM atizayavaMta hoya che. tema bhagavaMta paNa dharmapraNetAomAM atizayavaMta che tethI athavA dharmarUpa bIjA eka karatA athavA kapila AdinA dharmacaka karatAM zreSTha, cAturaMtadAnAdi bhedathI cAra prakAranuM athavA nAkAdi cAragatinA nAza karanAra, aMtara zatrunuM ucchedaka hovAthI je cakra, te cakra vaDe vartavAnA svabhAvavALA hovAthI te dharmavara cAturaMta cakravartI. A dhamadazakAdi vizeSaNo prakRSTa jJAnAdi yogathI ghaTe che - Hpratita - kaTa, kuTI Adi vaDe akhalita athavA avisaMvAdaka athavA kSAyika hovAthI zreSTha vizeSa-sAmAnya bodhAtmaka kevalajJAnadarzanane dhAraNakartA hovAthI athavA koI anyamati, chAsthone paNa uparyukta saMpattiyukta mAne che, paNa te micyopadezaka hovAthI upakArI na thAya, mATe bhagavaMtanA chaDArahitatvane batAvavA kahe che - vyAvRttachA - vyAvRtta eTale gayeluM che, chaThThA-zaThava ke AvaraNa jenuM te. chAno abhAva rAgAdinA jayavI che, tethI nina - rAga, dveSa Adi rUpa zatrune jite che. rAgAdino jaya ane rAgAdi svarUpa ane tenA jayanA upAyonuM jJAna dazavitA kahe che . nAiID - chAAsthika cAra jJAna vaDe jANe che, te jJAyaka. e rIte svArtha saMpatti kahI, have bhagavaMtanI parArya saMpatti cAra vizeSaNothI kahe che - yuddha - jIvAdi tatvone jANanArA voTa - bIjAne jIvAdi tatvono bodha pamADanAra. pud - bAhyAvyaMtara graMthi baMdhanathI mukta, moyaNa - bIjAne karma baMdhanathI mUkAvanAra, have muktAvasthAne AzrIne vizeSaNo kahe che sarvajJa eTale sarva vastunI samUhane vizeSarUpe jANavuM hovAthI sarvajJa. tenuM sAmAnya rUpe jANapaNuM hovAthI sarvadarzI athati maktAvasthAmAM paNa sarvajJa, sarvadarzI. paNa anyadarzanInA mata mujaba muktapaNAmAM sthita puravat bhAvimAM jaDa thanAra nahIM. A be pada kyAMka nathI dekhAtA. sarva abAdhArahitavathI ziva, svAbhAvika-prAyogika calana hetu abhAvathI avana, roganAM kAraNa zarIra ane manane abhAve rogarahita, anaMtArtha viSaya jJAnasvarUpavathI manana, sAdi-anaMta sthititvathI akSaya, athavA paripUrNa pUrNimAnA caMdramaMDalavat akSata, bIjAne apIDAkArI hovAthI meLavI, jemAM javAthI niSkritArtha thavAya te siddhi, te taraphanI gati hovAthI siddhigati, te ja prazasta nAma che te tathA, anavasthAnanA kAraNarUpa karmanA abhAve sthira thavAya te sthAna eTale kSINakarma jIvanuM svarUpa ke lokANa. *x-x- AvA sthAne javAnI IcchAvALA, paNa tene prApta na karela. kemake te prApta thatAM vivakSita prarUpaNA asaMbhava che. jo ke A vizeSaNa to upacArathI che kemake kevali bhagavaMto to IcchA vinAnA ja hoya che. nAva sasaray - samavasaraNano varNaka Ave tyAM sudhI bhagavaMtanuM varNanA vAMcavuM. te bhagavaMta varNana A pramANe - bhujamocaka rana, kALo kIDo ke aMgAro, gaLIno vikAra, maNI, harSita bhamarAno samUha, snigdha, kALI kAMtivALo, govA nibiDa, kuMDalIbhUta, pradakSiNAvarta jenA mastakanA vALa che, e rIte kezavanathI paganA taLIyAM sudhI zarIranuM varNana kahevuM. [uvavAI sUjhamAM A varNana vistArathI che.] Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/1/6 ahIM patana nuM varNana che. - x - uttama puruSanA 1008 lakSaNanA dhAraka, AkAzagata evA - caka, chama, cAmara, sIMhAsanathI yukta. mahza - ati svaccha sphaTika vizeSamaya, devoe AgaLa kheMcatA dharmadhvaja vaDe ane 14,ooo sAdhu tathA 36,000 sAdhvIthI parivarIne vicare che. bhagavaMta pUvanupUrvIthI vicaratA * x * grAmAnugAma jatAM, sukhe sukhe vicaratA rAjagRha nagaranA guNazilaka caitye AvIne cayApratirUpa avagraha laIne saMyamathI AtmAne bhAvatA vicare che. samavasaraNa varNanamAM ghaNAM zramaNa bhagavaMtonuM varNana ane bhavanapati Adi devonuM varNana uvavAI sUtronusAra jANavuM. * sUtra-8 :parSadA nIkaLI, dharmopadeza dIdho, parSadA pAchI gaI. * vivecana-7 : rAjagRhathI rAjAdi loka bhagavaMtane vaMdanArthe nIkaLyA. * x * tyAre rAjagRha nagaramAM zRMgATaka, trika, catuka, cavara, caturmukha, mahApatha, pathamAM ghaNAM loko paraspara A rIte kahe che - he devAnupriya ! zramaNa bhagavAna mahAvIra ahIM guNazilaka caityamAM yathApratirUpa avagraha yAcIne saMyama ane tapathI AbhAne bhAvita karatA viyare che, tathArUpa arahaMta bhagavaMtanuM nAma-gotranuM zravaNa paNa zreya che, to vaMdananamananuM zuM kahevuM ? ema kahI ghaNA ugro, ugraputro Adi bhagavaMtane name che, paUpAse che. e pramANe rAjanigama Adi paUpAsanA vivAI sUga mAphaka kahevI. ahIM bhagavaMtanI dharmakathA kahevI. te A - zramaNa bhagavaMta mahAvIra zreNika rAjAne, callaNAdi saNIone, moTI sabhAne sarvabhASA anugAmI vANI vaDe dharma kahyo. jemake - loka che, aloka che - x - Adi. - x - loko svasthAne gayA, tenuM varNana A rIte - te moTI arthAvALI, prazastatA praghAna parSadA, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma zravaNa karI, avadhArI, haSTa-tuSTa thaI, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI vaMde che, name che, vaMdIne, namIne ema bolI. he bhagavan! Ape nirgastha pravacana sAruM kahyuM, Avo dharma kahevA bIjA koI zramaNa, brAhmaNa samartha nathI. ema kahI jyAMthI Avela, tyAM pAchA gayA. * sUtra-8 : te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse ubhaDaka rahelA, nIce namela mukhavALA, dhyAnarUpa koSThamAM praviSTa, temanA moTA ziSya IndrabhUti ANagAra, gautamagobIya, sAta hAtha uMcA, samacorasa saMsthAnavALA, vajasSabhanArAya saMghayaNI, suvarNa kaTaka rekha samAna, paSAgaura, ugratapasI, dIptatapasI, takhatapasI, mahAtapasI, udAra, zora, ghoraguNI, ghoratapasI, ghora bahAcavAsI, zarIra saMskAra tyAgI, saMkSipta-vipula toleyAvALA, caudapUrva, cAra jJAnopagata, savAira saMnipAtI hatA. * vivecana-8 - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA prathama, ziSya, e be pada vaDe temanuM sakala saMghanAyakatva kahyuM. IndrabhUtie mAtA-pitA kRtuM nAma hatuM. * * * vivakSAcI zrAvaka paNa ziSya hoya, mATe kahe che - jene ghara na hoya te anagAra. koI aNagAra niMditagogavALA hoya mATe kahe che - gautamagautra sahita. deha jUnAdhika paNa hoya, mATe kahyuM - sAta hAtha uMcA, Avo lakSaNahIna paNa hoI zake, mATe kahyuM - samacaturasa athatu nAbhinI upara ane nIce lakSaNathI tulya, evA saMsthAne rahela athavA sama - anyUnAdhika cAra asi yukta te samacaturasa. asi eTaA paryakAsane beselA pAnA baMne jAnanuM aMtara, Asana ane lalATanA uparanI bhAganuM aMtara, jamaNo khabho-DAbo jAnuMnuM DAbo khabho-jamaNo jAnuMnuM aMtara. anya kahe che - vistAra ane uMcAIthI samAna te samacatussa. AvA saMsthAna chatAM hIna saMhananavALA hoya. tethI kahe che - vaja ba5Sabha nArAya saMghayaNa, saMhanana eTale hADakAMno samUha. vajAdinuM lakSaNa - pATo te bahaSabha, vaja te khIlI, markaTabaMgha te nArAya. A saMhanana khIlA vaDe baddha, kASTa saMpuTa saMdeza sAmarthyayukta hovAthI vaja, lohAdimaya paTTa vaDe baddha hovAthI RSabha, vajarU5 RSabha te varSabha ityAdi - x * indrabhUti atiutkRSTa sAmarthyavALA hovAthI AvA vizeSa asthisamUha rUpa saMhananavALA che. mATe vajarSabhanArAya saMhanana vizeSaNa mUkyuM. - x - AvA niMdha varNavALA paNa hoya tethI kahe che - sonAnI pulaka para kasoTIe kolI rekhA tathA kamalanA kesarasama gaura varNayukta. vRddha vyAkhyA A rIte - suvarNano paNa loDhAno nahIM, pulaka eTale sAra, tapradhAna je rekhA, tenuM bahuMpaNuM, tenA jevA gaura athavA suvarNanuM je biMdu, je tenI samAna varNavI che, te tathA kezarA sadeza gaura. A rIte suMdara varNavALA hovA chatAM viziSTa cAstrirahita paNa hoya. tethI kahe che - ugratA - anazanAdi jene che te. arthAt sAmAnya jana jenuM ciMtavana karavAne paNa azakta hoya tevA tapathI yukta. rIta - karmarUpI gahana vanane bhamasAta karavAne samartha hovAthI jAjavalyamAna agni sama dIpta-jvalita, dharmadhyAnAdi tapayukta, tatatA - jeNe tapa tapyuM che ke, evuM tapa tapIne kamane saMtapAvI, parUpa AtmAne paNa saMtapAvyo. sAdhAraNa puruSathI na thAya tevo tapa karyo. mahAtapa - AzaMsA doSa rahitatvathI prazasta tapasI, rAta - bhIma, ugrAdi vizeSaNayukta tapa karavAthI, aA savavALA pAsatyAne bhayAnaka. anya kahe che - pAna - udAra, pradhAna. ghara - ati nirguNa, pariSaha, IndriyAdi gusamUhanA vinAzane AzrIne nirdaya, bIjA kahe che - ghora eTale AtmanirapekSa, ghorALa - anya puraSo vaDe AcarI na zakAya evA mUlaguNAdi guNayukta, parAkrama ghora tapa karanAra, poradjaveravA - alAsavI prANigaNathI dusnacara hovAthI dAruNa, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/8 evuM je hAcarya temAM vasanArA. salphAtizArIra - zarIra saMskAra tyAgI. uitavijhanatevA * zarIramAM lIna hovAthI saMkSipta, yojana pramANa kSetramAM vastunA dahanamAM samartha hovAthI vipula. tejalezyA eTale tapojanya labdhi vizeSathI utpanna tejovAlA. * x - 4 - caudapUrvI - cauda pUrva jene vidhamAna che te, kemake teoe ja celA che, Ama kahI temanuM zrutakevalipaNuM batAvyuM. te avadhijJAna Adi sahitane paNa hoya tethI kahe che kevalajJAna sivAyanA cAra jJAnavALA, ukta baMne vizeSaNa chatAM koIka samagra zrata viSaya vyApI jJAnI na paNa hoya, kemake cauda pUrvI anaMta jJAnAdi cha sthAna patita paNa hoya, tethI kahe che - sakSara saMnipAtI - sarva akSaranA saMyoga jene DroyapaNe hoya che athavA zravane saMgatipaNe nitya bolavAnA svabhAvavALA, te zravyAsaktivAdI, AvA anekaguNavALA, vinayanI sazi samAna tathA ziSyAcArane pALatA bhagavanuM IndrabhUti vicare che * * dUTHAta - dUra eTale cheTe, sAmaMta eTale nIkaTa, tenA niSedhathI adUra sAmaMta, kaI rIte vicAre che ? jenA ghUMTaNa uMcA che, zuddha pRthvInA AsananA varjanathI aupagrahika niSadhAnA abhAve, utkaTaka Asane. nIcuM mukha rAkhIne - uMce ke tichuM na jotA, niyatabhUmimAM daiSTi rAkhIne. dharma ke zukala dhyAnarUpa koThAne prApta, jema koThAmAM nAMkhela dhAnya na verAya, tema te bhagavanA IdriyAdi asthira thatAM nathI, tevA Indrabhati saMvara ane tapa vaDe AtmAne vAsita karIne rahyA che. saMyama ane tapanuM grahaNa mokSAnA pradhAna aMgarUpe che. kemake saMvarathI kama rokAya che ane tapathI jUnA karma nirbhara che. * sUtra-9 : tyArapachI jAta zraddha, jAta saMzaya, zata kutuhala, utajJa zraddha, utpanna saMzaya, utpanna kutUhala, saMjAta zraddha, saMjAta saMzaya, saMjad, kutUhala, samutpanna zraddha, samuww saMzaya, samuww kutUhala uthAna vaDe ubhA thAya che, uthAna vaDe ubhA thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI vaMde che, name che, namIne na ati najIka, na ati dUra e rIte sanmukha, vinaya vaDe AMjali jeDI, bhagavaMtanA vacanane zravaNa karavAne, namatA ane paryApAsatA Ama bolyA - (1) cAlatuM te cAlyuM? (2) udIrAtuM te udIyuM? (3) vedAMtu te vedAya ? (4) paDatuM te paDyuM? (5) cheDAtuM cheDAyuM ? (6) bhadAnuM te bhedAyuM? () baLatuM te baLyuM ? (8) maratuM te karyuM? (9) nirjarAtu te nirjarAyu ? [ema kahevAya ? * vivecana-9 : dhyAnarUpa koThane pAmIne vitaraNa karyA pachI, - 4 - sAmAnya thakI kahIne, te bhagavana gautama kevA che ? te kahe che - utpaNa zraddhAdi vizeSaNa yukad - uThe. 32 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che, te yoga. nAta-pravRtta, zraddhA - vakSyamANa arthatacvanA jJAnanI IcchA jene che te nAtaka. nAtasaMjaya * temAM saMzaya - anavadhArita arthajJAna, jene che te. te bhagavad gautamane A pramANe thayo - bhagavaMta mahAvIre ghana Adi sUtramAM cAlatA padArthane cAlyo kahyo, temAM 'je cAlato-te cAlyo' ema kahyuM. tethI baMne eka viSayavALA batAvyA. temAM 'cAlato' e vartamAnakALa batAve che, "cAlyo' e bhUtakALaviSayaka che - - ahIM saMzaya thayo ke je padArtha vartamAna viSayaka che te bhUtakALa viSayaka kema thAya ? kemake baMne kALa viruddha che. Ama saMzaya thayo tethI mAtaHzaya kahyA. utpanna thayela kutuhalavALA, bhagavat A padArthone kaI rIte jaNAvaze ? tathA utpanna zraddha-jene pUrve na thayela, paNa have thaI tevI zraddhAvALA. bAta che. paNa temaja che, to patrazraddha evuM bIjuM vizeSaNa kema ? * x *x - zraddhAnI utpatti ane pravRttino anyonya kArya kAraNa bhAva darzAvavAne - hetutva pradarzanArthe. - X - X - X - X * utpanna saMzaya, utpanna kutUhala baMne pUrvavatu. saMjAtazraddha ityAdi cha pada pUrvavata jANavA. vizeSa e ke ahIM = zabda prakarSa Adi arthavALo che * * * * * bIjA nAtazadvAra 12 vizeSaNonI vyAkhyA A pramANe kare che - (1) jeo pUchavAne zraddhAvALA thAya te jAtazraddha, jAtazraddha zA mATe thayA ? jAta saMzaya che mATe. - "A padArtha Avo hoya ke Avo ? jAta saMzaya kema thayA ? jAta kutuhala che mATe. "A arthane'' huM kevI rIte jANIza?" evA abhiprAyavALA che mATe. A traNa vizeSaNo avaNaMI apekSAe jANavA. e rIte utpanna zraddha Adi traNa IhApekSAe, saMjAtazraddha Adi traNa apAyApekSA, samutpannazraddha Adi traNa dhAraNAnI apekSAe samajavA. bIjAo ema kahe che - jAtazraddhavAdi apekSAe utpanna zraddhAdi sAmAnAtha che, to paNa vivakSita arthano prakaI pratipAdita karavA stuti parAyaNa graMthakAre kahyA che. temAM punarukti doSa nathI. kahyuM che - harSa, bhayAdithI AkSipta manavALo vakatA, stuti ke niMdA karatA je padone anekavAra bole, to te punarukti doSane pAtra nathI. I- uMcA vartatA uThe che. ekaluM phreDa pada mUke to kriyAno AraMbha mAtra pratIta thaze. jemake bolavAno AraMbha kare che, teno vyavaccheda thAya te mATe rUThThANa vizeSaNa kara sAthe mUkyuM ahIM vAta e uttarakriyAnI apekSAe utthAna kriyAnuM pUrvakALapaNuM kahevAne saTTApa ra kahyuM. - x * bha0 mahAvIra pAse AvyA. - x - AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane jamaNA hAthathI AraMbhIne traNa vakhata pradakSiNA karI - x - 4 - vacana vaDe stuti karI ane kAyA dvArA namaskAra kare che. pachI avagrahanA parihArathI ati samIpa nahIM ke ati dUra nahIM tema ucitapaNAne svIkArIne. bhagavadvacanane sAMbhaLavAne IcchatA, bhagavaMta sanmukha rahI, vinaya vaDe aMjali karIne - X - X * paryApAsanA - sevanA karatA A pramANe kahevA lAgyA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 V-/1/9 che eTale te pUjayo e "cAlatuM te cAlyuM" ItyAdi kahyuM che. nainaM - nizcayArthe che. * x * athavA te zabda atha zabdanA arthamAM prasiddha che. maLa zabda vAkyanA AraMbhe ke praznane mATe samajavo. kahyuM che - atha zabda prakaraNa, pragna, anaMtapaNuM, maMgala, prAraMbha, uttara tathA samuccaya batAve che. 'te' zabda gurune AmaMtraNa rUpe che. tethI he bhadaMta ! he kalyANa svarUpa athavA sukha svarUpa ! athavA - java eTale saMsAranA aMtakara hovAthI bhavana, bhayanA aMtakara hovAthI kayAMta athavA "mAn - jJAnAdi vaDe dIpyamAna athavA bA nImAn - dIpyamAn ! kemake prAnuM dhAtu dIpti arthamAM che. AdithI AraMbhIne mate paryanta graMtha bhagavana sudhamasviAmIe pAMcamAM aMganI pahelA zatakanA pahelA uddezAnA saMbaMdhArthe kahyo. A saMbaMdhe Avela pAMcamAM aMganA pahelA zatakanuM Adi sUtra - 0 1/1/1 - vatnamane tira Adi [zaMkA sudhamasviAmIe pahelA zatakanA pahelA uddezAmAM paheluM ja sUra bIjA koI arthavALuM na mUkIne "cAlatuM te cAlyuM" e avAcaka sUtra kema mUkyuM? samAdhAna - cAra purapAthamAM mokSa nAmaka puruSArtha savatizAyI hovAthI mukhya che. sAdhya evA mokSanA samyagadarzanAdi avyabhicArI sAdhano che. sajjano ubhayanA nizcayanuM zikSaNa ApanAra zAstrane Icche che, ubhayaniyama - samyagadarzanAdi mokSarUpa sAdhyanA ja sAdhano che, anya koI nahIM. te mokSanA vipakSanA phAyathI thAya che. te vipakSa e baMdha che. karmano AtmA sAthe saMbaMdha te baMdha. te karmonA prAya nimite A anukama kahyo. - "cAlatuM te cAlyuM" ityAdi. (1) temAM ratnan - sthitinA kSayathI udayamAM AvatuM, vipAkane abhimukha thatuM je karma, te vanita : udayamAM AvyuM, ema kahevAya che. karmono je calanakALa te ja udayAvalikA che, te calanakALa asaMkhya samayavALo hovAthI Adi-madhya-aMtathI yukta che.. karmapudagalonA paNa anaMtA skaMdho che, anaMtA pradezo che, tethI te kramathI pratisamaya cAle che, temAM je Adha calana samaya che, temAM cAlatA karmane cAhyuM kahevAya. (zaMkA 'cAlatuM' vartamAna che chatAM 'cAlyu' ema bhUtakALa kema ? jema vAnA utpatti kALe prathama taMtunA praveza samaye utpadhamAna ja paTa utpanna thAya che. utpadhamAnava paTanI utpAtA siddha karavA kahe che - prathama taMtuno pravezakALa zarU thayo teTalAmAM mAtra eka kAga ja vaNAyo hoya tyAre paNa vastra pedA thAya che. ema vyavahAramAM jovAthI vastranuM utpadhamAnava prasiddha ja che. prathama taMtu praveza samaye utpati kriyAkALamAM ja vastra utpanna thayo che ema svIkAravuM, jo prathama kriyAkSaNe vastra utpanna thayuM nathI tema mAno to uttarakSaNe paNa te anutpanna ja gaNAze, kemake uttarakSaNa kriyAmAM zuM vizeSatA che ke, jethI prathama samaye anutpanna paTa uttarasamayanI kriyAthI utpanna thAya ? tethI sarvadA ja anutpatti [9/3]. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 prasaMga Avaze. aMtya taMtu praveze paTanA dekhAvAthI, prathama taMtunA praveza samaye paTa kaMIka utpanna thayo tema mAnavuM ja paDe. jo tene uttarakriyA ja utpanna karatI hoya to, eka ja paTAMzane upajAvavAmAM paTa utpanna karanAra sarve kriyA ane kALano kSaya thAya. vaLI jo utpanna paTanA prayamAMzanA utpAdananI apekSArahita pAzcAtya kriyA hoya to 1 paTanA pAchalA aMzono anukrama thAya, anyathA na thAya. A pramANe utpanna thato paTa utpanna thayo kahevAya, tema karmonI asaMkhyAta parimANavALI udayAvalikA hovAthI, Adi samayathI AraMbhI cAlatuM karma cAlyu kahevAya. kema ? jo te karma calana abhimukha thaI udayAvalikAmAM Adi samaye cAlyuM na hoya to te karmano Adi samaya calanarahita hovAthI vyartha che. jo te prathama samaye na cAlyuM, to dvitiyAdi samaye paNa cAlyuM nathI. kemake dvitIyAdimAM evI zuM vizeSatA che ke je prathama samaye na cAlyuM to bIjA samaye cAle ? tethI sarvadA acalita ja raheze. sthitinI parimitatA ane kamabhAvanA abhyapagamane laIne aMtya samaye karmonuM calana thatuM anubhavAya che. mATe prathama ane pachInA sarve calana samayomAM karmanA aMzo kaMIka calita thayA tema mAnavuM. je Adi samayamAM cAlyuM te uttara samayamAM cAlatuM nathI. Adi - 4 - | (2) udItuM te udIrAyuM - udayane prApta na thayela evA AgAmI lAMbA kALe vedavAnA karmadalikane viziSTa adhyavasAyarUpa karaNa vaDe kheMcIne udayamAM lAvavuM te udIraNA. te asaMkhyaya samayavartI che. udIraNA vaDe prathamasamayamAM ja udIrAtAM kamane pUrvokta daSTAMte udIyuM kahevAya... (3) vedAnuM te vedAyuM. vedana athar karmano bhoga-anubhava. sthita kSayathI udaya prApta ke udIraNAthI udaya prApta karmanuM vedanA thAya che. te asaMkhya samaya hovAthI AdhasamayamAM vecAtAM karmane 'vedAyuM' evo vyavahAra jANavo. (4) paDatuM te paDyuM. jIva pradeza sAthe saMbaddha karmanuM jIvapadezathI paDavuM te JETVT. tenuM parimANa asaMkhyaya samaya che. tethI prahANanA Adi samayathI paDatuM te paDyuM kahyuM.. (5) cheDAtuM te chedAyuM - karmanA dIrdhakALanI sthitinI laghutA kaQI. te chedana apavatana nAmaka karaNa vizeSathI kare che, tenI sthiti asaMkhyAta samaya che. (6) bhedAtu te bhedAyu - zubha ke azubha karmanA tIvrarasanuM apavarNanA karaNI vaDe maMda karavuM ane maMdane udvartanA karaNathI tIva karavuM tene bheda kahe che. A bheda asaMkhyaya samaya sthitivALo che, Adi pUrvavata. () baLatuM te baLyuM - karmadalikarUpa kASThano dhyAnAgnithI nAza karavo - karmarahitapaNuM karavuM, tene dAha kahe che. jema agni vaDe kASTha baLIne karavo - kamarahitapaNuM karavuM, tene dAha kahe che. jema agni vaDe kASTha baLIne bhasmasvarUpa thAya, tema karma paNa yAnAgni vaDe dAha pAme che. aMtamuhUrvavartI hovAthI asaMkhyaya samaya sthitika che, ityAdi pUrvavat. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1 /9 (8) maratuM te maryu - maratA evA AyuHkarmane maryu kahevAya che. AyuHkarmanA pudgalono kSaya e ja maraNa che. te asaMkhyeya samayavartI che. janmanA prathama samayathI AraMbhIne AvIcikamaraNathI pratikSaNa maraNano sadbhAva hovAthI 'maravuM te maryu' kahevAya che.. (9) nirjarAvuM te nirjarAyu - niraMtara apunaHrbhAvathI kSaya pAmatuM karma nirjINa thayuM kahevAya. nirjarA asaMkhyeya samayabhAvI hovAthI tenA prathama samayamAM ja nirjaratA karmane paTanI utpattinA dRSTAMta vaDe nirjavuM. ema yuktiyukta samajavuM. - X - X 35 A rIte nava prazno gautamasvAmIe bhagavan mahAvIrane pUchyA, tyAre bhagavaMte kahyuM, temaja che. [zaMkA] gautama bhagavaMtane zA mATe pUche che? teo dvAdazAMgInA racayitA hovAthI sakala zrutanA viSayanA jJAtA che, nikhIla saMzayAtIta hovAthI teo sarvajJa sardeza che. - x - [samAdhAna] ema nathI. ukta guNatva chatAM, teone (1) chadmasthatAne laIne anAbhogano saMbhava che. - 4 - kemake jJAnane Avaka jJAnAvaraNIya karma che. athavA (2) jANavA chatAM potAnA jJAnanA saMvAdane mATe, (3) ajJa lokanA bodhane mATe, (4) potAnA vacanamAM ziSyonI pratIti utpanna karavAne mATe, (5) sUtra racanAnA AcAra saMpAdana mATe prazna karavA saMbhave che. [A pAMca kAraNe gautamasvAmInA prazno saMbhave che. temAM hA, gautama! e komaLa AmaMtraNa che. - 4 - vratamAne AdinA prabhucAraNamAM vanata AdithI sva-anumati darzAve che. vRddho kahe che - 'tA' e svIkAra vacana che, je anumata che, te dekhADavAne 'cAlatuM-cAlyu' Adi pratyusyAti che. - x - e pramANe karmane AzrIne A nave pado vartamAna ane bhUtakALanA samAnAdhikaraNane jANavAnI IcchA vaDe pUchyA ane nirNaya karyo. A ja calana Adi parasparathI tulyArtha che ke bhinnArtha evo prazno ane nirNaya batAvavA kahe che - * sUtra-10 H A nava pado, he bhagavan ! ekArthaka, vividha ghoSa ane vividha vyaMjanavALA che ? ke vividha artha-vividha ghoSa - vividha vyaMjanavALA che? he gautama ! cAlatuM cAlyu, udIrAtuM udIrAyuM, vedAnuM vedAyuM, paDavuM paDyuM A cAre pado utpanna pakSanI apekSAe ekAka, vividha ghoSa, vividha vyaMjanavALA che. chedAtuMchedAyu Adi pUrvokta pAMca pada vigatapakSanI apekSAe vividha artha-ghoSa vyaMjanavALA che. * vivecana-10 : sUtra spaSTa che, vizeSa e ke - jAni - ananya viSayavALA ke eka prayojanavALA, vividha udAttAdi ghoSavALA, vividha akSaravALA, bhinnabhinna arthavALA che, ahIM caturbhAgI che. (1) keTalAka pado ekAryaka ane eka vyaMjanavALA che - kSIra kSAram, (2) bIjA ekAryaka paNa vividha vyaMjanavALA che. bhIm-payam (3) kaTelAMka aneka artha ane eka vyaMjanavALA che - AMkaDAnuM dUdha, gAyanuM dUdha. (4) bIjA 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vividha artha ane vividha vyaMjanavALA che - ghaTa, paTa, lakuTa. praznasUtramAM bIjA ane coyA bhaMganuM grahaNa karela che. kemake nave pado vividha vyaMjana ane arthavALA che. uttara sUtramAM to calanAdi cAre padone AzrIne bIjo bhaMga ane chidhamAna Adi pAMce padomAM cotho bhaMga che. zaMkA - 'calana' AdimAM arthono spaSTa bheda che, to Adi cAra pado samAnArtha kema kahyA ? utpanna-utpAdano je pakSa-parigraha - X - te vaDe utpatti pakSanA aMgIkAthI ekArthaka che. arthAt utpAda paryAyane parigrahIne e cAre pado ekAryaka kahyA. athavA utpannapakSa-utpAda nAmaka vastu vikalpane kahenArA e cAre pado che. A cAre pado - 4 - no antarmuhUrta kALa hovAthI te paNa tulya che. te utpAda nAmaka paryAya viziSTa kevalajJAnotpAdarUpa che. kemake karmavicAraNAmAM karmanA nAzathI be phaLa thAya - kevalajJAna ane mokSa. A cAre pado kevalajJAnanA utpAdaviSayaka hovAthI ekAryaka kahyA. kemake jIve pUrve kyAreya kevalajJAna paryAya prApta karyo nathI, vaLI tene mATe ja puruSano prayAsa hovAthI te ja kevalajJAnano utpAdarUpa paryAya ahIM svIkAryo che. A cAre pado ekArthaka hovA chatAM teono A artha sAmarthya prApita krama yukta che. arthAt pahelA karma cAle che - sthitikSayathI ke udIraNA baLathI baMne rIte udayamAM Avela karma vedAya che. - 4 - te karma vedAcA pachI jIvathI juduM paDe che. - 4 - A vRttikAranI vyAkhyA che. bIjA A rIte vyAkhyA kare che - A cAre pado sthitibaMdhAdi vizeSarahita - sAmAnya kazrita hovAthI ekAryaka che, kaivalajJAnanA utpAda pakSanA sAdhaka che, calanAdi cAra pado ekArthaka che, ema kahevAthI zeSa pAMce pado anekArthaka thaze. chatAM sAkSAt pratipAdanArthe kahe che - chidhamAna Adi spaSTa che. vizeSa nAnArthaka A pramANe - chedAtuM te chedAyuM. A vAkya sthitibaMdha sApekSa che. kemake aMtakALamAM yoganirodha karanAra sayogIkevalI dIrdhakALa sthitika vaidanIya, nAma, gotra e traNe prakRtinA sarva apavartanAkaraNathI antarmuhUrta sthiti parimANavALuM kare che. "bhedAtuM te bhedAyuM" anubhAgabaMdha Azrita che. je kALe sthitighAta kare te ja kALe rasaghAta kare che. - x - A pada rasaghAta karavAnA arthavALuM hovAthI sthitighAtArtha padathI bhinna arthavALuM che. "baLatuM te baLyuM'' e pada pradezabaMdha Azrita che. anaMta pradezAtmaka anaMta skaMdhone karma utpAdana karavuM te pradezabaMdha che. pAMca hrasvAkSara uccAskALa jeTalA parimANavALI ane asaMkhyAtasamayayukta guNazreNinI racanAthI pUrvaracita ane aMtima samaya sudhI pratisamaye kramathI asaMkhyAtaguNa vRddha karma pudgalonA dahanane dAha kahe che. te zailezI avasthAmAM zukla dhyAnanA cothA pAdarUpa dhyAnAgnithI thAya che. e rIte A pada dahanArthaka hovAthI pUrva padothI bhinnArthaka che. - 4 - ahIM mokSAdhikAramAM mokSa sAdhaka uktalakSaNa karmaviSayaka dAha grahaNa karavo. "maratuM te maryu" A pada AyuHkarma viSayaka che. kemake Ayu saMbaMdhI pudgalono Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/10 33 pratisamaya kSaya e ja maraNa che. A rIte te bhinnArtha che. 'maratuM te marya' padathI Ayukarma kahevAyuM. 8 - jIvathI Ayukarma dUra thatAM te mare che. ahIM - x * maraNa viziSTa ja svIkAravuM. kemake saMsAramAM vartatAM du:kharUpI maraNo aneka vakhata anubhavyA te na levA. ahIM maraNa padathI sarvakarma kSayanuM sahacArI tathA mokSanA kAraNabhUta maraNa vivakSita che. 'nirjarAtuM nirjarAya sakala karmonA abhAva viSayaka che jIve pUrve te anubhavyuM nathI. sarva karmanA abhAvarUpa nirjarArtha hovAthI te bhinna che. A pado vizeSe karI nAnArthaka che. paNa te x * vigata-avasyAMtara apekSAe vastuno vinAza, te ja pakSa eTale vastadharma athavA pakSa eTale parigraha, te vigata pakSane A pAMca pado kahenArA che. ahIM vigata eTale azeSa karmano abhAva ISTa che. kemake jIve tene pUrve prApta karela nathI. tethI te atyaMta upAdeya che. vaLI tene mATe ja puruSano prayAsa che. A pAMca pado A rIte vigamArcaka che - (1) kidhamAna padamAM sthitikhaMDana vigama kahyo. (2) bhidhamAna padamAM anubhAvabheda vigama kahyo. (3) dahyamAna padamAM karmadAha vigama che. (4) miyamANamAM Ayukarma vigama che. (5) nirjiyamANamAM azepakamabhAva vigama che. A kAraNe A pAMca pado vigatapakSane kahenArA che. * x * A sUtra kyAM abhiprAyathI racela che ? kevalajJAnotpAda ane sarva karmano nAza kahevArUpa sUtranA abhipAyathI vyAkhyA vaDe nirNaya karyo. siddhasenAcArya paNa kahe che - utpadhamAna kAlika dravyane utpanna kAlika prarUpanAra, vigacchakAlika dravyane vigata kAlika prarUpanAra bhagavad dravyane nikAla viSayaka vizeSita kare che. * x * utpanna padathI atItakAla viSayaka dravya kahyuM, vigacchatuM padathI paNa ema ja kahyuM. e pramANe upadhamAnAdinuM prarUpaNakata tene nikAla viSayaka kahe che. keTalAMka * sUtramAM karmapada kahyuM nathI mATe 'calana' Adi padonI vyAkhyA sAmAnyathI kare che, kamapikSAe nahIM. jemake - (1) calana eTale asthiratva paryAyathI vastuno utpAda (2) vyajamAna eTale kaMpatuM vyajita eTale kaMpyuM. kaMpavuM e svasvarUpa apekSAe utpAda ja che. (3) udIravuM eTale sthira hoya tene preravuM, te preraNa e ja calana che (4) prabhraSTa thatuM te prabhukha thayuM, prahIyamANa eTale paDatuM, prahINa te paDyuM. ahIM prahANa-bhraSTa thavuM e paNa calana ja che. calana Adi cAra pada gatyaka hovAthI samAnArthaka che. calavAdi paryAyacI cAra pado utpAda lakSaNa pAne kahenArA che. tathA cheda, bheda, dAha, maraNa, nirjarA e pAMcane pUrvokta karma viSayathI anya viSayamAM paNa vyAkhyAta karavA. teonI vyAkhyA pratIta che. A pAMcanuM bhijJArthapaNuM A rIte che - kuhADAthI latAno kApavuM te cheda, bhAlAthI zarIra kApavuM te bheda, agnithI bALavuM te dAha, prANa tyAga te maraNa, ati purANuM thavuM te nirjala. A badhAM pado bhinArthaka che to paNa sAmAnyathI vinAzane kahenAra che. A sAmAnya prakAre 'cAlatuM te cAlyuM' vagere 38 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 atavarUpa hovAthI tenuM nirUpaNa zA mATe karyuM ? * x * ahIM nizcayanayamatathI vastu svarUpane jaNAvavAnuM Amela hovAthI calanAdi padanuM nirupaNa tAvika che. temAM atavarUpa ja asiddha che. vizeSathI jANavA vizeSAvazyaka ane jamAliyastri jovA. ahIM praznotara mAM mokSadva vicAryu, mokSa jIvone hoya, jIvonA nairayikAdi 24-bheda che - vairayika, 10 asurakumAro, pAMca pRthvIkAyAdi, 3-beIndriyAdi, paMcendriya tiryaMca ane nara tathA vyaMtarAdi-3. * sUtra-11,12 - [11] (1) bhagavana! nairayikonI sthiti keTalA kALanI che ? gautama! jAnyathI 1e,ooo varSa, uTaNI 33-sAgaropama.. () nairamiko keTalA kALe zAsa le che ? : mUke che ? ucchavAsa-niHzvAsa kare che ? gautama ! 'ucchavAsa pada' mujaba jANavuM. (3) he bhagavana ! nairayiko AhArArthI che ? pawvaNanA AhAra uddezakamAM kahyA mujaba jANavuM. [12] nairasikonI sthiti, ucchavAsa, AhAra, zuM teo AhAra kare ? savatmiudeze kare ? keTalo bhAga? savahiAra kare ? kema pariNamAve ? * vivecana-11,12 - [11] jeonI pAsethI ISTa phaLarUpa karma cAlyuM gayuM che teo niraya, niyamAM thAya te nairayika. he bhagavan! nairayikonI keTalo kALa sthiti - Ayukarmavaza narakamAM rahevAnuM prarUpela che ? he gautama Adi spaSTa che. vizeSa e ke - pahelI narakanA pahelA pradTanI apekSAe 10,000 varSa ane sAtamI narakApekSAe 33-sAgaropama, madhyasthiti, jaghanyasthitithI samayAdi vaDe adhika hoya che. teo ucchavAsAdivALA hoya che. te saMbaMdhe - x * kahe che-keTalA kALe zvAsa le che ane mUke che ? vizeSa spaSTa karavA uyavasatti ane niHzvasani kahyuM. Ana eTale ucchavAsa, prANa eTale niHzvAsa. - X - X - bIjA kahe che manana, thI adhyAtmakiyA parigraha thAya che ane 3jIvana, ni:zanithI bAhyano. A praznano uttara pannavaNAsUmanA upavAsapada mujaba jANavo. te A che - teo satata zvAsa le che ane mUke che. niraMtara upavAsa ane niHzvAsa hoya kemake ati du:khita che. ati du:kha vyAptatvathI niraMtara ucazvAsani:zvAsa dekhAya che. satatapaNe kadAcipaNe paNa hoya, mATe kahe che coka samaya paNa teno viraha nathI. ziSyanA vacanamAM Adara batAvavA ahIM mApana AdinuM punaH uccAra karyuM, guru Adara kare to ziSyo saMtuSTa thAya che. ane punaH punaH prazna zravaNa ane artha nirNaya kAryamAM joDAya che, tethI ja lokomAM grAhya vacana thAya che, bhavyono upakAra ane tIryavRddhi thAya. have nairayikonA AhArano prazna - sUtra spaSTa che. vizeSa A - AhAranI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/11,12 39 prArthanA karavAnA svabhAvavALA ke prayojanavALA te arzI kahevAya. AIIR - bhojana, te vaDe ke tenA jeo arthI hoya teo AhArArthI kahevAya. cothA upAMga prajJApanAnA 28mAM AhAra padanA pahelA uddezAmAM che, tema ahIM kahevuM. tyAM nArakonI AhAra vaktavyatAmAM ghaNAM dvArA kahyA che. tenA saMgrahAyeM pUrvokta sthiti, uzvAsa baMne dvArone batAvavApUrvaka gAthA kahe che - [12] nArakonI sthiti ane ucchavAsa - X - kahyA. AhAra viSayaka vidhi A pramANe - he bhagavanuM nairayiko AhArArthI che ? hA, gautama! che. he bhagavanuM ! nairayikone keTale kALe AhArecchA utpanna thAya? he gautama! nairayikone be bhede AhAra kahyo che - Abhoga tivartita, anAbhoga nivartita. 1 - abhiprAya, nirvatita - karAyela. huM AhAra karuM chuM ema IcchApUrvaka AhAra te Abhoga nirvatita AhAra. IcchArahita te anAbhoganivartita. varSAkALamAM pracura mUtrAdi thAya, tethI abhivyakta thAya che ke zarIramAM zIta pudgalo adhika gayA hoya. te jema anAbhoga nirvartita che, tema nairayikono AhAra anAbhoga nivartita che. temAM AhAranI IcchA anusamaye - niraMtara utpanna thAya che. ati tIva AdhA vedanIya karmanA udayathI ojAhArAdi prakAre pratisamaya avirahita utpanna thAya che athavA dIrdhakALe upabhojya AhArane eka vakhata grahaNa kare mATe ahIM grahaNanA sAtatyane pratipAdita karavA avirahita kahyuM. temAM je Abhoga nivartita AhAra che, tenI IcchA asaMkhyAta samaye thAya che. asaMkhyAta samaya kALa palayopamAdi parimANavALo hoya tethI ahIM 'aMtamahartika' ema kahyuM che. arthAt pUrvagRhita AhAranA pariNAma vaDe ati du:kha utpanna thatAM aMtamurhatamAM AhAranI IcchA thAya che. -- nAko kevA svarUpanI vastu AhAre che ? he gautama ! dravyathI anaMta pradezavALA pudgalo AhAre che, kemake anya pudgalo ayogya che. kSetrathI asaMkhya pradezAvagADha pudgalo, kemake tethI nyUna grahaNa yogya nathI, anaMta pradezAvagADha hotA nathI. kemake samastaloka asaMkhya pradeza pariNAmavALo che. kALathI jaghanya-madhyama-utkRSTamAMthI koIpaNa sthitika pudgalono AhAra kare che. sthiti-pudgalonuM AhAra yogya skaMdhanuM pariNAmarUpe avasthAna.. bhAvathI varNa-gaMdha-rasa-sparzavALA pugalo AhAre che. he bhagavana ! te ekavarSIya pudgalo AhAre che ke cAva paMcavarSIya pudgalone ? he gautama ! sthAna mArgaNAne AzrIne ekavarSIya vAva paMcavarSIya pudgalone AhAre che. vidhAna mArgaNAne AzrI kRSNa cAvatu zukla varSIya pudgalone AhAre che. jemAM sthita rahe te sthAna-sAmAnyathI eka varNa, be varNa Adi. vidhAna-vizeSa, kALo vagere. vaNathI kALA varNavALA je pudgalo AhAre, te zuM ekaguNa kALA yAvatuM - x - anaMtaguNa kALA yugalone AhAre che ? he gautama ! eka guNa kALAno cAvatuM anaMtaguNa kALA pudgalono paNa AhAre che. e pramANe cAva zukala pudgalo, gaMdha, rasa Adi samajI levA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhAvathI-jeo sparzavALA pudgalo che. teo sthAnamArgaNAne AzrIne eka sparzavALA pudgalone AhAre che. ekathI traNa sparzavALAno nahIM, kemake eka sparzavALAno saMbhava nathI, be-traNa sparzavALA aA pradezI ane sUkSma parimANavALA hovAthI grahaNa ayogya che. tethI cArathI ATha sparzavALA pudgalone AhAre che. kemake te bahapradezI ane bAdara pariNAmI hoya che. vizeSa mArgaNAne AzrIne kaThora sparzavALA pudgalone AhAre che cAvat rUkSasparza pudgalone paNa. sparzathI karkaza sparzavALAmAM ekaguNa karkaza sparzavALA pugalone AhAre che ke cAvatuM anaMtaguNa karkazane? he gautama ! eka guNa gAvat anaMtaguNa karkaza sparzavALAne AhAre che. ema AThe sparza kahevA. anaMtaguNa rakSa pagalone AhAre che to pRSNane AhAre che ke askRSTa pudgalone ? he gautama ! pRSNane AhAre che, pRSNane nahIM. pUE - Atmapradezane sparzelA... he bhagavan! je pRSTa pudgalone AhAre che te avagADha ke anAvagADha ? he gautama ! avagATane paNa anAvagADhane nahIM.. evAda - Atmapadeza sAthe eka kSetramAM maLelA. he bhagavan! avagADha pudgalone AhAre te anaMtarAvagADha ke paraMparAgADha. he gautama ! anaMtarAvagADhane AhAre che. paraMpara avagADhane nahIM. je pradezamAM AtmA avagADha hoya, te ja pradezomAM pudgalo vagADha hoya te anaMtarAvagADha kahevAya. - X - X - he bhagavanaje anaMtarAvagADha pugalono AhAra kare che te sUma che ke bAdara ? he gautama ! sUma ane bAdara baMne AhAre che. tene vize aNu (sUmapaNuM ane bAdapaNuM ApekSika che. A sUkSma Adi pradezavRddhithI vadhelA AhAra yogya skaMdhonuM samajavuM. bhagavad ! jo aNu ke bAdara pudgala AhAre, to te urva-adhotIrtho pudgalo samajavA ? he gautama! udhvadi traNe pugalone AhAre che. bhagavad ! jo urva-adho-ticha pudgalone AhAre to Adi-madhya ke aMta samayamAM AhAre ? he gautama ! traNe rIte kare. arthAt aMtarmuhUrta samaya pramANa Abhoga nivartita AhArane koI paNa samaye AhAre che. bhagavad ! pudgalone traNe samaye AhAre to teone svaviSayamAM AhAre ke asva viSayamAM ? gautama ! sva. viSayamAM AhAre che, asvaviSayamAM nahIM. sva eTale aSTAvagADha ane anaMtarAvagADha nAme svaviSayaka. temAM AhAra kare che. he bhagavan! svaviSayamAM je pudgalone AhAre che, te AnupUrvI AhAra kare che ke anAnupUrvI ? gautama ! AnupUrvI AhAre che, anAnupUrvI nahIM. AnupUrvI - pAsenA pudgalono AhAra karavo. bhagavad ! AnupUrvI AhAre to traNa dizAmAM rahela yAvata cha dizAmAM rahela pudgalo AhAre che ? he gautama ! niyamathI cha dizAmAM rahela padagalo AhAre che. kemake nairayika lokamadhyavartI hovAthI uviida cha e dizA alokathI DhaMkAyela na hovAthI kahyuM ke niyamathI cha dizAmAM AhAra kare che * * * traNa dizAdino vikatA lokAMtavartI pRthvIkAyAdimAM hoya. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/11,12 41 42 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che ke varSathI pAMca varNo kahyA, to paNa bahulatAthI je varNa, gaMdhAdi yukata dravya AhAre che, te batAve che - bahulatAe azubha anubhAvarUpa kAraNane AzrIne vathI kALA-lIlA, gaMdhathI durgadhI, rasathI kaDavA-tIkhAM, sparzathI karkaza-bhAre-ThaMDAlakhA dravyo samajavAM. AvA dravyo prAyaH mithyArdaSTi AhAre che, bhAvi tIrthaMkarAdi nahIM. nairayiko yathAsvarUpa dravyone AhAre ke anyathAdravyone ? teonA prAcIna varNa-gaMdha-rasa-sparza guNone vipariNAma karI, paripIDana-parizATana-parivivaMsa karIne anya apUrva varNa-gaMdha-rasa-sparza guNone utpanna karI AtmazarIra vagADha pudgalo AhAre che. A rIte sUramAM kahela saMgrahagAthAnA "zuM AhAra kare che ?' padanI vyAkhyA karI. have saMdhyA padanI vyAkhyA - nairayiko sarva Atma pradezathI AhAra kare che ? thApi - punaH punaH AhAra kare che ? A rIte bhagavatu ! nairayiko sarva pradeze AhAra kare - pariNamAve - uzvAsa le - niHzvAsa mUke, vAraMvAra AhAra-pariNamAve - ucazvAsa le - niHzvAsa mUke, kadAyita AhAra kare ityAdi. hA, gautama ! nairayiko sarva pradeze AhAra kare Adi-12. satro - AhAra mATe gRhita pudgalAno keTalAmo bhAga AhAra kare che ? he bhagavana! nairayikoe AhArapaNe gRhita pagalono keTalAmo bhAga pachInA kALamAM AhAre che ? keTalo bhAga AsvAde che ? gautama ! asaMkhyAta bhAga AhAre, anaMta bhAga AsvAde che. keTalAMka kahe che - gAya Adi pazunA pahelA moTA grAsa grahaNanI jema gRhita yugalano asaMkhyAta bhAga mAtra hAre che bAkInA paDI jAya che... bIjA kahe che - juganayAnusAra sva zarI5Ne pariNata pudgalono asaMkhyAta bhAga AhAre che. * x * keTalAMka kahe che - asaMkhyAtamo bhAga AhAra ane bAkInI pugalo kaToDA thaIne manuSya karela AhAranI jema maLa thaI jAya tathA anaMta bhAganuM AsvAdana kare - sAdine jIbhathI meLave. sabA ya dvAra - sarva AhAddhavyano AhAra kare ? te A rIte - bhagavana! nairayiko je pudgalone AhArapaNe pariNAve che, te sarve pulono AhAra kare che ke nathI karatA? gautama ! parizeSa sahita sarve pudgalo AhAre che. ahIM viziSTa grahaNa gRhita AhAra pariNAma yogya ja grahaNa karavA *x - anyathA pUvapira sUtrano virodha thAya. - x * kahyuM che - sUtramAM je rIte je kahyuM che, te jo temaja hoya ane vicAraNA na hoya, to kAlika anuyogano kema upadeza kare ? - - - "jaya tha bhujanA'' pada. temAM jIta - kevA prakAre, 'muno - vAraMvAra AhAra dravya pariName. kahe che ke - he bhagavan! nairayiko je pudgalone AhArapaNe grahaNa kare, te pugalo punaHpunaH kevA svarUpe pariName ? gautama! zromendriya cAvat sparzendriya svarUpe. aniSTa-akAMta-apriya-amanojJa-amaNAma-anINita-abhidhyayaadhaH-urNapaNe nahIM, duHkhapaNe - sukhapaNe nahIM. e rIte tairayikone punaH punaH pudgala pariName che. naTTa - sadAdvairayikone avallabhapaNe, vAta - aniSTa hovAthI akamanIya, priya - sarvane dveSapaNe, gamanasa - jenI vAta manohara na lAge, emanAtha - vicArathI paNa manane aracikara, manISita - meLavavA IcchA na thAya. A zabdo ekAIka che. pagevatA - tRptinA utpAdaka na hovAthI pharIthI abhilASanuM kAraNa athavA abhiyeya eTale azubha. adhapaNuM te gurupariNAma, urvIpaNe - laghu pariNAmapaNe. saMgraha gAthArtha kahyo. have nairayikono AhAra adhikAra hovAthI teno viSaya - * sUtra-13 thI 15 : [13] he bhagavana nairayikone (1) "vahArita yugalo pariNAma pAmyA? (ra) AhArela tathA AhArAtA yugalo pariNAma pAmyA ? (3) anAhArita tathA je AhArAze te yugalo pariNAma pAmyA ? (4) anAhArita tathA AhArAze nahIM te yugalo pariNAma pAmyA? he gautama! nairayikone (1) pUvahArita pugalo pariNAmane pAmyA. (2) AhArelA yugalo pariNAma pAmyA tathA AharAtA pugalo pariNAma pAme che. (3) nahIM AhArelA pudagalo pariNAmane pAmyAM nathI tathA je pagalo AhArAze te pariNAmane pAmaze. (4) nI AhArelApugalo pAmyA nathI tathA nahIM AhArAze te yugalo pariNAma pAmaze nahIM. [14] he bhagavana / nairayikone pUvahArita yugalo caya pAmyA ? - - je rIte pariNAma pAmyA, te rIte cayane pAmyA. e rIte upacaya, udIraNA, vedanA ane nirjarAne pAmyA. [15] gAthA * pariNata, cita, ucita, udIti, vedita ane nirjiNa e eka eka padamAM cAra prakAranA yugalo thAya che. * vivecana-13 thI 15 : grgr - pUrve je saMgrahita karelA athavA AhAra karelA pudgalo pariNamyA ? eTale pUrvakAle zarIra sAthe pariNAmane pAmyA ? e pahelo prazna che - x * tathA Agrfpara - pUrvakAle saMgraha karelA ke AhAra karAyelA ane vartamAnakALamAM saMgraha karAtA ke AhAra karAtA yugalo pariNamyA, e bIjo prazna. jeno bhUtakAle AhAra karyo nathI ane bhAvikALamAM AhAra karAze te pudgalo pariNamyA ? e bIjo prazna. je pudgalono AhAra karyo nathI ane jeno AhAra karAze nahIM, te pudgalo pariNamyA te cotho prazna. ahIM jo ke cAra prazno kahyA, to paNa te 63 prazno saMbhave che. kemake pUrvamAM AhAra karelA, AhAra karAtA, AhAra karavAnA, AhAra nahIM karelA - nahIM karAtA * nahIM karavAnA e pramANe cha pado sUcavyA che. e cha padamAM eka-eka padanA AzrayathI 7, dviyoge-15, zikayoge-20, catuka yoge-15, paMcakayoge-6, paDyoga1 ema sarve maLI 63 prazno saMbhave che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1 /13 thI 15 teno uttara - he gautama ! Adi. vizeSa A - (1) pUrve AhArela te pUrvakALe pariNamyA, kemake grahaNa karyA pachI ja pariName. (2) jeno AhAra karyo ane jeno AhAra karAya che, teo pariNamyA ane pariName che kemake AhAra karelAno pariNAma thAya ane AhAra karAtAno pariNAma cAlu che. vRttikAre to bIjA praznano uttara A rIte joyo che, AhAra karelA ane AhAra karavAnA pudgalo pariNamyA ane pariNamaze. tenI teo vyAkhyA kare che - AhAra karelA ane karAze, temAM keTalAMka pariNamyA. pariNata te ja jANavA je zarIra sAthe saMbaddha thayA. je saMbaddha thaze te pariNamaze. 43 (3) jeno AhAra thayo nathI ane thaze, te pariNamyA nathI kemake anAhatanA saMbaMdhAbhAve pariNAma-abhAva che. Aharaze te pariNamaze - 4 - (4) cothAmAM bhUta ke bhAvi AharaNa kriyA abhAve pariNAmano abhAva che. A ja pramANe pUrve darzAvalA 63-vikalponA uttara sUtro kahevA. zarIra saMbaddha lakSaNa pariNAmathI pudgalono 'caya' Adi thAya. te mATe prazno che. pariNAma sUtra samAna ja cayAdi sUtro che. jemake je rIte pariNamyA te ja rIte ekaThA thayA. - 4 - 4 - 4 - caya pAmyA eTale zarIramAM samUhane pAmyA, pavitA - vAraMvAra zarIramAM pradezanA samIpapaNe ekaThA thayA. svabhAvathI anudita pudgalo, udaye AvelA karmadalikomAM karaNa vizeSathI nAMkhIne vedAya te vIrita udIraNAnuM lakSaNa A che - "karaNa vaDe kheMcIne udayamAM levAya te." vaivita - svakIya rasavipAkathI dareka samaye anubhavAtA ane nahIM samApta thayelA samagra rasavALA pudgalo. niniAM - pratisamaya saMpUrNapaNe azeSa vipAka hAniyukta karmapudgalo. gAyA-pariNatAdi saMgraha sUtra gAthA. vyAkhyA upara mujaba. vizeSa A - pariNata, cita, upacitAdi dareka padamAM AhAra karelA, AhAra karela ane karAtA, AhAra na karela ane karAnArA, AhAra na karela ane na karAnAra e pramANe cAra bhede pudgalo prazna ane uttara viSayaka che. pudgala adhikArathI ja have 18-sUtro kahe che - * sUtra-16,17 : [16] bhagavan ! nairayiko keTalA pudgalo bhede che? gautama ! kadravya vargaNAne AzrIne be prakAre pudgalo bhede che - sUkSma, bAdara bhagavan ! nairayiko keTalA pudgalono caya kare che ? gautama ! AhAra dravya vargaNA apekSAe be prakAranA pudgalono ya kare che, te A - sUkSma ane bAdara. e pramANe upacayamAM jANavuM. = keTalA pudgalo udIre che ? - karma dravya varganA apekSAe be prakAranA sUkSma ane bAdara. bAkI pado paNa A rIte kahevA - veThe che, nija che, apavartana pAmyA, apavartana pAme che, apavartana pAmaze, saMkramAvyA, saMkramAve che, saMkramAvaze, nidhatta thayA, nidhatta thAya che, nidhata thaze, nikAcita thayA, nikAcita bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thAya che, nikAcita thaze. A sarve padamAM kadravya vargaNAno adhikAra karIne A gAthA mUkela che- [17] bhedayA, rAya pAmyA, upAya pAmyA, udIrAyA, vedAyA, nirjarAyA, aparavartana-saMkramaNa-nidhattana-nikAyana traNe kALamAM kahevuM. * vivecana-16,17 - bhagavan ! nairayiko keTalA pudgala bhede ? Adi vyakta che. vizeSa A - tIvra, maMda, madhyapaNe rasanA bheda vaDe bhedavALA thAya, arthAt udghardanAkaraNa vaDe maMda rasavALA karmapudgalo tIvra rasavALA thAya ane apavartanAkaraNathI tIvrarasA maMdarasA thAya ? karmadravya vargaNo AzrIne samAnajAtivALA dravyasamUhane dravyavargaNA kahe che. te audArika dravyonI paNa hoya, mATe kahe che - karmarUpa dravya vargaNA ke karmadravyonI vargaNAne AzrIne - 4 - maMda tathA Itara rasanI vicAraNA karmadravyo saMbaMdhe ja hoI zake, anya dravyo saMbaMdhe nahIM. anu-sUkSma, vAva - sthULa. A sthUlatva, samatva karmadravyonI apekSAe ja jANavuM, anya apekSAe nahIM. kemake audAkiAdimAM karmadravyo ja sUkSma che. 44 A ja rIte caya, upacaya udIraNA, vedana, nirjarAne zabda ane artha bhede kahevA. paNa caya, upacayasUtramAM AhAra dravya vargaNA AzrIne kahyuM tyAM A abhiprAya che - zarIrane AzrIne caya, upacayanI pUrve vyAkhyA karI. te baMne AhAra dravyothI ja thAya, anya dravyothI nahIM. tethI AhAra dravya vargaNAne AzrIne A pramANe kahyuM. udIraNAdi to karmadravyanA ja thAya, tethI tyAM tema kahyuM. apavartana - karmonI sthiti Adi adhyavasAyathI hIna karavI. apavartananA upalakSaNathI uddharvanasthiti AdinA vRddhi karaNa svarUpa paNa nahIM samajavuM. maMtramaLa - mUlaprakRtithI abhinna uttaraprakRttine adhyavasAya vizeSa vaDe paraspara saMcAra karavo. kahyuM che guNathI mULa prakRtithI abhinna uttara prakRtine adhyavasAya prayogathI saMkramAve, AtmA amUrta hovAthI saMkrame nahIM. bIjA kahe che - AyuSya ane mohanIyane choDIne zeSa prakRtino uttara prakRti sAthe saMcAra te saMkramaNa. jema koI zAtA vedanIya anubhavatA azubha karma pariNatithI te ja zAtAvedanIya azAtA rUpe saMkrame. A pramANe anyatra paNa yojavuM. niyata - paraspara bhinna pudgalone ekaThAM karIne dhAraNa karavAM te. uddhartanAapavartanA karaNathI bhinna karaNanA aviSayapaNe karmonuM rahevuM. niASita - atyaMta baMdhAyelA. paraspara bhinna pudgalo ekameka karavA arthAt anyonya pudgalonuM ekabIjAmAM rahevuM. - X - minnati - Adi pada saMgraha gAthArtha kahyo. vizeSa A - apavartana, saMkramaNa, nidhatta, nikAyana e cAra padamAM traNa prakArano kALa batAvavo. A apavartanAdinI jema bhedAdimAM trikALatA kahevI yukta che, paNa mAtra vivakSita na hovAthI kahyA nathI - have pudgalAdhikArathI cAra sUtra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/18 45 46 * sUjha-18 : he bhagavana ! je yugalone taijasa-karmaNapaNe grahaNa kare che tene atItakAle ke vartamAnakALe ke bhAvikAle grahaNa kare che ? gautama! atIta ke bhAvi kALe grahaNa karatA nathI, vartamAnakALe grahaNa kare che. nairasiko taijasa-kAmaNapaNAthI grahita yugalo udIre te zuM atItakALanA ke vartamAnanA ke AgAmI kALanA pagalonI udIraNA kare ? gautama! atItakALamAM gRhita yugalone udIre che paNa vartamAna ane bhAvi kALanAnI nahIM. e rIte vede che, nijI che. * vivecana-18 : saMga- aSTa chevizeSa A * taijasa zarIra, kAmaNa zarIpaNe. samaya kALarUpa levo, samAcAra rU5 nahIM. kALa paNa samayarUpa levo varNAdi svarUpa nahIM. e rIte baMne paraspara vizeSaNa thaI kAla-samaya zabda banyo. atIta evo je kALa-samaya te atIta kALa samaya athavA atItakALa eTale utsarpiNI Adi. samaya - parama nikRSTa aMza te atItakALa samaya temAM. pratyutpanna - vartamAnakALa. bhUta ane bhAvi kALa viSayarahita hovAthI. atIta ane anAgatakALa viSayaka pugala grahaNano pratiSedha karyo che, kemake bhUtakALa vinaSTa che ane bhAvikALa anutpanna che. teo baMne asatuM che. tethI viSayAtIta che. vaLI vartamAna paNa abhimukha pudgalone ja grahe che, bIjAne nahIM. (1) jeono grahaNa samaya vartamAna samayanI purovarsI che arthAt jeone grahaNa karavAnA che. (2) udIraNA pUrva kALe gRhitanI ja thAya. * * * * *(3) vedanA ane (4) nirjarA sUranI paNa A rIte upapati karavI. have karmAdhikArathI ja A ATha sUtronuM kahe che - * sUtra-19 thI 21 : [19] bhagavAna ! (1) nairayiko jIvapadezathI calita karma bAMdhe ke acAlita kamane bAMdhe ? gautama! acalita karma bAMdhe, calita nahIM. () bhagavanA nairayiko jIva pradezathI calita kamane udIre ke acalita karmane udIre gautama! acalita karma udIre, calita nahIM. e pramANe - (3) vedana kare, (4) apavartana kare, (5) saMkramaNa kare, (6) nidhad kare che, () nikAcita kare che. e sarva padomAM acalita karma yojavuM. calita nahIM. (8) bhaNavanA nairasiko jIva pradezathI calita kamI nira ke acalita kamane ? gautama! cAlita karma nirjara, calita nahIM ]i gAthA - baMdha, udaya, vedana, apavana, saMkramaNa, nidAta nikAcanane vize Acalita karma hoya, nirjarAmAM calita karma hoya. ri] e rIte sthiti ane AhAra kahevA. sthiti, sthiti pada mujaba kahetI. sarve jIvono AhAra, pannavaNAnA AhAroddezaka mujaba kahevo. bhagavAna ! bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nairayika AhArArtha che ? yAvata vAraMvAra du:khapaNe pariName che ? gautama ! * * - tyAM sudhI A sUtra kahevA. bhagavAna ! asukumAronI sthiti keTalo kALa che ? jaghanyathI 10,ooo varSa ane utkRSTathI sAtireka sAgaropama kALa... bhagavan! asukumAro keTale kALe zvAsa le che ane mUke che ? gautama ! jaghanyathI sAta sokarUpa ane utkRSTathI sAdhika eka pakSe zvAsa le che - mUke che. bhagavanA amukumAro AhArArthI che ? : hA, AhArarthI che. asurakumArane keTalA kALe ? AhArecchA thAya che ? . gautama asaphamArane AhAra be bhede che - Abhoganivartita, anAbhoga nivartita. temAM anAbhoga nivartita AhArecchA avirahitapaNe niraMtara thAya che. Abhoginavartita AhArecchA jaghanyathI caturabhika ane utkRSTathI sAtireka 1000 varSa pachI thAya che. bhagavana sukumAra zeno AhAra kare che ? gautama! dravya thakI anaMtapadezika dravyono, homa-kALa-bhAva saMbaMdhe prajJApanAnA gama vaDe pUrvavatu jANavuM. bAkI badhuM nairayiko mAphaka jANatuM. cAvata - bhagavAna ! asurakumAroe AhArela pudgala kevA rUpe vAraMvAra pariName ? gautama ! zroendriyanurUpa-suvaNadi4-ISTa-Icchita ane manoharapaNe tathA ufpaNe--AdhopaNe nahIM, sukhapaNe-du:khapaNe nahIM tema pariName. asukumArane pUvahArita yugalo pariNamyA? - asukumAra abhilApathI badhuM nairayikonI jema kahevuM yAvatu acalita karma na nira. nAgakumArone keTalA kALanI sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI 10,ooo varSa, utkRSTathI kaMIka nyUna be palyopama... nAgakumAro keTale kALe zvAsa le che ane mUke che ? gautama ! jaicathI sAta soke, unakRSTa thakI muhUrta pRthakave... nAgakumAro AhArArthI che? hA, hArArthI che. nAgakumArone keTalA kALe AhArecchA thAya ? gautama ! teone be prakArano AhAra kahyo che. Abhoga nivartita, anAbhoga nivartita. temAM anAbhoga nivartita AhArecchA niraMtara thAya che. Abhoga nirvartita AhArechA jaghanyathI cothabhakad, utkRSTathI divasa pRthakave thAya che. zeSa sarve asukumAra mujaba cAvatu acalitakamane niratA nathI. e rIte suvaNakumArone yAvat nitakumArone paNa jANavA. he bhagavana pRthvIkAyikonI sthiti keTalo kALa kahI che? he gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI 22,000 varSanI che. pRthvIkAyiko keTale kALe zvAsa le che ? teo vividha kALe zvAsa le che. pRthvIkAyiko AhArAthI che ? hA, AhArANI che. pRvIkAyikone keTale kALe AhArecchA thAya che ? teone niraMtara AhArecchA rahe che. bhagavana praNavIkAyiko zeno AhAra kare che ? gautama ! dravya thakI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/19 thI 21 nairayikanI mAphaka yAvatu vAghAta na hoya to cha e dizAmAMthI AhAra kare che. vyAdhAta hoya to traNa-cAra ke pAMca dizAmAMthI kare. vaNathI kALA-nIlA-pILAlAla-haLadara jevA ane zukala dravyano AhAra kare che. gaMdhathI sugaMdhI-dugaLI, rasathI badhA rasa, sparzathI AThe sAravALAno AhAra kare che. bAkI badhuM pUrvavatu weg. he bhagavanA teo keTalo bhAga AhAre che ? keTalo bhAga AsvAde che ? gautama! asaMkhyAta bhAga AhAre, anaMtabhAga cAkhe yAvatu te yugalo keve rUpe vAraMvAra pariName ? gautama! spazendriya vividha prakAre pariNAme, bAkI nairayika mAphaka jANavuM. sAvat Acalita karmane nirjaratA nathI. e rIte cAvavuM vanaspatikAyika jANavuM. vizeSa e ke jenI jevI sthiti hoya te kahetI. upavAsa vimAtrae che. beIndriyonI sthiti kahI, ucchavAsa vimAe kaheto. beIndriyonA AhAra viSayaka prazana * gautama ! anAbhoga nivartita AhAra pUrvavatu jANavo. Abhoga nivartita AhAranI IcchA vimAmAe asaMkhyaya sAmayika aMtamuhUrta thAya che. bAkI badhuM pUrvavat yAhata anaMta bhAgane AratAde che. * * * he bhagavAna ! beIndriya AhArapaNe je pugalo grahaNa kare che zuM sarvene AhAre ke sahana na AhAre ? he gautama! Indriyono AhAra be rIte - lomAhAra ane prakSepAhAra, temAM je yugalone lomAhArapaNe grahaNa kare che, te badhAM saMpUrNapaNe khAya che. je prakSepAhArapaNe pagalAM levAya che temAMno asaMkhyAta bhAga khAvAmAM Ave che, bIjA aneka hajAra bhAgo cakhAyA ane spazayiA vinA ja nAza pAme che. he bhagavan! te na cakhAyelA, na pAyeilA pudgalomAM kayA kayA pagalo azva, baha, tulya ane vizeSAdhika che ? gautama na cakhAyelA pagalo thoDA che ane na samazayeilA anaMtaguNa che. bhagavat ! beIndriyo je yugalone AhArapaNe le che, te pudagalo keve rUpe vAraMvAra pariName che ? gautama ! te pugalo vividha prakAre jilaeNndriya ane spondriyapaNe vAraMvAra pariName che. he bhagavanA beIndriyajIvone pUrve AhArelA yugalo pariNamyA ? he gautama ! e badhuM pUrvavat kahe yAvata calitakamane nijere che. traNa ane cAra IndriyavALAnI sthitimAM bheda che yAvatu aneka hajAra bhAgo saMghAyA, cakhAyA ane pAyA vinA ja nAza pAme che. bhagavAna ! e na saMghAyelA, na cakhAyelA, na spazarmilA yugalomAM kayA konAthI thoDA, bha, tulya ke vizeSAdhika che ? he gautama ! sauthI thoDA na suMghAyelA yugalo che, tethI anaMtaguNa na AsvAdelA, tethI anaMtaguNa na spazacilA pagalo che. traNa IndriyavALAe khAdhela AhAra dhANa-jIbha-raparza IndriyapaNe vAraMvAra 48 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pariName che. caurindriyoe khAdhelo AhAra dhANa-jIbha-spa-ca IndriyapaNe vAraMvAra pariName che. paMcendriya tiriyaunikonI sthiti kahIne teno ucchavAsa vimAe kahevo. anAbhoga nivartita AhAra temane pratisamaya avirahita hoya che. Abhoga nivartita AhAra jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI cha8 bhakate hoya che. bAkI badhuM caturindriya mAphaka jANavuM cAvatuM calita kamani nijI che. e rIte manuSyo saMbaMdhe vize jANavuM. vizeSa A - teone Abhoga nivartita AhAra jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI akrama bhakta hoya che. te AhAra zroendriyAdipaNe vividha prakAre vAraMvAra pariName che. bAkI badhuM caturindriya mAphaka jANavuM yAvata nijara che. vANavyaMtaronI sthitimAM bheda che. bAkI badhuM nAgakumAronI jema jANavuM. e rIte jyotikone jANavA. vizeSa - ucchavAsa jaghanyathI muhUrta pRthakatva ane utkRSTathI paNa muhUrta pRthad che. AhAra jaghanyathI divasa pRthakatva ane ukRSTathI paNa divasa pRthakava. bAkI pUrvavata. vaimAnikonI sthiti audhika kahevI. ucchavAsa jaghanya muhUrNapRthakava, utkRSTathI 33-po. AhAra Abhoga nivartita jaghanyathI divasa pRthakva, utkRSTathI 33,000 varSe bAkI badhuM pUrvavata yAvat nirjarAve che. * vivecana-19 thI 21 : [19] naiyikAdi spaSTa che. vizeSa A - jIva pradezathI calita - temAM na rahenAruM te calita ane tethI anya karma te acalita, te karmane nairayika bAMdhe che. kahyuM che - cIkaNA dravyathI mardita prANI maLavALo thAya, tema rAgAdi pariNata AtmA samagra pradezo vaDe coga hetuthI svakIya deze karma bAMdhe che. A rIte udIraNA, vedana, apavatanA, saMkramaNa, niuta, nikAcanA bhAvavI. rasa rahita karela pudgalo AtmapradezathI naSTa karavA te nirbhara che. nirjarA niyamathI calita karmanI thAya che, acalita karmanI nahIM. [20] saMgrahaNI gAthArya pUrve kahyo. kevala udaya zabdathI udIraNA levI. A rIte tairayika vaktavyatA kahI. have 24 daMDaka krame asurakumAru [1] asurakumAra vakatavyatA naiyika mAphaka jANavI. kemake 'sthiti, upavAsa, AhAra' Adi gAthAmAM kahela 40 sUtro, 'pariNaya ciya' gAthAmAM kahela 6 sUtro, 'bediya ciyA'mAM kahela-18 saNo, 'baMdhodaya'mAM kahela-8 saNo, e rIte nAka prakaraNamAM kahela-72 sUtro, asurAdi 23-prakaraNamAM samAna che. vizeSa e ke - asurakumAronuM Ayu sAgaropamathI adhika kahyuM te balIndrane AzrIne jANavuM. kahyuM che balIndranuM Ayu sAdhika sAgara che. * x - sTokanuM lakSaNa A che - hRSTa, aglAna, nirupakRSTa prANInA eka upavAsa-niHzvAsane prANa kahe che. sAta prANano 1-toka, 7-tokano 1-lava, 37 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1 /19 thI 21 lavanuM 1-muhUrta che. ahIM jaghanya sthitivALAne jaghanya ucchvAsAdinuM ane utkRSTa sthitivALAne utkRSTa ucchvAsAdinuM mAna samajavuM... cotha bhakta e eka upavAsanI saMjJA che. nAgakumAranI vaktavyatAmAM kahela dezona be palyopama sthiti kahI te uttara zreNIne AzrIne che - 4 - muhUrta ukta lakSaNa levuM. pR-be thI nava paryanta saMkhyA vizeSa.. nAgakumAronI jema suvarNakumAronI sthiti Adi kahevA. kyAM sudhI ? stanitakumAro sudhI. yAvat zabdathI - asuska, nAga, suvarNa, vidhut, agni, dvIpa, udadhi, dik, vAyu ane stanitakumAra, A pramANe bhavanavAsI devonA daza bheda che. 49 have bhavanapatinI vaktavyatA pachI, daMDakanA anukramathI pRthvI AdinI sthiti AdinuM nirUpaNa kare che - vanaspati sUtra sudhI spaSTa che. vizeSa A - aMtarmuhUrta eTale muhUrtanI aMdara. utkRSTathI 22,000 varSa sthiti kharapRthvIne AzrIne jANavI. - 4 - x - vimAtrA eTale viSama ke vividha mAtrA, kALa vibhAga. pRthvIkAyanI ucchvAsAdi kriyA viSamakALayukta che, mATe 'ATalA kALe thAya' ema nirupaNa na karI zakAya. jema dhairayika evA atidezathI "kSetrathI asaMkhya pradezo sAthe avagADha pudgalono AhAra kare che, kALathI koIpaNa sthitivALA pudgalo AhAre che, Adi. vyAghAta na hoya to cha dizAomAM AhArano vyAghAta lokAMtanA niSkRTomAM saMbhave che. anya sthaLe anyatra AhArano vyAghAta na saMbhave mATe vyAghAta rahita sthaLe cha dizAmAMthI AhAra kare che. kevI rIte ? pUrvAdi cAre dizAmAM rahelA, urdhva ane adho bhAge rahelA pudgalone grahaNa kare che. - 4 - vyAghAtane AzrIne khUNAomAM vyAghAta saMbhave che. tethI kadAca traNa dizAmAM rahelA pudgalone AhArArthe grahaNa kare che. kaI rIte ? jyAre pRthvIkAyika nIce ke uparanA khUNAmAM rahelA hoya tyAre nIce aloka hoya che. temaja pUrva ane dakSiNamAM aloka hoya che. A rIte traNe dizA alokathI AvRtta hovAthI anya traNa dizAmAM rahelA pudgalone grahaNa kare che. e rIte uparanA khUNA vize paNa kahevuM. vaLI jyAre upara-nIce aloka hoya tyAre cAre dizAomAM rahela ane koI eka dizAomAM aloka hoya to pAMca dizAomAM rahelA pudgalono AhAra kare che. ahIM karkazathI rukSa sudhInA AThe sparzI levA. bAkInuM pUrvavat arthAt je rIte vairayikone kahyuM, te rIte pRthvIkAyikone paNa kahevuM. te A rIte -- he bhagavan ! rukSa pudgalone AhAre te spaSTa ke aspRSTa ? jo spaSTa hoya to avagADha ke anavagADha che ? Adi. nAnAtva - bheda. vairayikonI apekSAe pRthvIkAyikanA AhAra saMbaMdhe bheda A pramANe keTalA bhAgane sparze che ? arthAt sparzandriya vaDe AhAranA keTalA bhAgane sparze che ? grahaNa kare che? ahIM kahe che ke jema sanendriya paryAptithI paryApta, rAnendriya dvArathI AhArano upabhoga karatA AsvAdana kare che. - 4 - tema pRthvIkAyiko sparzanendriyathI AhArano upabhoga karatA sparza kare che. bAkInuM vairayikonI jema 9/4 - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jANavuM. - 4 - ityAdi pUrvavat. A pramANe yAvat vanaspatikAyikonuM kahevuM. A kathanathI akAyAdi cAre sUtro pRthvIkAyikanA sUtra samAna kahyA. temanI sthitimAM vizeSatA che - tethI kahyuM ke je jenI sthiti hoya te kahevI. te sarvenI sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta che. utkRSTathI aTkAyanI 7000 varSa, teukAyanI 3-ahorAtra, vAyukAyanI 3000 varSa, vanaspatikAyanI 10,000 varSa che. - 4 - 4 - - beIndriyonI sthiti kahI ucchvAsa vimAtrAe kahevo te zeSa. beindriya jIvonI sthiti 12-varSa che. beIndriya jIvonA AhAra sUtramAM kahyuM che - Abhoga nirvartita AhAranI IcchA vimAtrAe asaMkhyeya samayavALA aMtarmuhUrtamAM utpanna thAya che, arthAt beIndriyano AhAra kALa asaMkhyAta samaya che. avasarpiNIkALa paNa ATalA samayano hoya, tethI kahyuM ke AMtarmuhUrtika. tenA paNa aneka bheda hovAthI kahe che vimAtrAe asaMkhya samayavALo.. beIndriyano AhAra be rUpe, temAM (1) lomAhAra - loma dvArA gRhita AhAranA pudgalo, sAmAnyathI varSA RtumAM teno praveza thAya, te lomAhAra kahevAya. te mUtrathI jaNAya che. (2) prakSepAhAra - te koLIyAthI thAya. temAM sthULa ane sUkSma ghaNAM pudgalo sparzAyA vinA ja zarIranI aMdara ane bahAra nAza pAme che. - 4 - 4 - jIbhathI na cakhAyelA ane sparzanendriyathI na sparzAyalA. Cho vare - kayA konAthI alpa-bahu-tulya ane vizeSAdhika che ? jenuM AsvAdana nathI karAyuM, paNa rasanendriya viSaya che te thoDA arthAt na sparzAyelA pudgalonA anaMtabhAge varte che, vaLI je na sparzAyalA sparzanendriyagamya che te rAnendriyaviSayaka pudgalo karatA anekagaNAM adhika che. traNa Indriya, cAra IndriyavALAnI sthiti - anukrame 49 rAtridivasa ane cha mAsa che. AhAramAM paNa bheda che, temAM bhagavan ! teIndriya jIvo AhArapaNe je pudgalo grahaNa kare che, tyAMthI AraMbhI aneka hajAra bhAga nahIM suMghAtA Adi sudhI kahevuM. ahIM beIndriyonI apekSAe 'nahIM suMghAtA' te adhika che. A rIte alpabahutva tathA pariNAma sUtramAM bheda kahevo. caurindriyamAM pariNAma sUtramAM cakSurindriya ane ghrANendriyapaNe ema adhika hovAthI bheda che. paMcendriya tiryaMca sUtramAM sthiti - jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI traNa palyopamarUpa sthiti kahIne ucchvAsa vimAtrAe kahevo. tathA tiryaMca paMcendriyanI AhorecchA mATe "utkRSTathI chaTTha bhakta'' kahyuM, te kathana devakuTu-uttarakurunA tiryaMcamAM maLe. manuSyamAM paNa "akrama bhakte' kahyuM - te devakuru AdinA yugalane AzrIne jANavuM. vANavyaMtaranI sthitimAM nAnAtva che. AyuSya sivAyanA AhArAdi pUrve kahyA, te nAgakumAro mujaba jANavAM kemake prAyaH nAga ane vyaMtaramAM temanuM samAna dharmatva che. temAM vyaMtaranI sthiti jaghanyathI 10,000 varSa ane utkRSTathI palyopamanI che... jyotiSkanI sthiti sivAya nAgakumAronI mAphaka ja jANavuM. jyotiSkanI jaghanya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/19 thI 21 pa1 sthiti palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTathI lAkha varSa adhika palyopama che. vizeSa A - teono ucchavAsa nAgakumAra samAna nathI, paNa te - X - jaghanyathI muhUrta pRthakatva che. je be ke traNa muhUrta che ane utkRSTa che te ATha ke nava muhUrta che. AhAra paNa vizeSita che - 4 - vaimAnika sthiti audhika - palyopamAdithI 33-sAgaropama sudhI che. temAM jaghanya saudharmane AzrIne che, utkRSTa anuttara vimAnane AzrIne che. ucchavAsa pramANa paNa jaghanya che te jaghanya sthitika devone AzrIne che, utkRSTa che te utkRSTa sthiti Azrita che. kahyuM che - jenI jeTalA sAgaropamanI sthiti, tene teTalA pakSo ucchavAsa ane teTalA 100 varSe AhAra jANavo. * X - X - nAkAdi dharma vaktavyatA kahI, te AraMbha pUrvaka che mATe - * sUga-2 : he bhagavan! jIvo zuM AbhAraMbhI che, parAraMbhI che ke tadubhayAraMbhI che ke anAraMbhI che ? gautama / keTalAka jIvo Atma para ane uMbhayAraMbhI che, paNa anAraMbhI nathI. keTalAMka jIvo Atma-ra ke ubhayAraMbhI nathI, paNa anAraMbhI che. he bhagavana! ema kema kaho cho ke keTalAka jIvo AtmAraMbhI che ityAdi gautama! jIvo be bhede kahA - saMsArI ane siddha. temAM A asaMsAra samAjamaka-siddha che te AtmAraMbhI nathI yAvatu nAbhI che ane je saMsArI che te be bhede che - saMyata, asaMyata. temAM je saMyata che te be bheda - pramatta saMcata, pramatta saMyata. temAM je apramatta saMyata che te AtmAraMbhI nathI yAvatuM anAraMbhI che. je pramatta saMyata che, te zubha yoganI apekSAe AbhAraMbhI nathI vAvatu anAraMbhI che, azubha yoganI apekSAe AtmAraMbhI paNa che cAvatuM anAraMbhI nathI. jeo saMyata che, te avirati apekSAe AtmAraMbhI paNa che cAvata anAraMbhI nathI. tethI Ama kahyuM.. bhagavAna nairayiko AtmAraMbhI, parAraMbhI, ubhayAraMbhI ke anAraMbhI che? gautama / nairasiko AtmAraMbhI che yAvatuM anAraMbhI nathI. bhagavAna ! ema kema kahuM ? gautama avirati apekSAo - x * e rIte asurakumAra patta yAvatuM * paMcendriya ticiyonika paryanta, manuSyone sAmAnya jIvo mAphaka jANavA, mAtra siddhonuM kathana choDI devuM. vANavyaMtarathI vaimAnika paryanta nairayikanI jema jANavA. teyAvALAne audhikavatu jANavA. kuSNa-nIla-kApota lezyAvALAne audhikavatu jANavA, vizeSa e - pramattaapamattanuM ahIM kathana na karavuM. upadha-zukla vezyAvALAne audhika jIvonI jevA jANatA. vizeSa e ke - temAM siddhonuM kathana na karavuM. * vivecana-22 - AraMbha eTale jIva upaghAta, upadrava, sAmAnyathI Azrava dvAre pravRtti. temAM AtmAne je AraMbhe ke AtmA vaDe svayaM AraMbha kare te AbhAraMbhI. parane ke para para bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vaDe AraMbha kare te parAraMbhI. te baMnene ke te baMne vaDe AraMbha kare te ubhayAraMbhI. AtmA-para-ubhayasaMbaMdhI AraMbhathI hita te anAraMbhI. e prazna che. teno uttara spaSTa che. vizeSa A - Mti e avyaya che. *x - ati no na artha karyo che. athavA ta zabda pakSAMtara sUcaka letA "zuM A prazna che ?' ane vAdya eTale keTalAMka. jIvo AbhAraMbhI paNa che. ityAdimAM upa zabda pUrvapada ane uttarapadanA saMbaMdhano sUcaka che. mafpa zabda AbhAbhIpaNuM ityAdi dharmonA ekAzraya ke bhijJAzrayane mATe che. ekAzrayapaNuM kALanA bhede jANavuM. jemake- koI samaye AbhAraMbhI, koInayama paraMbhI, koI samaye ubhayAraMbhI che, tethI anAraMbhI nathI.. bhijJAzrayathI A rIte - keTalAka jIvo asaMyata che. te AtmAbhI ke parAraMbhI hoya che. vagere. jIvomAM bhinna svabhAvanA kema hoI zake ? evo prazna karavA kahyuM - bhagavan! tenuM zuM kAraNa ? meM tathA anya kevalIe jIvonA be bheda kahyA che. A vAkyathI sarvajJono mata abheda kahyo. jo matabheda thAya to -x- teomAM asatya vakatRtva Ave. pramata saMyatane saMyata hovAthI zubha ane pramAdI hovAthI azubha yoga hoya che. zubhayogaupayogapUrvaka paDilehaNAdi karavAM te. azubhayoga - upayogarahita paDilehaNAdi karavA te. kahyuM che - pratilekhanamAM pramAdI cha kAyano virAghaka thAya. zramaNano sarva pramata yoga - AraMbharUpa hoya che. AthI zubhAzubha yogo AtmAraMbhAdinA kAraNe thAya che. avirati AzrIne ahIM Avo Azaya che - jo ke asaMyata sUma ekendriyAdine sAkSAt AtmAbhAdi nathI, to paNa aviratine AzrIne teone AmAraMbhAdi che, kemake te jIvo aviratithI nivRtta thayA nathI. mATe asaMyatone AbhAraMbhAdimAM avirati kAraNa che. virativALAne kathaMcit AtmAraMbhAdi hovA chatAM AraMbhapaNuM nathI. kemake sUtrokta vidhivALA, yatanA sahitane thatI virAghanA nirjara phaLavALI che. te kAraNathI e pramANe artha kahyo che. have AtmAraMbhakapaNAdinuM ja nairayikAdi 24-daMDaka dvArA nirUpaNa kare che. nairayikAdi' sUtra spaSTa che. vizeSa A - manuSyomAM saMyata, asaMyata, pramatta, apramata bhedo kahyA che. tethI manuSyone jIvo mAphaka kahevA. kevala saMsArI ane mukta e be bheda na kahevA. kemake A cAre saMsAravartI ja che. tethI sUtramAM "siddha virahita" ema kahyuM. vyaMtarAdi asaMmata hovAthI teone nairayikonI jema ja kahevA. AbhAraMbhAdi bhede jIvo nirayA. teo vezyAsahita, lesthArahita hoya che. salezyakane AtmAraMbhAdi dharmo dvArA ja nirUpe che. teDyA - kRNAdi dravya sAMnidhyajanita jIva pariNAma. kahyuM che - kRSNAdi dravyanA saMbaMdhathI sphaTika mAphaka AbhAmAM thatA pariNAmamAM laizyA zabda prayojAya che. je rIte nAkAdi vizeSaNa rahita jIvo kahyA, jemake - "bhagavad ! jIvo AtmAraMbhI che?, parAraMbhI che ? Adi" e rIte salezyaka jIvo kahevA. lesyAvALA jIvone siddhavano asaMbhava che. tethI saMsAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/2 samApatvAdi vizeSaNo sahita, teone saMyatAdi vizeSaNo joDavA. temAM sUtrakama A rIte - he bhagavan ! salezyaka jIvo zuM AbhAraMbhI che ? ityAdi. vizeSa e ke - jIvane sthAne 'lezyAvALA' ema kahevuM. ane kRSNAdi bhede bIja cha daMDaka maLIne kula 3-daMDaka thaze. sAmAnya jIva daMDaka mAphaka kRNAdi traNa jIvasamUhano daMDaka pramatta, apramatta vizeSaNa varjita kahevo. kRSNAdi traNa prazasta bhAva lesyAmAM saMyatatva hotuM nathI. "pUrve sAdhupaNAne prApta jIva koIpaNa lesthAmAM hoya che." ema je kahyuM, te dravya lazyAne AzrIne mAnavuM. tethI bhAvakRNavezyA AdimAM pramatAdi vizeSaNono abhAva kahyo. tenuM sUtra uccAraNa che te spaSTa hovAthI ahIM anuvAda karyo nathI. * x-x- vizeSa e ke- tejolezyAdi daMDakomAM sAmAnya jIvanuM sarakhApaNuM letAM siddho na kahevA. kemake siddho lessArahita hoya che. [praznavRtti mujaba jANavo.] bhava heturUpa AraMbha kahyo. have bhava abhAvarUpa dharma kahe che - * sUtra-23 : bhagavat ! jJAna IhabhAvika che, parabhavika che, ke tadu bhayabhAvika che ? gautamahabhAvika paNa che. parabhavika paNa che, tadubhayabhavika paNa che. darzana paNa ema ja jANavuM. bhagavad ! cAstri ihabhAvika che, parabhavika che ke tadubhayabhavika? gautama ! te ihabhAvika che. parabhAvika ke tadubhayabhavika nahIM e rIte tapa, saMyama jANavA. * vivecana-23 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - je A janmamAM vartatuM hoya, paNa bhavAMtaramAM nahIM te iebhavika. -x * zuM A bhavamAM vartavAvALuM jJAna che ? pAbhavika - cAlubhava pachI anaMtara bhave anugAmIpaNe je varte te pArabhavika. te jJAna che ? athavA A bhavaparabhava lakSaNavALa tarubhayabhavika jJAna che ? ahIM pArabhavikanA arthamAM pachInA, pachInA bIjA, trIjA Adi bhavamAM vartanAruM jJAna "tadubhaya"mAM grahaNa karavuM. A rIte pragnasUga-uttarasUtra sugama che. vizeSa A ke - A bhave zIkhela jJAna AvatA bhave na jAya te Ihabhavika, bIjA bhavamAM jAya te paramavika ane parabhava tathA paratarabhavamAM jAya te tadubhayabhavika. | darzana paNa A rIte samajavuM. mokSamArganA adhikArathI darzana eTale samyakatva. kahyuM che - samyagradarzana, jJAna, cAstri e mokSamArga che. jyAM jJAna, darzananuM ja grahaNa karyuM hoya tyAM darzana eTale sAmAnya bodharUpa jJAna samajavuM. prazna ane uttara vaDe darzana paNa jJAnanI jema samajavuM. cAritra mAM uttaramAM vizeSa che, te A - cA>>i IhabhavavartI ja che. jIva A bhavamAM cAritravALo thaI, bIjA bhavamAM cAsTivAnu thato nathI. kemake gRhita cAritra jIvatAM sudhI ja hoya. sarvavirata, dezavirata cAaivAtunI utpatti devaloke hoya che. devaloke viratino abhAva hovAthI tyAM rAtrino asaMbhava che. mokSagati pa4 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 thaI hoya to tyAM cAritrano asaMbhava che. kemake cAstri karmakSayArthe che, mokSamAM tenuM prayojana nathI. vaLI tenI pratijJAnI A bhavamAM ja samApti hovAthI, anya bhavasaMbaMdhI pratijJA na grahaNa karI hovAthI cAritra anya bhavamAM jatuM nathI. cAstri kiyArUpa hovAthI zarIramAM saMbhave, mokSamAM zarIranA abhAvathI yAtrino yoga saMbhavato nathI. tethI ja kahe che - siddho cAIi nathI, acAIi nathI tema cAmriAcAstriI paNa nathI. cAtrinA tapa ane saMyama be bheda che. tethI tapa, saMyama paNa e pramANe che tema kahyuM. tapa ane saMyama cArirUpa ja hovAthI te baMne praznottara vaDe cAstrinI jema kahevA. "jo ke jJAnAdimAM mokSanuM hetupaNuM che, to paNa darzanamAM ja yatna karavo joIe. kemake darzana ja mokSano hetu che. kahyuM che - cAstriyI bhaSTanuM darzanagrahaNa ja suMdara che, kemake cAtri hita jIva siddha thAya che. paNa darzanarahita siddha thato nathI. A pramANe mAnanArane "bodhArthe prazna * sUtra-24 : bhagavan ! zuM asaMvRtta aNagAra siddha, buddha, mukta, nivRtta, sarva duHkhAMtara thAya che ? gautama! A artha yogya nathI... bhagavan! kayA kAraNathI Ama kahyuM? gautama ! saMvRtta thanagAra yune choDIne zithila baMdha baddha sAta karmapakRtione ghana baMdhana baddha kare che. hRva kAla sthitikane dIrdhakAla sthitika kare che, maMdAnubhAvavALIne tIvra anubhAvavALI kare che. aApadezakane bahu pradezaka kare che. Ayukamane kadAcita bAMdhe che ane kadAcita bAMdhato nathI. azAtA vedanIya kamane vAraMvAra ekaThuM kare che to anAdi, anaMta, dIrdhamAgavALA cAturaMta saMsara kAMtAramAM paryaTana kare che. gautama! te kAraNathI saMvRttANagAra siddha thato nathI yAvata - sarva duHkhono aMta karato nathI. bhagavat ! saMvRtta aNagAra siddha thAya? hA, siddha thaIne yAvatu aMta kare che.. evuM kema kahuM ? gautama ! saMvRtta aNagAra Ayu vajIne ghana baMdhana baddha sAta karmanI prakRttine zithila baMdhanabaddha kare che. dIrdhakAla sthitikane svakAla sthitika kare che, tivAnubhAvane maMda anubhAvavALI kare che. bahu pradezakane alpa pradezIka kare che. Ayu kamane bAMdhato nathI. AzAtA vedanIya kamano vAraMvAra upacaya na kare, anAdi anaMta dIdha mAgavAja cAturaMta saMsAra kAMtArane ullaMghato nathI. he gautama ! te kAraNathI saMvRtta ANagAra siddha thAya che. Adi - 4 - * vivecana-24 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - saMvRtta - AzravadvArane na rokanAra. 35UTNITY jene ghara nathI te, sAdhu. simsa - chello bhava maLavAthI siddhagamana yogya thAya che. purU - jyAre utpanna thayelA kevalajJAnathI svapara paryAyasahita sarve jIvAdi padArthane jANe che tyAre bodha pAme che, ema kahevAya. munnaDu - utpanna kevalajJAnavALo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/4 Va jIva pratisamaya bhavopaNAhI karmo vaDe mUkAto "mukta thAya che." tema kahevAya che. dareka samaye jema jema karmapudgalono kSaya kare che tema tema zItala thato parinivaNi pAme che. carama bhavanA aMta samaye samasta kamafzono kSaya karanAro te sarva duHkhono aMta kare che. e prazna. uttara saraLa che. vizeSa A - hamaNAM kahela arthabhAva samartha - balavAnuM nathI. kemake have kahevAnAra dUSaNarUpa magara prahArathI te jarjarita che. eka bhavamAM eka ja vakhata attamuhUrta kALamAM ja AyuSyano baMdha thAya che, tethI Ayuvarjita ema kahyuM. zithilabaMdhana - pRSTatA, baddhatA ke nidhatatA. tenAthI baddha-AtmapradezomAM saMbaMdhita. kemake pUrvAvasthAmAM azubhattara pariNAmano kathaMcit abhAva che. A zithila baMdhana baddhane azubha ja jANavI. kemake asaMvRta bhAvano niMdA prastAva che. tene gADhatara baMdhanathI baddha ke nidhata ke nikAcita kare che. * x * kemake asaMvRtatva azubha yogarUpa hovAthI ati gADha prakRtti baMdhano hetu che. kahyuM che - - yogathI prakRtibaMdha ane pradezabaMdhane kare che. vAraMvAra asaMvRtavathI te prakRttine tevI kare che. havakAla sthitikane dIrdhakALa sthitika kare che. sthiti - ekaThA karelA karmonuM rahevuM. - x - kemake asaMvRtatva e kaSAyarUpa hovAthI sthitibaMdhanuM kAraNa che. kahyuM che ke - kaSAya vaDe sthitibaMdha ane rasabaMdha kare che. - x * manubhAva - vipAka, rasa vizeSa. maMdAnubhAva-hInasA-durbalarasAne gADha rasavALI kare che, kemake asaMvatad kaSAyarUpa che, je anubhAgabaMdha hetu che. upa - thoDAM, praveza - karma dalika pariNAma, jenA che tenA tathA tene bahapradezAgra kare che. kemake yoga pradezabaMdhanuM kAraNa che ane asaMvRtapaNuM e yogA che. AyuSyakamane kadAcit bAMdhe ane kadAcit na bAMdhe, kemake jIvo AyunA trIjA bhAgAdi bAkI rahetAM parabhavanuM Ayu bAMdhe che. * x * bIjA samaye bAMdhato nathI... asAtA vedanIya karmano vAraMvAra upacaya kare che. [zaMkA) asAtA vedanIya karma sAta kamamAM aMtargatu che to pachI tenuM pRthak grahaNa zA mATe ? (samAdhAna] asaMvRta atyaMta du:khI thAya che. A pramANe pratipAdana vaDe bhaya utpanna thavAthI asaMtRtapaNAno parihArArthe azAtA vedanIyane juduM grahaNa karavAmAM doSa nathI. upaUTT$ * anAdi athavA ajJAti - jemAM jJAti nathI athavA prA ta tam * karajajanya du:kha karatAM paNa adhika duHkhevALuM athavA mana - pApa, atizaya pApa. kAvavA - aNavadagra, jeno aMta nathI te. athavA madhati * najIka, jeno aMta najIka che te, teno niSedha karavAthI manavaMnata - jeno aMta najIka nathI te. athavA jenuM pariNAma jJAta nathI, AvA prakAranuM saMsAra araNya hovAthI - dIrdhakALavALuM ke dIrdha mArgavALuM. vAta - devagati Adi bhedathI, athavA pUviida dizAnA bhedathI cAra vibhAgavALuM. AvA saMsAramAM asaMvRta jIva vAraMvAra bhame che. pUrve saMvRttanuM phaLa kahyuM, have saMvRttanuM phaLa kahe che. saMvRta nagAra pramata 56 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ane apramata saMyatAdi, te caramazarIrI ke acaramazarIrI hoya che. temAM je saMvRta anugAra caramazarIrI hoya tenI apekSAe A sUtra jANavuM. [zaMkA] paraMparAne to sUtrokta artha asaMvRttane paNa ghaTe, kemake zuklapAkSikano paNa mokSa jarUra thavAno che. e rIte saMvRtta ane saMskRta paraMparAe phaLathI abheda ja thAya. [samAdhAna saMnya che, paNa saMvRtanuM pAraMpAye utkRSTathI sAta, ATha bhava pramANa samajavuM, kemake kahyuM che ke - "jaghanyathI cAminI ArAdhanAne ArAdhI sAta, ATha bhavathI siddha thAya che." asaMvRttanI paraMparA utkRSTa apAI pudgala parAvarta che. kemake asaMvRttanuM pAraMparya virAdhanAnA phaLarUpa che. vIrUMvADuM - ullaMghana kare che. --- "saMvRta hovAthI anagAra siddha thAya che." ema kahyuM. have asaMvRta hoya te viziSTa guNarahita thavAthI deva cAya ke nahIM? te prazna * sUtra-25 - he bhagavana / asaMgata, avirata, jeNe pApakarmanuM hanana ane paccakakhANa kaya nathI evo jIva ahIMthI cyavIne paralokamAM deva thAya che ? gautama ! keTalAka deva thAya che ane keTalAMka deva thatAM nathI. evuM kema kahyuM ke - keTalAMka deva thAya ane keTalAMka deva na thAya ? gautama je A jIvo gAma, Akara, nagara, nigama, rAjadhAnI, kheDa, kabUTa, mardabha, droNa mukha, paTTaNa, Azrama, saMnivezamAM akAma dhRNA vaDe, kAma sudhA vaDe, kAma bahAcaryavAsathI, akAma zIta-tapa-DAMsa-macchara-asnAnakAdava-jalla-malla-aMka-paridAha vaDe, thoDo ke vadhu kALa AtmAne kalezita kare, kalezita karIne mRtyu kALe mRtyu pAmI koI vANavyaMtara devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. bhagavAna ! vANavyaMtara devonA devaloko kevA prakAre kahyA che? gautama ! jema ahIM manuSyalokamAM sadA kusumita, mamUrid, lavakid, dvakita, gulayita, cchita, yamalIya, yuvaliya, vinamita, praNamita, suvibhakta, vibhinna maMjarIo rU5 mugaTa dhara azokavana, saptavaNavana, caMpakavana, cUtavana, tilakavana, AlAbhuvana, jagodAvana, chaghavana, arazanavana, zaNavana, atasivana, kusaMbhavana, siddhAvina, baMdhujIka vana, atI-atI zobhA vaDe zobhatuM hoya che. e pramANe te vANavyaMtara devonA devaloka jaghanyathI 10,000 varSa sthitika ane utkRSTathI palyopama sthitika, ghaNAM aMtara devo ane devIthI vyApta, vizeSa vyApta, upastImAM, saMskRta, pRSTa, ati avagADha thayelA, atyaMta upazobhIta thaI rahelA che. gautama ! te vyaMtara devAnA sthAna AvA prakAre kahyA che. te kAraNathI kahyuM ke cAvatu deva thAya che. he bhagavana ! ema ja che, ema ja che. ema kahI zramaNa bhagavAna mahAvIra vadhe che, name che, vAMdIne-namIne saMyama ane tapa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatAM vicare che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/1/15 5e 58 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vibhakata. furg * luma ane maMjarIo, avataMsava - mugaTa, tene dhAraNa karanArA. zira - vanalakSmI, tenAthI atyaMta zobhatAM, potAnA AvAsanI maryAdAne ne atikramIne deva-devInA samUha vaDe koI eka pradezamAM vyApta, tathA potAnA AvAsanI mayadAne ullaMghIne koI pradezamAM vyApta thayelA. - x - paf - uMca-nIce jatAM deva-devInA samUha vaDe uparAupara AcchAdita, niraMtara kIDAsakta. saMrtaf - koI pradezamAM paraspara spardhA vaDe krIDA karatA ane cAre taraphathI cAlatA deva-devIthI AcchAdita, pRSTha - Asana, zayana, maNa, paribhoga vaDe paribhUta, * vyaMtara deva-devInA samUhanA kiraNanA vistAra vaDe aMdhakArane dUra karela hovAthI prakAzavALA. TDha * atyaMta, vaIDha - sakala krIDA sthAnanA paribhogamAM sthApelA manavALA devadevInA samUhathI vyApta. ahIM devapaNAne yogya jIvonA sAmarthya kathanathI keTalAMka jIvo deva thatAM nathI. pachI nigamanArthe kahe che - meM je pUchayuM, tenuM Ape je pratipAdana karyuM, te he bhagavatu ! ema ja che, anyathA nathI. Ama kahIne bhagavadvAnanuM bahumAna dazavyuiM. ahIM be vakhata uccAraNa karyu te bhaktinA saMbhramathI karyuM che. zataka-1, uddezA-1no TIkA sahita anuvAda pUrNa * vivecana-25 : 'jIva' Adi spaSTa che, vizeSa A - saMyata - saMyamarahita ke asAdhu. avirata - prANAtipAtAdi viratirahita athavA vizeSe je tapamAM ta na hoya te avirata. je anItakALe karela kamane niMdAdi vaDe dUra na karanAro ane AgAmI kALe thanAra prANAtipAtAdi pApakarmane varjanAra na hoya te "patieta-pratyAkhyAtA pApakama" kahyo. A vizeSathI bhUta-bhAvi pApakarmano aniSedha kahyo ane asaMyata, avirata vizeSaNathI vartamAna pApanuM saMvaraNa kahyuM. athavA jeNe tapa vaDe maraNa kALa pUrvenuM pApakarma khapAvela nathI ane Azrava nirodha vaDe maraNakALamAM pApakarma vala nathI te. athavA - samyagdarzana svIkArI pApakarma dUra karyuM nathI ane sarvavirati aMgIkAra karI azubha karma varjela nathI te. -- ahIMthI eTale bolanArane pratyakSa tiryaMca ke manuSya bhavathI cyavela jIva janmAMtaramAM deva thAya ? e prazna. - - A pratyakSa dekhAtA paMcendriya tiryaMco ke manuSyo gAma AdimAM, temAM grAma * jana Azrita rasthAna vizeSa, baf * loTuM AdinuM utpatti sthAna, nAra - kararahita, niyAma - vaNikajana pradhAna, rAjadhAnI - rAjA svayaM rahe. gheTa - dhULanA killAvALuM, vALaMTa - kunagara, moSa * ghaNuM dUra sthAna, rogamukSu - jaLa ane sthaLamArgI, pattana - vividha dezothI kariyANA Ave che. te be che - jalapatana, sthalapatana, mAchaE * tApasAdinuM sthAna - 4 - hrK - nirjarAdinI IcchA sivAya. tRSNA, kSudhA vaDe. tathA brahmacarya - zrI Adi paribhoga abhAvamAtra lakSaNathI, vAsa - satrimAM zayana te akAma brahmacaryavAsa. akAma Adi vaDe paridAha temAM svara - parasevo, kahyuM - maga ja, mana - kaThaNa dhULa, vA * bhIno mela. te alakALa ke bahukALa - x - vA zabdathI devatva prati baMne kALanI tulyatA batAve che. sAmAnyathI baMnenuM devapaNuM chatAM akAmanirjarAvALAnuM devapaNuM akAlika tathA aviziSTa hoya tayA sakAma-nirjarAvALAnuM bahukAlika ane viziSTa hoya che. vinesa - duHkhI kare che. ta - maraNa, mAsa - avasara, temAM marIne, vana vizeSamAM thayelA te vAnamaMtara, bIjA kahe che - vanomAM thayelA te vAna evA je vyaMtaro te vAtavyaMtaro athavA vANamaMtara, temanA devaloko eTale devAzrayomAM teo devapaNe utpanna thAya che, ema jovuM. jeo devalokamAM akAma nirjarAvALA utpanna thayA che teonA. - x - je rIte mRtyulokamAM azokavana - x *x - azokAdi vRkSo prasiddha ja che. vizeSa A - satayaf - saddhacchada, sumita - puSpovALuM, mA - mayUrita, utpanna puNovALuM, nayA - pallava ke aMkurAvALuM, viThya - puSanA gucchAvALuM, gunAtha - latAsamUhavALuM, chatha - saMjAta gucchAvALuM, puSpapatrathI vizeSita. naniya vananA vRkSo paMkti vaDe goThavAyela hoya, guvanaya - joDalApaNe utpanna vRkSovALuM, vikharfmaya - vizeSa prakAre puSpa ane phaLanA bhArathI nameluM, paurfmaya - namavAne zarU thayela, suvimavana - ati che zataka-1, uddezo-ra-duHkha 8 - X - X - X - o prathama uddezo kahyo, have bIjo kahe che, Ano saMbaMdha A che - uddezA1 mAM calanAdi dharmavALuM karma kahyuM, tenuM ja ahIM nirupaNa kare che. uddezakArya saMgrahaNI mujaba 'du:kha' kahyuM ke ahIM kahe che - 4 - sUtra-26 - rAjagRha nagaramAM samosaraNa thayuM, "aa nIkaLI pAvatu rIte bolyA * jIva svayaMkRta duHkhane vede che ? gautama ! keTaluMka vade che, keTaluMka nathI vedatA. bhagavan! A pramANe kema kaho cho? gautama urdIne vede che, anudIne vedatA nathI. mATe e pramANe kahyuM - keTalAMka vede che ane keTalAka vedA nathI. e pramANe ra4-daMDakamAM vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavAna ! jIvo rahayaMkRta du:khane vede che ? gautama! keTalAka vede che, keTalAka vedatA nathI. ema kema ? gautama udIna vede che, anudIne vedatA nathI. mATe tema kahyuM. vaimAnika sudhI kahevuM bhagavAna ! jIva svayaMkRta Ayune vede che ? gautamAM keTalAMka vede che, keTalAka vedatA nathI. jema duHkhamAM be daMDaka kahyA. tema AyunA paNa be daMDaka ekavacana ane bahuvacanathI vaimAnika sudhI kahevA. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/2/26 * vivecana-26 : rAthafrde Adi pUrvavatuM. temAM 'svayaMkRta" bIjAe karela karma te vedato nathI, te prasiddha ja che. 'svayaMkRta saMbaMdhI prazna che. sAMsArika sukha vastutaH du:kharUpa ja che, kama du:khaprAptimAM kAraNa che, mATe ahIM duHkha eTale karma. udayamAM Avela kamani vede che, anudIrNa karmanuM vedata thaI na zake. tethI kahyuM ke udIne vede che, anudIne nahIM. kamane bAMdhyA pachI te turaMta ja udayamAM AvatuM nathI mATe je karmo cokkasa vedavAnAM che, temAMnuM koI karma vede che ane koI vedato nathI. kahyuM che ke karela karmono vidyA vinA mokSa nathI. tema 24-daMDakamAM che. bahuvacanamAM bIjo daMDaka che, te A - bhagavat ! nairayiko svayaMkRta du:khane vede che ? ityAdi. [zaMkA rokavayana je artha che, te ja bahuvacanamAM che, to bahuvacana pragnanI zI jarUra ? koI vastumAM ekava-bahatvamAM artha vizeSa jovAya che. jemake - samyakatva sthiti eka jIvane AzrIne sAdhika 66-sAgaropama che, bahu jIvone AzrIne sadAkALa che. ahIM Avo prazna saMbhavI zake, mATe bahatvapapna doSa nathI. athavA avyutpanna mativALA ziSya mATe A prazna che. nakAdinI vyAkhyAmAM AyuSyanI mukhyatA hovAthI Ayune AzrIne be daMDaka che, tenI vRddhokta bhAvanA A che - vAsudeve sAtamI naraka yogya Ayu bAMgheluM, kALAMtare pariNAma vizeSathI trIjI naka yogya karyuM. to tevA AyunI apekSAe kahevAya che ke pUrve bAMdhela Ayu anudIrNa hovAthI vedAyuM nahIM, utpanna thayA tyAM udIrSAyu vedhu. have AhArAdi vaDe 24-daMDakanI nirUpaNA - * sUtra-27,28 - ]i bhagavana nairayiko badhAM, samAna AhArI, samAna zarIrI, samAna ucchavAsa-niHzasavALA che ? gautama! A artha yogya nathI. bhagavAna che evuM zA hetuthI kaho cho ? - x - gautama nairayiko be prakAre che. mahAzarIrI, azarIrI. temAM mahAzarIrI ghaNAM yugalone AhAre che, ghaNAM yugalone pariNamAve che, ghaNAM yugalono ucchavAsa niHzvAsa le che. vAraMvAra AhAre che, vAraMvAra pariNamAve chevAraMvAra ucchavAsa-niHzvAsa le che. je aAzarIrI che te thoDo yugalo AhAre che, thoDA pariNAve che, thoDA pudgalono ucchavAsaniHzvAsa le che. kadAcita AhAre che . pariNamAve che - ucchavAsa niHzvAsa le che. mATe he gautama ! ema kahyuM ke badhAM nairayiko samAhAra, samazarIrAdi nathI. bhagavAna ! badhAM nairayiko samAna karyA che ? gautama! e artha yogya nathI.. ema kema kahyuM? gautama nairayiko be bhede - pUvapayajJaka, pazcAdapawnka. pravapaka apakamataka che, pazcAdavapaka mahAmaMtaska che, tethI ema kahyuM. * * nairayiko badhAM samavartI che ? gautama! A artha yogya nathI. evuM kema kAM ? gautama je pUvapaka che te vizuddha tira che, je aalidupapaHka che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 te avizuddhataravartaka che. bhagavana / nairayiko badhAM samalecI che ? gautama ! A kathana yogya nathI. * evuM kema kaho cho ? gautama! temAM je pUvaSaka che, te vizuddhatara lezyaka che, pazcAdupapaka avizuddhataralezyaka che. bhagavatu ! bairayiko sarve samavedanAvALA che. gautama A kathana yogya nathI. - - evuM kema kaho cho ? - gautama ! nairayiko be prakAre - saMjJibhUta asaMjJibhUta. temAM sAibhUta mahAvedanAvALA che, asaMjJibhUta alpa vedanAvALA che. tethI he gautama! ema kahyuM che. bhagavana badhAM aurasiko samAna kriyAvALA che ? gautamI e kathana yogya nathI. - - ema kema kaho cho ? gautama ! nairayiko traNa prakAre che - samyagRSTi mizrAdaSTi ane mizradaSTi. temAM je samyagRSTi che, temane cAra kiyAo hoya che - AraMbhikI, pAriMgrahikI, mAyApatyayA, apatyAkhyAna kiyA. je mithyAESTi che, teone pAMca kriyAo hoya che ukata cAra ane mithyAdaSTi pratyayA. e rIte mizradaiSTine paNa jaNA. - tethI he gautama ! Ama kahyuM che. - bhagavana badhAM nairayiko samAna ApyuM ane samAna kALa utpanna thayelA che? gautama ! A kathana yogya nathI. - ema kema kahyuM? gautama nairayiko cAra bheda : keTalAka samaya-samakAlotpanna, keTalAka sama Ayu-viSamakAlous, keTalAMka viSamaAyu-nsamakAlautpanna ane keTalAka viSamaAyu-viSamakAloww. tethI ema kahyuM.. bhagavad ! asurakumANe sarve sama AhArI, sama zarIra che / nairasiko mAphaka badhuM jANavuM. vizeSa e ke - karma, varNa, lesyAnuM varNana karavuM joIe. temAM je pUvoMdhapaka che te mahAkatara, avizuddha vaNatara, avizuddha uccataraka che. pazcAdupapawka prazasta che. bAkI badhuM pUrvavata. e pramANe svanitakumAra paryanta kahevuM. pRedIkAyikonA AhAra, karma, varNa, vaizyA nairapikava che. bhagavAna ! pRvIkAyiko badhAM samavedanAvALA che? hA, che. * * ema kema kahyuM? gautama ! pRvIkAyiko sarve asaMjJI che, asaMjJIbhUta vedanAne anidharitarUpe vede che. tethI ema kahyuM. bhagavana ! sarve pRvIkAyiko samAna kriyAvALA che? hA, che. * evuM kema kahyuM? gautamI mArI miyAdeSTi che, niyamathI pAMca kriyAo kare che - AribhakA sAvatu miyAdana pratyayA. nairayikonI jema pRvIkAyiko sama-Ayu, samopaHka che. jema pRedIkAviko che, tema yAvatu caurindriyo che. paMcendriya tiryaMcayoniko paNa nairayika mAphaka jANau. mAtra kriyAmAM bheda che. bhagavana / paMcendriya ticiyoniko badhAM samAna kiyAvALa che / gautama! Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/2/27,28 A kathana yogya nathI. - ema kema kaho cho ? gautama ! pAMcendriya tiryaMcayoniko traNa bhede che - sabhyardaSTi, mizrAdeSTi, mizradaiSTi. temAM je sagardaSTi che te be bhede che - asaMta, saMyatAsaMyata. temAM saMyatAsaMyato traNa kriyAo kare che * AraMbhikA, parigrahikA, mAyApatyayA. saMyatone cAra, miyArdaSTine pAMca ane mizradaSTine pAMca kriyAo hoya che. manuSyone nairapikavatu jANavA. vizeSa e - moTA zarIravALA ghaNAM pagalone AhAre che, kadAcita AhAre che. jeo nAnA zarIravALA che, teo thoDA pugalone AhAre che ane vAraMvAra hAre che. bAkI nairayiko mAphaka vedanA" sudhI jANavuM.. he bhagavanA badhAM manuSyo samAna kriyAvALA che ? gautama ! A kathana yogya nathI. * * zA mATe ? gautama! manuSyo traNa prakAre che. * samRrdaSTi, miyArdaSTi, mizrardaSTi. temAM je samyagRSTi che te traNa bhede che - saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyad. temAM je saMyata che te be bheda che - sarAma saMyata, vItarAgasaMyata. temAM je vItarAgasaMyata che teo akriya che. je sarAga saMyata che, teo be bhede che - pramatta saMyata ane pamata saMyata. jeo Apamatta saMyata che, teo eka mAyApatyayA kriyA kare che jeo pramatta saMyata che teo be kriyAo kera che - AraMbhikA ane mArA pratyayA. je saMyatAsaMyata che temane traNa kriyAo che - AraMbhikI, pArigrahikI, mAyA pratyayA. asaMyato cAra kriyAo kare che - AraMbhikI, harigrahikI, mAyApatyayA ane pratyAkhyAnakriyA. miyAESTine pAMce kriyAo che - AraMbhikI, parigrahikI, mAyApatyayA, apratyAkhyAna, mithyAdarzanapatyayA. mizrardaSTione paNa pAMca kriyAo che. vANavyaMtara, jyotiSTha, vaimAnikone asurakumAranI jema jANavA. vizeSa e ke vedanAmAM bheda che. jyotiSa, vaimAnikamAM mAyi miyArdaSTi upapakane alAvedanA che ane amAyi samyagdaSTi utpanna thayelAne mahAvedanataka jANA. bhagavanA saleka nairayiko badhA samAna AhAravALa che ? gautama ! sAmAnya, salezya ane zukla leyAvALAno gaNeno eka gama kahevo. kRNavecA ane nIlalesTAvALAno eka gama kahevo. vizeSa - vedanAthI mAyi miyArdaSTi utpanna thayelA ane sAmAyi samyagRSTi upapaHkano bheda jANavo. manuSyone kriyAmAM sarAga-vItarAga-matta-apamatta na kahevA. kRNalekhyAmAM paNa A ja gama che. vizeSa e ke nairayikone audhika daMDakanI jema kahea. jeone tejalezyA ane pAlezyA hoya temane audhika daMDakanI jema kahevA. vizeSa e ke temAM sAga, vItarAga na kahevA. [28] karma ane Ayu je udIrNa hoya to vede che. AhAra, karma, varNa, lezyAmAM samapaNe pUrve kahyA mujaba jANavuM. * vivecana-27,28 : sUtra spaSTa che. alAva ke mahatpaNuM te ApekSika che. temAM jaghanya athavA gulanuM asaMkhyaya bhAga mAtra che, utkRSTa moTApaNuM 500 dhanuSa che. A bhavadhAraNIya zarIrApekSAe kahyuM. uttara paikriya zarIranI apekSAe moTApaNuM utkRSTa 1000 dhanuSa hoya che. A rIte 'samazarIra' saMbaMdhI praznano uttara kahyo. zarIranI viSamatA jaNAvavAmAM AhAra ane upavAsa vaiSamya sukhe kahI zakAya che, zarIra praznano uttara pahelA Ape che. have AhAra-ucchavAsa praznano uttara kahe che - je mahAzarIrI che, teo apekSAe ghaNAM pagalone AhAre che - x * lokamAM paNa jaNAya che ke moTA zarIravALA vadhAre ane nAnA zarIravALA ochuM bhojana le che. jema hAthI ane sasalo. bahalatAthI Ama kahyuM anyathA koI moTo zarIra ochu khAya ane azarIrI vadhu khAya tema paNa jovAya che. * x * upapAta Adi sarvedha anubhAvathI anyatra nairayikone taddana asadghadhanuM udayavartItva hovAthI mahAzarIravALA vadhu du:khI ane AhAranA tIvra abhilASavALA hoya che. pariNAma AhAnA pudgalo anusAra hovAthI "ghaNAM" ema kahyuM. 'pariNAma' na pUchavA chatAM AhAranA kAryarUpa hovAthI kahela che. ghaNAM pudgalo uzvAsarUpe grahaNa kare che - mUke che. kemake teo mahAzarIrI che. lokamAM paNa A jovA maLe che * x * du:khI jIva paNa tevA prakAre ja hoya che. nAsko paNa duHkhI hovAthI ghaNAM pudgalone ucchazvAsarUpe grahaNa kare che. AhAranuM kAlakRta vaiSamya - apekSAe mahAzarIrI zIgha, zIghatara AhArane grahaNa kare che, moTA zarIravathI vadhu du:khI hovAnA kAraNe niraMtara ucchavAsAdi kare che. * x * apekSAe atha zarIrI alpatara pudgalono AhAra kare che. kemake teo alA zarIrI che. kadAcita AhAra kare che, kadAcita nathI karatA. arthAt mahAzarIrInA AhAra grahaNanA aMtarAlanI apekSAe ghaNAM kALanA aMtarAle AhAranuM grahaNa karatAM nathI. teo nAnA zarIravALA hovAthI moTA zarIravALAnI apekSAe asAdu:khI hovAthI kadAyitva sAMtare ucchavAsAdi kare che. nAsko to "niraMtara ja zvAsAdi kare che." evuM je pUrve kahyuM te mahAzarIrI nArakonI apekSAe jANavuM. - athavA - aparyApti kALe nairayiko aA zarIrI hovAthI lomAhAra apekSAe AhAra karatA nathI, uzvAsa letA nathI. bIje samaye AhAra ane ucchavAsa le che. tethI kadApi AhAra kare ane zvAsa le tema kahyuM. mATe he gautama ! bagha samAna AhAravALI nathI tema nigamana che. HEvA - sUma - jeo pahelA utpanna thayA te pUrvotpanna ane pachI utpanna thayA te pazcAdutpanna. pUrvotpanna nairayikoe Ayu Adi karma vadhAre vedhA hovAthI ochA karmavALA che, pazcAdutpanna nairayikoe Ayu Adi karma ochA vedhA che mATe mahAkarmI che. A sUtra samAna sthitivALAM nairayikonI apekSAe kahyuM. anyathA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/2/27,28 ratanapabhAmAM koI utkRSTa sthitivALA nAke ghaNuM Ayu bhogavyA chatAM tene palyopamAyu bAkI hoya ane 10,000 vaSayavALo nairayika pachI utpanna thAya to paNa pazcAttAka thayo. to zuM palyopamAyuvALA pUrvotpanna karatAM 10,000 varSanI sthitivALA pazcAduNH nairayikane mahAkarmI kahevo ? [nA, tema nathI.] . e rIte varNasUtramAM pUrvotpannane alAkarmathI vizuddha varNa ane pazcAdutpannane bahukamaitvathI avizuddha varNamAM jANavuM. e rIte lezyA' sUrAmAM paNa jANavuM. ahIM leNyA zabdathI bhAvalezyA levI. kemake dravyalezyA to varNasUtramAM kahevAI che. samavedanA - samAna pIDA. saMjJA - samyagdarzanavALA te sI. saMjJIpaNuM pAmyA te saMjJIbhUta athavA asaMjJI pachIthI saMjJI thAya, te saMjJIbhUta kahevAya - mithyAdarzana choDIne jamaNI samyagdarzanayukata utpanna thAya te saMjJIbhUta che. teo potAnA pUrvaka kamane smarIne kahe che - aho ! amane mahA du:kha AvyuM che ame pUrve arahaMta praNIta sarva du:khakSayakara dharma na Acaryo. amAruM citta viSaya sukhamAM lalacAyuM, tethI A kaSTa sahevuM paDe che. tethI temane moTuM mAnasika duHkha thAya che, mATe teo mahAvedanAvALA che. asaMjJIbhUta che te mithyAdeSTi che. teo svakRtkarmanuM A phaLa che tema na jANatA hovAthI ochI pIDAvALA che. bIjA kahe che - saMjJI eTale paMcendriyavALA saMjJIjIvo je nAkapaNuM pAme, tevA saMjJIbhUto mahAvedanAvALA hoya, kemake teo tIvra azubha adhyavasAyathI azubhatara karmabaMdhanathI mahAnakamAM utpanna thAya che. pUrve asaMjJI hoya ane pachI nArakapaNuM pAme. teo pUrve ati azubha adhyavasAyanA abhAve tIvra vedanArahita narakamAM utpAdathI aAvedanAvALA thAya che - athavA - saMjJI eTale paryApti pUrNa thayelA. asaMjJI eTale pitA . * * * * samavaya - karmabaMdhananA kAraNabhUta kriyA, jenI tulya che te. (1) bArema - pRthvI AdinuM upamana, jemAM che te AraMbhikI, (2) dharmanA upakaraNa sivAyanI vastu levI ke dhamapakaraNamAM mamatva je kriyAmAM che te pArigrahIkI. (3) vakatA tathA upalakSaNathI krodha Adi jemAM che te mAyA pratyayA. (4) nivRtti abhAva, karma baMdhAdi karaNa te apratyAkhyAna. (5) mithyAdarzanane kAraNe thatI mithyAta kriyA. (zaMkA mithyAvAdi cAra karmabaMdha heturUpe prasiddha che. ahIM karmabaMdhananA kAraNarUpe AraMbhAdi kahyA, temAM virodha kema na Ave ? (samAdhAna AraMbha, parigraha zabdathI yoganuM grahaNa karavuM. bAkInA padothI bAkInA baMdha hetu grahaNa karavA. temAM sabhya daiSTine mithyAtva na hovAthI cAra kriyA hoya che. bAkInAne pAMca kriyA hoya che. ahIM mizra daSTine mithyAtvarUpe ja gaNela che. maLe na karyo Adi anananuM nirvacana caturbhagI vaDe thAya che - samAna AyuvALA ane sAthe utpanna, samAnAyu paNa sAthe utpanna nahIM, vibhinnAyuvALA paNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sahotpanna ane viSamAyu tathA viSamotpanna. ahIM saMgraha gAthA kahe che. AhAra, karma, varNa, lezyA, vedanA, kriyAmAM samAna tathA Ayu ane utpattimAM cAra bhAMgA che. 0 AhAradi navapada yukta asurakumAra prakaraNa sUcita thayuM. te nAraka prakaraNavat jANavuM. chatAM vizeSathI kaMIka kahIe chIe - asurakumAronuM apa zarIrava bhavadhAraNIya zarIstI apekSAe jaghanyathI gulano asaMkhyaya bhAga ane moTApaNuM sAta hAtha utkRSTI che. uttara vaikriyamAM moTApaNuM lAkha yojana che. temAM A mahAzarIrI ghaNAM pudgalone AhAre che. manobhakSaNarUpa AhAra apekSAe devono e AhAra che ane te pradhAna paNa che. zAstramAM paNa pradhAna padArtha apekSAe vastunA nirdezo hoya che. mATe teo aAzarIra vaDe levAtA AhAranA padagalothI ghaNAM pugalono AhAra kare che. ityAdi badhuM pUrvavat che. vAraMvAra AhAre che ke zvAsa le che. te caturnAdithI upara AhAra kare che, te apekSAe jANavuM ane sAta stokAdi pahelAM ucchavAsa le te abhiNa ucchavAsa. kemake asurakumAro utkRSTathI 1000 varSa karatA adhika kAle AhAra kare che ane eka pakSa karatA adhika kALe uzvAsa le che, tenI apekSAe avAkAlIna AhArAdine "vAraMvAra kahevAya. alAzarIrI asurakumAro aAtara AhAra kare ane aAtara pudgalone ucchazvAsamAM le, kemake teo nAnA zarIravALA che. vaLI temanuM kadAcita AhAraucchavAsapaNuM kahyuM te mahA zarIravALAnA AhArAdi aMtarAlanI apekSAe jANavuM. * * * * * mahAzarIrI asukumArone AhAra, uzvAsanuM aA aMtara che ane aA zarIrIne moTuM aMtara che. jema - sAta hAtha zarIrI saudharma devone AhAranuM pAMtara 2000 varSa ane ucchavAsanuM aMtara be pakhavADIyA che. aA zarIra anuttara devo eka hAtha uMcA che, temanuM AhAranuM aMtara 33,000 varSa, ucchavAsAMtara 33-pakSa che. e mahAzarIrI asukumArone vAraMvAra AhAradi kahyA. tethI temanI aA sthiti jaNAya che, bIjAone te vaimAnikavat che. athavA paryAptAvasthAmAM mahAzarIrI asurakumAro lomAhAra apekSAe vAraMvAra AhAra kare che - x * aparyAptAvasthAmAM to aAzarIrI lomAhArathI nahIM paNa omhArathI AhAra kare che. mATe kadAcita AhAra kare che, tema kahyuM. sApati vasthAmAM ucchavAsa letA nathI. ucchavAsaparyAptA vasthAmAM le che, mATe 'kadAcit' kahyuM. kamadi nArakonI apekSAe ulaTA kahevA. te ja kahe che - je pUrvotpanna nAraka che, te ochA karmavALA, zuddha varNavALA, zubhatara lezyAvALA che, ema kahyuM. pUrvotpanna asuro mahAkarmI Adi che. kemake pUrvotpanna asuro atikaMdarpa ane darpayukata hovAthI aneka prakAranI yAtanA vaDe nArakone pIDatA ati zubhakarma ekaThuM kare che. mATe mahAkarmI che. athavA bhAvi gatimAM tiryaMcAdine yogya karma bAMdhela hovAthI mahAkarmI che. tathA pUrvotpannanA zubhakarma kSINa thavAthI zubhavarNa, zubha lezyA ghaTe che mATe Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1|-|227,28 65 azuddha varNAdi che. pazcAdutpanna asuro abaddhAyu hovAthI alpakarmI che. temanuM zubha karma kSINa na hovAthI zubha varNa ane zubha lezyAvALA che. jo ke asuronuM vedanA sUtra nAskonI mAphaka che, to paNa vizeSa e che ke - saMjJIbhUta che teone cAstri virAdhanAjanya citta saMtApathI mahAvedanA che. athavA saMjJIbhUta eTale pUrve saMjJIrUpa hatA te ke paryAptA, teo zubha vedanA apekSAe mahAvedanAvALA che, asaMjJIbhUta asuro alpavedanA vALA che. e rIte nAgakumArAdi paNa kahevA. pRthvIkAyikonA AhAra, karma, varNa, lezyA cAre nAska sUtravat kahevA. mAtra AhAra sUtramAM pRthvIkAyiko aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAtra zarIratvathI abhazarIrI, mahAzarIrI che. Agamavacana che - pRthvIkAyiko avagAhanArthathI cAra sthAnavALA che mahAzarIrI teo lomAhArathI ghaNAM pudgalone AhAre che, vAraMvAra ucchvAsa le che. alpazarIrI alpa AhAra ane thoDo ucchvAsa le che. te baMnenuM kadAcapaNuM paryApta ane aparyApta avasthAne AzrIne jANavuM. karmAdi sUtromAM pUrvotpanna ane pazcAtpanna pRthvIkAyikomAM karma, varNa, lessA vibhAga nAvat che. vedanA ane kriyAmAM vizeSatA che, te kahe che - saMta - mithyArdaSTi ke amanaska. asaMjJIbhUta ke asaMjJIne je vedanA thAya che - anirdhAraNatAthI vedanAne anubhave che, arthAt vedanAne anubhavavA chatAM nathI jANatAM ke A pUrvopAtta azubha karmanI pariNati che. kemake mithyArdaSTi ke vimanaska hoya che. prAyaH mAyAvIo temAM utpanna thAya che. kahyuM che - unmAdezaka, mArganAzaka, gUDhahadaya, mAyAvI, zaTha svabhAvI, zalyavAn jIva tiryaMcAyu bAMdhe che. tethI teo mAyAvI kahevAya. athavA mAyAvI anaMtAnubaMdhI kaSAyavALA che. mithyArdaSTi teone pAMce kriyAo hoya che. paNa traNa ke cAra kriyA na hoya. khAva parindriya ahIM mahAzarI-laghuzarIratva svasva avagAhanAthI jANavuM. beIndriyAdino AhAra kavalarUpa jANavo. paMcendriyatiryaMca yonikane nairayikavat jANavA, te spaSTa che. vizeSa A - "mahAzarIrI vAraMvAra AhAra ane ucchvAsa le che.' evuM je kahyuM te saMkhyAtavarSAyuvALA mATe jANavuM, asaMkhyAta varSaAyuvALA mATe nahIM kemake temano prakSepAhAra be divasa pachI kahyo che. lomAhAra apekSAe to badhAMne paNa vAraMvAra AhAra ghaTe ja che. alpa zarIrIne kadAci5NuM aparyAptapaNAmAM lomAhAra ane ucchvAsa na thavAthI ane paryAptapaNAmAM te baMne thavAthI kahyuM che. karmasUtramAM pUrvotpannanuM alpa karmatva, pazvAdutpannanuM mahAkarmatva kahyuM, te tenA AyunA tadbhavavedha kamapikSAe kahyuM che. varNa ane lezyA sUtramAM pUrvotpannanuM zubha varNAdi kahyuM te tAruNya apekSAe ane pazcAtpannanuM azubha varNAdi bAlyatvathI che. saMyatAsaMcata - dezavirata, sthULa prANAtipAtAdithI nivRtta hovAthI saMcata ane 9/5 66 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bIjAthI nivRtta na hovAthI asaMyata che. manuSyone nairayika mAphaka kahevA e gamya che. temAM bheda A che. - 4 - manuSyo be bhede - mahAzarIrI, alpazarIrI. temAM mahAzarIrI che te ghaNAM pudgalo AhAre che, temaja pariNamAve che, zvAsocchvAsa kare che. A sthAne nAkasUtramAM vAraMvAra AhAra kare che kahyuM ahIM kadAcit kare che tema kahevuM. mahAzarIrI yugaliko kadAcit ja kavalathI AhAre che. alpazarIrI alpa paNa vAraMvAra khAya che. bALakomAM tevuM jovAya che. alpazarIrI saMmUmi manuSyone niraMtarAhAra saMbhave che. pUrvotpannonuM zubhavarNAdi tAruNya ke saMmUrNima apekSAe jANavuM. saraLasaMvata - jeonA kaSAya kSINa ke upazAMta thayA nathI te. vItarAgasaMvata - jeonA kaSAya kSINa ke kSINa thayA che. te ayi - kriyArahita, apramatta saMcatone eka ja mAyApratyayA kriyA hoya kemake teo akSINa kapAya che. pramatta saMyatone AraMbhikI ane kaSAya kSINa na thayA hovAthI 'mAyApratyayA' kriyA che. vANamaMtara, jyotikonuM zarIranuM nAnA-moTApaNuM temanI avagAhanAnusAra jANavuM. asukumAronI vedanA saMjJIne mahA ane asaMjJIne alpa che. vyaMtarone paNa temaja jANavA. kemake aNuthI vyaMtaramAM asaMjJIo utpanna thAya che. kemake ahIM ja AgaLa kaheze ke - asaMjJIo jaghanyathI bhavanapatimAM, utkRSTathI vyaMtaramAM upaje. teo alpavedanAvALA che tema jANavuM. saMzI - samyagdaSTi, asaM| - mithyAdRSTi, jyotiko, vaimAniko asaMjJImAM utpanna na thAya. te mATe vedanApadamAM kahe che ke - mAI mithyArdaSTi alpa vedanAvALA che. have lezyAdi bheda vizeSathI 24 daMDakane AhArAdi padothI nirUpatA pahelA sAta daMDaka kahe che. manemA sUtrathI AhAra, zarIra, ucchvAsa, karma, varNa, lezyA, vedanA, kriyA, upapAta nAme pUrvokta nava padathI nAkAdi 24 5dano daMDaka lezmA padathI sUcavyo. - 4 - 4 - e rIte sAta daMDaka saMbaMdhI sUtranA saMkSepa mATe je daMDaka kahevAno che, tene darzAvatA kahe che ke - audhika - nirvizeSaNa nAkAdino, adhikRt salezyakono ane saptama daMDakathI zukla lephsAvALAno, e traNeno sarakho pATha che. mAtra lezyAvALA ane zukla lezyAvALA evo ja vizeSaNa bheda che. * x - tethI ahIM paMcendriyatiryaMca, manuSyo, vaimAnika kahevA, paNa nArako na kahevA kemake temane zukla lezyAno abhAva che. kRSNa ane nIla lezmAvALAno eka ja - audhika pATha che. vizeSa e - kRSNa ane nIla lezyA daMDakamAM vedanA sUtramAM saMjJI, asaMjJI nairayiko audhika daMDakamAM kahyA che te na kahevuM. kemake asaMjJInI utpatti pahelI pRthvImAM ja thAya che. - 4 - pahelImAM kRSNa, nIla lezyAno abhAva che. to tene badale zuM kahevuM ? mAyi mithyArdaSTi mahAvedanAvALA che. kemake teo sarvathI vizeSa azubha sthitine utpanna kare che. bIjAne to ochI vedanA hoya che. - - manuSyapadamAM kriyA sUtramAM audhika daMDakamAM manuSyo traNa prakAre Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 1|-|/23,28 kahyA - temAM saMyata be bhede - sarAga ane vItarAga. saragasaMyata be bhede - pramag, apramata. - to paNa ahIM kRSNa, nIla legyA daMDakamAM te na kahevuM kemake kRSNa, nIlalezyA udaye saMyamano asaMbhava che. kemake kRNAdi dravyanI samIpatAthI utpanna bhAvaleNyAmAM saMyama hoto nathI. vaLI kahe che - kApotalezyA daMDaka nIlAdi vezyA daMDakavatu jANavo. vizeSa e ke - nArakapadanA vedanA sUtramAM nAko audhika daMDa mAka kahevA. te A rIte - nAsko be bhede - saMjJIbhUta, asaMjJIbhUta. asaMDI prathama pRthvImAM utpanna thatA hovAthI temane kApotalezyAno saMbhava che. audhika daMDa mAkaka tejo, pAlezyAvALAne be daMDaka kahevA. jIvone leNyA A pramANe che - nAraka, viklendriya, vAyune prathamanI praNa leyA ja che. bhavanapati, pRthvI, pANI, vanaspati, vyaMtarone pahelI vAra legyA che. paMcendriyatiryaMca ane manuSyone cha lezyA che. jyotikone tejolesyA ane vaimAnikone traNa prazasta lezyA che. kahyuM che - bhavanapati, vyaMtarone kRNAdi cAra vaizyA che, jyotika, pahelAbIjA ko tejolezyA jANavI. trIjAthI pAMcamAM kalo pAlezyA ane pachInAne zukala lezyA jANavI. - tathA - pRthvI, pANI, bAdara tathA pratyeka vanaspatimAM cAra vezyA ane garbhaja tiryaMcA tathA manuSyane che, bIjAne traNa vaizyA hoya. mAtra audhika daMDakamAM kiyAsugamAM sarAga, vItarAga manuSyo kahyA te ahIM na kahevA. kemake tejo ane paDAmAM vItarAgata na saMbhave. pramata ane apramata manuSyo to kahevAnA che, te mATe saMgrahagAthA kahI che teno artha kahevAyo che chatAM sukha bodhAyeM kahe che - | [28] du:kha ane Ayu udIrNa vedAya che, te ekavacana bahuvacanathI cAra daMDaka tathA nairayiko zuM samAhArA che Adi prazno. ahIM nAsko salezya kahyA, have lazyAnuM nirUpaNa kare che - * sUtra-29 : bhagavana / vezyAo keTalI kahI che ? gautama vecyA cha kahI che, te papvaNA sUga uddezo-ra, vezyApadano "Rddhi' sudhI kahevo. * vivecana-29 : AtmA sAthe karma pudgalone coMTADe te vezyA. te yoganA pariNAmarUpa che. yoganirodhathI leyAno abhAva che. yoga e zarIra nAmakarmanI pariNati vizeSa che. pannavaNAnA lezyApadanA cAra uddezAmAM ahIM bIjo uddezo levo. -x - lesyAnuM svarUpa bahaddhinI vaktavyatA sudhI jANavuM. saMkSepathI A pramANe - lezyA keTalI kahI che ? lehyA cha kahI che - kuNavaizyAdi. ema sarvatra praznottara kahevA. nairayikone kuNAdi | traNa, tiryaMcone-6, ekendriyone-4, teuvAyu, be, traNa, cAra IndriyovALAne-3, paMcendriyatiryaMco-6 vezyA ityAdi kahevuM. - cAvatu - bhagavAna ! A kRSNa yAvat bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zukla leyAvALAmAM koNa konAthI ochI ke vadhu RddhivALA che ? - x - * sUtra-30 - bhagavana atItakALamAM AdiTha jIvane saMsAra saMsthAnano kALa keTalA bheda kahyo ? gautamAM cAra prakAre kahyo. nairayika, tiryaca, manuSya, devasaMsAra saMsthAnakALa. -- bhagavana nairayika saMsAra saMsthAnakALa keTalA prakAre kahyo? gautama! traNa prakAre - zunya, azunya, mizra-kALa. - - tiryaconika saMsArano pana-gautama ! be prakAre che - AzUnyakALa, miznakALa. manuSya ane devo nairayikava4 jANavA.. nairayika saMsArasaMsthAnakALamAM zUnya, azunya, mizramAM koNa konAthI ocho, vadhu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDo azUnyakALa, tenAthI mikSakALa anaMtaguNa, tenAthI zUnyakALa anaMtaguNa che. tA ticiyonika saMsAra saMsthAnakALamAM AzUnyakALa thoDo, mizrakALa tenAthI anaMtaguNa che. manuSyo ane devonA saMsAra-saMsthAnakALanI jUnAdhikatA nairayikavatu jANavI. bhagavana / nairavikathI deva paryanta saMsAra saMsthAnakALamAM yAvatuM koNa vizeSa che ? gautama ! sauthI ocho manuSya saMsAra saMsthAnakALa che, nairayika tenAthI asaMkhyAtaguNa, tenAthI devano asaMkhyAta guNa, ticiyonikono tenAthI anaMtaguNa che. * vivecana-30 - pazuo pazupaNuM pAme che" evA vacanathI je evuM mAne che ke anAdi saMsAramAM jIvanI sthiti eka prakAre che, tenA bodha mATe A sUtra che. vizeSa che - nAcchAdithI vizeSaNaya jIva levo. anAdi atItakALamAM, upAdhi bhedathI keTalA prakAre saMsArasaMsthAna kALa che ? ekathI bIjA bhavamAM saMcaraNa saMsAra. saMsthAnA eTale rahevuM. vAta - avasara. A jIva bhUtakALamAM kaI-kaI gatimAM hato ? upAdhi bhedathI cAra prakAre che. temAM nAkabhava saMbaMdhI saMsAra-avasthAnakALa traNa bede - ityAdi sUtrArtha pramANe jANavuM. - 4 - temAM azUnyakALanuM svarUpa kahe che - kemake azUnyakALa svarUpa jJAna pachI bIjA be kALa sukhe samajAya che. vartamAnakALamAM sAte pRthvImAM je nArako varte che, temAMthI jyAM sudhI koI udvarte nahIM ane bIjo koI utpanna na thAya, paNa jeTalA che teTalA ja rahe, te kALa nArakone AzrIne zUnyakALa kahevAya. * * * mizrakALanuM svarUpa - te ja nArakomAMthI eka, be, traNa ema karIne badhAM uddhata thAya ane jayAM sudhI temAM chevaTe eka nAka bAkI che tyAM sudhI mizrakALa, e ke bAkI na rahe ane vartamAna samayanA badhAM nArako utRta thAya te zUnyakALa. * X - X - A mizranAka saMsAra avasthAnakALanuM vicAraNA sUga vAtamAnika nAka bhavane AzrIne pravartela nathI, paraMtu vartamAna nAraka jIvonI bIjI gatinA gamana vaDe Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/2/30 69 tyAM ja utpatti AzrIne pravartya che, jo te ja nAkabhavane AzrIne A sUtra pravarte to sUtrokta zUnyakALa apekSAe mizrakALanI anaMtaguNatA thaI na zake, - x + kemake vArtAmAnika nArako sva AyukALanA chellA bhAge urte che, teonuM Ayu to asaMkhyAta ja che mATe utkarSathI bAra muhUrtanA azUnyakALanI apekSAe mizrakALanuM anaMtaguNatva bane te prasaMga che. kemake vartamAna nairayiko temanA sthitikALane aMte badhAM khapI javAnA che, nAskono utpAda, udghartanA, virahakALa utkRSTathI bAra muhUrta che. mATe azUnyakALa sauthI thoDo che. mizra nAmaka vivakSita nAka jIvono nirlepanAkALa azUnyakALanI apekSAe anaMtaguNa che. kemake e nArakomAM ane bIjAomAM gamanAgamana kALa che ane te trasa ane vanaspati AdinA sthitikALathI mizrita thato anaMtaguNa che. kemake trasa ane vanaspatyAdinA gamanAgamano anaMta che ane nAkono nirlepanakALa vanaspatikAyanI sthitino anaMta bhAga che. - X - zUnyakALa anaMta guNa che kemake vivakSita nAskonuM ghaNuM karIne vanaspatimAM anaMtakALa sudhI avasthAna che ane e ja jIvono nAkabhavAMtakALa utkRSTathI siddhAMtamAM kahyo che. tiryaMcono azUnyakALa sauthI thoDo che ane aMtarmuhUrta jeTalo che. jo ke A kALa sAdhAraNa dareka tiryaMco mATe kahyo che to paNa vikalendriya ane saMmUrtimomAM ja jANavo. ekendriyone to udghardanA ane upapAtanA virahano abhAva che, mATe azUnyakALa nathI. kahyuM che ke - eka nigodamAM haMmezA eka asaMkhyAta bhAga uddhartanA ane upapAtamAM varte che. e pramANe bAkInAmAM paNa jANavuM. vaLI "prati samaye asaMkhya' vacanathI pRthvI AdimAM virahano abhAva kahyo che. "mizrakAle anaMtaguNa'' e nAravat che. zUnyakALa tiryaMcone che ja nahIM - x - manuSya ane devone nairayikonI mAphaka jANavuM. kemake azUnyakALa paNa bAra muhUrta che. zuM jIvanuM avasthAna saMsAra ja che ke teno mokSa paNa che ? * sUtra-31 : bhagavan ! jIva aMtakriyA kare ? gautama ! koI kare che, koI nathI karatA, te mATe prajJApanAnuM 'takriyA' pada jANavuM. * vivecana-31 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - chevaTe thanArI je kriyA te aMtakriyA. athavA karmanA aMtanI je kriyA, te aMtakriyA, arthAt sakalakarmanA kSayarUpa mokSa prApti. prajJApanAmAM A vIsamuM pada che. te A rIte - bhagavan ! jIva aMtakriyA kare ? gautama ! koI eka jIva kare ane koI jIva na kare. e rIte vairayika yAvat vaimAnika jANavuM. bhavya jIvo kare ane abhavya na kare. - 4 - cAvat manuSya aMtane kare. karmano aMza bAkI hoya aMtakriyA abhAve koI deva cAya - * sUtra-32 : he bhagavan ! asaMyata bhavyadravyadeva, aviAdhita saMyata, virAdhita saMmata, avirAdhita saMyatAsaMyata, virAdhita saMyatAsaMyata, asaMjJI, tApasa, kAMdarSika, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 carakaparivrAjaka, kiiiSaka, tiyo, AjIviko, Abhiyogiko, zraddhAbhraSTa vezadhArako, A cauda jo devalokamAM utpanna thAya to kono kyAM upapAda kahyo che ? gautama ! asaMyata bhavyadravyadeva jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI uparama caiveyakamAM upaje.. avirAhita saMyamI jaghanyathI saudharmako, utkRSTathI saviisaddha vimAne upaje. virAdhita saMyamI jaghanyathI bhavanapatimAM, utkRSTathI saudharmako upaje.. avirAdhita dezavirata jaghanyathI saudhamako, utkRSTathI acyuta kalpe upaje. virAdhita saMyamI jaghanyathI bhavanapatimAM utkRSTathI jyotiSkamAM upaje. asaMtI jaghanyathI bhavanapatimAM utkRSTathI vANavyaMtaramAM upaje. bAkInA sarve jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI A pramANe - tApaso jyotikomAM, kAMdarSiko saudharmamAM, caraka parivrAjako brahmaloka kalpamAM, kilbiSiko lAMtaka kahyuM, tiryaMco sahasrAra karyo, AjIviko acyuta karyo, Abhiyogiko acyuta kalpa, darzanabhraSTa vaiSadhArIo uparanA traiveyakamAM utpanna thAya. * vivecana-32 - 90 sUtra spaSTa che, vizeSa A - 'atha' zabda paripraznArthe che ahIM prajJApanA TIkA lakhIe chIe - asaMvata - cAritra pariNAmarahita. bhavya - devapaNAne yogya, te -- dravyadeva. asaMyata evA te bhavyadravyadeva. A asaMyata sabhyazrRSTi, kahyuM che . samyagdaSTi jIva aNuvrata, mahAvrata, bAlatapa ane akAmanirjarAthI devAyu bAMdhe. A kathana ayukta che, kemake teono utkRSTa upapAta uparI traiveyaka sudhI che. dezavista zrAvakone acyutathI AgaLa u5pAda nathI. asaMyatabhavya dravya devo nihnava paNa nathI. tethI teo zramaNaguNadhArI, samasta sAmAcArI ane anuSThAnayukta tathA dravyaliMgadhArI bhavya ke abhavya mithyArdaSTi ja jANavA. teo saMpUrNa kriyA prabhAvathI ja upalA traiveyake utpanna thAya paNa cAstri pariNAmahIna che. zaMkA-bhavya ke abhavya teo zramaNaguNadhArI kema kahevAya? teone mithyAdarzana mohanA prAbalya chatAM sAdhuone sArI rIte pUjA, satkAra, sanmAna pAmatA joIne te pUjAdi potAne maLe te mATe teonI zraddhA pravrajyA ane kriyA samUhanA anuSThAna paratve rahe che. tethI teo pUrvokta kriyA kare che. pravrajyAkALathI temanA cAritra pariNAma abhagna che. saMjvalana kaSAya sAmarthyathI ke pramatta guNasthAnakanA baLathI thoDo mAyAdi doSa teone saMbhave che, to paNa cAstriopaghAta AcaratA nathI. uktathI viparIta te virAdhita saMyamI... svIkAra karyAthI jemanA dezavirati pariNAma akhaMDita che evA zrAvako... tenAthI viparIta te virAdhita dezavirata.. manarahita akAma nirjarAvALA te asaMjJI... paDela pAMdaDAdino upabhoga karanAra ajJAnI te tApasa. jeo parihAsavALA che te kAMdarSika athavA kaMdarpa vaDe care te kAMdarSika. kaMdarpa ane kaukucyAdi karanAra vyavahAra cAstriIne kAMdarSika. kahe che - 'kaha kaha'thI hasavuM. varSa - anibhRta ullApa. kaMdarpanI kathA kahevI, kaMdarpa upadeza tathA prazaMsA. bhavAM, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/2/32 netra, mukhAdi vaDe ceSTA karI pote na hase - paNa bIjA hase - 4 - aneka prakAranA jIvonA zabdo kare - 4 - je saMcata paNa e aprazasta bhAvanA vize vicArI, cAstri vinAno tathA prakAranA devomAM bhajanAe jAya, mATe kAMdarSiko kahevAya. caraka parivrAjako eTale dhADanI bhikSAthI jIvatA tridaMDIo athavA caska te kucchoTakAdi ane parivrAjaka te kapilamuninA ziSyo. je pApavALA che te kilbiSiko, teo vyavahAra cAstriI hovA chatAM jJAnAdino avarNavAda kahenAra hoya. kahyuM che jJAna, kevalI, dharmAcArya ane sarva sAdhuno avarNavAda bolanArA kilbiSiko che. - 1 dezaviratine dhAraNakartA tiryaMco - gAya, ghoDo, Adi. AjIvika eTale eka prakAranA pAkhaMDI. koI kahe che - nagnatA dhArI gozAlakanA ziSyo athavA avivekI lokathI prApta thatI labdhi, pUjA, khyAti Adi vaDe tapa ane cAstriAdine dhAraNa kare athavA AjIvikAvALA hovAthI AjIvika che. vidhA, maMtrAdi vaDe bIjAne vaza karavA te abhiyoga. tenA be bheda - dravyAbhiyoga, bhAvAbhiyoga, vidhA-maMtrAdi dravyAbhiyoga che, A dravyAbhiyogavALA ke dravyAbhiyoga vaDe care te Abhiyogika. arthAt maMtrAdi prayoga kartA ane vyavahAra cAstriI te Abhiyogiko che. kahyuM che - kautuka, bhUtikarma, praznAprazna, nimittathI jIvanAro tathA Rddhi, rasa, zAtAthI guruka jIva abhiyoganI bhAvanA kare che. Rtu - saubhAgyAdi mATe nhavaNa, smRtirma - tAvavALA Adine bhUti devI. praznaHprazna - svapnavidhAdi. niALuM - joharaNAdi liMgavALA ke jeonuM samyaktva bhraSTa thayuM che teo arthAt nihavo, devalokamAM utpanna thatAM e badhAMono. A sUtrathI sUcave che ke koI deva sivAya anya gatimAM paNa utpanna thAya che. saMyama virAdhanAra jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI saudharmakalpe upaje che. [zaMkA] sukumAlikAnA bhavamAM virAdhita saMyamI draupadI IzAna ko utpanna thaI te kaI rIte ? [samAdhAna] teNInI saMyama virAdhanA uttaraguNa viSayaka hatI, te bakuza kAriNI hatI, paNa mUlaguNa virAdhaka nahIM. viziSTatara saMyama virAdhanAmAM saudharma utpAda thAya, jo virAdhanA mAtrathI saudharma utpatti hoya to uttaraguNAdinI pratisevAvALAnI acyutAdimAM utpatti kema thAya ? kathaMcit virAdhanAthI. asaMjJI jaghanyathI bhavanapatimAM, utkRSTathI vANavyaMtaramAM upaje. camara ane balinuM sAgaropama ke sAdhika Ayu che. mATe teo mahaddhika che ane vyaMtaronuM utkRSTathI palyopamAyu che mATe alpaddhika che, to paNa A sUtrathI jaNAya che ke koI bhavanapati evA che ke je vyaMtarothI alpardhika che. asaMjJInA devotpAt AyuthI thAya mATe Ayu - * sUtra-33 : - bhagavan ! asaMjJInuM Ayu keTalA bheTe che? gautama ! saMjJInuM Ayu cAra bhede che - nairayika, tiryaMca, manuSya, deva-asaMjJIAyu. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhagavan ! asaMjJI jIva naiyikanuM Ayu kare ke tiryaMca, manuSya, devanuM Ayu kare? hA, gautama ! nairayikAdi cArenuM Ayu paNa kare. nairayika Ayu karato asaMjJI jIva jaghanyathI 10,000 varSanuM, utkRSTa palyopamanA asaMkhyeya bhAga Ayu kare. tiryaMconuM Ayu karato jaghanya aMtarmuhUrtanuM ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAta bhAga Ayu kare. manuSyAyu paNa e ja pramANe che. devAyu nairayikavat jANavuM. bhagavan ! nairayika, tiryaMca, manuSya, deva-saMjJI AyumAM kayu konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! deva asaMjJI Ayu sauthI thoDuM che, tenAthI manuSya asaMjJI Ayu asaMkhyeya guNa che, tenAthI tiryaMcanuM asaMkhyAtaguNa, tenAthI nairayika saMdhyeyaguNa che. he bhagavan ! ema ja che, ema ja che. yAvat vihare che. * vivecana-33 : 32 sUtra spaSTa che, vizeSa A asaMjJI evo te je parabhavanuM Ayu bAMdhe te asaMjJI Ayu. vairayikane yogya te vairayikAmaMDvAyu. A asaMjJI Ayu saMbaMdha mAtrathI paNa thAya. jemake bhikSAnuM pAtra. "teNe kareluM'' e rUpa saMbaMdha vizeSa nirUpavA kahe che. pannettu - bAMdhe che. prabhAnA pahelA pratarane AzrIne 10,000 varSa, ratnaprabhAnA cothA pratare madhyamasthitine AzrIne palyopamanuM asaMkhyAta bhAga. kemake pahelA pratare jaghanTe 10,000 varSa. utkRSTe 90,000 varSa. bIjAmAM jaghanyathI 10lAkha, utkRSTathI 90-lAkha. trIjAmAM jaghanyathI 90 lAkha, utkRSTathI pUrva koTi - x * yAvat A rIte cothA pratare palyopamano asaMkhyAta bhAga madhyama sthiti thAya.. tiryaMca sUtramAM je kahyuM te yugalika tiryaMcane AzrIne che. manuSyAyu jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAta bhAga che, temAM palyopamano asaMkhyabhAga yugalIkane AzrIne che. asaMjJI devanuM Ayu asaMjJI nairayivat jANavuM. vizeSa e ke- bhavanapati ane vyaMtarane AzrIne jANavuM.. sUtramAM asaMjJI AyunI je alpabahutA kahI, te tenI svatA ane dIrghatAnI apekSAe che. zataka-1-uddezaka 2no saTIka anuvAda pUrNa zataka-1, uddezaka-3 "kAMkSA pradoSa' cha -- * -- * - * - * -- x = 0 bIjA uddezAmAM aMtima sUtramAM AyunuM nirupaNa karyu, te moharUpa doSanI hayAtI hoya tyAre ja jIvane te Ayu saMbhave. te kAMkSApradoSa - * sUtra-34 : bhagavan ! zuM jIvo saMbaMdhI kAMkSA mohanIya kakRt che ? hA, che. bhagavan ! zuM te dezathI dezavRt che ? dezathI sarvakRt che ? sarvathI dezamRta che ? ke sarvathI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/3/34 sava che 1 gautamAM te dezathI dezakRta, dezathI sarvakRta ke savathI dezakRta nathI, paNa savathI sarvakRt che. bhagavana! bairayiko saMbaMdhI kAMkSA mohanIya kamakRta che ? hA, che. cAvatuM sarvathI sarvakRta che. e rIte vaimAnika sudhI kahetuM. * vivecana-34 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - jIvo saMbaMdhI je kAMkSA mohanIya - moha pamADe te mohanIya karma, te cAtri mohanIya paNa hoya, tethI #AMkSA - bIjA bIjA darzananuM grahaNa, e vizeSaNa mUkyuM. upalakSaNathI zaMkAdinuM grahaNa karavuM. kAMkSArUpa mohanIya te kAMkSA mohanIya arthAt mithyAtva mohanIya. vakRta - "kriyA nipAdha" prazna che. uttara che . 'hA'. ahIM vastunA karaNamAM caturbhagI che. jemake - (1) dezathI-hasta AdithI, vastunA dezanuM AcchAdana karavuM. (2) haratAdi dezathI sarva vastune DhAMkavI. (3) savabhithI vadhunA dezane DhAMke, (4) sarvAtmathI sarva vastune DhAMke. A paddhatithI cAra prazno A rIte che - bhagavana ! zuM jIva potAnA koI bhAgathI kAMkSA mohanIya karmano bhAga kare ? zuM jIva potAnA koI bhAgathI sarva kAMkSA mohanIya kare ? zuM jIva pote Akho kAMkSA mohanIyanA koI eka bhAgane kare ? zuM jIva pote Akho ja AkhuM kAMkSA mohanIya karma kare ? [uttara] jIva Akho pote ja sarva kAMkSA mohanIya karmane kare che. jyAM jIvanA badhA pradezo avagADha che, te sthaLe rahelA, eka samaye bAMdhavA yogya karma pudgalo hoya, te badhAne bAMdhavA jIvanA badhAM pradezo kriyA kare che. arthAtu jIve pote eka kALe bAMdhI jIvanA badhAM pradezo kriyA kare che. ati jIve pote eka kALe bAMdhI zakAya tevuM sarva kAMkSA mohanIya bAMdhyuM che. tethI traNa bhaMgano pratiSedha karyo che. * * jIvone sAmAnyathI kahyA tethI vizeSarUpe samajI na zakAya. tethI vizeSa bodha mATe nAkAdi deDakathI prazna karatA kahe che. sUtra spaSTa che. * * kriyA nipAgha kama kahyuM, te kriyAne dazavi che - * sUga-35,36 - [35] bhagavat ! jIvoe kAMkSA mohanIya karma karyuM? hA, karyuM. bhagavAna ! te zuM dezathI deze karyaityAdi pUrvokta abhilApaNI vaimAnika paryanta kahetuM. .. e pramANe kare che... A daMDaka saimAnika sudhI kaheche. -e pramANe karaze" daMDaka vaimAnika sudhI kahevo. e ja pramANe "caya". caya karyo - kare che - karaze. ""upacaya" upacaya karyo - kare che - jaze. udIyuM - udIre che . udIraze. vadhu vede che - vedeze. nirjakuM - nijI che - nirjaraze. A badhA abhilASa kahevA. [36] kRta, cita, upacita, udIrita, vedita, nirjarita - temAM Adi bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 traNanA pratyekanA cAra-cAra bheda, pAchalA traNanA traNa-traNa bheda che. * vivecana-35,36 - sUtra spaSTa che. vizeSa A - bhUtakALe karyuM ? hA. karyA che. jo nathI karyA kaho to anAdi saMsArano abhAva thAya. e rIte hAla kare che, bhaviSyakALamAM karaze. karela karmano cayAdi thAya, te kahe che - 'caya' Adi sUtra spaSTa che. vizeSa A - pradeza ane anubhAganuM vadhavuM te caya. tenuM punaH punaH vadhavuM te upacaya. bIjA kahe che. madhya karma pudgalonuM grahaNa te caya. abAdhAkALa sivAyanA kALe grahela karmone vecavA mATenuM vidheyana te upacaya. nipeka A rIte - prathama sthitimAM bahatara karmadaline niSece che. pachI bIjI sthitimAM vizeSahIna, e pramANe yAvat utkRSTa sthitimAM vizeSa hIna niSeye che. * x - 'udIraNa' - anuditane karaNa vizeSathI udayamAM lAvavuM. vena - anubhavavuM. nirnara - jIva pradezothI karma pradezonuM kharI javuM... ahIM sUtra saMbaMdhI saMgraha gAthA che - gAthArtha spaSTa che. vizeSa A - kRta, cita, upacita e traNemAM cAra jAtano kALa kahevo. temAM sAmAnya kriyA kALa ane traNe kriyAno kALa judo judo kahyo che. udirita, vedita, nirjIrNa e traNemAM sAmAnya kriyA kALa hita traNa bheTavALo kALa kahyo che. [zaMkA AdhanA traNa sUtromAM kriyAsUcaka kRta, cita ane upayita traNa pado kahyA. pAchaLanA sUgomAM sAmAnya kriyA darzaka udIti, vedita, nirguNa e traNa pado kema na kahyA? [samAdhAna kRta, cita, upacita traNe karma, lAMbo kALa rahe che, mATe sAmAnya kriyA kALano paNa samAveza karyo che. udiraNAdinuM avasthAna lAMbo kALa nathI mATe tyAM sAmAnya kALa na darzAvatA traNa kALanI kriyA kahI. jIvo kAMkSA mohanIya karma vede che tema kahyuM, tenA kAraNo - * sUma-37 : bhagavana! jIvo kAMkSA mohanIya kamane vede che ? hA, vede che. bhagavana! jIvo kAMkSA mohanIya karmane kevI rIte vede che? gautama ! te te kAraNo che zaMkA-kAMkSa-vicikitsAvALA ane bheda samApam, kaluSa samApanna thaIne e rIte jIvo kAMkSA mohanIya kamI vede che. * vivecana-39 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - jIvo kAMkSA mohanIya vede che, te pUrve nirNAta thayuM che, to punaH prazna kema ? vedanAnA kAraNo pratipAdita karavA mATe. kahyuM che - pUrve kahevAyA chatAM pharI jo kahevAya, to tenuM kAraNa hoya tema samajavuM, pratiSedha, anujJA, hetu vizeSa jaNAvavA che. bIjA darzananuM zravaNa, kutircikano saMsarga Adi vidvat prasiddha kAraNo vaDe - zaMkAdi hetu vaDe. te hetu zuM? mitta - jinokta padArtha prati sarvathI ke dezathI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/3/39 saMzaya pAmela.. kSita - anyAnya darzananA grahaNathI tenI IcchAvALA thayela. vinirjiva - phaLanA viSayamAM zaMkita.. mesamApatra - zuM A jinazAsana che ke A jinazAsana che, e rIte jinazAsananA svarUpamAM pratibhedane pAmela. athavA anizayarUpa matibhaMgane pAmelA. athavA zaMkita Adi vizeSaNavALA che mATe je jeonI buddhi dvidhAbhAvane pAmI che te. tuSamApanna - "e ema nathI" evI viparIta buddhi pAmelA. e prakAre ja jIvo kAMkSA mohanIyane vede che ema jANavuM. kemake A rIte jinavare kahyuM che ane te satya che. tenI satyatA - * sUtra-38 bhagavana! te ja niHzaMka, satya che je jinavare kahyuM che ? hA, gautama! te ja niHzaMka, satya che, je jinavare kahyuM che. * vivecana-38 - sUtra spaSTa che. vizeSa A - jina sivAyanAe kaheluM rAgAdithI upahata hovAthI satya nathI, temAM asatyapaNuM saMbhave che. satya vyavahArathI paNa hoya, tethI kahyuM niHzaMka - saMdeha rahita. have jina pravedita satyane mAnanAro kevo hoya te kahe che - * sUtra-39 - bhagavAna ! upara mujaba manamAM dhArato, prakarato, raheto, saMvarato AjJAno ArAdhaka thAya? hA, gautama ! - X * thAya. * vivecana-39 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - nizcitapaNe. "te ja niHzaMka satya che, je jinavare kahyuM che" ema mAnIne manane sthira karato, uktarUpe mana na hoya to paNa tema karato, ukatarUpe mananI ceSTA karato, "bIjA mato satya nathI" ityAdi ciMtAmAM manathI pravRta, athavA tapa, dhyAnAdimAM mananI ceSTA karato, e rIte manane rokato-bIjA matothI manane pAchuM vALato athavA hiMsAdithI manane aTakAva to jIva, jina upadiSTa jJAnAdi AsevArUpa AjJAno ArAdhaka thAya che. "te satya che, je jinavare kahyuM che tenuM zuM kAraNa ? jevI vastusthiti che, tevI ja jinavare kahI che, mATe satya che te darzAve che. * sUtra-40 - bhagavad ! astitva astitvamAM pariName che, nAstitva nAstitvamAM pariName che? hA, gautama! cAvatuM pariName che. bhAvanA astitva astitvamAM ane nAstitva nAstitvamAM pariName che, te zuM prayogathI ke visasAthI ? gautama baMnethI. bhagavAna ! jema tamArA mate astitva astitvamAM pariName che, temaja nAstitva nAstitvamAM pariName che ? ane jema tamAruM nAstitva nAstitvamAM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pariName che, temaja tamAruM astitva astitvamAM pariName che ? hA gautama jema mArA mate astitva astitvamAM pariName che tema mAruM nAstitva nAstitvamAM pariName che. jema mAre nAstitva nAstitvamAM pariName che temaja mAruM astitva astitvamAM pariName che. bhagavAna ! huM astitva astitvamAM gamanIya chegautama ! jema pariName che nA be AlApaka che, tema gamanIyanA paNa be AlApaka kahevA. yAvatuM mArA mate astitva astitve gamanIya che. * vivecana-40 : aMguli AdinuM aMguli Adi bhAvathI hovuM te astitva. kahyuM che - sarva vastu svarUpe che ane para rUpe nathI anyathA sarve bhAvonA ekatvano prasaMga Ave. te ahIM java Adi payayirUpe jANavuM. kemake aMguli Adi dravyanuM astitva bAjuvAdi paryAya thakI abhinna che. aMguli AdinuM aMguli Adi bhAvathI sava eTale vakatavAdi payarayapaNe pariName che. arthAt dravyanI bIjA prakAre sattA prakAramaMtara sattAmAM varte che. jema mATI rU5 dravyanI sattA piMDa prakAramAMthI ghaDA rUpe varte che. * * nAstitva0 aMgulinI apekSAe aMguThANuM te nAstitva, pachI te aMguli AdinuM nAstitva aMguThAdi astitvarUpe ane aMguliAdinuM nAstitva guSThAdinA paryAyAMtarathI astitvarUpe pariName che. jemake mATInuM nAstitva taMtu Adi rUpe che ane te mATInA nAstitvarUpa paTamAM hoya che * x * athavA - sat vastu sat rUpe pariName che, te satuM ja hoya che. paNa sat vastu sarvayA nAza pAmatI nathI. kemake vinAza eTale mAtra payayAArapaNuM. jema dIvAno nAza thatA aMdhakAradi rUpathI te pariName che. atyaMta abhAvarUpa nAstitva 'gagheDAnI zIMga' AdinI jema che. temAM nAstitva eTale atyaMta abhAva thAya. * x * x * athavA dharmI sAthe abheda che mATe mastitva - sata, je sata che te sat rUpa dharmamAM hoya che. jema paTa paTavamAM ja che. nAstitva eTale asatu. jema apaTa apaTavamAM che. have pariNAma hetu darzAvavAne mATe kahe che - paryAya payiAMtaratAne pAme che, bIjA padArthano paryAya Itara paryAyane pAme che. prayojana - jIvanA vyApArathI, vizrA - ghaDapaNanA paryAyarUpe rUDha che paNa ahIM teno artha svabhAva karavo. te astitva aAdi pariNAma prayoga vaDe paNa thAya che. jema - kuMbhAnI kriyAthI mATIno piMDa ghaDArUpe pariName che. AMgaLI sIpImAMthI vAMkI thAya che ane * dhoLuM vAdaLa anyarUpe pariName che. nAstitva pariNAmamAM paNa prayoga ane visasAnA udAharaNo kahevA. paNa te bIjI vastunI apekSAe samajavA. - x - 'satu' sarUpa ja hoya che, vyAkhyAMtaramAM paNa A ja udAharaNo samajavA. kemake pUrva ane uttara avasthA salUpa che. vaLI je abhAvarUpa hoya te abhAvarUpa ja rahe che" ema je kahyuM, te pakSamAM prayoga ane Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3/80 visasAthI abhAva abhAva ja rahe. paNa prayogAdinuM sAphalya na kahevuM. ukta baMne hetu baMne sthAne samAna ane bhagavaMtane svIkArya che, te darzAvatA kahe che - yathA - prayoga, visasAthI tamArA matamAM athavA sAmAnya thakI astitva nAstitva pariNAma prayoga-visasAjanya kahyA. paNa sAmAnyano vidhi badhe sthAne sarakho hoya tevo niyama nathI. ulaTo paNa hoya. atizayavAn bhagavaMtane AzrIne te pariNAma anyathAtva hoya tevI AzaMkAthI sUtramAM prazna karyo che. - x - have ukta svarUpanA arthanI satyatvathI prajJApanIyatA darzAvavA kahe che - sat vastu sattapaNe ja kahevI joIe. tenA be AlApaka jANavA. pariNAma bheda abhidhAnathI prayogathI ane viyasAthI. te eka AlAvo ane bIjo astitva astitvamAM gamanIya. - 4 - A rIte vastu prajJApanA viSayamAM samabhAvatA kahIne have ziSyanA viSayamAM te darzAvatA kahe che. 99 - sUtra-41 - bhagavan ! jema tamAruM ahIM gamanIya che, tema tamAruM Iha gamanIya che ? jema tamAruM Iha gamanIya che, tema tamAruM ahIM gamanIya che ? gautama ! hA jema mAruM ahIM gamanIya che tema - 4 -. - vivecana-41 : potAnI ane bIjAnI apekSA rAkhyA vinA samatvathI karyu evI pravRtti vaDe ke upakAra buddhithI, bhagavan ! mArI pAse rahelA sva ziSyamAM gamanIya che, te ja samatA lakSaNa prakArathI ke upakAra buddhithI 4 - A saMsArI ke pAkhaMDI Adi lokomAM gamanIya che ? - athavA - tha svAtmAmAM sukhapriyatpAdi dharmo gamanIya che, tema parAtmamAM che ? athavA pratyakSa adhikaraNArthapaNe tya - zabdarUpa gamanIya che tema zabdarUpa gamanIya che ? saprasaMga kAMkSAmohanIya karma vedana kahyuM, have tenuM baMdhana * sUtra-42 - bhagavan ! jIvo kAMkSA mohanIya karma bAMdhe? hA, bAMdhe. bhagavan ! jIvo kAMkSA mohanIya karma kaI rIte bAMdhe ? gautama ! pramAdarUpa hetu ane yogarUpa nimittathI bAMdhe. bhagavan ! te pramAda zAthI thAya che ? gautama ! yogathI. bhagavan ! yoga zAthI thAya che ? gautama ! vIryathI. bhagavan! vIrya, zAthI pedA thAya ? gautama ! zarIrathI. bhagavan ! zarIra zAthI pedA thAya? gautama ! jIvathI. e rIte utthAna, karma, bala, vIrya, puruSakAra parAkrama che. * vivecana-42 : pramAdarUpa lakSaNa hetuthI, pramA6 - madha Adi. athavA pramAda grahaNathI mithyAtva, avirati, kaSAya lakSaNa baMdhanA traNa hetu kahyA. e pramANe ISTa che ane pramAdamAM teno aMtarbhAva che. kahyuM che ke - munIndroe ATha bhede pramAda kahyo che - ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga, dveSa, matibhraMza, dharmamAM anAdara, yogamAM duppaNidhAna AThe bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 yo. - mana vagereno vyApAra, te jyAM hetu che, te te rIte bAMdhe che. A rIte yogane karmabaMdhano cotho hetu kahyo. have pramAdAdino hetula bhAva darzAvatA kahe che - A pramAda kyAMthI thAya che ? "kyAMthI udbhave che ?' ema pAThAMtara che. voza - mana vagereno vyApAra. pramAdano utpAdaka yoga che ? kemake madhAdinuM sevana ane mithyAtvAdi traNa rUpa pramAda, mana vagerenA vyApArathI ja saMbhave... vIrya - vIryAntarAya karmanA kSaya ane kSayopazamathI utpanna jIva pariNAma vizeSa... vIryanA be bheda - sakaraNa ane akaraNa. temAM alezya kevalIne samasta jJeya tathA dRzya padArthamAM kevalajJAna-darzana upayogavALAno ceSTA rahita askhalita pariNAma te akaraNavIrya. ahIM te adhikAra nathI. st choDavA. paraMtu salekSya jIvano mana-vacana-kAyarUpa sAdhanavALo AtmapradezanA pampiMdarUpa je vyApAra te sakaraNavIrya, tenuM utpAdaka zarIra che. kemake zarIra vinA vIrya na thAya. jo ke zarIranuM kAraNa ekalo jIva nathI, karma paNa che to paNa karmanuM kAraNa jIva che mATe jIvanA prAdhAnyathI zarIranuM kAraNa jIva kahyo che. have prasaMgavazAt gozAlakanA matane niSedhatA kahe che - e rIte ukta nyAyathI kAMkSA mohanIya karma baMdhaka jIva siddha thAya che to puruSArtha sAdhaka utthAnAdi hovuM joIe. paNa gozAlakanA mata mAphaka na hovuM joIe ema nahIM, te niyatithI ja puruSArthanI siddhi mAne che. kahyuM che - niyatithI je prApta thavAnuM te avazya thAya che. - 4 - jIvo game teTale prayatna kare to paNa na thavAnuM thatuM nathI ane thavAno nAsa nathI. A rIte apramANika niyati svIkArAya to pratyakSa siddha puruSArthano apalApa thAya che. kanyAna - - uThavuM - x - hu - uMcuM pheMkavuM, nIcuM pheMkavuM Adi ana - zArIrika prANa, vIrya - jIvano utsAha, puruSavAra - puruSatva abhimAna, ISTa phaLane sAdhanAra puruSakAra te parAkrama athavA puruSanI kriyA, te prAyaH strI kriyAthI prakarSavALI thAya che, mATe vizeSatApUrvaka te puruSakAranuM ahIM grahaNa karavuM. parAma - zatrunuM nirAkaraNa... kAMkSA mohanIya karmanuM vedana ane baMdha hetusahita kahyo, have te ja karmanI udIraNA ane bIjuM darzAvavA kahe che - * sUtra-43 : bhagavan ! zuM jIva potAnI meLe ja udIre che ? ApameLe ja gahe che ? ApameLe ja saMvare che? hA, gautama ! temaja che. bhagavan ! je te ApameLe ja udIre che - gahe che. saMvare che, to zuM udIrNa udIre che ? anudINane udIre che ? anudINa ane udIraNA yogyane udIre che ? ke udayAnaMtara pazcAt karmane udIre che? gautama ! te udI, anudII ke udayAnaMtara pazcAt karmane nathI udIrato paNa anudINa ane udIraNA yogya Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3/83 karmane udIre che. bhagavan ! jo te anudIf-udIraNAyogya karmane udIre che, to te zuM utthAnathI, karmathI, balathI, vIthiI, puruSakAraparAkramathI udIre che ? ke anutthAnathI, akarmathI, balathI, atIthI ane apuruSakAra parAkramathI udIre che ? gautama ! te utthAnathI, karma-bala-puruSakAra parAkramathI anudINa-udIraNA yogya karmane udIre che. anutthAna, karma, abala, vIiidathI nahIM. jo ema che, to utthAna che, karma che, baLa che, vIrya che, puruSakAra parAkrama che. E bhagavan ! te ApameLe ja upazamAve, ApameLe ja gahe, ApameLe ja saMvare ? hA, gautama ! ahIM paNa temaja kahevuM. paNa vizeSa A - anudINane upazamAve, bAkI traNeno niSedha karavo. bhagavan ! jo te anudINane upamAve te zuM utthAnathI sAvat puruSakAra parAkramathI ? ke anusthAna AdithI upazamATe? gautama! pUrvavat jANavuM.... bhagavan ! potAnI ja meLe vede ane gaheM ? gautama ! pUrvokta paripATI jANavI, vizeSa A - udIrNane vede che, anudINane nahIM. e pramANe yAvat puruSakAra parAkramathI vede che. bhagavan ! te ApameLe ja nijare ane gaheM ? ahIM paNa pUrvokta paripATI jANavI. vizeSa e ke - udayAnaMtara pazcAtakRt karmane nirjare che ane e pramANe yAvat puruSakAra parAkramathI nira * vivecana-43 : svayaM ja jIva, A sUtrathI karmanA baMdhAdimAM mukhyatAe jIvano ja adhikAra che, bIjAno nahIM. 'bIjA padArtha nimitte jIvane jarApaNa karmabaMdha kahyo nathI.'' udIre che eTale bhAvikALe vedavAnA karmane teno nAza karavA karaNa vizeSathI kheMcI udayAvalikAmAM praveza karAvavo... pha - karmanA svarUpane jANavAthI ke tenA kAraNanI garbha dvArA bodha pAmIne karmane AtmA vaDe ja gaheM che arthAt bhUtakALamAM karela karmane niMde che... saMvaraNaeN - svarUpathI ke tenA hetune aTakAvavAthI vartamAnakALanA karmane aTakAve che - karato nathI. jo ke garbha AdimAM guru Adi paNa sahakArirUpe hoya che. to paNa tenI pradhAnatA nathI. kemake temAM jIvanuM vIryatva mukhya che. sUtra spaSTa che. vizeSa A ke - sUtrakAre kathIrna sAthe vIre joDyuM tema zaherU, saMvarepha pada kema na joDyA ? udIraNAdimAM karmavizeSaNa catuSTyamAM udIraNAne AzrIne vizeSaNono sadbhAva che, paNa bIjA pado have udIraNAne AzrIne kahe che sAthe nathI mATe. jo ema che to uddeza sUtramAM tei, saMvRoti e be pada kema lIdhAM ? gahaNa ane saMvaraNa baMne udIraNAnA sAdhana che ema jaNAvavA mATe. A pramANe AgaLa paNa samajavuM. - x - udIrNane udIrato nathI, kemake (1) udIrNanuM pharIthI udIraNa karavAthI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 udIraNAno pAra Avaze nahIM. (2) je karmanI udIraNA ghaNI moDI thavAnI che athavA nathI thavAnI te anudIrNa karma saMbaMdhI udIraNA vartamAna ke bhAvikAle yatI nathI mATe. (3) je svarUpathI anudIrNa che, to paNa turaMtamAM ja udIraNA yogya che te udIraNAbhAvi kahevAya, tene udIre che kemake te viziSTa yogyatA prApta che. jenI udIraNA thavAnI hoya te udIraNAbhavika kahevAya. je karma udIraNA yogya hoya te udIraNAbhavya kahevAya. (4) je karma udayamAM AvI gayela hoya tene paNa udIrato nathI kemake te atItarUpa che. jo ke ahIM udIraNAdimAM kALa, svabhAvAdi kAraNatva che to 5Na pradhAnapaNe to jIvanuM vIrya ja kAraNa che, te darzAve che - sUtra spaSTa che. vizeSa A - utthAnAdi vaDe udIre che ema kahyuM. teno sAra e ke - udIraNa utthAnAdithI sAdhya che, bAkI badhuM temaja che. .. kAMkSA mohanIyanI udIraNA kahI, have tenuM upazamana kahe che - upazamana to mohanIyanuM ja hoya. - 4 - 4 - 3pama - udIrNano kSaya ane anudIrNanuM vipAka ane pradezathI na anubhavavuM. udIrNanuM avazya vedana hovAthI tenA upazamanano abhAva che. udIrNa karma vedAya che. tethI vedana sUtra kahe che - udIrNa vedAya che. tethI anudIrNanA vedanano abhAva che. jo anudIrNa paNa vedAya to udIrNa-anudIrNamAM zo bheda rahe? vedAtu karma nirjare che, mATe nirjarA sUtra kahe che - udayamAM Avela karma jIva pradezathI kharI paDe che, bIjuM nahIM. kemake bIjA karmano rasa vedAyo nathI. udIraNa-upazamana-vedana-nirjaraNa sUtrokta artha saMgraha gAyA - "trIjAmAM udIre che, bIjAmAM upazamAve che, pahelA ane cothAmAM sarva jIvo vede che ane nirjare che." have kAMkSA mohanIyanA vedanAdi sUtro 24-daMDakomAM yoje che - - sUtra-44 : bhagavan ! nairayiko kAMkSA mohanIya karma vede che ? jema sAmAnya jIvo kahyA, tema nairayika yAvat stanitakumAro kahevA. bhagavan ! pRthvIkAyiko kAMkSA mohanIya karma vede che ? hA, vede che. bhagavan ! pRthvIkAyiko kAMkSA mohanIyakarma kaI rIte vede che ? gautama ! te jIvone evo tarka-saMjJA-prajJA-mana-vacana hotA nathI ke ame kAMA mohanIya karma vedIe chIe, paNa te vede to che. bhagavan ! te ja niHzaMka, satya che, je jinoe kahyuM che ? hA. bAkI pUrvavat yAvat puruSakAra parAkrama vaDe nira che. e pramANe yAvat caurindriya, paMcendriya tiryaMcayoniko yAvat vaimAnikone sAmAnya jIvonI mAphaka kahevA. * vivecana-44 : ahIM - "vairayiko kaI rIte kAMkSA mohanIya karma vede che ? gautama ! te - te kAraNothI "ityAdi nirjarAMta sudhInA sUtro nita kumAra prakaraNanA aMtanA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/3/44 prakaraNomAM jovAnuM sUcave che. temAM jyAM jyAM pUrve 'jIva' pada kahyuM, tyAM tyAM 'nAkAdi' pada kahevA. paMcendriyomAM ja kAMkSA mohanIyanA zaMkitava Adi prakAro ghaTe che, ekendriyomAM nahIM. tethI teonA vedana prakArane vizeSathI dazavi che - pRvIkAyikAdinuM suNa spaSTa che. vizeSa A - Ama thaze evA svarUpavALo tarka. saMzaT - arthAvagraha rUpa jJAna. prA - badhAM vizeSa viSayaka jJAna. mana: - smRti Adi zeSa mati bheda rU5. varU : vacana, bAkInuM badhuM audhika prakaraNamAM kahyA mujaba jANavuM. te A pramANe - tameva sarvA nIsaM sUtra kahevuM. - 8 - 4 - - pRthvIkAya prakaraNa mAphaka akAyAdi prakaraNo caturindriya prakaraNa sudhI kahevA. tiryaMca paMcendriyathI vaimAnika sudhInA prakaraNa audhika jIva prakaraNa mAphaka kahevA. - x - kAMkSA mohanIyanuM vadana nirNanya sivAyanA badhAM jIvone bhaLe hoya, paNa tenuM vedana nigranthone na saMbhave. kemake temanI buddhi jinaAgamathI pavitra thayela hoya che. te vize prazna pUchatAM kahe che - * sUtra-4pa : he bhagavanA zramaNa nibhyo kAMkSA mohanIya karmane vede che ? hA, vede che. zramaNa niSNo kow mohanIya kamane kaI rIte veda che ? gautamI te te jJAnAMtara, darzanAMtara, cAAiMtara, liMgaNatara, pravacanAMtara, pAvacanikAMtara, kAMtara, mAgatara, matAMtara, maMgatara, nayAMtara, niyamAMtara, pramANAMta vaDe zaMkita, kAMkSita, vicikitsita, bheda samApakSa ane kaluSa samApanna thaIne, e rIte zramaNa nirmabhyo kAMkSA mohanIya karma vede che. * * * bhagavana! te ja niHzaMka satya che, je jinoe jaNAvela che ? hA, gautama! temaja che. cAvatu puraNakAra parAkrama kare che - bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-45 - uta- vidhamAna che, amaUT - vratavALA. pa zabda zramaNonA kAMkSA mohanIyanA avedana saMbhAvanA che. teo zAkyAdi paNa hoI zake tethI kahe che - nirgunya - eTale bAhya ane atyaMta gaMdhirahita athati sAdhu. coka jJAnathI bIjuM jJAna te jJAnAMtara, te jJAna vizeSathI ke jJAna vizeSamAM zaMkAdine pAmelA, ityAdi sAthe saMbaMdha joDavo. temAM zaMkAdi A pramANe - paramANuthI laIne badhAM rUpI dravyo sudhInA viSayone grahaNa karanAra avadhijJAna che to manaparyavajJAnanI zuM jarUra che ? te manodravyo avadhijJAna vaDe paNa joI zakAya che. [kahe che - A jJAnAMtara zaMkA che. jo ke avadhijJAna vaDe manodravyo upalabdha thaI zake che, to paNa mana:paryavajJAna avadhinA bhedomAM samAI zakatuM nathI. kemake baMneno bhinna svabhAva che. mana:paryavajJAna mAtra manodravyanuM ja grAhaka che ane te jJAnamAM prathama darzana hotuM nathI. keTaluMka avadhijJAna mana sivAyanA dravyonuM grAhaka che tathA keTaluMka mana ane bIjA dravyonuM paNa grAhaka che. te darzana pUrvaka hoya che. paNa mAtra manodravya grAhaka na hoya. ityAdi [9/6] 82 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ghaNI vakatavyatA che, mAtra mana:paryavajJAna juduM ja hoya che. sarjana - sAmAnya bodha, te Indriya ane mana nimite hoya che - x - eka cakSadarzana ane bIjuM ayakSadarzana evo bheda kema ? ane jo cakSa Adi Indriyo laIe to cha bheda thAya, to ahIM be ja bheda kema ? samAdhAna-vastunA sAmAnya ane vizeSa be bheda che. ahIM cakSurdarzana vizeSathI che ane acAndarzana sAmAnyathI che. tenA paNa prAyakArI, apAyakArI evA be vibhAga prakAranAMtare che mana apAdhyakArI che, to paNa manane anusaranArI prAyakArI Indriyo ghaNI che, mATe manodarzana ane bIjI dareka IndriyonuM darzana cakSurdarzanathI lIdhuM che. * x * * athavA - sana - samyakatva - temAM zaMkA - kSAyopathamikanuM lakSaNa A che - udIrNa thayela mithyAtva kSINa thayuM hoya, anudIrNa upazAMta hoya. pathamikanuM svarUpa - udIrNa mithyAtva kSINa thayuM hoya ane bAkInuM anudIrNa hoya tyAre aMtarmuhad paryanta pathamika samyakatva pAme. A rIte baMnemAM koI taphAvata dekhAto nathI, to baMne judA kema ? udIrNano kSaya ane anudIrNano vipAkAnubhava apekSAe upazama hoya paNa pradezAnubhavanI apekSAe udaya ja hoya te kSayopazama jyAre upazamamAM to pradezAnubhava ja nathI, tethI baMnemAM taphAvata che. kahyuM che - kSAyopathamika bhAvamAM vidhamAna karma vedAya che, upazAMta kapAyavALo to satu kamane paNa vedato nathI. afz - sAmAyika, sarva sAvadhaviratirUpa che, chedopasthApanIya paNa mahAvatarUpa hovAthI avaghaviratiSNa ja che to bheda zo ? [samAdhAna pahelA jinanA sAdhu maju jaDa ane chellA jinanA vaka-jaDa che, tethI temanA AzvAsana mATe A be bheda kahyA che. mAtra sAmAyika cAstri hoya, temAM koI doSa Ave to temane thAya ke ame bhagna cAstriI chIe paNa jo chedopasthApanIyamAM vratAropaNa thatAM pUrve sAmAyikamAM kaMIka azuddhi hoya to nivAraNa thaI jatAM tene ema na thAya ke te azuddha che * | nika- sAdhaveSa, madhyama jinonA sAdhune yathAlabdha vastra mATe anujJA ApI, to pahelA-chellA jinanA sAdhune sapramANa zveta vastro kema kahyA ? kemake sarvajJonuM vacana paraspara viruddha na hoya. [samAdhAna ahIM paNa haju-jaDa, vaka-jaDa, Rju-prAjJa ziSyAzrita upadeza che. pravacana - Agama, madhyama jinanA pravacanamAM catumi dharma kahyo che, to pahelA-chellA jinonA pravacanamAM paMcayAma dharma kema kahyo? ahIM paNa samAdhAna e che ke - cayami dharma paNa tavaNI paMcayAma ja che. kemake cothA vratano parigrahamAM samAveza che. kemake strI aparigRhita na bhogavAya. prArthanA - pravacanane bhaNe ke jANe che. kALa apekSAe bahuzruta puruSa. eka prAvayanika Ama kare che, bIjA Ama ? temAM tava zuM ? samAdhAnacAstrimohanIya kSayopazama vizeSathI utsarga-apavAdane lIdhe prAvayanikonI pravRtti vicitra jaNAya che, te sarvavyA pramANarUpa nathI. AgamathI aviruddha pravRtti e ja pramANa che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/3/45 tva - jinakalpikAdino AcAra. jinakalpIne nagnatA Adi mahAkaSTavALo kalpa karmakSayanuM kAraNa che, to sthavikalpIne vastrAdi paribhogarUpa yathAzakti karaNarUpa akaSTa svabhAva kema karmakSaya mATe thAya? [samAdhAna baMne kalpo avasthAbhedathI karmakSayanuM kAraNa che. paNa kaSTa ke akaSTa e viziSTa karmakSaya prati kAraNa nathI. mArga - pUrvapuruSa mAgata sAmAcArI, koImAM be caityavaMdana, anekavidha kAyotsarga karaNAdi rUpa che, bIjAnI sAmAcArI tevI nathI. to temAM tatva zuM ? [samAdhAna] tenA pravartaka azaTha gItArtha che. te sAmAcArI AcatilakSaNa yukta che, mATe te badhI viruddha nathI. ahIM Acarita eTale - azaTha puruSe Acarela, asAvadha, koI sthaLe koIthI paNa nivArita na hoya tathA bahumata anumata hoya te Acarita. mata - samAna zAstramAM AcAryono judo abhiprAya. jemake - siddhasena divAkaranA mate - kevalIne yugapad jJAna, darzana hoya anyathA tadAvaka karmakSaya nirthaka thAya. jyAre jinabhadragaNi kSamAzramaNanA mate kevalIne bhinna samaye jJAnadarzana hoya kemake jIvanuM svarUpa evuM che. tathA mati-zrutAvaraNano kSayopazama samAna che chatAM baMne jJAna kramapUrvaka ja thAya che, paNa eka jJAnanA upayogamAM bIjAnA kSayopazamano abhAva hoto nathI. kemake temano kSayopazama kALa utkRSTathI 66sAgaropama che. to A baMnemAM tatva zuM ? [samAdhAna je mata Agamane anusare te satya ane bIjAnI upekSA karavI. te to bahuzruta ja jANe. abahuzruta hoya te A na jANI zake. AcAryanA saMpradAyathI A matabheda che jinono mata to eka che ane 83 aviruddha che. kemake temane rAgAdi doSa nathI. - 4 - 4 - 6 - be vagere saMyoga bhaMga. jemake dravyathI hiMsA, bhAvathI nahIM, te eka bhaMga. evI caturbhUgI. ahIM pahelo paNa bhaMga yukta nathI. kemake dravyahiMsA - iryA samitithI jatAM kIDI vagerenI hiMsA, temAM hiMsA lakSaNa ghaTatuM nathI mATe hiMsA nathI. kahyuM che - pramatta puruSanI kriyAthI jo jIva haNAya, to nakkI te puruSa hiMsaka che. prathama bhaMgamAM tema nathI to hiMsA kema ? A zaMkA yukta nathI. kemake A gAthAmAM kahela lakSaNa dravya-bhAva hiMsAne AzrIne che. dravyahiMsA to maraNa mAtrapaNe rUDha che. naya - dravyAstikAdi dravyAstika mate nitya vastu paryAyAstika mate anitya kaI rIte hoya? te viruddha che. - - AzaMkA ayukta che. dravya apekSAe tenuM nityapaNuM che. paryAya apekSAe anityatva che. eka kALe eka ja vastumAM bhinna bhinna apekSAe viruddha dharmo hoI zake. jema pitAnI apekSAe je putra che, te putra apekSAe pitA che. niyama - abhigraha. eka sarvavirati sAmAyika niyama karyo pachI pauruSi Adi niyama zA mATe ? sAmAyikathI ja badhAM guNo prApta thAya che - - A zaMkA ayukta che. sAmAyika hoya chatAM pauruSi Adi niyamo yukta che. kemake tethI apramAda vRddhino hetu che - kahyuM che - sarva sAvadha tyAgarUpa sAmAyika hoya to paNa A niyamo guNakara 84 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kahyA che. pramALa - pratyakSAdi, temAM Agama pramANa - bhUmithI uMce 800 yojane sUrya saMcare che. jyAre ApaNe najarathI to sUryane haMmezA pRthvIthI nIkaLato joIe chIe. to ahIM satya zuM ? samAdhAna-sUryane ApaNe nIkaLato joIe chIe te pratyakSa satya nathI. kemake sUrya ghaNo dUra hovAthI te saMbaMdhe ApaNane bhrama thavo saMbhave che. zataka-1, uddezo-3-no TIkAsahita anuvAda pUrNa zataka-1-uddezo-4-karmaprakRtti cha -- -- -- x == X -- 0 uddezA-3-mAM karmanuM udIraNa, vedana Adi kahyuM. tenA ja bhedAdine darzAvavA, tathA dvAra gAthAmAM kahela "prakRti'ne darzAvavA kahe che. * sUtra-46,47 : [46] bhagavan ! karmaprakRttio keTalI kahI che ? gautama ! ATha karma prakRtio kahI che. pavaNA sUtrano karmaprakRti' padano pahelo uddezo anubhAga samApta thAya tyAM sudhI kahevato. [47] keTalI prakRti, kaI rIte bAMdhe, keTalA sthAne prakRti bAMdhe ? keTalI prakRti vede ? kono keTalo anubhAga [rasa] che ? * vivecana-46,47 1 sUtra spaSTa che. vizeSa A - karma prakRti e pannavaNAsUtranuM 23muM pada che. teno pahelo uddezo jANavo. tenI saMgrahagAyA A che - temAM DuM pADI nAme dvAra che, te A - bhagavan ! karmapravRttio keTalI kahI che ? gautama ! ATha, jJAnAvaraNIya Adi. ' vaMdha' e dvAra che, te A - bhagavan ! jIva ATha karma prakRtti kevI rIte bAMdhe che ? gautama! jJAnAvaraNIya karmanA udayathI jIva darzanAvaraNIya karmane pAme. darzanAvaraNIya karmanA udayathI darzana mohanIya karmane vipAkAvastha kare che. darzanamohanIyanA udayathI mithyAtvane pAme. mithyAtvathI AThe bAMdhe. karmabaMdha pravAhanA anAditvathI, ukta rIte karmabaMdhamAM Ittarettara Azraya doSa thato nathI. - - ''di tra vALedi'' dvAra che, te A rIte - - jIva keTalA sthAno vaDe jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? gautama ! be sthAno vaDe - rAgathI, dveSathI. . 'pha velDsa' e dvAra A rIte che. bhagavan ! jIva keTalI karmaprakRtti vede che ? gautama ! keTalIkane vede che, keTalIkane nathI vaidato. jene vede che te ATha che. ityAdi - x >> X - anumAno vize varmI e dvAra che. te A - bhagavan ! jJAnAvaraNIya karmano rasa keTalA prakAre che ? gautama ! daza prakAre che - zrotavijJAnAvaraNa ityAdi. arthAt dravyendriyAvaraNa, bhAvendriya-AvaraNa. - karma vicAraNA adhikArathI mohanIya saMbaMdhe kahe che - Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/4/48 85 -sUtra-48 - bhagavan ! mRt mohanIyakarma udayamAM Avela hoya tyAre jIva upasthApana kare ? gautama ! hA, kare. bhagavan ! te upasthApana vIryatAthI thAya ke avIryatAthI ? gautama ! vIryatAthI upasthApana thAya, avIyatAthI nahIM. jo vIryatAthI thAya to te upasthApana bAlavIyatAthI thAya, paMDita vIryatAthI thAya ke bAlapaMDita vIryatAthI ? gautama ! te bAlavIryatAthI thAya, paMDita ke bAlapaMDita vIryatAthI na thAya. bhagavad kRta mohanIyakarma udayamAM Ave tyAre jIva apakramaNa kare ? hA, kare. bhagavan ! yAvat te bhAlapaMDitavIryathI kare ? gautama ! bAlavIryatAthI apakramaNa kare, kadAca bAlapaMDita vIryatAthI kare, paNa paMDitavIryatAthI na kare. - - je rIte 'udI'nA be AlAvA kahyA, tema 'upazAMta' sAthe paNa be AlAvA kahevA. vizeSa e ke - tyAM paMDita vIryatAthI upasthApana ane bAlapaMDitavIryatAthI AkramaNa thAya. bhagavan ! te apakramaNa AtmAthI thAya ke anAtmAthI ? gautama ! apakramaNa AtmAthI thAya, anAtmAthI nahIM. bhagavan ! mohanIya karmane vedato te e e pramANe kema hoya ? gautama ! pahelA tene e pramANe catuM hatuM, have tene e ema catuM nathI mATe e ema che. * vivecana-48 H mithyAtva mohanIyanA udayamAM upasthAna-paralokanI kriyAno svIkAra kare ? vIryanA yogathI vIrya eTale prANI, teno bhAva te vIryatA. vIryano bhAva te vIryatA. tenA vaDe. vIryanA abhAva vaDe. kemake upasthAnamAM vIryanI jarUra paDe. jene samyag arthano bodha na hoya ane sadbodhakAska virati na hoya te jIva 'bAla' kahevAya. mithyAESTa jIva te bAla. tenI vIryatA-pariNati vaDe. pattuita - sarva pApano tyAgI, tenAthI anya jJAnahIna hovAthI apaMDita che. kahyuM che ke - te jJAna ja nathI, jenA udayamAM rAgAdinI pariNati AtmAmAM dekhAya. je sarvavirata che te paMDita che. vAnavruita - dezathI viratino abhAva te bAla ane dezathI viratino sadbhAva, bAlapaMDita eTale dezavita. ahIM mithyAtvanA udayamAM mithyAdaeNSTitvathI jIvanuM bAlavIryathI ja upasthAna che, bIjA be vaDe nahIM. - - e ja vAtane kahe che. upasthAnanuM vipakSa apakramaNa che, tene AzrIne kahe che - jIva uttama guNa sthAnethI hInatara guNasthAnane pAme. AnavIyaMtA - mithyAtva mohanA udaye samyakatvathI, saMyamI, dezasaMyamathI pAcho vaLI mithyArdaSTi thAya. paMDitatAthI pradhAnatara guNa sthAnake hovAthI paMDitavIrya vaDe pAcho vaLe nahIM. kadAcit cAstri mohanIyano udaya hoya to saMyamathI patita thaIne bAlapaMDitavIryathI dezavirata thAya. vAcanAMtaramAM to bAlapaMDita vIrya vaDe paNa apakramaNa na pAme tema kaheluM che. udIrNano vipakSa upazAMta che. have upazAMta saMbaMdhe be sUtra kahe che - artha pUrvavat, vizeSa e - prathama AlApakamAM jyAre mohanIya karma taddana upazAMta thAya che 6 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tyAre paMDitavIryathI kriyAmAM upasthAna kare kemake upazAMta mohAvasthAmAM paMDita vIrya ja hoya. bIjA be na hoya. vRddhoe koI vyAkhyAnane AzrIne Ama kahyuM che - mohanIya upazAMta thatA mithyArdaSTi na thAya, paNa sAdhu ke zrAvaka thAya. bIjA AlApakamAM - mohanIya upazAMta thatA bAlapaMDitavIrya vaDe saMcatatAthI pAcho khasI deza saMyata thAya che. kemake teno mohopazama amuka bhAge che. paNa mithyArdaSTi na thAya. kemake mohanA udaye ja mithyAdRSTitva che ane ahIM mohopazama saMbaMdhI adhikAra che. 'apakrame che' ema je kahyuM, te saMbaMdhe sAmAnyathI prazna kare che - e jIva AtmA vaDe che ke anAtmA vaDe arthAt para vaDe apakrame arthAt pahelA paMDitatvaci thaIne pachI mizraruci ke mithyAruci thAya te AtmAthI ke parathI ? te kayo jIva ? mithyAtva ke cAritra mohanIyane vedato arthAt mohano udayavartI. mohanIyane vedatA jIvanuM apakramaNa kayA prakAre thAya ? apakramaNa pUrve A apakramaNakArI jIva jinonA kahyA pramANe jIvAdi ke ahiMsAdi vastu pratye ruci-zraddhA rAkhe che - kare che. mohanIya udayakALe e ja jIva jIvAdi ke ahiMsAdimAM ruci-zraddhA rAkhato nathI, tema karato nathI. e kAraNe mohanIyanA vedanamAM apakramaNa thAya. mohanIya karmAdhikArathI have sAmAnya karmane vicAre che - * sUtra-49 : bhagavan ! naraka, tiryaMca, manuSya ke deve je pApakarma karyuM che, tene vellA vinA zuM mokSa nathI ? hA, gautama ! karela pApakarma vedhA vinA nairayikAdino mokSa nathI. bhagavan ! evuM kema kaho cho ke yAvartI mokSa nathI? gautama ! nizcitapaNe meM karmanA be prakAra kahyA che - pradeza karma ane anubhAga karma. temAM - je pradeza karma che, te niyamA vedavuM paDe, je anubhAgakama che temAM keTaluMka vedAya che, keTaluMka nathI vedAtu. arahaMta dvArA e jJAta che, smRta che, vijJAta che ke A jIva A karmane ASTupagamika vedanA vaDe vedaze. A jIva A karmane aupakramika vedanAthI vedaze. te karmane anusAre, nikaraNone anusAre je-je rIte bhagavaMta joyela che, te - te rIte te vipariNamaze. mATe he gautama ! ema kahyuM ke . cAvat kRtakarma vedhA vinA nairayikAdine mokSa nathI. * vivecana-49 : vairayika Adino mokSa nathI. teoe je azubha-nakAgati Adi pApakarma bAMdhyuM che, te sarve mokSa vyAghAta hetutvathI pApa che, te pApakarmane bhogavyA vinA [mokSa nathI ?" have kahevAze e prakAre. meM kahyuM che. A sUtra vaDe potAnA sarvajJapaNAthI vastu pratipAdanamAM potAnI svataMtratA darzAvI che. jIvanA pradezomAM je karmapudgalo tadrupa che, te pradezakarma. anubhAga eTale te ja karmapradezono anubhavAto rasa, tapa je karma te anubhAga karma. temAM pradeza karma niyamA vedAya che. teno vipAka anubhavAto nathI, to paNa karmapradezano kSaya avazya thAya che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/4/49 88 anubhAgakarma tathAbhAve vede che ane navI vedato. jemake - mithyAtvanA kSayopazama kAle tene anubhAgakamapaNe nathI vedato paNa pradeza kamapaNe to vede ja che. ahIM pUrvokta vedavA yogya karmane vedavAnA be prakAra che, tene ahaMtoe ja jANyA che, te dazavi che - vedanAnA baMne prakArane arahaMte sAmAnyathI jANyA che, maryA-pratipAdita karyA che, anuciMtita karyA che. jinavara kevalI hovAthI tene sarva vastu pratyakSa ja hoya che, chatAM je 'smaya' e pada mUkyuM, te jinanA jJAna sAthe smaraNanuM avyabhicArI sArdazya batAve che. favoTrN - deza, kALa Adi vibhAgarUpe vividha prakAre jJAta te vijJAta. te ja kahe che - A sUtrathI karma ane jIva. jinane pratyakSa jaNAya che ema sUcavyuM che, kemake arahaMta kevali che. abhyapagama - pravajayA lIdhAM pachI brahmacarya, bhUmizayyA, kezaloyAdino svIkAra, tenAthI nivRta kiyA te AbhyagamikI vaDe vedaze. bhAvikALa viSayaka jJAna viziSTa jJAnIne ja hoya, bhUta ane vartamAnakALa saMbaMdhI jJAna to anubhava dvArA bIjAne paNa hoya, te jaNAvavA ahIM 'vedaze' kahyuM.. jenAthI upakamAya te upakrama-kamane vedavAno upAya, temAM thayela te aupakamiDI - svayaM udIrNa ke udIraNAkaraNathI udayamAM ANela karmano anubhava, tenA vaDe - aupakamiTI vedanAthI vedaze. jevI rIte karma bAMdhyuM te prakAre ane vipariNAmanA kAraNarUpa niyata deza, kAlAdika karaNanI maryAdAne oLaMgyA vinA, je - je rIte karma bhagavaMte joyuM haze te - te prakAre vipariNAma pAmaze. A rIte karma vicAraNA karI, karma pudgalAtmaka che, tethI paramANu Adi pudgala vicAraNA athavA pariNAmodhikArathI pudgala pariNAma kahe che * sutra-pa0 : [Sao] bhagavat ! pudgala atIta, anaMta ane zAzvatakALe hatuM tema kahevAya ? hA, gautama ! A pugala atIta, anaMta, zAzvata kALe hatuM ema kahevAya. -- bhagavana padagala vartamAna zAzvata kALe che, ema kahevAya ? hA, gautama! kahevAya. - - bhagavan! e pudgala anAmata anaMta zAzvata kALe raheze ema kahevAya ? hA, gautama! kahevAya. e rIte aMdha sAthe ane jIva sAthe paNa traNa-~Na lAvA kahevA. [1] bhagavanA atIta anaMta zazcata kALamAM chaSAtha manuSya kevaLa saMyama-saMvara-brahAcarya ke pravacanamAtAthI siddha thayo, buddha thayo * cAvatuM - sarva du:khono nAza karanAra thayo ? gautama! A kathana yogya nathI. bhagavana! eka kema kaho cho ke yAvatuM aMtakara thayo nathI ? - gautama ! je koI aMta kare ke aMtima zarIrIe sarva duHkhono nAza karyo, kare che ke karaze te badhAM utpanna jJAnada nAra arihaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jina kevalI thaIne pachI siddha-buddha-mukta-parinivRtta thaIne sarve duHkhono nAza karyo che - kare che - karaze. mATe he gautama ! upara mujaba kahyuM che. vartamAnakALamAM paNa ema ja kahevuM vizeSa e ke - "siddha thAya che.' kahevuM. bhAvimAM paNa ema ja kahevuM. vizeSa e ke - "siddha thaze' ema kahevuM. * * chAstha mAphaka AdhovAdhika ane paramAdhovAdhika jANavA. temanA paNa traNa-traNa AlApako kahevA. bhagavana! atIta anaMta zAzcatakALamAM kevalIe yAvata sarve duHkhono nAza karyo? hA, siddha thayA yAvata sarve du:khono aMta karyo. ahIM chAstha mAphaka traNa AlApako kahevAya. siddha thayA-thAya che-thaze. bhagavad ! atIta anaMta zAzvatakALamAM, vartamAna zAzvata samayamAM, anAgata anaMta zAzvatakALamAM je koI aMtakare, aMtimazarIrIe sarva duHkhono nAza karyo - kare che - karaze teo utpanna jJAna-darzana-dhara arahaMta, jina, kevalI thaIne siddha thAya che. yAvata sarva duHkhono nAza karaze ? hA, gautama ! cAvatuM teo aMta karaze. bhagavan! utpanna jJAnadarzanadhara arahaMta jina kevali alamastupUrNa kahevAya ? hA, gautama! hA te utpanna jJAnadanidhara arahaMta jina kevalI pUrNa kahevAya. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-50,51 - pudgala eTale paramANuM. kemake AgaLanA sUtramAM skaMdha lIdho che. 'atIta' Adi sarve aM-bhAva-kALa che. *x - anAdi hovAthI mApa vinAno, anaMta. zAzvata * haMmezAM rahenAro, hajI sudhI evuM thayuM nathI ke loka koI vakhata bhUtakALarahita hoya, samaya * kALa hato ema kahevAya ? vartamAnakALa paNa sadA raheto hovAthI zAzvata che pratyutpanna * vartamAnakALa. e rIte anAgata-bhAvikALa zAzvata che, anaMtara DhaMdha kahyo. skaMdha svapadeza apekSAe jIvarUpa paNa hoya mATe have jIva sUtra kahe che - jIvanA adhikAracI have prAyaH AkhA uddezA sudhI yathotara pradhAna jIva vize ja vaktavyatA che - chaThAsthano artha ahIM avadhijJAnarahita jANavo. mAtra kevali nahIM te chAsya artha na levo. kemake AgaLanA ja sUtramAM avadhijJAnI kahevAze. vana - koInI sahAya vinA, zuddha, paripUrNa ke asAdhAraNa. kahyuM che - kevala eTale eka, zuddha, sala, asAdhAraNa, anaMta evA pRthvI Adi rakSaNarUpa saMyama vaDe, IndriyakaSAya nirodharUpa saMvara vaDe, siddha thAya ? ahIM gautamano abhiprAya A che - jyAre upazAMta mohAdi avasthA hoya, tyAre saMyamAdi sarva vizuddha hoya ane vizuddha saMyamAdithI ja siddhi sAdhya che, te chavAsthane hoya che. saMtavara - bhavano aMta karanAra, te lAMbAkALe bhavano nAza karanArA hoya che. tethI kahe che - aMtIma zarIra arthAt vartamAna zarIra tenuM chelluM zarIra che eTale ke caramadehI che. siddhi meLavyA vinA sarva du:khano nAza saMbhavato nathI. anAdithI saMsiddha Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/4/50,51 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jJAnavALA nahIM paNa utpanna jJAna-darzanane dhAraNa karanArA, tethI ja pUjAne yogya bina - rAgAdino jaya karanAra, tevA to chANyo paNa hoya, mATe kahe che - vanI - sarvajJa. kSatti AdimAM vartamAnakALano nirdeza upalakSaNathI bhUta ane bhAvi baMne kALa jANI levA. mATe ja pAMcamAM pada - sabaikuvavA mAM jaNAvyuM. gadA cha3malyo - ahIM traNa AlAvA kahevA. Adhovadhika eTale paramAvadhithI ochuM je avadhi. je jIva tenA vaDe vyavahAra kare te Adhovadhika - parimita kSetra viSayaka avadhi. paramAdhovadhi eTale Adhovadhika karatAM je parama hoya che. pAThAMtarathI paramAvadhi-te samasta rUpI dravyo, lokapramANa asaMkhyAta khaMDo, asaMkhya avasarpiNIo viSayaka avadhijJAna hoya che. traNa kALanA bhede traNa AlAvA kahevAya, e traNe lAvA kevalajJAnIne vize paNa kahevA. vizeSa, sugamAM kahyuM ja che. je nUrva AdimAM traNa kALano nirdeza kahevo joIe. unaHdhu - jIva pUrNa jJAnI che ane tene have bIjuM koI jJAna meLavavAnuM nathI. jeTaluM jJAna jIve meLaveluM che, teTaluM ja pUratuM che kAraNa ke jJAna satya che. ( zataka-1, uddezo-4-TIkAsahita anuvAda pUrNa ] che zataka-1-uddezo-5 "pRthvI" che - X - X - X - X - 0 uddezA-4-mAM aMtima sUramAM ahaM Adi kahA. teo paNa kyAreka pRthvI jIva hoya athavA pRthvIkAyathI nIkaLI manuSyatva pAmIne ahetAdi thAya. saMgrahaNI gAsAmAM paNa pRthvI kahyuM che, tethI * sUtra-para thI 60 + [5] pReLIo keTalI kahI che ? gautama! sAta pRSIo che. te A - rAdhabhA cAvatu tamastamAM. * - bhagavad ! A ranapabhA pRthvImAM keTalA lAkha nakAvAso kahyA che? gautama ! 30 lAkha narakAvAsa. [B] 30 lAkha, rapa lAkha, 15, lAkha, 10 lAkha, 3 lAkha, eka lAkhamAM pAMca ochA, pAnuttara niyAvAsa anukrame narakamAM che. [54] bhagavat / asukumAronA AvAsa keTalA lAkha che ? [Sav] asuranA 64 lAkha, nAganA 84 lAkha, suvaNanA -lAkha, vAyunA 96 lAkha, * * [56] hIpa-dizA-udadhi-vidhu-svanita-vAyu e cha e kumAronA yugalanA 95 lAkha AvAso che. [5] bhagavana pRvIkAyikonA keTalA lAkha AvAso che ? gautama ! pravIkAyikonA asaMdhyeya lAkha AvAso kahyA che. e pramANe che gautama! yAvata jyotikanA asaMkhyAta lAkha AvAso che. bhagavana! saudharmakalpamAM keTalA lAkha vimAnAvAyo che ? gautama! - lAkha vimAnAvAya che. e rIte kramazaH vimAnAvAso - [58] 3ra-lAkha, ra8-lAkha, 1ra-lAkha, 8-lAkha, 4-lAkha, 6ooo vimAnAlAso che. * * [59] anata-pANad karbhe 400, AraNaAvyuta ka2-300, ema kula 900 che. -- [6] nIcalI zaiveyake 111, madhyame 107 ane upalImAM 100 tathA anuttaramAM pa-vimAnAvAyo che. * vivecana-pa2 thI 60 : ratnAbhA eTale prAyaH naka vajIne pahelA kAMDamAM IndranIla Adi ghaNAM ratno hoya che. jyAM ranonI prabhA che, te ratnaprabhA. ahIM cAvatuM zabdathI zarkarApabhA, vAlukApabhA, paMkaprabhA, dhUmapabhA, tamaHprabhA levuM, zabdArtha raHprabhAva levo. tamatamAM prabhAvALI te sAtamI pRthvI. A sAtemAM narakAvAso hoya che. te AvAsa adhikArathI bAkInA jIvonA AvAsane parimANathI darzAvatA kahe che - pUchanArane pratyakSIbhUta A pRthvImAM, jIvo jemAM rahe che AvAsa. nAkono AvAsa te narakAvAsa. tevA lAkho nakavAsa. bAkInA pRthvI sU gAthAnusAra jANavA. je 30, 25 ityAdi che. sUtra abhizApa A rIte - zarkarApabhA pRthvImAM keTalA lAkha naraka-AvAso kahyA che ? gautama ! 5 lAkha nakAvAsa kahyA che. ityAdi. cha yugala- asurAdi nikAya dakSiNa ane uttara be bhede che, mATe yugala kahyuM. temAM cha yugalonA pratyekanA 36 lAkha 76-lAkha bhavano che. surAdi nikAyanA yugalonA dakSiNa-uttaranA vibhAga A pramANe che - 34, 44, 8, 50, 40 lAkha bhavano dakSiNa dizAmAM che. dvIpakumArAdi pratyekane 40 lAkha-4 lAkha bhavano che. tathA 30, 40, 34, 46, 36 lAkha bhavano uttaranA ane dvIpAdi kumArane 36-36 lAkha. have cAlu uddezakanA artha saMgrahane mATenI gAthA kahe che - * sUtra-61,62 : [61] pRedI AdimAM - sthiti, avagAhanA, zarIra, saMghAyaNa, saMsthAna, lezyA, daSTi, jJAna, yoga, upayoga e daza sthAno che. [6] bhagavAna ! ratanapabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka narakAvAsamAM nairayikonA keTalAM sthiti sthAna che? gautama! asaMkhya sthiti sthAno che. te A - janya sthiti daza hajAra varSa che, te eka samayAdhika, be samAdhika yAvata asaMdhyeya samayAdhika tathA tene ucita utkRSTa sthiti paNa e pramANe che. bhagavat ranapabhA pRdInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka narakavAsamAM vasanAra janyasthitika nairayika zuM krodha upayukata che ? ke mAna-mAyA-lobha upayata che? gautama (je te badhAM krodhopayukta che, athavA (2) ghaNAM krodhI ane eka mAnI, athavA (3) ghaNAM krodhI ane mAnI che, athavA (4) ghaNAM krodhI ane eka mAyI che, athavA (6) ghaNAM krodhI ane eka lobhI che athavA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/5/61,62 (7) ghaNAM krodhI ane lobhI che athavA (1) ghaNAM krodhI, eka mAnI, eka mAcI che. athavA (2) ghaNAM krodhI, eka mAnI, ghaNAM mAcI che. athavA (3) ghaNAM krodhI, ghaNAM mAnI, eka mAyI che. athavA (4) ghaNAM krodhI, ghaNAM mAnI, ghaNAM mAyI che. - - - A pramANe krodha-mAna-lobha vaDe cAra bheda, A pramANe krodhamAyA-lobha vaDe cAra bheda. pachI mAna, mAyA, lobhanI sAthe krodha vaDe bhaMga karavA te catuSka saMyogI ATha bhaMga thaze. A rIte krodhane mUkyA sivAya 27-bhaMga kahevA. 1 bhagavan ! ratnaprabhA pRthvInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka narakAvAsomAM eka samayAdhika jaghanyasthiti vartIta nairayiko zuM krodhoyukta che ? ke mAna-mAyA-lobhopayukata che ? gautama! ekAda krodhI, mAnI, mAsI, lobhI hoya che athavA ghaNAM krodhI, mAnI, mAcI, lobhI hoya che athavA koI eka krodhI ane mAnI hoya athavA koI eka krodhI ane ghaNAM mAnI hoya e rIte 80 bheda thayA. e pramANe yAvat saMkhyeya samayAdhika sthitivALA nairayika mATe jANavuM. asaMkhyeya samayAdhika sthitine ucita utkRSTa sthitimAM 27-bhAMgA kahevA. * vivecana-61,62 - pRthvI - 4 - 4 - upalakSaNatvathI pRthvI Adi jIvAvAsomAM kahevuM. sthiti eTale sthiti sthAno kahevA. e rIte avagAhanA sthAno. zarIrAdi pado spaSTa che. - 4 - e rIte sthiti sthAnAdi daza vastu saMbaMdhe A uddezAmAM vicAravAnuM che. gAyAno saMkSepArtha kahyo, have gAthAno vistArArtha sUtrakAra svayaM kahe che - ratnaprabhA pRthvImAM sthiti sthAnone nirUpavA kahe che - sUtra spaSTa che, vizeSa A - prati narakAvAo sthiti - AyuSya, sthAna - vibhAga. A sthiti sthAna asaMkhyeya che. kevI rIte ? pahelI pRthvInI apekSAe jaghanya sthiti 10,000 varSa ane utkRSTi te sAgaropama. jaghanya sthitimAM eka-eka samaya vRddhithI asaMkhyeya sthiti sthAna thAya kemake sAgaropamanA samaya asaMkhyeya che. narakAvAsonI apekSAe paNa te asaMkhyeya che. mAtra tenI jaghanya ane utkRSTatAthI anyathI jANavI. jemake - pahelA prastaTe narakamAM jaghanyasthiti 10,000 varSa ane utkRSTa sthiti 90,000 varSa. jaghanya 10,000 varSa sthiti te eka sthiti sthAna, te pratyeka nake bhinna bhinna che. temAM eka samaya vadhAro to bIjuM sthiti sthAna, te paNa vicitra che. e rIte yAvat asaMkhyeya samaya vadhAravA. have sauthI chelluM sthiti sthAna dekhADavA kahe che - vivakSita naskAvAsa prAyogya evI utkRSTa sthiti. A sthiti sthAna paNa vicitra che, kemake utkRSTa sthiti vicitra hoya che. e pramANe sthiti sthAna prarUpI, temAM ja krodhAdi upayogavALA nAskonA vibhAgane dekhADavA A sUtra kahe che - je nakAvAsamAM jaghanya jeTalI sthiti hoya bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 temAM vartatA nAsko zuM krodhopayukta che ? ityAdi prazna. teno uttara A che - pratyeka narake jaghanya sthitika vairayiko haMmezA hoya che. temAM paNa krodhInA bahupaNAthI 27bhaMgo. ekAdithI saMkhyAta samayAdhika jaghanya sthitika vairayikone kadAcit hovAthI temAM krodhAdiyuktanI saMkhyA eka ane aneke 80 bhaMgo che. 92 ekendriyomAM sarva kaSAya upayukta jIvo pratyeka gatimAM ghaNAM che, mATe abhaMga samajavuM. kahyuM che - jyAM virahano saMbhava na hoya tyAM 80 bhaMgo karavA, viraha na hoya tyAM abhaMga ke 27 bhaMga. A viraha sattAnI apekSAe jANavo, utpAdanI apekSAe nahIM. kemake ratnaprabhAmAM 24-muhUrtano utpAda virahakALa kahyo che. - x - X - dareka nake sva-sva sthiti apekSAe jaghanyasthitika vairayika haMmezAM ghaNAM hoya che. nAkabhava krodhodayathI ati vyApta che. mATe badhAM naiyiko krodhopayukta che, te eka bhaMga athavA be-traNa-cAra saMyoga saMbaMdhI bhAMgA darzAvyA che. temAM dvika saMyogamAM bahuvacanAMta krodhanI sAthe cha bhaMgo karavA. te A rIte - krodhI ane mAnI, ghaNAM krodhI-ghaNAM mAnI. e rIte mAyA ane lobha sAthe eka ane bahuvacanathI babbe eTale cAra. ema kula cha bhaMga thayA. - - trika saMyoge 12 bheda. krodhamAM bahuvacana ane mAna-mAyAmAM ekavacana. manamAM ekatva ane mAyAmAM bahutva te bIjo bhaMga, mAnamAM bahutva ane mAyAmAM ekatva te trIjo, mAna ane mAyA baMnemAM bahutva te cotho ityAdi - 4 - - - catuSka saMyogamAM ATha bhaMgo - krodhamAM bahuvacana ane mAna-mAyA-lobhamAM ekavacana te eka bhaMga, e rIte lobha-mAyA-mAnane kramazaH bahuvacanAMta karavA ityAdi rUpe ATha bhaMga thAya. A pramANe jaghanya sthitika vairayikomAM 1-6-12-8 e badhAM maLIne 27 bhaMga thAya, e badhAmAM krodha bahuvacanAMta ja rahe. 0 samayAdhika jaghanya sthitimAM vartamAna nairayikano prazna-uttaramAM 80 bhaMga kahyA. eka samayathI yAvat saMkhyeya samayAdhika jaghanya sthitimAM nArako hotA nathI. jo hoya to eka ke aneka hoya. tethI krodhAdimAM eka saMkhyAthI cAra vikalpa, bahutvathI bIjA cAra bhaMga. dvikasaMyoge 24 bhaMga thAya. te A rIte - krodha ane mAnamAM ekatva-bahutvathI cAra bhaMga, e rIte krodha-mAyAnA 4, krodha-lobhanA 4, mAna-lobhanA 4, mAyA-lobhanA-4, e badhAM maLIne 24 bhaMga. trikasaMyoge 32 bhaMga - krodha-mAna-mAyAmAM ekatvathI eka bhaMga, emAM ja mAyAmAM bahutvathI bIjo, e baMnemAM mAnanA bahutvathI bIjA be, e rIte cAra bhaMga. krodhanA bahutvI bIjA cAra, e rIte ATha bhaMga. - e rIte krodha-mAna-lobha saMbaMdhe ATha bhaMga. - krodha, mAyA, lobha saMbaMdhe ATha bhaMga. mAna-mAyA-lobhathI ATha bhaMga. ema badhAM maLIne 32-bhaMga thAya. - - catuSkasaMyoge 16 bhaMga che, te A rIte krodha, mAna, mAyA, lobha badhAmAM ekavacanathI eka bhaMga, temAM ja lobhane - Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/5/61,62 bahuvacanAMtathI bIjo bhaMga, te baMnemAM mAyAne bahuvacanAMtathI bIjA be bhaMga, ema kula cAra bhaMga thayA. e rIte mAnanA bahutvathI-4. AThene krodhanA bahutvathI-ATha, ema kula 16 bhaMga thatAM 4-4-24-35-16080 thAya. ekAdi samayathI saMkhyAta samaya sudhInA vadhArAvALI jaghanyasthitimAM pUrvokta 80 bhaMga Adi pUrvavat jANavuM. have avagAhanA dvAra kahe che - * sUtra-63 - o bhAvanA A ranapabhA pRedImAM 30 lAkha narakAvAsomAM eka-eka nakAvAsamAM nairayikonA avagAhanA sthAna keTalA che ? gItama! asaMkhyald avagAhanA sthAno che. te A - jaghanya avagAhanA, pradezAdhika jaghanya avagAhanA, dvipadezAdhika jaghanya avagAhanA yAvat asaMkhyAta pradeuidhika jadAvagAhanA, tene prAyogya ukRSTa avagAhanA.. * - bhagavatu ! A ranapabhA yegInA 30 lAkha narakAvAsomAM eka eka narakAvAsamAM jaghanyAvagAhanAmAM vatano nairayika zuM krodhopayukta che? gautama ! ahIM 80 bhaMga jaNavA e pramANe cAvatu saMdhyeyapadezAdhika jaghanya avagAhanA, asaMkhyaya pradezAdhika jaghanya avagAhanAe vatatA ducita ukRSTa avagAhanA vaDe vatatA nairayikonA athati te baMnenA 27 bhaMga jANavA. o bhagavana ! A ratanapabhAmAM 30 lAkha narakAvAsomAM eka eka nakAvAsamAM vasatA nairayikone keTalAM zarIro kahyA che ? gautama ! maNa zarIra kahyA che - vaikriya, vaijasa, kAmaNa. bhagavAna ! A ratanapabhA pratImAM 30 lAkha nakAvAsomAM eka eka nakavAsamAM vasatA ane vaikricazarIra nairasika zuM krodha upayukta che ? gautama ! ahIM ra-bhaMga kahevA. A ja gama vaDe traNa zarIro kahetA. * * * bhagavana ! A ranapabhA pRedImAM cAvatuM varAtA nairayikonA zarIranuM kayuM saMghayaNa che ? gautama! teone cha mAMthI eka paNa saMghayaNa nathI, temane ziro ane snAyu nathI. tathA je pudgalo aniSTa, ekAMta, apiya, zubha, amanojJa, amanoma che, te yugalo temanA zarIra saMghAtapaNe pariName che. bhagavana che ratanapabhAmAM vasatA ane asaMghayaNI evA nairayika zuM krodhopayukata che ? gautama! zarIra be bhede-bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. je bhavadhAraNIya che. te hUMDaka saMsthAnavAja che ane je uttaraaikriya paNa huMDaka saMsthAna che . * bhagavana ranaubhAmAM yAvatu huMDaka saMsthAnavALA nairayika zuM krodhopayukta che ? gautama! ahIM ra7 bhaMga kahevA. - bhagavanA A ranapabhA vInA nairayikonI keTalI verayAo che ? gautama ! eka kApotalezyA... bhagavad ! A ratanapabhAmAM yAvatuM kApotalezyAvALA krodhopayukta che ? - 23 bhaMga. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vivecana-63 - jemAM jIva rahe te - avagAhanA eTale zarIra ke zarIranuM AdhArabhUta phoma. tenA je sthAno - pradeza vRddhi vaDe vibhAgo te avagAhanA sthAno. temAM badhAM nAkomAM jaghanya zarIra aMgulanA asaMkhyaya bhAga mAtra che. te vivAita naraka yogya je ukaSavigAhanA te taprAyomyokapikA avagAhanA. jema ke temAM prastamAM zarIra 9 dhanuSa, traNa hAtha, 6 AMgaLa che... ekathI saMkhyAta pradeza adhika jaghanya avagAhanAmAM vartatA nairayiko alA hovAthI krodhAdimAM upayukata eka jIva paNa hoI zake, mATe 80-bhaMga pUrvavat jANavA. - asaMkhya pradezAdhikavALI ane taprAyogya utkRSTa sthitimAM ghaNAM nairayiko hoya che - x * tethI krodhamAM bahuvacana ane mAnAdimAM ekavacana, bahuvacana rahe che tethI 23-bhaMga thAya. zaMkA - je jaghanya sthiti, jaghanyAvagAhanAvALA che, temane jaghanya sthitikavathI 23 bhaMga, jaghanyAvagAhanAmAM 80 kema ? samAdhAna - jaghanyasthitivALAnI jaghanyAvagAhanA kALe to 80 bhaMga ja hoya, kemake jaghanya avagAhanA utpatti kALe ja hoya, jaghanyAvagAhanAne oLaMgI gayela jaghanya sthitika tairayikone AzrIne 27-maMga kahyA che. zarIradvAra . jo ke A sUtrathI vaikriyazarIramAM 27-bhaMga kahyA che, to paNa sthiti ane avagAhanA AzrIne je bhaMgo prarUpyA che, te temaja jANavA. - x * x * A rIte anyatra paNa jANavuM. A gama vaDe traNe zarIra kahevA. - vaikiya, taijasa, kAmaNa. gaNemAM 27 bhaMga kahevA. [zaMkA vigrahagatimAM mAtra taijasa, kAmaNa be zarIra ja hoya. tevA jIvo alA hovAthI temanA 80 bhaMgo paNa saMbhave, te kema na kahyA ? 2ja kema kahyA ? [samAdhAna sAcuM, paNa ahIM vaikriyazarIra sAthe A be zarIra levAnA che, mATe 27 bhaMga kahyA. vaLI traNe zarIra evo atideza karyo, kemake traNe zarIranA gamanuM ati sArdazya dekhADavAnuM che. * * have saMhatanadvAra jaNAve che - vajavarSabhanArAya Adi cha mAMthI eka paNa saMghayaNa nathI mATe saMghayaNI che. kemake - nairayikone hADakAM Adi hotA nathI ane hADakAMno saMcaya ja saMhananA kahevAya. * * IcchAya nahIM tevuM te aniSTa, aniSTa paNa kyAreka suMdara hoya, mATe kahyuM ekAMta, ekAMta vastu paratve paNa kAraNe prIti thAya, mATe kahyuM apiya. tene apriya kema kahyuM? azubha svabhAvavALA che, azubhatva sAmAnya paNa hoya, tethI kahe che - mana dvArA zubhapaNe na jaNAya tevuM amanojJa amanojJa paNa kadAca hoya mATe kahe che amanoma - vAraMvAra smaraNamAM AvavA chatAM paNa manane glAni Ape. athavA A zabdo ekAryaka che. atyaMta aniSTatA darzAvavA prayojyA che. athavA tevA ja pugalo che. have saMsthAna - jeonuM kevuM saMsthAna che te. - vadhArava - jenuM prayojana Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/5/63 66 potAnA janmane vItAvavAnuM che te athavA AjIvana sAthe rahe che te. sattaravaiya - pUrva vaikriyanI apekSAe uttakALa bhAvi vaikriya, sarvatra avyavasthita te huMDa saMsthita. * sUga-64,65 - ranApabhAnA A nairayiko yAvatuM zuM samyagraSTi mithyA STi ke mizrardaSTi che ? - gaNe che. * * temAM samRSTimAM vartatA nairayikanA pUivoMkata rIte) 27 bhaMga ane mithyAESTi tathA mizrardaSTimAM 80-80 bhAMgA kahevA * * * bhagavat ! A jIvo zuM jJAnI che ke ajJAnI ? gautama ! baMne che. jJAnIne niyamo traNa jJAna hoya che, ajJAnIne traNa ajJAnanI bhajanA che. nairasikone yAvatuM AminibodhikamAM vartatA pUirvokata rIte) 23-bhaMga jaNavA. e pramANe traNa jJAna ane traNa ajJAni paNa kahevA. bhagavad ! ranapabhAnI A nairayiko zuM manayogI che, vacanayogI che ke kAyayogI che ? - gaNe che. * * manoyogamAM vartatA teo zuM krodhopayukta hoya ? - 27 bhaMga jANavA. e pramANe vacanayoga ane kAyayogamAM paNa kahevuM. *** A nairayiko zuM sAkAropayukta che ke anAkAropayukta che ? gautama ! bane che. teo sAkAropayogamAM vartatA zuM krodhopayukta che ? - 3 bhaMgo jANavA. e rIte anAkAropayoganA paNa 27-maMga jANavA. * - e pramANe sAte pRdIone jANavI. mAtra vezyAmAM vizeSatA che - [65] pahelI be mAM kApota, trIjAmAM mizra, cothImAM nIla, pAMcamImAM mizra, chaThImAM kRSNa, sAtamImAM paramakRSNa. * vivecana4,65 - dRddhiAra - mizradRSTi jIvo aA che, kALathI temanI hayAtI thoDI che, te eka paNa hoya mATe 80 bhaMgo kahyA. jJAnadvAra - samyaktva sahita narakamAM utpanna thanArane pahelA samayathI bhavapAtyaya avadhijJAna hoya, tethI traNa jJAnavALA kahyA. mithyAdaiSTi nArakI saMjJI ke saMjJIthI utpanna thAya. temAM je saMthI utpanna hoya temane bhavapratyaya vibhaMga hovAthI traNa ajJAna che. asaMjJIne utpanna thayAnA aMtarmuhUrta pachI vibhaMga jJAna thAya che tethI temane parve be ajJAna ane pachI traNa ajJAna hoya che, mATe kahyuM che ke traNa ajJAna vikalpa hoya. kyAreka be ane kyAreka traNa. gAthA - dArika zarIra choDyA pachI anaMtara samaye narake utpanna thanAra vigraha ke avigraha gatimAM avadhi ke vibhaMga pAme. asaMjJIne narakamAM utpatti pachI paryAptAvasthAmAM vilaMga jJAna thAya che. tethI narakamAM traNa jJAna ane be ke traNa ajJAna che. Abhinibodhika jJAna peThe A jJAna, ajJAnanA 23 bhaMga che. virbhAgajJAnanA kAla pUrvenA mati ajJAna, zruta ajJAna letA 80 bhaMga thAya. kemake tevA ajJAnI jIvo thoDA che. paNa A jIvonI jaghanya avagAhanA AzrIne bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 80 bhaMgo samajavA. yoga dvAra - ekalA kAmaNa kAyayogamAM 80 bhaMgo saMbhave che, to paNa ahIM tenI vivakSA na karI sAmAnya kAyayogathI 23-bhaMga kahyA. upayogadvAra - mA! * vizeSarUpa aMzane grahaNa karavAnI zakti, tenA sahita te sAkAra, tethI rahita te anAkAra-sAmAnyagrAhI. ratnaprabhA pRthvI mAphaka zeSa pRthvI prakaraNa kahevA. mAtra legyAmAM bheda che, te darzAvavA gAyA che jeno artha mUlamAM kahyo che. vizeSa A - vAlukApabhAmAM uparanA bhAge kApo, nIcenA bhAge nIla glezyA hoya che. narakAvAsa saMkhyA bheda pUrve kaho che. teno sUNAbhilApa vRtti anusAra jANavo. cAvat 27 bhaMga thAya - 4 - * sUtra-66 . bhagavana 64 lAkha asurakumArAvAsomAMnA eka eka asurakumArAvAsamAM vasatA asurakumAronA keTalAM sthiti sthAna che ? gautama! asaMkhya. jaghanyAsthiti nairasika mujaba jANavI. vizeSa e - bhAMgA ulaTA kahetA. [lobha pahelA kahevo teo badhAM lobhopayukata hoya athavA ghaNAM lobhI, eka mAyI hoya athavA ghaNAM lobhI, ghaNo mArI hoya. A AlAvAthI jANavuM yAva4 dnitakumAra sudhI jANavuM vizeSa e - bhinnatva [paNa jANavuM. * vivecana-66 - nAka prakaraNamAM krodha, mAnAdi krame bhaMga kahyo, asurakumAra prakaraNamAM lobha, mAyAdi krama levo. tethI - x - badhAM asurakumAro lobhI jANavA. liMkasaMyogamAM lobhamAM bahuvacana, mAyAmAM ekava, bahuva levuM e rIte 23 bhaMga karavA. vizeSa e ke prazna-uttara sUtro nAka ane asukumArAdinA bheda jANIne kahevA. jemake saMhanana, saMsthAna lemyA. bhagavana64 lAkha asukumArAvAsamAM pratyekamAM vatatA asurakumAronA zarIra kayA saMghayaNavALA che ? gautama! te asaMghayaNI che. temanA zarIra saMghAtarUpe ISTa ane kAMta pudgalo pariName che. A pramANe saMsthAna vize paNa jANavuM. vizeSa A - bhavadhAraNIya zarIra samacatustra saMsthita che, uttara vaikriya zarIra anekarUpe che. e pramANe lesthAmAM paNa jANavuM. teone cAra lezyAo kahI che - kRSNa, nIla, kApota, tejo... 64 lAkha asurakumArAvAsamAM yAvatu kRSNalezyAmAM vartatA asurakumAra zuM krodhopayukata che ? gautama ! badhAM lobhopayukta hoya che, ityAdi. e rIte nIlAdi lezyAmAM jANavuM. nAgakumArAdinA AvAsa-bhavananI bheda saMkhyA jANIne sUjhano abhilApa karavo. jemake nAgakumAronA 84 lAkha bhavano che. * sUtra-67 : bhagavAna ! pRvIkAyikonA asaMkhya lAkha AvAsomAM eka eka AvAsamAM pRvIkAyikonI sthiti sthAno keTalAM che ? he gautamAM asaMkhya. te A rIte Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/5/63 * jaghanyA sthiti yAvana tapAyogya utkRSTa sthiti... bhagavana | pRvIkAyikonA asaMkhya lAkha AvAsomAM eka eka AvAsamAM vItA pRvIkAyiko zuM krodhopayukta cAva4 lobhopayukata che ? gautama ! teo krodhAdi cArethI yukata che. ( A pramANe pRedIkArikonA badhAM sthAno abhaMgaka che. vizeSa A - tolessAmAM 80 bhaMga che. A pramANe ap-u-vAyu kAyanA sasthAno paNa abhaMgaka che. vanaspatikAya pRthvIkAyavat che. * vivecana-67 : ekaika kaSAyamAM upayukata pRthvIkAyiko ghaNAM che, mATe daza sthAnamAM abhaMgaka che. vizeSa ApRthvIkAyamAM lezyAhAre tejalezyA kahevI. jyAre koI deva devalokathI vI pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre pRthvIkAyikamAM tejoleyA hoya. tethI tyAM 80 bhaMga thAya. ahIM pRthvIkAyamAM sthitisthAnadvAra sAkSAt lakhyuM che. bAkInA nArakavatuM kahevA. vividhatA prazna ane uttara sUtrathI jANavI. te bheda zarIrAdi sAte dvAromAM A rIte che- bhagavanaasaMkhyaya lAkha pRthvIkAyikomAM vasatA yAvatu pRthvIkAyikonA keTalA zarIra che ? gautama ! traNa zarIra-dArika, taijasa, kAmaNa. * * * * * asaMkhya lAkha pRthvIkAyikomAM cAvat zarIronuM saMghayaNa kayuM che ? pUrvavat. vizeSa A- manojJa amanojJa pudgalo zarIra saMghAtarUpe pariName che. * * saMsthAnahAramAM paNa ema ja kahevuM. paNa uttarasUjhamAM "huMDa saMsthAna saMsthita" ema kahevuM. paNa be bhede zarIra che ema na kahevuM, kemake pRthvIkAyikamAM teno abhAva hoya che. lezyAhAra - bhagavat ! pRthvIkAyikone keTalI vezyA kahI che? gautama! cAra, kaNa thI tejo. temAM traNa lezyA abhaMgaka samajavI. tejolezyAmAM 80 maMgo jANavA. je pUrve kahela che. dRSTidvAra - asaMkhyAta cAvata pRthvIkAyika zuM samyagRSTi che ? mithyAdRSTi che ?, mizradaSTi che ? gautama! mithyAdRSTi che. jJAnadvAramAM temaja jANavuM. vizeSa A - bhagavat ! pRthvIkAyiko manoyogI, vacanayogI ke kAyayogI che ? gautama! mana ke vacanayogI nathI paNa kAyayogI che. e rIte akAyika paNa jANavA. teo daza sthAne abhaMgaka che, tejolesyAmAM 80 bhaMga kemake devo upaje che. teukAya sthitisthAnAdi daze sthAnamAM abhaMgaka che, kemake temAM krodhAdimAM upayukta jIvo eka ja kALe ghaNAM hoya. ahIM devo na upaje mATe tene tejalezyA nathI. mATe badhAM sthAne abhaMgaka kahyA. A sUmo pRthvIkAyika samAna kahevA. kevaLa vAyukAya sUtromAM zarIradvAramAM A pramANe jANavuM - bhagavat ! asaMkhyaya lAkha vAyukAyane keTalAM zarIra kahyA ? gautama! cAra - dArika, vaikriya, rajasa, kAmaNa. | vanaspatikAyiko pRthvIkAyavatu jANavA. daze sthAnomAM abhaMgaka che. tejalezyAmAM te ja rIte 80 bhaMga thAya che. [zaMkA daSTidvAre pRthvI-a-vanaspatimAM sAsvAdanA [9/7| samyakatva karmagraMthomAM svIkArela che, tethI jJAnadvAre matijJAna, zrutajJAna kahevA joIe Adi, kema nathI kahyuM ? [samAdhAna ema nathI. pRthvI AdimAM sAsvAdanabhAva ghaNo thoDo che, mATe ahIM gaNela nathI. mATe kahyuM che - pRthvI AdimAM ubhayano abhAva che ane vikalendriyamAM pUrvopapannaka hoya che. sUtra-68 - je sthAno vaDe nairayikanA 80 bhaMgo che, te sthAno vaDe be-traNacAra Indriyone paNa 80 bhaMgo che. vizeSa e - samyaktta, abhinibhodhika jJAna, zrutajJAnamAM paNa 80 bhaMgo che. tathA je sthAnamAM nairayikone 27 maMgo che, te sthAnomAM beIndriyAdine abhaMgaka che. paMcendriya ticiyoniko nairayikava4 jANavA. vizeSa e - nairayikone jyAM 7 bhaMga kahA, tyAM ahIM abhaMgaka kahevuM ane temane jyAM 80 bhaMgo kahyA, tyAM ahIM paNa 80 bhaMgo kahevA. je sthAne nairayikone 80 bhaMga kahyA, tyAM manuSyone paNa 80 bhaMgo kahevA. temane jyAM 7 bhaMga kahyA, tyAM ahIM abhaMgaka kahevA vizeSa A - manuSyone jaghanya sthiti ane AhArakamAM 80 bhaMgo che. vANavyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane bhavanavAsI mAphaka jANavA. vizeSamAM temanuM je judApaNuM che te jANavuM. cAvata anuttaravAsI. he bhagavat ! te ema ja che, ema ja che - * vivecana-68 : akSaraghaTanA - nairayikamAM ekathI saMkhyAta samaya vRddhinI jaghanya sthitimAM, jaghanya avagAhanAmAM saMkhyAta pradezavRddhimAM, mithyArdaSTi nArakonA 80 bhaMga kahyo. mizradaiSTi sivAyanA vikalendriya jIvomAM paNa e ja sthAne 80 bhaMga jANavA. kemake teo alA hovAthI krodhAdi upayukta eka-eka jIvano paNa saMbhava che. mizradaiSTi jIvo vikalendriya ke ekendriyamAM hotA nathI, mATe 80 bhaMgo saMbhavatA nathI. vRddhoe to koIka vAcanA vizeSathI jyAM 80 bhaMga che tyAM paNa abhaMgaka che. ema vyAkhyA karI che. have ahIM ja vizeSa batAvavA kahe che - daSTidvAra ane jJAnadvAramAM nArakone 23 bhaMgo kahyA che. ahIM vikalendriyone 80 bhaMga kahevA - kyAM ? - samyakatvamAM - thoDAM ja vikalaeNndriyone sAsvAdana samyakatva hoya. thoDA hovAthI ekatvane lIdhe temanA 80 bhaMga thAya. e rIte mati, zrutamAM 80 bhaMga jANavA. je sthAne nairayikonA 23 bhaMga che, tyAM vikasendriyane abhaMgaka jANavA. pUrvokata 80 bhaMga sivAyanA sthAno abhaMgaka jANavA. krodhAdi upayukta A ghaNAM jIvo eka kALe hovAthI temane abhaMgaka kahyA. vikasendriya sUtro pRthvIkAyika sUtro mAphaka jANavA. vizeSa A - ahIM lezyA dvAre tejalezyA na kahevI. dRSTidvAre - beIndriya jIvo samyagdaSTi paNa che, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/5/68 100 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kahI che. - - jJAna dvAre manuSyone pAMca jJAna kahyA - bhitibodhika cAvat kevalajJAna. kevalajJAna sivAyanA cAra jJAna abhaMgaka jANavA. kevalajJAnamAM to kaSAyano udaya ja nathI. bhavanavAsI mA vyaMtarAdi daze sthAnomAM kahevA. jyAM asuradine 80 bhaMga ane jyAM 23 bhaMga hoya, tyAM vyaMtarone paNa temaja kahevA. mAtra bhaMgomAM lobha AdimAM mUkavo. bhavanavAsI sAthe vyaMtaranuM sAmya che, tema jyotikAdinuM nathI. te sUcavavA kahe che - jyotika AdinuM lezyAdi bhinnatva bIjAnI apekSAe hoya te jANavuM. ahIM paraspara vizeSa jANIne tenAM sUtro kahevA. temAM lesthA dvAre jyotikone eka ja tejoleyA kahevI. jJAna dvAre jJAna ane ajJAna traNa-traNa kahevA. kemake tyAM asaMjJIjIvono utpAda thato nathI mATe aparyAptAvasthAmAM paNa vibhaMga jJAna hoya che. . vaimAnikomAM tejovezyAdi traNa lezyA kahevI. jJAna dvAre maNa jJAna, traNa ajJAna kahevA. prazna vRti mujaba... izataka-1, uddezA-pa-no TIkAsahita anuvAda pUrNa ] @ zataka-1, uddezo-6-"cAvaMta" che - X - X - X - X - mithyAdaSTi paNa che. mizradaiSTi nathI. samyagdarzane vartatA beIndriyo krodhopayukta che ? Adi praznotare 80 bhaMgo. jJAnadvAre - x - teo jJAnI, ajJAnI baMne che. jJAnI hoya to mati ane zrata be jJAnI che bAkI pUrvavata 80 bhaMgo che - yogadvAre * * - teo manoyogI nathI paNa vacana ane kAyayogI che. bAkI pUrvavat. e pramANe teIndriya ane caurijiyanA samo jANavA. paMcendriyatiryaMca - jyAM nArakonA 23 bhaMga che, tyAM A jIva abhaMgaka jANavA. te jaghanya sthiti Adi pUrve darzAvelA che. krodhAdi upayukta eka samaye ghaNAM hovAthI abhaMgaka kahyA. A saMbaMdhI sUtro nArakasUga mAphaka jANavA. zarIradvAre A vizeSa che - x - asaMkhyaya tiryaMca paMcendriya yonimAM vasatA tiryaMca paMcendriyanA - x * cAra zarIro che - dArika, vaikriya, taijasa, kAmaNa. badhA abhaMgaka jANavA. saMhananadvAre - x - paMcendriyatiryacanA - X - cha saMghayaNo kahyA che - vajasSabhanArAya yAvatu sevAd. - - e rIte saMsthAna dvAre paNa cha saMsthAna kahyA - samacaturaDha Adi. e rIte lezyAdvAre - x * cha vezyAo kahI - kRSNalezyAdi che. manuSya - jema daza dvAramAM nairayiko kahyA tema manuSyo paNa kahevA. * * * temAM nArakonI jaghanyasthiti eka AdithI saMkhyAta samaya adhikamAM, jaghanya avagAhanAmAM, saMkhyAta pradeza adhika tathA mizradRSTimAM 80 bhaMgo kahyA. manuSyomAM paNa ahIM 80 bhaMgo kahevA. tenuM kAraNa teonuM abhatva che. nAraka ane manuSyanuM sarvathA sAmya nathI te jaNAvavA kahe che - jaghanya sthiti, asaMkhyAta samayAdhika jaghanya sthiti AdimAM nArakonA 23 bhaMga kahyA, to vizeSatAyukta jaghanya sthiti sivAyanA sthAnakomAM manuSyo abhaMgaka jANavA. kemake nAkone bahulatAe krodhodaya hoya che, tethI tenAM 27 bhaMga che, manuSyomAM pratyeka krodhAdi upayogavALA ghaNAM manuSyo hovAthI, temane abhaMgaka kahyA. A saMbaMdhe vizeSatA kahe che - je sthAne nArakonA 80 bhaMgo che, tyAM manuSyonA paNa 80 bhaMgo kahevA. nArakonA 27 bhaMgo che, tyAM manuSyo bhaMgaka che, A kathanamAM manuSyomAM ATalo bheda che ke - manuSyone jaghanya sthitimAM 80 maMgo kahevA. nAkomAM tema kahyuM nathI. tathA AhAka zarIramAM manuSyone 80 bhaMgo kahevA. kemake tevA manuSyo thoDAM che. nAkone AhAraka zarIra ja nathI. zarIrAdi cAra ane jJAnadvAra saMbaMdhe bheda che. te A - X * manuSyone * x * pAMca zarIra kahyA che. te A - audArika, vaikriya, AhAka, taijasa, kAmaNa. - - bhagavana! asaMkhyaya manuSyAvAsomAM vasatA yAvat audArika zarIramAM vartatA manuSya zuM krodhopayukta Adi che ? hA, gautama ! che. e pramANe badhAM zarIromAM kahevuM. vizeSa e - AhAraka zarIramAM 80 bhaMgo kahevA. e pramANe saMhanIdvAramAM paNa kahevuM. vizeSa e - manuSyone * x * cha saMghayaNa kahyA che -- saMsthAnadvAre cha saMsthAna kahyA che. - lezyA dvAre cha lezyAo o have chaTho uddezo kahe che, teno A saMbaMdha che. uddezA-6-nA chellA sUramAM jyotika ane vaimAnikanA AvAso saMbaMdhe jaNAvyuM, tenA aMdaranA dekhAvane AzrIne tayA nAvaMta gAthA padathI - * sUtra-69 : bhagavanA jeTalA avakAsattI ugato sUrya llgha najare jovAya che, teTalA ja avakAzAMtarathI Athamato sUrya zIgha najare jovAya che ? hA, gautama ! * x - yAvatu - x * jovAya che. bhagavAna ! ugato sUrya potAnA tApathI jeTalA kSetrane cAre bAjuthI prakAzita-udhotita-tApita-prabhAsita kare che, teTalAM ja kSetrane cAre bAjuthI Athamato sUrya potAnA tApa dvArA prakAzita : udhotita * tApita-bhAsita kare che ? hA, gautama ! yAvata kare che. bhagavAna ! sUrya pRSTa kSetrane prakAzita kare che ke askRSTa kSetrane ? pRSTa phomane prakAzita kare che yAvat cha e dizAmAM prakAzita kare che. e rIte tene udhotita-tApita-bhAsita kare che. bhagavanA parza karavAnA kALa samaye sUrya sAthe saMbaMdhavALA jeTalA phojhane sarva dizAomAM sUrya sparze teTaluM spazatu te kSetra azaeiluM ema kahevAya ? hA, gautama ! - X * cAvavuM kahevAya. - bhagavanA pazafela rogane sparze ke aspazaeila kSetrane sparze ? [pAela kSetrane.J yAvata niyama cha dizAne. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 1/-/6/69 101 * vivecana-69 : je parimANathI. koI jAtanA avakAzathI ke rUpa aMtarAla thakI, jeTalA avakAzAMtare sUrya rahelo che. udaya pAmato najare zIgha Ave che. ahIM sparza zabdano artha "aDakavA jevuM" karavo. kemake AMkha apAtakArI che. - X * te sUrya sarvAgaMtara maMDalamAM sAdhika 47,263 yojana vartato udayamAM dekhAya che. asta samaye paNa ema ja che. e rIte pratimaMDale jovAmAM vizeSa che. je graMthAMtarathI jANavuM. sarve dizAmAM ane sarve vidizAmAM, athavA A kAryaka che. thoDuM prakAze che, jemake * sthUlatara vastu ja dekhAya che. khUba prakAze che, jemake skUla vastu ja dekhAya che. ThaMDakane dUra kare che athavA sUkSma kIDI Adi dekhAya che. khUba tape che. ThaMDakane ghaNI dUra kare che athavA sUkSmatara vastu dekhAya che. - have kSetrane AzrIne kahe che - je mane avabhAse che, udhotita kare che, tapAve che, prabhAse che tene sparzIne avabhAse che ke svaryA vinA. cAvata zabdathI - skRSTane avabhAse che aspaSTane nahIM. - x - avagADhane avabhAse che, anavagADhane nahIM, anaMtara vagADhane avabhAse che, paraMparAvagADhane nahIM * x * aNune ane bAdarane paNa avabhAse che - x* ud, adho, tichani paNa avabhAse che -x * Adimadhya-aMtane avabhAse che - 4 - saviSayane avabhAse che - x * AnupUrvIne avabhAse che - X - niyamA cha e dizAne avabhAse che. A badhAMnI vyAkhyA uddezA-1-nA nAkanA AhAra sUgavata kahevI. te jema avabhAse che, te sUga prapaMca kahyo. te ja udhotIta Adi traNa padathI kahevuM, te darzAvavA e rIte udhotitAdi kahyuM. azayeila kSetrane prabhAse che ema kahyuM. mATe have sArthanAne ja dazavitA kahe che. badhI dizAomAM, sarva Atma vaDe athavA je kSetra khUba tApathI vyApta che te athavA viSayabhUta badhuM kSetra, paNa jeTaluM kSetra che te badhAyano sUcaka nathI. maryApa * je phona khUba tApathI vyApta hoya te - x * athavA vyApa - tApathI vyApta homa. jayAre sparza karAya che te vakhate athavA sparza karatA sUryano kALa te RzakAya. ahIM 'Atapa vaDe' e artha adhyAhAra che. te spRzyamAna kSetra pRSTa kahevAya ? e prazna. pRzyamAna ane kRSNanuM ekatva prathama sUtravat jANavuM. - - - sparzamAnane AzrIne ja kahe che - * sUtra-90 - bhagavAna ! lokAMta AlokAMtane sparze ane alokAMta lokAMtane sparze ? ha, gautama ! lokAMta alokAMta paraspara sparze. bhagavAna ! je azayi te RSTa che ke askRSTa che ? yAvat niyamAM cha dizAne sparze che. * * bhagavAna ! hIpAMta sAgarAtane sparze ane sAgarAMta dvIpatane sparze ? hA, cAvatu niyama cha e dizAne sparze * * e rIte A amilApathI pANIno cheDo vahANanA cheDAne sparze, chiddhAMta varmAtane, chAyAMta AtadhAMtane cha dizAthI sparze. * vivecana-30 - lokAMta eTale cAre bAjuthI lokano aMta, alokAMta eTale lokAMta pachIno bhAga. ahIM paNa spazadi sUga prapaMca kahevo. tethI ja kahyuM che - niyamA cha dizi. enI bhAvanA A rIte - sparzela alokAMtane lokAMtane sparze che. dUra rahelo padArtha paNa vyavahArathI spaSTa kahevAya jema cakSasparza kahevAya che. avAra - najIka. avagADhapaNe mAtra nikaTatA rUpa ja hoya, mATe kahe che - anaMtarAvagADha eTale AMtararahita saMbaddha, paNa paraMparAvagADha nahIM, jema sAMkaLanI kaDI joDAyela hoya. te aNane sparze che. kemake vivakSAthI kyAMka alokAMta paNa pradeza manathI sUkSama che bAdane paNa sparze che, kemake kyAMka alokAMta bAdarUpa che. tene upara, nIce, tIrNa sparze che. kemake uq[dimAM lokAMta ane alokAMta che. Adi-madhyaaMte paNa sparza che. -x- te pramANenI kalAnAthI. tene potAnA viSayamAM sparze che. paNa aviSayamAM nahIM. te AnupUrvIthI sparze che, ahIM prathama sthAne lokAMta pachI bIjA sthAne alokAMta, e rIte avasthAnapaNe sparze che anyathA sparzanA ja na thAya. tene che e dizAmAM sparze che. lokAMtane paDakhe cAre bAjue alokAMta che. A sthAne khUNAonI sparzanA nathI. kemake vidizAo lokanA parihArapUrvaka rahe che. e rIte dvIpano cheDo ane sAgarano cheDAnA sUtromAM chUTAdi padonI bhAvanA karavI. temAM uparanA ane nIcenA dvIpasamudranA pradezane AzrIne urva-adho baMne dizAnI sparzatA jaNAya nadI AdinA pANIno cheDo ane naukAno cheDo, ahIM paNa uMcAInI apekSA e ke jala nimajjanathI urva dizAnI sparzanA jANavI. chidrano cheDo vanA cheDAne sparze che. ahIM paNa cha dizAnI sparzanA bhAvavI. te vamanI uMcAInI apekSAe athavA kaMbalarU5 vamanI poTalImAM varace utpanna thayela jIve khAvAthI paDela madhya chidranI apekSAe lokAMta sUgavat cha dizAnI sparzanA che. chAyAnA bhedathI cha dizAnI bhAvanA A pramANe - AtapamAM AkAzamAM uDatA pakSI vagerenI je chAyA teno aMta te AtapAMta cAre dizAmAM sparze che, tathA te chAyAnI uMcAI jamInathI te dravya sudhInI hoya che *x* ityAdi - X* sparzanAdhikArathI kriyA vicAra - * sUtra-71 - bhagavana ! jIvo prANAtipAta kriyA kare che ? hA, karAya che bhagavAna ! te kiyA kRSTa karAya che ke aspaSTa ? - yAvatuM vyAghAta sahita vaDe che e dizAmAM ane vyAghAta azvine kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca dizAne sparze che. ** bhagavAna ! je kriyA karAya che te kRta karAya ke AkRta ? gautama ! kRta karAya, akRta na karAya. bhagavana ! te kriyA AtmakRta che, paraskRta che ke ubhayakRta che ? gautama ! Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/6/1 103 AtmakRta che, paraskRta ke ubhayakRta nathI. * * te kriyA AnupUrvakRta che ke anAnupUrva kRta gautama ! AnupUrvakRta che, anAnupUrvakRta nathI. je kriyA kRta che . karAya che . karAze te AnupUrvI kRta che, paNa anAnupUrvI kRta nathI. bhagavatu nairayiko prANAtipAta kriyA kare ? hA, re. je kriyA karAya te zuM paSTa che ke AskRSTa ? : cAvata - niyama e dizAmAM karAya che . bhagavAna ! je kriyA karAya che te kRta che ke AkRta che ? gautama / pUrvavatu jANavuM cAvatuM anAnupUrvI kRta nathI. narasiko mAphaka ekendriya sivAyanA cAvata vaimAnika sudhInA jIvo kahevA ane ekendriyo jIvonI mAphaka kahevA. prANAtipAta mAphaka mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha yAvatuM miyAdanArA. A aDhAre sthAna vize ra4-daMDaka kahevA. * bhagavana ! tuM ema ja che, ema ja che, kahI gautama zramaNa vicare che. * vivecana-31 : A pakSa che - karAya te kriyA ane kriyA eTale karma, te thAya che. ityAdi vyAkhyA pUrvavatuM. kRta hoya te thAya, kemake akRta karmano abhAva che karma AtmakRta hoya, parakRta nahIM. jyAM AgaLa-pAchaLano vibhAga na hoya te anAnupUrvI zabdathI vyavaharAya che. ekendriyone varjIne nAvat asurAdi badhA kahevA. ekendriyo judI rIte kahevA, kemake teone dizApadamAM nivyaghiAte cha e dizAmAM ane vyAghAte traNa-cArapAMca dizAmAM e vizeSa che ane A vizeSa jIvapadamAM kahela che, mATe ja kahe che - nahIM nIvA. cAvata zabdathI mAna, mAyA, lobhAdi jANavA. 'prema' eTale je AsaktimAM mAyA ane lobhano svabhAva apragaTa che, te 'dveSa" eTale pragaTa krodha ane mAnarUpa je mAtra aprIti. vana - kajIyo, pyAsthAna - achatAM doSI jAhera karavA. putra - achatAM doSone guptapaNe jAhera karavA. paraMparivAra - viprakIrNa bIjAnA guNadoSa kahevA. ati - mohanIyanA udayathI yitano udvegakSa kuLamohanIyanA udayathI viSayomAM cittanI abhirati te ti, mAthAmRSAvA - trIjA kapAya ane bIjA Azravano saMyoga. AnA vaDe badhAM saMyogo upalakSita karyA che athavA vedAMta-bhASAMtara karIne je bIjAne chetaravA, aneka prakAranA jIvone pIDAnuM kAraNa hovAthI te mithyAdarzana zalya che. e rIte karma prarUpyuM. te pravAhathI zAzvata che, zAzvatA evA lokAdi bhAvone rohaka nAmaka muni dvArathI prarUpavA kahe che - * sUtra-2 thI 6 : [] te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya 'roha" nAmaka aNagAra, jeo svabhAvathI bhadraka, mRdu, vinIta, zAMta, pAtaLA krodha-mAna 14 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 mAyA-lobhavALA, nirahaMkAra saMpanna, guAzrita koIne na saMtApanAra, vinayI hatA. teo bhagavata mahAvIranI dUra nahIM-samIpa nahIM e rIte ubhaDaka besI, mastaka jhukAvI, dhyAnarUpa koThAmAM pravezI, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. tyAre te roha aNagAra jAtazraddha thaI yAvatu paryApAsanA karatA A pramANe bolyA - bhagavanA pahelA loka ane pachI aloka ke pahelA loka ane pachI loka ? roha ! loka ane aloka pahelAM paNa che, pachI paNa che. A baMne zAzvata bhAvo che. temAM pahelo ke pachI kama nathI. bhagavat ! pahelA jIva pachI ajIva ke pahelA ajIva pachI jIva ? jema loka-lokamAM kahyuM, tema jIva-ajIvamAM jANavuM. e pramANe bhavasiddhikaabhavasihitaka, siddhi-siddhi, siddha-siddha jANavA. bhagavan ! pahelA iMDu pachI kukaDI ke pahelA kukaDI pachI iMDu rohA te uMDu kayAMthI thayuM ? bhagavankukaDIthI. kukaDI kayAMthI thaI ? bhagavAna ! uMDANI. e rIte he rohI iMDu ane kukaDI pahelA paNa che, pachI paNa che. e zAzvata bhAva che. te bemAM koI jAtano krama nathI. bhagavat ! pahelA lokAMta pachI alokAMta ke pahelA lokAMta, pachI lokAMta ? roha ! lokAMta ane alokAMta, yAvat koI ja krama nathI. bhagavanA pahelA lokAMta, pachI sAtamuM avakAzazAMtarano prazna. roha / lokAMta ane sAtamuM avakAzAMtara baMne che, yAvatu koI krama nathI. pramANe lokAMta ane sAtamo tanuvAta e rIte ghanavAta, ghanodadhi ane sAtamI pRvI. e pramANe eka ekanI sAthe A sthAno joDavA. [3] avakAzAMtara, vAta, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, sAgara, vastra, nairayikAdi jIva, astikAya, samaya, karma ane vezyA. [74] daSTi, darzana, jJAna, saMjJA, zarIra, yoga, upayoga, dravyapradeza, paryavo, kALa * * * [5] bhagavat ! zuM pahelA lokAMta, pachI sarvakALa che ? jema lokAMta sAthe e badhAM sthAno joDyA, tema alokAMta sAthe paNa joDavA. bhagavAna ! pahelA sAtamuM avakAzAMtara, pachI sAtamo tanuvAta che ? e rIte sAtamuM avakAzAMtara badhAM sAthe joDavuM cAvatuM savakALa. bhagavana ! pahelA sAtamo tanuvAta, pachI sAtamo ghanavAta ? A paNa temaja jaNAvuM. yAvatuM savakALa. A rIte upanA eBkane saMyojadi ane nIcenIcenAne choDatA purvavatu gaNavuM. yAvatu atIta, anAmatakALa pachI sarvakALano yAva4 koI kama nathI. he bhagavana ! ema kema kaho cho ? * x * gautama! jema koI paNa cAmaDAnI masakane pavanathI phUlAve, phUlAvIne tenuM mukha bAMdhe, madhyamAM gAMTha bAMdhe, mukha kholI de, uparanA bhAge pANI bhare, bharIne mukha bAMdhI de, vaccenI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 1/-/6/2 thI 36 105 gAMTha choDI nAMkhe, to bhareluM pANI vAyunA uparanA bhAgamAM rahe ? hA, rahe. te kAraNe yAvat jIvo karma saMgRhita che. athavA he gautama ! koI puruSa masakane phUlAvIne potAnI keDe bAMdhe, bAMdhIne athAga, tarI na zakAya tevA, mAthoDAthI vadhu uMDA jaLamAM praveze, to te puruSa pANInA uparanA bhAgamAM rahe? hA, rahe. e rIte ATha bheTe loka sthiti yAvatu jIva karmasaMgRhita kahyA. vivecana-72 thI 36 : svabhAvathI paropakAra karanAro, bhAva mRdu, tethI ja vinayI, tathA krodhodayanA abhAvavALo, kapAyodaya hovA chatAM te pravRtinA abhAvathI pAtaLA krodhAdibhAvavALo, gurunA upadezathI ahaMkAra upara atyaMta jaya meLavanAra, gurune Azraye rahela ke salIna, guru zikSAnA guNathI koIne na saMtApanAra, gura sevA guNathI vinayI, jenI siddhi thanArI che te arthAt bhavya. sAtamI pRthvI nIcenuM AkAza. sUNa gAthA - sAta avakAzAMtaro, tanuvAta - ghanavAta, ghana pANI, sAte naka pRthvI, jaMbUDhIpAdi asaMkhyAta dvIpo, lavaNAdi asaMkhya samudro, bharatAdi sAta phoko, nairayikAdi 24-daMDaka, pAMca atikAya, kALavibhAga, ATha karmo, cha vaizyA, mithyAdi traNa dRSTi, cAra darzana, pAMca jJAna, cAra saMjJA, pAMca zarIra, traNa yoga, be upayoga, cha dravyo, anaMtA pradezo, anaMta paryAyo, atItAdi kALa. ahIM sUNAbhilApano nirdeza karyo che. te rIte chellA sUtranA abhilApane darzAvatA kahe che - pahelA loka, pachI sarvakALa ? Adi. A sUtro zUnyavAda, jJAnavAdAditA nirAsarI vicitra bAhya ane AdhyAtmika vastunI satAnA ane anAdipaNAnA sUcaka che. lokAMtAdi loka padArthano prastAvathI gautamanA mukhathI loka sthiti jaNAvavA kahe che - (1) tanuvAta, ghanavAtarUpa vAyu AkAzane AdhAre rahelo che. kemake te avakAzAMtara upara sthita che, AkAza to svapratiSThita ja che, tenI pratiSThAnI vicAraNA karI nathI. (2) ghanodadhi tanuvAta, ghanavAta upara rahelo che, (3) ratnaprabhAdi pRthvI ghanodadhi upara rahelI che. A kathana bahulatAnI apekSA che, anyathA iSatuM prAmArA pRthvI AkAzane AdhAre rahela che. (4) traNa sthAvara prANI pRthvIne AdhAre che te paNa prAyika vacana che. te AkAza-parvata-vimAna AdhAre paNa che. (5) zarIrAdi pudgalarUpa ajIvo jIvane AdhAre rahelA che. kemake jIvomAM tenI sthiti che. (6) anudaya avasthAmAM rahela karma pudgala samudAya rUpe saMsArI jIvo karma pratiSThita che. bIjA kahe che - jIvo nArakAdi bhAve karma vaDe rahelA che. (3) mana-bhASAdi pagalo jIvoe saMgrahelA che. [zaMkA ajIvo jIva pratiSThita che ane jIvo jIva saMgRhita che. temAM zo bheda che? pUrve AdhAra-Adheya bhAva kahyo, ahIM saMgrAhya-saMgrAhaka bhAva kahyo, te bheda che. *x - [8] saMsArI jIvo udaya prApta karmavazavartI hovAthI jIva karma saMgRhIta che. je jene vaza hoya te temAM rahela hoya - 4 - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 koI eka devadattAdi nAmavALo puruSa - X - X - masakane vAyu vaDe phUlAve * upara gAMTha bAMdhe athavA vAyunI upara akAya vyavahArathI paNa hoya * x * jema pANIno AdhAra vAyu che, tema AkAza ane ghanavAtAdino paraspara AdhAra-Adheya bhAva pahelA kahyo che. agAdha-taLa vinAnuM-ghaNuM uMDu, tethI ja taDuM azakya. pAThAMtarathI pAra vinAnuM. puruSa pramANathI vadhAre te pauruSeya. * x - pANImAM.. loka sthiti adhikArI ja kahe che - sthii bIjA kahe che - "ajIvo jIva pratiSThita che, ityAdi cAra padanI bhAvanA mATe sUtra - * sUtra-3 : bhagavad ! jIvo ane yugalo paraspara baha8 - dhRSTa - avagaDha - neha pratibaddha - ghaTTa thaIne rahe che ? hA, rahe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! jema koI eka draha che, te pANIthI bharelo che, chalochala bharelo, chalakAto, pANIthI vadhato, bharelA ghaDA mAphaka rahe che. koI puruSa te drahamAM eka moTI 1oo nAnA ane 1oo moTA kANAvALI nAvane nAMkhe, to he gautama ! te nAva te chidrothI bharAtI, vadhAre bharAtI, chalakAtI, pANIthI vadhatI ane bharelA ghaDA mAphaka rahe ? hA, rahe. tethI ja he gautama ! yAvata jIvo te pramANe rahe che. - vivecana-8 - karma zarIrAdi pudgalo, jIvo pudgala sAthe ane pudgalo jIvo sAthe anyonya baddha che. kevI rIte ? pUrve mAtra anyonya pRSTa hatA, pachI anyonya baddha thayA - gADhatara baddha thayA. paraspara ekameka cayA, sneha pratibaddha thayA. i - ga Adi. kahyuM che - sneha telathI lepela zarIre ja coTe che, tema sagadveSathI klinna AtmAne karma coTe che. jemano anyonya samudAya che, te anyonya ghaTTa, teno bhAva te anyonyaghaTTatA. draha ke nadI, jaLathI bharela hoya, te kaMIka adhUro hoya to paNa vyavahArathI pUrNa kahevAya. jenuM pramANa pANIthI pUruM che, ghaNuM pANI bharAvAthI chalakato, pANInI pracUratAthI vadhato, - x* jyAM pANIno samudAya viSama nahIM paNa sama che, te samabhara athavA sarvathA bharelo, sama zabdano sarva artha hovAthI samabhara, evA samabhara ghaTa mAphaka arthAta sarvathA bharelA ghaTanA AkArapaNe. * * * * - so nAnA kANAvALI ke nitya kANAvALI, so moTA kANAvALI nAvano praveza karAve. te chidra rUpa dvAro vaDe pANIthI bharAtI ityAdi pUrvavatu. vizeSa A - bharAyA pachI tyAM ja DUbe. te drahamAM pheMkela ane pANIthI pUrNa bharela ghaDAnI mAphaka drahanA nIcenA bhAgamAM pANInI sAthe rahe che. jema nAva ane prahanuM jaLa anyonyAvagADha rahe che, tema jIva ane pudgala rahe che. * * loka sthiti vize kahe che - * sUtra-38 - bhagavAna ! sadA sUma nehakAya [pANI mApathI paDe che ? hA, paDe che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/6/8 103 bhagavana! te ud paDe, nIce paDe ke tichuM paDe? gautama! uddha-adho-tirNa traNe paDe. * : bhagavad ! te sUkSma akAya A sthaLa AkAya mAphaka paraspara samAyukata thaIne lAMbo kALa rahe? gautama! A artha samartha nathI. te sUma AkAya zIgha ja nAza pAme. he bhagavat ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-39 : haMmezA, saparimANa paNa bAdara akAya mAphaka aparimita nahIM athavA savA - sarva RtuomAM, sara ane divasanA pahelA ane chellA praharamAM, temAM paNa ptibdha ane sUkSabhAva apekSAe kALanuM bahuva-abhAva samajavuM. kahyuM che - zizira RtumAM pahelA-chellA praharane vajIne tathA zrImamAM pahelA-chellA praharano ardhabhAga vajIne bIja samaye sneha AdinA rakSaNa mATe lepavALuM pAtra bahAra na mUke. snehakAya eTale apakAya vizeSa. -- urvalokamAM vRtavaitADhyAdimAM, adholoka grAmamAM, tichalokamAM taLAva Adi bharAtA te thoDA hovAthI vinAza pAme che. izataka-1, uddezo-6-TIkA sahita anuvAda pUrNa ] che zataka-1, uddezo-7-nairayika che - X - X - X - X - o have sAtamo uddezo kahe che, teno A saMbaMdha che - nAza pAme che, tema kahyuM. ahIM tethI viparIta 'utpAda' kahe che. athavA pUrve loka sthiti kahI, ahIM paNa kahe che - avasarathI tairayika kahe che - * sUtra-39 : bhagavana / nairayikomAM utArdhamAna zuM eka bhAgathI eka bhAgane AkarIne utpanna thAya, eka bhAgathI sarva bhAgane AzrIne utpanna thAya, sarvathI deza bhAge upaje ke sarvathI sarva bhAge upaje? gautama ! dezathI deza, dezathI sarva ke sarvathI deza bhAge utpanna na thAya, paNa sarvathI sarva bhAge upaje. nairayikavatu vaimAnika sudhI jANavuM. * vivecana-79 : je jIva nairayikamAM utpanna thayo nathI, paNa have upajavAno che, te tairayika kema kahevAya ? x - utpanna thato utpanna ja jANavo. kemake tenA AyuSyano udaya che. anyathA tiryaMcAdi AyanA abhAve nAkanA AyunA udaye paNa jo te nAraka nathI to bIjo koNa che ? aMze aMze je utpAdana pravarte te "dezonadeza'. e rIte AgaLa paNa jANavuM. temAM jIva zuM potAnA avayavathI nAraka avayavInA aMzapaNe upaje athavA dezathI savatmipaNe upaje? ityAdi prazna. - x - teno uttara Ape che. (1) potAnA avayavathI nAkInA avayava paNe utpanna na thAya, kemake pAriNAmika kAraNa avayavathI kArya avayava na nIpaje. * x * jema paTanA dezabhUta taMtuthI apUrNa paTadeza nIpajato 108 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI. - x- (2) dezathI sarvapaNe paNa na upaje. kemake aparipUrNa kAraNapaNuM che. jema eka taMtuthI paTa na banI zake. (3) sarvathI dezapaNe na upaje kemake saMpUrNa pariNAmI kAraNathI saMpUrNa ghaDo utpanna thAya, ThIkaruM nahIM. (4) sarvathI sarva upaje, kemake pUrNa kAraNano samavAya che. jemake - ghaTa. [A cUrNikArano mata che.) vRittikAra kahe che - zuM eka sthAne rahelo jIva - (1) potAnA eka bhAgane dUra karIne jyAM utpanna thavAnuM che, tyAM eka bhAga vaDe utpanna thAya ? eka bhAgathI sarvataH utpanna thAya?, sarva AtmA vaDe jyAM utpanna thavAnuM che tyAM dezathI utpanna thAya ? athavA sarva AtmA vaDe sarvatra utpanna thAya ? ahIM chellA be bhaMga levA. ilikAgatithI jAya to tyAM dezathI utpanna thAya, kaMkagatithI jAya to sarvathI utpanna thAya. - A vyAkhyA vAcanAMtara viSayamAM che. [A sUtra mujaba nathI.] utpatti pachI AhAra joIe mATe AhArasUtra * sUtra-80 - bhagavana nairayikomAM utpadhamAna nairAyika zuM dezathI dezano AhAra kare ?, dezathI sarvano AhAra kare ? sarvathI dezano AhAra kare ? ke savathI savano AhAra kare gautama! dezathI dezano ke dezanI sarvano AhAra na kare. savathI dezano ke sarvathI sarvano AhAra kare. e pramANe vaimAnika paryanta jANavuM. bhagavanA nairayikothI uddhatato nairacika zuM dezathI deze udvarte? Adi pra. utpadhamAnanI jema uddhamAnano daMDaka kahevo. bhagavana nairavikathI uddhatamAna nairayika zuM dezathI dezAno AhAra re ? Adi prA. gautama ! te savathI dezane AzrIne AhAra kare ane sarvathI savano AhAra kare. ema vaimAnika sudhI che. bhagavan! nairayikomAM utpanna nairayika zuM dezathI deze utpanna thAya ? Adi prA. gautama ! sarvathI sarva bhAge utpanna thAya. upAdhamAna ane udvartamAnanA cAra daMDaka mAphaka upam ane uddhatinA paNa cAra daMDaka jANavA. * * sarvazI . sava upakva, sarvazI dezano AhAra, sarvathI savano AhAra, A abhilA vaDe upapaNa ane uddhatana jANavuM. - - - bhagavAnairasikomAM upajato zuM ardhabhAga vaDe ane AzrIne utpanna thAya? AthI sarva upaje? sarvazI ardha upaje? ke sarvathI sarva upaje. gautama! jema prathama sAthe ATha daMDaka kA tema ardha sAthe ATha daMDaka kahevA. vizeSa A - Teka ne sthAne kaddha zabda kaheto. kula 16 daMDaka thayA. * vivecana-80 - AtmAnA eka deza vaDe khAvAnA padArthano eka bhAga khAya ? ema jANavuM uttaro sarvathI dezano AhAra kare. kemake utpatti pachI anaMtara samayamAM sarva pradezo vaDe AtmA AhAra pudgala laI keTalAMka khAya che, keTalAMka mUke che X - X * mATe kahyuM dezI khAya. utpatti samaye sarvAtma pradezathI AhAra pudgalo grahIne - 4 - Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-//80 109 savane AhAre che. * * AhAra sAthe utpAdanA be daMDaka pUrve kahyA. have utpAdano pratipakSa hovAthI - x * udvartanA daMDaka AhAra daMDaka sAthe kahyo che. anutpanna jIvanI uddhatanA hotI nathI, mATe have pachI AhAra sAthe utpanna jIva saMbaMdhe be daMDaka kahyA che. utpano pratipakSa hovAthI AhAra sAthe udvartanAnA be daMDaka kahyA che. ityAdi e pramANe ATha daMDako vaDe deza ane sarvathI utpAdAdi vicAra karyo. bIjA ATha daMDakathI ardha ane sarva vaDe utpAdAdi vize vicAraNA che. * x * utpatti, udvanA gatipUrvaka thAya mATe gati - * sUjha-81 - bhagavAna ! zuM jIva vigrahagatine prApta che ke Avigraha gatine ? gautama ! thoDo vigraha gatine ane thoDo vigraha gatine prApta che. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. -- bhagavana ! jIvo vigraha gatine prApta che ke avigraha gatine ? gautama baMne. bhagavAna ! bairayiko vigrahagatine prApta che ke Avigraha gatine ? gautama ! te badhAM avigraha gatine prApta che athavA ghaNAM Avigrahagatine prApta che ane eka vigrahagatine prApta che athavA ghaNAM avigraha gatine prApta che, ghaNAM vigrahagatine. e pramANe savA traNa bhaMga che mAtra jIva ane ekendriyamAM nahIM. * vivecana-81 : fvapra - vaka, tenI mukhyatAvALI gati te vigrahagati. bIjI gatimAM vAMko cAle tyAre te vigrahagati prApta kahevAya. avigrahagati prApta te gAjugatimAM rahelo, temAM gativALo ke gati vinAno te avigraha gati prApta kahevAya. have jo "haju gativALo" e ja artha karAya to sUtramAM kahela avigraha gati samApaNano artha karatA nAhImAM haju gativALA jIvo ghaNAM haze tema artha thaze. tema nathI. zAstramAM eka-be jIvano utpAda saMbhaLAya che. TIkAkAre koIpaNa abhipAyathI hajugatika artha karyo che. "navA aMtai' Adi prazna - jIvo anaMta hovAthI prati samaye vigrahagativALAno niSedha karIne mahatvanA bhAvathI kahe che - jIvo karatAM nAkonuM abhiva hovAthI vigrahagativALAno kadAca asaMbhava hoya ane saMbhave to ekAdi hoya, tethI vigrahagativALAno niSedha karIne kahe che - ahIM traNa vikalpa che - "maLe ya sAva asurAdimAM e vAta atideza thakI kahe che - jIvo ane ekendriyo ukta yukti vaDe vigrahagativALA ane vinAnA ghaNAM hoya che, mATe ahIM traNa bhaMga kahyA nathI. paNa e sivAya to traNa bhAMgA ja jANavA. - gati adhikArathI cyavanasUtra * sUtra-82 - bhagavAna ! mahadika, mahAdyutika, mahAbali, mahAyaza, mahAnubhAva, maraNakALe Dhavato maheza deva lA-gaMchA-parISahane kAraNe thoDo samaya AhAra karato 110 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI, pachI AhAra kare che ane levAto AhAra pariName paNa che, chevaTe tenuM Aya sarvathA naSTa thAya che, tethI te deva jyAM utpanna thAya tyAMsu AvuM anubhave. te ticiyonikanuM ke manuSyanuM Ayu jANavuM ? he gautamAM te maharvika devanuM cAvatuM manuSyanuM AvuM paNa jANavuM. * vivecana-82 - vimAna, parivArAdithI mahaddhika, zarIrAbharaNAdithI mahadhutika, zerIprANathI mahAbala, yazakIrtithI mahAyaza, mahezanAmano athavA mahAsukhavALo, viziSTa vaikiyAdi aciMtya sAmarthyathI mahAnubhAva, - X * utpati - x - ke - x * maraNa samaye thatuM jIvato ja maravAnI taiyArIvALo ke zarIrane choDato keTaloka kALa khAya paNa nahIM. kema ? lajjA nimite, kemake jyAM utpanna thavAno che, te sthAna joIne zaramAya che, kemake te sthAna devabhava karatAM videza che, puruSa dvArA bhogavAtI strIno garbhAzaya che tethI zaramathI na khAya. vaLI dhRNA nimita-utpatti gaMdaDakIrUpa vIryAdithI che tathA arati parISahane lIdhe cena na paDavAthI khAto nathI. devAdAra-tathAvidha pagalo manathI grahapta karavA. have pachInA samaye AhAra kare che, kemake bhUkhanI pIDA lAMbo kALa sahevAtI nathI - x * A sUtrathI kriyAkALa-niSThAkALanA abheda abhidhAnathI AhAra kALanI ApatA kahI che. AhAra karyA pachI tenuM Ayu kSINa thatAM jyAM manuSyAdimAM utpanna thavAnuM che, tenuM Ayu anubhave che athavA tiryaMca yonimAyu anubhava che. deva-naraka gatimAM utpanna na thAya mATe teno niSedha che. utpatti adhikArathI kahe che - * sUtra-83 : bhagavAna ! garbhamAM utpanna thato jIva sendriya utpanna thAya ke anindriya ? gautama / IndriyavALo paNa utpanna thAya, Indriya vinAno paNa. ema kema kahyuM? gautama ! dravyendriyonI apekSAe anindriya ane bhAvendriya apekSAe IndriyavALo utpanna thAya, tethI. bhagavanA garbhamAM upajato jIva sArIrI utpanna thAya ke azarIrI ? gautama! zarIravALo ane vinAno baMne utpanna thAya. ema kema kahyuM ? gautama ! audAki, vaikti, AhAraka apekSAe zarIra rahita ane taijasa, kAmaNanI apekSAe zarIra sahita utpanna thAya. bhagavana! garbhamAM utpanna thatAM ja jIva pahelA zuM khAya ? gautama ! mAtAnuM Artava ane pitAnuM vIrya, tadubhaya saMkRSTa kaluSa ane kilpiSano sau pahelAM AhAra kare che. bhagavan! garbhamAM gayela jIva zuM khAya ? gautama ! mAtAe khAdhelA anekavidha rasa vigaIno eka deza ane mAtAnuM Avi khAya. bhagavanA garbhagata jIva mukhethI kavalAhAra laI zake ? gautama! na laI zake. kemake * te savabhi vaDe - khAya, pariNamAd, afsozvAsa che, kadAci4 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zarIranA avayavo zarIranA upacArathI ukta lakSaNavALAM mAtA-pitAnA aMgo. jIvanuM bhavadhAraNIya zarIra rahe tyAM sudhI - manuSyAdi bhavo grAhaka zarIra rahe tyAM sudhI rahe, pachI nAza pAme. upacayanA aMtima samaya pacI naSTa thAya. - gabhadhikArathI bIjuM sUtra. 1/- 83 11 khAya, pariNamA), zvAsocchavAsa le. bALakanA jIvane sa pahoMcADavA ane mAtAne rasa levAmAM kAraNabhUta nADI mAtAnA jIva sAthe pratibaddha ane putra jIva sAthe RSTa che, tenAthI AhAra che, pariNamAve che. bIjI paNa eka nADI putrajIvA sAthe saMbai, mAtAnA jIvane sparzela che, tenAthI AhArano caya, upacaya kare che, he gautama ! te kAraNathI gabhaMgata jIva mukhethI kavalAhAra na kare. bhagavAna ! mAtAnA AMga keTalA? gautama! traNa-mAMsa, lohI, mAthAnuM bhejuM : - bhagavan! pitAnA aMga keTalA ? gautama! traNa - hADakAM, mA , keza-dADhI-roma-nakha, * * bhagavaMtu te mAtApitAnA aMgo saMtAnanA zarIramAM keTale kALA rahe gautama jeTalo kALa bhavadhAraNIya zarIra rahe teTalo kALa te aMgo rahe. samaye samaye hIna thatAM chevaTe te zarIra naSTa thatAM te aMgo paNa naSTa thAya. * vivecana-83 - garbhamAM utpanna thato, nivRtti-upakaraNarUpa dravyendriyo. te Indriya payapti pUrI thatAM thAya, mATe atindriya utpanna thAya tema kahyuM. labdhi-upayoga lakSaNa bhAvendriya. te saMsArIne sarvAvasthAmAM hoya. zarIravALo te zarIrI, tenA niSedhathI azarIrI utpanna thAya che. garbhamAM upajatA ja sau prathama mAtAnuM Artava-lohI ane pitAnuM zuka tadrupa AhAra khAya che te baMnenI saMzliSTa ke saMskRSTa je te garbhanA jIvanI mAtA dUdha Adi rasa vigaI, teno eka deza, tenI sAthe ojano AhAra kare che. vIra * viSThA, nigIvana * khaLa cUMkavuM, ziMgALa * nAkano mela, jamazra - dADhInA vALa, - kAMkhanA vALa, madhyamo - sarvAtma vaDe vAraMvAra ke kadAcita khAya ke na khAya. garbhagata bALaka AkhA zarIra vaDe AhAra kare che, mATe mukha vaDe kavalAhAra karato nathI. [zaMkA AkhA zarIra vaDe kaI rIte khAya ? jenAthI rasa levAya te nAbhinI nALa, mAtAnA jIvananI saharaNI te mAtRsaharaNI, puNane rasanA upAdAnamAM kAraNabhUta te putrajIvarasataraNI. mAtRjIva pratibaddha ane putra jIvane sparzatI. ahIM pratibaddhatA te gADha saMbaMdha ane spaSTatA te saMbaMdha mAtra. athavA AvI be nADI che. * x - mAtRjIva pratibaddha saharaNIthI paNa jIva sparzathI AhAra kare che. bIjI putrajIva rasaharaNI paNa putra jIvane baddha ane mAtR jIvane sparzatI che, tenAthI zarIrano caya kare che. bIjA taMtromAM ema kahyuM che - puNanI nAbhimAM ane mAtAnA hRdaye nADIno saMbaMdha che. gabhadhikArathI ja kahe che - mAtAnA Artavano bhAga vadhu hoya te mAtRsaMga. patthanA - mAthAnuM bhejuM athavA carabI, phephasA vagere pitAnA vIryano bhAga jemAM vadhu hoya te pitRgo - hADakAno madhya bhAga, keza Adi samAnarUpa hovAthI eka samAna che. A sivAyanA je aMgo che, te mAtA-pitAnA sAdhAraNa aMgo kahevAya. kemake te aMgomAM pitAnA zukano ane mAtAno Artava samabhAge hoya che. sUDa-84 - bhagavana garbhagata jIva nairayikamAM utpanna thAya? gautamAM koI upaje koI na upaje. ema kema? gautamAM te saMjJI paMrondriya sarva patithI pati, rIyalabdhi ane vaikriyalabdhi vaDe zatrusainya Avela sAMbhaLIne, avadhArIne Atmapadezone bahAra pheMke che, pheMkIne vaikriyasamuhyata vaDe cAturaMgiNI enA vidurve vikuvane cAturaMgiNI senA vaDe gusainya sAthe saMgrAma kare. te jIva artha-rAjya-bhokAmanI kAmanAthI tathA rAjya-bhoga-kAmanI kAthI, adinI tRNAthI tazcita, tammana, talaiyA, tenA arpita adhyavasAya, tIvadhyavasAya, temAM prayanavALo, temAM arpita karavA ane tenI bhAvanAthI bhAvita aMtaravALo thaI kALa kare to nairayikamAM utpanna thAya. tethI kahyuM ke koI upaje koI na upaje. bhagavan! garbhagata jIva devalokamAM upaje? gautama! koI upaje, koi na upaje. ema kema kahyuM? gautama ! te saMjJIpacindriya jIva sarva payatithI payata thayelo tathArUpa zramaNa ke mAhaNa pAse eka paNa Arya ane dhArmika suvacana sAMbhaLI, avadhArIne turaMta saMvegathI zraddhALu banI tIvra dhamanuirAgata thaI, te jIva dharma-puya-va-mokSanI kAmanA karato-kAMkSA karato-tUSita thaI temAM ja citta-mana-blerayA-adhyavasAyanId athavasAyavALo thaI temAM prayatnavALo thaI, sAvadhAnatAthI kriyAno bhoga Apato ane tenI bhAvanAthI bhAvitA aMtaravALo thaI kALa kare to devaloka utpanna thAya. tethI kahyuM ke, koI jIva deva thAya ane koI jIva na thAya. bhagavAna ! garbhagata jIva catto-paDakhAbhera-jherI jevo kuja-ubhelo-beThelo ke sutelo paDakhAM pheravato hoya ? tathA mAtA sutI hoya tyAre suto, jAgatI hoya to jAgato, mAtAnA sukhe sukhI, duHkhe duHkhI hoya? hA, gautama I garbhagata jIva yAvata mAtAnA duHkhe duHkhI hoya. je paTAvakALa samaye mAthA ke ga dvArA Ave to sarakhI rIte Ave, tichoM Ave to maraNa pAme. jIvanA kamoM je azubha rIte bhadra-skRSTa-nidhadkud-prasthApita-abhiniviSTa-abhisamanvAgata hoya, udIrNa hoya paNa upazAMta na hoya, to te jIva durUpa, dudNa, durgandha, dulsa, dusparza, aniSTa, kAMta, apiya, zubha, amanojJa, amaNAma, hInasvara, dInasvara, aniSTasvara, ekAMtaravara, apiyasvara, azubharavara, amanojJasvara, amaNAmasvara, anAdeya vayanavALo thAya ane je te jIvanA karmo azubha rIte baddha na hoya to badhuM prazasta jANavuM yAvat te jIva adeya vacana thAya che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/ 4 he bhagavAna! te ema ja che, ema ja che. * * * * * vivecana-84 - garbhamAM gayela jIva marIne. koI eka ahaMkArI rAjAdi rU5 garbha. saMjJitvAdi vizeSaNa che, garbhamAM rahIne nArakayogya karmo bAMdhe. vIrya ane vaikriya labdhithI Ima kare athavA A lavivALo thaIne, zatrunuM lakara AveluM sAMbhaLI, avadhArI. garbhanI bahAra Abha pradezone pheMke tathAvidha pudgala grahaNArthe samavahata thAya, yuddha kare. dravyanI vAMchA kare ityAdi. vizeSa A-nRpad, gaMdha-rasa-sparzarUpa bhoga, zabdarUpa kAma, kSa - Asakti, tevo artha kAMkSita. prApti mATe atRpta, aAdimAM sAmAnya upayoga rUpa cita, vizeSa upayoga rUpa mana, Abha pariNAma, adhyavasAya Adi bhAvayukta thaI, paribhoga kriyA saMpAdana, temAM ja adhyavasita, AraMbhathI ja te athadimAM tIvra prayatnavALo, aryAdine mATe ja sAvadhAna, jenI indriyo karavuMkarAvavuM-anumodanuM rU5 kiyA te acaMdi mATe ja arpita anAdi saMsAramAM anekavAra te aghadinA saMskAro lAgyA che te bhAvanAthI bhAvita thaI yuddha kALe maraNa pAme. ucita sAdhu ke zabdo devalokanA utpAda heturUpa che, te A [zramaNa, mAhaNanA vacananuM tatyatva batAvyuM.] - HT - pote sthala hiMsAdithI nivRtta hovAthI 'haNo nahIM' kahenAra athavA brAhmaNa eTale brahmacaryanA dezathI sadbhAvane lIdhe dezavirata. temanI pAse vadhAre nahIM to eka ja, pApakarmathI dUra gayela. mATe ja dhArmika. pachI turaMta ja saMsAranA bhayathI dhamadimAM zraddhA janmI che te tathA tIva dhanurAga vaDe rakta. zruta-cA>>irUpa dharmanA phaLabhUta zubhakarma. Ama phaLavat kuja sAmAnyapaNe hoya. tene vizeSathI kahe che - ubhavA vaDe, besavA vaDe, suvA vaDe, aviSama, sArI rIte Ave che - mAtAnA udarathI yoni vaDe nIkaLe che. ADo thaIne jaTharathI nIkaLavA jAya to maraNa pAme, kemake nIkaLI na zake. je garbhathI jIvato nIkaLe to , jenI zlAghA haNAyelI che athavA je varSa bANa che te varNavadhya arthAt azubha. garbhathI nIkaLela tenAM - sAmAnyathI baddha, gADha baMdhanathI puSTa udvartanA apUvAnA karaNa sivAyanA bIja karaNonI ayogyatAthI kaMI na karI zakhe tevAM athavA bAMdhelA - koI karaNa te karmamAM kaMI na karI zake tema karelAM manuSyagati, paMcendriyajAti, trasAdinAmakamadinI sAthe udayapaNe vyavasthApita, tIvAnubhAvathI niviSTa, udayAbhimukha thayelA ane pote udIraNAkaraNathI udita evA. - - have vyatireka kahe che - na upazamelA, aniSTa Adino artha kahyo che athavA te paryAyavAcI che. alAsvara, du:khita svara, anAdeyavacana Adi. ( zataka-1, uddezo-7, TIkAsahita anuvAda pUrNa ] huM zataka-1, uddezo-8 "bAla" che o sAtamAM uddezAmAM garbhavaktavatA kahI, garbhavAsa AyunA udaye hoya, tethI [9/8] 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AyunuM nirUpaNa kare che. gAthAnusAra vAta ne kahe che - * sUtra-85 - rAjagRhamAM samosaraNa thayuM cAvata e pramANe bolyA ke - bhagavana ! ekAMtabAla-manuSya zuM nairayikanuM Ayu bAMdhe ke tiryaca, manuSya athavA devAya bAMdhe? nairayikA, bAMdhI nairayikamAM upaje, ticiAsu bAMdhI ticimAM upaje, manuNA bAMdhI manuSyamAM upaje ke devAyu bAMdhI devalokamAM upaje 7 gautama! ekAMtabAla manuSya nairayikAdi cAre Ayu bAMdhe. naivikAsu bAMdhI nairayikamAM upaje, tiyaca-manuSya-devanuM Ayu bAMdhI [kramaza:] vici-manuSya-devalokamAM upaje. * vivecana-85 - ekAMtabAla eTale mithyAdaiSTi ke avirata. 'ekAMta' zabdanA grahaNathI mizradaSTino viccheda karyo che. ekAMta bAlava samAna hoya chatAM vividha Ayu bAMdhe. te mahAraMbhAdi kare, unmArgadazanA de, pAtaLA kapAyo hoya, kAmanirbhara kare te hetu vizeSathI vibhinna Ayu bAMdhe. tethI bAlava samAna hovA chatAM avirata samyagurdaSTi manuSya devAyu ja bAMdhe. pratipakSe ekAMta paMDita sUtra che, temAM - * sUtra-86 - bhagavat ! ekAMta paMDita manuSya zuM nairayikAyu bAMdhe yAvat devAyu bAMdhI devalokamAM upaje gautama! ekAMta paMDita manuSyaAluM bAMdhe athavA na bAMdhe. je bAMdhe to nairayika-tiyaca-manuSyAya na bAMdhe, devAya ja bAMdhe. nairayikatiryaMca ke manuSyamAM na upaje, devAyu bAMdhIne devomAM ja upaje. ema kema kahyuM? gautama ! ekAMta paMDita manuSyanI mAtra be gatio ja kahI che, aMtakriyA ane kalyopattikA mATe Ama kahyuM che. bhagavad ! bAlapaMDita manuSya zuM nairAcikAyu bAMdhe cAvat devAyuM bAMdhI devomAM upaje te gautabhA te nairiyakAyu na bAMdhe ane cAva4 devAyuM bAMdhI devAmAM upaje. * ema kema kahuM ? gautama bAlapaMDita manuSya tathArUpa zramaNa ke mAhaNa pAse ekAda zarmika Arya suvacana sAMbhaLI, avadhArI dezathI virame che ane dezathI nathI viramato, deza paccakakhANa kare ane deza paccakhANa na kare. tethI te dezavirati, dezapaccakakhANathI nairayikAyu na bAMdhe yAva4 devAyu bhAMdhI devamAM upaje. mATe Ama kahyuM. * vivecana-86 - ekAMtapaMDita eTale sAdhu, manuSya vizeSaNa svarUpa jaNAve che. manuSya sivAya koI ekAMtapaMDita na hoya. bIjo koI sarvavirata na thAya. sakhyatva saptakano kSaya thayo hoya to Ayu na bAMdhe, te khAyA pahelA bAMdhe che. tethI kahe che - kadAca bAMdhe vana - sakala. sarvathI be ja gati kevalIe kahI che - x - saMtavi - nivaNa. MAvavattA - anacra vimAna paryAnI devalokamAM utpati. 'kalpa' zabda sAmAnyathI vaimAnika devAvAsano sUcaka che. ekAMta paMDita pachI bAla paMDi - X - X - X - X - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-I8/86 115 bAlapaMDita eTale zrAvaka. dezavirata hoya che. deza-sthULa prANAtipAtAdinuM paccakhANa kare - na karavAnI pratijJA kare. Ayune bAMdhavAmAM kiyA kAraNa che, mATe kiyA sUtro kahe che - * sUga-87 thI 91 - [8] bhagavAna ! mRgavRttika, mRgono zikArI, mRgonA zikAramAM tallIna evo koI paNa haraNane mAravA mATe kacchamAM, drahamAM, udakamAM, ghAsAdinA samUhamAM, valayamAM, aMdhakArayukata pradezamAM, gahanamAM, gahana-vidugamAM, parvatamAM, parvata vidugamAM, vanamAM, vanavidugamAM, 'e mRga che" ema karI koI eka mRganA vadha mATe khADA ane jALa e, to bhagavana ! te para keTalI kriyAvALo thAya ? gautama yAvatu te puraNa gaNa-cAra ke kadAca pAMca kiyAvALo thAya. - bhagavAna ! ema kema kaho cho ? - gautama! jyAM sudhI te jALane dhAraNa kare, paNa mRgone bAMdhe ke mAre nahIM tyAM sudhI te paNa kAyikI, adhikaraNikI, prApleSikI e traNa kriyAthI skRSTa che. je jALane dhAraNa karI, mRgone bAMdhe che paNa mArato nathI, tyAM sudhI te paNa kAcikI, adhikaraNikI, pAapikI, pAritApanikI cAra kriyAne sparze. je puruSa jALane dhAraNa kare, mRgone bAMdhe ane mATe te puruSa kAmikI Adi pAMce kriyAne sparze che mATe. 88] bhagavat ! kacchamAM cAvatu vanavidurgamAM koI puruSa tRNane bheguM karIne temAM Aga mUke to te paNa keTalI kriyAvALo thAya ? gautama! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kriyAvALo thAya. ema kema kahyuM? gautama ! taraNAM bhegA kare tyAM sudhI traNa kriyA, bhegA karIne agni mUke paNa bALe nahIM tyAM sudhI cAra, tRNa bheguM karI - ani mUkI - bALe tyAre te puruSane yAvatu pAMce kriyAo sparze che...... [] bhagavat ! mRgavRttika, mRgasaMkalpa, mRgaNidhAna, mRgavadhane mATe kacchamAM vAva4 vanavidumiAM jaI 'e mRga che" ema vicArI koI haraNane mAravA bhANa pheMke, to te puruSa keTalI kriyAvALo thAya? gautama ! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kisAvALo. ema kema kahyuM? gautama ! jyAM sudhI te bhANa pheMke paNa mRgane viMdhato ke mArato nathI tyAM sudhI traNa, bANa pheMke ane viMdhe paNa mAre nahIM tyAM sudhI cAra, bANa -vidhe-mAre eTale pAMca kriyAo lAge... | [] bhagavan! kacchamAM cAvatuM koI eka mRganA vadhane mATe pUrvokta koI puruSa, kAna sudhI lAMbA karelA bANane prayatana pUrvaka kheMcIne ubho rahe,. bIjo puruSa pAchaLathI AvIne potAnA hAthe talavAra vaDe te puruSanuM mAthuM kApI nAMkhe, paNa te bANa pUrvanA kheMcANa thakI uchaLIne te mRgane viMdhe, to te bhagavat ! te paNa mRganA vairathI pRSTa che ke puruSanA vailI ? gautama je mRgane mAre che, te mRganA vairathI pRSTa che, je puruSane mAre che, te puruSanA vaicchI pRSTa 116 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! te nizcita che - karAtuM karAyuM, saMdhAtu saMdhAyu, vaLAtu vaLAyu, pheMkAtuM pheMkAyu kahevAya ? hAbhagavana ! tema kahevAya. mATe he gautama je mRgane mAre te mRganA vairathI dhRSTa che, je puruSane mAre te puraSanA vairathI pRSTa che. maranAra je cha mAsamAM kare to mAranAra kAyikI Adi pAMce kriyAomAMthI RSTa kahevAya. je cha mAsa pachI mare to mAranAra kAlikI cAvatuM pAritApanikI e cAra kriyAthI RSTa kahevAya. [] bhagavana ! koI puruSa bIjA puruSane barachIthI mAre, athavA potAnA hAthe talavAra vaDe te puruSanuM mAthuM kApI nAkhe, to te paNa keTalI kricAvALo thAya ? gautama ! jyAM sudhImAM te puruSa bIja puruSane barachI mAre ke talavArathI che tyAM sudhImAM te paraSa kANikI vAvata prANAtipAta e pAMca kriyAne sArze. AsaMvadhaka tathA anavakAMkSa pratyasika puruSavairathI pRSTa thAya che. * vivecana-80 thI 91 : cha - nadInA jaLathI gherAyela vRkSAdivALo pradeza, kaha, jaLAzaya, viya - vRNAdi dravya samudAya, vanaya - goLAkAra, nadi AdinA pANIno kuTilagativALo pradeza, gUma - aMdhArAvALo pradeza. Tdana - vRkSa, velaDI, latA, vizALa vela samudAya. Thanavadurga - parvatanA eka bhAgamAM rahela vRkSa-velaDI samUha, parvata samudAya, eka jAtiya vRkSa samUha te vana vividha vRkSasamUha. te vanavidurga. haraNa vaDe jenI AjIvikA che ke, te mRgarakSaka paNa hoya tethI kahe che - haraNanA haNavA ke chedavAnA saMkalAvALo. te calita cita paNa hoya, tethI kahe che - mRganA vadhamAM ekAgra cita, mRgane mAravA kaccha AdimAM jaIne. mRgane pakaDavAnA khADA, tene bAMdhavAnI jALa, tene mRgane mAravA banAve che. te kUTapAzathI keTalI kriyAvALo thAya ? kriyA - kAyikI Adi, je karanAra che. jeTalA kALa sudhI. zeno kata ? kUTa pAzane dhAraNa karavAnI kriyAno. teTalo kALa - wifthakI - gamanAdi kAyayeSTArUpa, dharAsa - kUTapAza rUpa adhikaraNathI thayelI. prASikSa - mRga saMbaMdhI duSTa bhAvathI thayela, tenA vaDe karAya te siyA - ceTA vizeSa. paritApana* - jeno hetu paritApa che te. mRgane bAMdhyA pachI A kriyA lAge. prAtipAta - ghAta. kAna sudhI uMcu karIne prayatnapUrvaka bANane kheMcIne pheMke che, pAchaLathI potAnA hAtha vaDe, pUrvanA kheMcANathI, te mAthuM kApanAra puSa, vaituM kAraNa hovAthI vadhu paNa vaira kahevAya athavA pApa paNa paira kahevAya. [zaMkA] bANa chuTavAmAM nimitta mAthuM kApanAra che, to dhanurdhara mRgavadhathI kema spaSTa thAya ? [uttara] "kriyamANa dhanuSya ane kAMDa vagere kRta che" ema vyavahAra che ? yukti pUrvavat levI. | dorI para caDAvAtuM dhanuSa ke kAMDa sAMdheluM jANavuM. dorI kheMcavAthI goLAkAra karAtuM te goLAkAra thayela jANavuM, pheMkAtuM pheMkelu jANavuM. pheMkavAnI taiyArI dhanudhara Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1|-|8/87 thI 91 karelI mATe teNe ja pheMkyu jANavuM. kAMDanA pheMkavAthI te dhanurdhArIe mRgane mAryu gaNAya. - X - 117 ahIM kriyAonI hakIkata kahI. te hamaNAM kahela mRgAdi vadhamAM jemAM jeTalo kAla vibhAga che, teTalo tyAM darzAvatA kahe che - cha mAsamAM prahAra hetuthI maraNa thAya to, paNa jo pachI maraNa thAya to bIjuM kAraNa jANavuM. tethI cha mAsa pachI prANAtipAta kriyA na lAge ane vyavahAra naya apekSAe prANAtipAta kriyA mAtra dekhADavA mATe kahI che anyathA jyAre kyAre adhikRta prahAra kAraNe maraNa thAya te hiMsAkriyA. zakti - eka zastrathI haNe. potAnA hAthe. tene zarIra spaMdana rUpa kAyikI, khaDga vyApArarUpa AdhikaraNikI, mananA duppaNidhAnathI prAarSikI, paritApana rUpa pAritApanikI, mAraNarUpa prANAtipAta kriyA vaDe. khaDgathI haNe ke talavArathI mAthu chede te pAMce kriyAne sparze che. puruSa vairathI spaSTa thAya ityAdi - x - vadhaka ane vadha pAmatAne vadhathI paraspara vaira vadhe che je A janma ke janmAMtare paNa rahe che - 4 - anavarSAMkSa - para prANa nirapekSa. - x - kriyA adhikArathI ja AgaLa kahe che - * sUtra-92 : bhagavan ! sarakhA, sarakhI tvacAvALA, samAna uMmaravALA, sarakhA dravya tathA upakaraNavALA koI be puruSa, paraspara laDAI kare temAM eka puruSa hAre ane eka puruSa jIte. bhagavan ! AvuM kaI rIte thAya? gautama ! jeNe vIrahita karmo bAMdhyA nathI, spardhA nathI yAvat prApta karyA nathI, tenA karmo udIrNa nathI, paNa upazAMta che, te puruSa jIte che ane je puruSe vIryarahita karmo bAMdhyA che yAvat uIrNa che ane upazAMta nathI, te puruSa parAjaya pAme che mATe ema kahyu che. * vivecana-92 : kauzalya ane pramANAdithI sarakhA, sardeza tvayA, saza zarIra, sardeza vaya, sardeza yauvanAdi avasthA, mATI AdinA vAsaNo, upadhikAMsAnA vAsaNAdi bhojana bhaMDikA athavA gaNima Adi dravya rUpa bhAMDamAtra, aneka prakAre vastro-zastrAdi upakaraNo. te baMnenA bhAMDa-mAtra-upakaraNo sarakhA che, A rIte baMnenuM samAna vibhUtipaNuM che. jenAthI vIrya haNAya che te vIrya vinAnA. vIryanA prastAvathI kahe che - * sUtra-93 - bhagavan ! jIvo vIsavALA che ke vIrya vinAnA ? gautama ! vIryavALA paNa che ane vIrya vinAnA paNa che - ema kema kahyuM ? gautama ! jIvo be prakAre - saMsAra samApaka ane asaMsAra samApaka. temAM je asaMsAra samapaka che, te siddha che. siddho avIrya che. saMsArasamApanna che te be prakAre - zailezI pratipanna ane azailezI pratipa. je zailezI pratipanna che, te labdhivIrya vaDe sIya che, karaNavIrya vaDe avIya che. je azailezI pratipanna che, te labdhIvIryathI sI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 hoya paNa karaNavIrya vaDe sIrya paNa hoya ane avIrya paNa hoya. mATe gautama ! ema kahyuM. bhagavan ! nairayiko savIrya che ke avI che ? gautama ! labdhivIryathI nairayiko sIya che. karaNavIryathI sIya paNa che, vIrsa paNa che. ema kema kahyuM ? gautama ! je nairayikone utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSakAra parAkrama che, teo labdhI ane karaNa baMne vIryathI sIya che. je nairayikone utthAna yAvat parAkrama nathI te nairayiko labdhivIryathI sIrya ane karaNavIrathI vI che. mATe ema kahyuM. 114 e rIte paMcendriya tiryaMcayonika sudhInA jIvo nairayikavat jANavA. manuSyone audhika jIva peThe jANavA. temAM siddhone gaNavA nahIM vANavyaMtara, jyotika ane vaimAnikane nairayikavat jANavA, he bhagavan ! te ema ja che ema ja che yAvat vicare che. * vivecana-93 : sakaraNa vIryanA abhAve siddho avIrya che. zItteza - sarvasaMvara rUpa cAstrivALo jIva, tenI je avasthA te zailezI athavA zaeNjJeza - meru tenA jevI sthiratAvALI sthiti te zailezI. te sarvathA yoga nirodhamAM pAMca hrasvAkSara uccAraNa jeTalo kALa hoya. vIryAntarAyano kSayopazama ke kSayathI je vIrya te labdhi, te ja teno hetu hovAthI labdhivIrya, tenA vaDe savIrya, teonuM vIrya kSAyika che. labdhivIryanI kAryabhUta je kriyA te karaNa, tadrupavIrya te karaNavIrya. savIrya eTale utthAnAdi kriyAvALA, avIrya eTale utthAnAdi kriyA vinAnA. teo aparyAptAdi kALe jANavA. audhika jIvamAM siddho hoya, manuSyomAM te na hoya. zataka-1, uddezo-8, TIkAsahitano anuvAda pUrNa zataka-1, uddezo-9 - "gurutva" " -- x -- * -- x - x = 0 AThamA uddezone aMte vIrya kahyuM. vIryathI jIvo gurutva Adi pAme che te gurutva pratipAdana karavA tathA gAthA mujaba gurutva kahe che. * sUtra-94 : bhagavan ! jIvo gurupaNuM kaI rIte zIghra pAme che ? gautama ! prANAtipAta yAvat parigraha, krodha yAvat mithyAdarzana zalyathI. e rIte gautama ! jIvo gurutvane zIghra pAme che. bhagavan ! jIvo laghupaNuM kevI rIte zIghra pAme che ? gautama ! prANAtipAtathI viramavAthI yAvat mithyAdarzanazalyathI aTakavAthI, e rIte gautama ! laghupaNuM pAme. e rIte saMsArane ghaTADe che, TUMko kare che, saMsArane oLaMgI jAya che prANAtipAtAdinA sevanathI saMsArane lAMbo kare che, vadhAre che ane vAraMvAra bhramaNa kare che. ahIM cAra pazasta che, cAra apazasta che. -- Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/9/94 119 * vivecana-94 : gurutva - nIce javAnA kAraNabhUta azubha karmono upAya. laghutva-gurutvathI viparIta. vaM zabda pUrvokta pAThanA sUcanArthe che. jemake - jIvo kaI rIte saMsArane karma pracUra kare che ? gautama ! prANAtipAta vaDe. e rIte AgaLa paNa jANavuM. karmabhArathI ocho kare che, vIrya - lAMbA kALa vALo kare che. dRsva - alpakAlIna kare che. punaH punaH bhame che, Adi cAra prazasta - laghutva, parItatva, hRvatva, vyatitvajana. te mokSanA hetubhUta che ane cAra prazasta che kemake te mokSanA hetubhUta nathI. - gurutva, Akulatva, dIrdhatva, anuparivartana. gurutva-laghutva adhikArathI A sUtra kahe che - * sUtra-95 H bhagavan ! zuM sAtamo avakAzAMtara bhAre che, halako che, bhAre-halako che ke agurulaghu che ? gautama ! te bhAre-halako ke bhArehalako nathI, paNa agurulaghu che. bhagavan ! sAtamo tanuvAta zuM bhAre che, halako che, bhArehalako che ke agurulaghu che ? gautama ! bhAre, halako ke agurulaghu nathI, paNa bhAre halako che... e pramANe sAtamo ghanavAta, sAtamo inodadhi, sAtamI pRthvI, vize jANavuM. sAtamA avakAzAMtaramAM kahyuM tema badhAM avakAzAMtaro vize samajavuM. tanuvAtanA viSayamAM jema kahyuM, temaja badhAM ghanavAta, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, samudra ane kSetronA viSayamAM paNa jANavuM. bhagavan ! nairayiko zuM guru che yAvat agurulaghu che ? gautama ! guru ke laghu nathI, paNa gurulaghu ane agurulaghu che ema kema kahyuM ? gautama ! vaikriya ane taijasa zarIra apekSAe guru ke laghu nathI ane agurulaghu nathI, paNa gurulaghu che. jIva ane karmanI apekSAe guru, laghu ke gurulaghu nathI, paNa agurulaghu che. tethI ema kahyuM che. A pramANe vaimAnika paryanta jANavuM. vizeSa e - zarIrano bheda jANavo. tathA dharmAstikAya yAvat jIvAstikAya agurulaghu jANavA. bhagavan ! zuM pudgalAstikAya guru che, ag che. gurulaghu che ke agurulaghu che? gautama ! guru ke laghu nathI. paNa guru laghu ane guru laghu che. tenuM zuM kAraNa ? gautama ! gurulaghu dravyone AzrIne guru ke laghu nathI, guru laghu che, agurulaghu nathI. agurulaghu dalyone AzrIne laghu, guru ke laghuguru nathI paNa agurulaghu che samaya, ka agurulaghu che. bhagavan ! kRSNavezyA zuM guru che cAvat agurulaghu che? gautama ! guru ke laghu nathI paNa gurulaghu ke agurulaghu che ema kema kahyuM ? gautama ! dravyarlezyAnI apekSAe gurulaghu, bhAvalezyAthI agurulaghu. e rIte zukalalezyA sudhI jANatuM. -- tathA dRSTi, darzana, jJAna, ajJAna ane saMjJAne agurulaghu jANavA. nIcenA cAra zarIra gurulaghu jANavA. kArpaNa zarIrane agurulaghu jANavuM... manayoga, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vacanayoga agurulaghu che, kAyayoga gurulaghu che. sAkara ane anAkAra upayoga agurulaghu che. sarva pradezo, sarva dravyo, sarva paryAyo pudgalAstikAya mAphaka jANavA. atIta, anAgata, sarvakALa agurulaghu jANavo. * vivecana-95 : 120 guru laghu vyavasthA A che - nizcayathI sarva guru sarva laghu koI dravya nathI. vyavahArathI bAdara skaMdhomAM gurutva-laghutva rahe che. paNa te bIjAmAM nathI. cAra sparzavALA ane arUpI dravyo badhAM agurulaghu che. bAkInAM ATha sparzavALA dravyo badhAM guru laghu che ema nizcayanaya kahe che. caDAsa - sUkSma pariNAmavALA, aTThAma - bAdara, gurulaghu dravya rUpI che, agurulaghu dravya arUpI ane rUpI che. vyavahArathI to guru Adi cAre bhede dravyo hoya che. te saMbaMdhe dRSTAMto A che - DhekuM e guru che, teno nIce javAno svabhAva che. dhUmano uMce javAno svabhAva hovAthI laghu che. vAyu, tIrthro jAya mATe gurulaghu che ane AkAza agurulaghu che. avakAzAMtAdi sUtro A gAthAnusAra jANavA. jemake avakAza, vAyu, ghanodadhi, pRthvI, dvIpa, sAgara, kSetro, nairayikAdi, astikAya, samaya, karma, lezyA, dRSTi, darzana, jJAna, saMjJA, zarIra, yoga, upayoga, dravya, pradeza, paryava, atIta-anAgata-sarvakALa. vaikriya, taijasa zarIra AzrIne nAsko guru-laghu che. kemake A zarIra vaikriyataijasa vargaNAnA banelA che, te gurulaghu ja che. kahyuM che - audAki, vaikriya, AhAska, taijasa e badhI vargaNA gurulaghu che. jIva ane kAryaNazarIra apekSAe nArako agurulaghu che. kemake jIva arUpI vvathI agurulaghu che. kAryaNavargaNA agurulaghu hovAthI kArpaNazarIra agurulaghu che. kahyuM che - kArpaNa, mana, bhASAvargaNA agurulaghu. jene jeTalA zarIra hoya, tene teTalAM jANIne asurAdi saMbaMdhe sUtro kahevA. temAM asurAdi devA nAvat kahevA. pRthvI Adi jIvo audArika, vaijasa zarIra apekSAe gurulaghu jANavA. jIva, kArmaNa zarIranI apekSAe agurulaghu che. vAyunA jIvo audAki, vaikriya, taijasane AzrIne gurulaghu che. e pramANe paMcendriya tiryaMca paNa jANavA. manuSyo audArika, vaikriya, taijasa, AhAska zarIrathI gurulaghu jANavA. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAyane agurulaghu kahevA. bAkInA pado vaDe tene na kahevA, kemake arUpI hovAthI agurulaghu che. pudgalAstikAya sUtramAM dIdhela uttara nizcayanayAzrita che. kemake nizcayanaya mate koI vastu sauthI haLavI ke sauthI bhAre nathI. audAkiAdi cAra dravyo, kAryaNAdi agurulaghu che. samayaamUrta che mATe agurulaghu che. karmo kAryaNavargaNAtmaka hovAthI agurulaghu che, nevA audArikAdi zarIrano varNa ane audAkiAdi gurulaghu che. dRSTi vagere jIvanA paryAyarUpa che mATe agurulaghu che. jJAnathI viparIta hovAthI ajJAnapada kahyuM che, nahIM to dvAramAM jJAnapada ja dekhAya che. ni eTale audAki Adi gurulaghu vargaNAnA banelA hovAthI gurulaghu kahevA. kAryaNazarIra agurulaghu vargaNAnA banAvela hovAthI agurulaghu che e rIte manoyoga ane vAyoga paNa jANavo. kArpaNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/9/5 121 sivAyano kAyayoga gurulaghu dravyono banela hovAthI gurulaghu che. dhamastikAyAdi dravyo, tenA nirvibhAga aMzarUpa pradezo, varNa-upayogAdi payayio gurulaghu, agurulaghu kahevA. kemake sUkSma ane amUrta che te agurulaghu che, bAdara che te gurulaghu che. pradeza ane paryavo dravyanA saMbaMdhI hovAthI te te dravya svabhAvanA che. * sUtra-96 : bhagavad ! lAghava, A cchA , amUcha, amRddhi, apatibaddhatA, e badhuM zramaNa nirNanyo mATe prazasta che ? hA, gautama ! che.. bhagavan! akrodhatva, amAnava, amAyAnta, alobhava zramaNa nittho mATe prazasta che? hA, gautama ! che.. bhagavana ! kAMkSApadoSa kSINa thatAM zramaNa nibdhi aMtaHkara ane aMtima zarIrI thAya? athavA pUrvamAM bahu moTI thaI vihAra kare pachI saMvRtta thaI kALa kare, to pachI siddha thAya yAvata sarva duHkhano aMta kare ? hA, gautama! kare. - vivecana-96 : lAghava-ochI upadhipaNuM. AhArAdinI ochI abhilASA, upadhinA saMrakSaNa mATe anubaMdhAbhAva, bhojanAdimAM paribhogakALe anAsakita svajanAdimAM nehAbhAI, e pAMca zramaNa niplotho mATe prazasta che. athavA lAghavapaNuM prazasta che, te lAghavapaNuM eTale alocchA Adi. lAghavikanuM prazastapaNuM kahyuM. te krodhAdi abhAve ja hoya che. mATe krodhAdi doSonA abhAvane prazaMsavA ane krodhAdi doSonA abhAva vinA na banI zake tevuM kAMkSApradoSanA kSayanuM kArya che, te kahevA mATe kramathI be sUtra kahyA. temAM vizeSa A - kAMkSA eTale bIjA matanI Asakti, te ja prakRSTa doSa athavA kAMkSA eTale rAga. pradoSa eTale dveSa. kAMkSA-bIjA matano Agraha. A bIjA matanI viparItatA kahe che. * sUjha-93 - bhagavana! nyatIrthiko A pramANe kahe che - bhANe che . jaNAve che - prarUpe che ke - eka jIva eka samaye be Ayu kare che, te A * A bhavanuM Ayu, parabhavanuM Ayu. je samaye A bhavanuM ANu kare che, te samaye parabhavanuM Ayu kare che, je samaye parabhavanuM Ayu kare che te samaye A bhavanuM ANu kare che. A bhavanuM ANu karavAthI parabhavanuM Ayu kare che, parabhavanuM Ayu ravAthI A bhavanuM Ayu kare che e rIte eka jIva eka samaye be Ayu kare che * * * * * te kevI rIte? - gautama 7 anyatIthiko, je e pramANe kahe che yAvatu parabhavanuM Ayu. je Ama kahe che, te mithyA kahe che. gautama ! huM ema kahuM chuM yAvat paraNuM chuM ke jIva eka samaye eka Ayu kare che ane te A bhavanuM Ayu athavA parabhavanuM Ayu. je samaye parabhavanuM ANu kare che, te samaye A bhavanuM AvuM nathI karato, A bhavanuM ANu kare che, te samaye parabhavanuM Ayu karato nathI. A bhavanuM Ayu 1rara bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karavAthI parabhavanuM Ayu nathI karato parabhavanuM Ayu karavAthI A bhavanuM Ayu nathI karato. e pramANe eka jIva eka samaye eka Aya kare che - x * bhagavana ! te ema ja che, ema ja che yAvat vicare che. * vivecana-97 : anya cUthika-vivakSita saMghavI judA saMghamAM rahenAra eTale ke anyatIrthika. je AgaLa kahevAze. sAmAnyathI kahe che, vizeSathI kahe che, yuktipUrvaka kahe che, bheda kathanathI kahe che. be jIvo be Ayune kare athavA eka jIva jude jude samaye be Ayu kare, temAM virodha nathI. jIva je che, te potAnA paryAyonA samUharUpa che, te jyAre eka AyanA paryAyane kare, tyAre bIjAne paNa kare che, kemake jJAna ane samyakatva mAphaka Ayu svaparyAyarUpa che. vaLI jIva svaparyAya karyA che, tema svIkAravuM joIe. anyathA siddhAdi payayonI utpatti saMbhavaze nahIM. teo kahe che-] je samaye ihabhavika Ayu kare che, tyAre pahmavikAyu kare che. Ihabhavika eTale je AyunA phaLa rUpa A cAlubhava che te Ayu e pramANe parabhavikAyu paNa jANavuM. e rIte habhavikAyu karavAnA samaye paramavikAyu karavuM e nirNita karyuM. e ja rIte pabhavikAyu karavAnA samaye IhabhavikAyu nirNata karyuM. e rIte baMne Ayu eka ja samaye karavAnuM kahIne baMne Ayu eka kriyArI karavAnuM jaNAvyuM. eTaluM ja nahIM "je teo kahe che, te khoTuM che" tema kahyuM.- 4 - anyatIthiMka matanI asatyatA - eka prakAranA Atma pariNAma vaDe viruddha be Ayu bAMdhI zakAtA nathI. vaLI je pUrve kahyuM ke sva paryAya hovAthI eka paryAyane karatA bIjo paryAya kare che. te anizcita che. jema AtmA siddhatva paryAyine karatAM saMsArI payine karato nathI. TIkAkAranuM vyAkhyAna A pramANe che - A bhavanuM Ayu jyAre kare che - ati vede che tyAre parabhavAyu kare che - bAMdhe che. eTale ke A bhavanuM Ayu bhogavavAthI parabhavAyu kare che - bAMdhe che. A pamata mithyA che. kemake tAjo janmelo bALaka A bhavanuM Ayu vede che, jo ke tyAre ja parabhavAyu bAMdhe, to dAna, adhyayanAdi vyartha thaze. A AyubaMdha kALa bIjo hoya tema jANavuM. anyathA ukta mAnyatA khoTI sAbita na thaI zake. anyatIciMkanA prastAvathI A kahe che - * sUtra-98 - te kALe te samaye pAdfpatnIya kAlAyaveSiputra nAmaka aNagAra jyAM sthavira bhagavaMto hatA, tyAM jAya che, jaIne sthavira bhagavaMtone A pramANe kahe che - he sthaviro ! tame sAmAyika jANatA nathI, sAmAyikano artha jANatA nathI, paccakakhANa jANatA nathI, cakkhANano artha jANatA nathI. saMyama jANatA nathI, saMyamano artha jANatA nathI. saMvara jANatA nathI, saMvarano artha jANatA nathI, viveka jANatA nathI, vivekano artha jANatA nathI, yunsarga jANatA nathI, vyutsargano artha jANatA nathI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/9/98 tyAre sthavira bhagavaMtoe kAlAzyaaSiputra aNagArane Ama kahyuM - he Arya ! ame sAmAyikane jANIe chIe, sAmAyikanA arthane jANIe chIe. yAvat ame vyutsarganA arthane jANIe chIe. tyAre te kAlAzyaveSi aNagAre sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - he Aryo ! jo tame sAmAyikane ane sAmAyikanA arthane jANo cho yAvat vyutsarganA arthane jANo cho, to he Aryo ! tamAruM sAmAyika zuM che? tamArA sAmAyikano - 4 - yAvat vyutsargano artha zo che? tyAre te sthavira bhagavaMtoe te kAlAzyaveSiputra aNagArane Ama kahyuM amAro AtmA sAmAyika che, AtmA amArA sAmAyikano artha che yAvat vyutsargano artha che. tyAre kAlAzyaaSi putra aNagAre sthavira bhagavaMtone Ama kahyuM - he Aryo ! jo AtmA e sAmAyika che, AtmA e sAmAyikano artha che ane cAvat AtmA e vyutsargano artha che, to tame krodhAdi cArano tyAga karI tene kema niMdo cho ? he kAlAzyaveSi putra ! saMyamane mATe ame krodhane niMdIe chIe. - 123 -- he bhagavaMto ! zuM gahaI e saMyama che ke agahAM saMyama che ? hai kAlAzyaveSi putra ! garla saMyama che, agA nahIM. garbha badhAM doSono nAza kare che. sarva mithyAtvane jANIne amAro AtmA saMyame sthApita che. e rIte amAro AtmA saMyamamAM puSTa che. e rIte saMyame upasthita che. Ama sAMbhaLI kAlAzyaaSi putra aNagAra bodha pAmIne, sthavira bhagavaMtone vAMdI, namaskAra karIne Ama kahyuM - he bhagavaMto ! pUrve A padone na jANavAthI, na sAMbhaLavAthI, bodha na hovAthI, abhigama na hovAthI, dRSTi-vicAti ke sAMbhaLela na hovAthI, vizeSarUpe na jANela hovAthI, kahela nahIM hovAthI, anirNita-uSkRta - avadhArita na hovAthI, A arthanI zraddhA-pratIti-ci karela na hatI, paNa have A padone jANavA-sAMbhaLavA-bodha thavA-abhigama-daulTazruta-ciMtita-vijJAna thavAthI, Ape kahevAthI, nirNIta-uddhRta thavAthI A arthonI zraddhA-pratIti-ci karuM chuM. he bhagavan ! tame je kaho cho te yathArtha che. tyAre te sthavira bhagavaMtoe kAlAyaveSiputrane kahyuM - he Arya ! ame je kahyuM tenI zraddhA-pratIti-ruci karo. tyAre kAlAzyaaSi putre te sthavirone vaMdana, namaskAra karIne A pramANe kahyuM - huM tamArI pAse tuyami dharmane badale sapatikramaNa paMcamahAvrata dharma svIkArIne vicaravA Icchu chuM. - - he devAnupriya ! jema sukha upaje tema karo, paNa vilaMba na karo. pachI kAlAzyaaSi putra aNagAre sthavirone vaMdanA, namaskAra karyA, karIne catuma dharmane badale sapratikramaNa paMcamahAvrata dharma svIkArIne vicare che . tyAra pachI - te kAlAsyaveSiputra aNagAre ghaNAM varSa zrAmaNya paryAya pALIne, je prayojanathI nagnabhAva, muMDabhAva, anAnatva, adaMtadhAvana, chatva, joDAno bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tyAga, bhUmizayyA, phalaka zayyA, kASTha zayyA, kezaloca, brahmacaryavAsa, paragharapraveza, maLe-na maLe-ochuM maLe, grAma kaMTaka bAvIza parigraha-upasargo sahevA [e badhuM karyuM te prayojanane teNe ArAdhyuM. chellA ucchvAsa-niHzvAse siddha-buddha-mukta-parinivRtta ane sarva duHkhathI kSINa thayA. * vivecana-98 - 124 pArzvajinanA ziSyomAMnA koI eka te pArsthApatyIya. vira - zrI mahAvIra jinanA ziSya-zrutavRddha, samabhAvarUpa sAmAyika. tenuM svarUpa sUkSma hovAthI jANatA nathI. sAmAyikanuM prayojana-karmo na bAMdhavA ane jUnA nirjaravArUpa. pauruSI Adi niyama, Azrava dvAra nirodha. pRthvI Adi saMrakSaNa lakSaNa saMyama, teno hetu-anAzravatva. Indriya, manane aTakAvavA anAzravatva. choDavA lAyakane choDavAnA vizeSabodharUpa viveka, kAyA AdinA vyutsarga mATe asaMgapaNAne. he Arya ! tamArA mate zuM che ? amArA mate AtmA sAmAyika che. kahyuM che - dravyArthika nayanA mate guNapratipanna jIva e sAmAyika che. sAmAyika eTale jIva ja. karma na bAMdhavAdi jIvanA guNo che ane jIva tenA guNothI judo nathI. e rIte pratyAkhyAnAdi paNa jANavuM. he sthaviro ! sAmAyika AtmA che, to krodhAdi choDIne tenI gaI kema karo cho ? kemake "niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi'' e vacanothI krodhAdinI niMdA jaNAve che. - 4 - 4 - niMdA dveSathI thAya. uttara-saMyamane mATe. pApanI niMdAthI saMyama thAya, pApanI anumatino vyavaccheda thAya. saMyamano hetu hovAthI garhA saMyama che. karmabaMdhanuM kAraNa na hovAthI garbha saMyama che. gaI ja badhAM rAgAdi doSa ke pUrvakRt pApano nAza kare che. vAtya - mithyAtva ane aviratine jJaparijJAthI jANIne, pratyAkhyAna parijJAthI choDIne. e rIte amAro AtmA saMyamamAM sthApita thAya che athavA AtmarUpa saMyama prApta thAya che saMyamamAM AtmA puSTa thAya che athavA AtmarUpa saMyama puSTa thAya che. upasthita eTale atyaMta sthira rahenAra. A pado - 'nahIM joyelA' zA mATe ? ajJAnatAthI svarUpa vaDe prApta na hovAthI. zA mATe ? zruti rahitapaNuM hovAthI, avodhi - jinadharmanI apApti. ahIM prakaraNavaza zrI mahAvIra jinano dharma levo athavA autpAttikI Adi buddhi na hovAthI, vistRta bodhanA abhAve, sAkSAt potAne anupalabdha hovAthI, bIjA pAsethI sAMbhaLela na hovAthI, joyela ane sAMbhaLela na hovAthI aNaciMtavela, tethI ja viziSTa bodhano viSaya na thavAthI, vizeSathI gurue na kahela hovAthI, vipakSathI avyavacchedita hovAthI, sukhe bodha thAya te mATe moTA graMthathI saMkSepa karI gurue uddharela na hovAthI, tethI ja ame avadhArela na hovAthI A prakAranA ke A arthanI ame zraddhA na karI, prIti viSayaka na karyo athavA hetuthI na jANyo, Ichyo nahIM. have tame kaho cho tema che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/9/8 125 cAra mahAvratavALo, pArzvajinamAM cAra mahAvrata che, kemake aparigRhIta strI bhogavAtI nathI, ema maithunano parigrahamAM samAveza che. pAnAno dharma apratikramaNa che, kemake kAraNe ja pratikramaNa kare che, anyathA nathI karatA. mahAvIra jinamAM sapratikramaNa dharma che, kAraNa vinA paNa pratikramaNa karavAnuM che. devAnufpraya - priyane AmaMtraNa pAThaya - vyAghAta na kavo. madabhAva - dIkSitatva, nAthA - pAtaLI. lAMbI pahoLI lAkaDAnI zayyA. #AvyA - kharAba lAkaDAnI zayyA, kaSTazA ke amanojJa vasati lAbha ane alAbha ke aparipUrNa lAbha. 3thvIvalthI - anukULapratikULa ke asamaMjasa, rAma - IndriyasamUha, zaUTa - bAdhaka, gurUpa. evuM koNa che ? bAvIza parISaha-mukha Adi, upasarga-dharmathI bhraSTa karanAra, devAdi kRtuM. kAlAzyapeSiputra pratyAkhyAnathI siddha thayA. have apratyAkhyAna* sUtra-99 - bhagavana! ema kahI gautama, zramaNa bhagavana mahAvIrane vaMdana, namaskAra kare che. karIne Ama kahyuM - bhagavan! zeTha, ddhi, lobhI, kSatriya e badhAM eka sAthe pratyAkhyAna kriyA kare? hA, gautama - x * kare. ema kema kahyuM? gautama! aviratine AzrIne ema kahyuM - 4 - * vivecana-99 - bhagavad ! e AmaMtraNa vacana che. athavA 'guru' ema karIne. zreSThI- jenuM marataka lakSmIdevInI chApavALA suvarNa paTTathI zobhe che, te gAmano nagaranAyaka. - daridra, vivaM - rAMka, uttara - rAjA, pratyAkhyAna kriyAnA abhAve ke patyAkhyAna janya karmabaMdha kare avirata - IcchAnI anivRti. te dareka jIvone sarakhI hoya. AgaLa kahe che - * sUtra-100 - AdhAkarmI khAto zramaNa ninya zuM bAMdhe che, zuM kare che? zuM caya kare che ? zuM upacaya kare che ? gautama! AdhAkarmI khAto zramaNa Ayukarma sivAyanI zithila baMdhana baddha sAd karmapravRttione dea baMdhana baddha kare che yAvat saMsAramAM bhame che. ema kema kahyuM? gautama ! AdhAkarmI khAto zramaNa Atmadhamani oLaMge che, Atmadharma oLaMgato te pRvIkAya yAvata trasakAyanA jIvanI darakAra nathI karato. tathA je jIvonA zarIra te khAya che, te jIvonI paNa darakAra nathI karato. tethI Ama kahyuM. bhagavana / prAsuka ane eSaNIya AhArane khAto zuM bAMdhe che yAvat upacaya kare che. gautama! pAsuka, oSaNIyane khAto Ayukarma sivAyanI sAta kamapati je deDha baMdhanabaddha che, tene zithila baMdhanabaddha kare che tene saMvRtta jevo jANavo. vizeSa e - Ayukamane kadAcita bAMdhe, kadAcita na bAMdhe. yAvat saMsArane oLaMgI jAya che. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama / pAsuka, eSaNIyane khAnAra zramaNa ninja Atmadharmane oLaMgato nathI. Atmadharma na oLaMgIne 126 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pRvIkAya cAvata sakAyanI tathA je jIvonA zarIrone te khAya che tenI daskAra kare che tethI ema kahyuM ke cAvata saMsArane oLaMgI jAya che. * vivecana-100 : sAdhune mATe je jIvavAnuM nirjIva karAya ke nirjIvane je pakAvAya athavA ghara Adi caNAvAya, vAdi vaNAvAya te AdhAkarma. vaMdha - prakRtibaMdha ke sRSTAvasthAne AzrIte parvara - sthitibaMgha ke baddha avasthAne AzrIne, viUT - anubhAga baMdha ke nidhatAvasthAnI apekSAo. suvA - pradeza baMdhake nikAcanA apekSAe. AtmA vaDe cAritra ke zrata dhamane. pRthvIkAyAdinI anukaMpA rAkhato nathI. AdhAkarmano vipakSa prAsuka ane eSaNIya che. tethI tenuM sUtra kahyuM. ahIM saMsAra oLaMgavAnuM kahyuM. te kamanA asthispaNAthI teno nAza thavAthI thAya che. mATe asthira padArthanuM sUtra kahe che - * sUjha-101 4. bhagavanA asthira padArtha badalAya che? sthira nathI badalAto? asthira padArtha bhAMge che? sthira nathI mAMgato? bALaka zAzvata che? bALakapaNuM AzAzvata che? paMDita zAzvata che? paMDitapaNuM zAzvata che? hA, gautamAM asthira padArtha badalAya che. yAvata paMDitatva azAzvata che. bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-101 - TekuM Adi asthira dravya badalAya che. adhyAtma pakSamAM karma asthira che, kemake te jIva pradezothI prati samaya calita thAya che. baMdha-udaya-nirjarAdi pariNAmothI badalAya che, zilA Adi badalAtA nathI. adhyAtma pakSe jIva sthira che. kemake kama kSaya thatAM paNa te rahe che. te upayoga lakSaNa svabhAvathI badalAto nathI. bhaMgura svabhAvavALA zalAkAdi bhAMgI jAya che. tema adhyAtma po sthira karma bhAMgI jAya che. tathA jema loDhAnI zaLI Adi sthira padArtha bhAMgatA nathI tema sthira jIva bhAMgato nathI, kemake te zAzvata che. jIva prakaraNa hovAthI kahe che - vyavahArathI bALa eTale bALaka, nizcayathI bALa eTale asaMyata jIva, te dravyatvathI zAzvata che. bAlava eTale vyavahArathI bALapaNuM, nizcayathI asaMmatapaNuM te patvithI azAzvata che. e rIte paMDita sUtra paNa jANavuM. vyavahAcI paMDita eTale zAstrajJa. ( zataka-1, uddezo-9, TIkA sahita anuvAda pUrNa ] che zataka-1, uddezo-10 - "calana" che * uddezA-9mAM karma asthira che, tema kahyuM. kamadimAM anya tIrthiko vivAda kare che. tethI teno nikAsa karavA A uddezo kahyo. * sUtra-102 :bhagavan! anyatIrthiko A pramANe kahe che yAvatuM parUpe che ke (1) - X - X - X Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 1/-/10/101 1ra3 cAlatuM e cAlU yAvat nirjarAtu e nirjarAya na kahevAya. (2) be paramANu yugalo ekamekane coMTatA nathI -x - kema coMTatA nathI ? be paramANu yudgalomAM cIkAza nathI, mATe ekamekane coMTatA nathI. (3) traNa paramANu yudgala paraspara coTe che. * x - zA mATe coTe che? traNa paramANu yugalomAM cikAza hoya che, mATe paraspara coMTI jAya che. vaLI jo tenA bhAga karavAmAM Ave to tenA be bhAga ke traNa bhAga paNa thaI zake che. je tenA be bhAga karavAmAM Ave to eka tarapha doDha paramANu yugala ane bIjI tarapha doDha paramANu yudgala Ave che. je tenA traNa bhAga karavAmAM Ave to traNe paramANu yugala judA judA thaI jAya che. e pramANe cAra paramANu yugalomAM jANavuM. pAMca paramANu yugalo paraspara coMTI jAya che. coMTIne kamapaNe thAya che. karma zAzvata che, haMmezAM sArI rIte upacaya ane apacaya pAme che. (4) bolavAnA samayanI pUrve je bhAlA, te bhASA che. bolatA samayanI bhASA, te abhASA che. bolAyA pachInI bhASA te bhASA che. have je pUrvanI bhASA bhASA che, bolAtI bhASA abhASA che, bolAyelI bhASAmAM bhASA che, to zuM te bolanAranI bhASA che ke na bolanAranI bhASA che ? - : na bolanAranI bhASA che paNa bolanAranI bhASA nathI. (5) pUrvanI kriyA duHkhahetu che, karatI kriyA duHkhahetu nathI. karAyA pachInI kriyA te duHkhahetu che. have je pUrvanI kriyA duHkhahetu che, karAtI kriyA du:khahetu nathI ane karavAnA samaya pachInI kriyA duHkhahetu che, to zuM te kAraNathI duHkhahetu che ke karaNathI duHkha hetu che ? - - te akaraNathI duHkhahetu che, paNa karaNathI duHkhahetu nathI. (6) akRtya duHkha che, aspRzya duHkha che, akriyamANakRta duHkha che, tene na karIne prANa-bhUta-jIva-satvo vedanA veda che. bhagavan! huM temanuM maMtavyo kaI rIte mAnavuM ? gautama! je te anyatIrthiko ema kahe che yAvata vedanA vede che evuM vakatavya che, te kathana mithyA che. he gautama ! huM ema kahuM chuM ke - cAlatuM cAlyu vAvanuM nirjarAtu nirjaTAyu kahevAya. be paramANu yugalo paraspara coTe che. * x * kemake x * be paramANu pudagalomAM cIkAza che. * x * teno bheda karavAthI be bhAga thAya che. te bhAga karAtA eka tarapha eka ane bIjI tarapha eka paramANu pudagala Ave che... traNa paramANu yugalo paspara coTe che. kemake - X - traNa paramANu yugalamAM cIkAza che. teno bheda karatA be athavA traNa bhAga thaI zake che. je be bhAga karAya to eka tarapha eka paramANu yudagala Ave che, bIjI tarapha dvipadezika skaMdha Ave che. je traNa bhAga karAya to traNa paramANu pudagala thAya che. e rIte cAra paramANu paNa jANavA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pAMca paramANu yugalo paraspara coTe che, coMTIne eka skaMdharUpa thAya che. te aMdha apAzcata che, haMmezA upacaya-apacaya pAme che. pUrvanI bhASA abhASA che, bolAtI bhASA bhASA che, bolyA pachInI bhASA abhASA che. je te pUrvanI bhASA abhASA che, bolAtI bhASA bhASA che, bolyA pachInI bhASA abhASA che - x * te bolatA puruSanI bhASA che, na bolatA puruSanI bhANa to te bhASA nathI ja. pUrvanI kriyA duHkha hetu nathI ityAdi bhASA peThe jANavI. cAvata karaNathI te du:khahetu che, akaraNathI duHkhahetu nathI ema kahevuM. kRtya duHkha che, sRzya du:kha che, kriyamANa kRta duHkha che, tene karIne prANabhUta-jIva-saMva vedanA vede che, ema kahevAya. * vivecana-102 - (1) cAlatuM karma acalita che, kemake cAlatuM karma, cAlela karma mAphaka kArya na karI zake. vartamAnano vyavahAra atItanI peThe thavo azakya che. A pramANe bIje paNa jANavuM. (2) eka skaMdhapaNe joDAtA nathI - maLatA nathI. baMne sUkSma hovAthI temAM cIkAzaguNa nathI, paNa traNa vagerenA yoge sthUlatvathI cikAza hoya che. (3) pAMca padagalo ekaThA thaI karmapaNe thAya che, te anAdi hovAthI zAzvata che, haMmezAM sArI rIte saparimANa vRddhi ane nAza pAme che. pUrva - bolyA pahelAMnI, jaH - vANInA dravyono samUha, - satya Adi bhASA. kemake zabdanA dravyo bhASAnA kAraNarUpa che. athavA vibhaMga jJAnItvathI, anyatIrthikono yukti vinAno A mata che. je unmatta thayelanA vayana jevuM che. A pramANe sarvatra jANavuM. tathA mukhethI nIkaLatA vAku dravyo abhASA che. kemake vartamAna samaya ati sUkSma hovAthI vyavahAranuM aMga nathI. *X - bhASAno samaya vItyA pachI * bolAyelI bhASA te bhASA kahevAya kAraNa ke bhASAthI sAMbhaLanArane arthanuM jJAna thAya che. bolyA pUrve ke pachI bhASA svIkAravAthI te na bolanAranI bhASA che. bolAvI bhASA, bhASArUpe svIkRta hovAthI bolanAranI bhASA, bhASA na kahevAya. kAyikI Adi kriyA, na karAya tyAM sudhI du:khahetu che. karAtI kriyA duHkhahetu nathI. kiyA samaya vIte pachI kriyA karAya che. e vyavahAra maTIne kriyA karAyelI che evo vyavahAra thatAM te duHkhahetu che. A paNa yuktirahita mata che. athavA abhyAsa na hovAthI pUrva kriyA du:kharUpa lAge che. abhyAsa pachI du:kharUpa lAgatI nathI. kriyA karyA pachI zrama lAge che, mATe karela kriyA du:kharUpa che. karaNane AzrIne - karatI vakhate. akaraNane AzrIne - na karatI vakhate. kemake akriyamANa sthitimAM tene duHkharUpe svIkArelI che. e pramANe pUrvokta vastu vaktavya che. e yuktiyukta che. have bIjA koI anyatIciMkano mata kahe che - Rtya eTale bhAvi kALanI apekSAe jIvo vaDe na upaje tevuM. du:kha eTale azAtA athavA tenuM kAraNarUpa karma. akRtya hovAthI na Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/10/102 129 baMdhAya tevuM che. kriyamANa eTale vartamAnakALe karAtuM, kRta eTale bhUtakALe kareluM. te baMnenA niSedharI akriyamANakRta. arthAt traNe kALe karmabaMdhana niSedhathI du:khane na karIne. - x * prANa-bhUta-jIva-savo. ahIM - prAI - be, traNa, cAra IndriyavALA. "pUta - vanaspati, nIva - paMcendriya, satya * bAkInA pRthvI Adi. zubhAzubha karmane ke pIDAne anubhave che. ema vaktavya che. kemake e rIte e yuniyukta che. lokamAM dekhAtA sukhaduHkha sarve yAdecchika che. kahyuM che . lokone je kaMI vicitra sukhaduHkha thAya che, te vicAryA vinA thAya che. jema kAgane besavuM ane DALanuM paDavuM, te kaMI buddhipUrvaka thatuM nathI. o bhagavan! anyatIciMke kahela nyAye e kema hoya ? uttara - e badhuM mithyA che. je cAlatuM karma pracama samaye calita na hoya, to dvitIyAdi samaye paNa acalita ja che. kadApI calita na thAya. mATe vartamAnane paNa vivakSA vaDe atItatva e viraddha nathI. e vize purve kahyuM che, mATe pharI kahetA nathI. je kahyuM che ke - calita karma je kArya kare che, te cAlatuM karma karatuM nathI e kathana ayukta che. kemake pratikSaNe utpanna cAsa, koza Adi utpanna thayA pachI chellI kSaNe utpanna thanAra ghararUpa kArya Adha kSaNe sava kArya na kare e yuktiyukta ja che. * * * * * calita karmanI peThe kArya na karavAthI cAlatuM karma calita kahevAtuM nathI. kemake dareka kAraNo pota potAnAM kAryo kare che. bIjuM kAraNa bIjA kAraNanA kAryane nathI karatuM tema chatAM emAM doSa devo te kaMI ja nahIM ema gaNavuM yukta che. vaLI je kahyuM - be paramANuM sUkSma hovAthI cIkAzanA abhAve coMTatA nathI, te paNa yukta che kemake eka paramANumAM paNa cIkAza hoya che. teoe paNa svIkAryuM che ke - doDha-doDha paramANuM paraspara coMTI jAya che tethI temanA mate ardha paramANamAM paNa cIkAza saMbhave che to be paramANu cikAza hita hovAthI coMTatA nathI, te kema ghaTI zake ? vaLI je doDha-doDha kahyuM te paNa ThIka nathI kemake paramANunA be bhANa thAya to temAM paramANutva ja na kahevAya. vaLI je kahyuM ke - pAMca pagalo coMTatA kamapaNe thAya, te paNa khoTuM che. kemake karma anaMta paramANutAthI anaMta skaMdharUpa che. pAMca paramANu mAtra dharUpa che. karma e jIvane AvaraNa karavAnA svabhAvavALuM che. tethI jo e pAMca paramANu rUpa ja hoya to asaMkhyAta pradezIjIvane kaI rIte DhAMkI zake. vaLI kamane zAzvata kahyA te paNa ayogya che. karmanA zAzvatavathI kSayopazamAdi abhAve jJAnAdinI hAni-vRddhi na thAya. paNa lokamAM jJAnAdinuM ochuMadhikapaNuM dekhAya ja che. kamane zAzvata mAnatAM teonuM kamanuM caya-nAzapaNuM paNa nahIM thAya. bhASAmAM hetu hovAthI bolyA pahelAMnI bhASA kahevAya te yukta che. kemake te kathana aupacArika che. upacAra tatvathI vasturUpa nathI. vastu satya hoya to upacAra thaI zake, mATe bhASA e tAvika vastu che ema siddha thayuM. vaLI bolAtI bhASAne bhASA na kahevI. te paNa ayukta che. kemake vidhamAnatAthI vartamAnakALa ja vyavahAranuM [9/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 aMga che. bhUta-bhAvi e avidhamAna-asarUpa hovAthI vyavahAranuM aMga nathI. jApAsamartha Adi kahyuM te paNa yogya nathI bhANamANa bhASAnA abhAve sUtranA abhilApano abhAva prasaMga thAya. arthAta vartamAnakALanI bhASA na hoya to bhUtakALanI bhASA na ja hoya. -x - hAtha ane AMkhanI ceSTAthI sAMbhaLanArane arthanuM bhAna thaI zake che, to paNa te ceSTA bhASA kahevAtI nathI. abhASakanI bhASA kahI, te to vadhu khoTuM che kemake to siddha ane jaDane bhASAnI prApti thavI joIe. e rIte kriyA paNa vartamAnakALe ja yukta che. * x * abhyAsa vinA paNa koI kriyA sukharUpa lAge. ityAdi * x - * x * karyA sivAya ja karma du:kha ke sukharUpa thatuM hoya to aneka prakAre aihika-pAralaukika anuSThAnono abhAva thAya. paNa te anyatIrthikoe pAralaukika anuSThAna to svIkArela ja che. e rIte A badhuM ajJAnanA cALA rUpa che. vRddhoe kahyuM che - paratIciMkanI vaktavyatA vibhaMgAnInA matibhedanA prakArarUpa che. sadbhuta, adabhUta bheda vaDe vibhaMgamAM cAra bhAMgA thAya che. * * - te cAra bhaMga A che - (1) sabUta - paramANumAM, asabUta - aDadhuM Adi. (2) vyApaka AtmAmAM caitanya, (3) paramANumAM apadezava, (4) vyApaka AtmAmAM akatRtva. gautama ! huM ema kahuM chuM." e badhuM spaSTArtha che. vizeSa e ke - zIta, uNa, nigdha, rakSa e cAra sparzamAMnA koIpaNa be aviruddha sparza eka paramANumAM eka ja kALe hoya che. tethI temAM cikAza hovAthI stakAya hoya ja che. te viSama snehathI coTe ja che. A vAta paramata anuvRttithI kahI che. anyathA rUkSa paNa viSama rUAvamAM coTe ja che. samAna rUkSa ke samAna nigdhatA vALA na coTe paNa viSama ptibdha ke vipama rakSa paraspara coTe. ityAdi - 4 - bolAya che mATe bhASA kahevAya, bolAyA pahelAM bolAtI nathI mATe bhASA na kahevAya. bolAtI bhASAmAM zabda ane arthanI upapati che mATe bhASA kahevAya. bolAyelI bhASAmAM tema nathI mATe abhASA che. karyA pUrve kriyA ja nathI, tethI te du:kha ke sukharUpa paNa nathI - x * karAtI kriyA du:kharUpa che, te paramatane AzrIne ja kahyuM che. anyathA karAtI kriyA sukharUpa paNa hoya. - 4 - A sUtrathI karmanI satA jaNAvI che. kemake te pramANathI siddha che. te A rIte - koI be puruSa hoya, te baMnene iSTa zabdAdi viSayasukhanA sAdhano prApta hoya, to paNa bemAMthI ekane duHkharUpa phaLa maLe, bIjAne sukharUpa phaLa maLe, viziSTa hetu vinA AvuM na saMbhave. ghaDA mAphaka kAraNa vinA kArya na nIpaje. tema ahIM viziSTa hetu e karma che. - X - X - pharI paNa anyatIthiMkano mata darzAvatA kahe che - * sUtra-103 : bhagavatu ! anyatIrthiko Ama kahe che ke - cAva4 oka jIva eka samaye be kriyAo kare che - aiyapathikI, sAMparAyikI. je samaye aipithikI kare che te samaye sAMparAyikI kare che, je samaye sAMparAyika kare che, te samaye aiyapathikI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/10/102 131 132 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 muhad, [4] bAra divasa daza muhad, [5] sADA bAvIza divasa, 6i] 45 divasa, 2i] 80 divasa, [8] 100 divasa, [9,10] saMkhyaya mAsa, [11,12] saMkhyaya varSa. nIcenItrikasaMvoya 100 varSa, madhyamatrika-saMkheya 1000 varSa. upalIbika-saMkhyaya lAkha varSa. vijayAdimAM palyopamano asaMkhya bhAga utkRSTa virahakALa che. jaghanyathI badhe eka samaya. A rIte devono upAta virahakALa jANavo. e ja rIte udvartanA jANavI. siddhi gatimAM utkRSTathI upapAtaviraha kALa cha mAsa ane jaghanyathI eka samaya che. udvartanA na hoya. ( zataka-1, uddezo-10no TIkA sahita anuvAda pUrNa ] zataka-1-no munidIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa kare che. aiyapithikI kriyA karavAthI sAMparAyikI kare che, sAMparAvikI kriyA karavAthI aiyapithikI kare che. e pramANe eka jIva eka samaye be kriyA kare che - aiyapithikI ane sAMparAyikI. bhagavana! A kevI rIte thAya? gautama! anyatIthiMkI je Ama kahe che yAvata je teoe ema kahyuM che, te miTayA che. gautama! huM ema kahuM chuM - - -ke nize eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. ahIM pararthika tathA siddhAMtanI vaktavyatA raNavI. yAvat aiya(pazcikI athavA sAMparAyika kriyA kare che. * vivecana-103 - IryA eTale javuM, patha eTale mArga. javAnA mArgamAM thayela kiyA te aiyapiyikI - mAtra kAyayoga nimittano karmabaMdha. saMparAya eTalA jenA vaDe prANI saMsAramAM bhame che. kapAya nimita thatI kiyA te sAMparAyikI - kaSAyathI thato karmabaMdha. A sUtramAM paratIrcikano mata svayaM kahevo. graMtha gaurava bhaye lakhyo nathI. sitrapATha jovo sUtrokta kathana pUrve kahA mujaba jANavuM. tenI asatyatA A rIte che. aiyapithikI kriyAnuM kAraNa akaSAya che. sAMparAyikI kaSAyodayathI thAya che. mATe te baMne kriyA eka samaye kaI rIte saMbhave ? kemake te paraspara viruddha che. * - ahI kriyA kahI, kriyAvAnane utpAda hoya, tethI utpAda virahane jaNAve che - * sUjha-104 - bhagavana / nagati keTalo kALa upapAta vinAnI kahI che? jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI 1ra-muhUrta e rIte [pAvaNa sujhanI AkhuM bhutakAMti pada kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. yAvata [gautama svAmI vicare che. * vivecana-104 - vyutkrAMti eTale jIvono utpAda, te saMbaMdhI pada, te vyutkrAMti pada. te prajJApanA sUramAM kahyuM che, teno artha TUMkamAM dekhADe che * paMcendriya tiryaMcagati, manuSyagati, devagatimAM utkRSTathI 12-muhUrta, jaghanyathI eka samaya utpAda viraha che. kahyuM che - ratnaprabhAdi badhI narakomAM utkRSTa utpAda viraha kALa 1-covIza mahad, 2-sAta ahoraNa, 3-paMdara ahorAtra, 4-eka mAsa, pa-be mAsa, 6-cAra mAsa, 3-cha mAsa. jaghanyathI eka samaya. e rIte udvatanA viraha jANavo. naiyika saMkhyA devo samAna che. te A - eka, be, traNa, saMkhyAta, asaMkhyAta jIvo eka samaye upaje che, cyave che, udvarte che. tiryaMcamAM virahakALa A rIte - vikelendriya ane saMmUrNimAno bhinna muhUrta, garbhaja no 12-muhUrta, utkRSTa virahakALa che, jaghanya virahakALa eka samaya che. ekendriyono virahakALa ja nathI. manuSya gatimAM garbhajano 12-muhUrta, saMmUrNimano 24-muhad utkRSTa virakALa che. baMneno jaghanyathI eka samaya che. devagatimAM bhavanapati, vyaMtara, jyotika, saudharma, IzAnano utkRSTa virahakALa 24-muhUrta, jaghanya eka samaya. [3] nava divasa vIza Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/1/105,106 rtha zataka-2 . - X - X - o pahelA zatakanI vyAkhyA karI, have bIjAnI karIe chIe. temAM paNa pahelo uddezo, teno A saMbaMdha che - zataka-1nA 10mAM uddezAmAM chelle jIvono utpAdaviraha kahyo. ahIM tenA ucchavAsAdinI vicAraNA che. e saMbaMdha che. che zataka-2, uddezo-1-ucchavAsa, skaMdaka ke - X - X - X - X - X - * sUtra-105,106 - [105] (zatakamAM daza udde che.) - 1-ucchavAsa ane daka, - samughAta, 3-pRthadI, 4-Indriya, 5-anyatIrthika, 6-bhASA, deva, 8-camaracaMgA, -samayakSetra, 10-astikAya. [16] te kALe, te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. varNana, svAmI samosamI, dii nIkaLI, dharma kahyo. harSadA pAchI pharI. kALe te samaye jyeSTha zidhya yAvata pAsatA Ama bolyA - bhagavA je A be-traNacAra-pAMca IndriyavALA jIvo che, teonA aMdaranA-bahAranA ucchavAsa-niHzvAsane jANIe chIe, joIe chIe, paNa je A pRvIkAyika, vanaspatikAyika ekendriya jIvo che, teonA aMdabrahAranA ucchavAsa- tirAne jANatA nathI, dekhatA nathI. bhagavana! A jIvo aMdara-bahAranA ucchavAsa-niHzvAsa le che? hA, gautamAM A jIvo paNa zvAsocchavAsa le che. * vivecana-105,106 : jo ke ekendriyavALA jIvone Agama pramANathI jIvavuM che, to paNa teonA upavAsAdi sAkSAt jaNAtA na hovAthI ane jIvazarIranA nirvAsAdi kadAcit dekhAtA hovAthI pRthvI AdimAM ucchavAsAdi viSayaka zaMkA thAya che. teno nirAsa karavA teone ucchavAsAdi che, te Agama pramANa prasiddhanA pradarzana mATe A sUtra jANavuM. * ucchavAsAdi adhikAthI jIvAdimAM pacIza padomAM ucchavAsAdi dravyonA svarUpanA nirNaya mATe kahe che - * sUtra-107 : bhagavat ! jIvo kevA prakAranA dravyone zvAsamAM le che ane mUke che ? gautamA dravyathI anaMta pradezika dravyo, kSetrathI asaMkhya pradezAvagaDha, kALathI koI paNa sthitika, bhAvathI varNa-gaMdha-rasa-rUzavALA dravyone aMdara-bahAranA zAsocchavAsamAM le che - mUke che . - bhagavan! teo zuM eka vaNavALA dravyone zAsa-ucchavAsamAM le che - mUke che. gautama! ahIM AhAragAma jANavo cAvata traNa-cAra-pAMca dizAthI [zvAsanA aNu le che.) bhagavAna ! nairayika kevA dravyone zvAsamAM le che ? gautama ! pUvavava jANavuM yAvat cha e dizAmAMthI le che. 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jIvo ane kendriyone vyAghAta, nivyaghiAta mujaba kahevA. bAkInA niyamA cha dizAmAMthI zvAsanA aNu le che. bhagavana / vAyukAya, vAyukAyone ja AMda-bahAranA zvAsamAM le che - mUke che? hA, gautama vAyukAyane ja cAva( le che, * vivecana-107 : uirf - kevA prakAranA dravyo ? AhAra 5 - prajJApanAnA 28mAM AhAra padamAM kahela che, te sUtro - be varNavALA, traNavarNa yAvatu paMcavarNa yAvatu je vaNathI kALA che, te zuM ekaguNa kALA che yAvat anaMtaguNa kALA che, ityAdi. jIvo ane ekendriyo-vyAghAtavALA, nivyaghAtavALA kahevA * * * * * ekendriyo A pramANe - pRthavIkAya keTalI dizAmAMthI zvAsa le che ? gautama ! nirNAghAtamAM cha dizAmAMthI, vAghAtamAM traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI. e rIte akAyAdimAM jANavuM. * x * teo lokanA cheDe paNa hoya che, mATe traNa vagere dizAmAMthI zvAsanA pudgala levAmAM vyAghAta saMbhave che. bAkInA nairayikAdi che e dizAthI zvAsanA aNu le che. kemake teo trasa nADI tabUta hoya che. have ekendriyone ucchavAsAdi vAyurUpa hoya che. to zuM vAyukAyane paNa vAyukAya ja ugvAsAdimAM hoya? ke pRthvI AdinA ucchavAsAdi mAphaka vAyuthI vilakSaNa che? te zaMkAthI prayana karela che. vAyu pote vAyurUpa che, to paNa tene bIjA vAyurUpa zvAsaniHzvAsanI jarUra rahe che. kemake caitanyavALA-jIvane te jarUrI che. te vAyu, vAyurUpa che paNa vAyukAyanA audAki, vaikriya zarIrarUpa nathI. kemake Ana-prANa saMjJAvALA A zAsanA pudgalo dArika ane vaikriya zarIranA pudgalo karatAM anaMtaguNa pradezavALA hovAthI sUma che. tethI zvAsarUpa vAyu caitanya vAyunA zarIrarUpa nathI. * sUtra-108 thI 111 - [18] bhagavan! vAsukAya vAyukAyamAM ja aneka lAkha vAra marIne pharI tyAM ja vAraMvAra utapanna thAya ? hA, gautama ! thAya. bhagavat ! vAyukAya sRSTathI maraNa pAme ke askRSTathI ? gautama RSTa maraNa pAme, askRSTa nahIM. * bhagavana ! te zuM sazarIrI bIjI gatimAM jAya ke azarIrI ? gautama! kathaMcita sazarIrI jAya ane kathaMcita azarIrI jAya. - bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! vAyukAyane cAra zarIro che - audarika, vaikriya, taijasa, kAmaNa. temAM dArika, aikiyane choDIne ane taijasakAmaNanI sAthe bIjI gatimAM jAya che, mATe kahyuM. ke kathaMcita sazarIrI, kathaMcita azarIrI. [19] bhagavana ! jeNe saMsAra ane saMsAranA prapaMcono nirodha karyo nathI, jeno saMsAra ane saMsAraMvedanIya karma kSINa thayela nathI, jeno saMsAra ane saMsAra-vedanIya karmano viccheda thayo nathI, je niSThitAtha nathI, jenuM kArya pUrNa thayuM nathI, tevo mRtAdi [pAsukabhojI] nigrantha, pharIne manuSyAdi bhavomAM zIgha Ave ? hA, gautama ! - x - Ave. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-1/108 thI 111 135 [10] bhagavana! tene kayA zabdothI bolAvAya ? gautama ! tene kadAca prANa, kadAca bhUta, kadAca jIva, kadAca satva, kadAca vijJa, kadAca veda tathA kadAca pANa-bhUta-jIva-sava-vijJa-veda kahevAya. bhagavanuM te prANa yAvat veda kema kahevAya ? gautamate aMdara-bahAra zvAsa-niHzvAsa le che, mATe paNa kahevAya. te thayo che - thAya che - thaze mATe bhUta kahevAya. te jIva hovAthI jIve che, jIvatva ane Ayukarma anubhave che mATe jIva kahevAya. zubha-azubha karmothI baddha che, mATe sarva kahevAya. te kaDavA, kaSAyelA, khATA, mIThA saune jANe che mATe vijJa kahevAya. sukha-duHkhane vede che mATe veda kahevAya. tethI tene yAvatuM prANa yAvata veda kahevAya che. [111] bhagavat ! jeNe saMsArane rokyo che - x * yAvat jenA kAryo pUrNa thayA che, te pharIne manuSyatvAdi pAmato nathI ? hA, gautama ! - X * te pAmato nathI. bhagavanA tene kayA zabdothI bolAvAya ? gautama ! te siddha-buddha-mukadpANata-parAsmata kahevAya tathA siddha, buddha, mukta, parinivRtta, aMtakRd, sarvaduHkhapakSINa kahevAya. * - bhagavana! te "ema ja che, ema ja che" ema kahI gautamasvAmI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne yathAvat vicare che. * vivecana-108 thI 111 - [18] A prazna vAyukAyanA prastAvasI vAyusaMbaMdhe che, anyathA pRthvIkAyAdimAM paNa lAgu paDe che. kemake teo paNa sva kAyasthitimAM maraNa pAmIne asaMkhya, anaMtavAra tyAM upaje che. kahyuM che - ekendriyomAMnA cAnI asaMkhya utsarpiNIavasarpiNI kAyasthiti che ane vanaspatinI anaMta utsarpiNI avasarpiNI che. temAM vAyukAya, vAyukAyamAM aneka lAkhanAra marIne vAyukAryamAM ja utpanna thAya che. te svakAya ke parakAyazAthI maraNa pAme che. A sUtra sopakrama apekSA che. sva zarIrathI nIkaLe che. audAki, vaikriya zarIra apekSAe azarIrI, taijasa-kArpaNa zarIrApekSAe sazarIrI che. koI muninI saMsAra cakra apekSAe punaHpunaH utpatti thAya, jema vAyukAyanI punaH punaH utpatti kahI tema. te dazavi che. [109 thI 111] kRrfja * prANuka bhojI, upalakSaNathI eSaNIyAdi. mitha - sAdhu. jaldI Ave che. kevo thayelo ? te kahe che - AvanAra janmane rokyo nathI evo caramabhavane prApta. Avo sAdhu be bhave paNa mokSa pAmanAra hoya, mATe kahe che - deva, manuSyanA aneka bhava pAmanAra hoya, mATe kahe che - caturgatigamata kSINa nathI thayuM tevo. ema che mATe ja saMsAra vedanIya karma kSINa thayuM nathI evo. Avo sAdhu eka ja vAra cAre gatimAM janAra paNa hoya mATe kahe che - caturgatigamana anubaMdha jenuM tuTyuM nathI evo. tethI ja caturgatigamana vedha karma jenuM tuTuM nathI tevo. tethI ja tenuM prayojana asamApta che, tethI ja jenA kAryo pUrNa thayA nathI. AvA prakAranA munie pUrve anAdi saMsAramAM aneka vakhata manuSyavAdi prApta 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karela, hamaNAM paNa zuddha cAritra prApti tene saMbhavatI nathI. te anekavAra tiryaMcAdi gatine zIgha pAme che. pAThAMtarathI manuSyavAdi bhAva zIgha pAme che. kaSAyodayathI cAriNI patita thaIne saMsArasAgaramAM bhamavuM paDe che. kahyuM che - jenA krodhAdi kavAyo upazAMta thayA che, evA paNa pharIthI anaMta pratipAta pAme che." te saMsAra cakagata muninA jIvane prANa Adi cha nAmo vaDe judA judA samaye ke eka samaye bolAvI zakAya te saMbaMdhe prazna sUmakAre mUkela che. * x * te anvarNa yukta che. * X - X * te munine ucchavAsa-niHzvAsavALo kapIe tyAre "prANa" kahevAya. ityAdi - 4 - A pAMce zabdo jude jude kALe vAparI zakAya ane jyAre eka ja kALe te munimAM ucchavAsAdi dharmo kalpIe tyAre prANa Adi pAMce sAthe paNa vaparAya athavA A upasaMhAra vAkya ja che, mATe tenI yugapatuM vyAkhyA na karavI. te muni jIve che * prANone dhAraNa kare che, tathA upayogarUpa jIvapaNAne ane AyuSyakarmane anubhave che mATe te jIva kahevAya. te muni sArI-narasI ceSTAmAM Asakta che ke samartha che mATe athavA zubhAzubha karmathI saMbaddha che mATe satva kahevAya. have ukta vAtane viparIta darzAvatA kahe che - pAra patta - saMsAra samudrane pAra pAmela, vtvgrra - mithyASTi Adi guNaThANAnI ke manuSyAdinI sugatinI paraMparAthIsaMsAra samudrane pAra pAmela. ahIM saMyatanI saMsAra vRddhi-hAni ane siddhatva kahyuM. have te tathA bIjA arthonA vyutpAdanArthe skaMdaka caritra kahe che - * sUtra-112 [adhurI. te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra rAjagRhInagara pAse Avela guNazila zaityathI nIkaLyA. nIkaLIne bahAra janapadamAM vihAra karyo. te kALe te samaye kRtaMgalA nAme nagarI hatI. [varNana) te kRtaMgalA nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM chatrapalAzaka nAme rautya hatuM [varNana). tyAre utpanna jJAnadarzanadhara zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA rAvata samosaraNa thayuM. padiA nIkaLI. te kRdaMgalA nagarI najIka zrAvatI nAme nagarI hatI. [varNana) te zrAvastI nagarImAM gardabhAlIno ziSya chaMdaka nAmano kAtyAyana gogano parivrAjaka raheto. hato. te veda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda, pAMcamo itihAsa, chaTho nighaTa e cha eno sAMgopAMga, rahasyasahita, sAska-vAka-dhAraka-pAraka ane cha aMgano jJAtA hato. dhaSThItaMtra vizArada, saMkhyA-zikSAkalA-vyAkaraNa-chaMdanikata-jyotiSa ane brAhmaNa tathA parivrAjaka saMbaMdhI bIja ghaNAM zAstra ane nayomAM supariniSThita hato. te zrAvastInagarImAM vailika zrAvaka piMgala nAme nilthi vasato hato. tyAre te vaizAlika zrAvaka piMgala sAdhu anya koI divase jyAM kAtyAyanIya chaMdaka hato tyAM Avyo. AvIne aMdane A pramANe pUchyuM - he mAgadha! zuM loka sAMta che ke anaMta che , jIva sAMta che ke anaMta, siddhi sAMta che Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/1/112 133 ke anaMta ?, siddho sAMta che ke anaMta? kayA maraNa vaDe marato jIva vadhe ke ghaTe che? ATalA praznono uttara kahe. vailika zrAvaka piMgala tirthe te skaMdakane A pramANe pUchayuM tyAre te chaMdaka zaMkita, kAMkSita, vicikitsaka, bhedaprApta, kalezaprApta thayo. vaizAlika zrAvaka piMgala sAdhune te kaMI uttara na ApI zakatA mauna thaIne beTho. tyAre piMgala sAdhue kaMTakane be-traNavAra AkSepapUrvaka pUchayuM - he mAgadhA loka sAMta che yAva4 kayA maraNe maravAthI jIvano saMsAra vadhe ke ghaTe ? te kahe. tyAre te kuMdaka, piMgala sAdhunA be-traNavAra Ama pUchavAthI zakita, kAMkSita, vicikitsaka, bhedapApta, kalezaprApta thayo. paNa piMgala sAdhune kaMI uttara na ApI zakavAthI mauna thaIne rahyo. te vakhate zrAvatI nagarImAM zRMgATaka yAvatuM mahA mAgamAM moTA janasaMmada, janamUhavALI parvadA nIkaLI. tyAre te skaMdake ghaNAM loko pAse A pramANe sAMbhaLI, avadhArI, AvA prakAre abhyarthika-ciMtita-pArthita manogata saMkalpa utpanna thayo ke - zramaNa bhagavaMta mahAvIra kurtagalA nagarInI bahAra chatrapalAzaka caityamAM saMyamathI, tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. huM tyAM jaI zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdu-namuM, zramaNa bhagavaMta mahAvIne vAMdIne, namIne, satakArasanmAna ApIne, kalyANa-maMga-deva-rItyarUpa teonI pathupAsanA karIne AvA atha-hetu-prazno-kAraNone pUchuM. e pramANe vicArIne aMdaka jyAM parivAjaka maTha che, tyAM AvIne, tyAM bidaDa, kuDika, koyanika, karoTika, bhisita, kezArikA, chaillas, aMkuets, pavitraka, gaNezika, chatraka, upAnaka, pAvaDI, dhAtarakta vastro laIne nIkaLe che, nIkaLIne rivAjaka vasatithI nIkaLe che. nIkaLIne tridaMDa, kuMDika, kAMcanika, karoTika, bhisita kesarikA yAvatu * x - dhAtu phakta vastro paherIne zrAvastI nagarInI vaccovacca laIne nIkaLI, jyAM kRtaMgalA nagarI che, jyAM chatrapalAzaka caitya che, zramaNa bhagavaMta mahAvIra che tyAM javA nIkaLe che. he gautama! e pramANe AmaMtrI zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautama svAmIne Ama kahyuM - tuM tArA pUrva saMbaMdhIne joIza. bhagavanuM kone ? : kaMdakane. bhagavana! tene kyAre, kevI rIte, keTalA kALe joIza? gautama. e rIte - te kALe te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI (varNana) te zrAvastImAM gardabhAlInA ziSya audaka nAme kAtyAyanagamIya pariztAka vasato hato. te badhuM pUrvavat jaNavuM - yAvatu * te mArI pAse AvavAne nIkaLyo che. te bahu najIka che, ghaNo mArga oLagI gayA che, mArga maLe che. gautama! tuM tene Aje ja joIza. bhagavAna che ema kahI gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdananamaskAra karIne A pramANe kahyuM - bhagavAn ! zuM te kAtyAyana gogIya skaMdaka Apa devAnupiyanI pAse muMDa thaI, gharane choDIne anugAra pravajA levA samartha 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 che ? - hA, samartha che. jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra gautamasvAmIne A vAta karatA hatA. teTalAmAM kAtyAyana gogIya spaMdaka te sthAne zIgha AvI pahoMcyA. tyAre gautamasvAmI chaMdane najIka Avela jANIne jadI ubhA thayA, jadI tenI sAme gayA. jyAM kaMTaka hato, tyAM AvyA. AvIne kAtyAyana gamIya chaMdakane A pramANe kahyuM - he kuMdakI tamAruM svAgata che, susvAgata che. aMdakI tamAruM Agamana anurUpa che, chaMdakI tamAruM svAgata-anvAgata che. he jIMdakI tamane zrAvastInagarImAM vailiyazrAvaka piMgala sAdhue A rIte pUchayuM hatuM ke - he mAgadhA loka sAMta che ke anaMta? e badhuM pUrvavata cAvata tame tethI zIgha ahIM aA cho. he jIMdakA zuM A vAta barAbara che? hA, che. tyAre skudake gautamasvAmIne Ama kahyuM - he gautama ! evA tathArUpa jJAnI ke tapasvI koNa che ? jeNe mArI A rahasyakRtva vAta tamane turaMta kahI ? jethI tame jANo cho. tyAre gautama svAmIe skaMdakane kahyuM - he kaMika ! mArA dhamacArya, dhamapadezaka, utpanna jJAna-darzanadhara, arahaMta, jina,kevalI, bhUtavartamAna-bhAvinA jJAtA, sarvajJa, sarvadaza, zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, jeNe mane tamArI A gupta vAta zIgha kahI. tethI te kaMdaka! huM te jANuM chuM. tyAre te kAtyAyanagonIya chaMdake gautamasvAmIne Ama kahyuM - * vivecana-112 [adhuru. utpanna jJAna-darzanadhara sAthe cAvatu zabdathI arahaMta, jina, kevalI, sarvajJa, sarvadarzI, AkAzamAM rahela chatrayukta ItyAdi samavasaraNa sudhInuM varNana kahevuM. gardabhAli nAme parivrAjakano. - x - itihAsa eTale purANa te pAMcamo jemAM che te tathA 'cAra veda' A vizepyapada che. nighaMTu nAmakoza. ziAdi cha aMgo. teno arthano vistAra jemAM che, te upAMga. rahasya sahita bhaNAve che mATe pravartaka che athavA sUtrAdine koI visarI gayA hoya tene smaraNa karAve che, mATe smAraka che. azuddhapAThane nivAre mATe vAska che. dhArava - bhaNelAM vedAdi zAstrone na bhUlanAra, pAragAmI, pUrve jaNAvelA cha aMgone jANanAra, ahIM 'sAMgopAMga' zabda 'vedonA parikaraste jANanAra' arthamAM che athavA cha aMgone vicAranAra che. kapilanA zAstranA paMDita, gaNita zA pravINa, suparitiSThita ema saMbaMdha joDavo. - vedanA cha aMgone jANe che te kahe che frNA - akSara svarUpa nirUpaka zAstra, mA - taLAvidha AyAne jaNAvanAra, vAra - zabdazAstra, che - padhalakSaNazAstra, nikuvo - zabda vyutpatti zAstra, jyotiSa, brAhmaNa ane parivrAjaka saMbaMdhI darzana. nigrantha - zramaNa. vizAlA bhaka mahAvIranI mAtA, tenA putra te vaizAlika. temanA vacanane sAMbhaLanAra eTale zrAvakatemanA vacanAmRtanA pAnamAM lIna. - x - magadha dezamAM janmelane mAgadha. saMsAranI vRddhi ke hAni. * x - ATalA praznono uttara Apa. A praznano uttara A che ke A? e zaMkAne pAmela. teno A uttara sAro nathI, A paNa ThIka nathI. to huM uttara kema ApIza? ema uttara meLavavAnI AturatAvALo. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/1/112 A uttara ApavAthI pUchanArane vizvAsa thaze ke nahIM? evI vicikitsAvALo. 'have zuM karavuM' ema muMjhAyelo. huM A saMbaMdhe kaMI jANato nathI e rIte khinna thayelo. te kaMI javAba na daI zakyo. pramokSa - uttara, praznathI chuTA thavuM te. - mA naLasaMma6 - mANasonI ghaNI bhIDa, lokonuM ToLuM. ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che e rIte he devAnupriyo ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra, Adikara yAvat mukta thavAnA che, te pUrvAnupUrvI vicaratA, grAmAnugrAma pharatAM kRtaMgalA nagarInA chatra palAzaka caitye yathApratirUpa avagraha yAcIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. he devAnupriya ! tathArUpa arahaMta bhagavaMtanuM nAma-gotra paNa sAMbhaLatA mahAphaLa che, to sAme javAthI, vaMdana-namaskAra karavAthI, kuzala pUchavAthI, sevA karavAthI AryapuruSanA eka dhArmika vacana zravaNathI ane vipula artha grahaNathI kema kalyANa na thAya? mATe ApaNe jaIe zramaNa bhagavaMta mahAvIne vaMdana-namaskArasatkAra-sanmAnAdi karI kalyANa-maMgala-daivata-caityarUpa temanI sevA karIe. ema karavAthI ApaNane bIjA bhave paNa hita-sukha-kSema-niHzreyasa-paraMparAe muktirUpa thaze. ema vicArI ghaNAM ugra, ugraputro tathA bhogo, rAjanyo, kSatriyo, brAhmaNo, bhaTo, yoddhA, malakI, lecchavI, bIjA paNa ghaNAM rAjA, yuvarAja, talavara, mADaMbika, koTubiMka, Inca, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi cAvat utkRSTa sIMhanAda, bola, kalakalarUpa zabdothI samudra gAjato hoya tema nagarane gajAvatA zrAvastIthI nIkaLyA. 139 zrAvastI nagarImAM jyAM moTo janasamUha paraspara Ama kahe che. temAM nanamamavuM - lokonI bhIDa ke avAja. banavyU - cakrAdi AkAre rahela janasamudAya. lona - avyakta dhvani, dhanana - chUTaka vacana vibhAga, mi - taraMgAkAra, nivA lokonuM nAnuM ToLuM, nananipAta - jude jude sthAne lokono meLo. ucita, saMgatarUpa. nAma - khAsa nAma, gotra - guNaniSpanna nAma, sAMbhaLavAthI. - x - | - AmaMtraNa, sAme javuM. vana - stuti, namasyana - namavuM, pratiprazna - zarIrAdi vArtA pRcchA, paryupAmana - sevA. Arya - Arya puruSe kahela, dhamitra - dharmapratibaddha, sAra - Adara karavo ke vastrAdi pUjA, sanmAna - ucita pratipatti. kevAnuM? - tyALa - kalyANano hetu, maMtni - pApanI zAMtimAM hetu, raivata - deva, caitya - ISTa deva pratimA rItyarUpa ja che. temanI sevA karIe. - 4 - ti - puNya annarUpa, mula - zarmaNa. kSema - saMgata, ni:zreyasa - mokSa, Anumi - paraMparAe zubhAnubaMdhane mATe thaze. TM - Adideva sthApita ArakSaka vaMzamAM janmela, bhoza - Adideva sthApita guruvaMzamAM janmela, rAmaca bhagavaMtanA mitra vaMzamAM thayela, kSatriya - rAjakuLamAM thayela, mada - zauryavALA, yodha - viziSTa zUravIro, mallakI, lecchakI rAjA vizeSa. yzvara - yuvarAja, tanavara - rAjAe saMtuSTa thaIne paTTabaMdha vibhUSita karelA, mADavi - saMniveza nAyako, zauTuMvi - keTalAMka kuTuMbanA svAmI, rAjasevaka. hRSTi AnaMdamahAdhvani, prona - AnaMdano moTo avAja ityAdi - 4 - X - - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tyArapachI have kahevAze mATe pratyakSa, evAja prakArano, AtmaviSayaka, smaraNarUpa, abhilASAtmaka, manamAM thayelo paNa vacanathI aprakAzita vikalpa utpanna thayo. taiya - kalyANa. evo kahelAM svarUpavALo athavA kahevAnAra svarUpavALA artho - zuM loka sAMta che ? ityAdi ane bIjA arthone, je hetuthI jaNAya te hetune, spaSTa karavA yogya te ane bIjA arthone pUchavAne - x - vicAre che. parivrAjaka maTha, hiA - kamaMDala, jAniA - rUdrAkSanI mALA, roTinA mATInuM vAsaNa, vRziA - eka Asana, zerikA - pramArjanA mATenuM vastra, pAna - trigaDI, aMbarA - pAMdaDAdi levA mATenuM sAdhana, pavitra - vITI, triza - kalAInuM eka AbharaNa, dhAtuvata - paheravAnuM vastra. - X - pahArettha - javAno saMkalpa karyo. 140 - 4 - nAde - kyAre, kayA samaye. vidda - kayA prakAre - jovAthI ke sAMbhaLavAthI, jevoLa - keTalA vakhata pachI, zrAvastI nAme nagarI hatI. ahIM avasarpiNI kALane lIdhe pahelAM hatI tevI hAla te nagarI nathI. tema jaNAvavA hatI kahyuM. anuneyAnata - avadhi sthAna apekSAe najIka Avelo. badusaMpatta - ati pAse AvI gayela. - 4 - mArgamAM rahelo, vivakSita sthAnanA mArgamAM vartato. A sUtra vaDe - "huM kyAre joIza ?'" e praznano uttara maLe che. kyAre joIza? no uttara "Aje joIza' kahIne Apyo. jo bhagavaMte madhyAhna samaye A vAta kahI hoya to madhyAha upara muhUrta ke thoDI vadhu veLA jatAM tene joyo tema kahevAya. - 4 - paNa tethI vadhu kALa saMbhavato nathI. aLAo - gharathI nIkaLIne, anaritA - sAdhutA, levA mATe ke prajgyA svIkAravAne. amRdruti - Asanane taje che. ahIM gautamasvAmI je asaMyata mATe ubhA thayA, te skaMdakanA bhAvi saMcatatva tathA gautamasvAmIno rAga kSINa na thayo hovAthI A pakSapAta kahyo che. tathA bhagavaMte kahela vAta skaMdakane kahevAthI bhagavaMtano jJAnAtizaya pragaTa karavo ane e rIte skaMdakane bhagavaMta prati bahumAna thAya. he skaMdaka ! e saMbodhana che. tAruM Agamana sAruM che, kemake kalyANanA sAgara bhagavaMta mahAvIranA saMsargathI tane kalyANa thaze, vadhAre svAgata che, AvavuM ucita che ityAdi ekArthaka zabdoccAraNa karavAmAM kaMI khoTuM nathI. saMbhramanimittathI Ama bolAyuM hoya. - X - X - 'gALanA tyAdi - jJAnI, jJAnanA sAmarthyathI jANe che, tapasvI tapanA sAmarthyathI, devatA sAnnidhyathI jANe che. tethI pUrvavat prazna karyo che. * sUtra-112 [adhurethI AgaLa] : he gautama ! tamArA dharmAcArya, dharmopadezaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse jaIe, temane vaMdana, namana yAvat sevA karIe. he devAnupriya ! tamane sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. pachI te gautama svAmIe kAtyAyana gotrIya skaMdaka sAthe jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA. tyAM javAno saMkalpa karyo. te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra vyAvRttabhojI hatA. te Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/1/112 vyAvRttabhojI zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM zarIra udAra, zrRMgAra-kalyANa-zivadhanya-maMgalarUpa, alaMkAro vinA zobhatuM, lakSaNa-vyaMjana-guNa vaDe yukta, zobhAvALuM ati ati zobhAyamAna hatuM. pachI te skaMdaka, vyAvRttabhojI zramaNa bhagavaMta mahAvIranA udAra yAvat ati zobhatA zarIrane joIne hRSTa, tuSTa, AnaMdita citta, prItimanA, parama saumanasya, harSanA vaza vikasIta hradayI thaI, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM Avyo. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI yAvat ryupAse che. - hai skaMdaka ! ema maMtrI, zramaNa bhagavaMta mahAvIre skaMdakane A pramANe kahyuM - he skaMdaka ! zrAvastI nagarImAM piMgala sAdhue tane AkSepapUrvaka Ama pUchyuM hatuM ke he mAgadha ! loka sAMta che ke anaMta ? ityAdi. ane tuM jaldI mArI pAse Avyo che. skaMdaka ! zuM A vAta yogya che ? hA, che. he skaMdaka ! tArA manamAM AvA prakAre saMkalpa thayelo ke - zuM loka sAMta che ke anaMta ? teno artha A che - 141 he skaMdaka ! meM lokane cAra prakAre kahyo che - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI, dravyaloka eka ane sAMta che. kSetraloka asaMkhyAta koDAkoDI yojana lAMbo-pahoLo che, tathA tenI paridhi asaMkhyAta koDAkoDI yojana che ane te sAMta che. kALaloka kadI na hato ema nathI, kadI na hoya ema nathI, kadI nahIM haze ema nathI. te haMmezA hato . che ane raheze. te dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya che. vaLI te anaMta che. bhAvalokaanaMtavarNa-gaMdha-rasa-sparza paryavarUpa che. anaMta saMsthAna-gurulaghuparyAva-aguru laghu paryAvarUpa che, teno aMta nathI. to hai skaMdaka ! loka dravya ane kSetrathI tavALo che ane kALa tathA bhAvathI aMta vagarano che. vaLI tane je thayuM ke jIva sAMta che ke anaMta ? teno A uttara che - yAvat - dravyathI jIva eka ane aMtavALo che, kSetrathI jIva asaMkhya padezika, asaMkhya pradezAvagADha ane sAMta che. kALathI jIva kadI na hato tema nathI yAvat nitya che ane te anaMta che. bhAvathI jIva anaMta jJAna, darzana, agurulaghu prAyirUpa che, te anaMta che. tethI jIva dravya ane kSetrathI sa Mta che. kALa ane bhAvathI anaMta che. - - vaLI hai skaMdaka! tane je A vikalpa thayo - yAvat - siddhi sAMta che ke anaMta? teno uttara A meM "siddhi" cAra prakAre kahI che - dravyathI siddhi eka ane aMtavALI che, kSetrathI siddhi laMbAI pahoLAI-45 lAkha yojana che, tenI paridhi 1,42,30,249 yojanathI kaMIka vizeSAdhika che. tathA teno aMta che. kALathI siddhi kardI na hatI tema nathI ityAdi pUrvavat bhAvathI siddhi bhAvaloka mAphaka kahevI. e rIte dravyasiddhi, kSetrasiddhi sAMta che. kALasiddhi, bhAvasiddhi 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 anaMta che. he skaMdaka ! tane je ema thayuM ke - yAvat - siddho aMtavALA che ke aMtarahita ? e pramANe yAvat dravyathI siddha eka ane sAMta che, kSetrathI siddha asaMpadezika, asaMkhyapadezAvagADha che. te sAMta che, kALathI siddha sAdi anaMta che. teno aMta nathI. bhAvathI siddho anaMtAjJAnapavA-darzanapavA yAvat agurulaghuparyaMtA che ane anaMta che. [dravya ane kSetrathI sAMtakALa ane bhAvathI anaMta che.] hai skaMdaka ! tane evo je saMkalpa thayo ke - kayA maraNe maratA teno saMsAra vadhe ke ghaTe ? teno khulAso A che - he skaMdaka ! meM be bhede maraNa kahyuM che - bALamaraNa, paMDitamaraNa. te bALamaraNa zuM che ? te bAra bhede che - valaya, vAI, tozalya, tadbhava, gipitana, patana, jalapraveza agnipraveza, vizvabhakSaNa, zastra vaDe, vehAyasa ane vRddhapRSTha-maraNa. he skaMdaka ! A bAra prakAranA bALamaraNathI maratA jIva anaMta nairaki bhava grahaNathI AtmAne joDe che. tiryaMca-manuSya-devagatirUpa anAdi-anaMta, dIrdhakALa caturgatika saMsArarUpa vanamAM bhame che. tethI te maraNe maratA saMsAra vadhe che te bALamaraNa che. te paMDita maraNa zuM che? be bhede che. pAdapopagamana ane bhAtyAkhyAna, te pAdapopagamana maraNa je bheTa - nihArrima ane anihami. A baMne niyamA patikarma che, te pAdapopagamana kahyuM. te bhakatapratyAkhyAna maraNa be bhede - nihArrima ane nihArima. A baMne niyamA pratikarma che. A bhakta pratyAkhyAna maraNa kahyuM. he skaMdaka ! baMne jAtanA paMDita maraNathI marato jIva anaMta naiyika bhava grahaNathI potAnA AtmAne judo kare che cAvat saMsArane oLaMgI jAya che. te rIte marato saMsArane ghaTADe che A paMDita maraNa kahyuM. hai skaMdaka ! A rIte baMne maraNa marato saMsAra vadhAre ke ghaTADe. * vivecana-112 [adhurethI] dharmAcArya che - kema? dharmopadezaka che. jJAna-darzana utpanna thayuM che, tyArathI saMzuddha che. vaMdanAdi yogya hovAthI arhat che, rAgAdi jitavAthI jina che. koInI sahAyavinA jJAnavAna hovAthI kevalI che. tethI ja bhUta-vartamAna-bhAvine jANanAra che. te dezajJane paNa hoya, tethI kahyuM - sarvajJa, sarvadarzI che. pratidina AhAra lenAra che. pradhAna, alaMkArAdi je zobhA te zrRMgAra. - tenA jevI ati zobhAvALA che. zreya, upadravarahita ke anupadravanA hetu che, dharmarUpa dhanane pAmela athavA dharmarUpa dhanamAM sAdhu ke tene yogya che, hitArtha prAptimAM sAdhanarUpa che, mugaTa Adi ke vastrAdithI alaMkRta nathI. mAna utmAnarUpa lakSaNa - 4 - 4 - pramANopeta arthAt svaaMgulathI mApatA 108 AMgaLa uMcA che. - 4 - maSa tilAkAdi ke sahajalakSaNa ane pAchaLathI thayela vyaMjanayukta che. saubhAgyAdi ke lakSaNa-vyaMjana guNayukta Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-1/112 143 144 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUra-113 : che. * x - zobhAvALA che. atyaMta tuSTa athavA vismita saMtoSavat cittavALo, AnaMdita - thoDI mukhanI saumyatAdi bhAvothI samRddhine pAmelo, tethI te ja bhAvo vaDe vadhu samRddha thayela, prItiyukta manavALo, pama sumanaskatAvALo, harSa vaDe vikasita hRdayavALo athavA A badhAM zabdo ekAryaka che. atyaMta harSane sUcavanAra che. loka pAMca astikAyarUpa eka dravya hovAthI tavALo che. laMbAI-pahoLAIgherAvAvALo che. "thayuM' Adi kriyApadothI pUrvokta padonuM ja tAtparya kahyuM che. acala hovAthI dhava che. dhava padArtha aniyatarUpa paNa hoya, tethI kahyuM ke niyata che. niyata dravya kadAyika paNa hoya, tethI kahyuM - sarvekSaNe vidhamAna hovAthI zAzcata che, te niyatakALa apekSAe paNa hoya, tethI kahyuM ke avinAzItvathI akSaya che, A bahutara pradezApekSAthI hoya tethI kahyuM - abhayapadezI hovAthI avyaya che. te dravyathI paNa avyaya hoya mATe kahyuM avasthita che kemake tenA paryAyo anaMta che. tAtparya ke te nitya che. eka guNa kALo Adi varNa vizeSa ane bIjA paNa cULa skaMdhonA gura-laghu payayio tathA aNuonA, sUma skaMdhonA ane amUrta vastuonA amulaghu paryAyio. jJAnavizeSa ke buddhikRta nirvibhAga vibhAgo, audArikAdi zarIrane AzrIne anaMta gurulaghu paryAyo, kAmaNAdi zarIra tathA jIvane AzrIne agurulaghu payayo. A sUtrathI siddhi saMbaMdhI prazna ane tenA uttara sUtranA aMzanuM sUcana karyuM che. te baMne A rIte - siddhi - x * cAra bhede - x * jo ke siddhi sarvakarmanA kSayarUpa che athavA siddhanA AdhAra evA AkAza dezarUpa che. to paNa ahIM siddhi zabdathI ISata prAmArA pRthvI lIghelI che. kemake te siddhanA AdhArabhUta AkAza pAse AvI che. te siddhino gherAvo 1,42,30,249 yojana ane kaMIka nyUna be gAu che. (1) valayamaraNa - ati bhUkhathI valavalatA jIvanuM athavA saMyamathI bhraSTa thatAM jIvanuM maraNa, (2) vazAImaraNa - dIpakalikAnA rUpathI aMjAyela AMkhavALA pataMgiyA peThe IndriyavazathI du:khI thayela jIvanuM maraNa. (3) aMtaHzalyamaraNa - dravyathI anuzruta astrAdi ane bhAvathI aticAravALA jIvanuM maraNa. (4) tadbhavamaraNa - te bhavane mATe ati manuSyAdi thaIne manuSyAdinuM ja Ayu bAMdhI maravuM te. (5) zastrAvapATanamaraNa - charI Adi vaDe zarIrane vidAravAthI thatuM maraNa. (6) vaihAyata- AkAzamAM thola, jhADanI DALI sAthe phAMso bAMdhI nIpajAvAtuM maraNa. (9) vRddha pRSTha - mAMsa lubdha zIyALAdi vaDe vidArita ke hAthI-uMTa-gadheDA AdinA bhavamAM gIdhAdi vaDe bhakSita thavAthI thatuM maraNa. bAra prakAranA ane evA bIjA koI prakAranA bALamaraNathI maratA jIvano saMsAra vadhe che. - 4 - pAdapopaNamana-vRkSa mAphaka hAlyA-cAlyA vinA sthira rahevuM che. A maraNa cAre prakAranA AhAranA bhAgathI ja thaI zake che. nihiirama-sAdhu upAzrayamAM maraNa pAme, teno deha bahAra kADhIne saMskArAya te. aniharima-aTavImAM maraNa thAya che. kyAMka ahIM "INitamaraNa' kahyuM che. te bhakta pratyAkhyAnano bheda che, mATe nathI kahetA. te kAtyAyana gamIya kaMTaka bodha pAmyo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana, namaskAra karIne A pramANe kahyuM - bhagavAna ! huM ApanI pAse kevalI prajJapta dharmane sAMbhaLavA IcchuM chuM. - he devAnupiya! sukha upaje tema kara vilaMba na kara. pachI zramaNa bhagavata mahAvIre kAtyAyana gamIya kuMdakane ane mahIMmoTI harSadAne dharma kaho. [ahIM] dhamakathA kahevI. tyAre te skaMdaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, sTa-tuSTa yAvatu vikasita hadayI thaI, ubho thayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, karIne pramANe kahyuM - A nirgastha pravacanamAM * * * huM zraddhA rAkhuM chuM, pIti rAkhuM chuM, mane te e che, huM teno svIkAra ruM chuM. he bhagavan! e ema ja che, e te rIte ja che. satya che - saMdeharahita che - ISTa che - pratISTa che . ISTa pratISTa che, je rIte Ape kahela che. ema karIne te kaMdaka bhagavaMta mahAvIrane vAMde che, name che, pachI IzAna khUNAmAM jaI midaMDakane, DikAne cAva vaone ekAMte mUke che. pachI jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne bhagavaMta mahAvIrane maNa vakhata dakSiNa pradakSiNA kare che, karIne cAvatu namIne A pramANe kahyuM - jarA, maraNanA duHkhathI A loka saLagelo che, vadhu saLagelo che, Alid-palita che. jema koI gRhastha hoya, tenuM ghara saLagatuM hoya, te gharamAM teno bahu mUlyavAna paNa Aja vajanavALo sAmAna hoya, te sAmAnane laIne ekAMtamAM jAya che, kemake te vicAre che ke - A mane AgaLa hita-sukha-kSema-kalyANa ane paraMparAo kuzaLa thaze. tema he devAnupiyA mAro AtmA eka sAmAnarUpa che, mane ISTakAta-priya-manojJa-maNAma-Aya-vizvAsapAtra-saMmata-bahumata-anumata-ghareNAnI karaMDIyA jevo che. - mATe tene ThaMDI, tApa, bhUkha, tarasa, cora-vAgha ke sarSa, DAMsa-macchara, vAta-pitamLekhamansanipAta, vividha rogAtaMka, parISaha-upasarga nukasAna na kare ane je huM tene bacAvI lauM to te paralokamAM hita-sukha-kSema-paraMparAe kalyANarUpa thaze. - tethI he devAnupiya! huM IcchuM chuM ke ApanI pAse huM ravayameva-muMDita thAuM, kriyA zIkhuM, sUtra-arthabhaNuM, AcAra-gocara-vinaya-vinayanuM phaLa-caraNakaraNa-saMyama yama-saMyama nivahaka AhAranA nirUpaNane atha4i AvA prakArane dhamane kaho. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre kAtyAyana gaumIya kaMdakane vayameva dIkta A yAvata dharma kahyo. - he devAnupiya! A pramANe javuM rahe - besavuM - sUvuM - khAvuM - bolavuM. A rIte uThIne pANa-bhUta-jIva-sAvone vize saMyamathI vartatuM. A bAbate jarA paNa pramAda na karavo. tyAre te skaMdaka munie Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/1/113 145 bhagavaMta mahAvIrano A AvA prakArano dhArmika upadeza sArI rIte svIkAryo. bhagavaMtanI AjJA mujaba skaMdaka muni cAle che - rahe che - bese che - suve che . khAya che . uThIne prANa, bhUta jIva, savono saMyama pALe che. A bAbatamAM jarA paNa pramAda karatA nathI. have te AMdaka aNagAra thayA. Iya-bhASA-eSaNaAdAna mAMs mama nikSepaNa-uracAra prasavaNa khela jala siMaiNa pariThApanikA, mana, vacana, kAyA [e AThethI] samita thayA. mana-vacana-skAyAthI gupta, gupta, guptendriya, gupta bahAcArI, tyAgI, lajajALu, dhAnya, kSatikSama, jinendriya, zodhaka, anidAna, utAvaLarahita, abahirlezya, suzramayarata dAMta thayA ane A ninyi pravacanane AgaLa karI vicaravA lAgyA. vivecana-113 : ahIM dharmakathA kahevI. te A pramANe - jIvo kaI rIte baMdhAya che, mukAya che, kaleza pAme che, keTalAMka apratibaddha du:khono aMta kare che. AddhyAnayukta jIvo saMsAra sAgaramAM kevI rIte bhaTake che, vairAgyavaMta karmone toDI nAMkhe che, ityAdi - X - X - tirrA pravacana che ema zraddhA karavI. nigraMtha pravacanamAM prIti-vizvAsa karuM chuM ke A satya che. tenI ruci karuM chuM, svIkAruM chuM have zraddhAnuM Adi saMbaMdhe ullekha davi che - A nirNanya pravacana sAmAnyathI e prakAre che, jema tamo kaho cho, vizeSarI paNa temaja che. e satya che, saMdeharahita che, ITa che, meLavavA yogya che, ISTa ane meLavavA yogya che. ema karIne athavA A badhAM pado yathA yogya kAryaka ane Adara jaNAvavA mATe che. jIvaloka-cAre bAjuthI saLagelo che. vadhAre saLagelo che. eka kALe AdIptapradIpta che. jarA-maraNarUpa agni vaDe saLagelo che... dhuMdhavAtu ke baLatuM hoya tyAre ochAM bhAravALuM, AtmA ekAMtamAM laI jAya che. pahelA ke pachI - haMmezA, sthiratAvALo hovAthI aiyarUpa, vizvAsanA prayojanavALo, teNe karelA kAryo saMmata hovAthI saMmata, bahu prakAre - bahaloko dvArA ke ghaNo mAnela hovAthI bahumata, bagADa karyA pachI paNa jene mAnavAmAM Ave te anumata, ghareNAMnA DAbalA jevo dhirma che. sIe - ahIM mA zabda nidhArthamAM che. ahIM yathAyogya pRnuM kriyApadano saMbaMdha joDavo. athavA 'e AtmAne na sparze ema vyAkhyA karavI. thAna - jaMgalI jAnavaro, sarpo, 1 - lAMbo kALa cAlatI vyAdhi. mAtaMvata - jadI ghAta kare che. pRm - sparze, thAya. ema vicArIne. "jenuM pAlana karyuM che' e adhyAhAra che. te zuM? te kahe che - tethI huM IcchuM chuM ke bhagavaMta pote ja mane joharaNAdi rUpa veza ApIne dIkSita kare. mAthAno loca karavA vaDe muMDita kare. paDilehaNa Adi sarva kriyA zIkhave. sUtraartha bhaNAvI zikSita kare. zrutajJAnAdi saMbaMdhI anuSThAna-kALa, adhyayanAdi AcAra, bhikSATana te gocara. te bhagavaMta ja mane kahe tema IcchuM chuM. vinaya, vainAyika-vinayanuM karmakSayAdi phaLa, vrata Adi caraNa, piDavizuddhi Adi karaNa, saMyamayamA, te mATe ja 9i/10] 146 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 AhAyAtrA. Avo vinayAditRtika dharma bhagavaMta pote kahe. he devAnupiya ! yuga mAtra bhUmimAM dRSTi rAkhI cAlavuM, je sthAne ghaNAM loko nIkaLatA-pesatA na hoya, te sthAne saMyamane, AtmAne, pravacanane bAdhA na thAya tema ubhavuM, saMDAsA ane bhUmi pramAjIne besavuM, sAmAyikAdi uccAraNapUrvaka suvuM, dhUmaaMgArAdi doSa TALIne khAvuM, madhurAdi guNayukta bolavuM. pramAda ane nidrA tyAgI jAgavuM, prANa AdinA viSayamAM rakSA karavA prayatna karavo. bhagavaMtanI pUrvokta AjJA vaDe cAlavAmAM samita. sArI pravRtti rAkhavI e ja samitapaNuM che. upakaraNo levA-mUkavAmAM samita, 3thvIra 0 ityAdi ghena - kaMTha, mukhano glema, fidhAna* - nAkano mela, mananI saMgata pravRttine mana samita, manane vaza karanAra te manogupta, manoguptavAdino upasaMhAra te gupta. e ja vAtane vizeSatAthI kahe che - guptaIndriya, brAhAcaryanI guddhipUrvaka brahmacarya pALanAra, asaMga, saMyamavALo ke saraLa vyavahArI, dharmarUpa dhanavALo, asamarthatAthI nahIM paNa kSamApUrvaka sahana karanAra, Indriya vikAra abhAve jinendriya, pUrve guptendriya kahyuM te Indriya vikAranuM gopanamANa che, sahita - eTale zobhAvALo athavA atiyAra hitava te zodhita, sarva prANImAM maitrIvALo, nidAna-prArthanArahita, varAsahita, saMyama sivAya bIje manovRtti na rAkhanAra, suMdara zramaNapaNAmAM lIna, krodhAdinuM damana karanAra athavA rAga-dveSano aMta karanAra, A ja pratyakSa AgaLa karIne atui jema mArga na jANanAra mArgajJane AgaLa karIne cAle tema ' sUtra-114 - tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra kRtaMgalA nagarInA chatrapalAzaka cetyathI nIkaLIne bahAranA janapadamAM vicare che. tyAre te aMdaka aNagara, bhagavaMta mahAvIranA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikAdi 11-aMgone bhaNe che. pachI jyAM bhagavaMta mahAvIra che, tyAM AvIne bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karIne Ama kahyuM - he bhagavana ! ApanI anujJA hoya to huM mAsikI bhikSupatimAne svIkArIne vicaravA IcchuM chuM. * * he devAnupiyA jema sukha thAya tema karo, vilaMba na karo. tyAre te skaMdaka aNagAra bhagavata mahAvIranI anujJA prApta thatAM harSita thaI cAvatu namIne mAsikI bhikSupatimA svIkArIne vicAre che. tyAre te kaMdaka ANagAra mAsikI bhikSupatimAne yathAsUtra, yathAka2, yathAmArga, yathAtathya, samyapha prakAre kAyAne sparze che, pALe che, zobhAve che, samApta kare che, pUrNa kare che, kIrtana kare che, anupAlana kare che, Au vaDe ArAdhI, kAyA vaDe sparzIne yAvat ArAdhIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che. - bhagavaMta pAse AvIne yAvata namIne A pramANe kahyuM - he bhagavana ! ApanI anujJA pAmIne huM dvimAsikI bhikSupatimAne svIkArIne vicaravA Iccha chuM. - - jema sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. zeSa pUvava4. * - e pramANe Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/1/114 143 trimAsikI, cau-pAMca-cha-sRta mAsikI, pahelI sAta rAtridivasanI, bhIjI-bIjI sAta sani divAnI ahorAtridinanI, ekarAgikI bhikSupatimA ArAdhI, pachI sjadaka muni eka rAtridinanI bhiApatimAne yathAsUtra yAvat ArAdhIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM AvI, cAvatu namIne pramANe kahyuM bhagavAna ! ApanI anujJA pAmIne huM guNaratna saMvatsara tapokarma svIkArIne vicaravA IcchuM chuM . * sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. tyAre te AMdaka aNagAra bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne yAvatu namIne guNarana saMvatsara tapokarma svIkArIne vicAre che. temAM pahelA mAsamAM niraMtara cothabhakata kare, divase ukaTaka Asane sUryAbhimukha thaI AtApanAbhimumAM AtApanA letA ane rame ughADA zarIre vIrAsane bese. e rIte bIjA mATe niraMtara chaa tapa karIne, trIje mATe amanA niraMtara tapazI, cAthe mAre cAcAra upavAsa vaDe, pAMcamAM mAse pAMca-pAMca upavAsathI, cha-cha-cha, sAtame sAta-sAta, AThame ATha-ATha * x * cAva4 - x * soLame mAse niraMtara soLa-soLa upavAsa karad, utka Asane besI, sUyabhimukha rahI tApanA bhUmimAM AtApanA vetA, ro apAvRtta thaI vIrAsane besI, te chaMdaka ANagAre guNaratnasaMvara tapokamanI yathAsuma, yathAkalpa yAvatu ArAdhanA karI, jyAM bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM AvyA. AvI vAMdI-namIne ghaNAM upavAsa, chaThTha, aTTama, cAra-pAMca upavAsa vaDe, mAsAmaNa, AImAsakSamaNarUpa vicitra tapathI AtmAne bhAvanA vicare che. tyArapachI te kuMdaka aNagAra udAra, vipula, pradad, gRhIta, kalyANa, ziva, dhanya, maMgala, zobhAyukta, udagra, udAtta, uttama, udAra mahAnubhAga tapokamathI zuka, rakSa, nimasa, asthiramavRitta, cAlatA hADakAM khakhaDe tevA, kRza, zarIranI nADI dekhAtI hoya tevA thayA. potAnA AtmabaLa mAthI - cAle che, ubhe che, bolyA pachI-bolatAM ane bolavAnuM thaze tema vicAratA paNa glAni pAme che. - jema koI lAkaDA ke pAMdaDA ke tala, sAmAna ke eraMDanA lAkaDA ke kolasAnI bharela gADI hoya, te badhI dhUpamAM sArI rIte sukavI DhasaDatA avAja karatI * jAya che, ubhI rahe che, tema kaMika aNagara cAle ke ume tyAre avAja thAya che. teo tapathI puSTa che, paNa mAMsa ane lohIthI kSINa che. rAkhanA DharamAM dabAyela agni mAphaka, tapa ane tejathI tathA tapa-tejarUpa lakSmInI ati zobhI rahyA che. * vivecana-114 - 11-aMgone bhaNe che, ema kahyuM. [kA chaMdake dIkSA lIdhA pUrve ja 11-aMgo cAyelA hoya. to A pAMcamAM aMgamAM jhaMdaka caDhi jovA maLe che, te kaI rIte saMbhave ? -- bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM nava vAcanA thaI, te badhI vAcanAmAM kaMika caritranI pahelA thayela &daka ca>>inA jevI aneka vAto Ave che. te badhI koInA 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 catri dvArA jaNAvAya che. skaMdaka astrinI utpatti pachI sudharmAsvAmI jaMbU nAmaka svaziSyane AzrIne kuMdakanA caritrano AdhAra laI kahe che, tethI temAM virodha nathI athavA gaNadharo atizaya jJAnayukta hoya che, mATe bhAvi ca>>inI vAta kahe to temAM koI doSa nathI. * x - mAsika-eka mahinA sudhI, sAdhune ucita abhigraha vizeSa. tenuM svarUpa A che - gacchathI nIkaLIne mAsikI mahApratimA svIkAre che. eka mAsa sudhI temAM bhojana-pANInI eka datti le che [zaMkA skaMdaka 11-aMga bhasyA tema kahyuM, pratimA to viziSTa vyutavAnuM ja kare che. kahyuM che - gacchamAM rahIne pratimA karanArane kaMIka nyUna daza pUrva athavA jaghanyathI navamAM pUrvanI trIjI vastu sudhInuM jJAna hovuM joIe. to ahIM virodha kema nathI? - - A zruta-niyama bIjA puruSo mATe che, skaMdake sarvajJa bhagavaMtanA upadezathI ArAdhela hovAthI koI doSa nathI. sAmAnya sUramAM kahyA mujaba, pratimAnA kalAmAM kahyA mujaba, jJAnAdi mokSamArgane atikrakhyA vinA athavA kSAyopathamika bhAva mujaba, tAva pramANe atha zabdanA artha mujaba, samabhAvapUrvaka, mAtra manoratha karIne nahIM, ucita samaye vidhipUrvaka grahaNa karIne, vAraMvAra upayogapUrvaka sAvadhAna rahIne, pAraNAdine gura AdithI devAyela zepa bhojana karavAthI zobhAve che athavA aticArarUpa kAdava dhoI nAkhavAthI, pUrNa thayA pachI paNa tenI avadhithI thoDo vadhu kALa rahIne, avadhi pUrNa thayA pachI, te saMbaMdhI kAryonuM parimANa pUruM kare, pAraNA dine A-A kArya che ane te meM karyuM che . ema kIrtana kare che. tenI samApti thatAM, tenI anumodanA kare, arthAt AjJApUrvaka ArAdhe che. e pramANa sAtamI pratimA sAta mAsa ArAdhe che. pachI AThamI-pahelA sAta samidivasa, e pramANe navamI ane dazamI che. A traNemAM nirjaLa upavAsa che, mAtra besavAnA Asano judAM judAM che. agiyAramI ahorama pramANa che. temAM cha karavAno che, bAramI pratimA ekarAgikI che, temAM akrama karavAno hoya che. je tapamAM 16 mAsa sudhI eka prakAre nirjarA5 gaNonI racanA thAya, te tapa guNaratnasaMvatsara tapa. guNo ja ranarUpa jemAM che, te guNaratta saMvAra tapa. temAM 13mAsa, 17-divasano tapa kALa che ane 33 divasa pAraNA Ave che. te A pramANe - soLa mAsamAM - anukrame (eka-eka mAsamAM - paMdara, vIza, covIza, covIza, paccIza, covIza, ekavIza, covIza, sattAvIza, trIza, tenIza, covIza, chavvIza, aThAvIza, kIza ane batrIsa divasa tapanA tathA 15, 10, 8, 6, 5, 4, 3, 3, 3, 3, 3, 2, 2, 2, 2, 2 e pAraNAnA divaso che. je mAsamAM amAdi tapa jeTalA divasomAM pUro na thAya, teTalA AgaLanA mAsanA kheMcIne temAM umeravA ane adhika hoya to pachInA mAsamAM meLavI devA. tethI ahIM 33 ke 32 divasono tapa koI mAsamAM kahyo che. caturthAvata - cothAtaMka sudhI bhojanano jemAM tyAga thAya che athavA upavAsa, e rIte be upavAsAdi jANavA. te visAmo lIdhA vinA, 0i - divase, 3judurvAsana - ubhaDaka page bese paNa nitaMbane Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/1/114 149 jamIne aDakavA na de che. vIrAsana - koI eka manuSya siMhAsane beTho hoya, tenA paNa nIce hoya, siMhAsana kheMcI lIdhA pachI je Asana thAya che. evI - prAvaraNanA abhAve. Ara - AzArahita ke pradhAna, pradhAna dravya alpa paNa hoya, mATe kahe che - ghaNAM divasane kAraNe vistIrNa, vipula tapa paNa guranI anumati sivAya ke apayatnakRtva hoya, tethI kahyuM guru dvArA AjJA pradatta athavA pramAda choDIne prayatnapUrvaka. AvuM tapa paNa sAdhAraNa rIte svIkAryuM hoya, tethI kahyuM - ghaNAM mAnapUrvaka Azrita tathA nirogatAnuM kAraNa, kalyANano hetu, dharmadhanamAM sAdhubhUta, pApazamanamAM nimita, samyaka pAlanathI zobhatuM, uttarottara vRddhivALuM, uad bhAvavALuM, ajJAnarahita thatu jJAnayukata, uttama puruSe sevela hovAthI uttama, nispRhavathI udAra, mahApabhAvI. AvA tapathI DhaMdaka muni nIrasa zarIravathI sukAI gayA, bhukhanA vazathI rakSA thaI gayA. cAmaDIthI DhaMkAyelA hADakAMvALA thayA, AvA mAtra hADakAMnA khokhAne kAraNe besatA, uThatA AdimAM je avAja thAya te khaTu khaTu ke evo koI avAja thato hato. durbaLa, mAMsa kSaya thavAthI mAtra dhamanIo dekhAtI hatI. zarIrabaLathI nahIM paNa jIva baLathI ja cAlatA hatA. bolavA saMbaMdhI traNe kALamAM glAni pAme che. jemake koI lAkaDAthI bharela gADI, palAzAdi pAnathI bharela gADI, pAMdaLAvALA talanA jhADavAthI ane mATInA vAsaNothI bharela gADI, eraMDAnA lAkaDAthI banelA ke bharela gADI, aMgArAthI bharela gADI, taDake mUkelI ane sUkavelI kemake lIlA lAkaDA hoya to sUkavavA paDe .* rAkhamAM bharela agninI mAphaka te kaMika aNagAra taparUpa teja vaDe dedIpyamAna che. kaMika muninuM zarIra bahArathI mAMsa, lohI vihinA hovA chatAM aMdarathI jAjvalyamAna lAge che. ukta vAtane pharI kahe che - * sUjha-115 - te kALe samaye rAjagRhanagaramAM samavasaraNa thayuM, cAvata paradA pachI gaI. tyAre te kaMdaka aNagAra anyadA kyAreka rAginA pAchalA prahare dhama jagarikAthI jANatA hatA tyAre temanA manamAM Avo saMkalpa yAvatu thayo ke - huM udAra tapakarmathI yAvatu badhI nADIo bahAra dekhAya che, AtmabaLathI ja cAlu chuM, ubhuM chuM sAvat plAna chuM ema ja cAlu ke ubhuM tyAre kaDakaDa avAja thAya che. to jyAM sudhI mArAmAM utthAnakarma, baLa, vIrya, parAkAra parAkrama che, jyAM sudhI mArA dhamaciArya dharmopadezaka-zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jina, suhad vicara che, tyAM sudhImAM mArA mATe zreyakara che ke AvatIkAle prakAzavALI sami thayA pachI, komaLa kamaLa khIlyA pachI, pAMDura prabhAta thayA pachI, satA azoka jevA prakAzavALo, kesuDA-popaTanI cAMcacaNoThIno ardhabhAga sadaMza, kamaLanA samUhane vikasAvanAra, sahasarAzima, tejathI jhaLahaLato sUrya uge tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdIne yAvata papAsIne, bhagavaMta mahAvIranI anujJA meLavIne svayameva 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pAMca mahAvata AropI, zramaNa-zramaNIone khamAvI tathArUpa sthaviro sAthe vipula parvata upara dhIme-dhIme caDIne meghanA samUha jevA, devone utaravAnA sthAnarUpa pRnIzilAkanuM paDilehaNa karIne, darbhano saMthAro, AtmAne saMlehaNA-jopaNAthI sukata karI, bhojana-pAnano tyAga karI vRkSa beThe sthira thaI, kALanI AkAMkSA karyA vinA vicAravuM joIe. e pramANe vicArI, prAta:kALa thayA pachI cAvatuM sUrya ugyA pachI jyAM bhagavata mahAvIra che yAvata tyAM jaI teonI paryApAsanA kare che. he AMdakA ema kahI, zramaNa bhagavaMta mahAvIra skaMdaka aNagArane Ama kahyuM - he kuMdakI zuM rAtrinA pAchalA prahare dharma jAgAi karA yAvata tane Avo saMkalpa thayelo ke - huM AvA prakAranA udara vipula Adi pUrvavata cAvatuM kALanI AkAMkSA na karatAM vicaruM ane ema vicArIne cAvatuM sUrya ugyA pachI, tuM jadI Avela che. he kuMdakI A vAta yogya che? : hA, che - sukha upaje tema karo. * vivecana-115 : savino pUrva bhAga, satrino pazcima bhAga levA lakSaNavALo kALa-samaya, temAM athavA pUraga-apararamakALa samaya. temAM dharmajAgaraNa karatAM, mArA utthAnAdi sarvathA kSINa thayA nathI, te jyAM sudhI mArAmAM che. mustri - zubhArthI - bhavyone lAbha de che athavA puruSavagaMdhahasti che evA bhagavaMtanI sAkSIe anazanavidhi karuM to mahAphaLadAyI thaze, A abhiprAyathI bhagavaMtanA nirvANa pachI mane zoka-du:kha na thAya te mATe anazana karavA vicAryuM. kAle prakAzathI satri ujaLI thayA pachI vikasela utpalanI pAMkhaDIo, eka prakAranA haraNanI AMkho ughaDyA pachI, dhoLuM prabhAta thayA pachI, satA azoka jevAke suDo-popaTanI cAMca-caNoThIno ardhabhAga jevo lAla, drahamAM rahela kamalinInA khaMDone vikasita karanAra, sUrya ugyA pachI ityAdi. jeo paDilehaNAdi kriyAmAM kazaLa che, priyadharmI ane deDhagharmI che, teonI sAthe vipula nAmanA parvata upara, ghanamegha sadeza arthAta kALI, jenI suMdaratAthI jyAM devo Ave che evI pravIzilA upara, kASThazilA paNa zilA kahevAya tethI teno viccheda karI pRthvI lIdhI. jenAthI kRza thavAya te saMlekhanA-coka tapa, novaUT - sevA, guNa - sevita. te tapa sevAthI kSapita thayela. bhojana-pAnanA paccakakhANa karIne, vatra - maraNa. evuM lakSya rAkhIne sUtra-116,117 : (11) pachI te skaMdaka aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne sTa-tuSTa thaI yAvata vikasita hRdaya thaIne ubhA thayA. thaIne bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karIne pAvatu namIne svayameva pAMca mahAvata Arope che. pachI zramaNo-zramaNIone khamAve che pachI tArUpa yogya sthaviro sAthe dhIme dhIme vipula parvata caDe che, meghadhana saEza, devanA raheThANarUpa pRedIzilA pazkane paDilehe che. pachI uccAra-prasavaNabhUmi paDilehe che, darbhano saMthAro pAthare che. pUrva dizAbhimukha rahIne paryakAsane besIne, daza nakha sahita Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/1/116,117 151 baMne hAtha joDI, mastake aMjali joDI Ama bole che - arahaMta bhagavaMtone yAvatuM saMpAddhane namaskAra thAo. acaLa sthAnane pAmavAnI IcchAvALA zramaNa bhagavaMta mahAvIrane namaskAra thao, tyAM rahelA bhagavaMtane ahIM rahelo huM vAMdu chuM, tyAM rahela bhagavaMta mane juo. ema karI vAMdI, namIne Ama bolya - purve paNa meM zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse sarve hiMsAnA paccakkhANa mAvajIva mATe kaI che - yAvatu - mizrAdaniracanA paccakhANa karAI che. hAla paNa huM bhagavaMta pAse sarva prANAtipAta yAvata mithyAdarzana zalyano navajIva mATe tyAga karuM chuM. tathA sarve azapAnAdi cAra AhAranA paNa vajIva mATe paccakkhANa chuM chuM. vaLI jyAM sudhI A zarIra ISTa, kAMta, piya cAvatuM sA che tene paNa mArA chellA zvAsocchavAse vosirAvuM chuM. ema karI saMlekhanA, ySaNA karI, bhojana-pAnano tyAga karyo, vRkSanI peThe sthira thaIne kALanI kAMhma na karavA vicare che. have te kaMdaka aNagAra bhagavaMta mahAvIranA tathArUpa sthavironI pAse sAmAyikAdi agiyAra aMgone bhaNIne patipUrNa bAra varSano brAmaNaya kayayi pALIne mAsikI saMlekhanAmAM AtmAne joDIne 60 bhakata anazanane chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi prApta thaI, anukrame kALadhamane pAmyA. 1i1] tyAre te sthavira bhagavato kaMdaka aNagArane kALadharma pAmelA gaNIne parinivaNi nimite kAyotsarga karyo, karIne temanA vastra, papx grahaNa karyA. vipula parvata uparathI dhIme dhIme utaryA. utarIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne bhagavaMtane vaMdana, namaskAra karIne A pramANe kahyuM - e pramANe Apa devAnupiyano ziSya chaMdaka nAme aNAgAra, je prakRtithI - bhadraka, vinIta, upazAMta, pAtaLA krodha mAna mAyA lobhavALA, mRdu-mArdavatA saMpanna, AlIna, bhadraka, vinIta, Apa devAnupiyanI anujJA pAmIne svayameva pAMca mahAvrata AropIne, zramaNa-zramaNIone khamAvIne, amArI sAthe vipula parvata caDyA ityAdi * rAvata anukrame kALadharma pAmyA. A temanA vApAtro che.. bhagavana! ema kahI gautama svAmIe bhagavata mahAvIrane vaMdana, namaskAra kayAM karIne Ama kahyuM - Apa devAnupiyano ziSya chaMdaka aNagAra mRtyu avasare kALa karIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo? zramaNa bhagavaMta mahAvIra gautamadine Ama kahyuM - he gautama! mAro ziSya aMdaka aNagAra, je prakRtibhadraka hato yAvatuM mArI AjJAthI svayameva paMcamahAvata urIne ityAdi pUrvavatu jANavuM yAvatuM AlocanA, pratikramaNa karIne, samAdhi prApta thaI, mRtyuveLA kALa karIne amRta ko devapaNe unna thayA. tyAM keTalAka devonI rasAgaropama sthiti che, tyAM kuMdaka devanI paNa rasAgaropama sthiti che. - - bhagavana! 15ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 aMdaka deva, te devalokathI Ayu-bhava-sthitino kSaya karIne anaMtara avIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? gautama ! mahAvideha kSetramAM siddha-buddha-mukadparinivRtta-du:khAMtara thaze. * vivecana-116,113 : pUrve kahyuM te saMgata che ke asaMgata ema paryAloce che. pAdapopagamana pUrve laghuzaMkAdinI jarUra rahe, mATe uccArabhUmi paDilehaNa karavuM nirarthaka nathI. paghAsane besela. mAthA sAthe na aDakela ke mAthAmAM AvartavALuM - tene. sAITha TaMka jamyA sivAya-roja be TaMkano tyAga gaNatA 30 divase 60 TaMka thAya. gurae kahela je aticAra, tene na karanAra athavA AlocanA dAnathI loyita, mithyAdukRta dAnathI pratikAMta che. parinivaNi eTale maraNa athavA zarIrane paraThadvuM che, te hetuthI. kaI gatimAM gayA ? kayA devalokAdimAM utpanna thayA ? AyukarmanA daliko nirjaravAthI, devabhavanA kAraNabhUta-gatyAdi karmo nirjaravAthI, AyukarmanI sthitinA vedanathI, cyavIne. - X - X - zataka-2, uddezo-1, TIMkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-2, uddezo-2 "samuddhAta" @ - X - X - X - X - X - have bIjo uddezo AraMbhe che. tenA saMbaMdha A che . pUrve kaheluM ke kayA maraNe maratA jIvano saMsAra vadhe ? maraNa be bhede mAraNAMtika samuThThAtathI ane mAraNAMtika samuThThAta sivAya. ahIM samuThThAtanuM svarUpa kahIe chIe. A saMbaMdhe Avela paheluM sUtra * sUtra-118 : bhagavan! samudaghAto keTalA kahA ? gautama ! satd. te A - vedanA samughAtAdi. ahIM chApasthika samudyAta sivAyanuM samudyAta pada kahevuM. cAvatuM vaimAnika. kaSAya samuThThAtanuM alabahud. - - bhagavat / bhAvitAtmA zaNagArane kevalisamughAta yAvatu bhAvikALamAM zAzvata rahe che ? : samughAta pada kahevuM. * vivecana-118 : samuThThAta zuM che ? kam - ekameka thavuM, jU - prabaLatAthI, ghAta - haNavuM. ekIbhAvathI prabaLatAthI hanata. konI sAthe ekIbhAva ? jema koI jIva vedanAdi samughAtavALo hoya, to vedanAdi anubhava jJAnanI sAthe ekIbhAva thAya che. prabaLatAthI ghAta kaI rIte ? jethI vedanAdi samughAta pariNata, ghaNA vedaniyAdi karmapadezone je kALAMtare vedavA yogya che, tene udIraNAkaraNathI kheMcI udayamAM lAvIne Atma pradezothI judA kare che. vedanAdi samuddhAta prajJApanAmAM jovA. temAM "chADAsthika samudhdhAta keTalA kahyA che ?" ityAdi sUko varjavA. samudyAta pada prajJApanAmAM 36muM che. te A pramANe - bhagava samudhdhAto Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-2/118 153 keTalA kahyAM? gautamAM sAta. te A - vedanA, kaSAya ityAdi. ahIM saMgrahagAthA che - vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAra ane kevalI, jIva ane manuSyone A sAta hoya che - x * vedanA samuThThAtavALo vedanIyakarma pagalone khecche che, kapAya samudhdhAtathI kaSAya pudgalone, mAraNAMtika samudhdhAtathI AyukarmanA padagalone, vaikriya samaghAtavALo potAnA pradezone zarIrasI bahAra kADhI zarIranI jADAI-pahoLAI pramANe saMkhyAta yojana lAMbo daMDa bahAra kADhe che. kADhIne pUrvabaddha sthULa vaikriya zarIra nAma karma pudgalono nAza kare che, sUma pudgalone le che. * x * A rIte taijasa, AhAka samuThThAtanI paNa vyAkhyA karavI. kevalI samuThThAtavALA kevalI vedanIyAdi karmapudgalone neve che. A sarve samudgAtomAM zarIrathI jIvapadezonuM nirgamana thAya, badhAMnuM kALamAna aMtarmuhUrta che. mAtra kevali samuThThAta ATha samayano che. ekathI cAra IndriyovALAne pahelAM traNa samuThThAta, vAyukAya ane nAkIne cAra, devo ane paMcendriya tiryaMcone pAMca ane manuSyone sAte samudyAta hoya che. izataka-2, uddezo-2, no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] @ zatakara, uddezo-3 - "pRthvI' - X - X - X - X - o have bIjo uddezo AraMbhe che. teno saMbaMdha A che * bIjAmAM samudgata kahyo. temAM mAraNAMtika samuThThAtavALA keTalAMka "pRthvImAM utpanna thAya che. tethI ahIM "pRthvIne kahe che. e saMbaMdhe Avela sUtra * sUtra-119 thI 121 - [11] bhagavana | pRSIo keTalI che ? jIvAbhimamAM kahelo nairayikono bIjo uddezo jANavo... [1ra0] pReLI, narakAvAsanuM aMtara, saMsthAna, bAhalya, viDaMbha, parikSepa, varNa, gaMdha ane sparza [yAvatuM]. [11] zuM sarve prANo upaupUrva che ? hA, gautama ![sarve jIvo napabhAmAM anekavAra ke anaMtavara utpanna thaI cUkyA che. * vivecana-119 thI 11 - jIvAbhigama sUtramAM nAraka saMbaMdhI bIjA uddezakanI artha saMgraha gAthA - pujavI korfhattA sUtra pustakamAM gAthAno pUrvArdha ja lakhyo che. zeSa vivakSita arthone 'cAvat' zabdathI sUcavela che. temAM pRthvIo - bhagavan! pRthvIo keTalI che ? gautama ! ratnaprabhAdi-8. pRthvIne AzrIne keTale dUra nArako che ? 1,80,ooo yojanA paDI ranaprabhAmAM upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne vacce 30 lAkha narakAvAyo che. e rIte zarkarApabhAdimAM yathAyogya jANavuM. - narakonuM saMsthAna kahevuM. temAM je AvalikApaviSTa che te goLa, corasa, trikoNa che, bIjAnA vividha saMsthAna che, nakonI jADAI kahevI. te 3000 yojana che. kaI 154 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rIte? nIce 1000, mo 1000 yojana zuSira, upara 1000 saMkucita. vikuMbha-parikSepa. saMkhyAtayojana vistRta pRthvIno laMbAI-pahoLAI-gherAvo saMgAta yojana che. bIjI pRthvIono judI rIte che. vaNiida atyaMta aniSTa che, Adi. A uddezAnA aMta sudhI ghaNI vaktavyatA che. zuM sarve jIvo ranapabhAnA 30-lAkha nakkAvAsomAM sarve jIvo pUrve AvelA che? - aneka vakhata, be-traNa vakhatane paNa aneka kahevAya, tethI ati bAhya jaNAvavA kahe che athavA anaMtavAra [jIvo ahIM utpanna thayA che.] izataka-2, uddezA-3-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa ]. che zataka-2, uddezo-4-"Indriya" che. - X - X - X - X - * uddezA-3mAM nADo kahyA. te paMcendriya che, mATe Indriyo kahe che- * sUtra-122 - bhagavatu ! Indriyo keTalI che ? gautama! pAMca. pahelo Indriya uddezo kahevo. saMsthAna, jADAI, pahoLAI cAvatu loko * vivecana-122 : prajJApanA sUtramAM "Indriya"nAme 15-mAM padano uddezo-1-kahevo. temAM dvAra gAthA * saMsthAna, jADAI, pahoLAI, keTalA pradeza avagADha, alAbahava, pRSTapraviSTa, viSaya, ANagAra, AhAra. sUtra pustakamAM traNa dvAra ja lakhyA che. bAkInA cAvata zaGdathI kahyA che temAM (1) saMsthAna-jemake zromendriya-kadaMba puNa saMsthita che, cA Indriya-masura ke caMdra jevo, ahIM masUra eTale eka Asana ke dhAnya, dhrANendriyaatimataka caMdra saMsthita - eka jAtanA phUlanI pAMkhaDI. rasanendriya - aA jevI, sparzanendriya - vividha AkAre che. | (2) bAhalya - badhI Indriyo aMgulanA asaMkhyAta bhAga jeTalI jADI che. (3) pRthutva- zrotra, cakSu, dhANa aMgulanA asaMkhyAta bhAga ane jilaeNndriya saMkula pRthakava, sparzanendriya zarIra pramANa pahoLI che. (4) pAMce anaMta pradeza nipajJa che, (5) asaMkhya pradezAvagADha che. (6) alA bahutva - sauthI thoDo cakSuno avagAha, zrotra-prANa-rasanA Indriya anukrame saMkhyAta guNa, tenAthI sparzanA asaMkhyAta guNA che, (3) spaSTa praviTa * cakSu sivAyanI zrogAdi RSTa ane praviSTa arthane grahaNa kare che. (8) viSaya - badhI jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga viSaya, utkarSathI zrotrano 1ra-yojana, cakSano Adhika lAkha yojana, bAkInIno nava yojana che. (9) aNagAra * samuThThAta karatA aNagAranA je nirjara pudgalo, tene chAstha manuSyo na joI zake. (10) mAdAra - nAko Adi te nirjarA pudgalone jANI ke joI na zake. paNa khAya che. ityAdi ghaNuM kahevAnuM che. uddezakane aMte zuM che ? | 'aloka' sumAne che. bhagavana ! alokane koNa aDakela che ? keTalA kAyo aDakelA che? alokane AkAzAstikAyanA deza, pradeza aDakelAM che. tene pRthvI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/4/123 kAya cAvat addhA samaya spaSTa nathI, te eka agurulaghurUpa ajIvadravya deza che. anaMta agurulaghu guNothI saMyukta che, anaMta bhAga uNa sarvAkAzarUpa che. ityAdi - - * - zataka-2, uddezo-4-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa zataka-2, uddezo-5-anyatIrthika jI -- * -- * - * - * -- - 155 0 indriyo kahI, tenA vazathI paricAraNA thAya, tethI kahe che- - sUtra-123 : bhagatanA anyatIrthiko A pramANe kahe che, bhAkhe che, jaNAve che ane parUpe che ke - nirNaya, maryA pachI deva thAya ane te tyAM bIjA devo ke bIjA devonI devI sAthe AliMgana karIne parricAraNA karatA nathI. potAnI devIone vaza karI paricAraNA karatA nathI. paNa pote ja potAne vikurtIne paciAraNA kare che. e rIte eka jIva eka ja samaye be vedane vede che - veda ane puruSaveda. e pramANe paratIrthika vaktavyatA kahevI. yAvat strIveda, puruSaveda. bhagavanA e kema bane? gautama! je anyatIrthiko A pramANe kahe che - yAvat - strIveda ane puruSaveda. teonuM e kathana khoTuM che. gautama! huM ema kahuM chuM yAvat paDyuM che ke - nigrantha maryA pachI koI eka devalokamAM utpanna thAya che. je moTI Rddhi yAvat moTA prabhAvavALA che, dUragatika ane cirasthitika che. te sAdhu tyAM mahaddhika yAvat daza dizA ajavALato, zobhAvato yAvat pratirUpa deva thAya che. te tyAM anya deva tathA anya devonI devIne vaza karIne pasciraNA kare che. potAnI devIone vaza karIne paricAraNA kare che, paNa pote potAnuM rUpa vikurtIne nathI karato. eka jIva eka samaye eka vaidane vede che - strI veda ke puruSa veda. jyAre te strI vedane vede che, tyAre puruSavedane na vede. puruSavedanA udayamAM strIvedane na veThe. eka jIva eka samaye eka vaidane vede che - strIveda ke puruSaveda. strI, strI vedanA udaye puruSane pArthe che, puruSa vedanA udaye puruSa strIne prArthe che. arthAt te baMne paraspara pArthe che. te A rIte strI puruSane athavA puruSa strIne pArthe che. * vivecana-123 : marIne deva thayela nirguntha karaNarUpe paricAraNA karato nathI. ema saMbaMdha joDavo. te devalokamAM potAnAthI judA devone tathA bIjA devonI devIne vaza karIne ke AliMgIne paribhoga karato nathI. potAnI devI sAthe paNa nahIM, paraMtu potAnuM strI ane puruSarUpa banAvIne vilAsa kare che. arthAt paratIrthikanI A vaktavyatA che - je samaye strI vedane vede che, te samaye puruSavedane vede che, ityAdi. A teonuM mithyAtva che. strIrUpa kare to paNa, te devane puruSatvathI eka samaye 156 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 tene puruSa vedano ja udaya hoya, strIvedano nahIM. athavA strIvedanI parivRttithI strIvedano udaya hoya, puruSa vedano nahIM. kemake te baMne paraspara viruddha che. devaloke utpanna thAya. moTI RddhivALo ane yAvat zabdathI mahAdhutika, mahAbalI, mahAyazasvI, mahAsukhI, mahAnubhAgI, hAthI zobhatA hRdayavALo, kaDAM ane baherakhAMthI staMbhita bhUjAvALo, hAthanAM ghareNAM, kAnanA kuMDala dhAraNa karanAra, caLakatA gAlavALo, kAnanA ghareNAMne dhAraNakartA, tathA vicitra hastAbharaNavALo, mastake vicitra mALA ane mugaTa paherato, vaLI Rddhi-dhuti-prabhA-chAyA-arci-teja-lezyA vaDe daze dizAne udhotita karato. temAM Rddhi - parivArAdi, dyuti - ISTa vastuno saMyoga, pramA - yAna AdinI, dIpti, chAvA - zobhA, tri: zarIra upara rahela tejano caLakATa, tena - zarIrano caLakATa, tevA - dehavarNa athavA A zabdo ekArthaka che. prakAzakaraNathI dizAone zobhAvato yAvat zabdathI jonAranA cittane prasannatA pamADato, jene jotA AMkha na thAke, manojJarUpa, tenuM rUpa jonAranI AMkhe tare evo e deva che. [mULa vAta] eka jIva eka kALe eka ja veda vede. paricAraNAthI ja garbha rahe tethI garbhapakaraNa kahe che - - sUtra-124 : bhagavan ! udaka garbha, keTalo kALa udakagarbharUpe rahe ? gautama ! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha mAsa... bhagavan ! ticiyonika garbha keTalo kALa tiryaMcayonika garbharUpe rahe ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI ATha varSa... bhagavan ! mAnuSI garbha keTalo kALa mAnuSI garbharUpe rahe? jaghanyathI AMtarmuhUrva, utkRSTathI 12-varSa. * vivecana-124 H vALa ne sthAne kyAMka nA pATha che. kAlAMtare pANI varasavAnA heturUpa pudgala pariNAma, tenuM avasthAna jaghanyathI eka samaya, kemake samayAMtare varSe che. utkRSTathI cha mAsa, kemake cha mAsa pachI varSe che. mAgasara, pauSa AdimAM ane vaizAkhanA aMta sudhI dekhAto saMdhyAno raMga, megha utpAdanuM cinha che - x - - sUtra-125,126 : [125] bhagavad kAyabhavastha keTalo kALa kAyabhavastha rahe? gautama ! jaghanyathI atarmuhUtta, utkRSTathI 24 varSa sudhI. [12] bhagavanA mAnuSI ane paMcendriyaticaNIne yonigata bIja keTalo kALa sudhI yonibhUta rUpe rahe? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 12-muhUrta * vivecana-125,126 : mAtAnA udara madhye rahela garbhanuM zarIra te kAya, te zarIramAM je utpanna te kAyabhava. temAM je janmyo te kAyabhavastha. te 24-varSa rahe. strIkAyamAM 12 varSa rahIne, mRtyu pAmIne, pharI te ja zarIramAM utpanna thaI 12 varSanI sthitithI 24-varSa thAya. koI kahe che - 12 varSa rahIne, tyAM ja bIjA bIja vaDe tyAM upajIne rahe. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-5/123thI 129 15 158 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 * sUjha-127 thI 129 : [1] bhagavana! eka jIva, yonimAM bIjabhUta-eka bhava grahaNathI keTalAnA putrarUpe zIgha Ave che. gautama ! jaghanyathI eka, be ke traNanA ane utakRSTathI zata pRthakra jIvano putra thAya. [18] bhagavat ! eka jIvane eka bhavamAM keTalA putra zIgha thAya che ? gautama ! jAnyathI eka, be ke traNa. utkRSTathI lAkha pRtharva jIvo pu rUpe thAya. bhagavana ! ema kema kahyuM? gautama! strI ane puruSanA kamakR4 yonimAM mathunavRtika nAme saMyoga utpanna thAya, pachI te baMne vIrya ane lohIno saMbaMdha kare che. temAM jaghanya eka, be ane utkRSTathI lAkha jIva putrapaNe zIgha Ave che. tethI upara pramANe kahyuM. [1ra9] bhagavatu paithuna sevatA manuSyane kevA prakAre asaMyama hoya ? gautama! jema koI paNa rUnI naLIne ke bUranI naLIne tapAvela sonAnI saLI vaDe bALI nAMkhe, he gautama tevA prakArano maithunane sevatA manuSyane asaMyama hoya. bhagavAna ! te oma ja che, tema ja che yAvata vicare che. * vivecana-127 thI 129 : manuSya ane tiryaMconuM bIja 12 muhUrta sudhI yonibhUta hoya che. gAya AdinI yonimAM praviNa bIja zatapRthakatva hovA chatAM, te bIja samudAyamAMthI eka jIva utpanna thAya che. te badhAM bIja svAmIno putra kahevAya. - x * mAchalA dine be thI nava lAkha putro garbhamAM niSpanna thAya che. tethI sahasapRthakava pugo thAya che manuSyanI yonimAM ghaNAM jIvo utpanna thAya che, paNa badhAM janmatA nathI. "A ane parapano maithunanimitta saMyoga thAya" tema saMbaMdha che. e saMyoga kyAM utpanna thAya ? nAmakarmathI banela yonimAM athavA jemAM kAmottejaka kriyA thaI che, te yonimAM. maithunavRttika eTale maithunanI vRttivALo athavA maithunarUpa hetuvALo. nAma ane nAmavALAno kApanika rIte abheda paNa hoI zake che mATe saMyoganuM nAma maithunavRttika ke maithuna pratyayika thayuM. saMyoga eTale saMparka. te strI puruSanA lohI ane vIryano saMbaMdha kare che. maithunavRttika saMyoga kahyo. have maithunamAM ja asaMyama kahe che. ratanAlikA eTale jemAM ru bharela che, tevI polI vAMsa AdinI naLI. e pramANe bUranAlikAne samajavI. vizeSa e ke- bUra eTale eka jAtanI vanaspatino vizeSa bhAga. "TU vagereno nAza karavAthI teno dhvaMsa kare." e vAkya adhyAhAra che. e rIte maithunane sevato yonigata jIvone purapaliMga dvArA nAza kare che. te jIvo paMcendriyo che, tema paNa bIjA graMthamAM saMbhaLAya che - x - tiryaca, manuSyanI utpatti vicArI. have devotpati* sUtra-130 - tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra rAjagRhanagaranA guNazila nyathI nIkaLyA. bahAra janapada vihAre vicare che. te kALa te samaye taMgikA nAme nagarI hatI. [vana te taMgikA nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM yuvatI nAme caitya hatuM. [varNana). te tuMgikA nagarImAM ghaNAM zrAvako rahetA hatA. teo Arya, dipta, vistIrNa vipula bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhana Adi, bahu-dhana, ghaNuM sonuM-ra, yogaprayoga yukata hatA. teone tyAM ghaNAM bhojana-pAna vadhatAM. teone ghaNAM dAsa, dAsI, gAya, pADA, gheTA vagere rahetA. ghaNA lokothI teo aparibhUta hatA. teo jIva, jIvanA jJAtA, puca-pApane jANatA, Awva-saMvara-nirjarAkriyA-adhikaraNa-baMdhA-mokSa (dvomAM) kuzaLa hatA. deva, asura, nAga, suvarNa, yakSa, rAkSasa, kiMna kaMpuraNa, garala, gaMdharva, mahomAdi devagaNa paNa teone niSNa pravacanathI calAyamAna karavA samartha na hatA. teo nisthi pravacanamAM zaMkA-kAMkSa-vicikitsA sahita hatA. teo labdhAmAM, gRhitA, pRcchitA, abhigavAI vinizcittA hatA. nirgastha pravacanano rAga hADohADa vyApelo hato. (teo kahetA ke, he AyuSyamAna ! nitthApavacana ja artha ane paramArtharUpa che, bAkI badhuM anartha che. temanA gharano AgaLIyo uMco raheto, dvAra khullA rahetA, jenA aMta:puramAM jAya tene pitA upajAvanArA, ghaNAM zIlavata, guNavata, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadha upavAsa vaDe caudaza, AThama, pUnama, amAsamAM pratipUrNa pauSadhanI sArI rIte AcaraNA karatA, zramaNa-ninthione pAsuka ane eSaNIya aAna-pAna-khAdima-svAdima vaDe tathA vA-pa-kaMbalarajoharaNa-pIThaphalaka-zasyA-saMthArA vaDe, auSadha-maiSaja vaDe pratilAbhatA tathA yathApatigRhIta tapakarmI AtmAne bhAvatA vicaratA hatA. * vivecana-13 : mAhya - dhanadhAnyAdithI paripUrNa, dritta - prasiddha athavA [pta - garvita, jeonA vizALa ane pracura gharo zayana-Asana-vAhana vaDe bharelAM rahetA athavA temanA ghara vizALa ane uMcA hatA. teonA zayana-Asana-pAna-vAhana suMdara hatA. temAM yAna - gaMgI Adi, vani azva Adi. temanI pAse gaNimAdi ghaNuM dhana ane ghaNuM sonuM-5 hatA. teo prAyojana - nANAMne bamaNuM, traNagaNuM karavA vyAje dhIravA, prathA * koI jAtano kalAhunnara. te baMnemAM catura hatA. ghaNAM loko jamatA hovAthI ghaNo eThavADa raheto. athavA khAna-pAna ghaNAM ane vividha prakAranA hatA, aneka dAsa-dAsI hatA. aneka gAya-pADAM ane gheTAM hatA. ghaNAM loko paNa teno parAbhava karI zakatA nahIM. mAtra AdimAM - kAyikI Adi kiyA, maMtrI, caMdrAdi adhikaraNa, AzravAdinuM heyopAya svarUpanA jJAtA. atyaMta samartha hovAthI bIjAnI sahAyane na lenArA. devo paNa calita karavA asamartha, ApattimAM paNa devAdinI sahAyane na lenArA-potAnA karma pote ja bhogavavA joIe evI manovRttivALA. pAkhaMDIo vaDe samyakatvathI vicalita karI zakAya nahIM tevA hovAthI bIjAnI sahAya na lenAra, jAte ja temanA pratighAta Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/5/130 15e 160 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 karavAmAM samartha ane jinazAsanamAM ati custa evA. reva - vaimAnika, esura - asurakumAra, nAma - nAgakumAra A baMne bhavanapati che. muvaiUT - jyotika, yakSAdi vyaMtaro vagere. temane calAyamAna na karI zake. arthanA zravaNathI, artha avadhAraNathI. saMdehavALA arthone pUchavAthI, prakhita artha jANavAthI, rahasyane prApta karavAthI teo labdhAdi che. tethI ja temanA hADakAM, mA sarvajJanA vacana paranA vizvAsarUpa kasuMbAdi gathI raMgAyelA athavA asthi ane majAmAM jinazAsana saMbaMdhI premAnurAgathI raMgAyelA che. kevA ullekhathI ? he AyuSyamAna ! evA AmaMtraNathI. nirganya pravacanathI bIjuM je kaMI che, te dhana, dhAnya, putra, ma Adi. "jemanuM mana Tika-ratna mAphaka unnata che, munIndranuM pravacana pAmavAthI jemanuM mana parituSTa che" e vRddha vyAkhyA che. bIjA kahe che - AgaLIyAne tenA sthAnethI dUra karIne uMco karelaudAratAnA atizayathI dAna devA mATe bhikSakonA gRhapravezArthe jemanA gharanA daravAjA ughADA che. gharanA daravAjAnA kamADa baMdhanathI rAkhelA. saddarzanano lAbha thavAthI koI pAkhaMDIthI DaratA nathI. * x * x * aMtaHpura ke gharamAM jemanA pravezathI loko khuza thAya che arthAt ati dhArmika hovAthI koI zaMkA karatuM nathI. bIjA kahe che - jeonA aMtaHpura ke gharamAM koI satpaSa praveze to teone pIti thatI nathI kemake teone IrSyA nathI. athavA bIjAnA aMtaHpure ke ghera javAno jeNe tyAga karyo che. ** jJAnavrata * aNuvrata, juna - guNavata. rAga, dveSAdithI ucitatApUrvaka nivartavuM te viramaNa. pauSi Adi paccakhANa, parvadine anuSThAna te pauSadha. temAM rahevuM-pauSadhopavAsa. pauSadha karIne je rIte rahe te vAtane jaNAvatAM kahe che - caudasAdi. AhArAdi bhedathI cAra prakArano pauSadhane. vaOuri patAi eTale pAtra, pAyauo achata eTale joharaNa, * Asana, navI - Teko levA mATenuM pATIyuM. * vasati ke moTo saMthAro. - 4 - * sUjha-131 - te kALe te samaye pArzvanAthanA ziSyo sthavira bhagavaMto ke jeo - jAti, kuLa, baLa, 5, vinaya, jJAna, darzana, cAstri, lagna, lAghava (e badhAMthI) saMpaw, ojasvI, tejasvI, varcasvI, yazasvI, jemaNe krodha-mAna-mAyA-lobhanidrA-Indriya-parISahane jItyA che, jIvavAnI daskAra ke maraNanA bhayathI rahita cAva4 kumikApaNarUpa, bahucuta, bahuparivAravALA hatA, teo 500 sAdhu sAthe parivRtta thaI, yathAkrame vicaratA gAmanugAma jatAM, sukhe sukhe vihAra karatA jyAM gikA nagarInuM pupavatI caitya hatuM tyAM AvyA. AvIne yathApatirUpa avagraha yAsIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vihare che. * vivecana-131 : mRtavRddha, suvihita veNa ke zarIranI suMdaratAthI saMpanna, lAja ke saMyama, dravyathI alA upadhi ane bhAvathI abhimAna tyAgI, mananI sthiratAvALA, zarIranI prabhAvALA, viziSTa sAmarthya ke prabhAva yukta, viziSTa vayanavALA, khyAtivALA, jIvitAzA ane maraNamaya vinAnA yAvat zadathI tapapradhAna, saMyamaguNayukta, A baMnethI tapa-saMyamanI mokSanA mukhya kAraNarUpe gaNanA che, tathA zramaNadharma Adi vrata-caraNavALA, piMDavizuddhi Adi karaNavALA, anyAya karanArane daMDavAmAM mukhya, 'A kArya cokkasa karavuM' tema svIkArelA ke tatvano nirNaya karanArA, komaLatA ane saraLatA guNathI yukta. (zaMkA) jitakodhAdithI mArdavAdi svataH jaNAya che, to pachI ahIM alaga kema mUkyo ? : mArdavAdithI tenA udayano abhAva kahyo, jitakodhAdithI udayamAM Avelane niSphaLa banAvavA kahyuM. kriyAmAM dakSa, muktipradhAna, e pramANe vidhA-maMtraveda-brahmacarya-naya-niyama-satya-zaucapadhAna, saprajJA, zuddhimAM heturUpa ke sarve jIvonA mitrarUpa, nidAnarahita, utAvaLarahita, aMbahirlezya, suzrAmastharata, avizva ane doSarahita praznotaravALA, svarga-mRtyu-pAtALa e traNaloka te kutrika, te traNe lokamAM thanArI vastu jyAM maLe te kugikApaNa-dukAna tenA jevA at Icchita arthane meLavI ApavAmAM samartha athavA sarvaguNasaMpanna. sArI rIte parisvarelA-parikara bhAvathI pakirita, 500 sAdhu sAthe padhAryA. * sUtra-132 - tyAre bikAnagarInA zRMgATaka, mika, catuka, catvaru, mahApaNa, pathomAM yAvatu eka dizAmAM rahIne dhyAna dhare che. tyAre te zrAvako A vAta jANIne haSTa-tuSTa thayelA cAvatuM paraspara bolAvIne A pramANe kahe che - he devAnupiyo pAnAthanA ziSyo-sthavira bhagavaMto, jAtisaMpamdi che cAvatuM yathApatirUpa avagraha yAcIne saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicare che. he devAnupiyo . tathArUpa sthavira bhagavaMtonuM nAma ke gotra paNa sAMbhaLavAthI moTuM phaLa che, te temanI sanmukha javAthI, vaMdana-namaskAra-pratikRcchA-sevA karavAthI cAvatuM grahaNatA vaDe kalyANa thAya ja temAM zuM Azcarya! he devAnupiyo ! ApaNe tyAM jaIe, sthavira bhagavaMtone vaMdana-namana yAvatu sevA karIe. te ApaNane A bhavamAM ane parabhavamAM cAvatuM paraMparAe kalyANarUpa che. A pramANe vAta karI para A ati svIkAra kare che, pachI potapotAnA ghera jAya che. jaIne snAna karI, balika-kautuka maMgala prAyazcit karI praveza yogya ddha-maMgala vaone uttamatApUrvaka paherI, alpa paNa mUlyavAna alaMkArathI zarIra zaNagArI, pota-potAnA gherathI nIkaLyA. eka sthAne bhegA thayA, paNe cAlIne taMgikA nagarInI vaccovaccethI nIkaLyA. puNavatI AvyA. sthAnika bhagavaMtone pAMca prakAranA abhigamathI abhigame che- te A - sacitta dravyono tyAga, acita dravyone sAthe rAkhavA, ekazATika uttarAsaMga karavuM, jotAnI sAthe ja aMjali joDavI ane manane ekAgra karavuM. sthavira bhagavaMto pAse AvIne traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA kare che yAvatu Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-/5/132 traNa paryuusanAthI paNuuse che. * vivecana-132 - siMgoDA jevA AkAranuM sthAna, traNa zerI bhegI thAya te sthAna, cAra zerI bhegI thAya te sthAna, aneka zerI bhegI thAya te sthAna, rAjamArga, mAba zerI. 'yAvata'thI ghaNAM lokono avAja thavo vagere pUrve kahela che. A arthane svIkAre che * x * nAna pachI svagRhadevatAnI pUjA karI, du:svapnAdi nivAraNArthe avazya karaNIya kautukAdi karyA, bIjA kahe che - netraroganA nivAraNArthe page vilepana karyuM, aSatilakAdi kautuka, sassavadahIM Adi maMgala karyA. zaddha, uyita veza athavA sAdi sabhAmAM praveza mATe ucita evA, uttama vastrone jemaNe paheryA che. pAThAMtarathI vastrone uttama prakAre paheryA che. - page cAlIne, gADAM AdimAM besIne nahIM. bahumAnapUrvaka sAme jAya che. puSatAMbulAdi sacivano tyAga, vA-mudrikAdi acittano atyAga, aneka uttarIya nahIM paNa mAtra eka khesa rAkhIne, - x - dRSTi paDatAM, ekAlaMbana karIne, mana-vacanakAyAthI traNa prakAre paryApAsanA karatAM [A zrAvako tyAM rahyA che.] * satra-133 - tyAre te sthavira bhagavaMtoe, te zrAvakone ane te mahAmoTI pArSadAne catumi dharma kahyo. kezavAmInI mAphaka yAvata te zrAvakoe potAnA zrAvakapaNAthI te sthavironI AjJAnuM ArAdhana karyuM - cAvatu - dharmakathA pUrI thaI. tyAre te zrAvako sthavira bhagavaMto pAse dharma sAMbhaLIne, avadhArIne haSTatuSTa yAvatu vikasitahadayI thayA. traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI yAvatuM traNa prakAre papAsanA karatA, A pramANe kahyuM - he bhagavana ! saMyamanuM phaLa zuM ?, tapanuM phaLa zuM? tyAre te sthaviroe zrAvakone kahyuM - he AyoM ! saMyamanuM phaLa AsavarahitatA tapanuM phaLa vyavadAna [kamazuddhi) che. tyAre zrAvakoe sthavirone pUchayuM - je saMyamanuM phaLa te AzravarahitatA che, tapatuM vyavadAna che, to dene devaloke utpanna thAya che, tenuM zuM kAraNa ? tyAre kAlikA vire te zrAvakone kahyuM - pUrvanA tapa vaDe he Arya devo devalokamAM utpanna thAya che, mehila sthavire kahyuM - he Arya ! pUrvanA saMyamathI devo devalokamAM utpanna thAya che. AnaMdarakSita sthavire zrAvakone kahyuM - he Aryo! kamapaNAthI devo devalokamAM upaje che. kAzyapa sthavire zrAvakone kahyuM ke - saMgIpaNAthI he A devo devalokamAM upaje che. athati he AyoM : pUrvanA tANI, pUrvanA saMyamathI, kamapaNAthI, saMgIpaNAthI devo devaloka upaje che. A kathana sAcuM che, amArA abhimAnathI kahetA nathI. tyAre te zrAvako sthavira bhagavaMto pAsethI A AvA prakAranI uttaro sAMbhaLIne haSTa-tuSTa thaI sthavira bhagavaMtone vAMdI-namIne bIjI paNa prazno pUchayA, Artho grahaNa karyA, uThIne sthavira bhagavaMtone traNa vakhata vaMdana-namaskAra kaya, sthaviro pAsethI ane puSpavatI ratyathI nIkaLI, jayAMthI AvyA hatA, te 9i/11] 162 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 dizAmAM pAchA gayA. te sthaviro paNa anya koi divase tuMgIkAnagarInA puvatI rautyathI nIkaLI bahAranA janapadamAM vihAra karyo. * vivecana-133 - mahatimAnamA - moTAmAM moTI. navA karmonuM grahaNa na karavuM te anAzrava. jenuM phaLa anAzrava che te a isaMyama. vyavadAna-karmanA gahana vananuM kApavuM ke jUnA karmorUpa kacarAne zodhavo, te vyavadAnanuM phaLa eTale tapa (devaloke utpattinuM kAraNa zuM ? saMyama ane tapa baMnemAMthI eka paNa deva thavAmAM kAraNa nathI to zuM devo nikAraNa ja devalokamAM utpanna thAya che ? | sarANa avasthAmAM pUrve karela tapa, vItarAga avasthAnI apekSAo sarAma avasthA pUrvakALanI kahevAya. e rIte ayayAkhyAta gAjhiSa saMyama. tethI sarAma avasthAmAM karela saMyama ane tapathI devatva prApta thAya kemake rAgAMza karmabaMdhanano heta che. karmavALo hoya te karmI, teno bhAva te karmItA. bIjA kahe che - karmano vikAra te kArmikA. arthAt akSINakarma vaDe devatvanI prApti thAya che. saMgavALo hoya te saMgI, teno je bhAva te saMgitA, dravyAdimAM saMyamAdithI yukta paNa saMga, karmabaMdhanuM kAraNa che tenAthI devatva prApta thAya che. * * * * A satya che ? kema ? sva abhiprAyathI ja vastutatva kahetA nathI - abhimAnathI moTAI batAvavA kahetA nathI. paNa A ja paramArtha che mATe kahIe chIe. sUtra-134 - te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM cAvatu udA pAchI pharI, te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti nAme aNagAra cAvatuM saMkSipta vila tejovezyAvALA, niraMtara chaThThano tapa karmapUrvaka saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvatA yAvatuM vicare che tyAre te gautamasvAmI chaThThanA pAraNA dine pahelI porisImAM svAdhyAya kare che, bIjI porisimAM dhyAna kare che, trIjI porisImAM vararahita, capaLatA rahita, asaMbhrAMta thaI muhapatti paDilehI, vApaNa paDilehe che. patro pramAI, patro laIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvI, bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karI Ama bolyA - bhagavana! Aje chaThThanA pAraNAdine ApanI anujJA pAmIne rAjagRhInA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRha samudAna bhikSAyaNiI pharavA IcchuM chuM - - yathAsukha devAnupiyaT vilaMba na kara, tyAre te gautama svAmI zramaNa bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne bhagavaMta pAsethI, guNazIla caityathI nIkaLyA. varA-capaLatA-saMbhAtatA rahita, sugaMtara bhUmi zatA daSTithI Iya samiti zodhatA rAjagRha nagaramAM AvyA. AvIne rAjagRhanagaranA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasamudAna bhikSA mATe phare che. tyAre te gautama svAmIne rAjagRhamAM cAvatuM pharatA ghaNAM lokono avAja sAMbhaLyo. he devAnapiyo ! tuMgIkA nagarI bahAra puSpavatI caityamAM pAnAthanA ziSyo-sthavira bhagavaMtone zrAvakoe A AvA prakAranA prano pUNya - saMyamanuM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 164 2-5/134 ane tapanuM phaLa zuM ? tyAre te sthaviroe zrAvakone - ema kahyuM - he AyA saMyamathI anAthavapaNuM, tapathI vyavadAnanuM phaLa che. yAvatu pUrvatapa-pUrvasaMyamakarmitAsaMgitANI che A devo devaloka upaje che. A artha satya che, paNa amArA abhimAnathI kahyo nathI. A vAta kema manAya? tyAre gautame A kathA sAMbhaLatA teo temAM - jijJAsAmAM zraddhAvALA vAvata kutuhalavALA thayA. teo yathApayata gaucarI laIne rAjagRha nagarathI nIkaLIne varArahita cAvatu iya samiti zodhatA, guNazIla caitrya bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. bhagavaMta mahAvIranI samIpe gamanAgamana pratikramaNa karyuM. eSaNIyaaneSaNIyanI AlocanA karI, AhAra-ANI dekhADIne bhagavata mahAvIrane cAvavuM Ama kahyuM - he bhagavan ! ApanI anujJA meLavI rAjagRha nagaranI uranIca-madhyama kuLomAM gRha samudAna bhikSAcarthi pharatA ghawl lokonA zabdo sAMbhaLyA. he devAnupiyo ! tuMbikAnagarInI bahAra puNavatI caityamAM bhao pAnAthanA ziSyoe X - yAvat - X - pUrvavat kahevuM. he bhagavana! zuM te sthaviro zrAvakone evo javAba ApavAne samartha che ? ke asamartha che? bhagavanA teo zrAvakone Avo javAba ApavAne samita che ke Asamita che? bhagavad ! te sthaviro zrAvakone Avo javAba ApavA upayogavALA che ke nathI ? * * * * * Avo javAba devAne viziSTa jJAnI che ke nathI ? ke pUrvatA, pUrva saMyama, kArmitA, saMgitAthI devo devaloke upaje che, ityAdi - 4 - he gautama! te sthaviro zrAvakone tevo javAba devAne samartha che - asamartha nathI. zeSa temaja jANavuM. yAvata samartha che, samita che, abhyAsavALA che, viziSTa jJAnI che yAvatu te vAta sAcI che, AtmAnI moTAI dekhADavA kahela nathI. gautama ! huM paNa ema ja kahuM chuM - bhAkhuM chuM - jaNAvuM chuM - praryuM che ke pUrvataSa * pUrva saMyama - karmitA - saMgitAthI devo devalokamAM upaje che. A artha satya che paNa amArI moTAI dekhADavA kahyo nathI. * vivecana-134 - kAyikI vArahita, mAnasika capaLatArahita, asaMbhrAntajJAnI, gharomAM je bhikSA tene bhikSA sAmAcArI mujaba levI. dhaMsarA pramANa AMtara-zarIra pramANa daiSTi vaDe jotAM. ftve eTale I-gamana. sthavironuM A vacana kaI rIte mAnavuM ? evuM ghaNAM loko kahe che. pray - samI, 31 - teo samyakapaNe kathana karavA samartha che - viparIta jJAnarahita che ? athavA sArI pravRttivALA ke abhyAsI che ? upayogavALAjJAnI che ? sarva prakAre jJAnI che ? have A vidhAnanuM phaLa kahe che sUra-135,136 - pi ] bhagavana taNArUpa zramaNa ke brAhmaNanI paryApAsanA karanArane paryApAsanAnuM phaLa zuM? gautama ! zravaNaphaLa. bhagavan! zravaNanuM phaLa zuM ? - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jJAna. bhagavAna ! jJAnanuM zuM phaLa ? - vijJAna bhagavana vijJAnanuM phaLa zuM ? - paccakakhANa. bhagavad ! paccakakhANanuM phaLa zuM? - saMyama. bhagavAna ! saMyamanuM zuM phaLa? anAkSad. e pramANe nAthavanuM phaLa tapa, tapanuM phaLa vyavadAna, vyavadAnanuM phaLa - akriyA. bhagavana! AkriyAnuM phaLa zuM? siddhi aMtimaphaLa. . [16] zravaNathI jJAti, jJAnathI vijJAna, vijJAnathI paccakakhANa, paccakhANathI saMyama [ItyAdi pUrvavatu jANavuM.. * vivecana-135,136 : ucita svabhAvALA koI puruSane ke tapasvI zramaNane upalakSaNathI koI paNa uttaguNavALAne. mAna - pote hiMsAthI nivRtta hoya. bIjAne 'na haNo' ema kaheto hoya. upalakSaNathI mULaguNa yukta. athavA zramaNa eTale sAdhu, mAhana eTale zrAvaka. (sAdhu sevAthI) siddhAMta zravaNa phaLa che, zravaNathI zrata jJAna thAya che, zrutajJAnathI heya-upAdeya vivekakArI vijJAna prApta thAya. viziSTa jJAnathI ja pApanuM paccakakhANa kare, pratyAkhyAna karelane ja saMyama hoya. saMyamavAnuM prAyaH navA karmo na upArje. anAzravI jIva ja laghukamacthI tapa kare che. tapathI jUnA karmo nijara che. karma nirjAthI yoganirodha thAya che. chelle siddhi prApta thAya che. tenI saMgraha gAthA che - tathA5 zramaNAdine paryApAsanA cokata phaLavALI thAya. atathArUpane nahIM. have asatyavAdIne kahe che- sUtra-137 : anyatIrthiko A pramANe kahe che . bhAkhe che . jaNAve che parUpe che :rAjagRhanagaranI bahAra vaibhAra parvatanI nIce, pANIno eka moTo praha che, te aneka yojana lAMbA-pahoLo che, aneka jAtanA vRkSakhaMDothI suzobhita che sazIka che . yAva4 * pratirUpa che. temAM ghaNAM udAra megha saMvede che, saMmUrha che. ane varase che. taduparAMta temAM sadA garama-garama pANI jharyA kare che. bhagavAna ! e kevI rIte che? - gautamAM je anyatIrthiko ema kahe che, cAvata je te prarUpe che te khoTuM kahe che cAvata badhuM jANavuM yAvata he gautamAM huM ema kahuM chuM yAvata parayu che - rAjagRha nagara bahAra vaibhAra parvatanI pAse mahAtapatIrAbhava nAme jharaNuM che, te laMbAIpahoLAIthI 500 dhanuSa che, teno agrabhAga aneka jAtanAM vRkSakhaMDothI zobhita che, cazrIka-darzanIya-prAsAdIya-abhirUpa-pratirUpa che. temAM ghaNAM uNayonika jIvo ane pagalo aNapaNe unna thAya che, nAza pAme che, caya-upacaya pAme che. taduparAMta temAMthI sadA samita uSNa jaLa jharyA kare che. he gautamI mahAtakhetaraprabhAva jharaNuM che ane e ja eno artha che . * bhagavA te ema ja che. ema ja che, kahI gautamasvAmI bhagavaMta mahAvIrane dde che name che. * vivecana-139 - parvatanA uparanA bhAgamAM nIce draha che, tenuM nAma 'adha' che. kyAMka draha pATha Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/pa/133 165 166 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 nathI, 'adha'ne badale 'Apa' pATha che. teno artha "pANInuM utpatti sthAna draha ja che. vistAravALA megho paDavAnI taiyArImAM hoya che, paDe che, kuMDa bharAvA uparAMta ukaLeluM pANI jhare che. temanuM kathana khoTuM che. kemake teo virbhAgajJAnI che. prAyaH sarvajJa vayanA viddha ane prAya: vyavahArika pratyakSathI paNa teonA kahevA karatAM ulaTuM jaNAya che. te lagabhaga pAse che. kahenAra dvArA dekhADAtA sthAne 'mahAtapotIprabhava' - jenI utpatti mahA AtapanI pAse che, tyAM jharaNuM utpanna thAya che, vinAza pAme che, bIjI rIte nAza pAme che, utpanna thAya che. teno upasaMhAra e che ke - anyatIrthikoe kalola 'Apya" draha te mahAtapotIpabhava nAme jharaNuM che, teno artha avartha che. [ zataka-2, uddezo-5no TIkA sahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-2, uddezo-6-"bhASA" che - X - X - X - X - o pAMcamAM uddezAne aMte anyatIrthikone mithyAbhASI kahA. chaThThAmAM bhASAnuM svarUpa kahe che - temAM sUtra - * sUjha-138 - bhagavad ! 'bhASA vAriNI che" ema huM mAnuM ? ahIM bhASApada kahevuM. * vivecana-138 - * * * * * jenA dvArA avadhAraNa thAya te avadhAraNI eTale jJAnanA bIjabhUta. bolAya te bhASA. zabdapaNe bahAra kADhelI ane zabdapaNe bahAra kaDhAtI je dravya saMhati te bhASA. A zabdArtha kahyo, vAkyartha A pramANe he bhagavanuM ! huM ema mAnuM ke bhASA avadhAraNI che ? A sUtranA kramathI prajJApanAnuM 11-muM bhASA pada ahIM kahevuM. A bhASA pada dravya-kSetra-kALa-bhAvathI ane 'satya" Adi bheda vaDe, aneka paryAyothI vicArI che. ( zataka-2, uddezo-6 TIkA sahitano anuvAda pUrNa ] zataka-2, uddezo-"deva" che - X - X - X - X - * vivecana-139 : devo keTalI jAtanA che ? prajJApanA sUtranA bIjA 'sthAna' nAmaka padamAM devonI vaktavyatA che, te prakAre ahIM kahevI. navA mavA e pATha kayAMka dekhAya che, teno artha yogya rIte jANI zakAto nathI. deva vaktavyatA A che - 80 lAkha yojana jADI raktaprabhA pRthvInA upara-nIce ekaeka hajAra [lAkha-?] yojana choDIne vaccenA 78 lAkha yojanamAM bhavanavAsI devonA 3,32,00,000 bhavano che, ema kahyuM che ityAdi. tyAM rahela vizeSArthane vizeSathI dazavi che - upapAta coTale bhavanapatinI potAnI sthAna prApti saMbaMdhI tatparatA. tene AzrIne lokanA asaMkhyAtamAM bhAge bhavanavAsI, rahe che. e pramANe badhuM kahevuM. te A che - mAraNAMtikAdi samuddhAtamAM vartanArA bhavanapatio lokanA asaMkhyAta bhAgamAM ja rahe che. tathA sva sthAnathI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ja rahe che. kemake temanA sAtireka sAta karoDa bhavano lokanA asaMkhyayabhAgavartI che. e pramANe asukumAra saMbaMdhe paNa jANavuM. dakSiNa ane uttaranA bhavanapatio, yathocitapaNe vyaMtara, jyotika, vaimAniko e badhAMnA sthAno kahevA. te siddha kaMDikA prakaraNa sudhI kahevA. te A pramANe - siddhonA sthAna kyAM che ? vagere. [zaMkA devasthAna adhikAramAM siddha-sthAna adhikAra, 'sthAna' baLathI jANavo. bIjuM jIvAbhigama sUtramAM kaheluM ahIM jANavuM. te A rIte vimAnanA AdhAra saMbaMdhe kahevuM. jemake - bhagavanuM ! saudharma-IzAna ko vimAnayvI kone AdhAre che ? gautama ! ghanodadhinA AdhAre. ityAdi. * x * x * vimAna pRthvInI jADAI kahevI. te A rIte - saudharma, IzAna ko vimAnapRthvInI jADAI keTalI kahI che ? 23oo yojana kahI che. ityAdi * x *x - kalpa vimAnonI uMcAI kahevI. te A rIte - bhagavan! saudharma ane IzAna ko vimAno keTalAM uMcA che. gautama ! 5oo yojana. * x * x * vimAnono AkAra kahevo. te A rIte - bhagavanasaudharma-IzAna ko vimAnono AkAra kevo che ? gautama ! je vimAno AvalikA praviSTa che, te goLa-koNa-catuSkoNa che, je AvalikA praviTa nathI te aneka AkAravALA che. chelle atidezathI kahe che - vimAnonuM pramANa, raMga, kAMti Adi kahevA. ( zataka-2, uddezo-3-zno TIkAsahita anuvAda pUrNa ] che zataka-2, uddezo-8-"camacaMcA' che - X - X - X - X - o bhASA vizuddhithI devatva pAme. tethI devavize kathana* sUga-139 - bhagavA devo keTalA bhede che? gautamAM cAra bhede, te A - bhavanapati, vyaMtara, jyotiSTha, vaimAnika. - bhagavanA bhavanapati devono sthAno kyAM che? gautamAM A ranapabhA pRadImAM ityAdi rasthAna pada 'mAM devonI vaktavyatA che, te kahevI. vizeSa e - bhavano kahevA, temano upadhAta lokanA asaMkhya bhAgamAM thAya che, e badhuM kahevuM - yAvatu - siddhagaDikA pUrI kahetI. konuM pratiSThAna, jaDAI-uMcAI-saMsthAna, e jIvAbhigamamAM kahela - cAva4 - vaimAnika uddezo. 0 deva sthAnAdhikArathI 'camaracaMyA'ne jaNAve che* sUtra-140 : bhagavana asurendra asukumArarAja camaranI sughamasabhA kyAM che ? gautama / jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI dakSiNe tIchI asaMkhya dvIpa samudro gayA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/8/140 167 pachI aruNavaradvIpanA vedikAnA bAhya cheDAthI aruNodaya samudramAM 42,000 yojana gayA pachI A asurendra asukumAra rAja samarano tigiDikaphUTa nAme utpAtaparvata che. te 1721 yojana uMco che, 400 yojana ane eka koza teno udvedha che. tenuM mApa gostubha AvAsa parvata pramANe jANavuM. vizeSa A - uparanuM pramANa vacalA bhAganuM samajavuM arthAt tigicchikakUTa parvatano viSphabha mULamAM 1022 yojana vacce 424 yojana che. uparano viSphabha 723 yojana che. teno parikSepa mULamAM 3232 yojanathI kaMIka vizeSa uNa che. vacalo parikSepa 1341 yojanathI kaMIka vizeSoNa che. upalo parikSepa 2286 yojanathI vizeSAdhika che. te mULamAM vistRta, madhye sAMkaDo ane upara vizALa che. teno vacalo bhAga uttama vajra jevo che, moTA mukuMdanA saMsthAne saMsthita che. Akho ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che te uttama kamaLanI eka vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vIMTaLAyela che. pAvara vedikA ane vanakhAMDanuM varNana jANavuM. te tigicchika phUTa utpAtaparvatano uparano bhAga ghaNo samaramaNIya che [varNana]. te bahu samaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAge eka moTo prAsAdAvatuMsaka che, tenI uMcAI 250 yojana che, viSphabha 125 yojana che. [pAsAda varNana] tenI uparI bhAganuM varNana karavuM. ATha yojananI maNipiThikA che. camaranuM siMhAsana parivAra sahita kahevuM. te tigieNikUTa parvatanI dakSiNe aruNodaya samudramAM 6,55,35,50,000 yojana tII jatA nIce ratnaprabhA pRthvIno 40 hajAra yojana bhAga gayA pachI ahIM surendra asukumArAja samaranI samarAMcA rAjadhAnI che. teno AyAmavikhuMbha eka lAkha yojana che. te jaMbudvIpa pramANa che. teno pAkAra 150 yojana uMco che, teno viSphabha mULamAM 50 yojana, uparanA bhAgano viSphabha 13 // yojana che. tenA kAMgarAnI laMbAI aDadho yojana che. pahoLAI eka koza che. uMcAI kaMIka nyUna aDadho yojana che. vaLI eka-eka bAhAmAM 500-500 dvAro che. dvAranI uMcAI 250 yojana, viSphabha 125 yojana che. uparitalayana 16,000 yojana AyAma-vikabhathI che, parikSepa 50,597 yojanathI kaMIka vizeSona che. sarva pramANa vaDe vaimAnikanA pramANathI ahIM badhuM aDadhuM pramANa jANavuM. sudharmArAbhA, IzAnakoNanA jinagRha, pachI upAta sabhA, draha, abhiSeka, alaMkArasabhA e badhuM vijayadeva mAphaka. saMkalpa, abhiSeka, vibhUSaNA, vyavasAya, anikA, siddhAyatana A badhAMno AlAvo, camarano parivAra, ISTatva. * vivecana-140 : asurendratva mAtra aizvaryathI paNa hoya, tethI kahe che. asura rAjAnuM - asura nikAya jene vazavartI che te. rAmane tirthAlokamAM javuM hoya tyAre je pahelo parvata Ave te utpAta parvata. gostubha parvata lavaNasamudranI madhye pUrva dizAmAM nAgarAja AvAsa 168 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 parvata che. tenA Adi-madhya-aMtanuM vikhuMbha pramANa A che - 1022, 723, 242 yojana. ahIM vizeSathI kahe che - tenA vikuMbha mUlamAM 1022, madhya-424, upa-723 yojana che. parikSepa mUlamAM kaMIka vizeSa nyUna 3232 yojana, madhya-kaMIka vizeSona 1341, upara sAdhika 2286 yojana che. bIjA pustakamAM A badhI hakIkata mULamAM che. jeno AkAra uttama vajra jevo che. eTale vacce pAtaLo. e ja kahe che - mukuMda eka vAdha vizeSa, AkAza sphaTikvat nirmaLa, yAvat zabdathI lakSNa-lakSaNa pudgalathI banela, suMvALo, dhRSTha eTale zarANa para ghasela pratimA mAphaka ghola, sukumAra zarANathI pratimA ke pramArjanikA vaDe zodhita, tethI ja rajarahita, kaThinamala rahita, Ardramala rahita, nirAvaraNa dIpti, sArA prabhAvavALo, kiraNavALo, najIkanA padArthane udyotaka, prAsAdIya. vedikA varNana - te pAvarvedikA ardha yojana uMcI, vikhaMbha 500 dhanup, ratnanI banelI che, teno parikSepa tigicchikUTanA uparanA bhAganA parikSepa jeTalo che. vedikAnuM saMkSipta varNana A hatuM tema-staMbhanA mULa pAyA. vanakhaMDa varNana A - gherAvo dezona be yojana. parikSepa pAvaravedikAnA parikSepa jeTalo che. te kRSNa ane kRSNa kAMtivALo che ityAdi. teno bhUmibhAga taddana sama ane ramaNIya che. tenuM varNana A - te bhUmi bhAga muraja mukha samAna che, te mRdaMga puSkara jevo, sarovaranA tala, AdarzamaMDala, hAthanA tala, caMdramaMDala jevo che. prAsAdAvataMsaka - sauthI sAro, uMco prAsAda. tenuM varNana A che - te vAdaLA mAka uMco, atyaMta caLakato hovAthI hasato hoya tevo, kAMtithI dhoLo athavA prabhAsita che. maNi-sonuM ane ratnonI kArIgarIthI vicitra che ityAdi. prAsAdanA uparI bhAganuM varNana karavuM. te A - tenA uparI bhAgamAM baLada, ghoDo, puruSa, magara, pakSI, miMdaDo, kinnara, sAvara, zarabha, camara, hAthI, vana, valoyuM, pAnI vela e badhAMnI kArIgarIvALA citra hatAM. yAvat te svaccha cAvat pratirUpa che. - bhUminuM varNana - te uttama uMcA prAsAdano bhUmibhAga taddana sama ane suMdara che, murajanA mukha jevo che ityAdi, camaranA parivAranA siMhAsana sahita siMhAsana kahevuM. te A - siMhAsananI vAyavya-uttara-IzAne camaranA 64,000 sAmAnika devonA 64,000 bhadrAsano che. pUrvamAM parivArasahita pAMca paTTarANInA pAMca bhadrAsana saparivAra che. agni khUNAmAM atyaMtara 5ryAdAnA 24,000 devono 24,000 bhadrAsano che. dakSiNamAM madhyama paryAdAnA 28,000 bhaTTArAno, naiRtyamAM bAhya paryAdAnA 32,000 bhadrAsano che. pazcime sAta senAdhipatinA sAta bhadrAsano che. cAre dizAmAM AtmarakSaka devonA 64-64 hajAra bhadrAsano che. vAMcanAMtaramAM bhauma - nagarAkAra viziSTa sthAna pATha che, uparilayana eTale pIThabaMdha samAna. te rAjadhAnImAM je killo, prAsAda, sabhAdi vastu che, tenuM uMcAI AdinuM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-I8/140 169 pramANa saudharma vimAnanA killAdi karatA aDadhuM che. saudharma vimAnonA prAkAra Boo yojana uMcA che, tethI ahIM 150 yojana. saudharma devono mUla prAsAda 5oo yojanA ane tenA parivArarUpa bIja cAra prAsAdo 50 yojana uMcA che, te cAra prAsAdanI pratyekanI AsapAsa bIjA cAra-cAra prAsAdo che, tenI uMcAI 125 yojana che. te cAre prAsAdonI AsapAsa bIjA cAra-cAra prAsAdo che, te durazI yojana, e pramANe bIjA cAra prAsAdo 31ii yojana. tethI ahIM te badhAMnuM aDadhuM kahevuM. cAre paripATImAM baghAM maLIne 341 prAsAdo che. tenAthI IzAnamAM sudhamasibhA, siddhAyatana, upapAta sabhA, kaha, abhiSeka sabhA ane vyavasAya sabhA che. te badhAMnuM pramANa saudharmadivonI sabhA karatA aDadhuM jANavuM. tethI tenI uMcAI 36 yojana, laMbAI-5o yojana, vikhaMbha-25 yojana che. vijaya devanI sabhA - X - mAphaka - X - varNana karavuM jIvAbhigama sUtramAM vijayadevanI sabhAmAM je kahyuM te badhuM ahIM amara sabhAmAM kahevuM - * * * * * * vAMcanAMtare A badhuM arthathI kahyuM che. mA * sAmAnika devAdikRta abhiSeka, altAra paHT - vastra alaMkArathI karela zaNagAra, vyavasAya saT - pustaka vAMcanathI vyavasAya karavo, siddhAyatanamAM-jinapratimAne pUjana vagere. [ zataka-2, uddezo-8-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa | che zataka-2, uddezo-9-samayakSetra che - X - X - X - X - 10 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 cAvatu rahelA che, tethI he gautama ! A jaMbUdvIpa che tema kahyuM. Adi pratyeka arthasUtro che e sivAyanI jIvAbhigamanI vaktavyatA kahevI. cAvata - A saMgraha gAyA - umarata samaya vAra tyAM A saMbaMdhathI teno artha prasaMga prApta che. jaMbUDIpAdithI mAnuSottara sudhInA varNanane aMte kahyuM che - jyAM sudhI mAnuNottara parvata che, tyAM sudhI manuSya loka che. jyAM sudhI arahaMta, cakavartI cAvatuM zrAvikAdi che, tyAM sudhI A loka che. jyAM sudhI samaya, AvalikAdi che cAvatuM tyAM sudhI manuSyaloka che. jyAM sudhI cULa agnikAya che, sthULa vijaLI, meghanA sthULa gaDagaDATAdi che tyAM sudhI A loka che. jyAM sudhI Agara, nidhi, nadI che tyAM sudhI A loka che. caMdragrahaNa-sUryagrahaNa thAya che, tyAM sudhI Aloka che ityAdi. ( zataka-2, uddezo-9no TIkA sahitano anuvAda pUrNa ] 8 zataka-2, uddezo-10 "astikAya" phri - X - X - X - X - X - 0 anaMtara phojha kahyuM, te astikAyanA dezarUpa hovAthI - * sUjha-142,143 : [1] bhagavatu astikAyo keTalA kahyA ? gautama! pAMca te A - mistikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pagalAstikAya * bhagavana / dhamastikAyAnA keTalA-varNa, gaMdha, rasa, sparza che. gautama ! temAM varNa-gaMdharA-sparza nathI. te arUpI, ajIva, zAkSata, avasthita loka dravya che. te saMpathI pAMca prakAre che - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI, guNathI. dravyathI-dhamastikAya eka dravya che, kSetrathI te loka pramANa mAtra che, kALathI te kadI na hatuM ema nathI - nathI ema nathI - cAva4 * te nitya che. bhAvathI te varNa-gaMdha-rasa-sparza rahita che, guNathI te gatiguNavALo che. adhamastikAya paNa emaja che. vizeSa e ke te sthiti guNavALo che. AkAzastikAya ema ja che. vizeSa A - kAzAstikAya kSetrathI lokAloka pramANa, anaMta cAva4 avagAhanA guNavALo che. bhagavanA jIvAstikAyane keTalA - varNa, gaMdha, rasa, sparza che. gautamAM te varahita yAvatu arUpI che, jIva che, zAzvata avasthita lodravya che. te soyathI pAMca bheda che - dravyathI yAvata guNathI. dravyathI jIvAstikAya anaMta jIvadravyarUpa che. hoLI loka pramANa mAtra che. kALathI kadI na hato tema nahIM phAvatuM nitya che. bhAvathI vaNa-gaMdha-rasasparihita che. guNathI upayoga guNavALo che. bhagavanA pagalAstikAyamAM keTalA - varNa, gaMdha, rasa, sparza che gautama pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparzavALo, rUpa, AjIva, zAta, avasthita lokadravya che. te saMkSepathI pAMca bhede che - dravya yAvatuM guNathI. dravyathI yugalAstikAya anaMta dravya che, kSetrathI loka pramANa mAtra che, kALathI kadI na 0 camaracaMyA rUpa phona kahyuM, ahIM samaya kSetra kahe che - * sUtra-141 - bhagavAna ! A samayakSotra zuM kahevAya che ? gautama ! aDhI dvIpa ane be samudra eTaluM e samayaNoma kahevAya. temAM A bhUdvIpa che te badhAM dvIpasamudronI vaccovacca che. e pramANe badhuM jIvAbhigama (tra mujaba kahevuM yAvatuM abhyatarapukAdhadvIpa. paNa temAM jayotikanI hakIkata na kahevI. * vivecana-141 - samaya eTale kALa, tenAthI upalakSita kSetra te samayoga. sUryagatithI oLakhAto divasa, mAsAdi rUpa kALa, manuSya kSetramAM ja che, AgaLa nathI. kemake AgaLa sUryo gativALA nathI. e rIte jIvAbhigama vaktavyatA kahevI. te A rIte - 1000 yojanano AyAma-viDaMbha che, ityAdi. tyAM jaMbudvIpAdi manuSya kSetra vakatavyatA kahI che. jyotika vaktavyatA paNa tyAM che, te ahIM na kahevI. vAyanAMtaramAM nAphasamagvadU pATha che. temAM - bhagavanjaMbUdvIpamAM keTalA caMdro prabhAse che ? keTalA sUryo tape che ? keTalA nabo yoga kare che ? ityAdi pratyeka jyotika sUtro che. bhagavat ! A jaMbUdvIpa dvIpa ema kema kahyuM ? gautama ! jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttare, lavaNasamudranI dakSiNe yAvat tyAM ghaNAM jaMbUvRkSo jaMbUvarNanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/10/142,143 11 hato tema nathI yAvatu nitya che, bhAvathI-vaNadiyukata che, guNathI grahaNaguNI che. [14] bhagavatu dhamastikAyano eka pradeza che dhamastikAya kahevAya ? gautamAM A artha samartha nathI. e rIte be, traNa, cAra yAvata daza, saMkhyAta, asaMkhyAta dhamastikAya pradezane dhamastikAya kahevAya ? gautama! A artha samartha nathI. bhagavana! eka pradezona paNa dhamastikAyane maphrikAmAM kahevAya ? gautama! e artha samartha nathI. bhagavana ! ema kema kaho cho ? eka dhamastikAya pradeza dhamastikAya na kahevAya cAvatuM eka pradeza nyUna dhamastikAya dhamastikAya na kahevAya ? gautama! cakano bhAga cakra kahevAya ke sakala cakra ? bhagavana ! AkhuM caka caka kahevAya, teno khaMDa nahIM. e rIte chA, carma, daMDa, vastra, zastra, modaka. e rIte he gautamAM eka dhamastikAya pradeza yAvatuM eka pradeza nyunA dhamastikAyane dAmastikAya na kahevAya. to bhagavat ! dhamastikAya zuM kahevAya ? gautamadhamastikAya asaMkhya pradeza che. te sarve pUrNa, patipUrNa, niravazeSa, evA eka ja zabdathI kahI zakAya to dhamastikAya kahevAya. e pramANe adhamastikAya, AkAzamstikAya, jIvAstikAya, yugalAstikAyane jANavA. vizeSa o - traNa anaMtapadezika jANavA. bAkI badhuM te ja pramANe samajavuM. * vivecana-142,143 - ati eTale pradeza, tenI rAzi eTale astikAya athavA masta e traNe kALano sUcaka nipAta che. arthAt je thayA che - thAya che ane thaze evA pradezono samUha te 'astikAya'. dhamastikAyAbdio A ja krama che. mAMgalikattathI dhamastikAya pahelAM kahyuM, pachI tenA vipakSa rUpa adhamastikAya, pachI tenA AdhArarUpa AkAzAstikAya kahyuM. pachI anaMtatva-amUrtatva-sAdharkhatAthI jIvAstikAya lIdhuM. tenA upayogIpaNAthI pachI pudgalAstikAya mUkyuM. vaNadi rahita hovAthI arUpI-amUrta che. paNa te dharma rahita nathI. te dravyathI zAzvata ane pradezathI avasthita che. pAMca astikAya e lokanA aMzarUpa dravya che. bhAvathI eTale paryAyathI, guNathI eTale kAryathI. mAchalAne pANInI mAphaka gatipariNata jIva-pugalone gatimAM sahAyaka che. adhamastikAya-sthitipariNata jIva-pugalone sthitimAM sahAyaka che. jIvAdine avakAzanuM kAraNa che mATe AkAzAstikAya avagAhanA guNavALuM che. upayoga eTale sAkAra-nirAkAra caitanya guNa. grahaNa eTale paraspara saMbaMdha. kemake audAskiAdi aneka pudgalo sAthe jIvano saMbaMdha che. jema cakano khaMDa cakra na kahevAya, paNa AkhuM caka ja cakra kahevAya. e rIte eka pradeza nyata paNa te dhamastikAya na kahevAya. A nizcayanayano mata che. vyavahAranayathI eka deza nyUna paNa vastu vastu ja kahI. jema ghaTano khaMDa paNa ghaTa kahevAya. chinna karNa hoya to paNa kutaro kutaro kahevAya. *x* have zuM vaLI - thoDAM ghaNAM padArtho paNa padArtho kahevAya kemake sarva zabda ekadezIyatAno sUcaka che. ahIM martha zabdanI pravRtti na thAya, te mATe kahyuM purepurA - sarva prakAre baghAM, te svabhAvarahita 1ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 paNa hoya, mATe kahyuM - pratipUrNa. - x * vaLI kahe che - niravazeSa eTale pradezAMtarathI paNa svasvabhAve jUna nahIM, dhamastikAyarUpa eka zabdathI kahI zakAya tevA athavA A badhAM zabdo samAnArthI che. dharma-adharma baMnenA asaMkhya pradezo kahyA. AkAzAdinA anaMtA kahyA, kemake te traNe anaMta pradezAtmaka che. jIvano upayoga guNa pUrve kaho. tenA dezabhUta guNane kahe che - * sUtra-144 - bhagavana / utthAna-karma-baLa-dIya-yurapAkAra parAkramI jIva AtmabhAvathI jIva bhAvane dekhADe che ema kahevAya ? he gautama ! hA, kahevAya. bhagavAna ! ema kema kahyuM ? gautama! jIva anaMta abhinibodhika jJAna parvatonA, e rIte chutaavadhi - mana:paryava - kevaLajJAnanA anaMta pavionA, mati-suta ajJAna ane virbhAgajJAnanA paryavonA, cakSu-cakSu-avadhi-kevaladazananA anaMta pIvonA upayogane pAme che. jIvanuM lakSaNa upayoga che. tethI ema kahevAya ke jIva sautthAnAdithI pAvatu jIdbhAva dekhADe. * vivecana-144 - utthanAdi vizeSaNa hovAthI ahIM mukta jIva levAno nathI. AtmabhAvathI - uThavuM, savuM, javuM, khAvuM Adi Atma pariNAma vizeSa. jIvava-caitanyane dekhADe che ema kahevAya kemake jyAre viziSTa cetanA zakti hoya tyAre viziSTa utthAnAdi hoya. paryava eTale buddhithI karela vibhAga. Abhinibodhika jJAnanA te paryavo anaMta hoya evI utthAnAdi bhAve vartato AtmA te saMbaMdhI upayogane Abhinibodhika jJAnanA paryavarUpa eka prakAranA caitanyane pAme che. | [zaMkA utthAnAdi AtmabhAvamAM vartato jIva jJAnAdinA upayogane pAme, to zuM teNe potAnuM rautanya prakAzya kahevAya? pUrva pramANe - utthAnAdirUpa AmabhAva dvArA upayogarUpa jIvabhAvane dazavi che ema kahevAya. jIva ciMtA sUra kahyuM. have teno AdhAra "AkAzaciMtA' kahe che- sUtra-145 : bhagavAna ! AkAza keTalA prakAre che ? gautama ! be bhede * te A - lokAkAza ane AlokAkAza. - bhagavana! zuM lokAkAza e jIvo che, jIvadeza che, jIvapadeza che, ajIva che, jIvadeza che, ajIvapadeza che? gautama ! te jIva paNa che, jIvadeza-jIvapadeza paNa che, ajIva paNa che, jIvadeza-ajIvapadeza paNa che. je jIvo che te niyamAM eka-be-traNacAra-pAMca Indriyo ane nindriyo che. je jIvadezo che te niyamAM ekendriya dezo cAvatu anindriya dezo che. je jIvapadezo che, te niyamA ekedriyapadezo yAvata anidriyapadezo che. ajIvo be bheTe che. te A rapI ane arUpI. rUpI cAra bhede che, te A - aMdha, skaMdhadeza, skaMdhapadeza, paramANu yugalo. arUpI pAMca bhede che te A - dhamastikAya, nodhamastikAyadeza, dhamastikAya pradezo, adhamastikAya, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 2-10/145 noadhamastikAya deza, adhamastikAyapadeza, adrAsamaya. * vivecana-145 - lokAkAza, alokAkAzanuM svarUpa A che - je kSetramAM dhamastikAyAdi dravyo rahe te photra, te dravyo sahita loka ane tethI ulaTuM te aloka. lokAkAsAdimAM che. prazno che. temAM lokAkAzarUpa adhikaraNamAM saMpUrNa jIvadravyo che. jIvanA buddhikalita be vagere vibhAgo te jIvadeza. jIva dezanA ja buddhikalita nirvabhAga prakRSTa dezo te jIvapradezo. ajIvo eTale dhamastikAya Adi. | (zaMkA) lokAkAzamAM jIva, ajIva che ema kahevAthI jIvo ane jIvonA dezo, pradezo che ja te jaNAya che, kemake te dezAdi jIva thakI nokhA nathI. to pachI jIva jIvanA grahaNa pachI dezAdinuM grahaNa zA mATe? - evuM nathI, jIvAdi avayavarahita vastu che te matanA nivAraNa mATe che. [pUrve ja prazno kahyA, teno uttara A che-] navA vi. sagathI Adi traNa praznonA uttaro kahyA che. chellA traNa praznono uttara A che - pudgalo mUrta che. dharmAstikAyAdi amUrta che. paramANuno samUha te kaMdho, tenA be vagere vibhAga te aMghadezo, tenA avibhAjya aMzo te aMdha pradezo. skaMdhabhAvane nahIM pAmelA paramANu te paramANu pudgalo. tethI lokAkAzamAM rUpI dravyApekSAthI ajIvo, ajIva dezo, ajIva pradezo paNa che. jIva grahaNathI te grAhya che. arUpInA anya sthAne daza bheda kahyA - AkAzAstikAya, AkAzAstikAya deza, AkAzAstikAya pradeza, dhamastikAyaadhamastikAyanA traNa-traNa bhedo ane dazamo samaya. ahIM traNa bhejavALA AkAzane AghAra rUpe gaNela che, tethI AdheyanA sAta bheda kahyA. paNa tenI ahIM vivakSA karI nathI, tenuM kAraNa AgaLa jaNAvaze. jenI vivakSA karI che te pAMca, kevI rIte? jIvo ane pudgalo ghaNAM che mATe eka ja jIva ke pudgala jyAM samAI zake teTalI ja jagyAmAM aneka jIvo ane pudgalo samAI zake che. tethI jIvo ane pudgalo tathA teonA dezo, pradezo saMbhave che, tethI jIvo, jIvadezo ane jIvapradezo tathA rUpI dravyanI apekSAe jIvo, jIva dezo ane ajIva pradezo ema kahevuM saMgata che kemake eka ja AzrayamAM judI judI traNa vastuno sadbhAva che. dharmAstikAyAdimAM to be ja saMbhave che. jyAre saMpUrNa vastunI vivakSA thAya tyAre dhamastikAyAdi kahevAya che. jayAre tenI aMza vivAmAM tenA pradeza kahevAya. kemake temanuM avasthitapatva che. tenA dezanI kalAnA ayukata che kemake te avasthita rUpavALA nathI. jo ke jIvAdi dezo paNa anavasthitarUpa che. to paNa teonA eka AzrayamAM bhedanA saMbhavathI prarUpaNA karI che ane dhamastikAyAdimAM tema nathI kemake te eka che, saMkocAdi dhamarahita che. mATe ja teno niSedha karavA nodhamastikAyadezAdi kahyuM. carNikAra paNa kahe che - arUpI dravyo 'samudaya' zabdathI kahevAya che athavA tene pradezathI kahevA, paNa "deza' zabdathI na kahevA. kemake teonA dezonuM anavasthita pramANa che. tethI "deza' zabdathI teno nirdeza karavo. vaLI je "deza'thI nirdeza che. te saviSaya-gata vyavahArapadravya sparzanAdi gata vyavahArastha che. temAM svaviSayamAM dhamastikAyAdi viSayamAM je deza zabdano vyavahAra - jemake - dharmAstikAya potAnA deza vaDe urva lokAkAzane sparze che ityAdi. mAsamaya * addhA eTale kALa, samaya eTale kSaNa. te eka ja vartamAna kSaNa lakSaNa che. kemake bhUtakALa, bhAvikALa asatuM rUpa che. - - lokAkAzanA cha praznonA uttara kahyA. have alokAkAza * sUjha-146,147 - [14] bhagavana ! zuM AlokakAza e jIvo che? vagere pUrvavatu pRcchA, he gautama te jIvo nathI yAvatu AjIvanA pradezo paNa nathI, te eka ajIbadravya deza che. ladhu tathA guladhurUpa anaMta guNothI saMyukata che ane anaMta bhAga nyUna savakiAzarUpa che. [14] dhamastikAya, bhagavad ! keTalo moTo che ? gautamate loka, lokamAtra, lokapramANa, lokasRSTa, lokane ja sparzane rahyo che. e pramANe adhamastikAya, lokAkAza, jIvAstikAya, yugalAstikAya e pAMce saMbaMdha eka sarakho ja AlAno che. * vivecana-146,147 : [146] jema lokAkAzanA prazno karyA tema alokAkAzanA jANavA. - bhagavanuM ! alokAkAzamAM jIva, jIva deza cAvatu ajIva pradeza che ? A che e nathI. lokAkAzanuM dezava lokAlokarUpa AkAza dravyanA eka bhAgarUpa che. kemake te gurulaghu nathI. svapara paryAyarUpa gula5 svabhAvavALA anaMta guNothI yukata che, kemake alokAkAzanI apekSAe lokAkAza anaMta bhAgarUpa che. anaMtarota dhamastikAyAdine pramANathI nirUpe che - [14] dhamastikAya keTalo moTo che ? lokanA mApathI ke lokanA vyapadezathI tene loka (rU5) kahyo che. kahe che - paMcAstikAyamaya loka che, ityAdi. athavA te lokamAM rahelo che. * x* te loka parimANa che. kiMcita jUna hovA chatAM vyavahArathI loka pramANa kahyo che. lokanA pradezo jeTalA dhamastikAyanA pradezo che. te anyonya anubaMdha vaDe rahela che. potAnA badhAM pradezo vaDe lokane aDakIne rahelo che. hamaNAM kahyuM- 5galAstikAya lokane aDakIne rahyo che. parzanA adhikArathI adholokAdimAM dhamastikAya sparzanA kahe che- * sUtra-148 : bhagavanA dhamadhatikAyanA keTalA bhAgane adholoka sparze che? gautamAM sAtireka adhabhAgane. - bhagavanA tilokano prazna - gautama asaMdhyeya bhAgane sparze che. - bhagavanA udlokano prasta - gautama dezona abhiAgane sparze che. * vivecana-148 :dhamastikAya lokavyApI hovAthI ane adholokanuM pramANa sAta rajathI kaMIka Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/10/149,150 135 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 5 zataka-3 * * bIjA zatakanI vyAkhyA karI, have bIjAnI karIe chIe. teno saMbaMdha A che - anaMtara astikAya kahyA. ahIM tenA vizeSabhUta jIvAstikAyanA vividha dharmo kahe che, e saMbaMdha. uddeza saMgraha gAthA * sUtra-151 - vadhu che tethI, sAtireka ardha kahyuM. dhamastikAyanuM pramANa saMkhyAta yojana che ane ticha lokanuM pramANa 1800 yojana che mATe tichaloka dhamastikAyanA asaMkhyAtamAM bhAge che, mATe te tenA asaMkhya bhAgane sparze che. urvaloka dezona sAta rAja che mATe dezonAddha kahyuM. * sUtra-149,15o - live] bhagavanA A ranaubhA pUrI zuM dhamattikArAnI saMkhyAd bhAgane zuM che ke asaMkhyAta bhAgane ke saMkhyAta bhAgone ke asaMkhyAta bhAgone ke tene AkhAne sparze che? gautamAM te saMkhyAta bhAgane nathI thatI, paNa asaMkhyAta bhAgane sparze che, saMkhyAta bhAgo ke asaMkhyAta bhAgo ke AkhAne sparzatI nathI. bhagavAna ! A ranamabhA pRthvInA avakAzamAMtara, ghanodadhinI dhamastikAya vize pRcchA - zuM saMkhyAtabhAgane sparze che ? ityAdi. jema ratanapabhA vize kahad, tema vanodadhi, ghanavAta, tenuvAtane kahevA. - - bhagavan! A nApabhAnuM avakAzAMtara dhamastikAyanA zuM saMkhyAta bhAgane sparze che? ItyAdi. gautama ! saMkhyAta bhAgane sparze paNa asaMkhyAta bhAgane, saMkhyAta bhAgone, asaMkhyAta bhAgone, badhAMne na sparze. e rIte ratanapabhA pRthvImAM kahyuM tema badhAM avakAzattara jANavA. yAvat sAtamI pRedI sudhI samajavuM. tathA jaMbUDhIpAdi dvIpo, lavaNAdi samadro, saudharmakalpa cAvata futu prAmArA pRtI, te badhAM paNa asaMkhyAta bhAgane sparze che. bAkInI spanAno niSedha karavo. e pramANe madhamastikAya, lokAkAzane kahevA. [15] pRedI, udadhi, ghanavata, tenuvAta, kalA, jhaveyaka, anuttaro, siddhi e badhAMnA AMtaro dhamastikAyanA saMta bhAgane sparze che ane bAkI badhAM asaMkhyAta bhAgane sparze che. * vivecana-149,150 : ahIM pratyeka pRthvInA pAMca sUtro, devalokanA bAra sUtro, raiveyakanA traNa sUtro, anuttara ane ISa prAmArAnA be sUtro e rIte-para-sUtro kahevA. temAM avakAzAMtaro saMpeya bhAgane sparze che, bIjA badhAM asaMkhyaya bhAgane sparze che - e uttara che. adhamastikAya ane lokAkAzamAM A sUtro ja kahevA. zataka-2, uddezaka-10-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] mani dIparatnasAgare karela zataka-2-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa nIja zatakamAM daza uddezo che :- (1) camaranI vikuNA zakti, () camarotpAta, (3) kriyA, (4) cAna, (5) sI, (6) nagara, (5) lokapAla, (8) devAdhipati, (9) Indriya (10) parSada * vivecana-151 - amarendranI vikuvAzakti kevI che ? ityAdi praznanA nirvacana mATe pahelo uddezo. camarotpAta nAme bIjo, kAyikI Adi kriyAne jaNAvavA trIjo, deve vidurvela yAnane sAdhu jANe ? te arthanA nirNaya mATe cotho, sAdhu bAhA pudgalone laIne strI AdinA rUpo vikrvI zake ? te mATe pAMcamo. vArANasImAM samudghAta karela sAdhu rAjagRhanA rUpone jANe ? te mATe chaTho. somAdi cAra lokapAlane kahenAro sAtamo, asurAdinA Indrone jaNAvato AThamo, IndriyanA viSayono navamo ane camaranI parSadAno dazamo uddezo che. 6 zataka-3, uddezo-1 "camara vidurvaNA' che - X - X - X - X - x - * sUtra-15ra : te kALe te samaye mokA nAme nagarI hatI. [varNana ke maukA nagarI bahAra IzAna koNamAM naMdana nAme caitya hatuM [varNana) te kALe te samaye svAmI samosayAM, paSadA nIkaLI, paradA pAchI pharI. te kALe samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA bIja ziSya gautama gotranA anibhUti nAme aNagAra, sAta hAtha uMcA cAvatuM paryApAsanA karatA A pramANe bolyA bhagavAna ! Asurendra asurarAja camara kevI mahAddhivALo che ? kevI mahAtivALo che ? kevA mahA-balavALo che? kevA mahA yazavALo che ? kevA mahA saumyavALo che ? kevA prabhAvavALo che ? ane keTalI vikuvaNA karavA samartha che? - gautama ! surendra asurarAja camara mahAddhivALo cAvatu mahA prabhAvavALo che. te tyAM 34 lAkha bhavanAvAso upara, 64,ooo sAmAnika devo upara, 33 sAmAnika devo upara (sattA bhogavato) yAvatuM vihare che. AvI mahAkaddhi yAvatuM mahApabhAvavALo che. tenI vikuvA zakita paNa eTalI che - jema koI yuvAna potAnA hAtha vaDe yuvatIne pakaDe athavA jema cakranI dharImAM ArAo saMlagana hoya e rIte he gautama! asurendra asurarAja camara vaikriya samughAta Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/1/152 vaDe samavahata thaI saMkhyAta yojanano daMDa banAve che. te A - ratno yAvat STi ratnonA sthULa pudgalone alaga kare che, sUkSma pudgalone grahaNa kare che, bIjI vAra paNa vaikriya samuddAta vaDe samavahata thAya che. vaLI he gautama ! surendra asurAja yamara ghaNAM asurakumAra devo ane devI sAthe AkhA jaMbUdvIpane AkI, vyatikI, uparINa, saMstI, dRSTa ane avagADhAvagADha kare che. vaLI he gautama ! asurendra asurarAja samara ghaNAM asurakumAra deva-devI sAthe tichaliokamAM asaMkhya dvIpa-samudrane AkI, vyatikIrNa yAvat avagADhAvagADha karI zake che. he gautama ! asurendra asurarAja samaranI AvA prakAranI zaktiviSaya mAtra che. paNa koI vakhate teNe saMpApti vaDe rUpe vikuAM nathI, vikuvato nathI, viSuvaze nahIM. * vivecana-152 : 177 'teNaM kAleNaM' Adi sugama che, vizeSa A - te kevArUpe moTI RddhivALo che? athavA tenI Rddhi kevI moTI che ? - x - Indra samAna RddhivALA te sAmAnika. maMtrI jevA devo te trAyazriMzaka. cAvat zabdathI cAra lokapAla, pAMca agramahiSI saparivAra, traNa paryAdA, sAta senAo, sAta senApatio, 2,56,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa camacaMcA rAjadhAnImAM rahetA devo ane devIo upara Adhipatya, pauropatya, svAmitva, bhartRtva, AjJAnI pradhAnatAthI senApatipaNuM karAvato, paLAvato, mahA ahata-nRtya-gIta-vAjiMtra-taMtrI-tala-tAla-zruti-dhanamRdaMganA zabdo vaDe divya bhoga bhogavato rahe che. Adhipatya adhipatikarma, purovartItva - agragAmipaNuM, svAmitva - svasvAmibhAva, matRtva - poSakapaNuM, AjJezvara - AjJA pradhAna evA je senApatio, tenI pAse AjJA paLAvato, - 4 - moTA avAja vaDe - mati - AkhyAnakavALI athavA mata - avyAhata, nATya, gIta, vAjiMtra, tathA vINA, hastatAla, kaMsikA, bIjA vAjiMtro, megha jevo gaMbhIra mRdaMga dhvani, A badhAMne dakSapuruSo vagADI rahyA che, teno je avAja tevA bhogane yogya zabdAdi bhogo. evA mahaddhika che. jema koI yuvAna yuvatine kAmavaza thaI gADhatara grahaNa kare, niraMtara-hastAMguli vaDe dRDha AliMge athavA cakranI ArA yukta nAbhividhipUrvaka ArAthI saMbaddha hoya athavA je dharImAM ArAo phasAvAyela hoya (athavA) ghaNAM devo vaDe jaMbUdvIpane bharI de. vRddha vyAkhyA - jema yAtrAdimAM yuvAnane hAtha vaLagela yuvati jatI hoya tema je rUpo vikurve tene eka karI pratibaddha. athavA cakranI nAbhi je rIte ArAthI pratibaddha dhana, nizchidra dekhAya. e rIte potAnA zarIra sAthe pratibaddha deva-devI vaDe. vaikriya rUpo karavA prayatna vizeSathI pradezone pheMke che tenuM svarUpa kahe che - uMco, nIco, lAMbo daMDa zarIra pramANa jIvapradezakarma pudgala samUha kare. te mATe keMtanAdi ratnonA, - jo ke ratnonA pudgala audAki che, to paNa vaikriya samuddAtamAM vaikriya - 4 - bIjA kahe che - audArikapaNe le to paNa vaikriyapaNe pariName che. yAvat ja levA 9/12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 zabdathI ahIM vajra, vaiDurya, lohitAkSa, masAragalla, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhi, jyotirasa, aMka, aMjana, ratna, jAtyarUpa, aMjanapulAko ane sphaTika ratno levA. daMDa niHsaraNa dvArA asArabAdara pudgalone khaMkherI nAMkhe prajJApanA TIkAnusAraprAgdhaddha sthUla vaikriya zarIrI nAmakarma pudgalone tyajI de. - 4 - cathA sUkSma sAra pudgalo grahaNa kare. - x - bIjI vakhata paNa samuddAta karI Icchita rUpa banAve. potAnuM kArya pUrepuruM karavA zaktimAna athavA kevalajJAna sardeza saMpUrNa. ALuM - Adi ekArthaka che, te atyaMta vyApti jaNAvavA kahyA che. A sAmarthya atizaya varNana che. vaikriya zaktithI te ATalA rUpo banAvI zake te viSaya che paNa kriyA nathI. paNa vikurvela nathI, vikurvato nathI, vivaze nahIM - x - * sUtra-153 thI 155 H 138 [153] bhagavan ! jo asurendra asurarAja samara evI moTI RddhivALo yAvat evI vipurvaNAvALo che, to bhagavan ! asurendra maranA sAmAnika devonI kevI moTI Rddhi yAvat vikurvaNA zakti che? gautama ! asurendra samaranA sAmAnika devo mahaddhika yAvat mahAnubhAga che, teo tyAM pota-potAnA bhavano upara-sAmAniko upara-paTTarANI upara cAvat divya bhogone bhogavatA vicare che. AvA RddhivAnuM che yAvat temanI vipurvaNA zakti ATalI che - jema koI yuvAna potAnA hAthe yuvatIno hAtha pakaDe, jema cakranI nAbhi ArAyukta hoya tema he gautama ! surendra camaranA eka eka sAmAnika deva vaikriya samuddAta vaDe samavahata thaIne yAvat bIjI vakhata paNa vaikriya samudghAta karIne he gautama ! asurendra rAmaranA eka eka sAmAnika ghaNAM asukumAra deva-devI vaDe saMpUrNa jaMbudvIpane AkI yAvat avagADhAvagADha karavAne samartha che. vaLI he gautama ! - X - te sAmAnika deva ticha asaMkhya dvIpa-samudrone ghaNAM asukumAra deva-devI vaDe AkIrNa yAvat avagADhAvagADha karavA samartha che. he gautama ! asurendra rAmaranA eka eka sAmAnika devanI AvA prakAranI zakti-viSaya mAtra kahyo che, paNa saMpAptithI vikurvela nathI-vikrvatA nathI - vipurvaze nahIM. bhagatanA jo Asurendra asurarAja samaranA sAmAnika devonI AvI mahARddhi yAvat ATalI vipurvaNa zakti che, to asurendra rAmaranA trAyazriMzaka devonI keTalI mahARddhi che? trAyazriMzaka devone sAmAnika devo jevA jANavA. lokapAlone vize paNa ema ja kahevuM. vizeSa A - teomAM saMkhyAta dvIpa samudrone ghaNAM asukumAra deva-devI vaDe AkIrNa yAvat vikurvIze nahIM tema kahevuM. bhagavan! jyAre surendra asurarAja samaranA lokapAlo evI moTI RddhivALA yAvat ATalI vipurvaNA karavA samartha che, to surendra camaranI agramahiSI devI keTalI RddhivALA ane vikurvaNA karavA samartha che? gautama! asurendra rAmaranI agramahiSIo mahARddhi yAvat mahAnubhAga che teo temanA pota-potAnA bhavano, 1000 sAmAnika devo, mahattakiAo, paryAdAnuM svAmItva Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/1/153 thI 155 bhogave che, temanI ATalI mahARddhi che, bAkI badhuM lokapAlo mujaba jANavuM - * - * - 179 [154] he bhagavan ! ema kahI dvitIya gautama agnibhUti zramaNa bhagavan mahAvIrane vAMdI, namI, jyAM trIjA gautama vAyubhUti aNagAra che, tyAM Ave che ane vAyubhUtine A pramANe kahe che - he gautama ! nizcita che ke asurendra asurarAja yamara ATalI moTI RddhivALo che. ityAdi badhuM agramahiSI sudhInuM aNapUchyuM vRttAMta rUpe ahIM kahevuM. tyAre te vAyubhUti aNagArane, agnibhUti aNagAre A pramANe kahelabhAkhela-jaNAvela-prarUpela vAtamAM zraddhA-pratiti-ruci thatI nathI. A vAtanI zraddhAna pratiti-ruci na karatA AsanethI uThIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che. thAvat papAsanA karatA A pramANe kahyuM - bhagavan ! agnibhUti aNagAre mane A pramANe kahyuM yAvat prarUpyuM ke he gautama ! asurendra samara ATalI moTI RddhivALo yAvat mahAnubhAva che, tyAM 34 lAkha bhavanAvAsa upara Adhipatya bhogave che, ityAdi badhuM agramahiSIo paryantanuM kahevuM. bhagavan ! to e te pramANe kevI rIte che ? he gautama ! ema kahI zramaNa bhagavaMta mahAvIra vAyubhUti aNagArane Ama kahe che - gautama ! jema tane agnibhUti aNagAre A kahyuM yAvat prarUpyuM, to nizce hai gautama ! rAmaranI mahARddhi yAvat agramahiSI patinI vaktavyatA saMmatta che. e satya che. he gautama ! huM paNa Ama ja kahuM chuM yAvat prarUpuM chuM ke he gautama ! samaranI yAvat ATalI mahARddhi che Adi Akho AlAvo kahevo yAvat agramahiSI. A artha satya che. he bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. vAyubhUti aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdI-namI agnibhUti aNagAra pAro AvI, temane vaMdana-namaskAra karI, ukta arthane mAnI, vinayapUrvaka temane vAraMvAra khamAve che. [55] pachI te trIjA gautama vAyubhUti aNagAra, bIjA gautama agnibhUti aNagAra sAthe zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA mAvat ryupAsatA Ama kahyuM . bhagavan ! jyAre asurendra asurarAja samaranI AvI mahARddhi yAvat ATalI vipurvaNA zakti che, to vairocanendra, vairocanarAja bali kevI moTI RddhivALo yAvat keTalI vikuvA zaktivALo che ? gautama ! Tairocanendra bali maharSika yAvat mahAnubhAga che. te 30 lAkha bhavano, 60 hajAra sAmAnikono adhipati che bAkI badhuM samara mAphaka balinuM jANavuM. vizeSa A - sAtireka jaMbudvIpa kahevo. bAkInuM saMpUrNa samaravat jANavuM. bhavano, sAmAnikomAM bheda che, he bhagavan ! te ema ja che - ema ja che yAvat vAyubhUti vicAre che. bhagavan ! ema kahI bIjA gautama agnibhUti aNagAre zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdI-namIne A pramANe kahyuM - bhagavan ! jo tairocanendra, vairoyanarAja - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 balinI AvI mahARddhi yAvat ATaluM vipurvaNA sAmarthya che, to nAgakumArendra, nAgakumArarAja dharaNanI kevI mahARddhi yAvat vikurvaNA sAmarthya che ? gautama ! nAgendra dharaNanI AvI mahARddhi yAvat te 44-lAkha bhavanAvAso, 6000 sAmAnika devo, 33-trAyazriMzaka devo, 4-lokapAlo, saparivAra cha gramahiSIo, 3-5ryAdA, 7-sainyo, 7-sainyAdhipatio, 24,000 AtmarakSaka devo, bIjAnuM Adhipatya karato yAvat vicare che. tenI vipurvA zakti ATalI che jema koI yuvAna yuvatIne yAvat saMpUrNa jaMbudvIpane yAvat tichAM saMkhyAta dvIpasamudrone ghaNAM nAgakumAro vaDe yAvat te vikuze nahIM. sAmAnika, trAyazriMzaka, lokapAla, agramahiSIo vize samaravat kahevuM. AmaranI jema dharaNanI AvI mahARddhi che. vizeSa A - saMkhyAta dvIpasamudro kahevA. e pramANe yAvat stanitakumAra, aMtara, jyotikone paNa jANavA. vizeSa A - dakSiNanA Indro vize badhuM agnibhUti pUche che, uttaranA Indro vize badhuM vAyubhUti pUche che. bhagavan! ema kahI bIjA gautama agnibhUti aNagAra bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namIne Ama pUchyuM bhagavan! jo jyotiSendra, jyotikarAnI AvI mahARddhi che sAvat AvI vipurvaNA zakti che, to devendra devarAjanI kevI mahARddhi yAvat vikurvaNA sAmarthya che? gautama! devendra zakra mahaddhika yAvat mahAnubhAga che, te 32-lAkha vimAna, 84,000 sAmAnika yAvat 3,36,000 AtmarakSaka deva ane bIjAnuM Adhipatya karato vicare che AvI mahARddhi yAvat AvuM vipurvaNA sAmarthya che. e samara mAphaka kahevuM. vizeSa A bhe saMpUrNa jaMbudvIpane, bAkInuM pUrvavat jANavuM. gautama! A devendra zakano zakti-viSayamAtra che. saMpAptithI kadI teNe tema vikurvela nathI, vikuvato nathI, viSuvaze nahIM. * vivecana-153 thI 155 H 180 - - - [153] lokapAlo Adi sAmAniko karatAM alpatara Rddhika hoya che. mATe temanI vaikriyakaraNa labdhi paNa ochI hoya che. - 4 - [155] dAkSiNAtya asukumAro karatA, jemanI kAMti vadhu che. te vairocana, te uttaradizAnA asurono Indra che, tenI labdhi vizeSa che. - dharaNanA prakaraNa mAphaka bhUtAnaMdAdi mahAghoSa sudhInA bhavanapati IndronA nAmo gAyAnusAra kahevA camara, dharaNa, veNudeva, haskita, agnizIkha, pUrNa, jalakAMta, amita, vilaMba, ghosa. A dakSiNa nikAyanA Indro che. bali, bhUtAnaMda, veNudAli, hasiha, agni mAnava, vasiSTha, jalaprabha, amita vAhana, prabhaMjana, mahAghoSa uttaranA Indro che. temanI bhavana saMkhyA mATe vImA vavattA e pUrvokta gAthA jANavI sAmAnika ane AtmarakSakanI saMkhyA - 64 hajAra, 60 hajAra. bAkInA badhAMnA cha-cha hajAra. tenAthI cAra gaNI pratyekanA AtmarakSaka devo che. dharaNAdinI agramahiSI pratyekanI cha-cha che dharaNasUtravat AlAvo kahevo. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-l/153 thI 155 181 baMtarendro paNa dharaNendra mAphaka saparivAra kahevA Amane pratinikAya-dakSiNa uttara bhedathI banne Idro hoya che - kAla-mahAkAla surUpa-pratirUpa, pUrNabhadra-mANibhadra, bhIma-mahAbhIma, kiMnara-kiparaSa, sapuSa-mahApuruSa, atikAya-mahAkAya, gItaratigItayaza, vyaMtaro ane jyotikonA trAyaaiMzaka ane lokapAla nathI mATe na kahevA. sAmAnika cAra-cAra hAra, soLa-soLa hajAra AmarakSako, cAra-cAra parANI.. - x * dakSiNanA devo ane sUrya saMparNa jaMbadvIpane potAnA rUpothI bharI zake che, uttaranA devo ane caMdra sAtireka jaMbUdvIpane potAnAM rUpothI bharI zake che - X - vadhArAnI TIkA bIjI vAMcatAthI karI che. kAlendrano AlAvo A rIte - bhagavata ! pizAcendra, pizAca rAja kAlanI kevI mahAgaThaddhi yAvat vikuNA sAmarthya che? gautama ! te tyAM asaMkhya lAkha nagarAvAsa, 4000 sAmAniko, 16,000 Atma rakSaka devo, saparivAra cAra cAgramahiNI, bIjA aneka pizAca deva-devInuM Adhipatya karatAM sAvat vicare che *x -. zakanA prakaraNamAM - cAvat zabdathI saparivAra 8-agramahiSI, 4-lokapAla, 3-parSadA, 3 sainyo, 3-rInyAdhipatio jANavA. - have zakranA sAmAnikonI vaktavyatA * sUjha-156 : bhagavana ! je devendra devarAja zakanI AvI mahAddhi cAvatuM ATaluM vikuvA sAmarthya che, to prakRtibhadraka cAvatu vinita niraMtara cha-cha8nA tapokamapUrvaka AtmAne bhAvatA, patipUrNa ATha varSa grAmazya payaya pALIne mAsika saMlekhanA vaDe AtmAne saMyojI 60 bhakarNanuM anazanathI chedana karIne, AlocanA-pratikramaNa karIne samAdhi prApta, kALa mAse kALa karIne Apa devAnupiyano ziSya vizvaka nAme aNagara saudharma kalAmAM, potAnA vimAnamAM, upapAnasabhAnA devazayanIyamAM devadUSyathI aMtarita, aMgulanA asaMkhya bhAga mAtra avagAhanAthI devendra zanA sAmAnika devapaNe utpanna thayo che, te navIna uSNa tINaka deva pAMca prakAranI payAtithI pati bhAvane pAme che. te A - AhAra, zarIra, Indriya, ananNa, bhASAmanaH payakti. tyAre te tIka deva payaktibhAva pAmyA pachI, sAmAnika padAnAM devo, tene hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Add karI, mastake aMjali karI jaya-vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne Ama kahe che - aho devAnupiye ! Ape divya-devardhi, devaghuti, devAbhAva labdha prApta abhisanmukha karyo che. jevI divya-devarSi, devaghuti, devAbhAva Apa devAnupiye la0dha-wAptAbhisamukha karyo che, te divya-devarji, devahuti, yAvat abhisanmukha devarAja zake paNa yAvatuM ANI che. jenI divya devaddhi yAva4 zake labdha karI che, tevI cAvatuM Ape paNa sAme ANelI che to he bhagavana tidhyaka deva mahAddhakAdi che ? gautama! tidhyaka deva mahAddhi cAvatuM mahApabhAvI che. te tyAM potAnA vimAna, ooo sAmAnika devo, saparivAra cAra agramahiNIo, jhaNa parSadA, sAta 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 sainya, sAta rajyAdhipati, 16,ooo AtmarakSaka devo, bIjA ghaNAM deva-devIo upara Adhipatya karatA yAvatuM vicare che. AvI moTI RddhivALo yAvatu ATalA vikadNA sAmarmavALo-jema koI yuvAna yuvatInA hAthane Dha pakaDe yAvat zakanA jevI vikuvA zaktivALo cAvatu he gautama ! tiSyaka devanI A zakti-viSaya mAtra kahI che. paNa saMpati vaDe cAvatu vikuvaze nahIM. bhagavAna ! jo tidhyaka deva mahAmRhika cAvatu ATalI vikuvA zakti che, to devendra devarAjanA bAkInA sAmAnika devo kevA mahAddhika che ? gautama badhuM temaja jANatuM yAvata he gautama! zakranA sAmAnika devono A viSaya maNa ko. saMpatithI koIe vipharvela nathI, vikavatA nathI. vivaze nahIM zakanA prAyaaiMzaka, lokapAla ane agramahiNI vize camara mAphaka kahevuM. vizeSa A * saMpUrNa be jaMbudvIpa. bAkI badhuM pUrvavatuM. bhagavAna ! te ema ja che yAta gautama vicare che. * vivecana-156 : have kahevAnAra rIte sAmAnika devapaNe utpanna thayo tema saMbaMdha joDavo. tiyaka nAmano. potAnA vimAnamAM. AhAra, zarIrAdinI canA. je bIje cha pati kahI che, ahIM pAMca che - bhASA, manaHpayapti e baMne bahuzratoe koI kAraNe eka ja gaNI che - ttavya - janmAMtaramAM tenI upArjanA apekSAe. prApta - devabhava apekSAe. madhamAta tenA bhoganI apekSAo. camara mAphaka kahIne lokapAla ane agramahiSInuM vikuNA sAmarthya ticha saMkhyAta hIpa-samudra sUcavela che. * sUtra-153 : bhagavAna ! ema kahI trIjA gautama vAyubhUti ANagAre bhagavata mahAvIrane yAvatuM Ama kahyuM - bhagavAna ! je devendra devarAja zakra Avo maharvika yAvat ATalI vikuvA sAmaviALo che, bhagavA to devendra devarAja IzAna kevo mahAtraddhika che ? temaja jANatuM. vizeSa A - adhika be saMpUrNa jaMbUdvIpa, bAkI pUrvavatuM. * vivecana-153 - A sUjhathI jo ke zaka samAna vaktavya IzAnendranuM kahyuM, to paNa vizeSa che. ubhaya sAdhAraNa apekSAe atideza che. te A * te 28 lAkha vimAnAvAsa, 80 hajAra sAmAnika yAvatuM 3,20,000 AtmarakSaka devonuM Adhipatya kare che. IzAnendranA sAmAnikanuM vizeSa kathana * sUtra-158,159 - (158] bhagavata je devendra devarAja IzAnanI AvI mahAkadhdhi ane AvuM vikuvA sAmarthya che to - - - Apa devAnupiyanA ziSya prakRtti bhadraka cAvatu vinita kudata putra nAme (sAdhu) niraMtara aTTama akema ane pAraNe AyaMbila svIkArIne evA tapokamathI uMce hAtha rAkhI sUyarabhimukha rahI AtApanI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/1/158,59 183 bhUmimAM tApanA leta patipUrNa cha mAsa zAmaraca pathayi pALI, ardhamAsika lekhanAthI AtmAne joDIne, 30 bhaktane anazana vaDe chedI, AlocanapratikramaNa karI, samAdhi prApta thaI, kALa mAse kALA karI, IrAna kaze potAnI vimAnamAM je viSakanI vakatavyA hatI, te sarve aparizeSa kurudatta putranI raNavI. vizeSa A - sAtireka paripUrNa be jaMbUdvIpa, bAkI pUvava4. sAmAjika, gAyaziMzaka, lokapAla, agamahiSI yAvatu he gautama! IzAnendranA pratyeka agamahiSI devInI ATalI zakti-viSayamAtra kahyo. paNa saMpatithI teTalI vikuvA (cAvata) karaze nahIM. [159) e pramANe sanakumAra jANavA. vizeSa - cAra paripUrNa bhUdvIpa tathA tichamAM asaMkhya, e rIte sAmAnika, prAyaziMzaka, lokapAla, agamahiSI badhAM asaMkhyAta dvIpasamudro sudhI vikuI zake. sanakumArI AraMbhIne uparanA badhAM lokapAlo asaMkhya dvIpa-samadra sudhI vikadNA karI zake. e rIte mahendramAM paNa jANavuM. vizeSajJAtireka paripUrNa cAra jaMbudvIpa kahevA. e rIte brahmaloke paNa jANavuM. virodha-saMpUrNa ATha jaMbUdvIpa. lAMtake paNa vizeSajJAtireka ATha jaMbudvIpa, mahAzuke 16-jaMbUdvIpa. sahAre sAtireka-16. pANad 3ra-bUdvIpa. azrute sAtireka 3ra-paripUrNa jaMbUdvIpa kahevA. bAkI badhuM pUrvavatuM. bhagavAna ! te ema ja che (2) kahI bIja gautama vAyubhUti aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namI yAvata vicare che. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra anyaEA koI divase mokA nagarInA naMdana paityathI nIkaLI, bAhya janapada vihAre vicare che. vivecana-158,159 - - x " A sUtrathI sUcave che ke - bhagavan! sanakumAra devendranI kevI mahAkaddhi sAva vikavaNAzakti che ? gautama !teo 12 lAkha vimAnAvAsa, 72,ooo sAmAnika rAvata 2,88,000 AtmarakSaka devo. jo ke sanakumAre strInI utpatti nathI. to paNa samayAdhika palyopamathI daza palyopamasthitika saudharmanI aparigRhitA devI sanatakumArone bhoga mATe Ave che tethI agramahiSI ema kahyuM. A pramANe mAhendrAdi gomAM gAyAnusAra -x - A jANavuM - vimAno anukrame 32 lAkha, 28 lAkha, 12 lAkha, 8 lAkha, 4 lAkha, 50-40-6 hajAra, Anata-prANad 400, AraNa-ayyate-300. sAmAnika saMkhyA - 84, 80, 2, 30, 60, 50, 40, 30, 20, 10 hajAra. ahIM zakAdi ekI kayo vize agnibhUti pUche che ane IzAnAdi bekI kayo vize vAyubhUtie pUchela che - - IndronI vaikriyazakti prarUpaNA karI. have Indra prakAzela potAnA vaikriyarUpa karavAnA sAmarthyane, tejolezyA sAmarthyane kahe che - * sUtra-160 + adhura te kALe samaye rAjagRhI nAme nagarI hatI. [varNana) yAvatuM sabhA paNupAse che. te kALe samaye devendra devarAja, zUlapANI, vRSabha vAhana, uttarAI 184 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 lokAdhipati, ra8 lAkha vimAnAvAsAdhipati, AkAzasama vaTAdhArI, mALA zRMgArita mukaTadhArI, navahema-suMdara-vicimacaMcala-kuMDalothI gAlone jhagamagAvato, yAvatuM daze dizAone udhotita, prakAzita karato IzAnendra, IzAnakalAmAM, IzAnAvAMsaka vimAnamAM 'rAyapoNIya' upAMgamAM kahyA mujaba cAvatuM divya devaRddhine yAvat je dizAmAMthI pragaTa thayo, te dizAmAM cAlyo gayo. bhagavAna ema kahI, gautama svAmIe bhagavata mahAvIrane vaMdI, namI A pramANe kahyuM - bhagavana ! aho A devendra devarAja IzAna mahAkaddhika che. bhagavanuM che tenI divya deddhi kayAM gaI ? kyAM pravezI ? gautama ! te tenA zarIramAM gaI, zarIramAM pravezI. bhagavana! ema kema kahyuM?: gautama! jema koI phUTAgAra zALA, baMne bAjuthI lid, gupta, guptadvAra, niyati, nitigaMbhIra hoyakUTAgArazAlAnuM STAMta kahevuM. bhagavAna ! devendra devarAja IzAne te divya- deBddhi, devahuti, devAnubhAga kevI rIte - labdha prApta, abhisanmukha karyo ? te pUrvabhave koNa hato ? tenuM nAma, gotra zuM hatAM ? kayA gAma, nagara, cAvatu saMnivezano hato ? teNe zuM sAMbhaLyuM ? zuM ApyuM? zuM khAdhuM? zuM karyuM? zuM AcaryuM? kayA tathArUpa zramaNa ke brAhmaNa pAse evuM eka paNa Arya-dhArmika-vacana sAMbhaLIne avadhA? jethI devendra, devarAja IzAne te divya deasddhi cAvatuM sanmukha ANI ? gautamAM te kALe, te samaye A jaMbUdvIpanA bharataNomAM tAmalikhI nAme nagarI hatI. [varNana) te tamAhitI nagarImAM tAmatI nAme mauyabi gAthApati hato. je aya dita yAvatu ghaNAM lokonI aparibhUta hato. tyAre te tAmati maurya pAe anya koI divase madharAte kuTuMba citArthe jAgaraNa karatA, tene AvA prakAre AdhyAtmika cAvatu saMlpa thayo. mArA pUrvakRta, jUnAM, suci, suparikrAMta, zubha, kalyANarUpa kRta karmono kalyANa-phaLa-vRtti vizeSa che, jenAthI huM ghaNAM-hirasa, suvaNa, dhana, dhAnya, putra, pazuthI vRddhi pAmyo chuM. vipula dInakanaka-ratana-maNi-motI-zaMkha-zila-vAla-rakta rana-sArarUpa dhanAdi ghaNAM ghaNAM vadhI rahyA che to zuM huM pUvakRta, sucirNa yAvat kRta karmonA ekAMta saukhyanI upekSA karato rahuM ? to jyAM sudhI huM hiraNyathI vadhu chuM yAvatuM ghaNuM ghaNuM vadhe che, jyAM sudhI mArA mitra, jJAti, nijaka, saMbaMdhi, parijana mAro Adara kare che, sakAra-sanmAna kare che, ane kalyANa-maMgala-devarUpa jANI caityanI mAphaka vinayathI sevA kare che tyAM sudhImAM mAre mAruM zreya karavuM. kAle prakAzavALI sami thayA bAda yAvat sUrya ugyA pachI, mArI meLe kASThapatra laI, vipula aza-pAna-khAdima-svAdima taiyAra karAvI. mArA mitra, jJAtijana - x - Adine AmaMtrIne te mitra, jJAtijana Adine vipula azanAdi jamADI, vA-gaMdha-mALA-ahaMkAra vaDe sahakArIne, sanmAnIne te ja mitra, jJAtijana AdinI AgaLa mArA moTA putrane kuTuMbamAM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 3/-/1/160 185 sthApIne, te mitra, jJAtijana Adi tathA moTA putrane pUchIne meLe ja kASThapatra grahaNa karI, muMDita thaI "prANAmA' dIkSAe dIkSita thAuM.. dIu laIne huM Avo abhigraha svIkArIza ke - mane mAvajIva niraMtara cha-chanA tapokamathI, uMcA hAtha rAkhI, surya abhimukha rahI AtApanA bhUmimAM tApanA leto vicArIza. chanA pAraNe AtApanA bhUmithI utarI, ApameLe kAi paNa laI tAmahiptI nagarInA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasamAdAna bhicayaei pharIza. zuddhodana grahaNa karI, tene ra1-vakhata pANIthI dhoI, pachI AhAra karIza. e pramANe vicArIne kAle prabhAta thatAM yAvatuM sUrya jhaLahaLato thayA pachI ApameLe kASThapama karAvIne, vipula AzanAdi taiyAra karAvI pachI nAna-balikama-kautuka maMgala prAyazcita karyA, praveza yogya zuddha, maMgala, uttama vastro paheya. abha paNa mahamUlya AbharaNathI zarIra alaMkRtva karyuM. bhojana veLAe bhojanamaMDapamAM sArA Asane beTho. tyArapachI mitra, jJAtijana Adi sAthe te vipula Azana Adi AsvAdato, vistAto, paraspara khavaDAvato - khAto vicare che te jamyo, pachI kogaLA karyA, coko thayo, parama zuddha thayo. te mitra cAvatu parijanane vipula AzanAdinI, puNa-vA-gaMdhamALA-ahaMkArathI sakArAdi kaI. te mitra, jJAti Adi AgaLa moTA putrane kuTuMbamAM sthApIne, te mitrAdi ane moTA putrane pUchane, muMDa thaIne 'prANAmA' pravajyA lIdhI. laIne Avo abhigraha karyo ke jAvajIva niraMtara cha8cha tapa karavo. bAhAo uMcI rAkhI, sUryAbhimukha thaI, tApanA bhUmimAM tApanA letA vica. chaThThanA pAraNe tApanI bhUmithI utarI, ApameLe kASTha patra laI, tamavitImAM ucca-nIca-madhyama kULomAM gRhasamudAna bhikSAyaNiI phare che. zuddha odanane che. -qkhata pANIthI dhue che. pachI teno AhAra kare che. bhagavana! tene "prANAmA' Maa kema kahI ? gautama ! prANAmAM patA lIdhI hoya che jene kyAM jove tene - Indra, kaMda, rudra, ziva, vaizvamaNa, AryA kokiriyA, rAja cAvatu sArthavAhane, kAgaDo-kutaro-ccAMDAlane, uMcAne joine ucca ane nIcAne joIne nIce praNAma kare che. jene jyAM jue tene tyAM praNAma kare. tethI prANAmAM padjyA kahI. * vivecana-160 :- adhuru. rAyapaTeNIya sUtramAM sUryAbhadevanI vaktavyatA mujaba ahIM IzAnendranI vakatavyatA kahevI. * x - 4 - sudharmAsabhAmAM IzAna siMhAsane besIne 80,000 sAmAniko, cAra lokapAlo, sapasviAra ATha aNamahiSI, sAta sainyo, sAta sainyAdhipati, 3,20,000 Ama rakSaka devo, bIjA ghaNAM deva-devIthI parisvarela, moTA akhaMDa nATako AdinA zabdo vaDe divya bhogone bhogavato vicare che. jaMbudvIpane avadhijJAna vaDe jotA IzAne bhagavaMtane rAjagRhamAM joyA. joIne sasaMbha mAnasathI ubho thayo, uThIne sAta-ATha pagalAM tIrthakara abhimukha gayo. pachI kapALamAM kamaLanA DoDAnI jema hAtha joDI bhagavaMta mahAvIrane vAMdhA, vAMdIne abhiyogika devone bolAvyA. teone kahyuM ke - he devo! rAjagRha nagare jaIne bhagavaMtane vAMdo eka yojana maMDala kSetra sApha karo. karIne mane jaNAvo. teoe paNa tema karyuM. pachI padAtisainyanA adhipati devane bolAvIne kahyuM - o ! devonA priya ! IzAnAvataMsaka vimAnamAM ghaMTa vagADI ghoSaNA karo ke - IzAnendra bhamahAvIranA vaMdanArthe jAya che, to tame jaldIthI mahAmaddhi saha tenI pAse Avo. tyAre aneka devo kutUhalAdithI tenI pAse AvyA. te devothI parivRta lAyojana pramANa yAnavimAne IzAnendra baiTho. naMdIzvaradvIpe vimAnane saMkSepI rAgRhanagare gayo. tyAM bhagavaMtane traNa pradakSiNA karI, vimAnane jamInathI cAra AMgaLa ucu rAkhyuM. bhagavaMta pAse AvI bhagavaMtane vAMdI, sevavA lAgyA. pachI dharma sAMbhaLIne kahyuM - bhagavat ! tame badhuM jANo cho juo cho, mAtra gautamAdi maharSIone divya nATyavidhi dekhADavA IcchuM chuM ema kahIne divya maMDapa vikaryo. tenI madhya maNipIThikA, siMhAsana karyA. pachI bhagavaMtane namIne siMhAsane beTho. pachI tenI jamaNI bhUjAmAMthI 108 devakumAro ane DAbImAMthI 108 devakumArI nIkaLI. pachI vividha vAdha, gItonA zabdathI janamanane khuza karyuM. bagIza prakAranI nATyavidhi darzAvI. ahIM cAvat zabdathI divya devaghuti, devaprabhAvane saMkelI le che. kSaNamAM te ekalo thaI gayo. pachI parivAra sahita IzAnendrae bhagavaMta mahAvIrane vAMdhA ane pAcho gayo. zikhara AkRtivALuM ghara te kUTAgAra zALA, tenuM daTAMta. gautame bhagavaMtane pUchayuM - IzAnendranI divya devaRddhi kyAM gaI ? gautama ! tenA zarIramAM gaI. kaI rIte ? gautama ! jema kUTAgAra zALA hoya. tenI pAse moTo janasamUha hoya. te khUba varasAda caDelo jANe joIne kUTAgAra zALAmAM pravezI jAyatema IzAnendranI Rddhi pravezI. kayA kAraNathI ? khAna-pAna daIne, aMta-prAMtAdi khAIne, tapa ane zubhadhyAnAdi karIne, paDilehaNAdi AcarIne. - x * punya upAmyuM. pUrve karelA, tevI ja jUnA, dAnAdi suAcaraNarUpa, tapa vageremAM parAkrama karIne, avaha hovAthI zubha, anartha upazamana hetuthI kalyANarUpa. A ja vAtane kaMIka vizeSathI kahe che - vipula-gaNimAdi dhana, karkItanAdi rano, caMdrakAMtAdi maNi, paravALA athavA sajapaTTAdirUpa zilA ane pravAla, raktaratnAdi mANeka evA pradhAnadravya vaDe. navA zubha karmo meLavyA vinA jUnAnA nAzanI dakAra vinA. mitro, nAtIlA, gotraja, mosALIyA ke sAsarIyA, nokacAkara, Adara kare che, svAmIrUpe jANe che - - jemAM vAraMvAra praNAma karavAno hoya te prANAmAM. dALa-zAka sivAya mAtra cokhA. tene 21vAra dhovA. * x - Apato, bhogavato. jamIne bhojanottara kALe, besavAnA sthAne AvIne cokakhA pANIthI Acamana karyu ane x* cokho thayo. paramazucibhUta thayo. jene je deza-kALe jue, tene tyAM praNAma karavA. temAM yama - IndrAdi, aMra - kArtikeya, rajU * mahAdeva, siva - vyaMtara vizeSa, AkAravizeSa ghara ke draja, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B/-/1/160 183 vesana - uttarano dikapAla, mana - prazAMtarUpA caMDikA, caMDikA jevI raudrarUpA - mahiSAsurano nAza karanArI, rAjA-Izvara-talava-mADaMbika-zreSThI. paUT - cAMDAla, pUjya, atizayathI name che. nava - pUjya, sAdhAraNa praNAma. upasaMhArArthe kahe che - je puruSa, pazu Adi pUjyApUjyone name che. * sUtra-160-adhurethI 163 : tyAre te tAmati mauryaputra, te udara, vipula, pradatta, gRhita bAlatapokamathI zaka, rukSa vAvatu nADI dekhAtA hoya tevA thaI gayA tyAre te tAmali lAlataparavIne anya koI divase madhyarAtrie anitya jAgarikAthI jAgatA AvA prakArano AdhyAtmika, ciMtita cAvatu saMkalpa thayo. huM A udAra, vipula cAvatu uMdarA, udAd, uttama, mahAnubhAga tokamathI zuka, rUkSa cAvatu naso dekhAto thaI gayo che. to jyAM sudhI mane utthAna, karma, baLa, vIrya, parAkAra parAkrama che, tyAM sudhImAM mAruM zreya e che ke kAle yAvatu sUrya uge pachI tAmalidI nagarImAM jaI meM dekhIne bolAvelA, pAkhaMDIo, gRharaNo, pUrvaparicita, pazcAtu paricita, pasisaMgatine pUchIne tAmaliptInI madhyethI nIkaLIne pAdukA kuMDikAdi upakaraNa, kAThapaNa ekAMtamAM mukIne tAmavitI nagarInA IzAnakoNamAM nitanika maMDalane AlekhIne, saMlebanA tapamAM AtmAne joDIne, bhojana-pAnano tyAga karI, vRkSa mAphaka sthira thaI, kALanI AkAMkSA sivAya vicaravuM. ema vicArI kAle yAvata sUrya ugyA pachI cAvatuM pUchIne takSaliptImAM ekAMte jaIne yAvah AhAra, pANIno tyAga karI, pAdapopagamana svIkAryuM. * * te kALe balicaMcA rAjadhAnI Indra, purohita rahita hatI. [161] tyAre te balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA ghaNAM asura kumAra devadevIoe tAmali bhAlataparavIne avadhi vaDe joyo. pachI paraspara bolAvIne A pramANe karyuM - he devAnupiyobaliraMcA sajadhAnI Indra, purohita rahita che devAnupiyo ApaNe IndrAdhIna ane IndrAdhiSThita chIe. IndranA tAbe kArya karIe chIe. he devAnapiyo A tAmatI lAlatapasvI mahitI nagarI bahAra IzAnakhUNAmAM nirvanika maMDalane lekhIne saMlehaNA tapa svIkArI, bhojanapAnane tyajI, pAdopagamana anazane rahyo che. he devAnupiyo e zreya che ke ApaNe tamali bAlataparavIne balicaMcA rAjadhAnInI sthiti saMkalpa karAvIe ema karIne paraspara ekabIjA saMmata thaIne, balIvaMcAnI kIka madhyethI nIkaLIne kyAM kendra utpAta parvata che tyAM AvIne vaikriya samughAta vaDe samavahata thaI yAvatu uttaravaikicarUpone vidurve che. pachI utkRSTa, varita, capaLa, caMDa, jayavatI, nipuNa, sIMha jevI, zIgha, udabhUta ane divya devagati vaDe tijI asaMkhya dvIpa samudronI vacce je jaMbUdvIpa hIpa che, tyAM AvIne, bharatomAM jyAM tAmalistI nagarI che, jyAM tAmali mauryaputra che, tyAM Ave che. tyAM AvIne tAmati bAlataparavInI upara, baMne bAju cAre dizAe 188 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rahIne divya-devaABddhi, devahuti, devAnubhAva, bagIzavidha nATyavidhi dekhADe che. pachI tAmali lAlatapasvIne traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, vadI, namI, Ama kahyuM - he devAnupiyA ame balicaM rAjadhAnImAM rahetA ghaNAM asurakumAra deva-devIo Apa devAnupiyane vaMdana-namaskAra yAvata paryApAsanA karIe chIe. he devAnupiya! amArI balicaMza rAjadhAnI hAla Indra, purohita rahita che. ame badhA IndrAdhIna, IndridhiSThita, IndrAdhInakA chIe. devAnapiya! tame balicaMcA rAjadhAnIno Adara karo, svAmitva svIkAro, manamAM lAvI, te saMbaMdhe nidAna karo, ke tame kALamAse kALa karIne baliraMcA rAjadhAnImAM (IndrarUpe utaia thazo. tyAre tame amArA Indra thazo. tyAre tame amArI sAthe divyabhogone bhogavatA vicarazo. tyAre te tAmali bAlatapasvIe balicaMcA rAjadhAnInA rahIzo ghaNAM asurakumAra deva-devIoe Ama kahyuM tyAre A arthano Adara na karyo, svIkArI nahIM mauna rahyo. tyAre te balicaMyAnA rahiza ghaNAM asukumAra devadevIoe tAmati mauryapurane be-traNa vakhata traNa pradakSiNA karI yAvat che devAnupiyA amArI balicaMcA Indrarahita che yAvatu tame tenA svAmI thAo. cAvatu be-traNa vAra Ama kahevA chatAM cAva4 tAmati mauna rahyo. tyAre te balicaMcAnA ghaNAM sukumAra deva-devIono tAmalie anAdara karatA, temanI vAta na svIkArAtA je dizAmAMthI AvyA hatA. tyAM pAchA gayA. [16] te kALe, te samaye IzAna Indra, purohitarahita hato. tyAre te tAmali bAlataparastI patipUrNa 60,000 varSano payaya pALIne, dvimAsika saMvedanAthI AtmAne joDIne 120 bhakata anazana vaDe chedIne kALamAse kALa karI IzAna ko IzAnAvataMsaka vimAnamAM upapAta sabhAmAM devazayAmAM. devaduSyathI Avarita, aMgulanA asaMkhya bhAga mAtra avagAhanAthI, IzAna devendranA virahakALa samaye IzAna devendrapaNe utpanna thayo. tyAre te IzAna devendra devarAja je tarata janmela, teNe paMcavidha payatithI vayiitabhAvapUrNa karyo. te A - AhAra payata vAvatu bhASAmana pati tyAre te baliyaM rAjadhAnInA rahIzo ghaNAM asura kumAra deva-devIoe tAmali bAlatapasvIne kAlagata jANI IzAna kare devendrapaNe utpanna thayo joIne ghaNAM krodhita-kupita-caMDika thaI gussAmAM dhamadhamatA balicaMcA rAjadhAnInI vaccethI nIkaLIne utkRSTa cAvatu gatithI bharata kSetranA tAmavitI nagaramAM tAmali bhAlatapasvInA zarIra pAse AvyA. (tAmalinA mRtakane) DAbe page doraDI bAMdhI. tenA mukhamAM traNavAra yukI, tamalinInA zRMgATaka-nika-caturkacatvamahApatha-thomAM muDadAne DhaseDatA moTA zabdathI udghoSaNA karatA A pramANe bolyA-potAnI meLe vaparatIno veza paherI, prANAmAM patayAthI pavajita te tamali bAlatapasvI koNa ? IzAna karbhe thayela devendra devarAja IzAna koNa ? Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/1/160 thI 163 ema karI, tAmalinA zarIranI hIlaNA-niMdA-hiMsA-gahA-avamAnanA-tanAtADanA-parivadha-kadarthanA kare che. zarIrane ADuM-avaLuM DhasaDe che. e rIte hIlanA yAvat AkaDaviDa karIne ekAMtamAM nAkhI - 4 - cAlyA gayA. [163] tyAre te IzAna kalpavAsI ghaNAM vaimAnika devo devIoe joyuM - baliyAnA rahIza ghaNAM asukumAra deva-devIoe tAmali bAlatapasvInA zarIranI hIlaNA-niMdA yAvat AkaDavikaDa kare che. te joIne krodhita thaI yAvat gussAthI dhamadhamatA jyAM IzAnendra che, tyAM jaIne be hAtha joDI, dazanakha bhegA karI mastake aMjali joDI, jaya-vijayathI vadhAvI Ama kahyuM - he devAnupriya 1 baliyaMcAnA rahIza ghaNAM asurakumAra deva-devIo Apa devAnupriyane kAlagata jANIne, IzAna ko IndrapaNe utpanna thayela joIne krodha pUrvaka yAvat ekAMtamAM ApanuM zarIra pheMkIne - 4 - pAchA gayA. 189 tyAre te IzAnendrae te IzAnakalpavAsI ghaNAM deva-devI pAse A artha jANI, avadhArI krodhathI yAvat dhamadhamatA te uttama deva zayyAmAM rahIne bhrukuTIne traNa vaLa daI, bhavAM caDAvI baliAMcA sAme, nIce, sAkSa, sapratidizi joyuM. tyAre te baliyaMcAne IzAnendrae x - A rIte jotAM, temanA divyapabhAvathI baliyaMcA aMgArA jevI, AganA kaNiyA jevI, rAkha jevI, tapta veNukaNa jevI, tapIne lhAya jevI thaI gaI. tyAre baliAMcAnA rahIza ghaNAM asukumAra devadevIoe baliAMcA rAjadhAnIne aMgArA jevI sAvat lhAya jevI tapelI joI, tenAthI bhaya pAmyA-trAsyA-udvega pAmyA-bhayabhIta thaI cAre bAju doDavAbhAgavA-ekabIjAnI soDamAM bharAvA lAgyA. jyAre te balicAnA rahIzo - 4 - e ema jANyuM ke IzAnendra kopela che, tyAre teo IzAnendranI divya-devaRddhi, devadhuti, devAnubhAga, teolezyAne sahana na karatA badhAM sapakSa ane pratidizAmAM rahIne, be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali joDI, IzAnendrane jaya-vijaya vaDe vadhAvIne A pramANe kahyuM - aho ! Apa devAnupriyane divya devaRddhi yAvartI sAme ANelI che. Apa devAnupiyanI te divya-devaRddhi Avat labdha, prApta ane sAme ANelI che (te ame joI) ame ApanI kSamA mAMgIe chIe he devAnupiya ! amane kSamA karo. Apa kSamA karavAne yogya cho. pharIvAra ame ema nahIM karIe. e rIte sArI rIte, vinayapUrvaka vAraMvAra khamAve che baliAMcA rahIza ghaNAM asurakumAra deva-devIoe potAnA aparAdha badala IzAnendranI samyak vinayapUrvaka vAraMvAra kSamA mAMgI tyAre IzAnendre te divya devaRddhi yAvat tejovaizyAne saMharI lIdhI. he gautama ! tyArathI te baliAMcA rahIza ghaNAM asurakumAra deva-devIo IzAnendrano Adara kare che cAvat pAse che. devendra IzAnanI AjJA-sevA Adeza-nirdezamAM rahe che. e rIte he gautama ! devendra devarAja IzAnanI te divya bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 devaRddhi sAvat meLavelI che. bhagavan ! IzAnendranI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! sAtireka be sAgaropama. devendra IzAna te devalokathI Ayu kSaya thatAM cAvat kyAM jaze ? kAM utpanna thaze ? gautama ! mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvat sarve duHkhono aMta karaze. 190 * vivecana-160 adhurethI-163 : anitya vicAraNA. joIne bolAvelA, gRhasthApaNAmAM paricita jUnA mitrAdi nirvartanika-eka jAtanuM kSetranuM mApa, tenA jeTalA parimANavALuM athavA potAnA zarIra pramANa kSetra. - 4 - Indrarahita, zAMtikarmaka-purohitarahita. ahIM Indra nathI mATe ja purohita nathI. Indrane vaza hovAthI Indra Adhina. Indrayukta hovAthI Indra adhiSThita. tethI ja - jenuM kArya Indrane Adhina che tevI. sthitikalpa eTale balicaMcAmAM rahevAno saMkalpa.. utkarSavALI te devagati vaDe, AkuLatA hovAthI utAvaLI, paNa svAbhAvika nahIM. tyAM mAnasika capaLatA saMbhave che mATe kahyuM - kAyAnI capaLatAvALI gati vaDe. raudra-bhayaMkara gati vaDe. bIjI gatine jitanAra gati vaDe, upAyamAM pravRtti kartA nipuNa gati vaDe. zrama abhAve siMha jevI gati vaDe, vegavatI-divya gati vaDe cAlatA vastra uDatA hoya tema, darpavALI gatithI.. pUrvAdi cAre dizA samAna pakSe hovAthI sapakSa, badhA khUNAM sarakhA paDe te pratidi. nATya viSaya vastu batrIza prakAre hovAthI batrIzavidha. te zapayoNIyathI jANavuM. maDhuM baMdha - prayojana vize nizcaya karo. nivAna - prArthanA. zIghra kopI vimUDhabuddhi athavA kopanA cinho pragaTelA che te, kopano udaya thayelA, pragaTa raudrarUpavALA, krodhathI saLagatA mATe dedIpyamAna. doraDI vaDe, thuMke che. ADu-avaLuM kare che. jAti vagere ughADI pADIne niMde che, mana vaDe kutsA kare che, potAnI samakSa vacanothI khiMsA kare che, loka samakSa garla kare che, apamAna pAtra mAne che, AMgaLI Adi halAvI tarjanA kare che, hAthethI mAre che, kadarcanA kare che, prakRSTa vyathA Ape che. uttama zayyAmAM rahela, maLa saLa kapALe pADI, bhRkuTI kheMcI, agni samAna thayela.. bhayavALA thaI, bhayathI kaMpatA, AnaMdarasa sUkAI gayelA, raheThANa choDI thoDuM ke vadhAre doDe che. ekabIjAnI soDamAM bharAI jatAM.. ame vAraMvAra AvuM nahIM karIe. devAnA manavALA. tAtparya e ke mA~ - 'A karavAnuM ja che' evo Adeza papAta - sevA, vacana - AjJApUrvaka Adeza, nirdeza - pUchelAM kArya saMbaMdhe niyata uttara. IzAnendra vaktavyatA prastAvathI te ja saMbaMdhe kahe che- - - sUtra-164 thI 169 : [164] bhagavanA devendra devarAja zakranA vimAno karatAM zuM devendra devarAja Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3|-/1/164 thI 169 191 IzAnanA vimAno kiMcita uccatara, kicita unnatatara che? IzAnendranA vimAnothI zakendranA vimAno kaMIka nIcA ke nisnAra che? gautamAM hA, te ema ja che - ema kema kahAM gaumAM jema koI haroLI kyAMka uMca. kayAMka uwta hoya ane kyAMka nIyuM, kyAMka nigna hoya, tema he gautamI zakendranA vimAna nimna che. [16] bhagavana / devendra devarAja zaka, devendra devarAja IzAna pAse javAne samartha che ? hA, che. bhagavana! te temano Adara karato Ave ke anAdara karato Ave ? gautama! Adara karato Ave. - 4 - bhagatanA devendra devarAja IzAna devendra devarAja zaka pAse AvavA samartha che ? hA, che. bhagavAna te teno Adara karato Ave ke anAdara karato Ave ? gautama Adara karato ke anAdara karato paNa Ave. bhagavAna ! IzAnendranI sapakSa, sapatidiza jevAne kendra samartha che ? gautama! pAse AvavA mAphaka ahIM be AlAvA che. bhagavatu ! zakrendra, IzAnendra sAthe vAtacita karavAne samartha che? hA, che. pAse AvavA saMbaMdhe kahyuM tema ahIM kahevuM. bhagavanA te kendra-IzAnendra vacce koI kRtya, karaNIya samunna thAya che ? hA, thAya che. tyAre te kevo vyavahAra kare ? gautama ! tyAre zake, IzAnendra pAse jAya che. IzAnendra, zakendra pAse jAya che teo paraspara A rIte bolAve che-| o dakSiNaddha lokAdhipati devarAja devendra zukra ! ke o. uttarArdha lokAdhipati devendra devarAja IzAna ! e rIte paraspara kRtya, karaNIne anubhavatA vicare che. [16] te devendra devarAja zaka-IzAna vacce paraspara vivAda thAya che? hA, thAya che. tyAre teo zuM kare che ? gautama! tyAre te zaka-IzAna, devendra devarAja sanakumArane yAda kare che. tyAre te sanatakumArendra, zaka-IzAnendrae yAda karatA jaldIthI teonI pAse Ave che. te je kahe tene baMne Indro temanI AjJAovAvacana-nirdeza rahe che. 16] devendra devarAja sanatakumAra bhavasiddhika, bhavasiddhika, samyagRSTi, miyArdaSTi, parittasaMsArI, aparitta saMsArI, sulabhabodhi, durlabhabodhi, ArAdhaka, virAdhaka, cama, Ayarma zuM che? gautama ! sanatakumArendra bhavasiddhika, samyagraESTi, parittasaMsArI, sulabhabodhi, ArAdhaka, carama prazasta jANavA. bhavasiddhika Adi nahIM bhagavana! ema kema kahyuM? sanatakumArendra ghaNAM sAdhu-sAdadI- jAvakazrAvikAnA hita-sukha-paryeSu che, AnukaMpA karanAra, niH dhyeyasa-hita sukha kalyANanA kAmI che. tethI gautama ! ema kahyuM. bhagavAna ! devendra devarAja sanadakumAranI sthiti keTalA kALa sudhInI che ? gautama! sAta sAgaropama sthiti che. bhagavAna ! che, te devalokathI AyukSaya thatAM cAvatuM kayA utpanna thaze ? gautama mahAvideha >> siddha thaze yAvat sarva 192 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 duHkhono aMta karaze. - bhagavana! te ema ja che. ema ja che. [168] tiyakano tapa cha-cha, anazana eka mAsa, zramaNapacaya ATha varSa-karadattano tapa ama-aTTama, anazana AI mAsa, zramapayi cha mAsa che. [16] vimAnonI uMcAI, pAkubhava, jevuM, saMtApa, kArya, vivAdotpatti, sanakumAranuM bhavyapaNuM kahyuM. * vivecana-164 thI 169 : pramANathI ucApaNuM, guNathI uacpaNuM athavA prAsAda apekSAe uMcApaNuM, prAsAda pIThanI apekSAo uttapaNuM. je kahyuM che ke - pahelA kapomAM vimAnonI uMcAI 500 yojana che. te sthaLapaNe kahyuM che, ema jANavuM. tenAthI kiMcit vadhu uMcuM hoya to temAM koI virodha nathI. * * * mAbApa - saMbhASaNa, saMtApa - punaH punaH bhASaNa. zrI - prayojana, jarIva - kAryo. dhe kAryano prasaMga Ave tyAre kevI rIte kArya kare che? kAryo saLa che. ba - A kArya che. mane zabda AmaMtraNArthe che * x - je koI AjJAdi e kare. tene teo tAbe rahe che, ema vAkyartha che - 4 - jJAnAdino ArAdhaka che. chelo eka ja bhava bAkI che, te ghara, athavA devabhava te teno chello devabhava che - x - fta - sukhanA kAraNarUpa. * x * du:khathI bacavuM te pacya. te kRpALu che mATe Ama kahyuM. niHzreyasa - mokSAmAM niyukta. jemAM du:khano saMbaMdha na hoya te sukha. hita, sukhAdine IcchanAra. pUrvokta arthasUcaka be gAthA ahIM pallI gAthAmAM pavadha padono uttarArdha pado sAthe anukrame saMbaMdha joDavo. jemake tiyakanuM cha tapa, ityAdi. mattAuir - anazanano vidhi. * x * vikavaNA kevI? tenuM kathana mokA nagarImAM kahevAyela hovAthI. tenuM prakaraNa "mokA' kahevAya che. ( zataka-3, uddezo-1-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-3, uddezo-2-"camarotpAta" che. - X - X - X - X - X - 0 devonI vidurvaNA kahI, ahIM asukumAranI gatizakti kahe che- * sUtra-130 thI 12 : te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. yAvatuM harSadA paryApAse che. - - te kALe samaye asurendra, asurarAja camara camatsyaza rAjadhAnImAM, sudhamAM sabhAmAM amara nAme siMhAsana upara beThelo, 64,ooo sAmAnika devothI vIMTaLAyelo yAva4 nRtya vidhi dekhADIne je dizAmAMthI Avyo hato, te dizAmAM pAcho gayo. bhagavana! ema kahI, gautama svAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdInamIne A pramANe kahyuM - bhagavana! A ranapabhA pRdImAM nIce asakumAra devo vase che ? gautama ! A vAta yogya nathI. yAvat adhasaptamI pRthvImAM jaNavuM. saudharmakatAnI nIce cAvat (bIjI kalponI nIce paNa asurakumAro. rahetA nathI.) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-/2/170 thI 12 193 bhagavad ! ISatapAbhAsa pRthvI nIce asukumAra devo rahe che ? vAta yogya nathI.. bhagavana! tyAre evuM pyAta sthAna karyuM che ke jyAM asukumAra devo rahe che ? gautama! 1,80,yojananI jADAIvALI A ratanapabhA pRedI madhye rahe che. e rIte a mAro saMbaMdhI badhI vakatavyatA yAvatuM divya bhoga bhogavatA rahe che. bhagavanasurakumAra devonuM adha:gati sAmarthya che ? hA, che. bhagavana ! te asukumAra devo jasthAnathI keTale nIce jaI zake che ? gautama! cAvatuM AdhasaptamI pRthavI. bIjI pRetI sudhI teo gayA che, jAya che ane jo.. bhagavana / asukumAra devo trIjI pRedI sudhI gayA che ane jaze, tenuM zuM kAraNa ? gautama ! pUrva vairIne vedanA devA ane jUnA mitranI vedanA upazAMta karavA asurakumAra devo trIjI pRdI sudhI gayA che ane jaze. sukumAra devone tichal gamana sAmarthya che ? hA, che. bhagavAna ! temanuM tichu gamana sAmarthya keTaluM che ? gautama! yAvatu asaMkhya dvIpasamudra che. naMdIzvaradvIpa sudhI gayA che ane jaze. bhagavana aa kayA kAraNe asukumAra devo naMdIzcadvIpa gayA che ane jaze ? gautama! je A arihaMta bhagavaMto che, teonA janma-nikramaNa-jJAnotpAdaparinivaNi mahotsavo che, tene mATe sukumAro naMdIzcaradvIpa gayA che ane jaze. bhagavana asukumAra devonuM ud gati samartha che ? hA, che. bhagavAna ! te sAmarza kyAM sudhI che gautama ! azrutakabha sudhI. saudharmakakSa sudhI gayA che ane jaze. bhagavAna ! sukumAra zA mATe saudharmakalpa sudhI gayA che ane jaze ? gautamAM teone bhava pratyayika vairAnubaMdha che. vaikriyarUpa banAvatA ane bhogo bhogavatA teo AtmarakSaka devone trAsa pamADe che tathA yathocita nAnAnAnA ranone laIne ekAMtamAM cAlyA jAya che. bhagavAna ! te devo pAse yathocita nAnA rano che ? hA, che. jyAre teo rano upaDI jAya tyAre vaimAniko zuM kare? pachI vaimAniko temane kAyika vyathA pahocADe. bhagavanuM ! amukumAro upara jaIne, tyAM rahela asarA sAthe divya bhoga bhogavatA vicaravA samartha che? nA, ema nathI. teo tyAMthI pAchA vaLI sva sthAne Ave che. je kadAca asarA temano Adara karo, svIkAre, to te sukumAro te AsarA sAthe divya bhoga bhogavatA vicaravA samartha bane, paNa je te asarA temano Adara ane svIkAra na kare, to asukumAro te asarA sAthe divya bhoga bhogavI rahevA samartha na bane. gautama ! e rIte asuro tyAM gayA che ane jaze. [1] bhagavan! keTalo samaya vItyA pachI asukumAra devo uMce jAya che tathA saudharmakathe gayA che ane jaze ? gautama atI utsafNI-avasarpiNI vItyA pachI lokamAM Azcaryakrama mAM bhAva samuNH thAya che, je asurakumAra saudharmakalpa sudhI uMce jAya. bhagavad ! kono Azraya karIne asurakumAro 9i/13 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 saudharmakalpa sudhI uMce jAya che ? he gautama ! jema koI zabara-babara-TaMkaNabhuta-pahaya-puliMjAtinA loko eka moTA jaMgala-khADo-6-guphA viSamaparvatano AkSaya karI, sArA moTA ghoDA-hAthI-codhA-dhanuSyavALa ramainyane haMphAve, tema asukumAro paNa arihaMta-arihaMtaratya-bhAvitAtmA zaNagAranI nIzAe saudharmaka2 jAya. bhagavanzuM badhAM asukumAro uMce yAvata saudharma kalyu sudhI jAya che? gautamAM evuM nathI, mahahika asukumAro uMce cAvatuM saudharma kahyuM jAya che. bhagavana! e rIte surendra, sukumAra rAja camara koI vAra pUrve upara yAvatuM saudamakalpa gayelo che? hA, gaumAM gayo che. bhagavana! aho A camarendra kevI mahAddhi, mahAdhuti yAvata tenI Rddhi kyAM gaI? kUTAgArazAlA deeld. [1] surendra asurarAja camare te divya devaRddhi vAva kyAM ladhaprApta-abhiyamukha karI? gautamAM te kALe te samaye A ja jaMbudvIpamAM bhadoTamAM vidayagirinI taLeTImAM jaibhela nAme saMniveza hatuM. (varNana) te bebhela saMniveze pUraNa nAme gRhastha raheto hato, te Aya, dipta yAvat tAmalinI vakatavyatA mujaba jANavo. vizeSa A - cAra khAnAvALuM kASThamaya patra karIne yAvatuM vipula azana, pAna, khAdima, svAdima yAvata svayaM ja cAra khAnAvALuM kASThamaya patra laIne, muMDa thaIne "dAnAmA" djyAthI tajita thaIne, te ja pramANe AtApanA bhUmithI utarIne ApameLe ja cAra khAnAvALuM kASTha pam laIne bebhela saMnivezanA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasAmudAnika bhikSAcayaei pharatAM, je mane pAtranA pahelA khAnAmAM Ave te mATe mArgamAM pathikone devuM kahyuM, je mane papsnA bIja khAnAmAM Ave te mATe matsya-kAcabAne devuM kavo, je mane manA corA khAnAmAM Ave te mane mArA potAnA AhAra mATe kaze. evuM vicArI, kAle prabhAta thayA pachI, te badhuM saMpUrNa yAva4 * je mAtra cothA khAnAmAM che teno pote AhAra kare che. [zeSa kathana tAmali mujaba jANavuM tyAre te pUraNa bAlatapasvI te udAra, vipula, pradad, gRhita bAla tapakarma vaDe e badhuM tAmali mujaba kahevuM. vAva bebhela saMnivezanI vaccovaccethI nIkaLe che. nIkaLIne pAdukA kuMDikA Adi upakaraNa, cAra khAnAvALuM kASTha paNane ekAMtamAM mUke che. bebhela saMnivezathI anikhUNAmAM nirvatanika maMDaLane Alekhe che. saMlekhanA jhUmaNAthI nRsita thaIne, bhojana-pAnano tyAga karIne, pAdapopagamana anazana karI (te pUraNa) devagata thayo te kALe samaye he gautama ! huM chaEAsthAvasthAmAM hato. 11 varSano dIkSAparyAyi hato. niraMtara chaOM-chaanA tapokamathI saMyama-tapa vaDe AtmAne bhAvato pUvanipUrva e carato, prAmAnugAma vicarato jyAM suMsamArapuranagara che, jyAM azoka vanakhaMDa udhAna che, jyAM pratIzilApaka che. tyAM Avyo. uttama azokavRkSanI nIce pRvIzilApaka upara Akramabhakta tapa svIkAryuM. baMne paga Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3|-|/170 thI 12 15 bhegA karI, hAthane nIce lAMbA karI, eka yugala upara dRSTi sakhI, animeSa nayane, jarA zarIrane AgaLane bhAge namatuM melIne, yathAsthita gAtro vaDe, savendriyathI gupta thaIne, ekarAmikI mahApatimA svIkArIne raheto hato. te kALe te samaye camacaMyA rAjadhAnI Indra, purohita rahita hatI. tyAre te puraNa bhAlatapasvI pratipUrNa 1ra varSano pAyi pALIne, mAsikI, saMlekhanAthI AtmAne joDIne, 6o bhaktane anazana vaDe chedIne kALamANe kALa karI carcA rAjadhAnImAM utpAta sabhAmAM cAvata IndrapaNe utpanna thayo. tyAre te asurendra asurarAja camaTa, je tAjo ja utpanna thayelo, teNe pAMca prakAre patine pUrNa karI. te A - AhAra parAptithI patibhAva pAmIne avadhijJAna vaDe svAbhAvika uMce yAvatuM saudharmaka2 devendra, devarAja, maghavA, pAkazAsana, zatakatu, sahasAkSa, vajapANi, puraMdara yAvat daza dizAone udhotita, praghotita karato, saudharma kalAmAM, saudhamavataMsaka vimAnamAM zasiMhAsana upara cAvatuM divya bhogopabhogane bhogavatA (zakrendrane) joyo. tene joIne camarendrane AvA prakArano AdadhyAtmika, ciMtita, pAlita, manogata, saMkalpa utpanna thayo - A koNa maraNano Icchaka, duraMta pAMtalakSaNa, hIzrI vagarano, hInapuzya caudazIyo che je mArI A AvA prakAranI divya devaRddhi cAva4 devAnubhAva ladha-prApta-abhisanmukha karyA che chatAM mArI upara gabharATa vinA divya bhogapabhogane bhogavato vicare che ? ema vicArI camare sAmAnika sabhAmAM utpanna devone bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! A koNa maraNano Icchaka cAvatuM vicAre che ? tyAre te sAmAnika devo, camarendrae Ama kahyuM tyAre harSita-saMtuSTa thaIne yAvatu harSita hRdaye, hAtha joDIne, daza nakha bhegA karI, mastake aMjali karI, Avata karI, jaya-vijaya vaDe vadhAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA A devendra devarAja zaka che yAvata vicarI rahyo che. tyAre te camarendrae te sAmAnikaparvadA utpanna devo pAse A kathana sAMbhaLI, avadhArI krodhita thaI, rodhita thaI, kopI, caMDa banI, krodhathI dhamadhamatA, te sAmAnika devone A pramANe kahyuM - devendra devarAja zaka bIjo che ane asurendra asura rAja camara bIje che. bhale te zakrendra mahAddhivALo che, bhale A camarendra Abha truddhivALo che, to paNa he devAnupiyo ! huM mArI potAnI ja meLe te kendranI zobhAne bhraSTa karavA IcchuM chuM. ema karIne te camara garama thayo, upaNIbhUta thayo. tyAre te amarendrae avadhijJAnano prayoga karyo. mane avadhijJAna vaDe joyo, joIne tene AvA prakArano manogata saMkalpa yAvatu thayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM suMsumArapura nagaramAM azoka vanakhaMDa udhAnamAM uttama azoka vRkSa nIce pRvIzilApaka upara amabhakata tapa svIkArIne eka 196 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 rAgikI mahApatimA grahaNa karIne rahelA che. to e zreyakara che, huM bhagavaMta mahAvIranI nizrA laI zakendrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA jAuM. ema vicArI devazayyAthI uThIne devaENa paherI upapAta sabhAthI pUrva dizAnA dvArethI nIkaLyo. je tarapha sudhamasibhA hatI, jyAM catupAla zAbhaMDAra hato, tyAM gayo. jaIne parigha rana nAme hathiyAra lIdhuM. pachI te ekalo, koIne sAthe lIdhA vinA parigha ranane laIne mahAroSane dhAraNa karato camacaMcA rAjadhAnInI vacovaccethI nIkaLI, tigikUiTa utpAta pIne Avyo. tyAM vaikriya samudaghAta vaDe samavahata. thaI, saMkhyAta yojana sudhInAM cAvatu uttaravaikriyarUpa banAvI, utkRSTa yAvat gati vaDe pRvIzilApaka upara, mArI pAse AvI, mane traNa vAra pradakSiNA cAvata namaskAra karIne te camara A pramANe bolyo ' he bhagavana ! Apano Azraya laI huM mArI jAte ja zakendrane tenI zobhAthI bhraSTa karavA IcchuM chuM. ema karIne IzAna koNanI dizA tarapha gayo. jaIne vaikriya samuddAta vaDe samavahata thaI, yAvatu bIjI vakhata paNa vaikriya samughAtathI samavahata thaI eka mahA ghora ghorAkAra, bhayaMkra, bhayaMkarAkAra, bhAvara, bhayAnaka, gaMbhIra, sadAyI kALI ardharAtri ane aDadanA DhagalA jevuM kALuM tathA lAkha yojana UMcu, moTuM zarIra banAvyuM. tema karIne AsphATanavaLana-garjana-ghoDA jevo haNahaNATa-hastivat kilakilATa-rathava ghaNaghaNATa karato, paNa pachADato-bhUmi upara pATu mArato-siMhanAda karato uchaLe che, pachaDAya che. zapadIne chede che, DAbo hAtha uMco kare che, jamaNA hAthanI tarjanI ane aMguThAnA nakha vaDe potAnA mukhane viDaMbe che, moTA-moTA kalakala zAdothI avAja kare che. ekalo, koIne sAthe lIdhA vinA, parigharanane laIne uMce AkAzamAM uDyo. jANe adholokane khaLabhaLAvato, bhUmitalane kaMpAvato, tichaliokane kheMcato, gaganatalane phoDato hoya tevo (e pramANe camara) kyAMka gAje che kyAMka vidhutavata jhaLake che. kyAMka varasAda peThe varase che, kyAMka dhULavaSad kare che, kyAMka aMdhakAra kare che (ema karato) vyaMtarane trAsa ramADato, jyotaka devonA jaNe be bhAga karato. AtmarakSaka devone bhagADato, parigharatta AkAzatalamAM pheravato, zobhAvato utkRSTa gatithI yAvata asaMkhya tichadvIpa samadranI vaccovacathI nIkaLato saudharmako, saudhamavitasaka vimAne, jyAM sudhamasabhA che tyAM AvI eka paga pAvara vedikAmAM ane bIjo paga sudhamasibhAmAM mukyo. paridharana vaDe moTA moTA avAja karatA teNe IndranIlane traNa vAra kuTyo, kuTIne (camarendra) A pramANe bolyo' are / devendra devarAja zaka kAM che ? kyAM che te 84,ooo sAmAnika devo ? - yAvatu - kyAM che 3,36,ooo AtmarakSaka devo ? kyAM che te karoDo AsarAo ? Aje haju chuM, Aje vadha karuM chuM, te badhI asarAo je mAsa tAbhe nathI, Aje tAbe thaI jAo. ema karIne tevA prakAranA aniSTa, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 -2/170 thI 172 ekAMta, apiya, zubha, amanojJa, amarAma, kaThora vANI kADhe che tyAre te zakendra, tevI aniSTa cAvatuM amaNA pUrve na sAMbhaLelI, kaThora vANI sAMbhaLIne, avadhArIne krodhita yAvatu gussAthI dhamadhamato, kapALamAM traNa valI paDe tema bhavAM caDhAvI, amarendrane kahyuM - he, are, camarA ! maraNanI IcchAvALA, cAvatuM hIna punya caudazIza ! Aje tuM nahIM rahe, hato na hato thaI jaIza. tane sukha nahIM thAya. ema karI uttama siMhAsanethI vaja lIdhuM. te jhaLahaLatuM, phuTatuM, taDataDATa karatuM, hajAro ulkApAtane mUkatuM, hajAro javAlAne choDatuM, hajAro gArAne kheravatuM, aninA kaNio ane vAlAonI mALAthI bhamAvatuM, Akhone AMjI detu Aga karatAM paNa vadhu tejathI dIpatuM, ati vegavALuM, phUlelA kesuDA jevuM lAla, mahAbhayarUpa, bhayaMkara vaja camarane haNavA mUkyuM. te jhaLahaLatA yAvatuM bhayaMkara vajane sAme AvavuM joI, te asurendra, asurarAja camara, A che ? evuM vicAre che 'mAre AvuM zA hota to' evI pRhA kare che, pharI paNa spRhA kare che. eTalAmAM te mugaTathI kharI gayela chogAvALo, AlaMbavALA hAthanA ghareNAvALo, paNa uMcA ane mAthuM nIcuM karIne kAMkhamAM parasevo na vaLyo hoya ema parasevAne jharAvato jharAvato te camara utakRSTa yAvata tichamAM asaMkhya dvIpasamudronI vaccovacca jatA jatA je tarapha jaMbUdvIpa che yAvata jyAM uttama azokanuM vRkSa che tathA jyA huM chuM te tarapha AvIne, bIdhelo, bhayathI gIra svare bhagavan! 'tame mAruM zaraNa cho' ema bolato mArA baMne paganI vacce vegathI paDyo. * vivecana-130 thI 1ra : A sUtra krama vaDe kahevuM. te A - upara, nIce eka-eka hajAra yojanA avagAhIne vaccenA 1,8,000 yojanamAM asurakumAra devonA 64-lAkha bhavanAvAyo che.. saMramapUrvaka moTA vaikriya zarIrane karatAM, paricAraNa karatAM bIjAnI devI sAthe bhoga bhogavavAnI IcchAvALA.. yathocitapaNe nAnA svarUpavALA kemake moTA ranone saMtADavA azakya hovAthI nAnA ratno kahyA che. vRddhoe - uttamarano artha karyo che. bdha no laIne ekAMta sthAnamAM janAra asurone te vaimAniko zuM kare che ? ranonuM grahaNa karyA pachI, ratnone lenArA evA asuronA zarIra upara prahAra dvArA vaimAniko pIDA utpanna kare che. pIDA pAmelA asurone thatI vedanA jaghanyathI aMtarmuhUd, ukATathI cha mAsa sudhI rahe che... zabara Adi anArya vizeSo che... khADAno, jaLa ke sthaLa durgano, parvatanI guphAno, khADA ane vRkSothI gIca jamInano Azaro laIne dhanurdhara AdinA lazkarane jItI lezuM ema nizcaya kare che. A lokamAM arihaMtano Azaro laIne uMce jAya, te sivAya nahIM. sATTET - dAnanI mukhyatAvALI, - 4 - baMne pagane bhegA karIne eTale jinamudrAo, lAMbA hAtha karI, AgaLa mukha namAvIne, yathAsthita gamo vaDe. dhikSaNa 198 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 - svabhAvathI ja. pArU - jue che. mahAmeghane vaza karanAra, pAka nAmanA baLavAn zatrune zikSA karanAra, kArtika zreSThInA bhavanI apekSAe abhipraharUpa-pratimAne athavA zrAvakanI pAMcamI pratimArUpa so pratimAne vahenAra, Indrane 500 maMtrIo che, te pa00 maMtrInA netro IndranA kAryamAM vaparAya che, mATe te IndranA pro kahyA tethI 1ooo AMkhavALo, asurAdinA nagarono nAza karanAra mATe puraMdara, cAvat zabdathI dakSiNArdha lokAdhipati, 32-lAkha vimAnono adhipati, airAvaNa hAthInA vAhanavALo, surendra, jarahita ane AkAza jevA nirmaLa vastro paheranAra, mALAvALA mugaTane mAthe mUkanAra, navA jevA ja suMdara, vicitra, caMcaLa suvarNakuMDalothI jenA gAlo caLake che evo. A badhuM divya teja, divya lezyA sudhI kahevuM. have camarendrae zakendrane joyo tyAre zuM vicAre che, te kahe che - apArjitanI prArthanA karanAra, duSTa evA ane tethI ja amanojJA lakSaNo jenA che te, hInApunya caudazanA janmela, jo ke caudaza tithi janma AzrIne pavitra manAya che, ati bhAgyavAnanA janma samaye caudazapUrNa hoya che, paNa ahIM AkrozathI kahyuM che. mane AvI divya devaRddhi hovA chatAM tathA divya deva prabhAva labdha, prApta, abhisamukha hovA chatAM zAMtipUrvaka (zakendra beTho che mATe tene) zobhAthI bhraSTa karavA (camarendra) kopanA saMtApathI garama thayo, koIne te svabhAvathI paNa hoya, tethI kahe che - asvAbhAvika ukaLATane pAmelo.. koInI sahAya na hovAthI, ghaNo parivAra hovA chatAM vivakSita sahAyaka na hoya to paNa ekalo kahevAya, tethI kahyuM - bALaka mAtra paNa sAthe nathI evo ekalo ja.. moTA zarIrane vikurte che. kevuM krUra, ghora AkAravALuM, vikarALa hovAthI bhaya utpanna karanAruM. kema ? bhayAnaka AkRti, bhAsvara, bhayane ANanAruM athavA bhayamAM kAraNarUpa parivAra bhUta ulkA ane agninA kaNiyArUpa sainyavALuM, vikIrNa avayavavALuM hovAthI gaMbhIra, yAda karavAthI paNa udvega thAya tevA moTA prabhAvavALA zarIrane kare che. hAtha pachADe che, jamIna upara paNa pachADe che, AgaLanA bhAge pATu mAre che, pAchaLanA bhAge pATu mAre che, mallanI mAphaka raMgabhUmimAM tripadIcheda kare che. mukhane uMcu kare che, pahoLuM kare che - x - AkAzamAM parigharanA uchALe che. skrIna eTale dvAranA bAraNA baMdha thatA aTakAvavAno khIlo vizeSa. agninA taNakhA ane jhALanI je mALA, tenA vaDe AMkhamAM bhramane karatuM ane AMkhanI jovAnI zaktino nAza karatuM, agni karatAM vadhu teja vaDe dIpatuM, badhI vegavALI vastunA vegane jItanAruM, jenAthI mahAbhaya che tevuM eTale ke bhayakata.. A zuM ? ema ciMtave che, tathA AvuM zastra mArI pAse paNa hoya tevI spRhA-abhilASA kare che athavA svasthAne javAnI abhilASA kare che athavA AMkho mIMcI de che. A kriyAne pUrNa karatA ulaTI rIte paNa kare che A rIte camaranI vyAkuLatAne batAve che. AvuM jyAM ciMtavya tyAM ja tenA mugaTanuM choguM bhAMgI jAya che, tenA hAthanA ghareNAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/2/170 thI 12 19 laTake che. kemake te nIcuM mukha rAkhIne gati kare che, jANe bhayathI kAMkhamAM AvelA parasevAne mUkato na hoya tevo vegapUrvaka zIghratAthI paDyo. * sUjha-13,134 - 1i3] tyAre te devendra devarAja zakrane A prakArano cAvatu saMkalpa utpanna thayo. surendra asurarAja camara samartha nathI. * x * zakita vALo nathI - 4 - ke teno viSaya paNa nathI ke potAnA baLathI yAvata saudharmakalpa sudhI uMce Ave. je teNe arihaMta, arihaMtasvaitya ke bhAvitAtmA anagArano Azaro lIdho hoya, to te uMce yAvatuM saudhamakaze AvI zake. jo tema hoya to tArUpa arahaMta bhagavaMta ke aNagAranI ati AzAtanA thaze, je mahAduHkharUpa che, ema vicArI zakendrae avadhino prayoga karyo. hA hA! huM marAI gayo, ema karI utkRSTa yAvatuM divya devagatithI vajanA mArge pAchaLa jatAM jatAM ticha asaMkhya dvIpasamudra madhya yAvatuM jyAM uttama azokavRkSa hatuM, jyAM huM hato, tyAM pAse AvIne mArAthI mAtra cAra AMgaLa dUra vajane saMharI lIdhuM. [7] he gautama! zake [vaja saMharyuM tyAre evA vegathI muThI vALelI ke mArA kezAgra vIMjhAyA. devendra devarAja zake vajane saMharI laIne mane [bhao mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, vAMdI, namIne A pramANe kahyuM - he bhagavan! Apano Azaro laIne asurendra asurarAja camare mane tamArI zobhANI) bhraSTa karavA dhArela. tethI meM kupita thaIne camarendranA vadhane mATe ja mukaryuM. tyArapachI mane AvA prakArano cAvatuM saMkalpa utpanna thayo ke amara pote samartha nathI yAvatu avadhijJAna prayojayuM. avadhijJAna vaDe meM Apa devAnupiyane myA, tyAre hA hA huM maryo ema vicArI te utkRSTa cAvatu gatithI Apa devAnupiya pAse Avyo. devAnupiyathI cAra AMgaLa dUrathI meM vajane saMharI lIdhuM. vajane levA mATe huM ahIM Avyo chuM : samosayoM chuM - saMpApta thayo chuM ahIM ja upasaMpanna thaI viyaruM chuM. he devAnupiya! huM ApanI kSamA mAMguM chuM, Apa paNa mane kSamA karo. Apa kSamA karavAne yogya cho. huM pharIvAra AvuM nahIM karuM. ema karI mane vaMdana, namaskAra karI, IzAna khUNAmAM gayo. jaIne bhUmi upara traNa vakhata DAbo paga pachADyo ane amarendrane Ama kahyuM - he camarA zramaNa bhagavata mahAvIranA prabhAve tuM bacI gayo che atyAre tane mArAthI jarA paNa bhaya nathI. ema karIne - x - pAcho gayo. * vivecana-13,174 - mu - zaktivALo, sama0 - saMgata prayojana, 4 4 Adi. aho ! huM haNAI gayo che. * x * muvANavi - ghaNA vegathI vajane grahaNa karavA mukTivALatA utpanna thayela vAyu vaDe -- vALano agra bhAga vIMjhAyo. iHTTNe Adi - tichalokamAM saMsamApuramAM Avyo, A udhAnamAM Avyo, A ja udyAnamAM Aje athavA he pApakarmahita-Arya ! athavA he svAmI ! upasaMpanna thaIne vastu chuM. pharIthI e pramANe 200 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 vartIza nahIM - X* koI TekuM Adi pudgala pheMkIne jatAM DhephAne manuSya pakaDI zakato nathI, tema dekhAya che. deva kaI rIte pakaDI zake ? jethI zake ja pheMkyuM ane saMha, jo teNe pakaDyuM to camara kema na pakaDe ? - * suga-135 - bhagavAna ! ema kahI, gautama svAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdIne Ama kahyuM - bhagavAna ! deva mahAkaddhi, mahAdhuti cAvata mahAnubhANa che ke jethI parve padagala pheMkIne, tenI pAchaLa jaIne grahaNa karavA samartha che? hA, che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama! pugala pheMkavAmAM Ave tyAre pahelA zIgha gati hoya che, pachI maMdagati thAya che. moTI RddhivALo deva pahelA ane pachI paNa zIgha hoya che, zIghagati varita ane varitagati hoya che. tethI ema kahyuM. bhagavanA je mahAddhika deva yAvatu pAchaLa jaIne pakaDI zake to candra potAnA hAthe camarendra kema pakaDI na zakyo ? gautama! asukumArono nIce javAno gati viSaya zIgha ane varita hoya che upara javAno viSaya Abha, agati, maMda, maMdagati hoya che vaimAnika devono uddhagati viSaya zIgha ane varita hoya che, adhagatino viSaya alya ane maMda hoya che zakrendrane jeTaluM homa eka samayamAM upara jAya, teTaluM kSetra vaja be samaye jAya, camarane traNa samaya lAge. zakanuM uMce javAnuM kAlamAna sauthI thoDuM che ane nIce javAnuM kAlamAna tenAthI saMdhyeyaguNa che. eka samayamAM amarendra jeTalo bhAga nIce jaI zake, teTaluM nIce javAmAM zakane be ane vajane traNa samaya lAge camarendranuM Adholoka kaMDaka sauthI thoDuM che, udadloka kaMDaka tenAthI saMkhyayagaNe che. he gautama! tethI kendra, amarendrane pakaDI na zakyo. bhagavan! devendra devarAja zakanA utd-agho-ticha gati viSayamAM kayo konAthI A5, bahu, samAna ke vizeSAdhika che ? gautama ! eka samaye zakendra sauthI thoDo bhAga nIce jAya che, te karatAM tirNa saMkhyaya bhAga jAya, upara paNa saMdhyeya bhAga jAya che. bhagavAn ! asurendra AsurarAja camaranA utd-adho-tika gati viSayamAM kayo konAthI , bahu, samAna ke vizeSAdhika che ? camarendra eka samaye sauthI thoDo bhAga upara jAya che, tichuM te karatAM saMkhyaya bhAga jAya ane dho paNa saMkhyaya bhAga jaya che vaja saMbaMdhI gativiSaya zaka mAphaka jANavo. maw vizeSAdhika karavo. bhagavana ! zakano nIce javAno kALa ane upara javAno kALa, e bemAM kayo kALa, konAthI thoDo, vadhu samAna ke vizeSAdhika che ? gautama ! zakano upara javAno kALa sauthI thoDo ane nIce javAno kALa saMkhyayaguNa che. camarendranuM paNa emaja jANatuM. vizeSa e ke teno nIce javAno kALa sauthI atya, upara javAno saMgleyaguNa che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/2/135 201 bhagavana / vajano pana. gautama ! vajano uMce javAno kALa sauthI agha, nIce javAno kALa vizeSAdhika che. bhagavana / vaja zakendra, amarendra e traNenA nIce javAnA ane upara javAnA kALamAM kayo konAthI abha, bahu samAna, vizeSAdhika che ? gautama! zakano uddhagamanakALa ane camarano adhogamanakALa baMne samAna ane sauthI asa che. zakano adhogamana kAla ane vajano uddhagamana kALa, e baMne sarakhA ane sarveyaNAM che. amarano urdhvagamana kALa ane vajano adhogamanakALa baMne sarakhA, vizeSAdhika che. * vivecana-135 - sai - zIgha vegavALo, tevo vegavALo mAtra zakti apekSAe paNa hoya, tethI kahyuM - zIgha gativALo ja che, azIghagativALo nahIM Avo kAya apekSAe paNa hoya, tethI kahyuM - varAvALo, te gati sivAya paNa hoya, tethI kahyuM - varitagati, mAnasika utsukatApUrvaka pravartelI athavA A badhAM ekAIka che. saMvANa - samartha thayo. 'gativiSaya' - A zabdano artha 'gatinuM kSetra' thAya che, to paNa A artha karatAM zIghAdi vizeSaNa nakAmA thaI jAya, tethI ahIM 'gativiSaya'no artha gati ja karaspo. sIda * zIgha vegavAna, te ataikAMtika paNa hoya, tethI kahe che zIgha ja. e vAtane ja prakarSathI kahevA kahe che - te tvarita che, varAvALo che. madhyamaU - ati a. naMbaMra - ati maMda. deva, gatisvarUpa kahyuM. AvuM gati svarUpa che, to eka mApavALA udarva-adho-tIcha kSetramAM jatAM zakravaja-camane je kALabheda thAya te dazavi che - Indrano udadoga gamane kAlabheda - zakane uMce javAmAM sauthI thoDo kALa lAge che, kemake te uMce javAmAM ati zIgha hoya che - x x x* pachI zakAdimAMnA eka-ekanI gatikSetra saMbaMdhI bahutAdazavitA traNa sUtro che. (TIkA saraLa che, sUtrano mULa artha jovo.] - 4 - sugamAM mAtra 'saMkhyAta bhAga" evuM ja kahyuM che, to ahIM niyata bhANa vyAkhyAna kema karAya che ? amarendra eka samaye jeTaluM kSetra nIce jAya, teTaluM nIce javAmAM zakane be samaya lAge che. zakano upara javAno kALa ane camarano nIce javAno kALa baMne sarakhAM che. e vacanathI nizcita thAya che ke zaka jeTaluM nIce be samaye jAya che, teTaluM upara eka samaye jAya che. uMce ane nIcenA kSetra madhye tiruM kSetra che. mATe tenuM pramANa paNa madhya hoya, mATe temAM 'doDha' mAne kahyuM. cUrNikAra paNa kahe che ke - zaka eka samayamAM nIce eka yojana jAya che, tichuM doDha yojana jAya che, uMce eka yojana jAya che - X - X - X - X - sugamAM mAtra saMkhyAta bhAga lakhyuM che, chatAM niyatakAla saMkhyaya bhAgava vyAkhyA kevI rIte ? zakanI udarvagati ane camaranI adhogati tulya che. vaLI zakatuM udarvagamana eka samaye be yojana karyuM, tyAre camaranuM adhogamana paNa eka samaye be yojana kahevuM. e ja ucita che. vaLI zakendra eka samaye jeTaluM upara jAya che, 202 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 teTaluM ja upara javAmAM vajane be samaya, camarane traNa samaya lAge che. e vacanathI jANI zakAya ke zakanA urdhvagati kSetrathI bIje bhAge camaranuM urdhvagati kSetra che. mATe pUrva pramANe niyatatA vALI hakIkata kahI che - X - cUrNikAre je camara, uMce eka yojana ityAdi kahyuM te samajAtuM nathI. zakanI jema vajanI gati viSayaka alAbahatA kahevI. (je sUgAnusAra jANavI kemake) bIjI vAcanAmAM te mUlapATha che. vaja eka samaye nIce thoDuM kSetra jAya che. kemake nIce javAmAM te maMdagativALuM che. vajanuM adhogamana kSetra kalAnA mujaba tribhAgabhUta yojana thAya che. te tichuM vizeSAdhika be bhAga jAya che, kemake tiI javAmAM zIghatara gativALuM che. vizeSAdhika be bhAga eTale yojananA be vibhAga, gabhANasaha traNa gAuM. uMce paNa vizeSAdhika be bhAga jAya che. ticha karatAM vizeSAdhika be bhAga samajavA. vaja uMce coka yojanA jAya che. kemake uMce javAmAM zIghaNatika che - X * (ityAdi TIkA saLa che mATe noMdhI nathI.) - X - X - gatinA kALanI alabahutAnA traNa pro che. - X * paraspara apekSAe paNa e vAtane kahI che - X - X - X -- * sUtra-136 - tyAre asurendra asurarAja camara vajanA bhayathI mukata thaelo, devendra devarAja zaka dvAra mahA apamAnathI apamAnita thaI haNAyelA mano saMkalAvALo, ciMtA ane zokarUpa sAgaramAM praviSTha, mukhane hathelI upara TekavI, AdhyAnane pAmela, bhUmimAM daSTi rAkhI, te amarendra camacaMcA rAjadhAnImAM, sudhamasibhAmAM camara nAmaka siMhAsana upara besI vicAra kare che. pachI haNAyela mano saMkalAvALA ane yAvata vicAramAM paDelA amarendrane joIne sAmAnika sabhAmAM utaww. devoe hAtha joDIne cAvatu A pramANe kahyuM - ' he devAnapiyA tame Aje haNAyelA mano saMkalAvALA thaI cAvatuM zuM vicAro cho ? tyAre amarendrae te sAmAnika sabhAmAM utpanna devone kahyuM - he devAnupiyo . meM mArI meLe ja zramaNa bhagavaMta mahAvIrano Azaro laI, kendranI zobhA bhraSTa karavA dhArela. tyAre zake kupita thaI mane mArA mArI pAchaLa vaja pheMka. he devAnupiyo ! bhaluM thAo bhagavaMta mahAvIranuM, ke jenA prabhAvathI huM akilATa, Avyathita aparitApita ahIM Avyo chuM, - samosaryo chuM saMpApta thayo chuM - upasaMpanna thaIne vicaruM chuM. to he devAnupiyo ! ApaNe badhAM tyAM jaIe ane bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namI yAvata pAsanA karIe. ema karI te 64, ooo sAmAnika devo sAthe cAvat sarva Rddhi pUrvaka yAvatuM jyAM uttama azokavRkSa che, jyAM huM [mahAvIra prabhu chuM te tarapha AvIne, mane traNa pradakSiNA karI yAvat namIne Ama kahyuM he bhagavana ! meM mArI jAte ja Apano Azaro laIne devendra zakanI zobhA bhraSTa karavA dhArela cAvatu-Apa devAnupiyanuM bhaluM thAo ke ApanA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 Bl-l2/136 203 prabhAve huM aliSTa cAvatu vicaruM chuM. he devAnupiya! huM te saMbaMdhe ApanI kSamA mAMgu chuM - yAvatu - IzAna dimAgamAM jaIne yAvatuM bhaNIzabhaddha nRtyavidhi dekhADI, jyAMthI Avela tyAM pAcho gayo. he gautama ! e pramANe camarendrane te divya devaddhi labdha prApta, abhisanmukha thaI. sthiti sAgaropama. mahAvideha kSetre siddha thaze cAvatuM sarva duHkhono aMta karaze. * vivecana-136 : abhimAna ane hAdithI utpanna thayela jenA mAnasika vikalpo nAza pAmyA che te. fdhatA - pUrvakRta kAryane yAda karavuM. zova - dInatA. potAnuM mukha hathelI upara Tekavela che te. jenA prabhAve huM ahIM Avyo chuM. kevo - ghavAyA ke pIDAyA vinAno, nirvedanA pUrvaka. kevI rIte? vyathArahita, mAra khAdhA vinA. jo ke mAra nathI khAdho, to paNa vajanA saMbaMdhe paritApa saMbhave che, tethI kahyuM - paritApa pAmyA vinA. ahIM Avyo chuM ane prazAMta thaIne vicAruM chuM. - have hetvAra kahe che * sUtra-17 : bhagavana! asurakumAra devo uce cAvatu saudharmaka2 jAya che, tenuM zuM kAraNa ? gautama! te tAja utpanna athavA maravAnI taiyArIvALA devone Avo AdhyAtmika yAvata saMkalpa utpanna thAya che ke - aho ! Ame divya devaRddhi labdha, prApta yAvatu abhisanmukha karI che. jevI divya devaddhi yAvatuM sAme ANI che, tevI devendra, devarAja zake paNa yAvata - sAme ANI che ane jenI divya devatrahi8 zakendra sAme ANI che, tevI ja divya deesddhi yAvatuM ame paNa sAme ANI che. to jaIe ane zakrendranI pAse pragaTa thaIe ane zakendrae yAvatuM sAme ANelI divya devaddhine joIe tathA kendra paNa mArI sAme ANelI yAvatuM divya devaRddhine jue. ApaNe zakrendrae sAme ANelI yAvata divya devaddhine jANIe ane zakendra paNa ame sAme ANelI cAvatuM divya devaRddhine jANe. he gautama ! e kAraNe asurakumAra devo uMce cAvatuM saudharmakalpa sudhI jAya che. bhagavad ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-137 : fka ve - temAM zuM kAraNa ? juvavatra - hamaNAM ja utpanna. swvasthA - bhavanA aMte bhAge eTale cyavana avasare. ( zataka-3, uddezo-2-TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che zataka-3, uddezo-3 - "kriyA" che - X - X - X - X - * sUtra-178 - te kALe samaye rAjagRha nAme nagara hatuM yAvatuM parSadA pAchI pharI.. te kALe te samaye yAvatu bhagavaMtanA maMDitayujha aNagara ziNa, je prakRttibhadraka hatA yAvatuM parsapAsanA karatA ema kahyuM - bhagavAna kriyAo keTalI kahI che ? maMDitama! pAMca kahI che. te A - kAyikI, adhikaraNikI, praheSikI, pAritApanikI ane prANAtipAtakriyA. bhagavAna ! kAyikI kriyA keTalA bhede che ? maMDitayuga ! be-anuparatakAya kriyA ane duwyukata kAya krikyA.. bhagavAna ! adhikaraNikI kriyA keTalA bheda che ? maMDitayuga be saMjayaNAdhikaraNa kriyA ne nivatanAdhikaraNa kriyA. bhagavan! paherikI kriyA keTalA bhede che ? maMDitayujha! be - jIva paddhapikI ane ajIva paddhapikI. paritApanikI kriyA bhagavana keTalA bheda che ? maMDitapu ! be - vahasta paritApanikI ane parahajI paritApanikI. bhagavAna ! viNAtiprata kriyA keTalA bhede che ? maMDita ! be - svahasta ane rahasta prANAtipAtakriyA. * vivecana-138 : karavuM te kriyA athati karmabaMdhamAM kAraNarUpa ceTA. caya rUpa thAya te kAya-zarIra, temAM thatI ke tenAthI thayelI te kAyikI kriyA. jenA vaDe AtmA narakAdi gatimAM javAno adhikArI thAya te adhikaraNa-eka anuSThAna vizeSa athavA caka, padma Adi bAhya vastu, tenA dvArA thayelI kriyA.. pradveSa-masarathI thatI kriyA. pIDA upajAvavI te paritApa, tenAthI ke temAM thayela kriyA.. prANanA atipAta saMbaMdhi je kriyA che. aviratinI kAyakiyA te anuparata A kriyA viratirahitane hoya. duSTa rIte prayojela te duprayukta, duwyukta kAyAthI thayela kiyA. A kriyA pramatta saMyatane paNa hoya, kemake virativALane pramAda thavAthI, tenuM zarIra dupayukta thAya che.. haLakaraNa, jhera meLavavuM, yaMgAdi bhAgone joDavA e badhI kriyA te saMyojana, te rUpa adhikaraNakiyA.. sva, para ane ubhaya upara jIvano dveSa, tenAthI thayela kriyA.. ajIva upara dveSathI karela je kriyA-dveSa karavo te.. 4 haste potAnA-bIjAnA ke ubhayanA du:khanI udIraNA te paritApa, tenA dvArA thayela je kiyA te - x * x - kriyA kahI, have tarjanya karma ane vedanA AzrIne kahe che - sUtra-179,180 : [19] bhagavat ! pahelA kriyA ane pachI vedanA ke pahelA vedanA ane pachI kriyA ? maMDitayuga pahelA kriyA pachI vedanA thAya, paNa pahelA vedanA ane pachI kriyA na thAya. [18] zramaNa nigranthone kriyA hoya ? hA, hoya. zramaNanintho kevI rIte kriyA kare che ? maMDicputra ! pramAdane lIdhe ane yoganimite. - 4 - vivecana-19,180 :karavuM te kriyA, tanya hovAthI karma paNa kriyA che. athavA karAya te kiyA, 0 camarotpAta kahyo. te kriyArUpa hovAthI have kriyA kahe che- Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 -/3/139,180 205 e ja karma. vedanA eTale karmano anubhava. te pachI ja thAya. ( dhe kriyAne ja svAmIbhAve nirUpe che - zramaNone kriyA hoya ? hoya. pramAdane lIdhe - jemake - duwyaktakAya kriyAjanya karma, yogane lIdhe IparikI kriyAthI upajatuM karma - - kiyA adhikArI ja kahe che - sUtra-181 - bhagavanA jIva hamezA mApUrvaka kare che, vividha rIte kare che, cAlatAspaMdanathI-ghaTTaNathI-kSobhathI-udIraNAthI te te bhAve pariName? hA, paMDita oma ja che. bhagavAna! jyAM sudhI te jIva haMmezA mApapUrvaka yAvana pariName che, tyAM sudhI te jIvanI te AMtakriyA thAya? nA, tema nathI. ema kema kahuM? maMDita>> jyAM sudhI te jIva sadA samita na kardha cAlatuM na pariName, tyAM sudhI te jIva AraMbha saMbhansamAraMbha na re, AraMbhasaMsaMbhansamAraMbhamAM na vaheM AraMbha-saMraMbha-samAraMbha na karato, aAdimAM na vatato ghaNAM prANAdine du:kha cAvatu pauipa na ApIne rahe che. jema koI paNa sUkA ghAsanA pULAne agnimAM nAMkhe ke turaMta bhaLI jAya. e barAbara che, hA barAbara che. jema koI puruSa jalabiMdune tapelA loDhAnA kaDAyA upara nAMkhe, to he maMDituputrI teno turaMta nAza thAya? hA, thAya. jema koI draha hoya te paNIthI bharelo, chalochala bharelo, chalakAto, vRddhi pAmato hoya, bharelA ghA mAphaka badhe sthAne pANIthI vyApta hoya, temAM koI paNa seMkaDo nAnA kANAvALI ane seMkaDo moTA kANAvALI nAvane pravezAve, to he maMDita te nAvA pANIthI bharAtA pUrNa, pUrNa pramANa yAvata bharelA ghaDA jevI thaI jAya? hA, thAya. koI paraSa te nAnAM badhAM kANAM pUrI de, naukAnuM pANI ulecAvI nAMkhe, to badhuM pANI ulecAyA bAda te nAva zIu ja upara Ave? hA Ave - - he maMDita e rIte AtmAmAM saMvRta thayela Iyasimita cAvatuM gupta bahAcArI, sAvadhAnIthI cAlatA-ubhatA-besatA-jutA, sAvadhAnIthI vApankebala-pAdapoMchana letA-mUkatA aNagArane cAvatuM AMkha paTapaTAvatA paNa vimamApUrvaka sUkSma IyapithikI kriyA Aya che ane prathama samaye baddha sRSTa, bIja samaye vedAyelI, trIjA samaye nirjara pAmelI te kiyA bhaviSyakALa akarma thAya che. tethI maMDitawema kahyuM ke - cAvat : x - te jIvane aMtakriyA thAya che. * vivecana-181 - jo ke ahIM sAmAnyathI jIvanuM grahaNa karyuM che, to paNa yogavALo jIva ja levo. kemake yogarahita jIvane janAdi kriyA na hoya. - X * verU Adi - kare che, vizeSa kaMpe che, eka sthAnethI bIje sthAne jAya che, kiMcit cAle che, bIjA mate anya avakAza jaIne vaLI tyAM ja Ave che, sarve dizAomAM cAle che athavA bIjA padArthano sparza kare che, kSobha pAme che athavA pravImAM praveze che ke bIve che, prabaLatAthI prere che athavA bIjA padArthanuM pratipAdana kare che. zeSa kiyA bhedanA saMgraha mATe kahe che - utkopaNa, avopaNa, AkuMcana, prasAraNAdi paryAyone pAme che. * * * * * aMta maraNAMta, aMtavijaya - sakta karmanA nAzarUpa kriyA.. marts - pRthvI Adine upadrava kare che, saMraMga - tenA nAzano saMkalpa kare che samAja - te jIvone paritApe che *x - kriyA ane kriyA karanAra e baMne judA nathI. e vAta jaNAvavAne A sUjha samAnAdhikaraNapUrvaka kahyuM che. vaLI te baMnemAM kiMcita bheda paNa che, e vAta jaNAvavA vyadhikaraNapUrvaka kahyuM che. adhikaraNapa jIva AraMbha-saMbha-samAraMbhamAM varte che. AraMbhAdi karato e vAkyathI kriyA ane kriyA karanArane abheda sUcavyA che. AraMbhamAM vartato Adi vAkyathI temAM bheda sUcavela che. A bIjo ullekha pahelAnA anuvAdarUpe che, tene pahelAnA ullekhanA samarthana mATe jaNAvela che. * * * maraNarUpa du:kha pamADyu athavA ISTa viyogAdi duHkhano hetu pamADavA temAM varte che. e rIte dInatA pamADavI, zokavRddhithI zarIrane jIrNatA pamADavI, zokane vadhArI rovaDAvavA, pITAvavA ane pachI zarIrane saMtApa devAmAM varte che. kyAMka 'du:kha ApavAmAM" evo paNa pATha che. * x - 4 - kahela vAtathI viparIta vAtane kahe che - zailezIkaraNa vakhate yoganA nirodhathI kaMpato nathI, ejanAdi rahita hovAthI AraMbhAdimAM vartato nathI. temaja prANa Adine du:khAdinuM kAraNa thato nathI. tethI yoganirodha nAmanA zukaladhyAna vaDe akriya AtmAnI sakalakarma baMsarUpa aMtakriyA thAya che. te saMbaMdhe be daSTAMto dazavila che * x * e ja rIte zukla dhyAnanA cothA bhedarUpa agni vaDe karmonuM dahana thAya che. kicArahita manuSyane ja aMtakiyA thAya che, te mATe nAvanuM daSTAMta Apela che - x * temAM AtmAmAM AtmA vaDe saMvRta-pratisaMlIna. - x * mA3ra - upayogapUrvaka. gamanAdi cULa kriyAmAM ja upayoga nahIM, paNa AMkhanI unmeSa ane nimeSa kriyAmAM paNa upayoga rahe che. vimamA eTale aMtarmahattathI dezona pUrvakoTi parvatanI kriyA. kemake kALa vicitra che. * x * kyAMka tapedApATha che. eTale svecchAe cakSunI pAMpaNanuM DhaLavuM thAya che, te paskRta nathI. suhuna - sUkSma baMdhAdi kALavALI. prathafthI - javAnA mArgamAM thayelI je kriyA - kevaLazarIrahetaka kriyA, tethI sAtA vedanIyakarma thAya che. upazAMta moha, kSINamoha, sayogikevalI e traNa guNasthAnake vartatA vItarAga paNa sakriya hovAthI sAtA vedanIya karma bAMdhe. te IparikI kriyA prathama samaye kamapaNe utpanna karI mATe bAMdhI-jIva pradeza sAthe tenuM sArzana thayuM, bIjA samaye vedana thayuM - anubhavI, trIjA samaye anubhavAI rahI, mATe jIvanA pradezothI chuTI paDI gaI. A ja vAta vAkyAMtarathI kahe che - prathama samaye baMdhAI ane azaii, bIja samaye vedI-anubhavAI, eka kALe udIraNAM ane udaya saMbhavato nathI. tethI udIrita zabda ahIM vedika arthamAM yojayo che. bIje to nirjarI tethI bhAvikALamAM te akarma paNa thaI jAya che. jo ke ahIM bIje samaye ja karma akarma thaI jAya che. to paNa te ja vakhate bhAvakarmanI rahitatA hovAthI ane dravyakarmanI hAjarI hovAthI, trIje samaye karma nijIrNa thayuM ema vyavahAra che - X - manAva8 sUgathI sUcave che - AzravavALo saMyata paNa karmano baMdha kare to Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 pANI ane vAyu ane upara pANI che. bIja paNa nAnA pAtALa kaLazo che. te 1000 yojana pramANa che tenI saMkhyA 3,884 che. temAM paNa vAyu Adi vibhAga che. te vAyunA kSobhathI A vadhAro-ghaTADo thAya che. lavaNasamudra jaMbUdvIpane kema DUbADato nathI ? arahaMtAdinA prabhAvathI ke lokasthitithI. ( zataka-3, uddezo-3-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ] che. zataka-3, uddezo-4-"cAna" che. - x - = = 3-3/181 203 asaMgata jIvakarmano baMdha kare te svAbhAvika che. kiyAvAne karmano baMdha kahevAsI kicArahitane karmano baMdha nathI hoto ema sUcavAya che. halve pramAda-apamAda vize. * sUtra-18ra ? bhAvanA amala saMyamamAM vartatA saMcamIno badho maLIne pramatta saMyatakALa keTalo thAya chehe maDidi eka jIvane AthIne jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI dezona pUrvakoTi, aneka jIvane AzrIne sAvakALa... bhagavA apamag saMyamane zALatA apamata saMcamIno badho maLIne apamausaMyamakALa keTalo thAya che maMDita eka jIvane Athame jAge aMtamurti ane utkRSTa dezona pUrakoTi aneka jIvane AkarIne sarvakALa * * he bhagavana! te ema ja che (2). ema kahI maMDita aNagara zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdamI : x * vicare che. * vivecana-182 - sarva kALe saMbhavato pramata guNasthAnakano badhoya kALa. kALathI pramatakALa samUharUpa keTalo kALa rahe ? (zaMkA) kALathI ane kyAM sudhI baMne A sUTamAM kema mUkyA ? kyAM sudhI kahevAthI 'kALathI' artha AvI ja jAya che. [samAdhAna 'kAlacI' zabda phonanA vyavachedane mATe che, kemake phogaviSayaka praznomAM 'kyAM sudhI' zabda vaparAya ja che. * * * * * *eka samaya' kema kahyuM ? pramausaMyamane prApta karyA pachI eka ja samaya vItyA pachI maraNa thAya tenA mATe. pramata-apamata guNaThANe pratyekano. samaya, aMtamahad che, te baMne paryAyithI dezona pUrvakoTi yAvatuM utkRSTapaNe thAya. kemake saMyamI manuSyanuM utkRSTa Ayu pUrvakoTi ja hoya. ATha varSa pachI saMyamano lAbha kare che. apamatanA aMtamuhUrtI karatA pramatanA aMtamuhUrto moTA che ema kapAya che. e rIte aMtamuhUrta pramANa badhAM pramAtA baddhAne meLavatA dezonapUrvakoTi kAlamAna thAya che. * x * x * apramata guNasthAnake vartato manuSya aMtarmuhUrtanI madhya marato nathI. pramAda-apamAdaparatA kahIne have savaddhiAbhAvi bhAvAMtara kahe che* sUtra-183 - bhagavana ! ema kahI gautamasvAmI zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdInamIne Ama kahyuM - bhagavAna ! lavaNasamudra caudaza, AThama, pUnamane, amAse vadhAre kema vadhe che ke ghaTe che . * jIvAbhigamamAM jema lavaNasamudra vakatavyatA che te lokasthiti sudhI ahIM jANavI. jyAM sudhI lavaNasamudra jaMbUdvIpane na DUbADe ke ekodarka na karelokAnubhAvathI. * * bhagavana te ema ja che, ema ja che kahI cAva4 vicare che. vivecana-183 - bIjI tithinI apekSAe adhikatara jIvAbhigamathI lavaNasamudranI vakatavyatA jANavI. kyAM sudhI ? lokasthiti sudhI. te A che . bhagavatu ! caudazAdi tithimAM lavaNasamudra vaghAre kema vadhe che * ghaTe che ? lavaNasamudra maNe cAre dizAmAM cAra moTA pAtALa kaLazo che. je lAkha yojana pramANa che. tenA nIcenA vibhAgamAM vAyu, vacce * uddezA-1-mAM kiyA kahI. kiyA jJAnI manuSyone pratyakSa hoya che, mATe te ja kriyA vizeSane AzrIne tene vicitrapaNe dekhADe che - * sUtra-184 : bhAvanA bhAvitAtmA aNagAra vaikiya samudaghAtathI samavahata thayela ane yAnarUpe gati karatA devane che, juo ? gautama ! koI devane e paNa yAnane na jue, koI yAnane jue paNa devane na jue. koI deva ane yAna baMnene jue. koI deva ke yAna baMnene na jue. bhagavAna / bhAvitAbhA aNagAra, vaikiya samudAtathI samavahata thayelI ane yAna gati karadI devIne jANe, jue ? gautamI pUvava gaNavuM. bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra, vaikiya samudraghAtathI samavahata thayelA ane yAnarUpe gati karatA evA devIvALA devane che, juo ? gautama ! koI devIvALA devane jue, yAnane na jue. bhagavAna! bhAvitAtmA gAra, vRkSanA aMdaranA bhAgane jue ke bahAranA bhaNe jue? cAra bhAMgA kahevA. e rIte mUlane jue ke kaMdane jue? ahIM paNa cAra bhAMgA kahevA. e rIte mUla ane bIjano saMyoga karavo. e rIte kaMda sAthe paNa zeDanuM yAvatu bIja. e rIte cAvata yuvAnI sAthe bIjo saMyoga karavo... bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra vRkSanuM phaLa jue ke bIja jue cAra bhaMga kahevA. * vivecana-184 - saMyama ane tapa vaDe bhAvita AtmA, AvA sAdhu prAyaH avadhijJAnalablika hoya che, tethI bhAvitAtmA kahyA. uttara vaikiya zarIra banAvelAne. zibikAdi AkAravALA vaikiya vimAnarUpe gati karatA, tene, jJAna vaDe jANe che, darzana vaDe jue che? ahIM uttaramAM catubhaMgI che, kemake avadhijJAna vicitra che... to * vacceno kAThasAra, vArda . bahAra rahenAra chAla ane pAMdaDAdi... mUla ane kaMda sUtra abhilASapUrvaka mULanI sAthe kaMdAdi pada, bIja sudhI kahevA. temAM-mUla, kaMda, aMdha, chAla, zAkhA, aMkura, pAna, puSpa, phaLa, bIja e daza pado che. tenA dvisaMyogI45-bhaMga thAya che. eTalA ahIM caturbhagI sUtro kahevA. te mATe ja sUtramAM kahela che. 3 ceDavica thI vaidiyazakti kahI, e ja hakIkata AgaLa kahe che Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BI-I4/185,186 209 * sUtra-185,186 - [195] bhagavat ! vAyukAya, eka moTuM zIrUpa, puruSarUpa, hasvirUpa, vAnarUpa, e pramANe yugya, zilli, cihni, zibikA, caMdamAnikA e badhAMnuM rUpa vikuva zake che ? gautamAM e artha samartha nathI. paNa vikavaNA karato vAyukAya eka moTuM patAkA AkAra jevuM spa-vikarSe che. bhagavAna ! vAyukAya, eka moTuM pAkA AkAra rUpa vikuvane aneka yojano sudhI gati karavAne samartha che? - hA, che... bhagavana! zuM te vAyukAya AtmagaThaddhithI gati kare che ke paddhithI ? gautama! te AtmaRddhithI gati kare che, paRhithI nahIM. AtmaRddhi mAphaka AtmakarmathI ane AtmapayogathI (gati kare che) e pramANe kahevuM. bhagavAna ! vAyukAya, uMcI patAkA peThe gati kare che ke patita patAkA peThe ? gautama ! te baMne prakAre gati kare che... bhagavAna ! zuM te eka dizAmAM eka patAkArUpe gati kare che, ke be dizAmAM-be patAkArUpe gati kare che ? gautama eka patAkArUpe gati kare che, be patAkArUpe nahIM. bhagavan! zuM vAyukAya patAkA che? te pAkA nathI, vAyukAya che. [186] bhagavan! balAhaka eka moTuM strIrUpa cAvatu caMdamAnikArUpa pariNamAvavA samartha che ? : hA, che... bhagavAna ! balAhaka, eka moTuM rUpa karIne aneka yojana javAne samartha che? - hA, che... bhagavanuM ! te AtmatithI gati kare che ke pAhidrathI, gautama! te AtmaddhithI gati karato nathI, paNa paddhithI gati kare che. e pramANe Atmakarma ane AtmapayogathI paNa gati karato nathI. paNa pakarma ane parapayogathI gati kare che ane te uMcI thayela ke paDI gayela dhajAnI mAphaka gati kare che. bhagavAna ! zuM te balAhaka, zI che ? he gautama ! balAhaka strI nathI, paNa balAhaka che. e pramANe puraSa, ghoDo, hAthImAM jANavuM. bhagavAna ! balAhaka, eka moTA vAnanuM rUpa pariNamAnI aneka yojano sudhI gati karI zake che ? - jema strIrUpa vize kahyuM tema yAna vize kahevuM. vizeSa A ... eka tarapha IMDu rAkhIne paNa cAle, banne tarapha rAkhIne paNa cAle. e ja rIte yugya, gilli, zili, zibikA ane aMdamAnikAnA rUpa saMbaMdhe jANavuM. * vivecana-185,186 - pAna - gAvuM, yutha * vedikAthI zobhatuM, be hAtha lAMbu vAhana, fra - hAthI upara rahetI aMbADI athavA jemAM besatA manuSya na dekhAya, fthI - lATonuM je ghoDAnuM palANa, te bIjA dezomAM zilli kahevAya che. zibikA-zikharAkAre DhAMkelA eka jAtanuM vAhana. skaMdamAnikA-puruSa jeTalI laMbAIvALuM vAhana vizeSa... pUrva pramANa karatAM moTuM ane patAkA AkAre rahela, kemake vAyunuM zarIra svarUpathI patAkA AkAra 9i/14 210 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 jevuM che, vaikriyAvasthAmAM paNa vAyu patAkAnA AkAre ja rahe che... Atmazakti ke labdhi vaDe. * x * ucikRtodaya eTale uMcI dhajAnA AkAre. A kriyA vizeSaNa che. patitodaya-paDI gayela dhajAnA AkAre. * x - rUpAMtara kiyA adhikArI balAhaka sUtro kahe che - balAhaka eTale megha. balAhaka ajIva hovAthI tene vikRNA zakti saMbhave nahIM tethI ahIM vikavaNAne badale pariNamAvavA ema kahyuM che, kemake meghane svabhAvarUpa pariNAma to hoya che. megha acetana hovAthI vivakSita zakti abhAve AtmaRddhithI gati karato nathI. paNa vAyu ke deva dvArA prerita thaIne gamana kare che. tethI kahyuM ke paddhithI gamana kare che. strIrUpa mAphaka puruSAdinA sUtro jANavA. - vAnarUpa sUtra vizeSa che, tene dazavi che. papU of te ! vanANao thI thoLe fu Tacha4 sudhInuM sUtra. strIrUpa saMbaMdhI sUga mAphaka kahevuM. vizeSa e ke te ekatA ane dvighA baMne cakavAla cAle che - x * x * ahIM yAna eTale gADuM ane vathAna * paiDuM samajavuM. bIjuM kaMI vizeSa nathI. yutha Adi badhAnAMrUpa saMbaMdhI sUgo, strIrUpa saMbaMdhI sUNo mAphaka kahevA. - pariNAmAdhikArathI kahe che - * sUtra-187 : bhagavAna ! je jIva nairayikomAM utpanna thavAne yogya che, te he bhagavana ! kevI vezyAvALAomAM utpanna thAya ? gautama ! jevI vaizyAvALA dravyonuM grahaNa karI kALa re, tevI vecAvALAmAM te utpanna thAya che. te A - kRSNa, nIla ke kApotalesyAmAM. e rIte je jenI legyA hoya, te tenI vezyA kahevI. yAvatuM he bhagavana ! je jIva jyotikomAM utpanna thavA yogya hoya teno prazna - gautama! je vaizyAnA dravyonuM grahaNa karI kALa kare, te zayAmAM utpanna thAya. - te tejalezyA. bhagatanA je jIva vaimAnikomAM utpanna thavAne yogya che, te he bhagavana ! kevI leyAomAM utpanna thAya ? gautama ! jenI vezyAvALA dravyonuM grahaNa karI kALa kare tevI leyAomAM utpanna thAya te A - tejoleyA, pAleyA, zuklalezyA. * vivecana-183 - Hva - yogya. jeone kRNAdimAMthI koI eka leDyA hoya, te hitezya. je dravyonI je lezyA hoya te vartAya. tene bhAva pariNAmapUrvaka grahaNa karIne, maraNa pAmIne, te leyAmAM narakamAM upaje. A saMbaMdhe keTalIka gAthAo A pramANe che jyAre lezyAnA saMpariNAmano pahelo samaya hoya tyAre koI jIvano parabhavamAM upapAta na thAya. chello samaya hoya tyAre paNa upapAta na thAya. paNa aMtamuhUrta gayA pachI ke aMtarmuhUrta bAkI hoya tyAre jIva paraloke upaje che... covIza daMDakamAM bAkInA padono atideza karatA kahe che - nAkasUtranA abhilASa pramANe - asurakumArone kRSNa Adi je vezyA hoya te kahevI. - x * x * ahIM vaimAniko, Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 ra bhagavatI-aMgasUtra saTIka anuvAda/1 nathI. tathA rASTra - ahIM 'yAvata' zabdazI-plekha, nAsikAmaLa, vamana, pita, pUtipaNe * ema jANavuM. lakhuM khAnArane AhAradi pudgalo uccAradipe pariName. dhe mAyI-amArInuM phaLa kahe che. vikavaNAkaNa ane praNIta bhojananI AlocanAdi na kare. je kare to te amArI kahevAya. te AlocanAdi pachI kALa kare, mATe tene ArAdhanA che. zataka-ke, uddezA-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa ] che. zataka-, uddezo-pa-"zrI" che - x - = = x - = = 3-4/187 jyotiko sArI vezyAvALA hoya che, te darzAvavA tenA be judA jugha sUtro kahyA. devapariNAmodhikAcI aNagArarUpa dravyadeva pariNAma* sUTa-188 : bhagavanA bhAvitAtmA asagara bAhya pudagalonuM grahaNa karyA sivAya, vaibhAragiri oLaMgI ke palaMghI zake che gautama ! e artha samartha nathI... bhagavanA bhAvitAtmA agAra, bahAranA pudgalonuM grahaNa karIne vaibhAragiri oLaMgI ke prabaMdhI zake gautamAM hA, tema karI zake... bhagavana ! bhAvitAtmA aNagAra bAha pad grahaNa karyA sivAya, jeTalo che rAjagRhanagaramAM che eTalA rUpo vikavIne, vaibhAragirimAM pravezI, te sama parvatane viSama ke viSama parvatane sama karI zake gautama artha samartha nathI e rIte bIje AlAvo kahevo. vizeSa e ke - yugalonuM grahaNa karIne. bhAvanA te vikavaNA mANI kare ke amArI ? gautama ! mArI vikuNA kare, paNa amArI na kare. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! mArI, praNIta pAna-bhojana karIne vamana kare che. te praNIta pAna-bhojanathI tenA asthi, asthimaja ghana thAya che. mAMsa lohI pAtaLA thAya che, yathA bhAdara pudagalonuM tene te e pariNamana thAya che. te A - zroendriyapaNe yAvatuM paneindriyapaNe tathA hADa, maja, keza, mayu, roma, nakha, vIrya, lohIpaNe... AmAyI lukhu pAnabhojana kare che. vamana karato nathI. tenAthI tenA hADa, mAdi pAtaLA thAya che, lohImAMsa zarU thAya che, yAbhAdara yugalonuM pariNamana thAya che. te A - uccAra, ma yAvatuM lohIpaNe. tethI amArI na vidurve mArIpravRttinuM Alocana, pratikamaNa karyA sivAya kALa kare che, mATe tene ArAdhanA nathI, amArI tevA sthAnane Alocana ane pratikramaNa karIne kALa kare che, mATe tene ArAdhanA che. bhagavAnA che ema ja che, ema ja che. vivecana-188 :- bAhA-dArika zarIrathI bhita arthAta vaikiya pudgalone. vaibhAra nAmaka rAjagRha kIDA parvatane. oLaMgavA ke vAraMvAra oLaMgavA. * ema bane nahIM, kemake vaikiyA pagalanA grahaNa vinA paikikaraNano ja abhAva che. parvatanuM ullaMghana karanAra parvatAhikamI evA moTA paikiya zarIra sivAya, parvatane na oLaMgI zake. te mATe bAhA pudgalo grahaNa kavA jarUrI che... pazu-puruSa AdinA jeTalA rUpo, eTalA vikvani sama parvatane viSama, viSama parvatane sama kare che. zuM karIne? vaibhAra parvatamAM pravezIne. mAthI * mAyAvALo, upalakSaNathI sakaSAyI, pramata. kemake apamata vaikiyarUpa karato nathI. jIta - cIkAza jharatAM biMdu. jAti - varNa, balAdi mATe vamana ke virecana kare che. praNIta bhojana ane vamana dvArA vaikriyakaraNa thAya che.. thaItnI - kaThaNa, pathag * pAtaLuM. ** AhAtA puNavo zroeyiAdiSe pariName che, anyathA zIstI DhatA asaMbhava che. amArI-akaSAyIpaNAne lIdhe vikiyAno Icchuka na hovAthI vamana karato * sUjha-189,17 - [19] bhagavat ! bhAvitAtmA zaNagAra, bAhya yugalo lIdhA sivAya eka moTA rUpane cAva4 aMdamAnikArUpane vikuvavA samartha che : A artha samartha nathI... bhagavanA bhAvitAtmA aNagAra bhaw pagalo laIne eka mahApa yava aMdamAnA rUpane vikadvA samartha che : hA, gItamAM samartha che. - bhagavAna ! bhAvitAtmA ANagAra keTalo cIrUpo viSuvavA samartha che ? gautamAM jema koI yuvAna, yuvatInAM hAthane, hAtha vaDe daDha pakaDe athavA jema paiDAnI dharI ArAothI vyApta hoya, tema bhAvitAtmA aNagAra paNa vaikriya samaghAtathI samavahad ead pAvatu he gautama bhAvi mama AgAra AkhA jaMbudvIpane ghaNAM rUpo vaDe kIsa, vyatIkIf yAvatuM karI zake. he gautama / A temanI zakita-viSaya maex che, saMpAtithI evI vikuvaNA karI nathI - karatA nathI : karaze nahIM. A ja krame yAvatuM aMdamAnikArUpa sudhI jANavuM. bhagavana jema koI paNa talavAra ane hAla laIne gati kare, e pramANe bhAvitAtmA aNagAra paNa talavAra, DhAlavALA peThe uMce AkAzamAM uDe? hA, uDe... bhAvanA bhAvitAbhA aNagara, talavAra ane DhAla vaDe keTaza rUpo vikaI zake ? gautamAM jema koI yuvAna yuvatInA hAthane hAtha vaDe deDha pakaDI Adi pUrvavatu jANavuM. bhagavana! jema koI pakSa eka patAkA karIne gati kare tema bhAvitAtmA aNagara hAthamAM eka patAkA karI uce AkAzamAM u3 wgautama uDe.. bhagavA bhAvitAtmA aNagAra hAthamAM eka patAkA laI keTalArUpe vikuI zake? pUrvavata cAvata vikuvaze nahIM e rIte be patAkAmAM paNa jANavuM. bhagavAna! jema koI puraSa eka tarapha janoI karIne gati kare, e pramANe bhAvitAmA aNagara paNa * x * AkAzamAM uDe hA uche. bhagavA bhAvitAmA aNagAra e rIte keTalAM rUpo vikaI zake? he gautama pUrvavata paNa yAva4 vikuvaNA karaze nahIM e pramANe be tarapha janoIvALA purapanI jevAM ke saMbaMdhe samajavuM bhagavAna ! jema koI puruSa eka tarapha palAThI karIne bese, e pramANe Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-/5/189,190 213 bhagavatI-aMgasUtra saTIka anuvAda/1 bhAvitAtmA asara karI zake pUrvavatu jANatuM. e rIte baMne tarapha palAThImAM paNa samajavuM... e pramANe baMne prazaMkAsana ANavA. bhagavatA bhAvitAtmA aNagara bAhya yugalo grahaNa karyA vinA eka moTA ghoDA-hAthIssIMha-vAghanA-dIpaDo-rii-nAno vAgha - ke - zarabhanA rUpane abhiyojavA samartha che nA, tema nathI. paNa e pramANe bAhya pudagala grahaNa karIne karavA samartha che. bhagavanA bhAvitAtmA eka mahA AzvarUpa abhiyojI aneka jojana javA samartha che. hA, che. bhagavana! te AtmaRddhie kAya ke paddhithI 1 gautama AtmaddhithI jAya, paddhithI nahIM. e pramANe AtmakathI, parakamathI nahIM. AtmapayogathI, parapayogathI nahIM. te sIdho paNa jaI zake che ane viparIta paNa jaI zake che. bhagavAna ! te aNagara azva kahevAya? nA, te Aa nahI aNagAra che. e pramANe yAvatu parAsaranA rUSa sudhI jANatuM. bhagavana che te vikadSA mANI kare ke amArI gautamane mArI vikuvanna kare amArI nahIM.. bhagavana mANI, sthAnanI AyA , pratikramaNa karyA vinA kyAM upaje gautamAM koI eka jAtanI abhiyogika devalokamAM devapaNe upaje... amArI te sthAnanI AkonA pratikamaNa karI kALa kare to kayAM upaje gItamAM koI eka anAbhiyogika devalokamAM devapaNe upaje bhagavana! te emaja che. [19] >>ii, talavAra, patAkA, janoI, paloMThI, paryakAsana, abhiyogika vikavaNA, mAyI - (saMbaMdhI hakIkata kahI.). * vivecana-189,90 ? furifurn * DhAla athavA fu * talavAra, vAtra * DhAla ke khyAna, tene laIne. * x * saMghAdinA prayojanathI gayelo te kRtyagata kahevAya. te AtmAe athavA amiyamapAtra hAthamAM che te. athavA asigarbhapAtra je hAthamAM karavuM, tene pAmela. * x - ya - vRka, yama * dIpaDo, cha * chi, tAjI - vAgha, parAsara - zarabha. vAMcanAMtaramAM ahIM bIjA paNa zIyALAdi nAmo che. abhiyoga-vidhAdi sAmarthyathI, te rUpamAM pravezI, kriyA karavI. A kiyA, vidhAdi baLathI grahaNa karelA bahAranA pudgalo vinA thaI na zake. * * * e aNagAra ja che, kemake tavaNI to zAdi rUpa karanAramAM pravRtti sAdhu ja kare che... kaSAyavALo A abhiyoga kare che. * x - vikriyA rUpavI abhiyoga paNa vikuNA kahevAya che. Abhiyogika devo ayyata devaloka sudhI hoya che. mATe koI eka jAtanA e pramANe kahyuM. vidhAdi labdhithI upajIvana karanAra sAdhu abhiyoganI bhAvanAne kare che. te Abhiyogika devomAM utpanna thAya. kahyuM che - jeo mAtra vaiSayika sukha, saddhi hetu maMtra sAdhanA ane bhUtikarmane prayoge che, teo Abhiyogika bhAvanAne kare che. * x - ( zataka-3, uddezo-pa-TIkAsahitano anuvAda pUrNa che zataka-3, uddezo-6-"nagara" che - X - X - X - X -- * vikrvaNA adhikAra saMbaMdhe ja chaTho uddezo che* sUra-11,12 - bhagavanA rAjagRha nagaramAM rahela mAyI, mizrAdaSTi bhAvitAtmA aNagAra vIrya-vaikriya-virbhAgajJAna labdhithI vANAsI nagarInI vikuvaNA karIne temAMnA rUpone jANe, juo 1 : hA, jANe, juo, bhagavana ! te tathAbhAve jANe - jue ke anyathA bhAve jANe - jue gautama ! tathAbhAve na jANe - juo, paNa anyathA bhAve jANe : jue. bhagavAna ! ema kema kahyuM gautama tene ema thAya che ke - vANAsImAM rahIne meM rAjagRhanagaranI vikuvaNA karI, tenA rUpone jANuM chuM ane jouM chuM. evuM tenuM viparIta dazani hoya che. mATe ema kahyuM ke - mAva4 - te anyathA bhAve gaNe che - jue che. bhagavad ! vANImAM rahela mAthI miyAdeSTi bhAvitAtmA asagara cAvat rAgRhanagaranuM vikuvaNA karIne temAMnA rUpone jANe-jue hA, jANejue. badhuM pUrvavat yAvatuM tene ema thAya ke rAjagRha nagaramAM rahelo huM vArANasInI vikuvaNA karIne temAMnA rUpone jANuM chuM - jouM chuM, evuM tenuM darzana viparIta hoya che, tethI ema kahyuM. bhagavanA mAsI miyAdeSTi bhAvitAtmA aNagAra, vIrya-vaici-vibhaMgAnA labdhithI vArANasI ane rAjagRhanagarI maLe eka moTA janapada samUhanI vikuvA karIne te vArANasI ane rAjagRhanagarI maNe eka moTA janapada samUhane jANejue ? : hA, jue. huM tene tathAbhAve jaNe - jue ke mAthA bhAve : anyathAbhAve * ema kema kahyuM? gautama ! tene evuM thAya che ke A vArANasI che, A rAjagRha che. tenI vacce Avela eka moTo janapada samUha che. paNa te mArI vI-grakriya-vibhajJAna labdhithI nathI, paNa mArA laba-ud-abhimukha Rhita, dhuti, yaza, baLa, vIrya ke puruSAkAra pasakama nathI. evuM viparIta dazanA tene thAya che. mATe kahyuM ke cAvatuM te pramANe jue che. [1vArANasImAM rahela amAsI, samyagraeSTi, bhAvitAtmA aNagAra vI-vaikiMca-avadhijJAna labdhi vaDe rAjagRhanagI vikuvIne temAMnA rUpone jANejue hA. * bhagavA te tathAbhAve jaNe-jue ke abhyAbhAve gautama ! tathAbhAve jANe-jue, anyathA bhAve nahIM * bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! tene ema thAya che ke vArANasImAM rahelo huM rAjagRhane vikavIne temAMnA rUpone jANuM chuM - jouM chuM. tenuM ni viparItatA rahita hoya che. tethI gautama ema kahyuM. bIje AlAvo paNa e rIte ja kahevo. viroSa A * vikavaNA vANAsmInI kahevI ane rAjagRhamAM rahIne rUponuM jANavuM-jovuM samajavuM. bhagavana amArI, samRdaiSTi bhAvitAmA maMgAra vIsa-vakiya Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/-I/11/12 215 avadhijJAnalabdhithI rAjagRha ane vArANasI vacce eka moTo janapadasamuha vikarve pachI - x - te janapadasamUhane jANe-jue ? gautama! hA, jANe-jue. bhagavan! te tene yathAbhAve jaNe-jue ke anyathAbhAve ? gautama ! te yathAbhAve mNe-jue. anyathAbhAve nahIM. bhagavan ! tenuM zuM kAraNa ? gautama! tene ema thAya che ke te rAjagRha ke vArANasI ke tenI vacceno janapada samUha nathI, paNa e mArI vIrya-vaiciavadhijJAna labdhi che, meM labdha-mAtaramukha karela Rddhi, dhuti, yaza, baLa, vIya, parAkAra parAkrama che. tenuM darzana aviparIta hoya che, te kAraNathI gautama ! pUrvavat kaheluM che. bhagaqnA bhAvitAtmA aNagara bAhya pagalo lIdhAM sivAya eka moTA gAma-nagara yAvata - saMnivezanA rUpane vikuvA samartha che? nA, samartha nathI. e pramANe bIje AlAvo paNa kahevo. vizeSa A - bAhya pagalo laIne tevA rUpa vikavavAne samartha che. bhagavana! bhAvitAtmA aNagAra kevA prAmAdirUpa vikvaniA samartha che? jema koI yuvAna, yuvatInA hAthane hAtha vaDe dea grahaNa kare Adi pUrvavata cAva4 e rIte vikuvo nahIM ema saMniveaSa sudhI jANatuM. vivecana-191,12 : gRhavAsanA tyAgathI-aNagAra, svasiddhAMtAnusArI pragamAdithI-bhAvitAmA. maLI - upalakSaNathI kapAyavALo. * x- mithyArdaSTi eTale anyatIrcika. kAryamAM pravRta vIrya Adi labdhi vaDe, vArANasI nagarIe vikrvIne, rAjagRhanagaramAM pazu, prAsAda, puruSAdi vibhaMgajJAnalabdhi vaDe jANe ane jue. tathaTMAva * jevI vastu, tevA bhAvavALuM jJAna athavA jevuM jaNAya, tevuM ja anubhave che tathAbhAva, tenAthI ulaTuM te anyathAbhAva, te vidurvaNA karanAra mAne che. ke meM rAjagRhanagaranI vikuNA karI che ane huM vArANasInA rUpone jANuM chuM - jouM che, te aNagAranuM A darzana ulaTuM che kemake te bIjA rUpone bIjI rIte kahe che. jema dimUDha manuSya pUrva dizAne pazcima dizA mAne che. kyAMka A pATha bIjI rIte paNa che - x x * e pramANe bIjuM sUtra paNa jANavuM. trIjA sUtramAM vArANasI ane rAjagRha nagarInA mArgamAM dezasamaha vikarvela che. te ja rUpe te vibhaMga jJAnathI jANe che - jo che. mAtra te tathAbhAve nathI, kemake te paikriyarUpone svAbhAvika rUpo mAne che. gaNe - yazano hetu hovAthI yaza. nArajUrva - ahIM yAvata zabdathI nigama-rAjadhAnI-jheDakabbaDa-maDaMba-droNamukha-paTTaNa-makara-Azrama-saMbohanA rUpo kahevA... vikavaNA adhikAra ane tenA sAmarthyathI vizeSa prarUpaNA kare che. * sUtra-193 - bhagavan! asuredra asurarAja camaranA keTalA hAra AtmarakSaka devo che ? gautama / 2,56,000. AtmarakSaka devonuM varNana, rAyauseNiya sUtra mujaba kahevuM. e rIte badhAM IndronA, jenA jeTalA AtmarakSaka devo che te kahevA. 216 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-193 : AtmarakSaka devonuM varNana- saddha, baddha, bataravALA, dorI caDAvI ghanuSyane taiyAra karela, zarAsana paTTI bAMdhelA, zaiveyaka paherelA, ciMdhapaTTone bAMdhelA, Ayudhaaa grahaNa karelA, binamita, visaMdhika, vajamayakoTika dhanuSya grahaNa karela, maryAdAvALA tIra samUhane dhAraNa karelA, nIla-pIta-rapANi, cAru cApacarmadaMDa khaDagapAzapANi, *** AmarakSaka, kSogika, gupta, guptapAlita, yukad, cukApAlita e badhA devo vArA pharatI eka eka, ucita kALe kiMkara peThe rahe che. britikAra maharSie 'ive lii 'lukaviAlita' zabdanA pratyekaf artha novela che, je ame ahIM noMdhatA nathI. 'rAyauseNiya'mAM te jovA.) pustakAMtaramAM A pATha mULamAM ja che. amaranI jema badhAM IndronA sAmAnika karatAM cAragaNA AtmarakSaka devo hoya che. sAmAnika devo A rIte- amarendranA 64,ooo, balIndranA 60,ooo, bAkInA bhavanapatinA pratyekanA cha-cha hajAra. zakanA 84,000, IzAnanA 80,000, sanakumAstA 22,000, mAhendranA 30,000, brakSendranA 60,000, lAMtake pa0,000, zuke 40,ooo, sassAre 30,000, prANate 20,000, acyate 10,000 sAmAniko che. * X - X - | zataka-, uddezo-6-no TIkAsahita anuvAda pUrNa ]. che zataka-3, uddezo-7 "lokapAla" & - X - X - X -- X -- * uddezA-6-mAM AtmarakSaka devo kahyA, ahIM lokapAla kahe che. * sUtra-194 : rAjagRhanagaramAM yAvata paryApasanA karatAM A rIte kahyuM - bhagavan! devendra devarAja zakane keTalAM lokapAla che? gautamAM cAra, te A - soma, yama, varuNa, vaizramaNa... e cAra lokapAlane keTalA vimAno che? gautamAM cAra, te A - saMdhyApabha, varaziSTa, svayaMjala, vazu.. bhagavA kendranI somalokapAlanuM saMgApabha nAmaka mahAvimAna kyAM che? gautamAM jaMbUdvIpamAM mera parvatanI dakSiNe A ratanapabhA MInA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI uMce caMdra, sUrya, grahagaNa, namra, tArApothI ghaNAM yojana UMce yAvatuM pAMca avataMsako che. te A - azokAvatuMsaka, satapavitasaka, capakAvataka, caitAvavaMsaka, madhya saughamavitasaka, te saudhamavilaMsaka mahAvimAnanI pUrve saudharmakalpa che. temAM asaMkhya yojana dUra gayA pachI kendranA soma lokapAlanuM saMdhyAbha nAme mahAvimAna kahyuM che. A vimAnanI laMbAI-pahoLAI 1ra lAkha yojana che, teno gherAvo sAdhika-39,32,848 yojana che. ahIM sUyabhidevanI vimAna vakatavyatA mAphaka badhuM kahevuM cAva4 abhiSeka, vizeSa e ke - sUyAbhine badale somadeva kahevo. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3|-|/194 213 saMdhyApabha mahAvimAnanI nIce samAnsapatidiza asaMkhya hajAra yojanA avagAhyA pachI zakanA soma lokapAlanI somA nAme rAjadhAnI che. te laMbAIpahoLAIthI eka lAkha yojana eTale jaMbUdvIpa jeTalI che. killA AdinuM pramANa vaimAnikonA killA AdinA pramANathI aDadhuM kahevuM yAvatuM pIThabaMdha sudhI kahevuM pIThabaMdhanI laMbAI-pahoLAI 16,ooo yojana, gherAvo 50,597 yojanathI kaMIka adhika che. sAdonI cAra paripATI kahevI, bIjI nathI. zakendranA soma lokapAlanI AjJA-upapAta-vacana-nirdezamAM A devo rahe che - somakAyiko, somadevakAyiko, vidhatakamAra vidhutakumAra, agnikumAra, anikumArI, vAyukumAra, vAyukumArI, caMdro, sUryo, graho, nAmo, tArAo. tevA prakAranA bIjA paNa badhA devo temanI bhakitamAM-pakSamAM-ctAbAmAM rahe che. A badhAM devo zakendranA soma lokapAlanI AjJA yAvatuM nirdezamAM rahe che. - jaMbudvIpanA mera parvatanI dakSiNe je A utpanna thAya che - grahadaMDo, grahamusalo, grahagarjito, e pramANe grahayuddho, graha zRMgATako, grahapasavyo, abho, abhavRkSo, saMdayA, gAMdharvanagaro, ukapAto, digdAho, garavo, vijaLI, dhULavRSTi, sUpo, yAlito, bhUmikA, mahikA, rajoddhAta, caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, caMdrapariveSo, sUryapariveSo, praticaMdro, pratisUryo, IndradhanuSa, udakamasya, kahisita, amogha, pUvavAyu, parimavA yAvatu saMvartaka vAyu, gAma dAho yAva4 saMnivedAho, prANa-jana-flna-kuaSayo, vyasanabhUta anArya tathA tevA prakAranA bIja, te badhAM zakrendranA soma lokapAlathI ajJAta, aSTa, akRta, amuya, avijJAta nathI athavA te badhAM somakAyika devothI ajANyA nathI. zakendranA soma lokapAlane A devo apatyarUpa abhimata che - gAka, vikAlaka, lohitAkSa, zanaizcara, caMdra, sUrya, zuka, budha, guru, rAhu.. zakrendranA soma lokapAlanI mibhAgasaha palyopamanI sthiti che. tenA apatyarUpa abhimata devonI sthiti eka palyopamanI che. soma lokapAla AvI mahAddhivALo che. * vivecana-194 - ghaNAM yojano pachI yAvat zabdathI A pramANe jANavuM - ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAro yojana, ghaNAM lAkho yojana, ghaNAM kroDa yojana, ghaNAM koTAkoTi yojanA sudhI uMce dura gayA pachI saudharma kahe che, te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, ardhacaMdra saMsthAna saMsthita, sUryanI kAMtinA samUha jevA varNavALo, asaMkhya yojanA koDAkoDI laMbAI-pahoLAIvALo, asaMkhya koDAkoDI yojana paridhithI che. temAM 32lAkha vimAnAvAso kahyA che, te badhAM ranamaya, nirmaLa cAvatu pratirUpa che. te saudharmakathanA bahumadhya deza bhAge jaIne-sUryAbha vimAnanI vaktavyatA che, te mujaba ahIM kahevI. keTalI kahevI? navA utpaNa soma lokapAlanA rAjyAbhiSeka sudhI kahevI. ahIM kahI nathI. * x * vaimAnikonA saudharma vimAnamAM rahela mahela, killA, dvArAdinA mApa karatA somalokapAlanI nagarImAM adhu mApa kahevuM. ahIM sudhamasabhAdi sthAno nathI. 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kemake te sthAno somanA utpatti sthAne hoya che. somanA parivArabhUta devo te somakAyika, soma lokapAlanA sAmAnika devo ane tenA parivArarUpa te somadevakAyika, -x- somanuM bhakti-bahumAna karanArA te tattavo. somane prayojanamAM sahAyaka te tAva. somanI bhAryAnI mAphaka atyaMta vaza athavA soma tenuM poSaNa kare che mATe tAvo - x * ThaMdu - maMgalAdi traNa, cAra grahonI je tirthI daMDa jevI zreNI che. imusatra * grahonI utd zreNi. prafnata - grahono avAja, pradu yuddha - eka dakSiNa ane uka uttaramAM eka nakSatramAM be grahonuM rahevuM. prada IMTa - zIMgoDA AkAre grahonuM rahevuM. chaThThApasavya - grahonI vAMkI cAla. - x - fdharvanara - AkAzamAM vyaMtare karela nagarAkAra AkRti. 3pati - rekhA ane prakAzavALuM tAranI peThe je kharUM. Aii * moTA nagaranA ujAsanI jema koI eka dizAmAM nIce aMdhakAra, upara prakAza. gRpA * zuklapakSe ekama Adi traNa divasa, je vaDe saMdhyAnA cheDA DhaMkAya. pakSINa - AkAzamAM vyaMtarakRta bhaDakA. dhUma - dhUmavarNa, kavi - ApAMDura, nodhyAta - dizAnuM rajasvalatva. paDavaM - bIjA caMdro. rAmajI - IndradhanunA khaMDo, pafsata - vijaLIno jhabakAro, pramoda - sUrya udaya-asta samaye sUryanA kiraNanA vikArajanya lAla ke kALA uMcA karelA gADAnA AkAranA liMsoTA, pUrvAdi vAyu pratIta che. * x - x - [vAyunA nAmonI noMdha mULa vRtti mujaba jANavI.] hamaNAM kahela graha daMDAdinA pAyika phaLane dazavitA kahe che - baLanA kSaya, lokamaraNa... tenA phaLarUpe prANakSayAdi ja che eTaluM ja nahIM, paNa je bIjA paNa prANakSayAdi samAna che, apattirUpa ane pAparUpa che, te badhAM upadravo tenA phaLarUpe che. te baghAM upadravo soma lokapAlathI ajAyA nathI. mAtA pado-anumAnathI ajANyA, pratyakSApekSAe nahIM joyela, bIjAthI aNasAMbhaLela, mananI apekSAe yAda na karela, avadhi apekSAe avijJAta. mAvaLa * putra sthAnIya devo, bannaya - abhimata vastu karanAra hovAthI. * X - X * aMgArakAdi devo putra jevA che. * x * x - * sUtra-15 thI 198 : [195] devendra devarAja zakanA yama lokapAlanuM varaziSTa nAme mahAvimAna kyAM Avela che? gautamAM sauMdhamavilaMsaka mahAvimAnanI dakSiNe saudharmakatAthI asaMkhya hajAra yojanA gayA pachI kendranA cama lokapAlanuM varaziSTa nAmaka mahAvimAna che. te 1 lAkha yojana lAMbu-pahoLuM che, ItyAdi 'soma'nA vimAna mAphaka yAvata abhiSeka, rAjadhAnI, prasAda paMkti saMbaMdhe paNa e ja rIte samajavuM. zakrendranA yama lokapAlanI AjJAmAM cAvatu A devo rahe che. te A - camakAyika, yamadevakAyika, pretakAyika, pretadevakAyika, asurakumAra, asurakumArI, kaMdamAM nakapAla, abhiyogo ane tenA bIja badhAM devo tenI bhaktivALA, pakSavALA, tALe rahenArA che. - 4 - Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31-J9/195 thI 198 29 bUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe je utpanna thAya che - DiMbha, Damara, kalaha, bola, khAro, mahAyuddha, mahAsaMgrAma, mahAzatrapatana, e pramANe mahApuranA maraNa, mArudhiranipAta, durbhuta, kularoga, grAma roga, maDaMLa roga, nagararoga, zavidanA, aNIvedanA, karNa-nakha-daMta vedanA, IndragAha, skaMdagAha, kumAragrAha, cakSaNAha, bhUtagrAha, eka-be-traNa ke cAra divase Avato tAva, udvego, khAMsI, Isa, sosa, tAva, dahi, kacchakohaNa, ajIrNa, pAMDuroga, harasa, bhagaMdara, dayazULa, mastaka-yoni-paDakhAM-kukSI zULa, gAma-nagara-jheDa-kaKTa-droNamukha-marDaba-paNaAzrama-aMbAha-saMnivezanI maskI, pANa-dhana-jana-kulano kSaya, vyasanabhUta anArya ane tevA prakAranA bIja badhAM paNa, te zakrendrano yama lokapAla ke samakAyika devothI yAvatu ajANayAM nathI.. zakendranA yama lokapAlane A devo aApatyarUpa abhimata che. [196,197] aMba, aMbariSa, zyAma, zAla, rudra, uparuddha, kAla, mahAkAla, asijha, nag, kuMbha, vALu, vaitaraNI, khasvara ane mahAghoSa e pramANe dara che. [198) devendra devarAja zakranA yamalokapAlanuM AyuSya pribhAga sahita palyopama che. tenA patyarUpa abhimata devonuM Ayu eka palyopama che. evI mahARhitavALo cAvatu yamalokapAla che. * vivecana-15 thI 198 : pretakAyika-vyaMtara vizeSa, pretakAyika devonA saMbaMdhI te prematadevakAyika, kaMI - kaMdarpa bhAvanAthI vAsita hovAthI kaMdarpa devomAM upajelA, mApana - abhiyoga bhAvanAthI bharapUra hovAthI Abhiyogika devomAM upajela, UMDava - vino, TET - upadravavizeSa, vanai - zabdothI rADa, vona - avyakta kSAra vani samUha, UTY - paraspara matsara, magyuddha - vyavasthArahita moTI laDAI, mahAsaMgrAma - vyavasthAvALI ane cakAdi bhUhasthanAvALI moTI laDAI, * x * guDUta - loko ane dhAnyane nukasAnakartA ja, mAMkaDa, uMdarAdi jIvo. Indragraha Adi gAMDapaNanA kAraNo, tenA - ISTa viyogAdi janya ke corAdino upadrava vakSanoda - zarIranA eka bhAgano saDo. * x * Adi - asura nikAyavartI 15-paramAdhAmI devo. temAM (1) aMbanArakone uMcethI paDatA mUke. (2) aMbarISa-nAkonA TukaDA karI, bhAThAmAM pakavavA yogya banAve. (3) zyAma-nAskone zAtana Adi kare ane kALA varNanA. (4) zabala-snArakonA AMtaraDA, hRdayAdi phADI nAMkhe, kAbara cItarAvarNanA. (5) raudranArakone bhAlAdimAM parove. (6) uparaudra-nArakonA aMgopAMga bhAMgI nAkhe. (3) kAlanArakone kaDAyA AdimAM rAMdhe, kALA varNanA. (8) mahAkAla-nAskonA cIkaNA mAMsane khAMDIne khAya, vaNathI mahAkALA, (9) asi-nAkone talavArathI chede, (10) asipatra-talavAra AkAranA pAMdaDA vikurve. (11) dhanu ke kuMbha - dhanuSa dvArA nArakonA kAna vagerene chede, bhede, bIjI paNa pIDA kare te dhanu - - nAkone ghaDAdimAM nAMkhI saMdhe te kuMbha, (12) vAluka 20 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 kadaMbanA phUla jevI veLumAM nAkone rAMdhe. (13) vaitaraNI * lohI ane pittathI bharela vaitaraNI nadI banAve. (14) kharasvara-vaja jevA kAMTAvALA jhADa para caDAvI nArakone cIso paDAve. (15) mahAghoSa-rADo pADI bhAgatA nArakone vADAmAM pUrI de. * sUtra-19 - devendra devarAja zakanA varuNa lokapAlanuM svayaMvala nAmaka mahAvimAna kayAM Avela che? gautamAM saupamavilaMka mahAvimAnanI pazcime saudharmabha che, tyAMthI asaMkhya yojanA gayA pachI yAvatuM badhuM soma lokapAlanI jema jANavuM. temaja vimAna, rAjadhAnI, yAvatu prasAda vataMsako vize samajavuM, mAtra nAmamAM pheraphAra che. zakanA varaNa lokapAlanI AjJamAM yAvatu A devo rahe che - kAyika, varaNa devakAyika, nAgakumAra, nAgakumArI, udadhikumAra, svanitakumAra, tAnitakumArI ane bIjI paNa tevA prakAranA devo, tenI bhakitavALA rAvata rahe che. jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe je A utpanna thAya che - ativRSTi, medavRSTi, suvRSTi, duSTi, udakobheda, udakopIla, apavAha, pravAha, gAmavAha yAvata sannivezavAha, pANakSaya yAvatu te badhAM varuNadeva ke varuNakAyika devothI ajANayA nathI. zakendranA varuNa lokapAlane A devo yAvatu apatyarUpa abhimata che te A - kakoMTaka, kardamaka, aMjana, zaMkhapAlaka, DuM, palAza, moda, jaya, dadhimukha, ayapula, kAtarika kendranA varuNa lokapAlanuM Aya dezona be palyopama che. tenA apatyarUpa devonI Ayu eka palyopama che. Avo mahaddhika yAvatuM varuNa lokapAla che. * vivecana-19 : prativaNaf - vegathI ke ghaNo varasAda, maMva - dhImI varSA, muvRSTi - dhAnyAdi niSpanna kare tevo, - dhAnyAdi na nIpaje tevo varasAda. 3thavakhera - giritaTAdithI jala-udabhava, tuvardhana * taLAvAdi jaLasamUha, kAvAda - pANInuM thoDuM vahevuM, pravAha * pANInuM vadhAre vahevuM, pANIthI prANa kSayAdi thavA. vaTavA - lavaNasamudranI IzAne anavelaMdhara nAgarAjanA AvAsarUpa karkoTaka pahADa che, temAM vasatA nAgarAja, paNa - agni khUNAmAM vidhaprabha pahADamAM rahetA nAgarAja, baMnana - velaMba vAyukamAra rAjAno lokapAla, pAnaka - dharaNanAgarAjano lokapAla, paMDra Adi amArI jANamAM nathI. * sUtra-200 : devendra devarAja zakanA vaizramaNa lokapAlanuM vabhu nAme mahAvimAna kyAM che ? gautama! saudhamavilaMsaka mahAvimAnanI uttare che. badhI vaktavyatA somalokapAlanA vimAna, rAjadhAnI mAphaka ahIM jANavI. yAvatuM prAsAdAvatuMsaka. zakanA vaizramaNa lokapAlanI AjJA-upapata-svayana-nirdezamAM A devo rahe che - vaizcamaNakArika, vaizramaNa devakAyika, suvarNakumAra, suvaNakumArI, dvipakumArakumArI, dizAkumAra-kumArI, vyaMtara, vyaMtarI, AvA badhAM yAvat rahe che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3|-||200 221 jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe je A utpanna thAya che :- voTuM-tAMbukalAI-sIsu-sonu-rapu-dja te badhAMnI khANo, vasudhArA, hiraNaya-suvarNa-ratanavajaAbharaNa-tra-puw-phaLa-bIja-mALA-varNa-cUrNa-gaMdhavAnI vaSa, hiraNayathI vastra sudhInI tathA bhAjana ane kSIranI vRSTi, sukALa, dukALa, sodhu moMdhu, subhikSa, durbhizva, kharIda-vecANa, saMnidhi, saMcaya, nidhi, nidhAna. ghaNAM jUnA naSTa svAmIvALA-saMbhALanAra kSINa thayA hoya, mArga kSINa thayo hoya - gotranA ghara nAza pAmyA hoya-svAmI, saMbhALanAra, gotranA gharano uccheda thayo hoya evA zRMgATaka, zaka, catuka, cavara, catumukha, mahApatha, galI, nagaranI khALa, 2mazAna, parvatanI kaMdarA, zAMtigRha, pahADane kotarI banAvela ghara, sabhAsthAnomAM dATelA nidhAno - A badhuM zakrendranA vaizramaNa lokapAlathI AjJAta-adeTaazruta-vijJAna hotuM nathI. zakanA vaimaNa lokapAlane A devo apatyarUpa abhimata che puNabhaddha, mANibhadra, zAlibhadra, amanobhadra, caka, rakSa, pUNarikSa, sahAna, savayazA, sarvakAma, samRddha, amogha, asaMga.. zakanA vaizramaNa lokAlanuM Ayu be palyopama che ane tenA apatyarUpa abhimata devonuM AvuM eka palyopama che. vaizramaNa lokapAla cAvatuM AvI mahAkaddhiALo che. bhagavAna ! ema ja che (2). * vivecana-200 : vasudhArA - tIrthakaranA janmAdi prasaMge AkAzamAMthI thatI dhanavRSTi, fvUvAsa - 5 athavA ghaDela sonuM. varSo - alAtara varasAda, vRSTi - mahAva. mAnya * guMthelA puSpo, yaf - caMdana, pUf - sugaMdhI dravyano bhUko, AMdha - koThapuTapAka, * * * nidhi - ghI, goLa AdinI sthApanA, nivava - dhAnyano saMcaya, nidhi - lAkha vagere pramANa dravya sthApanA, nidhAna - bhUmimAM rahela hajAra Adi dravyano saMcaya. e badhAM kevA ? khUba jUnA, tethI ja tenA svAmI, hiMcaka Adi kSINa thayA che, mArga, gotrIyanA gharo kSINa thayA che. jenA svAmI have sattAhIna thayA che. ityAdi | zataka-3, uddezA-7-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | che zataka-3, uddezo-8-"devAdhipati" che. - X - X - X - X - * sUtra-201 thI 204 - (ra01] rAjagRha nagaramAM cAvatuM parphapAsanA karatAM Ama kahyuM ke - bhagavAna ! AsukumAra devo upara keTalA devo Adhipatya karatAM cAvatuM vicare che ? gautama! daza devo yAvatuM Adhipatya karatAM vicare che. te A - surendra asurarAja camara, soma, yama, varuNa, vaizramaNa, vairoganendra vairocanarAja bali, soma, yama, varuNa, vaizramaNa. nAgakumAra vize prathana - gautama! daza devo temanuM Adhipatya karatAM 222 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 cAvatuM vicare che. te A - nAgakumArendra nAgakumAra rAja raNa, kAlavAla, kolavAla, zolavAla, elkhavAla, nAgakumArendra nAgakumAra rAja bhUtAnaMda, kAlavAla, kolavAla, zaMkhavAla, zelavAla. jema nAgakumAredra saMbaMdhe A vaktavAtAthI jaNAvyuM tema A devo saMbaMdha paNa jANavuM - suvaNakumAranA adhipatio - veNudAlI, jhi, vicitra, pitta, vicitrapakSa che - ... vidukumAranA adhipatio - harikAMta, harissaha, prabha, supabha, prabhakAMta, supabhakAMta. - anikumAranA adhipatio - anisaha, AnimAnava, teja, tejasaha, tejakAMta, tejaprabha. * * dvIpakumAranA adhipatio - pUrNa, viziSTa, 5, surUpa, rayakAMta, Tapabha. -- udadhikumAranA adhipatio - jalakAMd, jalapabha, jalarUpa, jalakAMta, jalapabha. dizAkumAranA adhipatio - amitagati, amitavAhana, varitagati, kSipagati, sahagati, sahavikramagati. * * vAyukumAranA adhipatio - velaMba, prabhaMjana, kAla, mahAkAla, sAMjana, risTa-svanita kumAranA adhipatio - ghoSa, mahAghoSa, Aad, vyAvad, naMdikAdd, mahAnaMdikALad. * * e pramANe asurakumAra mAphaka kahevuM. dakSiNa bhavanapatinA IndronA prathama lokapAlonA nAmo AdhAkSara pramANe A che. so, kA, ci, 5, te, cha, ja, tu kA, A pizAcAkumAra saMbaMdhI prazna : be devo Adhipatya kare che. [20kAla ane mahAkAla, surUpa ane pratirUpa, pUNabhidra ane mANibhadra, bhIma ane mahAbhIma. [20] kiMnara ane kiM5rSa, sapuruSa ane mahApuruSa, atikAya ane mahAkAya, gItarati ane gItayaza. | [24] ukata badhAM devo vANavyaMtaronA Indro che... jyotiSka devonI adhipati devo vicare che - caMdra ane sUrya bhagavana! saudharma ane IzAna ko Adhipatya karatA yAva4 keTalA devo vicare che? gautamAM daza. te A - devendra devarAja zaka, soma, yama, varuNa, vaizamaNa, devendra devarAja IzAna, soma, yama, varuNa, vaizramaNa. A vaktavyatA badhAM kalpomAM kahevI. jenA je Indra che, te kaheA. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-201 thI 204 - AThamo uddezo devavaktavyatA saMbaMdhI che. sugama che vizeSa A - dakSiNa bhavanapatIndronA purA nAma A pramANe che - soma, mahAkAla, cita, prabha, teja, rasa, jala, turiyagati, varitagati, kAla ane Ayukta. bIjI vAcanAmAM paNa A nAmo che * x * bIjI pratamAM Ama paNa kahyuM che - dakSiNanA lokapAlonA pratyeka sUtramAM je trIjA ane cothA che, te uttaranA lokapAlomAM cothA ane trIjA kahevA. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B/-/8/ra01 thI ra04 223 saudharma ane IzAnanI vakatavyatAmAM kahela che tema badhAM bhomAM IndranivAsabhUta kahevA. sanakumAradi Indra yugalo vize pUrvanA IndranI apekSAe uttastA Indra saMbaMdhI lokapAlomAM trIjo ane cotho ulaTI rIte kahevo. dakamAM A soma Adi ja kahevA. paNa bhavanapatinA Indro mAphaka bIja-brIja na kahevA. zakAdi daza Indro che. zataka-3, uddezo-8no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | | # zataka-3, uddezo-"Indriya' che XXXX o devone avadhijJAna hovA chatAM Indriyono upayoga hoya che. tethI IndriyanA viSayonA nirUpaNa mATe A uddezo che. sUjha-205 - rAjagRhamAM cAvatuM rAma ka - bhagavan! IndriyaviSayo keTalA kahA che ? gautamAM pAMca, te A - zondriya viSaya ityAdi. A saMbaMdhe jIvAbhigama sutrano Akho kyotika uddezo gaNavo. - vivecana-ra05 - jIvAbhigamano jyotika uddezo A pramANe - zregendriya viSaya cAvat sparzanendriya viSaya. bhagavad ! zrobendriya viSayanA pudgala pariNAma keTalA bhede kahyA che ? gautama be, zubha zabdapariNAma, zubha zabda pariNAma. * - cakSurindriya viSayano prazna - gautama ! be bheda che - surUpa pariNAma, kuru5 pariNAma. - - ghANendriya viSayano prAna * gautama ! be bheda * surabhigaMdha pariNAma, durabhigaMdha pariNAma. e rIte jilaeNndriyamAM * sarasa pariNAma, durasapariNAma. - - sparzana IndriyaviSaya - sukhaparza pariNAma, du:kha sparza pariNAma. vAyanAMtaramAM ema kahyuM che ke - IndriyonA viSayo saMbaMdhI sUga, uccAvacca sUtra ane surabhiga ema traNe sUtro ahIM kahevA. temAM usyAvacca sUra A pramANe - bhagavat ! zuM usyAvacca zabda pariNAmathI pariNAma pAmatA pugalo pariName che ema kahevAya ? hA, gautama ! ityAdi .* surabhisUga - bhagavat ! sArA zabda pudgala kharAba zabdapaNe pariName che ? hA, gautama aa ityAdi. 224 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/1 ja che. * vivecana-206 - pUrve indriyo kahI, devo IndriyavALA che, mATe devavakatavyatA saMbaMdhI dazamo uddezo kahe che. te sugama che. vizeSa A * samitA * uttamapaNuM ane sthira prakRttitAthI samatAvALI, potAnA uparIe karela kopa ke utAvaLa Adi bhAvone, mAnya vayanavALI hovAthI zAMta karanArI athavA tochaDAI vinAnI, uddhata nahIM che. vaMdA - tevA prakAranI moTAI na hovAthI sAghAraNa kopAdi bhAvavALI. nAtA - moTAIvALo svabhAva na hovAthI kopAdi bhAvone vagara prayojane dekhADanArI. .. A traNe parvadA kamathI atyaMtara, madhyama, bAhya kahevAya che. temAM atyaMtara sabhA A pramANe * prayojana utpanna thatAM adhipati AdarapUrvaka bolAve tyAre ja te pAse Ave che ane prayojana pUche che. * * madhyamA - ala gausvavALI hovAthI bolAve ke na bolAve to paNa Ave che, atyaMtara sabhA sAthe thayela vAtaliApane jaNAve che. ** vAha - alapatama gausvavALI hovAthI bolAvyA vinA paNa Ave che. pUrve thayela vArtAlApane mAtra varNave che. prathama sabhAmAM 24,000, bIjImAM - 28,000, trIjImAM 32,000 devo hoya che. prathama sabhAmAM - 350, bIjImAM-3oo, bIjAmAM-50 devI che. prathama saMbhAnA devonuM Ayu sI-palyopama, bIjInAnuM palyopama ane bIjI sabhAnAnuM 1/l-palyopama che. prathama sabhAnI devInuM Ayu-1I-palyopama, bIjInInuM 1-palyopama, bIjInInuM ollpalyopama che. e pramANe balinuM jANavuM. vizeSa che - devonI saMkhyAmAM cAra-cAra hajAra ghaTADavA, devInI saMkhyAmAM 100-100 umeravI, AyunuM pramANa pUrvethI vizeSa kahevuM. e pramANe acuta paryA traNa sabhA hoya che. nAmAdi bheda jIvAbhigama sUgathI jANavA. | zataka-3, uddezo-10-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa muni dIparatnasAgare karela zataka-3-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | zataka3, uddezo-9-no TIkAsahitano anuvAdapUrNa ] zataka-1, uddezo-10 "pariSad che -- x -- x -- x - x -: bhAga-9-puro thayo - * sUtra-206 rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavana ! Asurendra AsurAja camaranI keTalI dAo che gautama RNa. te che - samitA, caDA, jAta. e pramANe yayAnupUrvIe sAvavuM azrutaka2 sudhI kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che, ema Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/3/496 thI 503 215 [49] he bhagavana / vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, coLA, tuvera ane kALA caNA - A dhAnyone koThAramAM nAMkhyA hoya. to jema triIjA sthAnamAM zAlimAM kahyuM. tema yAvata keTalo kALa tenI yoni sacitta kahe ? he gautamI janyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pAMca varSa sudhI. tyArapachI yoni plAna thAya yAvatu nAza pAme. [48] : (1) pAMca saMvatsaro kahyA. te A - nAma, yuga, pramANa, lakSaNa ane zanaizAra saMvatsara.. - (2) yuga saMvatsara pAMca bhede che, te - caMdra, caMdra, abhivardhita, caMdra, abhivardhita... * (3) pramANa saMvatsara pAMca bhede che, te A * nat, caMdra, Rtu, Aditya, abhivardhita... - (4) lakSaNa saMvatsara pAMca bheda che. te A [4] samAnapaNe nakSatro yoga kare che, samapaNe Rtu pariName che, ati uNa nahIM tema zIta nahIM ane baha udakavALo te nakSatra saMvatsara, [Saoo] jemAM caMdra sarve pUrNimAo sAthe yoga kare che, nAma viSamacAra che, atizata-ati tApa hoya, bahu pANI hoya tene caMdra saMvatsara kahe che. [Sa01] viSamapaNe aMkurA pariNAme, Rtu sivAya yu-phalAdi Ape sArI rIte varSo na thAya tene karmasaMvatsara kahe che. [52] jemAM sUrya pRthatI, pANI, puSpa, phaLone sa Ape che, tethI AvyA vRSTithI paNa sArI rIte dhAnya pAke te sUrya saMvatsara che. [Sao] jemAM sUryanA tejathI tapela kSaNa-lava-divasa-Rtuo pariName che, vAyuthI uDela dhULa pRvIne pUre che, te anivardhita saMvatsara che. * vivecana-496 thI 503 : [496] spaSTa che. vizeSa e ke - saMsAramAM vartatA jIvo. vipra nas - tyAga karato. madhyanIvA - saMsArI ane siddho. mapAya - upazAMtamohAdi. [49] jIvonA adhikArI vanaspati jIvone AzrIne pAMca sthAno - molyA trIjA sthAnakavatuM vyAkhyA karavI. vizeSa A - nA * vaTANA, kapUra * caNakikA. tala-maga-aDada pratIta che. niSNAva - vAla, nAthA - goLA jevI cipaTI che. mAtra fsA - coLA, saTI - tuvera, kALA caNA. [498] anaMtara saMvatsarapramANathI yoni vyatikrama kahyo. have te ja saMvatsara vicArAya che, te mATe cAra sUtro che. temAM nakSatra saMvatsara - caMdrano nakSatra saMbaMdhI, bhogakALa te nakSatra mAsa. 23 pUNaka ekavIza saDasaThAMsa - 27-21da e rIte bAramAsano A nakSatra saMvatsara che. te 323-51/ka cokAvana/saDasaThAMzano thAya che. ema pAMca saMvatsarano eka yuga thAya che. tenA eka vibhAgabhUta kahevAtA lakSaNavALA caMdrAdi yugasaMvatsara, pramANa - divasa AdinA pariNAmathI oLakhAto vacamANa nAma saMvatsara Adi ja pramANa saMvatsara. te ja vaphTamANa svarUpa lakSaNonI pradhAnatAthI lakSaNa saMvatsara ane jeTalA kAla vaDe zanaizcara eka nakSatrane athavA bAre rAzione 216 sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 bhogave te zanaizcara saMvatsara. caMdraprajJapti upAMga- zanaizara saMvatsara 28 bheda che - abhijita, zravaNa cAvatuM uttarASADhA athavA zanaizcara mahAgraha 30 varSe sarva nama maMDalane pUrNa kare che. yuga saMvatsara pAMca bhede che - te A - ra9*3/2 pramANavALo kRSNa pratipadAthI AraMbhIne pUrNimAe pUrNa thayela te caMdramAsa, te mAsanA pramANa vaDe bAramAsanA parimANavALo caMdra saMvatsara hoya che. tenuM pramANa A pramANe - 3541) A pramANavALo bIjo ane cotho caMdra saMvatsara jANavo. abhivardhita- 31121/1ra4. AvA prakAranA mAsa vaDe bAra mAsanA pramANavALo trIjo abhivaddhita saMvatsara, te pramANa vaDe - 383-44/dara divasanA pramANavALo pAMcamo paNa jANavo. A caMdrAdi pAMca saMvatsarathI eka yuga thAya che. te pAMca saMvasaronA madhya abhivati. nAmanA saMvatsarane adhikamAsa kahe che. pramANa saMvatsara pAMca bhede che - temAM naba saMvatsara ukta lakSaNavALo che. paNa tyAM mAtra nakSatramaMDalano caMdrabhoga mAtra vivakSita che ane ahIM to divasa ane divasanA bhAga AdinuM pramANa vivakSita che. caMdra ane abhivadhita saMvatsara paNa ukta lakSaNavALA ja che. paNa tyAM yuganA vibhAga mAga kahela che ane ahIM divasa AdinA pramANa vaDe kahela che. A vizeSa bheda che. kaThatu saMvatsara 30 ahorAtra pramANavALo kaThatumAsa tevA bAra RtumAsa vaDe sAvanamAsa ane karmamAsanAmanA paryAya vaDe thayela 360 ahorAtra pramANavALo che. Aditya saMvatsara te sADAtrIza divasano eka mAsa, evA bAra mAsathI 366 ahorAtra che. anaMtara kahela e ja nAgAdi saMvatsara lakSaNa pradhAnatAthI lakSANa saMvAra kahevAya. have nakSatrane kahe che. | [499] HIT gAyA. samapaNe kRtikAdi nakSatro kArtika pUrNimA Adi tithi sAthe saMbaMdha kare che. nabo tithiomAM mukhyatAthI hoya che. jema kArtikI pUrNimAe kRtikA. kahyuM che ke - [pUrNimA saha] jeThamAM mUla, zrAvaNe dhaniSThA, mAgasare AdrA, zeSa mAsa nakSatra nAmavALA che. je varSamAM samapaNe Rtu pariName che, viSamapaNe nahIM, kArataka pUrNimA pachI anaMtara hemaMtaRtu, poSa pachI ziziraRtu ja Ave che jemAM ati garamI nathI ke ati ThaMDI nathI te nAti 3UTnAtita. ane jemAM ghaNuM pANI che te bahUdaka, te laNathI nakSatra hoya che. nakSatracAra lakSaNa lakSitatvathI nakSatra saMvatsara che. * x [500] maNa gAyA. caMdra sAthe badhI pUnamanI rAzio je varSamAM yogavALI hoya athavA jemAM caMdramA badhI pUrNimA joDe yoga kare che. vipakSavAra - yathA yogya tithimAM na vartanAra nakSatro jemAM che ke, atyaMta zIta ane garamInA sabhAvathI karka tathA ghaNuM pANI che tene vidvAno lakSaNathI caMdra saMvatsara kahe che. kemake caMdracAra lakSaNa lakSita che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/3/496 thI 503 218 sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 [51] fvasana gAthA. viSamatAo pallava TAMkura, te vidhamAna che jene te pravAlavALA vRkSo pravAlapaNAne prApta thAya athavA pravAlavALA vRkSo viSamapaNe pariName - aMkaranuM ugavuM Adi avasthAne pAme che. tathA Rtuo sivAyanA kALe puSpa tathA phaLane Ape che, jema caitrAdi mAsamAM puSpAdine devAvALA AmavRkSo mAgha AdimAM puSpone Ape tathA je varSamAM megha barAbara vRSTine na varasAve te lakSaNathI karma ke Rtu ke sAvana saMvatsara nAme oLakhAya che. [52] puwva gAthava - je varSamAM pRthvInA rasane ane udakanA rasane - mAdhurya, nigdhatA lakSaNa rasa puSpa tathA phaLone tevA svabhAvathI sUrya Ape che arthAt tathAvidha udaka abhAve paNa Ape che, jethI aA vaSa vaDe paNa joIe teTaluM dhAnya utpanna thAya te sUrya saMvatsara. [50]] T$DyuM - gAthA - sUryanA tejathI tapta pRthvI AdinA tApamAM paNa upacArathI kSaNa vagere tayA tema mAnavuM. temAM kSar - muhUd, naya - 49 ucchazvAsa pramANa, vina - ahorAtra, traDhatuM - be mAsa. jemAM atikame che ane je vAyu vaDe uDela dhuLathI bhUmipradeza vyApta thAya che, tene AcAryo lakSaNathI abhivardhita saMvatsara kahe che, te jANa. saMvatsarAdi vyAkhyAna prAyaH tavAdi TIkA anusAra che. saMvatsara kahyo te kALarUpa che, kALa vyatIta thatAM zarIrathI nIkaLavuM thAya che, A hetuthI tenA mArganuM nirUpaNa kare che- * sUtra-504,505 - [Sao] zarIramAMthI jIvane nIkaLavAno mArga pAMca prakAre che, te A - pagathI, sAthaLathI, hRdayathI, mastakathI, savagathI... jIva je pagethI nIkaLe to naphagAmI thAya, sAthaLathI nIkaLe to vicagAmI thAya, chAtIthI nIkaLe to manuNagAmI thAya, mastakethI nIkaLe to devagAmI thAya, savagethI nIkaLatA siddhigatigAmI thAya che. [50] chedana pAMca prakAre kahela che. te A - utpAda chedana, vyayachedana, baMdhabdana, pradezatchedana, dvighAkAra chedana.. anaMtarma pAMca prakAre kahela che. te A - utpAdanAMta, vyAnaMtI, pradezAnata, samayAnaMtaya, sAmayAnAMta... anaMtA pAMca bhede kahA che, te A - nAmAnaMta, sthApanAnata, dravyAnaMta, gaNanAnaMta, pradezAnaMta athavA anatA pAMca bhede kahyA. te A * ekata: anaMta, dvidhA anaMta, dezavistArAmaMta, sarva vistAranaMta, zazcatanata. * vivecana-504,505 - [504] sUtra spaSTa che. niyana - maraNakALe jIvano zarIramAMthI nIkaLavAno mArga te nirmANa mArga - paga vagere. temAM mArgabhUta ane karaNatAne pAmela baMne paga dvArA jIva zarIracI nIkaLe che. e rIte baMne sAthaLa dvArA ityAdine vize paNa jANavuM. have kramazaH A nIkaLavAnA mArganA phaLane kahe che - baMne paga dvArA zarIrathI nIkaLato jIva narakamAMthI janAro hoya che. e rIte anyatra paNa jANavuM. vizeSa e ke - badhA aMgo te savago, tyAMthI nIkaLato siddhigatine pAme che. siddhigatirUpa bhramaNano aMta jene che te siddhigati paryavasAna che. pi05 nirmANa Aya chedana karatA thAya che, mATe chaMdane prarUpatA prakAra kahe che. sUtra spaSTa che. vizeSa e ke - devatvAdi payayAMtaranA utpAda vaDe jIvAdi dravyano vibhAgarUpa cheda te utpAdachedana. vyaya, manuSyatvAdi payayinA nAza vaDe jIvAdine chedavuM te vyayachedana... jIvanI apekSAe karmanA baMdhanuM chedavuM te baMdha chedana. tathA skaMdhonI apekSAe saMbaMdhanuM chedavuM te baMdha chedana. jIvaDaMdhane ja nirvibhAga avayaya rUpa pradezothI buddhi vaDe pRthak karavuM te pradezachedana... jIvAdi dravyanuM je be vibhAgarUpa karavuM te dvighAkAra, te ja chedana te dvighAkAra chedana. A trighAkArAdinA upalakSaNa rUpa che... A kathana vaDe dezathI chedanA kahyuM athavA utpattinuM chedana eTale viraha, jema narakagatimAM bAra muhatoM che... vyaya chedana eTale udvartana. te e pramANe ja che.. baMdhanaviraha - jema upazAMta mozvALAne satavidha karmabaMdhananI apekSAe pradezanuM chedana te pradezaviraha, jema kSaya karela anaMtAnubaMdhI Adi karmapradezono pradezaviraha hoya che. be dhArA che jenI te dvidhArA, tapa chedana te dvidhArA chedana. upalakSaNathI eka dhArAdi chedana paNa jANavuM. te kSara, talavAra, cakAdi chedana zabdanA sAmyathI ahIM grAhya che, pAThAMtarathI payichedana-eTale mArganuM chedavuM - arthAt - mArganuM ullaMghavuM. chedananuM viparyaya AnaMtarya che. - tethI kahe che - AnaMta - aviraha, utpAdano aviraha jema narakagatimAM jIvone ukarSathI asaMkhyAta samaya sudhI che. e rIte vyayano paNa aviraha jANavo.. pradezo ane samayono aviraha prasiddha che.. vivekSA na karAyela utpAda, vyayAdi vizeSaNavALa AnaMtarya sAmAnya AnaMtarya che. athavA grAma viraha vaDe je AnaMtarya te zrAmasyAnaMtarya. athavA bahu jIvonI apekSAe zrAmasthanA svIkAra vaDe AnaMtarya che. anaMtara sUtramAM AnaMdarya kahyuM. te samaya ane pradezo anaMtA che, tethI anaMtakanI prarUpaNA. sUtra prasiddha che. vizeSa e ke - nAma vaDe anaMtaka te nAma anaMtaka. jema siddhAMta bhASAmAM vA. sthApanA vaDe akSa AdinuM sthApavuM te sthApanA anaMtaka.. jJazarIra, bhavya zarIrAdithI vyatirikta gaNanIya aNu Adi dravyonuM anaMtaka te dravya anaMtaka. gaNanA lakSaNa anaMtaka te avivakSita aNu Adi saMkhyAvizeSa te gaNanA anaMtaka.. saMkhyA karavA yogya pradezonuM anaMtaka te pradezAnaMtika... AyAma lakSaNo eka aMza vaDe anaMtaka te ekata: anaMtaka-eka zreNika kSetra. AyAma ane vistAra baMnethI je anaMtara te dvidhA anaMtaka - pratakSema.. caka apekSAe pavadi dizAmAMthI koI paNa eka dizAlakSaNa dezano kSetra vistAra, tenA pradezApekSAe anaMtaka te Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/3/504,505 29 dezavistArAmaMtaka. sarva AkAzanA vistArarUpa cothuM anaMtaka.. zAzvata anaMtaka kemake anaMta samaya sthitika hovAthI jIvAdi dravya zAzvata anaMtaka che. AvA padArthano bodha jJAnathI cAya, mATe jJAnanuM svarUpa kahe che * sUtra-506,503 - [pao6] jJAna pAMca bhede kahyuM, te A - bhinibhodhika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevalajJAna.. [50] jJAnAvaraNIya karma pAMca bhede kahyuM, te A pramANe che : abhinibodhika jJAnAvaraNIya yAva4 kevalajJAnAvaraNIya. * vivecana-506,507 : [56] pAMca saMkhyA bhedo jenA che te paMcavidha. jANavuM te jJAna. A bhAva sAdhana che. jenA vaDe ke jenAthI jaNAya te jJAna. tenA AvaraNano kSaya ke kSayopazama. athavA jemAM jaNAya te jJAna - tadAvaka kSayopazama ke kSaya pariNAma yukta. jANe che te jJAna, te ja svaviSaya grahaNarUpa hovAthI arthathI tIrthakaroe ane sUtrathI gaNadharoe - prarUpela che. kahyuM che ... arihaMto arthane kahe che, gaNadharo sUtrane guMthe che. zAsananA hita mATe, tethI sUga pravarte che. athavA tIrthaMkara ke prAjJapuruSa vaDe ke prajJA vaDe Ad-prApta athavA svAdhIna kareluM te prAjJAta, prajJApta, prAjJAta ke prajJAta. te A rIte - aviparyaya rU5tvathI ane samukhaniHzaMsayavathI niyata. vAdha - jANavuM te abhinibodha athavA abhinibodhane vize thayela ke abhinibodha vaDe thayela athavA tenA prayojanavALuM te Abhinibodhika jJAna. je arthane sanmukha kAryabhUtane nizcita jANe che, te Abhinibodhika - avagrahAdirUpa matijJAna. tenuM svasaMveditarUpa hovAthI bhedanA upacArathI *x*x* te Abhinibodhika. tenA AvaraNabhUta karmanA kSayopazama rUpa che. - X - X - X - X - - je saMbhaLAya che te zruta-zabda ja. kemake bhAvakRtanuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAyoMpacAra karyo che, athavA je vaDe, jethI, je chate saMbhaLAya che te zrata arthAt tadAvaraNIya karmanA kSayopazamarUpa che athavA zrutanA upayogarUpa pariNAmathI ananya hovAthI AtmA ja sAMbhaLe che, mATe AtmA ja zrata che. dhRtarUpa jJAna te zrutajJAna. 220 sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 te mana:paryavajJAna, mana:paryayajJAna, mana:paryAyajJAna athavA mananA payaya, * dharma athati bAhya vastunA AlocanAdi prakAro, teone vize jJAna, te mana:paryAyijJAna, mana:paryayajJAna athavA mataHparyavajJAna. * * * vana - mati Adi jJAnApekSArahita hovAthI asahAya athavA AvaraNa malarUpa kalaMka rahitatAthI zuddha athavA samasta vAtikarmanA AvaraNanA abhAva vaDe saMpUrNarUpe utpanna thavAthI sakala athavA ananya sadaizavathI asAdhAraNa athavA DroyAnanatvathI anaMta yathAvasthita samagra bhUta, vartamAna, bhAvibhAvanA svabhAvanuM prakAzaka jJAna te kevalajJAna. kahyuM che - eka, zuddha, paripUrNa, asAdhAraNa, anaMta evuM jJAna te kevalajJAna. prAyaH A jJAnazabda jJAna samAdhikaraNa che. manaH payayi jJAnane vize tapuraNa samAsane batAvela hovAthI 'prAyaH' che. ahIM svAmI, kALa, kAraNa, viSaya, parokSavanA sAdhammacI ane zeSa jJAnanA sabhAvathI AdimAM mati ane zrutajJAnano upanyAsa karela che. tethI kahe che - je matijJAnano svAmI che te ja zrutajJAnano che. kemake jyAM matijJAna tyAM zrutajJAna. matijJAnano sthitikALa che teTalo ja zrutajJAnano che. * x * samakitathI apatita jIvApekSA e sAdhika 66-sAgaropama kALa che. baMne jJAna kSayopazamahetuka che. baMne sAmAnyathI sarva prathAdi viSayavALA che, baMne jJAna parokSa che. matizrutajJAnano bhAva hovAthI ja avadhi Adino bhAva che. * x * matipUrvaka zrata hovAthI athavA viziSTa matinA aMzarUpa hovAthI zratanI pahelAM mati kahela che. A artha jaNAvatI eka gAthA paNa che. - kALa, viparyaya, svAmI ane lAbhanA sAdhavI matijJAna zrutajJAna pachI avadhijJAna kahe che, te batAve che. pravAhanI apekSAo jeTalo mati, zradjJAnano sthitikALa che tenA AdhArabhUta samakitathI apatita eka jIvanI apekSAe jeTalo kALa che teTalo ja kALa avadhijJAnano paNa che. jema mati, zrutajJAnano viparyaya jJAnamAM thAya che. e rIte avadhijJAna paNa mithyAdeSTi virbhAgajJAna rUpa thAya che. je matizrutano svAmI che, te ja avadhino svAmI che. virbhAgajJAnI devAdine samyagdarzananI prApti thatA eka sAthe traNa jJAnanA lAbhano saMbhava che. kahyuM che - kALa, viparyaya, svAmItva, lAbhasAmarthya vaDe mati, zruta pachI avadhijJAna kahyuM che. tathA chAsya, viSaya, bhAva, pratyakSavanA sAdharmsathI avadhi pachI manapavijJAna kahe che jema avadhijJAna chAsthane hoya che tema mana:paryavajJAna paNa hoya che, jema avadhijJAnarUpI dravyanA viSayavALuM che tema A jJAna paNa che. vaLI avadhinI jema A jJAna paNa kSAyopathamika che. baMne jJAna pratyakSa che. kahyuM che ke - chaThAsthad, viSaya, bhAvAdinA sAdharmsathI avadhijJAna pachI mana:paryavajJAnano nyAsa che. mana:paryavajJAna pachI kevalajJAnano upanyAsa che. kAraNa apramatta sAdurUpa svAmInA sAdharmathI tenuM badhA jJAnamAM uttama che. te A pramANe - jema mana:paryavajJAna - X je vaDe, jethI, je chate artha jaNAya te avadhi, nIce nIce vistArapUrvaka jaNAya te avadhi, athavA maryAdA vaDe jaNAya te avadhi. avadhi jJAnAvaraNano kSayopazama ja hoya kemake avadhijJAnanA upayogano hetu che athavA jANavuM te avadhi - padArthanA viSayano bodha, avadhirUpa jJAna te avadhijJAna. - X - X - para - sarva prakAre, mavana - va - mavana - javuM ke jANavuM te paryAya. para + Hva ke aA ke mAya te paryava, paryaya, paryAya. manamAM ke manano paryava, paryaya ke pacayi te manaparyava, mana:paryaya athavA mana:paryAya. sarvataH manano bodha. te ja jJAna Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/3/506,503 221 uttama yatine ja thAya che. tema kevalajJAna paNa thAya che. je jIva sarvajJAna prApta kare che te cokkasa aMtamAM kevalajJAna pAme che. jema mana:paryAya jJAna viparyaya sahita hotuM nathI tema kevaLajJAna paNa viparyaya yukta na hoya. uttamapaNAthI, atirUpa svAmitvathI ane aMte lAbha thavAthI te kevaLajJAnano upanyAsa che. mati zruta parokSa che, zeSa pratyakSa che. ukta jJAnane Avaka jJAnAvaraNa karma che, tethI tenuM svarUpa [50] sUp sugama che. jJAnAvaraNa karma kahyuM. teno nAza karavA mATe upAyavizeSa svAdhyAyanA bhedo kahe che-- * sUtra-508 thI 510 : pi08] svAdhyAya pAMca bheda kahyA che, te A - vAcana, pRcchanA, parivatanA, anapekSA, dharmakathA... [59] paccakakhANa pAMca bhede kahyuM che, te A - zraddhAnuM zuddha, vinaya zuddha, anubhASA zuddha, anubhAvanA zuddha, bhAva zuddha... [510] pratikramaNa pAMca bhede kahyuM che, te A - Azrava hara, mizrAva, kaSAya, yoga, bhAva-pratikramaNa. * vivecana-508 thI 510 : [58] sUtra suga che. vizeSa e ke - mu - zobhana, A - maryAdA vaDe, adhyayana - zratane adhika anusaravuM, te svAdhyAya... je ziSyane kahe che, ziSya prati gurano prayojaka bhAva te vAyanA... vAcanA lIdhela ziSyane saMzayAdi utpattimAM punaH pUchavuM - pUrve bhaNela sUtrAdinI zaMkAdimAM prazna karavo te pRcchanA... pUchavAthI vizeSa zuddha thayeluM sUtranuM vismaraNa na thAya te mATe parivartanA karavI arthAt sUtranuM guNanA karavuM... on mAphaka arthamAM paNa vimRti saMbhave che, tethI artha vAraMvAra vicAravA yogya che, mATe anupekSavuM te anupekSA arthAt vicAravuM. ema abhyasta zrutathI, dharmakathA karavA yogya che. dhRtarUpa dharmanI je kathA te dharmakathA. - pi09] ghamakathArUpa maMthana vaDe sArI rIte maMthana karela che jeNe evA bhavya jIvo zuddha pratyAkhyAna svIkAre che, mATe pratyAkhyAna kahe che. prati - niSedharI, ma - maryAdA vaDe, sthAna - kavana te pratyAkhyAna. temAM zraddhAna vaDe - evA patayaya lakSaNa vaDe niravadha te zraddhAne zuddha. zraddhAnanA abhAve pratyAkhyAna azuddha thAya che. e rIte sarvatra jANavuM ahIM niryuktinI gAthAo kahe che (1) sarva pratyAkhyAna kahyuM che, je manuSya sahe che tene tuM zuddha zraddhA jANa. - (2) je jIva mana-vacana-kAya gupta thaIne kRtikarmanI anyUnAdhika vizuddhine prayoje che, te vinayazuddha jANa. (3) anubhASaNa zuddha A pramANe - vaMdana karIne pratyAkhyAna karato, guru samukha aMjali joDela ziNa akSara, pada, vyaMjana vaDe parizuddha gurunA vacanane rarara sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 anusarIne bole te anubhASaNA zuddha jANa. vizeSa e ke gura vofmAruM bole, ziSya vosirAma bole. (4) anupAlanA zuddha A pramANe - mahA yAraNyamAM, dubhikSamAM, AtaMkamAM, mahAroga utpanna thavA chatAM je pAlana karyuM paNa bhAMgyuM nahIM tene tuM anupAlanA zuddha jANa... (5) bhAvazuddha A pramANe - rAga vaDe, hepa vaDe ihalokAdi AzaMsArUpa pariNAma vaDe je dUSita na hoya te cokkasa pratyAkhyAna bhAvavizuddha jANavuM. niryuktimAM chaThuM jJAnazuddha paNa kaheluM che. kahyuM che ke - je kALamAM je kalAne vize mUlaguNautaguNonA zuddha jANa. * * * ahIM pAMca sthAnakanA anuroghathI chavuM pratyAkhyAna kahyuM nathI athavA zraddhAna zuddha pada vaDe saMgraha karela che, kAraNa ke zraddhAnanuM jJAna vizeSapaNuM hoya che. [510] pratyAkhyAna karavA chatAM kadAcita atiyAra saMbhave che tethI pratikramaNa karavuM joIe, mATe pratikamaNanuM nirUpaNa kare che- pratikULa maUT - gamana karavuM te pratikramaNa. kahevA mAMge che ke - zubha yogothI azubha yogo pratye gayelanuM zubha yogone vize pAchuM AvavuM te pratikramaNa. kahyuM che - pramAdanA vazathI potAnA sthAnathI parasthAnamAM gayela jIvanuM je pharIthI svasthAnamAM ja javuM te pratikramaNa kahevAya... athavA kSAyopathamika bhAvathI audayika bhAvane vaza thayela jIvanuM pharIne kSAyopathamika bhAvamAM AvavuM te pratikramaNa. viSayanA bhedathI pratikramaNa pAMca prakAre che, temAM prANAtipAta Adi AzravanA dvArothI pratikramaNa - nivavuM at pharI na karavuM te AzrayadvAra pratikramaNa - arthAt asaMyamanuM pratikramaNa. Abhoga, anAbhoga, sahasAkAra vaDe mithyAtvamAM javAnI nivRtti karavI te mithyAtva pratikramaNa... e rIte kaSAyathI tivartavuM te kaSAya pratikamaNa... yoganuM pratikamaNa te azubha mana-vacana-kAyAnA vyApAronuM vivartana karavuM, te vizeSarUpe avivakSita Azrava AdinuM pratikramaNa ja bhAva-pratikramaNa che. kahyuM che - svayaM je mana, vacana, kAyAthI mithyAtvAdine pAmato nathI, anyane pamADato nathI ane anumodato nathI tene bhAva pratikramaNa kahela che. vizeSa vivAmAM to ukta cAra bhedo che. kahyuM che - (1) mithyAtvanuM pratikamaNa, (2) asaMyamanuM pratikamaramaNa, (3) kaSAyonuM pratikramaNa, (4) apazasta yogonuM pratikamaNa, bhAva pratikramaNa to zrata vaDe bhAvita mativAlAne hoya che mATe vAcanA yogya, zIkhavavA yogya zrata che, tethI tene kahe che- * sU511 - pAMca kAraNe cutanI vAcanA ApavI. te A * saMgrahArthe uvagraha arthe, nirjarArthe, maruM zrata pAkuM thaze te mATe, zrata avicchitArthe pAMca kAraNe sutane zIkhavavuM. te A - jJAnArthe, darzanArthe, cAmiANe, vyagrahane choDAvavA mATe, yathArtha padArthanA jJAna mATe. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/3/511 ra3 224 sthAnAMgasUtra saTIkaanuvAda-3/3 * vivecana-511 : sUtra sugama che. vizeSa e ke - mura - zrata ke sUra mAtrane bhaNAvo. temAM ziyone mRtanuM grahaNa, te ja prayojana mATe - saMgraharUpa prayojanane mATe ke saMgraha e ja prayojana che jene te saMgrahAryuM. tenA bhAvarUpa saMgrahArthatA vaDe arthAta ziSyone zratano saMgraha thAo. evA prayojanathI ke mArA vaDe ziSyo saMgRhita che e rIte saMgrahArthapaNAne. e rIte upaprahArthapaNAe, ziSyo bhakta, pAna, varasAdi prApta karavAmAM samarthapaNe AdhArabhUta thAo - e bhAva che. nirjarArthe, mane karmonI nirjarA ja thAo, A hetathI. zruta - graMtha, mane vAcanA ApanAra evA mane jAtavizeSa thaze. avicchinnapaNAe zratanuM kAlAMtara prApaNa te avicchinnanaya. te ja prayojanane mATe tavonuM jANavuM te jJAna, tenuM zraddhAna te darzana, sadanuSThAna te cAritra, vyagraha eTale mithyAbhiniveza, tene mUkavuM ke bIjAone mUkAvavuM te vyavruha mocana, tenA prayojana mATe. jema che tema rahela ke jevA prakAranA prayojanone, jIvAdikone, athavA yathAdravyone - paryAyone huM jANIza e hetuthI zIkhe. yathAvasthita bhAvo urdhvalokamAM saudharmAdika che mATe tenA viSayavALA sUrane tathA dholoka, tichaliokAdi saMbaMdhI kathana * sUtra-512 thI pa13 - [51] saudharma-Ina kalyomAM paMcavaNa vimAno kahyA che - kRNa yAvatuM zreta.. saudharma-IzAna kalyomAM vimAno 5oo yojana ud ucapaNe kahyA che... bahAloka-lAMtaka kakSAmAM devonuM bhavadhAraNIya zarIra ukRSTathI pAMca hAtha uMtd ucapaNe kahyuM che. nairasiko pAMca varNa, pAMcasavALA yugalone bAMdhyA che, bAMdhe che ane bAMdhaze. te A - kRNa yAva4 zukala tikata cAva4 madhura, vaimAnika sudhI. [51] jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe gaMgA mahAnadImAM pAMca mahAnadIo maLe che . jamunA, saTU, AdI, kozI, mahI... jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe siMdha mahAnadImAM pAMca mahAnadIo maLe che . sata, vibhAsA, vitatyA, airAvatI, caMdrabhAgA... jaMbUdvIpamAM mera parvatanI uttare hatA mahAnadImAM pAMca mahAnadI maLe che. * kRNA, mahAkRNA, nIlA, mahAniIlA, mahAtIra... jabUdvIpamAM meranI uttare katAvatI mahAnadImAM pAMca mahAnadI maLe che . indrA, indronA, suSeNA, adheiNA, mahAbhogA. [514] pAMca tIrthakaro kumAravAsa maLe sIne muMDa thaIne cAvatu patajita thayA - vAsupUjaya, mallI, ariSTanemi, pArza, vIra [15] amaracaMyA rAjadhAnImAM pAMca sabhAo kahI che - sudhamasibhA, upapata sabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya sabhA... eka eka IndranA sthAnamAM pAMca sabhAo kahI - sudhamAM cAvatuM vyavasAya. pi16] pAMca no pAMca-pAMca tArA yukta kahA che . dhaniSThA, rohiNI, punarvasu, hasta, vizAkhA. 1 [51] jIvoe pAMca sthAna vaDe nivartita yugalone pApakarmapaNe cayana karyA che, kare che, karaze - ekendriya nivartata yAvata paMcendriya nivartita. e rIte cayana, upacayana, baMdha, udIraNA, vedanA, nirjara. pAMca padezika aMdha anaMtA kahyuM che, pAMca pradezAvagADha yugalo anaMtA kaII che . yAvatu - pAMca guNa rUkSa yugalo anaMtA kahyA. * vivecana-512 thI pa13 : A badhAM sUtro sugama che. vizeSa e ke - [512] zarIrAdipaNe bAMdhyA. [51]. kSA - bharata kSetramAM sama prApta thAya che, uttara - ravatamAM. pUrvatara sUtramAM bharata vaktavyatA kahI, tenA prastAvathI temAM utpanna tIrthaMkara sUp sugama che. [514] vizeSa e ke * kumArasvAsa-rAjyabhAvathI vAsa. [515] bhatAdi kSetre prastAvathI * photrabhUta camacaMyAdi vaktavyatA sUga che, te asurakumAra rAjA camaranI rAjadhAnI che.. sudhamAM sabhA * jyAM zayyA che, upapAta sabhA - jyAM utpanna thAya che. abhiSeka jayAM thAya che. abhiSeka sabhA ityAdi. [516] deva nivAsa adhikArI namra sUga che. [51] nakSatrAdi devapaNuM jIvone karmayugalanA saMcayathI thAya che, mATe caya Adi cha sUtro che. pudgalo vivigha pariNAmI che mATe pudgalonA sUga che. vyAkhyA pUrvavat. sthAna-5 - uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa sthAna-5no TIkAsahita anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - X - X - X - X - X - Agama-saTIka-bhAga-6-puro thayo Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.