Muhurt Chintamani

Author(s): Narayanram Acharya
Publisher: Nirnaysagar Press

Page 452

४३६
मुहूर्तचिंतामणिः। [द्वारचक्रमन्यमतानुगुणं उपचये' इति धातुः । नारदोऽपि-'ज्येष्ठानुराधके चैव भरणीस्वातिपूर्वभे । धनिष्ठास्वपि ऋक्षेषु शनिस्तिष्ठेद्दिनस्य च ॥ कृपणो नामतः प्रोक्तो धनधान्यादिके गृहे । पुत्रो जातोऽथवा तस्मिन्गृह्यते यक्षराक्षसैः ॥' इति । अत्रायं निकृष्टोऽर्थः-पूर्व गृहारंभे नक्षत्राणि अवधार्याणि, ततो वृषवास्तुके शोध्यानि, पश्चादिदं योगपंचकं विचार्यम् ; एवं सति गृहारंभ उक्तफलदाता भवेत् । अयं सर्वोऽपि गृहविचारः प्रासादवापीकूपादिष्वपि ध्येयः । तदुक्तं विष्णुधर्मोत्तरे'प्रासादेष्वेवमेव स्याद्वापीकूपेषु चैव हि' इति । प्रासादो देवगृहम् ॥ २८ ॥
अथ केषांचिन्मतेन द्वारचक्र सफलं शार्दूलविक्रीडितेनाहसूर्याधुगभैः शिरस्यथ फलं लक्ष्मीस्ततः कोणभै
गैरुद्वसनं ततो गजमितैः शाखासु सौख्यं भवेत् । देहल्यां गुणभैर्मृतिगृहपतेमध्यस्थितैर्वेदभैः
सौख्यं चक्रमिदं विलोक्य सुधिया द्वारं विधेयं शुभम् ॥२९॥
सूर्यादिति ॥ अत्र द्वारस्य चत्वारः पाषाणा आवश्यकाः, द्वौ ऊर्ध्वाधोभावेनावस्थितौ समावल्पपरिमाणौ।भाषया 'उत्तरंग इत्यूर्वावस्थितस्य संज्ञा। अधोवस्थितस्य तु देहलीति सर्वसाधारणं नाम । द्वौ पार्श्वद्वये स्थितौ महापरिमाणौ उच्चत्वेन 'साहर' इति भाषया द्वयोरपि संज्ञा । एवं दीर्घचतुरस्रद्वार भवति । पाषाणासंभवे तु काष्टादेरपि । तत्र द्वारे चिकीर्षिते सूर्याधिष्ठितनक्षत्राद्युगभैश्चतुर्भिर्नक्षत्रैः शिरस्यवस्थितैः सद्भिः लक्ष्मीप्राप्तिरूपं फलं स्यात् । ततस्तदग्रिमै गैः कोणभैयोरवस्थित्या चतुष्कोणेष्ववस्थितैरष्टसंख्याकैर्नक्षत्रैरुद्वसनं तद्द्वारगृहं सर्वदा जनवासरहितं स्यात् । ततस्तदग्रिमैगजमितैरष्टभिभैंःशाखासु भाषया 'साहर' इति नाम;तत्रावस्थितैर्गृहस्वामिनः सौख्यरूपं फलं स्यात् । ततस्तदग्रिमैर्गुणभैस्त्रिभिर्नक्षत्रैदेहल्यामवस्थितैगृहपतेम॒तिः स्यात् । ततस्तदग्रिमैर्वेदभैश्चतुर्भिनक्षत्रैर्मध्ये स्वरूपेऽवकाशे स्थितैः सौख्यं स्यात् । फलितार्थमाह-चक्रमिति । इदं द्वारचक्रं विलोक्य सुधिया शुभं शुभफलदातृ द्वारं विधेयं कर्तव्यम् । तदुक्तं ज्योतिर्निबंधे-'द्वारचक्र प्रवक्ष्यामि भाषितं विश्वकर्मणा । सूर्यभानचतुष्कं तु द्वारस्योपरि विन्यसेत् । द्वे द्वे कोणे प्रदातव्ये शाखायुग्मे द्वयं द्वयम् । अधश्च त्रीणि देयानि वेदा मध्ये प्रतिष्ठिताः ॥ राज्यं स्थादूर्ध्वनक्षत्रे कोणेषूद्वासनं भवेत् । शाखायां लभते लक्ष्मीमधश्चैव मृति लभेत् ॥ मध्यगेषु लभेत्सौख्यं चिंतनीयं सदा बुधैः ॥' इति । द्वारचक्रं यथा
द्वारचक्रम् । अथ द्वारस्थापनम् । द्वारस्थापननक्षत्राण्युच्यतेस, शिर. ४ र 'अश्विनी चोत्तरा हस्तपुष्यश्रुतिमृगाः शुभाः । स्वाती
" पूष्णि च रोहिण्यां द्वारशाखावरोपणम् ॥' इति ज्यो४ शा. तिर्निबंधेऽभिहितत्वात्तिथयोऽपि तत्रैवाभिहिताः। र 'पंचमी धनदा चैव मुनिनंदवसौ शुभम् । प्रतिपत्सु
न कर्तव्यं कृते दुःखमवाप्नुयात् ॥ द्वितीयायां द्रव्य
शा.
म.
को.२ ३.३