________________
( ૧૧ ) કુમારે પોતાની જઘામાંથી કાપી કાપીને માંસ આપવા માંડ્યું. એ પ્રમાણે ઘણું માંસ આપ્યા છતાં પણ તે સર્પ જ્યારે તુસન થયે ત્યારે આખું શરીર તેને માટે કલ્પીન–અર્પણ કરીને પાલકુમાર સ્થિત થઈ ગયે. એટલે તરત જ એક દેવ સર્પનું રૂપ તજી દઈને પોતાના દેવરૂપે પ્રગટ થયા અને તેના સત્ત્વથી સંતુષ્ટ થઈને આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યા કે આ જગતમાં સર્વ પ્રાણીઓ પોતાના પ્રાણનું અન્ય જીવોના પ્રાણથી રક્ષણ કરે છે, પરંતુ પોતાના પ્રાણથી અન્ય જીવન પ્રાણનું રક્ષણ કરનાર તે તું એક જ છે. તારા જેવો પરોપકારીમાં ધુર ગણાય તેવા પુરુષ આ ત્રણ જગતમાં જણાતો નથી. હે ભાગ્યવાન ! હે સત્ત્વવાન! મેં તારા સની પરીક્ષા કરી છે અને મારું મન પ્રસન્ન થયું છે તેથી તું કઈ પણ પ્રકારના સંકટમાં આવી પડે તો તે વખતે મારું સ્મરણ કરજે.” આ પ્રમાણે કહીને તે દેવ પિતાને સ્થાને ગયો. તે જ પ્રમાણે મંડુક રૂપ ધારણ કરનાર દેવ પણ પાલકુમારની સ્તુતિ કરીને તેમજ વરદાન આપીને પોતાને સ્થાને ગયો.
પછી પાલકુમાર ગોપાળ પાસે આવ્યા. એટલામાં રાત્રિ પણ વ્યતીત થઈ અને પ્રભાત થયું એટલે તે બને ત્યાંથી આગળ ચાલ્યા અને તામ્રલિપ્તપુરી પાસે આવ્યા. ત્યાં ગોપાળકુમારને ઉદ્યાનમાં બેસાડીને પાલકુમારે શ્રેષ્ઠ ભેજન લેવા સારુનગરમાં પ્રવેશ કર્યો.
હવે તે જ વખતે તે નગરીનો રાજા અપુત્રપણે મરણ પામે. એટલે પ્રધાનવગે પંચદિવ્ય કર્યા. તેમાંથી હાથીએ ઉદ્યાનમાં આવી પાલકુમાર ઉપર અભિષેક કર્યો. મંત્રીએ તેમને તેમનું નામ પૂછ્યું, એટલે “આ રાજ્યને ગ્ય તો મારો વડીલબંધુ પાલકુમાર જ છે એમ વિચારી તેના નામથી જ આ રાજ્યના રાજાની ખ્યાતિ થાઓ.” એમ ધારીને તેણે પિતાનું નામ પાલકુમાર કહ્યું. પછી
