________________
૨૪ - સુવાસ: મે ૧૯૪૨
- મહાત્માજી રાઉન્ડ ટેબલ કેન્ફરન્સમાં જતા હતા ત્યારે તે જ સ્ટીમર પરના એક અંગ્રેજ ઉતારૂએ મહાત્માજીના વિષયમાં એક દીર્ધ કટાક્ષકાવ્ય રચીને મહાત્માજીને ભેટ ધર્યું. મહાત્માજીએ તે કાવ્યનાં પાનાંઓમાં ભેરવેલી ટાંકણું કાઢી લઈ તે પિતાની ડબીમાં મૂકી દીધી અને પછી કાવ્યને ફાડીને ફેકી દીધું. : * “વાંચવું તે હતું,” અંગ્રેજ ઉતારૂએ મહાત્માજીને સલાહ આપતાં કહ્યું, “તેમાં પણ કંઈક સાર હતા.”
તેમાં જે કંઈ સાર હતો” મહાત્માજીએ હસતાં હસતાં કહ્યું, “તે કાઢીને મેં આ ડબીમાં મૂકી દીધેલ છે.”
સાદરીના સામંતનાં લગ્ન ભાગ્યયોગે મેવાડની રાજકન્યા વેર થયાં. તે પછી એક પ્રસંગે સામતે પિતાની પત્ની પાસે પાણી મંગાવ્યું ત્યારે પત્ની ગર્વમાં બોલી, “મેવાડના છત્રધારીની રાજકન્યા એક શુદ્ધ સામંતને પાણું પાવાને નથી આવી."
સામંતે તરત જ તે કન્યાને ઉદેપુર તરફ વિદાય કરી અને મેવાડપતિને તેની વર્તબુકની વિગત મેકલાવી. '
મેવાડના નરેશે આ હકીકત સાંભળતાં જ સાદરીના સામંતને ઉદેપુર પધારવાનું આમંત્રણ આપ્યું. ને તે અનુસાર સામંત ઉદેપુરની રાજસભામાં પ્રવેશતાં જ નરેશ તેની સામે ગયા, સામંતને નરેશની જમણી બાજુ સિંહાસન પર બેસાડવામાં આવ્યા ને સ્વયં મેવાડને યુવરાજ સામંતની સેવામાં ખડે રહ્યા,
સામંત આટલા બધા આદરથી જ્યારે શરમાઈ ગયો ત્યારે મેવાડપતિએ કહ્યું કે“મારી કન્યાને પતે મેવાડની રાજકન્યા છે એ યાદ રહે છે, પરંતુ સાદરીના સામંતની તે સહધર્મચારિણી છે એ યાદ નથી રહેતું એટલે હવે મારે હું મેવાડને પતિ છું એ યાદ રાખવાનું નથી, પણ સાદરીના સામંતને હું સસરે છું એ જ યાદ રાખવું જોઈએ.”
રાજ્યકન્યાએ તરતજ પિતા અને પતિની ક્ષમા યાચી, ને સાદરી જઈ તે સામતની ભકિતમાં કકૃત્યતા અનુભવવા લાગી.
૧૯૦૭માં અફઘાનીસ્તાનના અમીરે આગ્રાની મુલાકાત લીધી ત્યારે લેઈ કીચનરે સરકારી સંગીત–વિશારદને અફઘાનીસ્તાનનું રાષ્ટ્રીય સંગીત વગાડવાની સૂચના કરી.
પણ સાહેબ,” સંગીત-વિશારદે દિલગીરીપૂર્વક કહ્યું, “અફઘાનીસ્તાનના સંગીતને મને ખ્યાલ પણ નથી.”
વાંધે નહિ” કીચનરે ધીમેથી કહ્યું, “તું તારે વગાડયે જા, જરા જોરદાર. પહાડી. બધાથી જુદુ પડી જાય એવું.”
સંગીત–વિશારદે પ્રાચીન જર્મને સંગીતને અનુસરીને જોરદાર સુરેમાં અમીરનું સ્વાગત કર્યું. મુંબઈ–કલકત્તા અને મદ્રાસનાં વર્તમાનપત્રોએ એ સંગીતનાં અફઘાનીસ્તાનના અપ્રતિમ રાષ્ટ્ર-સંગીત તરીકે ગુણગાન ક્ય એટલું જ નહિ, તે પછી કાબૂલમાં પણ એ જ સંગીત વગાડાય છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
