________________
૮૫૬, સંસાર ચાલ્યું જાય છે :
વાઘના ધ્વનિ એટલા તીણા હતા કે દૂરદૂર સુધી પહેચી શકતા હતા.
થોડે દૂર જતાં એક નાની ટેકરી આવી અને વિચિત્ર વાદ્ય વગાડનારા બંનેએ ટેકરી પર ચઢીને કાન ફાડી નાખે એવા તીણા અવાજવાળું વાઘ વગાડવા માંડત્યા.
અને ઘેાડી જ વારમાં સામેથી એવા જ વાઘને અવાજ આવી પહોંચ્યા.
પૂર્વાકાશમાં ભગવાન અશુમાલિએ હસતાં હસતાં વિશ્વ સામે મમતા ભરી નજરે જોવા માંડયું.
ગિરિમાળાઓ વચ્ચે એક સુંદર મેદાન હતું. એ મેદાનમાં સે। સવાસમાં જેટલાં નાના-મોટાં ઝુપડા શાલી રહ્યા હતાં.
અને એ ઝુંપડાની હારમાળાથી દૂર એક નાની ટેકરી પર કાષ્ઠ વિચિત્ર અને ભયંકર જણાતી મૂતિ દેખાતી હતી. એ મૂર્તિ આશરે ત્રીસગજ જેટલી ઉંચી હતી. એની બંને આંખા કેરી કરતાં યે મેટી અને લાલ દેખાતી હતી. આંખને! લાલરંગ ચળકી રહ્યો હતો. કારણ કે સૂર્યના કિરણેા સીધાં એ મૂર્તિ પર પડતાં હતાં. કાઇ પ્રકારના લાલરંગના મૂલ્યવાન પત્થરમાંથી એ આંખા બનાવી હેાય એમ અનુમાન કરી શકાતું હતું.
અને એ મૂર્તિની જીભ લગભગ એક હાથ જેટલી લાંબી બહાર નીકળેલી હતી. મૂર્તિના મસ્તક પર ભેંસનાં સીંગડાના આકારનાં વિશાળ શીંગડાં દેખાતાં હતાં.
મૂર્તિ ભયંકર, અદ્ભુત અને વિચિત્ર લાગતી હતી. એ ભૂતિ કા યક્ષની હતી, આ વનવાસી તેને જખરાજ કહેતા હતા અને એ જખરાજતે જ પેાતાના આરાધ્ય દેવ માનતા હતા.
માણુસખાઉ વનવાસીઓની પશ્ચિમાં સ્ત્રીઓ, બાળકા અને વૃદ્ધોનું એક ટાળું ઢાલ, ત્રાંસા વગેરે વાઘો વગાડતું વગાડતું અને નાચતુ કુલ્લુ સામે આવી રહ્યું હતું.
વનવાસીએએ પેાતાના પરિવારને જોઇને આનંદ ધ્વનિ કરવા શરૂ કર્યાં અને થાડી જ વારમાં સહુ ભેગા થઇ ગયા.
સરદારે બધાને કહ્યું; ‘જખરાજને ભેગ મળ્યા છે. જખરાજ હવે પ્રસન્ન થશે. આવતી કાલે સધ્યા વખતે ઉત્સવ ઉજવવાના છે.'
આ સમાચાર સાંભળીને એ બાળકેા વગેરે ઠેકડા મારી મારીને નાચવા લાગ્યા અને ઝાળીમાં ખેડેલી સુંદરી સામે નીરખી નીરખીતે જોવા માંડયા,
પારધિએના નિર્જીવ દેડ ચાકની વચ્ચે આવેલા એક એટા પર ગોઠવવામાં આવ્યા અને ઋષિદત્તાને એક કુટિર આગળ લઇ ગયા.
એનુ અઠ્ઠમનું તપ પુરૂ થઇ ગયું હતું. મંત્રારાધન પણ પુરૂં થઈ ગયું હતું. તેણે આંખા ઉધાડી. જોયું તેા બધું વિચિત્ર લાગતું હતું. પોતે કયાં આવી છે? પેાતાને ઉઠાવી જનાર કાણુ છે? વગેરે પ્રશ્નો એના મનમાં થવા માંડયા. પેાતે એક ભયંકર અટવીમાં આવી હતી અને રાજના મારા ચાલ્યા ગયા હતા અટવીમાં ભયંકર અંધકાર ઘેરાઈ રહ્યો હતેા વગેરે તેને યાદ આવ્યું.
પણ પાતે અહીં કેવી રીતે આવી ચડી ?
એક ઝુંપડી પાસે વનવાસીએ જાળવીને ઝોળી મૂકી. ઋષિદત્તાને થયું તે સાવ અકડાઇ ગઇ છે. તે મહા પ્રયત્ને ઝાળીમાંથી ઉભી થઇ અને આસપાસ ધેરા વળીને ઉભેલી વનવાસીઓની સ્ત્રીએ સામે જોવા માંડી. સ્ત્રીઓને વાન શ્યામલ હતા. સ્ત્રીઓના ચહેરા પણ કઇક એડાળ હતા. અને પુરુષો ? એ પણુ કાળા પત્થર જેવા જ લાગતા હતા. ઋષિદ્દત્તાએ એક વૃદ્ધ જણાતી સ્ત્રી સામે જોઇને કહ્યું: 'મા, આ કર્યું સ્થળ છે ?’
પણ કાઈ એની ભાષા સમજતું નહિં તેમ વનવાસીઓની ભાષા ઋષિદ્ધત્તા સમજતી નહોતી.
એક સ્ત્રીએ આગળ આવી ઋષિદત્તાને ઝુંપડીમાં જવા માટે ઇશારા કર્યાં.
