Tulsi Shabda Kosh Part 02

Author(s): Bacchulal Avasthi
Publisher: Books and Books

Page 14

तुलसी शब्द-कोश
559
पटकहि : आ०प्रब० । पटकते हैं । भागत भट पटकहिं धरि धरनी।' मा० ६.४७.७ पटकि : पूकृ० । पटक कर । 'जहँ तह पटक पटकि भट डारेसि ।' मा० ६.६५६ पटके : भूकृ००ब० । पछाड़ दिये, पटक डाले । 'पटके सब सूर सलीले।' कवि०
६.३२ पटकेउ : भूक०पु०कए । पटक दिया । 'गहि पद पटके उ भूमि भवाई ।' मा०
पटक : पटकइ । कवि० ६.३६ पटौं : आउए । पछाड़ दूं', पटक देता-दे सकता हूं। 'पटकों मीच नीच मूषक
ज्यों।' गी० ६.८.३ पटडोरि : सं०स्त्री० (सं० पट्ट-दोर)। रेशमी सूत्र । 'प्रेम पाट पटडोरि गौरि हर
. गुन-मनि । पा०म० १४८ । पटतर : सं० । उपमा, सादृश्य । 'सुरपति सदनु न पटतर पावा ।' मा० २.६०.७ पटतरिअ : आ०कवा०प्रए० । सदृश माना जाय, उपमा में लाया जाय । 'यह छबि
सखा पटतरिअ जाही।' मा० १.२२०.८ पटतरौं : आ० उए । उपमा हूँ। 'केहि पटतरौं बिदेह कुमारी ।' मा० १.२३०.८ पटधारि : सं०+वि०० (सं० पट्टधारिन्) । (१) रेशमी वस्त्र धारण किये
हुए। (२) जिसे राजा द्वारा पट्टा दिया गया हो, ऐसा सम्मान्य व्यक्ति । (३) वस्त्रागार का अधिकारी । 'बोलि सचिव सेवक सखा पटधारि भंडारी।'
गी० १.६.२२ पटनि : पट+संब० । पट्ट वस्त्रों, रेशमी कपड़ों। 'मुनि-पट लूटक पटनि के।'
कवि० २.१६ पटल : सं०पु० (सं०) । (१) आवरण, आच्छादन । ‘उघरे पटल पर सुधर मति
के ।' मा० १.२८४.६ (२) भाग, अङ्ग । 'तिलक ललाट पटल दुतिकारी।' मा० १.१४७.४ (३) झिल्ली, झीना पर्दा, चकचौंधने वाला आवरण । 'तड़ित पटल समेत उडुगन भ्राजहीं।' मा० ६.१०३ छं० २ (४) समूह, पुज+
आवरण । 'महामोह घन पटल प्रभंजन ।' मा० ६.११५.२ ।। पटली : सं०स्त्री० (सं.) । समूह+आवरण, श्रेणीबद्ध आच्छादन, पुञ्ज । 'चंचरीक
पटली कर गाना।' मा० ३.४०.७ पटी : सं० स्त्री० (सं० पट्टी) । पटुली, किनारी। 'चारु पाटि पटी पुरट की।' गी०
७.१६.३ पटु : वि० (सं०) । (१) निपुण । 'पाप ताप तुहिन बिघटन पटु ।' हनु० ।
(२) कौशलपूर्ण, तर्क संगत, उचित । 'पट प्रश्न अनेका ।' मा० १.४१.२ (३) उपयुक्त, उत्तम। 'रघुपति पटु पालकी मगाई।' मा० २.३२०.४ (४) पट+कए० । एक वस्त्र । भूमि सयन पटु मोट पुराना ।' मा० २.२५.६