Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 13

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञानकर्तृका दृि
=
एका च द्वे च तिसु (सः) च एकडितिस्रः । सर्वादयोऽस्यादी' (३१२१६१) पुंवद्वाय एका० एक० | एकद्वितिस्रो मात्रा येषां ते एकद्वित्रिमात्राः । प्रथमावहु जस् अस् समानानां तेन दीर्घः' (१।२1१) दीर्घः । सो रु (२॥१॥७२ )
स०र० ।
४
[ह्रस्वदीर्घप्लुताः] 'इस शब्दे (५४०) हस् । ह्रस्यते
नलि-कण्पशी० (उणादि ५०५) प्र० ।
'दृश् विदारणे' (१५३५) दृ । दृणाति
दीर्घ इति निपातः ।
किप्र०
च्युंङ् - ज्युंङ् - जुङ् - पुंङ् - 'प्लुङ् गतौ' (५९८) प्लु । प्लवते मात्राधिकतया इति प्लुतः । 'पुत-पित्त-निमित्तोत शुक्त तिक्त०' (उणादि २०४) कित् तप० ।
ह्रस्वश्च दीर्घश्च प्लुतच ह्रस्वदीर्घप्लुताः प्रथमाबहु० जस्० अ० अ० आ० । 'समानानां०' (१३२॥१) आ । सो रु' (२११३७२) स० २० विसर्गः ॥ छ ॥
=
=
[लृदन्ताः ] लृत् अन्तो येषां ते आ० । 'समानानां तेन दीर्घः' (१।२1१) [समानाः ] समानं = तुल्यं मानं प्रथमावहु जस् । शेषं पूर्ववत् ॥ छ ॥
=
=
= विदारयति ह्रस्वभावमिति दीर्घः । मघा घट्ट दीर्घादयः (उणादि ११० )
अनवर्णा नामी 119 19 |६ ॥
[ अनवर्णाः] न विद्यते अवर्णो येषां ते
अनवर्णाः । 'अन् स्वरे' (३।२।१२९) अन् ।
[नामी ] 'णमं प्रह्वत्वे' (३८८) णम् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।१७) नम् । नमनं = नामः । ' भावा- ऽकर्त्रीः ' (५।३।१८) घञप्र० अ । णिति' (४|३|५० ) उपान्त्यस्वरवृद्धिः । नामो अस्याऽस्तीति नामी । 'अतोऽनेकस्वरात्' (७।२।६) इन्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अन्त्यस्वरादिलोपः । प्रथमेक० सि । इन् हन् पूषाऽर्यम्णः शिस्योः ' (१।४।८७) दीर्घः । 'दीर्घड्याव्-व्यञ्जनात् से (११४१४५) सिलोपः नाम्नो नोऽनहून ' (२।१।९१) नलोपः ॥ छ ॥
लृदन्ताः समानाः ।।919 1७ ॥
लृदन्ताः । प्रथमावहु० जस् अस् । 'अत आ स्यादौ० ' (१।४।१) अ० आ ।
परिमाणं येषां ते समाना: 'समानस्य धर्मादिषु (३।२।१४९) सभावः ।
[एऐओओ) एच ऐश ओश औच
[ सन्ध्यक्षरम् ] 'डुधांग्क् धारणे च'
4
शब्दाव्यते एकमात्रिकतया इति ह्रस्वः । लटि खटि-खलि
,
ए-ऐ- ओ ओ सन्ध्यक्षरम् ||१|११८ ||
एऐ ओ औ । प्रथमाबहु० जस् । सूत्रत्वाल्लोपः । (११३९) धा, संपूर्वकम् । संधानं
। इडेत्-पुसि चाऽऽतो लुक्' (४१३ १९४ ) आकारलोपः ।
अत आ स्यादी जस्-भ्याम् ये' (१।४।१) र पदान्ते विसर्गस्तयोः (१1३1५३)
-
'क्षर संचलने' (९७१) झर् नञ्पूर्वकम् न क्षरति न चलति स्वस्वरूपादित्यक्षरम् | 'अच्' (५॥१४९ ) अच्प्र०
→ अ । सन्धावक्षरं = सन्ध्यक्षरम् । प्रथमेक० सि । 'अतः स्यमोऽम् (१।४।५७) अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६ )
।
अमोऽकारलोपः ॥ छ ॥
संधिः । उपसर्गाद्दः कि: (५१३१८७)
अं अः अनुस्वार- विसर्गौ ।।91918 ||
[अंअः ] अंच अश्च = अंअः । प्रथमाद्विवचनं औ । सूत्रत्वात् लोपः ।