Siddhahem Sabdanushasana sah swopagnya San Laghuvrutti

Author(s): Hemchandracharya, Jambuvijay
Publisher: Hemchandracharya Jain Gyanmandir Patan

Page 26

આ નંબરનાં પાનાં તો જુની તાડપત્રીમાં પણ છે જ. આમાં સાતે અધ્યાયો સંપૂર્ણ છે. પરંતુ વૃત્તિ સંક્ષિપ્ત હોવાથી સંસ્કૃત વ્યાકરણનાં એકંદર ૩૫૬૬ સૂત્રો પૈકી ખાસ આવશ્યક જણાતાં લગભગ ૧૮૫૦ સૂત્રો આમાં લીધાં છે. તેમાં જે વ્યાખ્યા આપી છે તે લઘુવૃત્તિને લગભગ મળતી હોવાથી લઘુવૃત્તિના સંશોધનમાં પણ અમને સારી ઉપયોગી થઇ છે. આ રહસ્યવૃત્તિમાં ઋતુતિઃ [I૪૭૦] સૂત્ર નથી. અને હિત્યસ્ત્યસ્વરાવે: પછી નીચે મુજબ ત્રણ સૂત્રો અને તેની રહસ્યવૃત્તિ છે.—
પુત્તુ(gશ્વg)તિઃ [રાશ?]
અયુચુપાત્ત્વનો क्रुञ्च्-[अञ्च्]-उदिद्वर्जस्य उपान्त्यनस्य लुक् स्यात्, न तु घुटि । महतः । શ્રેય: । અનુત્તુ(અર્નંગ્યુ)વિત કૃતિ વિમ્ ? વા | સાધ્વવા | सुकन्भ्याम् ।
અવર્ણાવો વાન્તરીક ચો: [રાશ??]
श्नावर्जादवर्णात् परस्यान्तुरुपान्त्यनो लुग् वा स्यात् ई-ङयो: । तुदती तुदन्ती તે સ્ત્રી વા | વં માતી માન્તી ! ગવર્ગાવિતિ વિમ્ ? અવતી | []ન્ન રૂતિ વિમ્ ? તુનતી ।
ન યશવઃ [રાolo૭]
श्याच्छवश्च परस्यान्तुरीङयोः परयोरुपान्त्यनो लुग् न स्यात् । दीव्यन्ती { પવન્તી |
આ ઉપરાંત જ્યાં જ્યાં શતૃ આદિ પ્રત્યયોનો ઉલ્લેખ છે. ત્યાં ત્યાં સર્વત્ર 'તૃ અંતુ અંતૃશ વક્તવંતુ મંતુ ધતુ થંતુ અંતુ આદિ રૂપે જ ઉલ્લેખ છે. કોઇક સ્થળે અનુસ્વાર ભૂંસવાનો કોઇક વાચકે પ્રયત્ન કર્યો છે. છતાં એ સ્થળોએ પણ ઝાંખા સ્વરૂપમાં પણ અનુસ્વાર લગભગ મોટા ભાગે દેખાય છે.
એટલે તૃષોડસ્તૃઃ [।।૭૩] F-7વન્દૂ [/।૬૭૪] તંત્ર વજંતુ-બાન તદ્ભુત્ [ધારાર] ઇત્યાદિ રૂપે જ આમાં સૂત્રો તથા વૃત્તિ જોવા મળે છે.
બીજી તાડપત્રીય પ્રતિ વિક્રમ સંવત્ ૧૨૨૧ માં લખાયેલી છે. તેની
૧. હસ્તલિખિત આદર્શોમાં શતૃ અન્તુ વગેરે નુઁ ઉપાંત્યવાળા પાઠો ભાગ્યેજ હોય છે. ઋતુ અંદૃ એમ અનુસ્વાર જ લખવાની પદ્ધતિ સર્વત્ર હોય છે. હેમચન્દ્ર ને બદલે પણ હેમચંદ્ર જ લખવામાં આવે છે.