________________
૮૪૬ : વિનાશનાં તાંડવ :
પાછળ જોયુ તા મારી માતા પણ પાછળ ગમહતી નીચે આવી. હું જેમતેમ કરી ઉભો થયા અને જાણે મેરૂપ ત ઉપર ચડી ગયા. હું જાગ્યા મેં વિચાર્યુ કે આ સ્વમ શરૂઆતમાં ખરાબ છે પણ પાછળ સારૂં છે, તે શું થશે ! મને ખબર પડી નહિ. જે થવાનું હાય તે થાય ધર્માનું સ્મરણ કરતાં રાત્રી પુરી કરી. સવારે પ્રાભાતિક કાય પતાવી હું સભા મંડપમાં ગયા
તેની
ત્યાં મારી માતા આવી, મેં ઉભા થઇ મારી માતાનું સન્માન કર્યું. તેણે મારી શરીરની કુશળતા પૂછી પછી મે માતાને સુદર સિંહાસન
ઉપર બેસાડયા. અને રાત્રે આવેલા સ્વસની તથા
મારી દીક્ષા લેવાની ભાવના જણાવી. મારે અભિપ્રાય જણાવ્યા.
આ સાંભળી, મારી માતા આંખમાં શ્રાવણ ભાદરવા વરસાવતા ખેલ્યાં; પુત્ર ! બીજી ખધી વાત પછી, પ્રથમ આ દુઃસ્વપ્નનું નિવારણ કરવા માટે જલચર સ્થલચર જીવા કુલદેવતાને અણુ કર. તેથી આ ખરાબ સ્વપ્ન કાંઇ કુળ
ન આપે.’
તે
હિં...સાનુ નામ સાંભળતા મેં મારા અને કાનમાં આંગળી ખેાસી દીધી અને કહ્યું કેમાતા! વધ કરવાથી કેવુ શાંતિ ક્રમ? ધમ ‘અહિંસા લક્ષણ' કાઈ જીવનેા ઘાત ન કરવા તેવા છે. જે આત્મા ખીજાને દુઃખ આપે છે તેથી પેાતાને જ અધિક દુ:ખ ભોગવવુ પડે છે. ભૂલથી કરેલું પાપકમ નિષ્ફળ જતુ નથી. તેનું ફળ અવશ્ય પ્રાણીને ભાગવવું પડે છે. જો શાંતિ કંનુ તમે કહેતા હો તેા, જે મનુષ્યને સર્વા સાધનમાં ઇચ્છિત સઘળી વસ્તુને પૂર્ણ કરવામાં સમર્થ હોય તે જ શાંતિકમ કહેવાય છે. પેાતાને દુઃખ ન થાય, પીડા ન થાય તેની કાળજી રાખે તેમ ખીજા કાઇને દુઃખ ન થાય તેમ વર્તે, જેવા પેાતાના આત્મા છે, દુઃખ નથી ગમતું તેવા જ બીજાના આત્મા છે તેને દુઃખ નથી ગમતું.'
મારી માતાએ કહ્યું ‘જેવા પરિણામ હોય તે પ્રમાણે પાપ-પુણ્ય થાય છે પુણ્યબુદ્ધિથી કરેલુ પાપ દુઃખ નથી આપતું પણ સુખ આપે છે.' ધમશ્રુતિ કહે છે કે, ‘જગતને હણીને પણ જેની બુદ્ધિ નિલેષ રહે છે તેને પાપ લાગતું નથી. જેમ કમળને પાણી લાગતુ નથી તેમ.'
મેં કહ્યું; ‘માતા ! આ તમે શુ ખેલે છે ? પુણ્યબુદ્ધિથી પાપકમાં કરવાથી કઇ પુણ્ય ફળ મળતુ નથી, અમૃતબુદ્ધિથી ખાધેલું ઝેર એ અમૃત બનતું નથી, પણ ખાનાર મરણુ જ પામે છે. જીવહિંસા કરતાં ખીજી કોઇ પાપ મેટુ નથી. સં જીવા સુખની ઈચ્છાવાળા છે. આ પ્રમાણે છે, તો ધમશ્રુતિ હિંસાવાળી કેવી રીતે હાઈ શકે? અભયદાન આપવાથી જીવને દી આયુષ્ય, સુંદર રૂપ, નિરોગી શરીર વગેરે સઘળી સપત્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. માટે હે માતા હુ હિંસા તે કરીશ જ નહિ.'
આવા પ્રકારના મારી મક્કમ નિર્ધાર સાંભળી, રાજને ! મારી માતા મારા પગમાં પડી. હું વિચારમાં પડી ગયા. એક બાજુ વડીલની આજ્ઞાને તિરસ્કાર થાય છે ખીજી બાજુ તનેા ભંગ ભયકર ફળ આપે છે. ક્રુતિમાં લઈ જાય છે. આથી મેં મારી માતાને કહ્યું; માતા ! જો હુ તમને વહાલા હાઉ તે આ હિ.સા કરવાની વાત મૂકી દે, અથવા તા મારે જ વધ કરી મારા રૂધિર અને માંસથી કુલદેવતાને પૂજે. આમ કહી હું તલવાર કાઢી મારૂં મસ્તક ઉડાવા જાઉ છું ત્યાં હાં હાં કરતા બધા મને વળગી પડયાં અને મારા હાથમાંથી તલવાર લઇ લીધી. મારી માતાએ કહ્યું; ‘પુત્ર ! તું મરી જાય તેા હું શા માટે જીવુ? આથી તને માતૃહત્યા લાગશે. ભલે તું સાક્ષાત્ જીવાની હત્યા ન કરીશ. પણ એક લોટના ફૂકડો બનાવરાવી તેની હત્યા કર, જેથી આ દુ:સ્વપ્નનું નિવારણ થાય. આટલું મારું વચન તું માન્ય રાખ. આમ કહી મારી માતા પાછી મારા પગમાં પડી રેવા લાગી.
