________________
૩૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૂન, ૨૦૧૬
પક્ષીઓ અહીં રહી ગયા ને સહુને ઊંચા આકાશમાં ઊડાડનારી પાંખ જૈન દર્શનમાં પરમ શ્રદ્ધા અને એ વિદ્વજનની સ્મૃતિ જ એ બળ પૂરું ચાલી ગઈ ! નિસ્પૃહી, હસમુખા, કર્મનિષ્ઠ, નવી પ્રતિભાઓને સદેવ પાડશે. ધનવંતભાઈએ કરેલા અઢળક કાર્યો, લખાણો તો અ-ક્ષર પ્રોત્સાહિત કરનારા નાટ્યસર્જક ધનવંતભાઈ શાહ નોખા માનવી છે અને તે આપણી સાથે છે જ. હતા. કશાય ઉદ્દેશ વિનાની મૈત્રી અને સહુને પ્રેરનારી આ પ્રતિભાના
તરુબહેન કરિયા જીવનને જોઈએ તો કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરના એ શબ્દો યાદ
x x x આવે છે
હલ્લો ધનવંતભાઈ જીવન મંથન વિષ નિજે કરિ પાન, અમૃત યા ઊઠે છિલ કરિગેછ દાન.
અમારું કાર્ય અળવિતરુ ને પાછો હું ઉફરો ચાલનારો. છતાંય જીવનના મંથનમાંથી નીકળેલા વિષનું સ્વયં પાન કરીને મારી સાથે એ મોભીએ સંબંધ બાંધ્યો ને વારે વારે પ્રસંગોપાત મંથનમાંથી જે અમૃત નીકળ્યું, તેનું દાન કરી ગયા છો.'
બિરદાવી પ્રોત્સાહન વધારે. મારા પહેલા નાટક ‘માસ્તર ફૂલમણી’ ૧૩/બી, ચંદ્રનગર સોસાયટી, જયભિખ્ખું માર્ગ, પાલડી,
જોઈ ભેટ્યા ને કાનમાં ફૂંક મારી: ગુજરાતી રંગભૂમિને આવા અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૭. ફોન : ૦૭૯ ૨૬૬૦૨૬૭૫.
નાટકની જરૂર છે! આમ ૧૯૯૭થી મારા પ્રવાસના સાક્ષી. મારા મોબાઈલ : ૦૯૮૨૪૦૧૯૯૨૫.
પ્રયોગોમાં સહભાગી. મારા દરેક નાટકના પ્રથમ પ્રયોગે હાજર જ
હોય. વડલાની જેમ હૂંફ આપે. કલાકારોના ઉચ્ચારમાં ખોટ હોય XXX જૈન દર્શનના અનેકાંતવાદને જીવનારા સજ્જન
તો ટોકી સાચો ઉચ્ચાર બોલી બતાવે ને ઉપરથી પીઠ થાબડે. ભેગા
મળી અમે આનંદધનના કાર્ય પરથી “અપૂરવ ખેલા' રચ્યું. હું તાલીમ મુરબ્બી ધનવંતભાઈની વિદાયના સમાચાર મળતાં અંગત
દરમ્યાન મોડી રાતે તેમને ફોન કરી દૃશ્યો બદલાવું. એ કારણો સ્વજનનો ગુમાવવાનો આઘાત અને દુ:ખ અનુભવ્યા. તેમની સાથે
માગે! ચર્ચાઓ ચાલે, હા ભણે ને નવું દશ્ય લખી ઉત્સાહથી હેલી એવી કોઈ ઘનિષ્ટતા નહોતી, છતાં પણ જ્યારે-જ્યારે મળવાનું કે વાતો
પરોઢે ફોન રણકે. મને વ્હાલી, કાલી, બોલીમાં ‘ગુરુજી'નું સંબોધન કરવાનું થતું ત્યારે તેઓ અત્યંત નિકટના આત્મીય સ્વજન લાગ્યા હતા.
કરી પ્રેરે. હું અભણ પણ એમનો સ્નેહ બરોબર પારખું. જે દર્શનની પ્રબુદ્ધ સાહિત્યકાર, વિદ્વાન સંશોધક, તંત્રી અને નાટ્યકારની
મને સૂઝ ન હોય ત્યાં દરવાજાઓ ખોલી આપે. એમના અનુભવનો, સાથે-સાથે જ તેઓ એક પ્રેમાળ અને મહામના વડીલ હતા.
માહિતીનો ભંડારો ખૂલ્લો મૂકી દે. અપ્રાપ્ય પુસ્તક દૂર દૂર દેશાવરથી પૂર્વગ્રહોથી પર અને સદ્ગા અનુરાગી એવા ધનવંતભાઈ સાચી
મેળવી મારું અંધારું દૂર કરવા હંમેશા તત્પર. આજે નહીં ને કાલે સલાહ અને માર્ગદર્શન મેળવવાનું ઠેકાણું હતા. જૈન દર્શનના
મારો ફોન રણકશે ને ધ્વનિ સંભળાશે...ગુરુજી ક્યાં મૂંઝાણા છો? અનેકાંતવાદને જાણે તેઓ જીવતા હતા. સર્વે દિશામાંથી આવતા
| મનોજ શાહ ઉત્તમ તત્ત્વોને આવકારવા તેઓ સદૈવ તત્પર રહ્યા હતા. કેટલીય વાર શનિવારે મુંબઈ સમાચારમાં મારો લેખ વાંચીને
XXX તેમનો ફોન આવતો. ગયા મહિને જ તેમની સાથે ફોન પર વાત એમની જ્ઞાનની વર્ષા અમારા પર સતત વરસતી રહે થઈ હતી અને દર વખતની જેમ તેમણે મને પૂછયું હતું: ‘બાના શ્રી મંબઈ જૈન યુવક સંઘના દરેક સભ્ય પથ્વી પર વસતા સાક્ષાત પત્રોનું સંપાદન-કાર્ય ક્યાં પહોંચ્યું? એ કરો, કરો નહીં તો ગુજરાતી
ભગવાન જ છો, પરંતુ અમને સ્વર્ગની ઓળખાણ કરાવનાર અમારા સાહિત્યનું કરજ તમારે માથે રહેશે. તેમણે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'માં મારા ઈષ્ટદેવ, અમારા ગુરુ ડૉ. ધનવંતભાઈ શાહ અમને છોડીને અમારા બા બંધુબહેન મેઘાણીના પત્રો વિશેનો લેખ પ્રગટ કર્યો ત્યાર પછી વચ્ચેથી તા. ૨૮મી ફેબ્રુઆરીએ વિખૂટા પડી ગયા. બહુ જ દુ:ખ આ ઉઘરાણી તેઓ સતત કરતા રહ્યા હતા અને હું દર વખતે કહેતી થાય છે અમને. ૨૪મી માર્ચે લગભગ એકમાસ પછી અમને ખબર કે હવે એ કામ હાથ પર લેવું જ છે. મને બહુ જ ગમતી તેમની પડી. અમારા કર્મો કેટલા ખરાબ. ઉઘરાણી કેમ કે એ મને હરીન્દ્ર દવે અને કુણવીર દીક્ષિત જેવા મા. ડૉ. ધનવંતભાઈનો આત્મા આ દેહને છોડીને સ્વર્ગમાં ચાલી સ્વજનોની યાદ અપાવતી. પરંતુ કમનસીબે આજ સુધી હું એ કરી ગયો. હે પ્રભુ અમારી સંસ્થાના ગરીબ બાળકો, ગરીબ પરિવારો શકી નથી.
તથા અંધ, અશક્ત, અપંગ, બીમાર ગૌમાતાની પ્રાર્થના તેમના જેવા ઉદ્દાત જીવન જીવી જનાર આત્માનું સ્થાન તો સ્વીકારીને એમની આત્માને શાન્તિ આપજો. હે પ્રભુ એમની જ્ઞાનની પરમશાંતિના ધામમાં જ હશે. શ્રદ્ધા છે. પરંતુ આપણા સહુ માટે, વર્ષા અમારા પર સતત વરસતી રહે એવી પ્રાર્થના. પ્રબુદ્ધજીવનના હજારો વાચકો માટે, અને ખાસ તો પરિવારજનો
|| પી. બી. સોલંકી માટે તેમની ગેરહાજરી સહન કરવાનું સહેલું નહીં હોય. અલબત્ત
જયમા ખોડીયાર સેવા ટ્રસ્ટ
