________________
* ૩૩
આવે તે એ મરી જાય છે. અને માતાને પણ પાર વગરનું કષ્ટ થાય છે. કેટલીય માતાએ પ્રસૂતિ વખતે જ યમધામમાં પહોંચી જાય છે.
બાલ્યાવસ્થામાં દુઃખ – ભૂખ-તરસ કે રેગની વેદનાઓ થવા છતાં કહી શકે નહીં. ફક્ત રૂદન કર્યા કરે. શ્લેષ્મથી ખરડાયેલે, મળમૂત્રથી લેપાયેલ, ધૂળથી ભરાયેલા શરીરવાળો જીવ બાળપણમાં શું સુખ અનુભવી શકે? અજ્ઞાનદષથી અગ્નિમાં હાથ ઘાલે,સર્ષ ચાકુ છરીકે એવી ઘાતક ચીજો પકડવા દોડે, ન ખાવા-પીવા લાયક ચીજો ખાય, પીએ, રઝળે, રાડો પાડે, કુવા, તલાવાદિમાં ડુબી જાય. વગેરે અનેક દુઃખ અને પાપથી બાળપણું વિતાવે.
યૌવનની યાતનાઓ -યૌવનના ઉંબરે પગ મૂકતાની સાથે ધન કમાવાની તૃષ્ણ મુંઝવે મહા મુશ્કેલીએ કંઈક ધન ભેગું કરે ત્યારે એને સાચવવાની મુંઝવણમાં પડે. ધનને લાભ થતે જાય, એમ લેભ વધતું જાય. એ લેભ રાત દિવસ મનને સતાવ્યા કરે. બેચેન બનાવે. પરદેશ ગમન-તાપ-ટાઢ, પરદ્રવ્ય હરણ, વૈર, કલહ અને અનીતિ-અન્યાયને ભેગ બને. યૌવનનું આ બેસીતમ દુઃખ કેણ વર્ણવી શકે? દરિદ્રતાથી પીડાયેલા છે સંકલ્પ-વિકલપથી બેસુમાર દુઃખી બને છે. મારા ઘરમાં ધન નથી. બીજા લેકે કેટલી લહેર કરે છે. બિરી આ લાવે ને તે લાવે કરે છે. શું લાવી આપું? ક્યાંથી લાવું? મારા શ્રીમંત સગાઓ, મારૂં બધું પડાવી બેઠા છે. મારું
