________________
પ્રત્યાહારની આ ભૂમિકાની મઝાની વાત પરમપાવન દશવૈકાલિક સૂત્રમાં આવે છે : સાધુ કાન વડે સાંભળે છે, આંખો વડે જુએ છે; પણ સાંભળેલ અને દેખેલ બધું બીજાને તે કહી શકતો નથી.
(૪)
તાત્પર્યાર્થ એવો નીકળી શકે કે સાધુના કાન-આંખ ખુલ્લા હતા, અને રૂપ કે શબ્દના પરમાણુઓ ત્યાં પહોંચી ગયા; પણ સાધુને એ પર-દ્રવ્યમાં રસ નહોતો, માટે તે શબ્દો ભીતર ન ગયા. હવે સાધુ કઈ રીતે કહે કે પોતે શું જોયેલ કે શું સાંભળેલ.
મનનું સમાહિત થવું. બીજું ચરણ.
પરમાં ગયેલ મન તિ કે અતિને ઉપજાવશે. સ્વમાં ગયેલ મન હશે સ્વસ્થ, શાન્ત.
ત્રીજું ચરણ : જ્ઞાનસ્વરૂપમાં સ્થિતિ. જ્ઞાયક ભાવનું સાતત્ય ચાલ્યા કરે.હું માત્ર જાણનાર છું. વૈભાવિક ઘટનાઓમાં મારું આંશિક પણ કર્તૃત્વ નથી...
ઈન્દ્રિયો અને મન બહિર્ભાવમાંથી નીકળ્યા અને જ્ઞાયકભાવમાં- સ્વરૂપમાં ચેતનાનો પ્રવેશ થયો... આ છે સાચું ધ્યાન. ‘રાચે સાચે ધ્યાન મેં.'
(४) बहुं सुणेहि कन्नेर्हि, बहुं अच्छीहिं पिच्छई; न य दिट्टं सुअं सव्वं, भिक्खु अक्खाउ મારા (૫) જ્ઞાયક ભાવ જે એકલો, ગ્રહે તે સુખ સાધે.
સમાધિ શતક
| r
૪૮
