Agam Satik Part 09 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 1

SR No.: 009000
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 109
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size: 1 MB

Page 110

206 ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૧ -/3/139,180 205 એ જ કર્મ. વેદના એટલે કર્મનો અનુભવ. તે પછી જ થાય. ( ધે ક્રિયાને જ સ્વામીભાવે નિરૂપે છે - શ્રમણોને ક્રિયા હોય ? હોય. પ્રમાદને લીધે - જેમકે - દુwયક્તકાય ક્રિયાજન્ય કર્મ, યોગને લીધે ઈપરિકી ક્રિયાથી ઉપજતું કર્મ - - કિયા અધિકારી જ કહે છે - સૂત્ર-૧૮૧ - ભગવના જીવ હમેશા માપૂર્વક કરે છે, વિવિધ રીતે કરે છે, ચાલતાસ્પંદનથી-ઘટ્ટણથી-ક્ષોભથી-ઉદીરણાથી તે તે ભાવે પરિણમે? હા, પંડિત ઓમ જ છે. ભગવાન! જ્યાં સુધી તે જીવ હંમેશા માપપૂર્વક યાવન પરિણમે છે, ત્યાં સુધી તે જીવની તે આંતક્રિયા થાય? ના, તેમ નથી. એમ કેમ કહું? મંડિત» જ્યાં સુધી તે જીવ સદા સમિત ન કર્ધ ચાલતું ન પરિણમે, ત્યાં સુધી તે જીવ આરંભ સંભન્સમારંભ ન રે, આરંભસંસંભન્સમારંભમાં ન વહેં આરંભ-સંરંભ-સમારંભ ન કરતો, અાદિમાં ન વતતો ઘણાં પ્રાણાદિને દુ:ખ ચાવતુ પuિપ ન આપીને રહે છે. જેમ કોઈ પણ સૂકા ઘાસના પૂળાને અગ્નિમાં નાંખે કે તુરંત ભળી જાય. એ બરાબર છે, હા બરાબર છે. જેમ કોઈ પુરુષ જલબિંદુને તપેલા લોઢાના કડાયા ઉપર નાંખે, તો હે મંડિતુપુત્રી તેનો તુરંત નાશ થાય? હા, થાય. જેમ કોઈ દ્રહ હોય તે પણીથી ભરેલો, છલોછલ ભરેલો, છલકાતો, વૃદ્ધિ પામતો હોય, ભરેલા ઘા માફક બધે સ્થાને પાણીથી વ્યાપ્ત હોય, તેમાં કોઈ પણ સેંકડો નાના કાણાવાળી અને સેંકડો મોટા કાણાવાળી નાવને પ્રવેશાવે, તો હે મંડિત તે નાવા પાણીથી ભરાતા પૂર્ણ, પૂર્ણ પ્રમાણ યાવત ભરેલા ઘડા જેવી થઈ જાય? હા, થાય. કોઈ પરષ તે નાનાં બધાં કાણાં પૂરી દે, નૌકાનું પાણી ઉલેચાવી નાંખે, તો બધું પાણી ઉલેચાયા બાદ તે નાવ શીu જ ઉપર આવે? હા આવે - - હે મંડિત એ રીતે આત્મામાં સંવૃત થયેલ ઈયસિમિત ચાવતું ગુપ્ત બહાચારી, સાવધાનીથી ચાલતા-ઉભતા-બેસતા-જુતા, સાવધાનીથી વાપન્કેબલ-પાદપોંછન લેતા-મૂકતા અણગારને ચાવતું આંખ પટપટાવતા પણ વિમમાપૂર્વક સૂક્ષ્મ ઈયપિથિકી ક્રિયા ાય છે અને પ્રથમ સમયે બદ્ધ સૃષ્ટ, બીજ સમયે વેદાયેલી, ત્રીજા સમયે નિર્જર પામેલી તે કિયા ભવિષ્યકાળ અકર્મ થાય છે. તેથી મંડિતwએમ કહ્યું કે - ચાવત્ : x - તે જીવને અંતક્રિયા થાય છે. * વિવેચન-૧૮૧ - જો કે અહીં સામાન્યથી જીવનું ગ્રહણ કર્યું છે, તો પણ યોગવાળો જીવ જ લેવો. કેમકે યોગરહિત જીવને જનાદિ ક્રિયા ન હોય. - X * વેરૂ આદિ - કરે છે, વિશેષ કંપે છે, એક સ્થાનેથી બીજે સ્થાને જાય છે, કિંચિત્ ચાલે છે, બીજા મતે અન્ય અવકાશ જઈને વળી ત્યાં જ આવે છે, સર્વે દિશાઓમાં ચાલે છે અથવા બીજા પદાર્થનો સ્પર્શ કરે છે, ક્ષોભ પામે છે અથવા પ્રવીમાં પ્રવેશે છે કે બીવે છે, પ્રબળતાથી પ્રેરે છે અથવા બીજા પદાર્થનું પ્રતિપાદન કરે છે. શેષ કિયા ભેદના સંગ્રહ માટે કહે છે - ઉત્કોપણ, અવોપણ, આકુંચન, પ્રસારણાદિ પર્યાયોને પામે છે. * * * * * અંત મરણાંત, અંતવિજય - સક્ત કર્મના નાશરૂપ ક્રિયા.. મrts - પૃથ્વી આદિને ઉપદ્રવ કરે છે, સંરંગ - તેના નાશનો સંકલ્પ કરે છે સમાજ - તે જીવોને પરિતાપે છે *x - ક્રિયા અને ક્રિયા કરનાર એ બંને જુદા નથી. એ વાત જણાવવાને આ સૂઝ સમાનાધિકરણપૂર્વક કહ્યું છે. વળી તે બંનેમાં કિંચિત ભેદ પણ છે, એ વાત જણાવવા વ્યધિકરણપૂર્વક કહ્યું છે. અધિકરણપ જીવ આરંભ-સંભ-સમારંભમાં વર્તે છે. આરંભાદિ કરતો એ વાક્યથી ક્રિયા અને ક્રિયા કરનારને અભેદ સૂચવ્યા છે. આરંભમાં વર્તતો આદિ વાક્યથી તેમાં ભેદ સૂચવેલ છે. આ બીજો ઉલ્લેખ પહેલાના અનુવાદરૂપે છે, તેને પહેલાના ઉલ્લેખના સમર્થન માટે જણાવેલ છે. * * * મરણરૂપ દુ:ખ પમાડ્યુ અથવા ઈષ્ટ વિયોગાદિ દુઃખનો હેતુ પમાડવા તેમાં વર્તે છે. એ રીતે દીનતા પમાડવી, શોકવૃદ્ધિથી શરીરને જીર્ણતા પમાડવી, શોકને વધારી રોવડાવવા, પીટાવવા અને પછી શરીરને સંતાપ દેવામાં વર્તે છે. ક્યાંક ‘દુ:ખ આપવામાં” એવો પણ પાઠ છે. * x - 4 - કહેલ વાતથી વિપરીત વાતને કહે છે - શૈલેશીકરણ વખતે યોગના નિરોધથી કંપતો નથી, એજનાદિ રહિત હોવાથી આરંભાદિમાં વર્તતો નથી. તેમજ પ્રાણ આદિને દુ:ખાદિનું કારણ થતો નથી. તેથી યોગનિરોધ નામના શુકલધ્યાન વડે અક્રિય આત્માની સકલકર્મ બંસરૂપ અંતક્રિયા થાય છે. તે સંબંધે બે દષ્ટાંતો દશવિલ છે * x * એ જ રીતે શુક્લ ધ્યાનના ચોથા ભેદરૂપ અગ્નિ વડે કર્મોનું દહન થાય છે. કિચારહિત મનુષ્યને જ અંતકિયા થાય છે, તે માટે નાવનું દષ્ટાંત આપેલ છે - x * તેમાં આત્મામાં આત્મા વડે સંવૃત-પ્રતિસંલીન. - x * મા૩ર - ઉપયોગપૂર્વક. ગમનાદિ ચૂળ ક્રિયામાં જ ઉપયોગ નહીં, પણ આંખની ઉન્મેષ અને નિમેષ ક્રિયામાં પણ ઉપયોગ રહે છે. વિમમા એટલે અંતર્મહત્તથી દેશોન પૂર્વકોટિ પર્વતની ક્રિયા. કેમકે કાળ વિચિત્ર છે. * x * ક્યાંક તપેદાપાઠ છે. એટલે સ્વેચ્છાએ ચક્ષુની પાંપણનું ઢળવું થાય છે, તે પસ્કૃત નથી. સુહુન - સૂક્ષ્મ બંધાદિ કાળવાળી. પ્રથfથી - જવાના માર્ગમાં થયેલી જે ક્રિયા - કેવળશરીરહેતક ક્રિયા, તેથી સાતા વેદનીયકર્મ થાય છે. ઉપશાંત મોહ, ક્ષીણમોહ, સયોગિકેવલી એ ત્રણ ગુણસ્થાનકે વર્તતા વીતરાગ પણ સક્રિય હોવાથી સાતા વેદનીય કર્મ બાંધે. તે ઈપરિકી ક્રિયા પ્રથમ સમયે કમપણે ઉત્પન્ન કરી માટે બાંધી-જીવ પ્રદેશ સાથે તેનું સાર્શન થયું, બીજા સમયે વેદન થયું - અનુભવી, ત્રીજા સમયે અનુભવાઈ રહી, માટે જીવના પ્રદેશોથી છુટી પડી ગઈ. આ જ વાત વાક્યાંતરથી કહે છે - પ્રથમ સમયે બંધાઈ અને અશઇિ, બીજ સમયે વેદી-અનુભવાઈ, એક કાળે ઉદીરણાં અને ઉદય સંભવતો નથી. તેથી ઉદીરિત શબ્દ અહીં વેદિક અર્થમાં યોજયો છે. બીજે તો નિર્જરી તેથી ભાવિકાળમાં તે અકર્મ પણ થઈ જાય છે. જો કે અહીં બીજે સમયે જ કર્મ અકર્મ થઈ જાય છે. તો પણ તે જ વખતે ભાવકર્મની રહિતતા હોવાથી અને દ્રવ્યકર્મની હાજરી હોવાથી, ત્રીજે સમયે કર્મ નિજીર્ણ થયું એમ વ્યવહાર છે - X - મનાવ8 સૂગથી સૂચવે છે - આશ્રવવાળો સંયત પણ કર્મનો બંધ કરે તો