________________
શુકન અને અપશુકન
AJ 411
જ
જગતમાં પરિવર્તન નિત્ય છે અને એ પરિવર્તનને એક જ્ઞાની તાકત ભાવજન્ય ગણે છે અને એમાં થતાં સુખ અને દુઃખતે એ ઉદાસીનની માફક જોયા કરે છે. એ જ્ઞાની માણુસ જ અમુક વસ્તુના અમુક પરિણામની સમજ પોતાના અનુભવસિદ્ધ જ્ઞાનથી જનતાને આપી શકે છે. એમાં તર્કને સ્થાન નથી તેમ શકાને પણુ સ્થાન નથી. બ્રહ્મા હોય તો એના પર દૃષ્ટિ કરવી; નહિ તે વ્યર્થ ચંચુપાત કરવાની ચેષ્ટા કરવી નહીં.
જ્યાતિષશાસ્ત્રની ગણત્રી અનુસાર પ્રત્યેક દિવસ તેમજ રાત્રિનાં અમુક ચેોડિયાં શુભ તેમજ અમુક અશુભ ગણ્યાં છે. શુભ ચાડિયામાં આરંભેલું કાર્ય સિધ્ધ થાય છે અને અશુભમાં આર'બેલુ' સિધ્ધ થતું નથી. અમુક કાર્ય શુભ ધડીમાં આરંભ્યા છતાં કાઇક ગ્રહખળને લીધે કા – સિદ્ધિમાં જરા માડુ' પણુ થાય અથવા અમુક કામ અશુભ ઘડીમાં શરૂ થયેલું હોવા છતાં પ્રથમ આશા આપી, જ્યાતિષશાસ્ત્રમાં અવિશ્વાસ ઉત્પન્ન કરી પાછળથી તે જ કાર્યનું ખંડન કરી નાંખે છે. પરંતુ એ બધું તો એક સૂક્ષ્મ ગણિતજ્ઞને માટે રહેવા દઈને અત્રે તે આપણે એકજ બામંતના વિચાર કરીએ કે એક સાધારણુ માણુસ પેાતાના કાર્યની સિદ્ધિ અથવા ક્ષય શી રીતે જાણી શકે !
કોઈક સમયે ક્રાઇ ખાસ કાર્યને માટે નીકળેલા મનુષ્યને જો સામે ગાવ મળે છે તો તેને થાય છે અને જો એક કાણા માણસ મળે છે તે વિષાદ થાય છે. શુકન અને પક્ષુકનની વ્યાખ્યા પૂર્ણ રીતે કરવી અશકય છે. પરંતુ જયાતિવિદ્યએ જેમ ગ્રહને સામ્ય અને એમ એ વિભાગમાં ગણ્યા હતા તેમ દરેક નક્ષત્રને પણ બે ભાગમાં વિભક્ત કરી તેમની પણ શુભ-અશુભની સીમા બાંધી દીધી છે. એ જ નક્ષત્રેના સ્વામી પરથી શુકન-અપશુકનની વ્યાખ્યા પશુ નીકળે છે. ગ્રહેા અમુક સમયે વિશેષ દૂર તે ખીજા સમયે ઓછા ક્રૂર હોય છે અને તે પ્રમાણે એકજ ગ્રહની વિભિન્ન સંજ્ઞા જુદી જુદી જાતનાં શુકન-અપશુકન બતાવે છે.
પ્રમાણ સમયે મનુષ્યને માટે જે સમય નિતિ થયા હોય તેમાં તે લગ્ન (સમય)થી છઠ્ઠા સ્થાન પર પડેલા શુભાશુભ મહા અથવા રાશિ પરથી કા સાધનમાં માં વિક્ષેપે પઢવાના છે કે નથી પડવાના અથવા તે સમયને કારક છઠ્ઠા સ્થાન પર પડી ગયા હાય તા તેનાથી ઉદ્દભવતા અર્થ નીકળી શકે છે, એજ પ્રમાણે ખીજા` સ્થાના—જેમકે લગ્ન, અષ્ટમ, એકાદશ ઇત્યાદિથી પણ ગણના થઇ શકે છે.
મુખ્યત્વે શુભ ગ્રહો છઠ્ઠા સ્થાનમાં ઉચ્ચ રાશિ વગરના અશુભ ફળ આપનારા ગણાયા છે અને અશુભ ગ્રહેા શુભ ફળ આપનારાં કથા છે. ગુરુ, શુક્ર, ચન્દ્ર, સુધ શુભ ગણુાય છે. શુઝ ગ્રહમાં નિ, મગળ, સૂર્ય, અમાસનેા ચન્દ્ર અને પાપગ્રહ સાથે યુધ તથા રાહુ-કેતુ કથા છે.
ગુરુ છઠ્ઠા સ્થાનમાં–ધન, મીન, કર્ક વગર અન્ય રાશિઓને-ખરામ ગણ્યો છે. એની સ'ના વિપ્રની છે. માટે એક બ્રાહ્મણુ પ્રયાણુ વખતે સામે મળે તો અશુભ ગણાય છે. પરંતુ એમાં જો ગુરુ ધન, મીન કે કર્કના હાય તો તે અશુભ કર્તા મટી જાય છે, કારણ કે એ એની ઉચ્ચ અને સ્વગૃહની રાશિભા છે, માટે વેદ ભણુતા વિપ્ર અશુભ નથી
કહેવાતા. કોઇ રખવારા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
