________________
૧૩ નિરા થાય પણ મેાક્ષનું સાધન તા જ અને કે જ્યારે સમ્યગ્દર્શનાદિ ત્રણે ભેગા થાય.
જો કે જગતના પ્રત્યેક કાય પાછળ ત્રણે વસ્તુઓ કારણ રૂપ છે. દશન, જ્ઞાન, ચારિગ-ક્રિયા, આ ત્રણે હાય ત્યારે જ કાઈ પણુ કાર્યંસિદ્ધ થાય છે. ચાહે કુંભાર ઘડા મનાવે ! ચાહે વણકર કપડુ' વધું ! ચાહે કેઈ વૈજ્ઞાનિક કોઇ નવું શેાધન-સર્જન કરે. આપણે એ દન, જ્ઞાન, ચારિત્રની વાત નથી કરવી પણ દુઃખના કારણરૂપ જન્મના બીજને આળવામાં ઉપયોગી સમ્યગ્દર્શન સમ્યગજ્ઞાન અને સમ્યચારિત્રની વાત કહેવી છે.
પદાનું સમ્યગ્દન ખાદ્યચક્ષુથી થાય તેમ આંતરચક્ષુથી પણ થઈ શકે. આંતરચક્ષુ-શાસ્ત્રચક્ષુથી થતું સમ્યગ્દન શ્રદ્ધારૂપ હશે. જીવનનાં પ્રત્યેક પ્રસ`ગની, જગતના પ્રત્યેક—પદા ની.તત્ત્વની બન્ને સાઈડ બરાબર જુએ... જેમ એ પદાને બહારથી જુએ હૈ. તેમ એની ભીતરમાં પણ જુઓ. એ પદાર્થની પરંપરા જુએ. ત્રણે કાળની સ્થિતિ જુએ. માત્ર પદાર્થીના બાહ્ય રૂપ-રંગને, ચળકાટને જોશેા કે એની વમાન અવસ્થાને જ જોશે તે તમારૂ દન ખાટુ' ઠરશે. ત્રાજવાના કાંટાની જેમ સમતલપણું, તટસ્થભાવે એના ગુણદોષ જુએ. એકે એક પદાર્થો ને જોવાના અનેક દૃષ્ટિબિંદુ છે. આ લેકની દૃષ્ટિએ જુએ. આત્માના હિતાહિતની દૃષ્ટિએ જુએ અથવા એનાથી થનારા લાભ અને નુકશાનની દષ્ટિએ જુએ. વિશ્વનું સાચું દન!
