Uttaradhyan Sutrano Ark

Author(s): Shobhna Kamdar
Publisher: Nima Kamdar

Page 6

પ્રથમ અધ્યયન
વિનય શ્રુત
જે સાંસારિક સંયોગોથી મુક્ત થયેલા છે, જે અણગાર અર્થાત્ ગૃહત્યાગી છે તથા નિર્દોષ ભિક્ષાથી જીવન નિર્વાહ કરનાર છે, તેના વિનય ધર્મનું હું ક્રમપૂર્વક નિરૂપણ કરું છું.
સંયોગઃ આસક્તિમૂલક સંબંધ. તેના બે પ્રકાર છેઃ ૧) બાહય સંયોગ – પરિવાર, ઘર, ધન, ધાન્ય આદિ
૨) આત્યંતર સંયોગ – વિષયવાસના, કષાય, કામ, મોહ, મમત્વ તથા બૌદ્ધિક પૂર્વગ્રહ વિ.
વિનયક નમ્રતા, આચાર, અનુશાસન વિ. વિશાળ અહિંવિનય શબ્દપ્રયોગ
વિનીત અને અવિનીતના લક્ષણઃ
જે ગુરુજનોની આજ્ઞા અને નિર્દેશ અનુસાર કાર્ય કરે છે, ગુરુજનોની પાસે રહી તેમની સેવા કરે છે અને તેના ઇંગિત તથા આકારને સારી રીતે જાણવામાં કુશળ હોય છે તે ‘વિનીત’ કહેવાય છે.
જે ગુરુજનોની આજ્ઞા અને નિર્દેશ અનુસાર કાર્ય કરતા નથી. ગુરુજનોની પાસે રહીને તેમની સેવા શુશ્રુષા કરતા નથી, તેમની ઇચ્છાથી વિરુદ્ધ આચરણ કરે તથા જે અણસમજુ હોય અર્થાત્ ઇંગિત અને આકારના બોધથી અથવા તત્ત્વબોધથી રહિત હોય તે ‘અવિનીત’ કહેવાય છે.
આજ્ઞા અને નિર્દેશઃ એક અપેક્ષાથી બન્ને શબ્દો સમાન અર્થ ધરાવતા ગણવામાં આવે છે. બીજી અપેક્ષાએ ‘આજ્ઞા’નો અર્થ આગમ સંમત આદેશ હોય. છે અને નિર્દેશનો અર્થ ઉત્સર્ગ અને અપવાદ રૂપ સૂચન હોય છે. ત્રીજી અપેક્ષાએ