________________
૩|-|/૧૭૦ થી ૧૨
૧૫
ભેગા કરી, હાથને નીચે લાંબા કરી, એક યુગલ ઉપર દૃષ્ટિ સખી, અનિમેષ નયને, જરા શરીરને આગળને ભાગે નમતું મેલીને, યથાસ્થિત ગાત્રો વડે, સવેન્દ્રિયથી ગુપ્ત થઈને, એકરામિકી મહાપતિમા સ્વીકારીને રહેતો હતો.
તે કાળે તે સમયે ચમચંયા રાજધાની ઈન્દ્ર, પુરોહિત રહિત હતી. ત્યારે તે પુરણ ભાલતપસ્વી પ્રતિપૂર્ણ ૧ર વર્ષનો પાયિ પાળીને, માસિકી, સંલેખનાથી આત્માને જોડીને, ૬o ભક્તને અનશન વડે છેદીને કાળમાણે કાળ કરી ચર્ચા રાજધાનીમાં ઉત્પાત સભામાં ચાવત ઈન્દ્રપણે ઉત્પન્ન થયો. ત્યારે તે અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમટ, જે તાજો જ ઉત્પન્ન થયેલો, તેણે પાંચ પ્રકારે પતિને પૂર્ણ કરી. તે આ - આહાર પરાપ્તિથી પતિભાવ પામીને અવધિજ્ઞાન વડે સ્વાભાવિક ઉંચે યાવતું સૌધર્મક૨ દેવેન્દ્ર, દેવરાજ, મઘવા, પાકશાસન, શતકતુ, સહસાક્ષ, વજપાણિ, પુરંદર યાવત્ દશ દિશાઓને ઉધોતિત, પ્રઘોતિત કરતો, સૌધર્મ કલામાં, સૌધમવતંસક વિમાનમાં શસિંહાસન ઉપર ચાવતું દિવ્ય ભોગોપભોગને ભોગવતા (શક્રેન્દ્રને) જોયો.
તેને જોઈને ચમરેન્દ્રને આવા પ્રકારનો આદધ્યાત્મિક, ચિંતિત, પાલિત, મનોગત, સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો - આ કોણ મરણનો ઈચ્છક, દુરંત પાંતલક્ષણ, હીશ્રી વગરનો, હીનપુશ્ય ચૌદશીયો છે જે મારી આ આવા પ્રકારની દિવ્ય દેવઋદ્ધિ ચાવ4 દેવાનુભાવ લધ-પ્રાપ્ત-અભિસન્મુખ કર્યા છે છતાં મારી ઉપર ગભરાટ વિના દિવ્ય ભોગપભોગને ભોગવતો વિચરે છે ? એમ વિચારી ચમરે સામાનિક સભામાં ઉત્પન્ન દેવોને બોલાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું - હે દેવાનુપિયો ! આ કોણ મરણનો ઈચ્છક ચાવતું વિચારે છે ?
ત્યારે તે સામાનિક દેવો, ચમરેન્દ્રએ આમ કહ્યું ત્યારે હર્ષિત-સંતુષ્ટ થઈને યાવતુ હર્ષિત હૃદયે, હાથ જોડીને, દશ નખ ભેગા કરી, મસ્તકે અંજલિ કરી, આવત કરી, જય-વિજય વડે વધાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું - હે દેવાનુપિયા આ દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક છે યાવત વિચરી રહ્યો છે.
ત્યારે તે ચમરેન્દ્રએ તે સામાનિકપર્વદા ઉત્પન્ન દેવો પાસે આ કથન સાંભળી, અવધારી ક્રોધિત થઈ, રોધિત થઈ, કોપી, ચંડ બની, ક્રોધથી ધમધમતા, તે સામાનિક દેવોને આ પ્રમાણે કહ્યું - દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક બીજો છે અને અસુરેન્દ્ર અસુર રાજ ચમર બીજે છે. ભલે તે શક્રેન્દ્ર મહાદ્ધિવાળો છે, ભલે આ ચમરેન્દ્ર આભ ત્રુદ્ધિવાળો છે, તો પણ હે દેવાનુપિયો ! હું મારી પોતાની જ મેળે તે કેન્દ્રની શોભાને ભ્રષ્ટ કરવા ઈચ્છું છું. એમ કરીને તે ચમર ગરમ થયો, ઉપણીભૂત થયો.
ત્યારે તે અમરેન્દ્રએ અવધિજ્ઞાનનો પ્રયોગ કર્યો. મને અવધિજ્ઞાન વડે જોયો, જોઈને તેને આવા પ્રકારનો મનોગત સંકલ્પ યાવતુ થયો. શ્રમણ ભગવંત મહાવીર, જંબૂદ્વીપના ભરત ક્ષેત્રમાં સુંસુમારપુર નગરમાં અશોક વનખંડ ઉધાનમાં ઉત્તમ અશોક વૃક્ષ નીચે પૃવીશિલાપક ઉપર અમભકત તપ સ્વીકારીને એક
૧૯૬
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૧ રાગિકી મહાપતિમા ગ્રહણ કરીને રહેલા છે. તો એ શ્રેયકર છે, હું ભગવંત મહાવીરની નિશ્રા લઈ શકેન્દ્રને તેની શોભાથી ભ્રષ્ટ કરવા જાઉં. એમ વિચારી દેવશય્યાથી ઉઠીને દેવEણ પહેરી ઉપપાત સભાથી પૂર્વ દિશાના દ્વારેથી નીકળ્યો. જે તરફ સુધમસિભા હતી, જ્યાં ચતુપાલ શાભંડાર હતો, ત્યાં ગયો. જઈને પરિઘ રન નામે હથિયાર લીધું. પછી તે એકલો, કોઈને સાથે લીધા વિના પરિઘ રનને લઈને મહારોષને ધારણ કરતો ચમચંચા રાજધાનીની વચોવચ્ચેથી નીકળી, તિગિકૂિટ ઉત્પાત પીને આવ્યો. ત્યાં વૈક્રિય સમુદઘાત વડે સમવહત. થઈ, સંખ્યાત યોજન સુધીનાં ચાવતુ ઉત્તરવૈક્રિયરૂપ બનાવી, ઉત્કૃષ્ટ યાવત્ ગતિ વડે પૃવીશિલાપક ઉપર, મારી પાસે આવી, મને ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણા ચાવત નમસ્કાર કરીને તે ચમર આ પ્રમાણે બોલ્યો
' હે ભગવન ! આપનો આશ્રય લઈ હું મારી જાતે જ શકેન્દ્રને તેની શોભાથી ભ્રષ્ટ કરવા ઈચ્છું છું. એમ કરીને ઈશાન કોણની દિશા તરફ ગયો. જઈને વૈક્રિય સમુદ્દાત વડે સમવહત થઈ, યાવતુ બીજી વખત પણ વૈક્રિય સમુઘાતથી સમવહત થઈ એક મહા ઘોર ઘોરાકાર, ભયંક્ર, ભયંકરાકાર, ભાવર, ભયાનક, ગંભીર, સદાયી કાળી અર્ધરાત્રિ અને અડદના ઢગલા જેવું કાળું તથા લાખ યોજન ઊંચુ, મોટું શરીર બનાવ્યું. તેમ કરીને આસ્ફાટનવળન-ગર્જન-ઘોડા જેવો હણહણાટ-હસ્તિવત્ કિલકિલાટ-રથવ ઘણઘણાટ કરતો, પણ પછાડતો-ભૂમિ ઉપર પાટુ મારતો-સિંહનાદ કરતો ઉછળે છે, પછડાય છે. શપદીને છેદે છે, ડાબો હાથ ઉંચો કરે છે, જમણા હાથની તર્જની અને અંગુઠાના નખ વડે પોતાના મુખને વિડંબે છે, મોટા-મોટા કલકલ શાદોથી અવાજ કરે છે. એકલો, કોઈને સાથે લીધા વિના, પરિઘરનને લઈને ઉંચે આકાશમાં ઉડ્યો. જાણે અધોલોકને ખળભળાવતો, ભૂમિતલને કંપાવતો, તિછલિોકને ખેંચતો, ગગનતલને ફોડતો હોય તેવો (એ પ્રમાણે ચમર) ક્યાંક ગાજે છે ક્યાંક વિધુતવત ઝળકે છે. ક્યાંક વરસાદ પેઠે વરસે છે, ક્યાંક ધૂળવષd કરે છે, ક્યાંક અંધકાર કરે છે (એમ કરતો) વ્યંતરને ત્રાસ રમાડતો, જ્યોતક દેવોના જણે બે ભાગ કરતો. આત્મરક્ષક દેવોને ભગાડતો, પરિઘરત્ત આકાશતલમાં ફેરવતો, શોભાવતો ઉત્કૃષ્ટ ગતિથી યાવત અસંખ્ય તિછદ્વીપ સમદ્રની વચ્ચોવચથી નીકળતો સૌધર્મકો, સૌધમવિતસક વિમાને, જ્યાં સુધમસભા છે ત્યાં આવી એક પગ પાવર વેદિકામાં અને બીજો પગ સુધમસિભામાં મુક્યો. પરિધરન વડે મોટા મોટા અવાજ કરતા તેણે ઈન્દ્રનીલને ત્રણ વાર કુટ્યો, કુટીને (ચમરેન્દ્ર) આ પ્રમાણે બોલ્યો' અરે / દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક કાં છે ? ક્યાં છે તે ૮૪,ooo સામાનિક દેવો ? - યાવતુ - ક્યાં છે ૩,૩૬,ooo આત્મરક્ષક દેવો ? ક્યાં છે તે કરોડો આસરાઓ ? આજે હજુ છું, આજે વધ કરું છું, તે બધી અસરાઓ જે માસ તાભે નથી, આજે તાબે થઈ જાઓ. એમ કરીને તેવા પ્રકારના અનિષ્ટ,