________________
દુઃખીને દીલાસો. તુ એવી રીતે સદુપયોગ કરી શકીશ કે ભવિષ્યના જીવનમાં આવા દુ:ખના પ્રસંગે તારે શિર આવી પડશે નહિ.
ડેન ! તારે જીવન સાથી ચાલ્યો ગયો. જેના જીવન સાથે તેં તારું જીવન વણું નાખ્યું હતું, અને જેની આંખોએ તું દુનિયાને જોતી હતી, તે તારા પ્રિયપતિના મરણ ઘા હજુ તું ભૂલી ગઈ નથી. તેમના કારણે સમયે તારા પુત્ર દેઢ વર્ષને હતો. તે માટે થઈને પાંચ વર્ષને થયો. તારા હૃદયની ઉજડ જેવી થયેલી ભૂમિપર નવું પુષ્પ ઉગવા લાગ્યું, તારી આશાઓ બંધાય, એ આશાને અંકુરા આવવા લાગ્યા, પણ વિમ્ કાળે એકજ ઝપાટે તે પુષ્પને અને તેની સાથે તારી સર્વ આશાઓને ઉડાડી દીધી. તે હતી નહતી થઈ રહી. આ તારી દુઃખમય સ્થિતિથી મને નથી લાગતું એમ નથી. બહેન ! તે હું જોઈ શકું છું અને તારી સાથે મારો ખરા હૃદયની દીલસોજી છે. જે તારામાં હૃદયના ભવ જોવાની શક્તિ હોય તે તું મારા હૃદયમાં તારા દુઃખનું પ્રતિબિંબ જોઈ શકીશ. પણ બહેન ! મને જે કાંઈ સજ્ઞાન મારા માતપિતા પાસેથી મળેલું છે, તથા મારા પ્રિયપ્રતિએ મને જે સોધ આપ્યો છે, તે વડે હું તે દુઃખનો કેવી રીતે સદુપયોગ કરે એ કાંઈ જોઈ શકું છું અને મારા તે વિચારે હું તારી આગળ રજુ કરું છું.
હાલી બહેન ! જે તારી સાથે બેસી રડવાથી તારૂં દુઃખ ઓછું થતું હોય તે આ તારી બહેન રડવાને તૈયાર છે, પણ તેથી તે તારા દુઃખમાં વિશેષ ઉમેરે થશે. તને તારા પર પડેલા ઘાનું સ્મરણ થશે, અને હા તાજા થશે. માટે જે હું બોધ આપું છું તે ઉપરથી મારું હૃદય નિ હુર છે-લાગણી વગરનું છે, એમ માનવાની ભૂલ કરતી ના.
વહાલી સખી ! આપણે માથે જે કાંઈ દુઃખ આવે છે, તે બે કારણથી આવે છે. આપણે તે દુઃખને વાતે લાયક છીએ માટે તે આવે છે, અને વળી તે દુઃખ આપણને અમુક ૫ઠ શીખવવાને આવે છે કે જે પાઠ આપણે બીજી કઈ રીતે શીખી શકીએ નહિ. તારૂં વૈધવ્ય એ તારા પૂર્વ કૃત કર્મને આભારી છે. તે તારા પતિની માંદગી વખતે ઘણું સારી સેવા કરી, રાતદિન ઉજાગરા વેઠીને તેમની બરદાસ કરી, દવા પાછળ પૈસા ખરચવામાં તે પાછું વળીને જોયું નથી, છતાં તેમનું મરણ થયું. હવે આ સ્થિતિને વાસ્તે તું લાયક હતી, એમ કહેતાં કલમ ચાલતી નથી, પણ કમના નિયમ પ્રમાણે તેમ કહ્યા વગર છૂટકો નથી. તારા વહાલા-લાડોલા-રમકડા તુલ્ય આંધળાની આંખ સમાન પુત્રના મરણનું કારણ પણ તારે પૂર્વ ભવને કોઈ દોષ હોવો જોઈએ કે જેથી પુત્ર વિયોગનું દુઃખ સહg કરવાને તેને પ્રસંગ પ્રાપ્ત થશે. પણ આ બધું ભૂતકાળના કર્મોનું પરિણામ છે. તેના ઉપર હવે તારે અધિકાર નથી. અને હવે તે બાબતે બબડવાને કે શેક કરવાનો સમય નથી. બબડવાથી, શેક કરવાથી કે પાકા દોષ શોધવાથી તારી હાલની સ્થિતિ સુધરશે નહિ. એટલું જ નહિ પણ તારું ભવિષ્ય પણ - બગડશે માટે હવે તારા ભવિષ્યને વિચાર કર. ભૂતકાળમાં રમવાનું છોડી દે. અને વર્તમાન કાળને એ સારો ઉપયોગ કરકે તારું ભવિષ્ય તારી ઈચ્છા પ્રમાણે બની શકે.
હેન ! કુદરતના નિયમ પ્રમાણે દુઃખ એવા રૂપમાં આવે છે કે જે આપણે તેને ઉપયોગ કરીએ તો આપણે વિકાસ ઘણી વરાથી થાય. આ વૈધવ્યને પણ હેતુ છે. તારા પુત્રનું મરણ થયું એમાં પણ હેતુ રહે છે. તારો સ્વભાવ અતિ પ્રેમાળ છે. તું
