Prabuddha Jivan 2009 12

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 6

પ્રબુદ્ધ જીવન
ડિસેમ્બર, ૨૦૦૯ શ્રી અષ્ટાપદજી – એક શક્યતા
ભરત હંસરાજ શાહ અરિહંત કૃપાથી ૧૯૯૩-૨૦૦૭ દરમ્યાન શ્રી કેલાસ અષ્ટાપદજી ક્ષેત્રે ભવ્ય મંદિરો ચૈત્યોનું નિર્માણ કરાવ્યું છે. માનસરોવરની યાત્રા પાંચ વખત કરવાનું સદ્ભાગ્ય મને સાંપડ્યું ભારતનો એક વર્ગ જૈન ધર્મ પાળે છે. જો કે આ ધર્મમાં માનનારા છે. હિન્દુ ધર્મ, જૈન ધર્મ અને બૌદ્ધ ધર્મના પુસ્તકોમાં કેલાસ અને વિદેશમાં પણ સ્થિર થયા છે. મુખ્યત્વે ગુજરાતી, કચ્છી, મારવાડી માનસરોવરની યાત્રાને પવિત્રતમ લેખવામાં આવી છે. આ યાત્રાની અને પંજાબી લોકો આ ધર્મને અનુસરે છે. અહિંસા, જ્ઞાન, દર્શન, ગણના અતિકઠિન યાત્રામાં થાય છે.
ચરિત્ર, તપસ્યા આ ધર્મના મુખ્ય સિદ્ધાંત છે. આ ધર્મને માનનારા પવિત્ર શ્રી કેલાસ પર્વત અને માનસરોવર તીબેટના નાગરી ૨૪ તીર્થકરને પૂજે છે. આદિનાથ ઋષભદેવ, વર્તમાન ચોવીસીના પ્રદેશમાં સ્થિત છે. પ્રથમ ત્રણ યાત્રાઓ ભારત સરકાર દ્વારા પ્રથમ તીર્થંકર અને વર્ધમાન મહાવીર સ્વામી ચોવીસમા તીર્થંકર આયોજન અંતર્ગત કરી. આ યાત્રા આપણા દેશનું વિદેશ મંત્રાલય છે. શાસ્ત્રોક્ત રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે ભૂતકાળમાં પણ ઉત્તર પ્રદેશના કુમાઉ મંડળ વિકાસ નિગમના સહયોગથી આયોજે ચોવીસી હતી અને ભવિષ્યમાં પણ ચોવીસી આ ધર્મમાં આવશે. છે. દર વર્ષે જુન, જુલાઈ અને ઑગસ્ટ) ૧૨ થી ૧૬ જુથ્થોમાં પ્રથમ તીર્થકર અને ચોવીસમા તીર્થંકર વચ્ચે અનેક વર્ષોનો ગાળો લગભગ ૪૦૦ થી ૬૦૦ યાત્રીઓને આ યાત્રા માટે ચાઈનીઝ હોય છે. કોઈપણ એક સમયે એકજ તીર્થકર એ યુગની પ્રજાને વિઝા આપવામાં આવે છે. યાત્રા માટે આવેલ આવેદન પત્રોમાંથી માર્ગદર્શન આપવા વિદ્યમાન હોય છે. એક તીર્થકરના નિર્વાણ પછી એવી રીતે પસંદગી કરવામાં આવે છે કે જેથી દરેક જુથ જે લગભગ જ બીજા તીર્થંકર અવતરે છે. હાલની ચોવીસીના ચોવીસમા તીર્થંકર ૩૦ થી ૪૦ યાત્રીઓનું હોય છે, તેમાં ધર્મ, શિક્ષા, ભાષા, મહાવીર સ્વામી ૧૫મી ઑક્ટોબર ૫૨૭ ઈસ્વી સન પૂર્વે નિર્વાણ વ્યવસાય, ઉંમર દરેક રીતે ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ થાય. અલબત્ત પામ્યા. શારીરિક સુસજ્જતા અહીં પ્રાથમિક જરૂરીયાત છે. દિલ્હીથી શરૂ એવું માનવામાં આવે છે કે તીર્થકર જ્યારે દેશના (ઉપદેશ) થતી અને દિલ્હીમાં પૂર્ણ થતી આ યાત્રા ૨૭/૨૮ દિવસની હોય આપે ત્યારે ઈન્દ્ર એમના આસન અને સભા માટે સમવસરણની છે. લગભગ ૧૪૪૦ કિ.મી. વાહન અને ૩૩૦ કિ.મી. પદયાત્રા રચના કરે છે. પ્રભુનું મુખ સમવસરણ ઉપર બિરાજવાથી ચારેય અથવા ઘોડા યાકનો ઉપયોગ આ યાત્રા દરમ્યાન થાય છે. (જેમાં દિશામાં દેખાય છે. આ દેશના સાંભળવા દેવો, મનુષ્ય, પશુ, કૈલાસ પરિક્રમા ૫૪ કિ.મી. ૩ દિવસમાં અને માનસરોવર પરિક્રમા પક્ષીઓ એકત્રિત થાય છે. અને દરેકને તીર્થંકરની વાણી પોતપોતાની ૭૨ કિ.મી. ૨ દિવસમાં કરવાની હોય છે.) વધુમાં વધુ ૧૮૭૦૦ ભાષામાં સાંભળવા મળે છે. તીર્થંકર મહાવીર સ્વામીની આ દેશનાને ફુટની ઉંચાઈ ઉપર સ્થિત ‘ડોલમા પાસ’ શ્રી કેલાસ પરિક્રમા દરમ્યાન આગમવાણી કહેવામાં આવે છે. પ્રભુએ આ દેશના દ્વારા માનવ પહોંચવાનું હોય છે. નેપાળથી પણ આ યાત્રાએ જઈ શકાય છે. સંસ્કૃતિને ધર્મ, વિજ્ઞાન, ગણિતશાસ્ત્ર, ભૂગોળ, જ્યોતિષ, સમાજ ચોથી યાત્રા વાયા કાઠમંડુ-લ્હાસા હવાઈ અને લ્હાસા દારચેન રોડ શાસ્ત્ર, ઈતિહાસ, બ્રહ્માંડ વિગેરેનું અલૌકિક જ્ઞાન આપ્યું છે. એમના માર્ગે કરી છે. કાઠમંડુ-વ્હાસા ૧૦૦૦ કિ.મી. હવાઈ સફર દરમ્યાન નિર્વાણ પછી દેશના આપેલ એમનું જ્ઞાન પછીના સંતોએ મુખામુખ એવરેસ્ટ શિખર જોવા મળ્યું. લ્હાસા-દારચેન કેલાસ ૧૩૦૦ કિ.મી. અને પછી આગમગ્રંથ રૂપે વર્તમાન સંસ્કૃતિને આપ્યું છે. આ આગમ રોડ માર્ગે થઈ. મારી આ યાત્રા લુપ્ત તીર્થ અટાપદ સંશોધન ટીમના ગ્રંથોમાં વર્ણવેલ વિષયોનું અધ્યયન પંડિતો કરે છે. આ ગ્રંથોમાં સભ્ય તરીકે જૈન સેન્ટર ઓફ અમેરિકા-ન્યુયોર્ક મારફત સ્પોન્સર દર્શાવેલ વૈજ્ઞાનિક અને ગણિતિક ખુલાસાઓ આશ્ચર્યચકિત કરી દે થઈ હતી. પાંચમી યાત્રા વાયા કાઠમંડુ-કોદારી-ઝંગમુ-ન્યાલમ- એવા છે. સાગા-પરયાંગ-કેલાસ ૯૦૦ કિ.મી. મોટર માર્ગે ચાર દિવસમાં સમયાનુસાર આ આગમગ્રંથોનું જ્ઞાન વ્યાખ્યાન અને લેખન થઈ. મારી આ યાત્રા લુપ્ત તીર્થ અષ્ટાપદ સંશોધન ટીમના લીડર દ્વારા તે સમયના આચાર્યો શીખતા શીખાવતા રહ્યા છે. લગભગ તરીકે જૈન સેન્ટર ઓફ અમેરિકા-મારફત સ્પોન્સર થઈ હતી. મારી સાડા આઠસો વર્ષ પૂર્વે થઈ ગયેલા આચાર્યશ્રી હેમચંદ્રાચાર્યસૂરિજી આ યાત્રા દરમ્યાન મને કેલાસની બાહ્ય પરિક્રમાં, આંતરિક (વિ. સં. ૧૧૪૫-૧૨૨૯) જૈન ધર્મના નિર્વિવાદ મહાન આચાર્ય પરિક્રમા અને નંદી પરિક્રમા નિર્વિઘ્ન કરવાનું સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું. ગણાય છે. તેઓ કલિકાલસર્વજ્ઞ ઉપાધિત હતા. પાટણના રાજા
મારી પ્રથમ યાત્રા જે હું એક સાહસ યાત્રા રૂપે કરતો હતો, એ સિદ્ધરાજ જયસિંહ તેમજ કુમારપાળ રાજા તેમના પરમશિષ્ય દરમ્યાન ભારત સરકારની કેલાસ માનસરોવર યાત્રા પ્રવાસ કાર્યક્રમ ગણાતા હતા. આચાર્યશ્રીએ રચેલ ત્રિશષ્ટિ શલાકા પુરુષ ચરિત્ર પુસ્તિકામાં શ્રી અષ્ટાપદજીનો ઉલ્લેખ મળ્યો. જૈનોના પ્રથમ તીર્થંકર જૈન ધર્મનો એક ઉત્તમ ધર્મગ્રંથ ગણાય છે. આચાર્યશ્રીએ એમાં આદિનાથ ઋષભદેવનું નિર્વાણ સ્થાન અષ્ટાપદજીના નામે ઓળખાય ચોવીસ તીર્થંકર, બાર ચક્રવર્તી, નવ વાસુદેવ, નવ પ્રતિવાસુદેવ છે. જૈન ધાર્મિક પુસ્તકોમાં એવું વિવરણ છે કે ચક્રવર્તી ભરત છે અને નવ બળભદ્રનું વિસ્તૃત જીવનાલેખન કર્યું છે. પ્રથમ તીર્થકર આદિનાથ ષભદેવના પુત્ર હતા તેમણે શ્રી જૈન ધર્માનુસાર ચોવીસ તીર્થંકરના જન્મ, શિક્ષા, રાજ્યાભિષેક, દીક્ષા,