________________
IRIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
3
હું જે ન ગોળ ઝરે છે
શ્રી રમણલાલ બબાભાઈ શાહ-અમદાવાદ * જૈન ભૂગોળ” વિષેની લેખમાળાને ત્રીજો હપ્ત અહિં પ્રસિદ્ધ થાય છે. જેને શાસ્ત્રની દષ્ટિયે જગતને જાણવા-સમજવા આ લેખમાળા સહુ કોઈને રસપૂર્વક વાંચવા-વિચારવા
અમારે વિનમ્ર આગ્રહ છે. =IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIĖ ૩ઃ જમ્બુદ્વીપનું વર્ણન
પહોળાઈ પર યોજન ૬ કળા થાય છે. તેમજ
તેની ઉત્તરે આવેલા હિમવંત પર્વતની ૧૦૫ર ICIછલોકની મધ્યમાં રહેલ જંબૂદીપ એક યોજન ૧૨ કળા થાય છે. તેની ઉત્તરે હિમવંત લાખ યોજન વિસ્તારવાળો હોવાથી તેની પરિધિ ક્ષેત્રની ૨૧૦૫ જન ૫ કળા છે. એમ મહા૩,૫૬૨,૨૭ યોજન, ૩ ગાઉ, ૧૨૮ ધનુષ્ય, ૧૩ાાં વિદેહ ક્ષેત્ર સુધી ઉત્તરોત્તર ડબલ ડબલ પહોળાઈ છે. આંગળ, ૫ જવ, અને ૧ જા જેટલી થાય છે. ત્યાર પછી ઉત્તરોત્તર અડધી અડધી પહોળાઈ છે. તેનું ક્ષેત્રફળ ૭૯૦,૫૬,૯૪૧૫૦ યોજન, લા ગાઉ, યાવત રાવત ક્ષેત્રની પહોળાઈ પર૬ જન ૬ ૧૫ ધનુષ્ય અને રાા હાથ જેટલું છે.
કળા થાય છે. આમ કુલ જંબૂદીપને ૧ લાખ આ જંબૂદીપને ફરતે ચારે બાજુ (જબીપ યોજન એરવત ક્ષેત્રે પૂરા થાય છે. અને તેની અને લવણ સમુદ્રની વચ્ચે) કોટ આવેલ છે. જેને ઉત્તરમાં લવણ સમુદ્ર આવે છે. પર્વત તથા ક્ષેત્રોની શાસ્ત્રમાં જગતી કહેવાય છે. એ કોટ ૮ એજન ઉંચ પહોળાઈનું કોષ્ટક :છે. એની મૂળમાં (ભૂમિ આગળ) પહોળાઈ ૧૨
યોજન કળા યોજન છે. તથા ઉપર ૪ યોજન પહોળાઈ છે. ભરતક્ષેત્ર
૫૨૬ એટલે કે નીચેથી વિસ્તૃત અને ઉપર જતાં સાંકડો હિમવંત પર્વત
૧૦૫૨ આકાર છે. આ જગતીને વિસ્તાર જબ્રીપમાં જ હિમવંત ક્ષેત્ર
૨૧૦૫ ગણાય છે. જગતીની બહાર ચારે બાજુ ફરતે મહાહિમવંત પર્વત ૪૨૧૦ લવણ સમુદ્ર છે.
હરિવર્ષ ક્ષેત્ર
૮૪૨૧ આ જંબુદ્વીપમાં કુલ ૬ મોટા પર્વત છે. જેને નિષધ પર્વત
૧૬૮૪૨ વર્ષધર પર્વત કહેવાય છે. તથા ૭ મોટાં ક્ષેત્રો આવેલાં મહા
33९८४ છે. બધા પર્વતો તથા ક્ષેત્રો પૂર્વ-પશ્ચિમ લાંબા છે. નીલવંત પર્વત
૧૬૮૪૨ અને ઉત્તર-દક્ષિણ પહોળા છે. તથા ક્ષેત્ર પછી પર્વત, રમ્યક ક્ષેત્ર
૮૪૨૧ પછી ક્ષેત્ર પછી પર્વત એમ ક્રમશઃ છે. દક્ષિણથી રુકિમ પર્વત
૪૨૧૦ ઉત્તરે જઈએ તે પહેલાં ભરતક્ષેત્ર આવે. પછી હિરણ્યવંત ક્ષેત્ર
૨૧૦૫ લઘુહિમવંત પર્વત આવે. ત્યાર પછી હિમવંત ક્ષેત્ર શિખરી પર્વત
૧૦૫૨ આવે. ત્યાર પછી મહાહિમવંત પર્વત આવે. તેની અંવિત ક્ષેત્ર
૫૨૬ ઉત્તરે હરિવર્ષ ક્ષેત્ર આવે. ત્યાર પછી નિષધ પર્વત, મહાવિદેહ ક્ષેત્ર, નીલવંત પર્વત, રમ્યક ક્ષેત્ર, રુકિમ કુલ જબૂદીપ ઉત્તર-દક્ષિણ ૧૦,૦૦૦૦ પર્વત, હિરણ્યવંત ક્ષેત્ર, શિખરિ પર્વત, અને * ૮ જૂ=૧ થવા ૪ હાય= ધનુષ્ય
એરવત ક્ષેત્ર એમ ક્રમશઃ ક્ષેત્રે તથા પર્વતે ૮ યવ=ન અંગુલ ૨૦૦૦ ધનુષ્ય= ગાઉ • આવેલા છે. આમાં ભરતક્ષેત્રની દક્ષિણથી ઉત્તરની ૨૪ અંગુલ=૧ હાથ ૪ ગાઉ=૧ જન
به
ی
ه مر بع
بع می
ة یم
نه
