________________
રાજકારણીઓ અને અમલદારોનાં સંતાનો જુઓ.
પણ એવો અનુભવ પામવો કઈ રીતે એવો પ્રશ્ન કોઈના મનમાં માણસે આ પરિગ્રહવૃત્તિને કારણે જ ઉપભોક્તાવાદ ઊઠે એ સ્વાભાવિક છે. એનો ઉત્તર છે : કારણ વગર કાર્ય (કયુમરીઝમ) વિકસાવ્યો છે. “ગ્રાહક સર્વોપરી છે' એવો નારો થતું નથી. આપણાં દુઃખ અને વિષાદનું કારણ આપણું અજ્ઞાન ગજવીને, વિજ્ઞાપનો દ્વારા લલચાવી છેતરીને એને બજારમાં અને છે. આપણાં શરીર, ઈન્દ્રિયો, અંતઃકરણ અને સંસારના મૉલમાં બીજજરૂરી ચીજવસ્તુઓ ખરીદતો અને મૂછમાં જીવતો દોરદમામથી આપણે અંજાઈ ગયા છીએ. એ બધાંને જ સાચાં માની કરી દીધો છે. ફેશન ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, ફાર્માસ્યુટીકલ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, બેઠાં છીએ. એ આપણું અજ્ઞાન છે. આપણું અસલી સ્વરૂપ સત્, એજ્યુકેશન ઈન્ડસ્ટ્રીઝ અને ટુરીઝમ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ તથા હૉટેલ, હેલ્થ, ચિત્ત, આનંદનું છે. આપણે પરમ ચૈતન્યનો જ અંશ હોવાથી વેલ્થ અને નૉલેજ તેમજ સ્કીલ્સ મેનેજમેન્ટની સંસ્થાઓ બે નંબરી અમૃતનું સંતાન છીએ એ વાતનું આપણને વિસ્મરણ થઈ ગયું છે. આવકસ્રોતનાં ઉત્પાદન કેન્દ્રો બની ગયાં છે.
સાચું સુખ ભોગ (બુમુક્ષા)માં નથી, ત્યાગ (મુમુક્ષા)માં છે. આપણે માણસ વધુ ને વધુ દંભી અને આડંબરી બનતો જાય છે. પૂરતી ત્યાગ કરવાનો છે. આપણાં મોહ, તૃષ્ણા અને આસક્તિનો. ભોગ અને વિવિધ શાકાહારી (વેજિટેરિયન) ખાદ્યસામગ્રી ઉપલબ્ધ હોવા કરવાનો છે આપણા અદલ જ્ઞાનમાંથી નીપજતા સુખ અને છતાં આજે માણસ પોતાનો નૉનવેજ ભોજનનો ભસકો સંતોષવા આનંદનો. અગણિત પશુ-પંખીની હત્યા કરી રહ્યો છે. પેપરલેસ શરીર અને સંસાર આપણાં દુઃખ અને વિષાદનાં નિમિત્તો છે. એડમીનીસ્ટ્રેશનની વાતો કરતો રહે છે અને પેપરનો બેસુમાર શ્વાસ, વાણી, બુંદ (વીર્ય અને શોણિતરજ) તથા મન બહુ ચંચળ દુર્વ્યય કરી અનેક વૃક્ષોનું નિકંદન કાઢી રહ્યો છે. રાષ્ટ્રો પરસ્પર છે. એમના ઉપર આપણું નિયંત્રણ નથી. આપણી એ શારીરિક શાંતિમય સહઅસ્તિત્વની કરતાં કરતાં અન્ય રાષ્ટ્રોમાં નાકોટીક નબળાઈઓ છે. અહંતા, મમતા, રાગ, દ્વેષ એ આપણી સાંસારિક ડ્રગ્સ, ફેઈક કરન્સી, અને આતંકી શસ્ત્રો અને હુમલાખોરોનો
નબળાઈઓ છે. એ નબળાઈઓની પકડમાંથી છૂટવાનું છે. આપણે પુરવઠો મોકલતાં રહે છે!
આપણી આ નબળાઈઓને પકડી રાખીએ છીએ. પણ પકડી રાખવું આજે માણસ ચોરી, હિંસા, વ્યભિચાર અને અસત્યના આચરણ એ પીડા છે. શરીર
Sા એ પીડા છે. શરીર અને સંસારની વાસ્તવિકતાને સમજીને એને જેવાં પાપકૃત્યો આચરે છે આ પરિગ્રહવૃત્તિને કારણે. માણસનાં
છોડી દેવામાંજ પીડાનો અંત છે. માણસ સંયમી, સંતોષી સ્વાશ્રયી તમામ પાપકૃત્યોનાં મૂળમાં આ પરિગ્રહ ભાવના પડેલી છે. એટલે
અને અપરિગ્રહી થઈને તથા મૈત્રી, કરુણા, મુદિતા અને માધ્યસ્થી તો ભગવાન મહાવીર સ્વામીએ પરિગ્રહવૃત્તિને પાંચમાં પાપકૃત્ય (6)
* (ઉપેક્ષા)ની ભાવનાઓ ખીલવીને આ મર્યાદાઓને ઓવંગી તરીકે વર્ણવ્યું છે. આવી વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિને કારણે આજના
શકે છે. સમાજમાં અસમાનતા, અસહિષ્ણુતા, અરાજકતા, અસલામતી
સુખની ચાવી સંઘરાખોરી કે પરિગ્રહમાં નથી. એ છે અને અવસાદનો માણસને અનુભવ થઈ રહ્યો છે. એ કારણે માણસ
અપરિગ્રહમાં, અપરિગ્રહ એટલે પ્રાથમિક અને આવશ્યક વસ્તુ, શારીરિક-માનસિક તાણ ખેંચનો ભોગ બની ડાયાબીટીસ, હાયપર
પદાર્થોનો અસ્વીકાર નથી, પરંતુ એવા પદાર્થો/વસ્તુઓની અતિશય ટેન્શન, કાર્ડએક એરેસ્ટ, કેન્સર, પેરેલિસિસ, અલ્ઝાઈમર જેવા
પ્રાપ્તિની ઝંખનાવૃત્તિનો ઈન્કાર છે. આપણે આર્થિક સમાનતાવાળા શારીરિક અને મનોદૈહિક રોગોનો તથા દુઃખ, હતાશા, નિરાશા,
વર્ગવિહિન અહિંસક સમાજની રચના કરવી હોય તો “અહિંસા પરમો શૂન્યતા અને અવસાદ જેવી માનસિક રુણતાઓનો ભોગ બની
ધર્મઃ” ની જેમ ‘અપરિગ્રહ પરમો ધર્મ નો ખ્યાલ આચરણમાં રહ્યો છે. સુખની શોધમાં નીકળેલો માણસ આજે દુઃખના અને
ઉતારવો પડશે. વિષાદના દરિયામાં ડૂબકાં ખાઈ રહ્યો છે.
માણસ સુખ મેળવવા માટે આજે પોતાની આજુબાજુના વિશ્વમાં ઝાવાં નાખી રહ્યો છે. પરંતુ સુખ નામનો પ્રદેશ કે અનુભવ
કદંબ' બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર્સ સોસાયટી, છ ઉપખંડોના બનેલા આ બહારના ભૌતિક વિશ્વમાં નથી. એ તો
મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર, છે આપણા આંતરવિશ્વમાં. જો આપણું મન મુદતાનો, બુદ્ધિ
(પિન કોડ : ૩૮૮૧૨૦) સમતાનો, ચિત્ત પ્રસન્નતાનો અને આત્મા શાંતિનો અનુભવ કરતાં
ફોન: ૦૨૬૯૨૨૩૩૭૫૦. હોય તો એનું નામ સુખ છે.
મો. : ૦૯૭૨૭૩૩૩૦૦૦
1 પ્રબુદ્ધ જીવન |
સપ્ટેમ્બર - ૨૦૧૭)
