________________
શુભશીલસંપન્ન માતા કૃષ્ણાદેવીને પ્રથમ લાલચંદ, મુસદીમલ, વજીરીમલ અને હેમરાજ નામના ચાર પુત્રો અને રાધાદેવી નામની એક પુત્રી થયા પછી સૌથી નાનાછેલ્લા કૃપારામ પુત્ર થયા હતા, પરંતુ મૂલ્યવાન નાનું મણિ પણ મુગટમાં જડાઈને દેવાધિદેવના મસ્તકે આરૂઢ થાય તેમ અનેક ગુણો વડે અમૂલ્યતા સંપાદન કરીને તેઓ ચતુર્વિધ સંઘમાં પૂજ્યપદવીને પ્રાપ્ત થયા હતા. વળી લઘુતામાં જ પ્રભુતા રહેલી છે એમ પ્રત્યક્ષ જણાવવા માટે જ જાણે તેઓ બંધુવર્ગમાં લઘુ થયા હોય એમ જણાતું હતું.
જન્મથી જ તેમના શરીરનો બાંધો મજબૂત હતો. સુશોભિત વદનકમળ, અષ્ટમીના ચંદ્ર જેવું લલાટ, દીર્ઘ ભુજાઓ, સુકોમળ આંગળીઓ, કૂર્મોન્નત ચરણ, વિશાળ હૃદય, ઉવળ વર્ણ, મનરંજની ગતિ અને દેખતાં જ પ્રીતિ ઉત્પન્ન કરે એવો તેઓનો દેખાવ હતો. સામુદ્રિક લક્ષણોપેત ભાસ્થળને જોતાં જ આ કોઈ પ્રભાવક પુરુષ થશે એમ નિમિત્તજ્ઞો કહેતા હતા. માતાપિતા અને વડીલ ભાઈબહેનોનું વાત્સલ્ય સ્વાભાવિક રીતે જ વિશેષ જણાતું હતું. બાલ્યાવસ્થાથી જ રમતગમત ઉપર ચિત્ત ઓછું હતું. ચંદ્રમાની કળાની પેઠે જેમ જેમ વય વૃદ્ધિ પામતી ગઈ તેમ તેમ ગુણરૂપી વૃક્ષ પણ અંકુરિત થઇને વૃદ્ધિ પામતું ગયું. તેમને યોગ્ય વયે ગામઠી નિશાળે અભ્યાસ કરવા બેસાડ્યા. ત્યાં વિદ્યાચાર્યની શક્તિના પ્રમાણમાં સાધારણ વિદ્યાભ્યાસ કરી વ્યવહારિક કાર્યમાં પ્રવર્યા.
