________________ 3|-||200 221 જંબુદ્વીપના મેરુ પર્વતની દક્ષિણે જે આ ઉત્પન્ન થાય છે :- વોટું-તાંબુકલાઈ-સીસુ-સોનુ-રપુ-dજ તે બધાંની ખાણો, વસુધારા, હિરણય-સુવર્ણ-રતનવજઆભરણ-ત્ર-પુw-ફળ-બીજ-માળા-વર્ણ-ચૂર્ણ-ગંધવાની વષ, હિરણયથી વસ્ત્ર સુધીની તથા ભાજન અને ક્ષીરની વૃષ્ટિ, સુકાળ, દુકાળ, સોધુ મોંધુ, સુભિક્ષ, દુર્ભિશ્વ, ખરીદ-વેચાણ, સંનિધિ, સંચય, નિધિ, નિધાન. ઘણાં જૂના નષ્ટ સ્વામીવાળા-સંભાળનાર ક્ષીણ થયા હોય, માર્ગ ક્ષીણ થયો હોય - ગોત્રના ઘર નાશ પામ્યા હોય-સ્વામી, સંભાળનાર, ગોત્રના ઘરનો ઉચ્છેદ થયો હોય એવા શૃંગાટક, શક, ચતુક, ચવર, ચતુમુખ, મહાપથ, ગલી, નગરની ખાળ, ૨મશાન, પર્વતની કંદરા, શાંતિગૃહ, પહાડને કોતરી બનાવેલ ઘર, સભાસ્થાનોમાં દાટેલા નિધાનો - આ બધું શક્રેન્દ્રના વૈશ્રમણ લોકપાલથી આજ્ઞાત-અદેટઅશ્રુત-વિજ્ઞાન હોતું નથી. શકના વૈમણ લોકપાલને આ દેવો અપત્યરૂપ અભિમત છે પુણભદ્ધ, માણિભદ્ર, શાલિભદ્ર, અમનોભદ્ર, ચક, રક્ષ, પૂણરિક્ષ, સહાન, સવયશા, સર્વકામ, સમૃદ્ધ, અમોઘ, અસંગ.. શકના વૈશ્રમણ લોકાલનું આયુ બે પલ્યોપમ છે અને તેના અપત્યરૂપ અભિમત દેવોનું આવું એક પલ્યોપમ છે. વૈશ્રમણ લોકપાલ ચાવતું આવી મહાકદ્ધિાળો છે. ભગવાન ! એમ જ છે (2). * વિવેચન-૨૦૦ : વસુધારા - તીર્થકરના જન્માદિ પ્રસંગે આકાશમાંથી થતી ધનવૃષ્ટિ, fvUવાસ - 5 અથવા ઘડેલ સોનું. વર્ષો - અલાતર વરસાદ, વૃષ્ટિ - મહાવ. માન્ય * ગુંથેલા પુષ્પો, યf - ચંદન, પૂf - સુગંધી દ્રવ્યનો ભૂકો, આંધ - કોઠપુટપાક, * * * નિધિ - ઘી, ગોળ આદિની સ્થાપના, નિવવ - ધાન્યનો સંચય, નિધિ - લાખ વગેરે પ્રમાણ દ્રવ્ય સ્થાપના, નિધાન - ભૂમિમાં રહેલ હજાર આદિ દ્રવ્યનો સંચય. એ બધાં કેવા ? ખૂબ જૂના, તેથી જ તેના સ્વામી, હિંચક આદિ ક્ષીણ થયા છે, માર્ગ, ગોત્રીયના ઘરો ક્ષીણ થયા છે. જેના સ્વામી હવે સત્તાહીન થયા છે. ઇત્યાદિ | શતક-3, ઉદ્દેશા-૭-નો ટીકાસહિતનો અનુવાદ પૂર્ણ | છે શતક-૩, ઉદ્દેશો-૮-“દેવાધિપતિ” છે. - X - X - X - X - * સૂત્ર-૨૦૧ થી 204 - (ર૦૧] રાજગૃહ નગરમાં ચાવતું પર્ફપાસના કરતાં આમ કહ્યું કે - ભગવાન ! આસુકુમાર દેવો ઉપર કેટલા દેવો આધિપત્ય કરતાં ચાવતું વિચરે છે ? ગૌતમ! દશ દેવો યાવતું આધિપત્ય કરતાં વિચરે છે. તે આ - સુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમર, સોમ, યમ, વરુણ, વૈશ્રમણ, વૈરોગનેન્દ્ર વૈરોચનરાજ બલિ, સોમ, યમ, વરુણ, વૈશ્રમણ. નાગકુમાર વિશે પ્રથન - ગૌતમ! દશ દેવો તેમનું આધિપત્ય કરતાં 222 ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૧ ચાવતું વિચરે છે. તે આ - નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમાર રાજ રણ, કાલવાલ, કોલવાલ, શોલવાલ, elખવાલ, નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમાર રાજ ભૂતાનંદ, કાલવાલ, કોલવાલ, શંખવાલ, શેલવાલ. જેમ નાગકુમારેદ્ર સંબંધે આ વક્તવાતાથી જણાવ્યું તેમ આ દેવો સંબંધ પણ જાણવું - સુવણકુમારના અધિપતિઓ - વેણુદાલી, ઝિ, વિચિત્ર, પિત્ત, વિચિત્રપક્ષ છે - ... વિદુકુમારના અધિપતિઓ - હરિકાંત, હરિસ્સહ, પ્રભ, સુપભ, પ્રભકાંત, સુપભકાંત. - અનિકુમારના અધિપતિઓ - અનિસહ, આનિમાનવ, તેજ, તેજસહ, તેજકાંત, તેજપ્રભ. * * દ્વીપકુમારના અધિપતિઓ - પૂર્ણ, વિશિષ્ટ, 5, સુરૂપ, રયકાંત, ટપભ. -- ઉદધિકુમારના અધિપતિઓ - જલકાંd, જલપભ, જલરૂપ, જલકાંત, જલપભ. દિશાકુમારના અધિપતિઓ - અમિતગતિ, અમિતવાહન, વરિતગતિ, ક્ષિપગતિ, સહગતિ, સહવિક્રમગતિ. * * વાયુકુમારના અધિપતિઓ - વેલંબ, પ્રભંજન, કાલ, મહાકાલ, સાંજન, રિસ્ટ-સ્વનિત કુમારના અધિપતિઓ - ઘોષ, મહાઘોષ, આad, વ્યાવd, નંદિકાdd, મહાનંદિકાળd. * * એ પ્રમાણે અસુરકુમાર માફક કહેવું. દક્ષિણ ભવનપતિના ઈન્દ્રોના પ્રથમ લોકપાલોના નામો આધાક્ષર પ્રમાણે આ છે. સો, કા, ચિ, 5, તે, છ, જ, તુ કા, આ પિશાચાકુમાર સંબંધી પ્રશ્ન : બે દેવો આધિપત્ય કરે છે. [૨૦કાલ અને મહાકાલ, સુરૂપ અને પ્રતિરૂપ, પૂણભિદ્ર અને માણિભદ્ર, ભીમ અને મહાભીમ. [20] કિંનર અને કિં૫ર્ષ, સપુરુષ અને મહાપુરુષ, અતિકાય અને મહાકાય, ગીતરતિ અને ગીતયશ. | [24] ઉકત બધાં દેવો વાણવ્યંતરોના ઈન્દ્રો છે... જ્યોતિષ્ક દેવોની અધિપતિ દેવો વિચરે છે - ચંદ્ર અને સૂર્ય ભગવન! સૌધર્મ અને ઈશાન કો આધિપત્ય કરતા યાવ4 કેટલા દેવો વિચરે છે? ગૌતમાં દશ. તે આ - દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક, સોમ, યમ, વરુણ, વૈશમણ, દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાન, સોમ, યમ, વરુણ, વૈશ્રમણ. આ વક્તવ્યતા બધાં કલ્પોમાં કહેવી. જેના જે ઈન્દ્ર છે, તે કહેા. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે. * વિવેચન-૨૦૧ થી 204 - આઠમો ઉદ્દેશો દેવવક્તવ્યતા સંબંધી છે. સુગમ છે વિશેષ આ - દક્ષિણ ભવનપતીન્દ્રોના પુરા નામ આ પ્રમાણે છે - સોમ, મહાકાલ, ચિત, પ્રભ, તેજ, રસ, જલ, તુરિયગતિ, વરિતગતિ, કાલ અને આયુક્ત. બીજી વાચનામાં પણ આ નામો છે * x * બીજી પ્રતમાં આમ પણ કહ્યું છે - દક્ષિણના લોકપાલોના પ્રત્યેક સૂત્રમાં જે ત્રીજા અને ચોથા છે, તે ઉત્તરના લોકપાલોમાં ચોથા અને ત્રીજા કહેવા.