________________
પંથે પંથે પાથેય પરોપકારથી ભાગીદારી સુધીનો પ્રવાસ ઃ દીપક ફાઉન્ડેશન
(જીવનમાં દરેકને તક મળતી હોય છે પરંતુ બહુ ઓછા લોકો આ તકને સુવર્ણતકમાં બદલાવી શકતા હોય છે, સી.કે. મહેતાસાહેબ આવુ જ એક નામ છે. આમ તો પ્રબુદ્ધ જીવનના વાચકો માટે આ નામ અજાણ્યું નથી જ. પરંતુ પ્રસ્તુત લેખ દીપક ફાઉન્ડેશનના વિશાળ કાર્યક્ષેત્રનો પરિચય આપે છે. આજે કેટલાંક લોકોને કામ કરીને નામ કમાવી લેવાની ઉતાવળમાં છે, ત્યારે પોતાના કાર્યને ચૂપચાપ કરતાં, એ કયાંય જાહેરમાં ન દેખાતી આ હસ્તીનો પરિચય જ્યારે મને થયો ત્યારે મને થયું કે મારે આ વાત તમારી સહુ સાથે જરૂર વહેંચવી જોઈએ. દીપક ફાઉન્ડેશનનું નામ સી.કે. મહેતા એ એમના પુત્રના નામ પરથી રાખ્યું છે. સાથે બીજો અર્થ એ પણ થાય છે કે દરેકના ઘરે દીપક પ્રજ્વલિત થાય અને સહુનું જીવન પ્રકાશમય બને. બીજું આ સંસ્થાએ સ્ત્રી સામર્થ્યને પણ વિશેષ મહત્વ આપ્યું છે, એ વાત આનંદ અપાવે છે. આ સંસ્થાએ સ્વપ્નને યોગ્ય રીતે પરિવર્તિત કરી સાકાર કર્યું, જે બીજા અનેકને પ્રોત્સાહન આપશે. એક સક્ષમ ઉદ્યોગપતિ, મનુષ્ય તરીકે, જ્યારે સંવેદનસભર હોય, ત્યારે જ બીજાના પ્રકાશ માટેનો પાયો નાખી શકે છે. સી.કે. મહેતાસાહેબ એક એવું નામ છે. - તંત્રી)
મોરબી જીલ્લાના ઇતિહાસમાં સૌથી ખરાબ દિવસો હતા, નાખવામાં આવ્યો જે પાછળથી વિકાસ પામી અને દીપક ફાઉન્ડેશન જ્યારે વિનાશકારી પૂરથી શહેર સ્થગિત થઈ ગયું હતું.ઓગસ્ટ તરીકે ઓળખાયું. હાલમાં, ફાઉન્ડેશનના મુખ્ય ક્ષેત્રો છે ૧૯૭૯માં સતત દસ દિવસ વરસાદ વરસ્યા બાદ, ગુજરાતમાં આરોગ્યસંભાળ, આજીવિકા ઉત્પત્તિ, કુશળતા અને ક્ષમતા નિર્માણ, મચ્છુ નદી પર આવેલ ચાર કિલોમીટર લાંબો ડેમ તૂટી પડયો શિક્ષણ તથા વિશેષ જરૂરિયાતવાળાં બાળકો. પાછલા કેટલાક વર્ષોમાં, હતો. ગુજરાતમાં સૌથી ખરાબ પર્યાવરણીય આપદાઓમાંનું ફાઉન્ડેશન હવે ગુજરાતમાં એક અગ્રણી બિન-નફાકારક નાગરિક એક હતું. મચ્છુ ડેમના તૂટી પડવાથી પાંચ કિલોમીટર નીચાણવાળા સમાજ સંગઠન તરીકે વિકાસ પામ્યું છે અને પોતાની સેવાઓ વિસ્તારમાં આવેલ મોરબીનો ઔદ્યોગિક વિસ્તાર અને તેની સમગ્ર ભારતમાં વિસ્તારી છે. આસપાસના ગ્રામ્ય વિસ્તાર વિનાશક પૂરમાં ડૂબી ગયા હતા.પૂરને વર્ષ ૧૯૮૧માં, કેટલાક ઉદ્યોગગૃહોએ નંદેસરી ઔદ્યોગિક કારણે હજારો ઘર અને જીવન નષ્ટ થઈ ગયાં હતાં. જોકે, પૂરનાં વિસ્તારનો સામાજિક – આર્થિક વિકાસ હાથ ધરવા, એકબીજાને પાણી શહેરમાં ફરી વળે તે પહેલાં લગભગ ૭,000 લોકોને સાથ આપ્યો હતો. બહોળા પ્રમાણમાં આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ હાથ સફળતાપૂર્વક બહાર કાઢી લેવામાં આવ્યાં હતાં. એક અઠવાડિયા ધરવામાં આવી હતી જેમાં પરિવહન અને સંચાર, વિજળી, શિક્ષણ પછી, ૨,૯૧૯ પ્રાણીઓની લાશો મળી આવી હતી અને પાયમાલીને સંસ્થાઓ, બેન્કિંગ, તથા સંગઠિત અને અસંગઠિત બજારો વગેરે કારણે થયેલ નુકસાનનો અંદાજ રૂ. ૧૦૦ કરોડ અંદાજવામાં જેવી સુવિધાઓનું સર્જન સામેલ હતું. આવ્યો હતો.અંતિમ મૃત્યુ આંક લગભગ ૮,૫૦૦ આવ્યો હતો. શ્રી સી.કે.મહેતા હંમેશા એવી સેવા શરૂ કરવા કૃતનિશ્ચયી ત્યાં રાહત વ્યવસ્થાની, આર્મી બટાલિયનો અને પોલીસ દળોની હતા જે ગ્રામ્ય અને આદિવાસી વિસ્તારોના લોકોને તબીબી તૈનાતીની, આઘાત પામેલાઓના પુનર્વસનની, અને નાણાકીય આરોગ્યસંભાળ સેવાઓના લાભ લેવા સક્ષમ બનાવે. ત્વરિત સહાયતાના વિતરણની તાત્કાલિક જરૂર હતી.જે લોકો પોતાના કાર્યવાહીની પ્રેરણા શ્રી સી. કે. મહેતાને ત્યારે મળી જ્યારે તેમણા પશુધનથી આજીવિકા કમાતા હતા તેઓ પૂરને કારણે થયેલ નુકસાનથી વિસ્તારમાં આરોગ્ય સુવિધાઓની અનુપલબ્ધતાને કારણે એક અત્યંત શોકાતુર હતા. દીપક ગુપ ઑફ ઈન્ડસ્ટ્રીઝના અધ્યક્ષ શ્રી. મહિલાએ બળદગાડામાં બાળકને જન્મ આપવો પડ્યો હતો. સુરક્ષિત સી.કે.મહેતા તેઓની મુશ્કેલીઓથી ગહનપણે દુઃખી થઈ ગયા માતૃત્વ અને નવજાત સંભાળ માટે યોગ્ય ફાઉન્ડેશન (ડીએમએફ) હતા. તેમણે રહેવાસીઓને પશુધનથી લઈને પોલ્ટી સુધી નવું ની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. પશુધન પ્રદાન કરીને તમામ નુકસાન ભરપાઈ કર્યું હતું.બાદમાં, • સુલભ અને કિફાયતી આરોગ્યસંભાળ સેવાઓ પ્રદાન કરવી એવું જાણવા મળ્યું હતું કે રહેવાસીઓના જીવનને ફરીથી સામાન્ય નંદેસરી એક ઔદ્યોગિક વિસ્તાર છે કે જે અસંખ્ય વિશાળ બનાવવા માટે નવું પશુધન આપવું પર્યાપ્ત ન હતું.સમગ્ર શહેર અને નાના પાયાના ઉદ્યોગોથી ઘેરાયેલું છે. ડીએમએફ એકમાત્ર અને ડેમના નવીનીકરણ માટે લાંબા ગાળાનું વ્યવસ્થિત આયોજન કેન્દ્ર છે જે નંદેસરી અને તેની આસપાસના ગામડાંઓની લગભગ જરૂરી હતું. તેથી, ૧૯૮૨ માં, દીપક ચેરીટેબલ ટ્રસ્ટનો પાયો ૧ લાખ ગ્રામીણ વસ્તીને વિશેષીકૃત આરોગ્ય સુવિધાઓ પૂરી પાડે
પ્રબુદ્ધqs
નવેમ્બર- ૨૦૧૮
