________________
૧૩ એપ્રિલ ૧૯૧૯ના દિવસે જલિયાંવાલા બાગમાં હિંદુ- મેં બ્રિટિશ શાસનની ન્યાયબુદ્ધિ પરની શ્રદ્ધા હજી ગુમાવી નથી. મુસ્લિમ લોહીની સહિયારી નદી વહી હતી તેની સ્મૃતિમાં ગાંધીએ કઠોર પત્રના અંતે ગાંધીએ વિનયપૂર્વક સહી કરી હતી, “આપનો લોકોને ૬ એપ્રિલને દિવસે ઉપવાસ કરવાનું અને રૉલેટ કાયદાનો આજ્ઞાકિત રહેવા ઇચ્છતો, એમ.કે. ગાંધી.” વિરોધ કરવાનું સૂચવ્યું હતું. ઉપરાંત ૬ થી ૧૩ એપ્રિલ સુધી વિદ્યાર્થીઓ અને સ્ત્રીઓ મોટા પ્રમાણમાં અસહકાર અને જલિયાંવાલાના શહીદોને અંજલિ આપતી પ્રવૃત્તિઓ કરવી અને સ્વદેશીમાં જોડાયા હતા. હોમરૂલના નેતાઓએ પણ ઊલટભેર ભાગ અંતે સરકારને હત્યાકાંડ અંગે અને એવો હિચકારો બનાવ ફરી ન લીધો હતો. લોકો નવી ઊર્જાથી ભરાઇ ગયા હતા. આઝાદીની બને તે માટે નક્કર પગલાં ભરવાની વિનંતી કરતી સભા ભરવી લડાઇનો આ તબક્કો ખૂબ રોમાંચક અને પ્રેરણાદાયક છે. પુસ્તકમાં એવી યોજના હતી. ગાંધીએ કહ્યું કે આ રાષ્ટ્રીય સપ્તાહ વિશુદ્ધિ, આપેલી વિગતોનું દસ્તાવેજી મૂલ્ય આંકીએ તેટલું ઓછું છે. બલિદાન, શિસ્ત અને રાષ્ટ્રીય સંવેદનાની આપૂર્તિનું બની રહેવું જોઇએ અને આ દિવસો દરમ્યાન દરેકે સત્યાગ્રહ, હિંદુ-મુસ્લિમ
મો. ૯૮૩૩૭૦૮૪૯૪ એકતા અને સ્વદેશી માટે બનતું બધું કરી છૂટવું જોઇએ.
૨૨ જૂન ૧૯૨૦ના દિવસે મણિ ભવનથી ગાંધીએ વાઇસરૉયને એક પત્ર લખ્યો અને જણાવ્યું કે સર્વે મુસ્લિમો અને
પ્રબુદ્ધ જીવનનું લવાજમ સીધું હિંદુઓ બ્રિટિશ શાસનના ન્યાયમાં વિશ્વાસ ગુમાવી બેઠા છે, એટલે
બેંક એકાઉન્ટમાં જમા કરાવી શકાશેહવે અસહકાર એ જ એકમાત્ર ગરિમાપૂર્ણ બંધારણીય ઉપાય બચ્યો
Bank of India, Current A/c No. 003920100020260, છે, કારણ કે શાસન જ્યારે કુશાસન બને ત્યારે તેને મદદ ન કરવી Prarthana Samaj Branch, Mumbai - 400 004. એ જ સાચો અને શાશ્વત માર્ગ છે. ૧ ઓગસ્ટ ૧૯૨૦ના દિવસે
Account Name : Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh આંદોલનનો ઓપચારિક પ્રારંભ થયો. ઉપવાસ, હડતાલ અને
પેમેન્ટ કરીને નામ અને સરનામું આ ફોર્મમાં ભરીને મોકલવું અથવા તિલકના મૃત્યુને દિવસે કાઢેલી શાંતિયાત્રા તેનો ભાગ હતા.
મેલ પણ કરી શકાય છે. લોકોને કહેવામાં આવ્યું હતું કે જે સક્રિય અસહકાર ન કરી
‘પ્રબુદ્ધ જીવન’નું વાર્ષિક /ત્રિવર્ષિય, પાંચવર્ષિય, દસ વર્ષિય લવાજમ શકે તે મૌન સમર્થન આપે અને આમ સમગ્ર દેશ અસહકારમાં
ચેક | ડીમાન્ડ ડ્રાફ્ટ નં. ............... દ્વારા આ સાથે મોકલું છું / તા. સામેલ થાય. સ્વદેશીનો પ્રચાર પણ અસહકારનો જ એક ભાગ
............. ના રોજ પ્રબુદ્ધ જીવન માટે ખાતામાં સીધું જમા કરાવ્યું છે. હતો. સફળતા માટે સંપૂર્ણ શિસ્ત અને આત્મનિયંત્રણ અનિવાર્ય છે તે એ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું હતું. ગાંધીએ જાહેર કરી દીધું હતું.
મને નીચેના સરનામે અંક મોકલશો. કે ભાષણો અને સભાઓનો વખત ગયો, હવે આચરણનો સમય આવ્યો છે.
| સરનામું અસહકાર આંદોલનના પ્રારંભથી ભારતના ઇતિહાસનું એક નવું પ્રકરણ ખૂલ્યું. ગાંધીએ વાઇસરૉય પર પત્ર લખી પોતાને મળેલો ‘કેસર-એ-હિંદ' ખિતાબ અને સુવર્ણચંદ્રક પાછાં આપ્યાં. આ બંને
| પીન કોડ તેમને દક્ષિણ આફ્રિકામાં ઝૂલુ વિદ્રોહ અને બોઅર યુદ્ધ વખતે માનવતાના નાતે કરેલી મદદ બદલ બ્રિટિશ સરકારે આપ્યાં હતાં. મોબાઈલ ...Email ID આ બધું પાછું આપતાં તેમણે લખ્યું કે ખિલાફત સાથે અનુસંધાન ધરાવતા અસહકાર આંદોલનના આજે થતા પ્રારંભ સંદર્ભે એ જરૂરી
| વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩૦૦૦ ત્રણ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૭૫૦ છે. અને ઊમેર્યું કે યુરોપના કોઇ દેશમાં ખિલાફત કે પંજાબ જેવી
• પાંચ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૧૨૫૦૦ દસ વર્ષનું લવાજમ ઘટનાઓ બની હોત તો તેનો અંજામ લોહિયાળ ક્રાન્તિમાં આવ્યો
રૂ. ૨૫૦૦ હોત. પણ અડધું ભારત હિંસક પ્રતિકાર કરી ન શકે તેટલું નબળું
ઓફિસઃ શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘ છે અને બાકીનું અડધું તેમ કરવા માગતું નથી. તેથી મેં અસહકારનો
૩૩ મહમદી મિનાર, ૧૪મી ખેતવાડી, ઉપાય શોધ્યો છે, જેથી સરકારને સહકાર આપવા ન માગતા સી.
એ.બી.સી. ટ્રાન્સપોર્ટની બાજુમાં, મુંબઈ-૪૦૦૦૦૪. તેમાં ભાગ લઇ શકે અને જો સરકાર હિંસા કે દમનથી કામ ન લે
ટેલિફોન: ૦૨૨ ૨૩૮૨૦૨૯૬.
Email ID : shrimjys@gmail.com અને બંધારણીય પગલાં લે તો અમને પણ અમારી ભૂલો સુધારવાનો મોકો મળે. મેં આ નીતિ એટલા માટે પસંદ કરી છે કે
1 પ્રબુદ્ધ જીવન 31
સપ્ટેમ્બર - ૨૦૧૭)
