________________
સંકટ પ્રબંધન મારફતે આપદાનો સામનો કરવો
અને તેની સ્થાપના ૧૦૮ સેવાઓથી પણ પહેલાં કરવામાં આવી ૨૦૦૧-૦૫ માં, ફાઉન્ડેશને સુરેન્દ્રનગર જિલ્લામાં ધરતીકંપ હતી. આ સેવાનો ઉદ્દેશ્ય દૂરસ્થ ગામડાંઓને આવરી લઈને આદિવાસી બાદના પુનવર્સન માટે સક્રિય યોગદાન આપ્યું હતું. જે લોકોમાં વિસ્તારની સેવા પૂરી પાડવાનો હતો અને ગુજરાત સરકાર સાથે ધરતીકંપ દ્વારા વેરાયેલા વિનાશને નજરે નિહાળ્યો છે તેઓ એક ભાગીદારીમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી. દાયકા કરતાં પણ ઓછા સમયમાં જિલ્લાના પુનઃવિકાસની કલ્પના આ પરિયોજનાનો અમલ છોટા ઉદેપુર જિલ્લામાં તેના ૧૨ પણ નકરી શકે. લોકો આઘાતગ્રસ્ત અને શોકગ્રસ્ત હતા, અને બ્લોકના ૧૫૪૮ ગામડાંઓની બે લાખની વસ્તીને આવરી લઈને અનેક લોકો મહિનાઓથી કામચલાઉ નિવાસોમાં રહેતા હતા. કરવામાં આવ્યો હતો. આધારભૂત સર્વેક્ષણમાં સૂચિત કરાયું હતું કે કેટલીક યોજનાઓ શક્ય તેટલી ઝડપથી અમલમાં મૂકવામાં આવી તબીબી કટોકટીઓને સંબોધવા માટે જાહેર આરોગ્ય સુવિધાઓ હતી. ફાઉન્ડેશને એક બહુઆયામી વિકાસ પરિયોજના “સ્નેહલ'' ખાતે કોઈ વિશેષજ્ઞો ન હતા. ઉચ્ચ જોખમવાળી ગર્ભાવસ્થા સાથેની પરિયોજના માટે કેર ઇન્ડિયા સાથે કામ કર્યું હતું, જેનું લક્ષ્ય હતું મોટાભાગની મહિલાઓને વડોદરા શહેરની એસએસજી હોસ્પિટલમાં અત્યંત વંચિત અને પછાત સમુદાયોમાં પોષણ, આરોગ્ય અને મોકલવામાં આવતી હતી, જે આ બ્લોક્સથી લગભગ ૧૦૦ કિમી શિક્ષણની સ્થિતિમાં ટકાઉ સુધારો લાવવો. ત્યાર બાદ, તેણે ધરતીકંપ જેટલી દૂર છે. તેને પરિણામ કટોકટી સ્થિતિમાં વિલંબ અને મૃત્યુમાં પુનવર્સનનું લક્ષ્ય ધરાવતી સ્વશક્તિ પરિયોજના પણ હાથ ધરી થતો. સરકારના પ્રયાસોની નકલ કરવાને બદલે, ફાઉન્ડેશને આદિવાસી હતી, જેને વિશ્વ બેંક અને એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંકે ભંડોળ પૂરું વિસ્તારોમાં માતા અને બાળક માટે કટોકટી પ્રસૂતિ અને નવજાત પાડ્યું હતું.
સંભાળ પ્રદાન, કરીને વર્તમાન સરકારી સુવિધાઓને મજબૂત • તંદુરસ્ત જન્મ પ્રથાઓને પ્રોત્સાહન આપવું
બનાવવાનું નક્કી કર્યું. તદનુસાર, છોટા ઉદેપુરમાં પાવી જેતપુર વડોદરા જિલ્લાના આદિવાસી વિસ્તારમાં માતૃત્વ મૃત્યુઓ (પ્રતિ બ્લોકમાં જબુગામમાં સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્ર (સીએચસી) ને ૧૦0000 જીવિત જન્મ ૪૨૫) અને શિશુ મૃત્યુ દર મોટા પ્રમાણમાં પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું. જોવા મળ્યો હતો (૨૦૦૫ માં પ્રતિ 1000 જીવિત જન્મ ૫૫) સીઈએમઓએનસી તરીકે જાણીતા માતા અને બાળ સંભાળ સુરક્ષિત માતૃત્વ અને બાળ ઉછેર (એસએમસીએસ) શરૂ કરવામાં કેન્દ્રને સંચાલિત કરવા માટે ફેબ્રુઆરીમાં દીપક ફાઉન્ડેશન અને આવ્યું હતી, ગુજરાત સરકારના આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ ગુજરાત સરકારની રાજ્ય આરોગ્ય સોસાયટી વચ્ચે એક વર્ષના વિભાગ (ડીએચએફડબલ્યુ) સાથે ફાઉન્ડેશનના જાહેર ખાનગી ગાળા માટે મેમોરન્ડમ ઑફ અન્ડરસ્ટેન્ડિંગ (એમઓયુ) બનાવવામાં ભાગીદારી (પીપીપી) ઉપક્રમ તરીકે જેનું લક્ષ્ય આદિવાસી વિસ્તારોમાં આવ્યું હતું. પછી તેને યુનિટના ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શનને આધારે આગળ માતૃત્વ અને શિશુ મૃત્યુ દર ઘટાડવાનું હતું. પરિયોજનાનો ઉદ્દેશ્ય વિસ્તારવામાં આવ્યું હતું. સીઇએમઓએનસી, જબુગામ એક ૩૦ રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ આરોગ્ય મિશન (એનઆરએચએમ, ૨૦૦૫- પથારીઓવાળી હોસ્પિટલ તરીકે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને ૨૦૧૨) અનુસાર તેમજ ગુજરાત વસતી નીતિ(૨૦૦૨)ની હાલમાં કે ગુણવત્તાયુક્ત સેવાઓ માટેની વધતી જતી માંગને પૂરી પ્રાથમિકતાઓ મુજબ નિર્ધારિત કરેલ હતો જ્યાં માતૃત્વ મૃત્યુ દર કરવા માટે ૮૦ પથારીઓવાળી સુવિધાઓ સુધી વિકાસ પામ્યું છે. (એમએમઆર) ને પ્રતિ 100,000 જીવિત જન્મ ૧૦૦થી ઓછો છોટા ઉદેપુર જિલ્લા ઉપરાંત, સીઈએમઓએનસી યુનિટ પંચમહાલ અને પ્રતિ ૧૦૦,૦૦૦ જીવિત જન્મ ૩૦ થી શિશુ મૃત્યુ દર જિલ્લાના બે બ્લોક (જાંબુઘોડા અને ઘોઘંબા) તથા મધ્યપ્રદેશના (આઇએમઆર) સુધી ઘટાડવાનું લક્ષ્ય હતું. એસએમસીએસ અલીરાજપુર જિલ્લાના પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (પીએચસી) ને પરિયોજનાનું લક્ષ્ય દરેક ગર્ભવતી સ્ત્રીનો ટ્રેક રાખવાનું પણ હતું પણ સેવાઓ પૂરી પાડે છે. કુલ મળીને તે લગભગ નવ લાખની એ સુનિશ્ચિત કરવા કે તેઓને પ્રસૂતિ પૂર્વેની (એએનસી) અને આદિવાસી જનતાને આવરી લેતાં સાત પીએચસીને સેવાઓ પ્રદાન પ્રસૂતિ બાદની (પિએનસી) એમ બંને સંભાળ આપવામાં આવે છે. કરે છે. સીએમઓએનસી યુનિટ બિનજરૂરી રેફરલ્સ ટાળીને
છ વર્ષ લાંબો કાર્યક્રમ, એસએમસીએસ ફાઉન્ડેશનની સૌથી વન-સ્ટેપ-નિઃશુલ્ક સરકારી આરોગ્ય સુવિધા ખાતે સમયસરની વધુ નોંધપાત્ર આરોગ્ય સંભાળ પરિયોજના હતી, જેમાં અનેક સંભાળ પ્રદાન કરીને, ગરીબીની વિકરાળ જાળમાંથી સફળતાપૂર્વક પ્રવૃત્તિઓ સામેલ હતી. આઉટ રીચ વર્ક (ઓઆરડબલ્યુ) નું પરિવારોને બચાવ્યા છે. આઉટ પેશન્ટ વિભાગ (ઓપીડી) માટે ક્ષમતા નિર્માણ, પાયાના કાર્યકર્તાઓની તાલીમ જેવાકે અધિકૃત પ્રતિ લાભાર્થી સરેરાશ વાર્ષિક બચત રૂા. ૮૨, સામાન્ય પ્રસૂતિ સામાજિક આરોગ્ય કાર્યકરો (એએસએચએ), મોબાઈલ હેલ્થ યુનિટ માટે રૂા. ૯,૫૦૦, સી સેક્શન માટે રૂા. ૨૫,૦૦૦ અને સ્ત્રી (એમએચયુ) અને વ્યાપક કટોકટી પ્રસૂતિ નવજાત સંભાળ રોગ સંબંધી કિસ્સાઓ માટે રૂ. ૯,૬૦૧ છે જે સમુદાય દ્વારા (સીઈએમઓએનસી) તેમાંથી તમામ આજ સુધી કાર્યરત છે. વાર્ષિક ધોરણે કરવામાં આવતી લગભગ ૪.૭૮ કરોડની બચતનો ગુજરાતમાં કટોકટી સમયની પરિવહન સુવિધાઓ અનોખી હતી ભાગ છે.
પ્રબુદ્ધજીવન
નવેમ્બર- ૨૦૧૮
