________________
જૂન, ૨૦૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૭
વાયુના અંશ છે. કામ, ક્રોધ, ભય વગેરે આકાશના અંશ છે. બીજા માસના અંતે જીવનું મસ્તિષ્ક (માથુ) બને છે. ત્રીજા માસે
માનવ શરીર (૧) રસ (૨) રક્ત (૩) માંસ (૪) મેદ (૫) મજ્જા પગ બને છે. ચોથા માસે ઘૂંટણ, પેટ અને કમર બને છે. પાંચમા (૬) અસ્થિ અને શુક્ર એમ સાત ધાતુઓનું બનેલું છે. તેમાં અન્નમય, માસે વાંસ અને કરોડરજ્જુ બને છે. છઠ્ઠા માસે મોટું, નાક, કાન, પ્રાણમય, મનોમય, વિજ્ઞાનમય અને આનંદમય એમ પાંચ કોષો નેત્રો વગેરે બને છે. સાતમા માસે જીવયુક્ત થાય છે. આઠમા માસે રહેલા છે. તે કઠણ, મૃદુ, ચોષ્ય અને પેય-એમ ચાર પ્રકારના સર્વ લક્ષણયુક્ત પરિપૂર્ણ શરીર બને છે. નવમા માસે જન્મ લે છે. આહારથી પુષ્ટ થાય છે. તે મળ, મૂત્ર અને પ્રસ્વેદ-એવા ત્રણ મળોથી કલન સમયે શુક્રની અધિકતાથી પુત્ર અને રજની અધિકતાથી દોષયુક્ત છે. ગાયતે (જન્મવું), મતિ (અસ્તિત્વ ધરાવવું), વર્ધત પુત્રી ઉત્પન્ન થાય છે. જો શુક્ર-રજ સમયાત્રામાં હોય તો નપુંસક (વધવું), વિપરિખ મતે (બીમાર થવું), પક્ષીયતે (ક્ષીણ થવું), નશ્યતિ બાળક જન્મે છે. સ્ત્રીપુરુષનો વ્યાકુળ મનઃસ્થિતિનો સંયોગ સંતાન (નાશ પામવો)-એવા છ ભાવ-વિકારો આ શરીરના છે. મધુર, આંધળું, લૂલું-લંગડું-કૂબડું વગેરે બનવાનું કારણ બને છે. વાયુના ગળ્યો, ખાટો, તીખો, કડવો અન તૂરો-આ છ જાતના રસોનું સામર્થ્યથી જ્યારે શુક્ર બે ભાગોમાં વહેંચાઈ જાય છે ત્યારે જોડિયાં આસ્વાદન કરતું હોવાથી આ શરીરને છ આશ્રયવાળું કહેવાય છે. બાળકો ઉત્પન્ન થાય છે. આ શરીરની રચના એવી છે કે તેમાં એકની અંદર એક એમ શક્તિના જીવ અતિ કષ્ટપૂર્વક જન્મે છે. પણ જન્મતાંની સાથે જ વૈષ્ણવી સંપુટ રહેલા છે. તેથી ઉપનિષદના સ્રષ્ટાઓ શરીરને ‘વસુધાનકોશ’ વાયુ માયાનો સ્પર્શ થતાં જ તે પૂર્વ જન્મ અને મૃત્યુને ભૂલી કહીને પણ ઓળખાવે છે.
જાય છે. એટલું જ નહિ તેના દ્વારા થયેલાં શુભ અને અશુભ કર્મોની આ શરીર અશનાયા છે. એટલે કે તે અન્નને માટે વ્યાકુળ રહે છે. તેની સ્મૃતિનો પણ લોપ થઈ જાય છે. અન્નના આહાર વડે જ આ શરીર ટકી રહે છે. એટલે કે પ્રાણનો આ દેહ અથવા પિંડને શરીર કહેવાય છે કારણ કે જ્ઞાનાગ્નિ, અન્નની સાથે સંબંધ છે. વળી, આ શરીરનું અસ્તિત્વ સત્ તત્ત્વ ઉપર દર્શનાગ્નિ અને જઠરાગ્નિરૂપી ત્રણ અગ્નિઓનો તેમાં નિવાસ છે. નિર્ભર છે. તેથી આ શરીરને સ-આયાતન, સત્-પ્રતિષ્ઠા અને જ્ઞાનાગ્નિ શુભ અને અશુભ કર્મોને દર્શાવે છે. દર્શનાગ્નિ રૂપ સત્-મૂલક પણ કહેવામાં આવ્યું છે.
દર્શાવનાર છે. જ્યારે ખાધેલા અને પીધેલા પદાર્થોને પચાવનાર મનુષ્ય જે અન્નાહાર કરે છે તેમાંથી તેને રસના પદાર્થોની પ્રાપ્તિ જઠરાગ્નિ છે. અગ્નિ માટે દેહમાં ત્રણ સ્થાન છે-મુખમાં આવનીય થાય છે. આ પદાર્થોથી જ રસ બને છે. રસથી લોહી, લોહીથી માંસ, અગ્નિ, ઉદરમાં ગાર્ધપત્યાગ્નિ અને હૃદયમાં દક્ષિણાગ્નિનો વાસ માંસથી મેદ, મેદથી સ્નાયુ, સ્નાયુથી અસ્થિ, અસ્થિથી મજ્જા, અને છે. આ શરીરરૂપ પુર (નગર)માં પ્રાણરૂપ અગ્નિઓ જ જાગે છે. મજ્જાથી શુક્ર (વીર્ય) ઉત્પન્ન થાય છે. આ સાત ધાતુઓ જ અપાન વાયુ ગાર્ધપત્ય અગ્નિ છે, વ્યાન વાયુ અન્વાહાર્યપચન અગ્નિ મનુષ્ય શરીરની નિર્માતા છે. પુરુષ
છે અને પ્રાણ આધ્વનીય અગ્નિ શુક્ર અને સ્ત્રી રજના સંયોગથી 'ઘર બેઠાં વ્યાખ્યાનોનું શ્રવણ કરો
છે. અંદર ખેંચાતા ઉચ્છવાસ અને ગર્ભ બને છે. આ બધી ધાતુઓ • ૮૧મી વ્યાખ્યાનમાળાના બધાં જ વ્યાખ્યાનો આપ સંસ્થાની
બહાર કાઢતા નિ:શ્વાસરૂપ બે હૃદયમાં રહે છે અને ત્યાં જ વેબ સાઈટ www.mumbai-jainyuvaksangh.com ઉપર
આહુતિઓને જે સમાનપણે અંતરાગ્નિ ઉત્પન્ન થાય છે. સાંભળી શકશો.
શરીરમાં લઈ જાય છે, તે સમાન અગ્નિના સ્થાનમાં પિત્ત રહે છે. સંપર્ક : શ્રી હિતેશ માયાણી-મો. નં. : 09820347990 વાયું છે. મન યજ્ઞ કરનારો પિત્તના સ્થાનમાં વાયુ રહે છે અને • આ વ્યાખ્યાન આપ youtube ઉપર પણ જોઈ સાંભળી શકશો. યજમાન છે. યજ્ઞનું ધારેલું ફળ તે વાયુથી જ હૃદય બને છે. સંપર્ક : દેવેન્દ્રભાઈ શાહ- 09223584041
ઉદાન વાયુ છે. આમ, વાયુ, ઋતુકાળે કરેલા સંવનન અને --Shree Mumbai Jain Yuvak Sangh - -81st | પ્રાણ, થાન, ઉદાન, અપાન અને સંબંધથી શુક્ર અને ૨જ Paryushan Vyakhyanmala-2015
સમાન એમ પાંચ રૂપે શરીરના (શોણિત)ના યોગથી એક • આ બધાં વ્યાખ્યાનોની CD પણ આપ અમારી ઑફિસેથી પાંચ ભાગોમાં વહેંચાઈને પાંચ રાત્રિમાં કલન (ઝાઈગોટ) થાય વિના મૂલ્ય મેળવી શકશો.
પ્રકારના કાર્યો કરે છે. (૧) નાડા છે. તે સાત રાત્રિમાં પરપોટો
CD સૌજન્યદાતા : કાંતિલાલ રમણલાલ પરીખ પરિવાર (૨) કૂર્મ (૩) કૂકર (૪) દેવદત્ત બની જાય છે અને એક
સંપર્ક : હેમંત કાપડિયા-09029275322/022-23820296 અને (૫) ધનંજય-એ પાંચ ઉપ પખવાડિયામાં તે પિંડ બને છે.
| વ્યાખ્યાનોનો લાભ લેવા જિજ્ઞાસુ આત્માને વિનંતિ. પ્રાણો છે. છીંક, ઉધરસ, આળસ, એક માસના અંતે તે દૃઢ બને છે.
-મેનેજર | બગાસાં અને હેડકી જેવી જીવની
