________________
સગવડ-અગવડનો વિચાર બીજી કક્ષાએ હોવો જોઈએ. તેની ગણતરી ગૌણ હોય. સાઈકલવાળાની સગવડ-અગવડનો વિચાર પહેલો – પછી મોટરવાળા આવે. આવી સીધી સાધી વાત ઉલટી અને ઊંધી થઈને વહેવારમાં મૂકાતી હોય છે. રસ્તાઓનું આયોજન ટ્રાફિક વ્યવસ્થા એ બધું મોટરને નજર સમક્ષ રાખીને થતાં હોય છે. થોડાક ઉપરના લોકો માટે મોટા સામાન્ય સમુદાયનો ભોગ લેવાય. છે. ગાંધીજીની આ કુટીર મોટા અવાજે, ઢોલ, નગારા, ત્રાસાં
ભારતના પ્રાચીન અર્વાચીન સ્થાપત્ય કળાને જીવંત રાખવામાં જૈન મંદિરોનું અમૂલ્ય યોગદાન રહેલું છે, પછી તે જીનાલયો, આબુ-દેલવાડાના દહેરાસર હોય કે, રાણકપુરના જૈન મંદિરો, કે પછી તે પાલીતાણાની કે બિહારની શિખરજીની ભૂમિના મંદિરોની કે પછી તે શ્રવણ બેલગોડાની વિશાળ મૂર્તિઓ કે સાઉથના પથ્થરની જ નક્કર નકશીકામથી શોભાયચાન પ્રતિમાઓ. જૈન મંદિરો એટલે જ સ્થાપત્ય કળાના આગવા ઇતિહાસને રજૂ કરતું પ્રતિબિંબ. શ્રદ્ધા સાથે સ્થાપત્ય કળાના અટલ અખંડ શિલાલેખ. ઐતિહાસિક દસ્તાવેજ બંગાળની રાજધાની કલકત્તાને પણ પોતાનો આગવો ઇતિહાસ છે. બ્રિટીશ લોકોએ ભારતમાં પોતાનો પગદંડો જમાવવા-વ્યાપારના બાના નીચે કલકત્તામાં જ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કું. ની સ્થાપના કરી હતી અને આજે પણ અંગ્રેજી હકુમતની યાદ અપવાતો એરિયા એટલે ‘‘બ્રિટીશ ઈન્ડીયા સ્ટ્રીટ’’, 'ફુલ હાઉસી '', ''વિક્ટોરિયા ગાર્ડન'' વિ. વગેરે.
કલકત્તાનું સુવિખ્યાત શ્રી પાર્શ્વનાથ જૈન મંદિર - દાદાવાડી
જયકાન્ત એસ. ઘેલાણી
કલકત્તાનો નોર્થ એરિયા એટલે ‘‘માણેકતલ્લાનો એરિયા જેમા બદ્રીદાસ ટેમ્પલ સ્ટ્રીટમાં, પાર્શ્વનાથ જૈન મંદિરો યાને ‘‘દાદાવાડી’’ના નામથી પ્રચલિત સુવિખ્યાત જૈન મંદિરો, આપણને દૃઢ શ્રદ્ધા અને બેનમુન સ્થાપત્ય કળાના દર્શન કરાવે છે. સાથે સાથે જૈનધર્મના અનુયાયીઓમાં રહેલી ધર્મ પ્રત્યેની જાગરૂતતા, સાથે સાચી શ્રદ્ધાના દર્શન-અનુભૂતિ કરાવે છે. તો વિડેલોના આદેશને માન્ય રાખવાની પારિવારીક પરંપરાનો અદ્ભુત અનુભવ આપે છે – જણાવે છે.
૩૦
વગાડી દુનિયા આખીને એ હિતકારી સાદ-સંદેશો સંભળાવે છે. સામાન્ય આદમીનાં સુખ-સુગવડ-સામગ્રીનું લક્ષ સૌ પ્રથમ આપો. સાદાઈમાંથી ઉદ્ભવતો આનંદ કેવો સાત્વિક આનંદ આપી શકે તેનું જગત સમક્ષ આ કુટીર એક જીવતું જાગતું પ્રદર્શન છે. ગરીબોનાં હિતમાં વિજ્ઞાનને કેમ વહેવારું બનાવવું એ માટે જ્યારે ચિંતન કરીએ ત્યારે ગાંધીજીની કુટીરનો આ સંદેશો માર્ગદર્શક બની રહેશે.
અંદાજે ૨૦૦ વર્ષ પહેલા શ્રીમાન રાય બદ્રીદાસ નામના જૈન વેપારી પોતાની વેપારી કુનેહથી જેમ એન્ડ જ્વેલરીના પોતાના વ્યાપારમાં ઘણું જ કમાયા. પોતાની શુભ કમાણીમાંથી કલકત્તાના સુવિખ્યાત માણેકતલ્લા વિસ્તારમાં જમીનનો એક વિશાળ પ્લોટ ખરીદ્યો અને પોતાના પરિવારજનો માટે અદ્યતન સુવિધાઓ સાથેનો બંગલો બનાવવાનો મનસુબો બનાવ્યો. અને તજજ્ઞ આર્કીટેકો પાસેથી તે બંગલાના પ્લાનો બનાવવાનું નક્કી કર્યું, અને તે સમયમાં તે તે પ્લોટના નજીકના મેઇન રોડ, એપીસી રોડ અર્થાત આચાર્ય
પ્રફુલચંદ્ર રોડ ઉપર બ્રિટીશ મને એક સુંદર નક્શીકામ કરતો વિશાળઊંચો દરવાજો બનાવ્યો, શ્રીમાન ૨ાય બઢીદાસના મનમાં પોતાના સ્વપ્નનો બંગલો બનાવવાના અરમાનો વિશેષ જાગૃત થયા.
સમય તેની ગતિએ સરકતો જાય છે. શ્રીમાન બદ્રીદાસ રાય માતાજીની આજ્ઞા તથા અનુમતી મેળવવા અવારનવાર પૃચ્છા કરતા રહે છે. માતુશ્રી કુશળદેવી યોગ્ય સમયે જવાબ જણાવીશ તેમ જવાબ આપતા રહે છે. અચાનક એક દિવસ માતુશ્રીએ પોતાના વ્હાલા આજ્ઞાક્તિ પુત્ર બડ઼ીદાસ રાયને બોલાવ્યા અને તેને વિશેષ પૃચ્છા કરી. પુત્ર બઢીદાસે માતુશ્રીને, વિગતવાર પોતાની મરજી મુજબનો બંગલો બનાવવાની વાત જણાવી, માતુશ્રીએ અદ્યતન-આલીશાન બંગલાની વાત જાણી-સાંભળી અને પુત્રને જણાવ્યું કે આટલો વિશાળ બંગલો અને દરેક અદ્યતન સુવિદ્યાઓ મળશે તો આપણે અને આપણો પરિવાર ભગવાનના અત્યારે મળતા સાનિધ્યથી દૂર થતાં જઈશું અને આરામી બની જઈશું અને આપણા પૂજા-ભક્તિમાં ઘણો જ ફેરફાર થઈ જશે, માટે તું આ જગ્યામાં એક વિશાળ “જિનાલય” બનાવ. માતુશ્રીનો સદ્વિચાર જાણી પુત્ર બડ઼ીદાસે માના ચરણસ્પર્શ કરી જીનાલય માટે આજ્ઞા માગી. તે વિરલ ઘડીએ માતા-પુત્ર હેતથી ભેટી પડ્યા. અને માતા કુશળદેવીએ નવકાર મંત્રનો પાઠ ભણી પુત્રને જનાલય બંધાવવાની આશા આપી.
માતાની શુભ આજ્ઞા અને પુત્ર બદ્રીદાસ રાયની દુરંદેશીના અને સ્થાપત્ય કળાના ધુરંધરોની ક્લાસૂઝથી કામ પૂરઝડપે આગળ વધવા લાગ્યું અને માતાના પૂર્ણ સંતોષ સાથેનું કામ પૂર્ણ પ્રબુદ્ધ જીવન
નવેમ્બર- ૨૦૧૮
એક દિવસ વહેલી સવારે શ્રીમાન બદ્રીદાસ રાયે, પોતાના ધર્મપ્રિય માતુશ્રી શ્રીમતી કુશળદેવીને પ્રણામ કરી, ચરણ સ્પર્શ કર્યા અને પોતાના મનસુબા મુજબનો બંગલો બનાવવાના પોતાના વિચારો રજૂ કર્યા અને તે માટે આશિષ સાથે આજ્ઞા માગી. માતાજીએ વાત શાંત ચિત્તે સાંભળી અને જવાબ અનુકૂળતાએ, યોગ્ય સમયે જણાવીશ તેમ કહ્યાં.
